Rodzaje analiz stosowanych przez inwestorów giełdowych

2015-03-21
Rodzaje analiz stosowanych przez inwestorów
giełdowych
•
•
•
Rodzaje analiz stosowanych przez
inwestorów giełdowych
•
•
•
•
•
•
Analiza fundamentalna - szacuje wartość danej spółki na podstawie danych
z otoczenia i samej spółki.
Analiza techniczna – bazuje na wykresach, celem przewidzenia trendów
cenowych.
Analiza portfelowa - bada zależności pomiędzy maksymalizacją stopy zwrotu przy
określonym poziomie ryzyka lub przy danym poziomie stopy zwrotu, minimalizacją
ryzyka.
Analiza behawioralna – psychologiczne aspekty postępowania inwestorów na
giełdzie.
Ciąg Fibonacciego - obliczone na podstawie wyrazów tego ciągu wskaźniki
wykorzystywane są do wyznaczania zakresu i czasu trwania ruchu cenowego na
giełdzie - 1,1,2,3,5,8,13,21,34,55,89,144,233.
Kalendarz spiralny – wyznaczania okienek czasowych, które pozwalają
prognozować momenty zwrotne na giełdzie. Opracowana na podstawie
wielowiekowych obserwacji wpływu wydarzeń astronomicznych na zachowania
organizmów żywych, w tym zbiorowości ludzkich.
Modele ekonometryczne.
Sieci neuronowe.
Algorytmy genetyczne.
1
2
Analiza fundamentalna
Etapy analizy fundamentalnej
• Analiza polegająca na badaniu kondycji spółki mająca na celu
oszacowanie jej prawdziwej wartości.
•
•
•
•
•
• Zadaniem analizy fundamentalnej jest badanie danych
historycznych dotyczących stanu gospodarki, jej branż i
podmiotów, aby wykorzystać je do określenia przyszłego
funkcjonowania przedsiębiorstwa.
• Funkcją analizy fundamentalnej jest wskazanie za pomocą
określonych narzędzi akcji tych przedsiębiorstw, których
wartość wewnętrzna firmy jest większa od aktualnej
wartości rynkowej.
Analiza makroekonomiczna.
Analiza sektorowa.
Analiza sytuacji spółki.
Analiza finansowa spółki.
Wycena akcji.
3
Analiza makroekonomiczna
Obszary analizy makroekonomicznej
• Określa stan otoczenia zewnętrznego, ogólny klimat inwestycyjny,
który jest wyznacznikiem ryzyka działalności inwestycyjnej na rynku
kapitałowym.
Analiza sektorowa
Rozwój ogólnogospodarczy
- międzynarodowy i krajowy,
sytuację w sektorze i branży,
w tym także na rynkach
zbytu.
Otoczenie
konkurencyjne
• Makrootoczenie tworzą czynniki ekonomiczne, polityczne,
społeczne, technologiczne, międzynarodowe, prawne oraz
demograficzne.
Struktury ludności (w tym
gospodarstw domowych), wg
wieku, zatrudnienia itp.
Otoczenie demograficzne
stanowi grupa, do której
produkt (usługa) jest
skierowany.
• Analizie podlegają:
–
–
–
–
–
4
Koniunktura gospodarcza,
Wielkość dochodu narodowego i PKB,
Deficyt budżetowy i bilans płatniczy,
Eksport/import,
Wskaźniki demograficzne.
5
Sposób spędzania czasu
wolnego, wzorce
konsumpcyjne, normy
kulturowe, stosunek do
pracy czy zachowania
polityczne.
Otoczenie
demograficzne
Otoczenie
gospodarcze
Analiza
makroekonomiczna
Tworzą one przepisy,
które nakreślają ramy
działania
przedsiębiorstwa.
Otoczenie
prawnopolityczne
Otoczenie
społeczne
Otoczenie
technologiczne
Dostępne obecnie i w
przyszłości technologie
oraz podmioty je
tworzące i sprzedające.
