Wszechświat powstał z osobliwości, bo z czegoś musiał powstać. Osobliwość to taki obszar, w którym przyspieszenie grawitacyjne albo gęstość materii są nieskończone... A gdzie była umieszczona ta osobliwość? Tego nie wie nikt. Sama osobliwość początkowa to przestrzeń, dopiero Wielki Wybuch spowodował jej ekspansję. Nie da się powiedzieć co było przedtem. Czas liczymy dopiero od Wielkiego Wybuchu (w osobliwości, jeśli rzeczywiście była, czas nie płynął). Biblia jako źródło wiedzy o stworzeniu i końcu świata. Księga Rodzaju 1:1-31: 1 Na początku Bóg stworzył niebiosa i ziemię. 2 A ziemia była bezkształtna i pusta i ciemność panowała na powierzchni głębiny wodnej; a czynna siła Boża przemieszczała się tu i tam nad powierzchnią wód. 3 I Bóg przemówił: „Niech powstanie światło”. Wtedy powstało światło. 4 Potem widział Bóg, że światło jest dobre, i Bóg oddzielił światło od ciemności. 5 I Bóg zaczął nazywać światło Dniem, ciemność zaś nazwał Nocą. I nastał wieczór, i nastał ranek— dzień pierwszy... Ery kosmologiczne Era Początek ery Gęstość materii g/cm3 Temperatura [K] Era Plancka 10-43 s 1093 1033 Era inflacji 10-35 s 10? 1028 Era hadronowa 10-23 s 10? 1014 Era leptonowa 10-4 s 1014 1012 Era promieniowania 10 s 104 1010 Era materii 105 lat 10-21 30000 Jako Wszechświat rozumiemy sumę materii i energii, bowiem zgodnie z teorią względności te dwie wielkości są sobie równoważne. W początkowych erach występowała zdecydowana dominacja energii nad materią. Zgodnie z Modelem Standardowym, Wszechświat w swym rozwoju przeszedł 5 faz zwanych erami kosmologicznymi. Pierwsze ery trwały niesłychanie krótko, gdyż przebieg procesów był wówczas bardzo szybki. 1. Era pierwsza – era grawitacji kwantowej zwana erą Plancka. Trwała ona od momentu Wielkiego Wybuchu (t = 0) do tzw. progu Plancka, czyli do czasu t = 10-43 sek. Wszechświat w momencie Wielkiego Wybuchu zwany jest też punktową osobliwością kosmologiczną. Z ogólnej teorii względności wynika, że Wszechświat miał wtedy zerowe wymiary przestrzenne i czasowe, lecz za to posiadał nieskończoną gęstość, nieskończoną temperaturę, nieskończone ciśnienie oraz nieskończoną krzywiznę czasoprzestrzeni. Należy zaznaczyć, że taki opis stanu początkowego Wszechświata nie zgadza się z mechaniką kwantową. Te wielkości nie mogły być nieskończone. Dopiero przyszła teoria kwantowej grawitacji (która będzie prawdopodobnie połączeniem ogólnej teorii względności z mechaniką kwantową) wyjaśni, co działo się przed progiem Plancka, czyli w erze grawitacji kwantowej, nazywanej w fizyce „terra incognita” -ziemia nieznana. 2. Era druga – era hadronowa. W erze hadronowej powstają cząstki ciężkie zwane hadronami do nich należą także nukleony, proton i neutron. Przed ich powstaniem istniała tzw. plazma kwarkowo-gluonowa, to znaczy kwarki i gluony, stanowiące składniki hadronów, znajdowały się wówczas w stanie swobodnym jak w „zupie”. Wszechświat jest dwuskładnikowy: obok hadronów istniało „tło” czasoprzestrzenne, czyli istniała czasoprzestrzeń, w której poruszały się hadrony. 3. Trzecia era – era leptonowa. Trwa ona od 10-4 sek. do 10 sek. W tym okresie przewagę w budowie Wszechświata uzyskują cząstki lekkie zwane leptonami - należą do nich np. elektrony oraz neutrina. Gdy Wszechświat liczył sobie ok. 2 sek. od Wielkiego Wybuchu, droga swobodna neutrina wydłużyła się tak, że przestały one oddziaływać z resztą materii. W ten sposób powstało tzw. tło neutrinowe, które jeszcze czeka na swojego odkrywcę . Neutrina to cząstki o ogromnej przenikliwości, nie istnieje dla nich żadna przeszkoda nie do przebycia, dlatego są one trudne do odkrycia. Obecnie wytwarzane, np. w Słońcu. W erze leptonowej Wszechświat jest trójskładnikowy: składa się z leptonów, tła neutrinowego oraz czasoprzestrzeni. 