6
1
2015-03-21
Wpływ sytuacji gospodarczej na ceny akcji
• Otoczenie gospodarcze wpływa na:
Działanie mechanizmu giełdowego
• Inwestorzy kupując i sprzedając akcje spółek giełdowych
kierują się wszystkimi dostępnymi informacjami dotyczącymi
spółki oraz sytuacji gospodarczej.
• Cena akcji notowanych na giełdzie wynika z decyzji
podejmowanych przez działających na rynku inwestorów
(powstaje na podstawie aktualnego popytu i podaży).
– bieżące i oczekiwane wyniki finansowe
przedsiębiorstw, a w konsekwencji na ceny akcji,
– rodzaje aktywów preferowanych przez inwestorów
(akcje, obligacje, depozyty bankowe, inne).
• Wpływ giełdy na gospodarkę:
– jest kluczowym elementem systemu finansowego,
gdyż pozwala na efektywną alokację oszczędności,
– emisja akcji poprzez giełdę pozwala na pozyskanie
kapitału na rozwój i inwestycje.
CENA
WYSOKA
NISKA
PODAŻ
POPYT
7
Analiza makroekonomiczna
Wpływ sytuacji gospodarczej na popyt na akcje
•
Sytuacja gospodarcza ma wpływ również na postrzeganie rynku akcji przez
inwestorów i ich preferencje co do klas aktywów, w które inwestują (akcje,
obligacje, depozyty bankowe).
•
W okresach recesji dominuje „strach". Inwestorzy kierują się awersją do ryzyka i
sprzedają akcje, powodując spadki cen.
•
W okresach wzrostu gospodarczego dominuje „chciwość". Inwestorzy są
ukierunkowani na maksymalizację zysku i zwiększają alokację środków na rynku
akcji, powodując wzrosty cen.
•
W czasie dobrej koniunktury gospodarczej inwestorzy wycofują środki z
depozytów bankowych i obligacji i przeznaczają je na nabywane akcji.
•
Wzrost cen akcji powoduje dalszy wzrost zainteresowania inwestorów giełdą,
wzrost popytu na akcje i dalszy wzrost cen
•
...aż do osiągnięcia szczytu i zmiany trendu.
8
Produkt Krajowy Brutto PKB:
jest miarą wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na
terenie danego kraju, bez względu na to, kto jest właścicielem tych czynników produkcji.
Definicja 1.
jest sumą wydatków na zakup dóbr finalnych, zrealizowanych przez podmioty
gospodarcze, zlokalizowane na terenie danego kraju.
Definicja 2.
jest sumą wartości dodanej przedsiębiorstw w gospodarce.
Definicja 3.
9
PKB a PNB
jest sumą dochodów z czynników produkcji, osiąganych przez uczestników procesu
produkcji.
10
Środki przekazywane do Polski z tytułu pracy Polaków za
granicą (mln PLN):
PKB -
25000
jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze
zlokalizowane na terenie danego kraju, niezależnie od tego kto jest ich
właścicielem.
20000
2037421488
17559
18688
1740017100
1750017000
13332
15000
PNB –
10496
jest miarą całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego
kraju, niezależnie od miejsca (kraju) świadczenia usług.
10000
Czyli:
5000
PKB = PNB ± dochody netto z tytułu własności za granicą
11
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Od czasu wejścia do Unii Europejskiej polscy emigranci przysłali do ojczyzny 166,8 mld zł – dane NBP
12
2
2015-03-21
400000
2.000 PLN
200000
460 PLN
2.460 PLN
923248
842120
807860
779205
666308
600902
422436
337222
600000
515353
800000
Państwo
744622
1000000
980666
1596379
1415362
1200000
1060031
1400000
1341881
1600000
1523245
1800000
1272838
Ceny rynkowe zawierają w sobie podatki pośrednie i dotacje, natomiast ceny czynników
wytwórczych to ta kwota, która trafia do producenta.
1 176 736,70
Wszystkie kategorie dochodu narodowego mogą być wyrażane w cenach rynkowych, bądź
w cenach czynników wytwórczych.
1635746
PKB ceny bieżące (mln. PLN)
Ceny rynkowe a ceny czynników produkcji
0
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009
2011
2013
13
Dynamika realna produktu krajowego brutto
(ceny średnioroczne roku poprzedniego)
Kwartalne tempo wzrostu PKB w Polsce
8
105,3
106,0
104,2
103,8
106,8
106,2
104,0
101,1101,4
102,0
6 5,9
105,1
103,5
7,5 6,6
6,6 6,6 6,6
6,2
6,6
6,3
6,0
6,0
6,8
7
108,0
5
104,5
103,9
101,6
101,9
103,3
101,6
4
4,4
4,2
3,7
3,9
3
3,0 3,1 3,5
3,0
2,8
3,4
3,0
2,3
1,3
1,7
1,1
0,8
1
98,0
3,5
3,3
3,0
3,5
2,1
2
100,0
4,7
4,5 4,3
4,3
4,2
5,1
4,8
2,3
0,7
0,5
0,7
0
96,0
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
2014
I
2004
IV
2004
III
2005
II
2006
I
2007
IV
2007
III
2008
II
2009
I
2010
IV
2010
III
2011
II
2012
I
2013
IV
2013
III
2014
Żródło: GUS
Podstawowe dane
85
107,9
101,2
99,5
101,5
106,5
104,2
106
105,8
106,4
98,5
101,3
111,6
104,3
95,6
109,4
106,4
102,6
109,4
104,7
104,7
103
108,6
109,9
112,5
109,9
110
104,1
103
97,2
99,4
90
92,5
95
97
102,9
94,7
99,8
100
103,9
105
101,1
103,2
108,7
104,5
110,9
110
103,5
106,6
115
106,3
111,8
104,6
105,1
Dynamika realna produktu krajowego brutto (ceny
średnioroczne roku poprzedniego)
99,9
Według wstępnego szacunku produkt krajowy brutto (PKB) w 2013 r. był realnie wyższy o 1,6 %
w porównaniu z 2012 r. (w cenach stałych roku poprzedniego). W 2012 r. w porównaniu z 2011 r. wzrost PKB
wyniósł 1,9 %.
Do wzrostu PKB przyczynił się głównie pozytywny wpływ eksportu netto i krajowego popytu
konsumpcyjnego, przy bliskim neutralnemu wpływie popytu inwestycyjnego.
Wartość dodana brutto w gospodarce narodowejw 2013 r. wzrosła o 1,5 % w porównaniu z 2012 r., wobec
wzrostu o 1,9 % w 2012 r.
Wartość dodana brutto w przemyślew 2013 r. wzrosła o 2,9 % w porównaniu z 2012 r., wobec wzrostu o 1,8
% w 2012 r.
Wartość dodana brutto w budownictwiew 2013 r. w porównaniu z rokiem poprzednim spadła o 9,0 %,
wobec wzrostu o 0,3 % w 2012 r.
Wartość dodana brutto w handlu i naprawach w 2013 r. w porównaniu z rokiem poprzednim wzrosła o 1,7
%, wobec wzrostu o 1,2 % w 2012 r.
Wartość dodana bruttow transporcie i gospodarce magazynowejw 2013 r. w porównaniu z rokiem
poprzednim wzrosła o 4,5 %, wobec wzrostu o 7,9 % w 2012 r.
W 2013 r. popyt krajowy zmniejszył się realnie o 0,2 % przy wzroście PKB o 1,6 %. W 2012 r. popyt krajowy
zmniejszył się o 0,1 % przy wzroście PKB o 1,9 %.
Spożycie ogółemw 2013 r. przekroczyło poziom z 2012 r. o 1,1 %, w tym spożycie indywidualne o 0,8 % (w
2012 r. odpowiednio wzrost: o 1,0 % oraz o 1,2 %).
Akumulacja brutto w 2013 r. porównaniu z rokiem poprzednim zmniejszyła się realnie o 5,0 %, w tym
nakłady brutto na środki trwałe – spadek o 0.4 % (w 2012 r. odpowiednio spadek: o 4,2 %, oraz o 1,7 %).