4. Czwarta era – era promieniowania, w której przewagę uzyskuje nie zwykła materia, lecz promieniowanie, to znaczy światło, które jest polem elektromagnetycznym o określonej długości fali. Trwa ona od 10 sek., do czasu, gdy Wszechświat osiąga wiek 1 mld lat. Milion lat po Wielkim Wybuchu z cząstek elementarnych zaczęły masowo powstawać atomy, co sprawiło, że Wszechświat stał się „przezroczysty” dla promieniowania elektromagnetycznego. Oddzieliło się ono od reszty materii i utworzyło „kosmiczne promieniowanie tła” (promieniowanie reliktowe) odkryte w roku 1965 przez Penziasa i Wilsona. W erze promieniowania Wszechświat stał się czteroskładnikowy: obok atomów istniało promieniowanie neutrinowe, promieniowanie reliktowe oraz istniała czasoprzestrzeń. 5. Piąta era – era galaktyczna, która trwa od t = 1 mld lat do chwili obecnej, gdy Wszechświat liczy sobie około 15 mld lat. Jest to era kształtowania się gwiazd oraz galaktyk. Trzy modele „przyszłej” ewolucji Wszechświata, opracowane już przez Friedmana: • • • model, w którym Wszechświat, po okresie rozszerzania zacznie się kurczyć (co prowadzi do wniosku, że ogólna krzywizna czasoprzestrzeni Wszechświata jest dodatnia, czyli jest zakrzywieniem Riemanna, a sam Wszechświat jest przestrzennie i materialnie skończony, chociaż nieograniczony), model, w którym Wszechświat będzie się wciąż rozszerzał, ale z prędkością zmierzającą do zera (co oznacza, że Wszechświat jest płaski, czyli euklidesowy, a zatem nieograniczony i nieskończony), model, w którym Wszechświat rozszerza się coraz wolniej, jednakże z prędkością zawsze większą od zera (w tym wypadku czasoprzestrzeń jest zakrzywiona ujemnie, czyli jest czasoprzestrzenią Łobaczewskiego, co także oznacza, że Wszechświat jest nieograniczony i nieskończony). Wiosną 2000 roku doniesiono, że nowe pomiary prędkości oddalania się galaktyk prowadzą do wniosku, że galaktyki oddalają się w miarę upływu czasu coraz szybciej, co przeczy wszystkim trzem podanym modelom. Wielki Wybuch Era Plancka od 0 do 10-43sekundy) Era inflacji od 10-43 do 10-35 sekundy Era hadronowa od 10-35 do 10-33 sekundy Powstanie materii od 10-33 do 10-5 sekundy Era nukleosyntezy od 1 sekundy do 4 minuty Ekspansja materii i promieniowania od 4 minuty do 300 000 lat Powstawanie galaktyk od 300 000 lat do 2 mld lat Ewolucja chemiczna galaktyk od 2 mld lat do dziś Powstawanie układów planetarnych Emisja promieniowania kosmicznego tła 1 mln lat Pierwsze gwiazdy 100 mln lat do 1 mln lat Tworzenie się progalaktyk galaktyki współczesne do 12-14 mld lat HIERARCHICZNA BUDOWA WSZECHŚWIATA -Ziemia i inne planety -> Układ Planetarny (wokół Słońca) -Słońce, inne gwiazdy, materia międzygwiezdna -> galaktyka (Droga Mleczna) -Galaktyki -> grupy galaktyk (Droga Mleczna -> Lokalna Grupa Galaktyk -> Lokalna Supergromada Galaktyk) -Supergromady łączą się między sobą, tworząc struktury podobne do sieci z prawie pustymi obszarami. Składniki Wszechświata hipoteza: 4% materii we Wszechświecie to zwykłe atomy 23% -ciemna materia 73% -ciemna energia (powoduje przyspieszenie ekspansji Wszechświata) http://science.wykop.pl/ramka/758889/jak-wyglada-ewolucja-wszechswiata/ http://www.youtube.com/watch?v=eHC7vE8bHyQ&feature=related