Stopa inwestycji w gospodarce narodowej (relacja nakładów brutto na środki trwałe do produktu krajowego
brutto w cenach bieżących) w 2013 r. wyniosła 18,4 %, wobec 19,1 % w 2012 r.
80
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Przemysł
Handel; naprawa pojazdów mechanicznych
Budownictwo
Transport i gospodarka magazynowa
3
2015-03-21
Wady i zalety mierników efektu społecznego:
2008
IV
KRAJE
2009
I
II
2010
III
IV
I
II
2011
III
IV
I
II
2012
III
IV
I
II
10,1
8,2
16,2
13,7
0,6
8,5
6,9
4,8
10,1
8,2
16,3
12,6
0,2
10,0
8,0
5,0
10,3
8,1
16,4
12,3
-0,1
10,7
7,3
5,1
10,9
8,4
16,4
11,9
0,2
11,0
8,2
5,1
11,0
7,8
16,8
11,1
-0,3
11,5
7,0
5,0
4,9
4,0
11,0
10,3
1,1
15,1
8,6
10,2
4,7
1,2
16,3
14,7
29,1
10,4
12,6
0,6
3,5
-0,4
4,9
3,6
12,3
12,2
2,5
15,8
8,2
10,6
4,0
0,5
16,2
16,0
30,0
10,3
13,7
0,6
4,1
-0,6
4,3
4,2
13,2
12,3
3,4
14,9
7,5
10,4
4,0
-0,9
16,0
15,9
31,1
9,0
12,5
0,7
3,7
-1,3
4,0
3,5
13,6
10,6
4,5
14,6
7,7
11,0
3,5
-1,0
15,4
16,0
32,0
9,1
13,2
-0,4
3,4
-2,2
3,5
3,5
14,1
WADY:
nie uwzględnia
ZALETY:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
produkcji w szarej strefie;
produkcji na własne potrzeby;
struktury podziału dochodu
pomiędzy poszczególny klasy
społeczne;
wartościowania poszczególnych
kategorii dóbr (broń - chleb);
wartości czasu wolnego;
uciążliwości wytwarzanych
produktów;
wzrost PKB może wiązać się z
zanieczyszczenia środowiska, hałas,
uszkodzenie infrastruktury, korki
drogowe;
itd. itp….
•
•
•
PKB PRODUKT KRAJOWY BRUTTO w UE
analogiczny kwartał roku poprzedniego =100
wiarygodne, terminowe i łatwo
dostępne, źródło informacji nt.
rozwoju gospodarki;
są powszechnie stosowane na
świecie;
policzalne;
łatwość porównywania
i oszacowania.
Austria
Belgia
Bułgaria
Cypr
Dania
Estonia
Finlandia
Francja
Grecja
Hiszpania
Irlandia
Litwa
Luksemburg
Łotwa
Malta
Niderlandy
Niemcy
Polska
Portugalia
Rep. Czeska
Rumunia
Słowacja
Słowenia
Szwecja
Węgry
Wlk Brytania
Włochy
-0,2
-4 -4,9 -3,4
-1,5 -3,7 -4,2 -3,5
3,5 -3,5 -4,9 -5,8
2,5
0,7
-1 -2,7
-3,7 -3,6
-7
.
-9,2
-15 -16,1 -15,3
-3 -6,5 -8,9
.
-1,7 -3,5 -2,9 -2,4
0,7 -0,5 -1,2 -1,6
-1,2 -3,2 -4,2
-4
-8 -9,3 -7,3
.
-1,5 -13,1 -19,7 -14,2
-3,9 -5,9 -5,3
.
-10,7 -18,6 -17,4
.
0,5 -1,7
-3
.
-0,7 -4,5 -5,4 -3,7
-1,8 -6,7 -5,8 -4,8
2,7
1,5
1,3
1
-1,9
-4 -3,7 -2,4
0,4 -4,3 -4,7 -4,1
2,9 -6,2 -8,7 -7,1
1,6 -5,7 -5,5 -4,9
-0,9 -8,8
-9 -8,5
-5,1 -6,3 -5,8 -5,2
-2,2 -5,6 -7,2
-8
-2
-5 -5,5 -5,1
-2,9
-6 -5,9 -4,6
Porównanie poszczególnych krajów może nastręczać
jednak wiele trudności z uwagi na:
•
•
•
•
5,6
4,8
11,3
10,4
-2,3
-4,0
0,8
2,0
8,1
4,0
0,9
3,0
6,1
-5,1
11,0
5,8
4,0
2,9
1,1
12,0
13,6
22,8
7,4
2,9
-2,5
1,6
-3,0
5,6
5,0
12,7
11,9
-1,9
-2,8
1,5
2,3
6,1
4,1
1,8
3,5
8,5
-4,4
12,3
6,3
4,6
2,7
2,0
12,9
12,9
23,8
7,5
5,4
-1,5
2,2
-2,0
6,2
6,1
13,8
12,2
-0,8
0,1
4,9
3,0
4,7
4,3
2,2
4,2
9,6
-4,1
12,1
6,9
7,0
3,6
2,3
13,9
13,3
24,8
8,7
7,7
-1,1
2,9
-1,4
7,8
6,6
14,7
12,9
0,5
1,3
4,1
3,4
3,0
4,2
2,7
5,3
9,5
-3,4
13,0
7,1
7,7
4,2
2,5
14,7
12,4
26,0
9,1
9,2
-0,7
3,5
-1,0
9,0
7,1
15,4
13,1
-0,2
4,3
6,4
3,8
0,1
4,4
1,3
7,6
11,1
-2,4
15,5
8,0
8,4
4,7
2,1
15,4
13,4
27,0
10,1
11,2
-0,5
3,1
-0,8
9,7
8,0
15,8
13,7
-0,1
7,0
6,2
4,7
0,3
4,7
2,0
9,3
10,7
-0,9
15,8
8,6
9,7
4,6
1,4
16,0
14,7
28,1
9,8
11,7
0,9
3,6
-0,7
5,7
16,1
7,9
11,3
2,5
-2,1
15,1
16,6
33,0
8,0
14,1
-0,6
2,9
-3,0
Podział świata
różnorodne metodologie liczenia efektów – obecnie najpowszechniej jako miernika używa się
PKB, liczony jest on systemem rachunku narodowego, ale
w poszczególnych krajach występują różnice metodologiczne chociażby w liczeniu
amortyzacji, która obniża poziom efektów
różny poziom cen – wytworzone przez gospodarki krajów produkty posiadają różne ceny w
poszczególnych krajach, stąd konieczność ich przeliczania,
różna struktura produkcji – poszczególne kraje różnią się pod względem asortymentu
produkcji, stąd pewne dobra mogą występować w jakimś kraju,
a w innym nie,
kursy przeliczeniowe – ceny dóbr, wysokość dochodów, wartość produkcji wymaga
porównania, jest to kłopotliwe, z uwagi na wahania w kursach walut.
kraje bogate
W celu uniknięcia podanych trudności i porównania poszczególnych gospodarek stosuje się np.
przeliczanie dochodów w danym kraju na ceny kraju drugiego, lub PKB na jednego mieszkańca. Taka
procedura jest jednak bardzo pracochłonna i nie odzwierciedla w pełni rzeczywistości.
rozwijające się
kraje biedne, o niskim Wskaźniku Rozwoju Ludzkiego (HDI), PKB, z wysoką
umieralnością i niskim standardzie życia - kraje "trzeciego świata".
Prawo Engla
22
PKB per capita Polski i średnia UE (w EURO)
w miarę wzrostu dochodów udział wydatków na żywność w wydatkach ogółem się
zmniejsza.
45000
25700
25100
25600
24400
23500
25000
23600
21600
20600
20400
30000
22400
35000
25000
40000
25000
20000
9600
10100
2010
9900
2006
9200
2005
8100
2004
7100
5300
2003
8200
5000
2002
6400
5500
10000
9500
15000
2011
2012
2013
5000
0
Mapa świata z udziałem ropy i żywności wydatkach gospodarstw domowych.
Źródło: The Economist
23
2007
Polska
2008
2009
Średnia UE
24
4
2015-03-21
PKB per capita Polski i średnia UE (w EURO)
• Wzrost gospodarczy - jest to ilościowe zwiększanie się z
okresu na okres fundamentalnych wielkości
ekonomicznych, w tym głównie dochodu narodowego.
102,0%
2012
100,4%
102,9%
2011
102,0%
103,1%
104,3%
2010
• Recesja – spadek rozmiarów mierników efektu
społecznego w wielkościach bezwzględnych obserwowany
w danym okresie czasu.
94,0%
103,8%
2007
113,6%
2006
100,0%
105,9%
103,7%
2005
105,4%
104,9%
2004
85,3%
106,0%
0,9
101,0%
1
90,9%
1,1
115,9%
110,9%
1,2
115,5%
120,8%
1,3
Wzrost gospodarczy - definicje
• Stagnacja – utrzymywanie się rozmiarów mierników
efektu społecznego na stałym poziomie.
0,8
2003
2008
Polska
2009
2013
UE
25
26
Wzrost gospodarczy zależy zarówno od zasobów, jak
też od ich efektywności
Co jest potrzebne do produkcji?
3. Praca
• Czynniki determinujące poziom produktywności:
1.
2.
3.
4.
2. Kapitał
Techniczne uzbrojenie pracy (wyraża poziom postępu technologicznego).
Poziom i wzrost kwalifikacji (wykształcenie i doświadczenie pracowników).
Doskonalenie organizacyjne pracowników produkcji (właściwe połączenie czynników
produkcji).
System motywacyjny (czy ludzie chcą wykorzystywać to co mają).
4. Technologia
5.
6.
Różne znaczenie powyższych
czynników w zależności od
poziomu rozwoju gospodarczego.
Początkowo 1 i 2 później 3 i 4.
Efekty
1. Ziemia
Zasoby
27
28
Rozwój gospodarczy
Bariery wzrostu gospodarczego
• Bariery polityczno-ekonomiczne
–
–
–
–
bariera ustrojowo-ideologiczna,
bariera braku stabilizacji wewnętrznych stosunków politycznych,
bariera politycznego podziału świata,
bariera instytucjonalno-organizacyjna.
1.
• Bariery społeczno-ekonomiczne
–
–
–
–
bariera demograficzna,
bariera konsumpcji (płacy realnej),
bariera infrastruktury społecznej,
bariera żywnościowa.
Jakościowe i strukturalne zmiany w gospodarkach narodowych, będące
następstwem wzrostu gospodarczego. Obejmuje zarówno zmiany ilościowe,
dotyczące wzrostu produkcji, zatrudnienia, inwestycji, rozmiarów funkcjonującego
kapitału, dochodów, spożycia i in. wielkości ekonomicznych charakteryzujących
gospodarkę od strony ilościowej (wzrost gospodarczy), jak również towarzyszące
im zmiany o charakterze jakościowym.
Do tych drugich zaliczyć należy przede wszystkim:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
• Czynniki braku lub bardzo powolnego wzrostu gospodarczego:
– brak konkurencyjności produktów,
– brak inwestycji w zakresie tworzenia kapitału rzeczowego,
– wysoka inflacja.
29
postęp techniczny i technologiczny,
doskonalenie systemu powiązań wewnątrzgospodarczych i powiązań z gospodarką światową,
wzrost poziomu kwalifikacji siły roboczej,
zmiany struktury gospodarki zmierzające do jej unowocześnienia,
wzrost poziomu efektywności w skali mikro- i makroekonomicznej,
pojawianie się nowych produktów i doskonalenie jakości już produkowanych.
30
5
2015-03-21
Tradycyjny cykl koniunkturalny
To powtarzające się, lecz nie zawsze regularne wahania aktywności
gospodarczej, mierzonej zazwyczaj przez PKB, wokół trendu.
Ścieżka wzrostu realnego PKB per capita w USA
Cykl koniunkturalny
31
32
Źródło: M. Kolasa, Teoria realnego cyklu koniunkturalnego
Tradycyjny cykl koniunkturalny
Faza ożywienia:
Rozkwit
Ożywienie
1.
2.
Depresja,
kryzys
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Recesja
Upowszechnia się fala optymizmu
Rosnąca skala wydatków inwestycyjnych, przedsiębiorcy, którzy
przetrwali, dokonują renowacji swojego kapitału, wycofanie starych
maszyn i urządzeń zakupując nowocześniejsze, bardziej
ekonomiczne.
Wzrost zatrudnienia, wzrost wydatków konsumpcyjnych.
Wzrost zysków.
Popyt rośnie szybciej niż podaż co powoduje wzrost cen.
Wzrost poziomu inwestycji podnosi popyt na kredyt.
Tanie kredyty zachęcają przedsiębiorców do inwestowania.
Rośnie popyt a tym samym kursy akcji i obligacji.
Składa się z 4 faz i dwóch punktów zwrotnych.
33
34
Rozkwit
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Kryzys
Inwestycje osiągają najwyższy poziom (przestają rosnąć).
Wzrost wydatków inwestycyjnych prowadzi do wzrostu
zdolności produkcyjnych.
Zaczynają rosnąć koszty produkcji (wyczerpanie najbardziej
efektywnych czynników produkcji).
Ceny rosną.
Płace, dochody rosną, rośnie też skłonność do
oszczędzania.
Coraz większa ostrożność banków do udzielania kredytów
inwestycyjnych.
Pogarszają się nastroje.
35
1.
2.
3.
4.
5.
Pierwszy symptom to najczęściej spadek cen
papierów wartościowych.
Spadek ilości zamówień i rezygnacja z wcześniej
zawartych kontraktów.
Zahamowanie wzrostu cen, co przy wysokich kosztach
produkcji zmniejsza zyskowność.
Ograniczanie akcji kredytowej przez banki.
Kryzys nadprodukcji.
36
6
2015-03-21
Dlaczego przechodzi do następnej fazy?
Depresja
Popyt
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Znacznie maleją wydatki inwestycyjny,
Rosną trudności ze sprzedażą dóbr.
Spada zyskowność produkcji.
Upadają najsłabsze podmioty gospodarcze.
Wydatki konsumpcyjne zmniejszają się nieznacznie.
Gospodarka funkcjonuje na zwolnionych obrotach.
Podaż
1.
2.
3.
4.
5.
Uaktywnia się Państwo dokonując wydatków.
Inwestycje nigdy nie spadają do zera, najsilniejsze przedsiębiorstwa dokonują
renowacji kapitału (rośnie ich konkurencyjność).
Powoli wyczerpują się nagromadzone zapasy i rodzi się konieczność wzrostu
produkcji.
Powoli ożywia się rynek pracy.
Banki szukają ujścia nagromadzonych kapitałów, obniżają stopy kredytów
pobudzając skłonność przedsiębiorstw do inwestycji.
37
Współczesny cykl koniunkturalny
Długość trwania cykli koniunkturalnych
1.
-
-
Czas trwania - 3-4 lata,
Główna przyczyna – zmiana stanu zapasów, cen hurtowych, jak
również z rozliczaniem operacji bankowych,
Łagodne zakończenie.
-
•
•
• wolnego wzrostu,
• szybkiego wzrostu.
•
Średnie (Jurgala)
Czas trwania - 6-10 lat,
Związane ze zmianami wydatków inwestycyjnych (zmiany
wyposażenia technicznego produkcji), inflacją i bezrobociem,
Często kończą się gwałtownie, nagłym załamaniem rynku, paniką na
rynkach.
-
3.
Po II wojnie światowej państwa przystąpiły do
zapobiegania dużej amplitudzie wahań. Cykl współczesny •
ma 2 fazy:
Krótkie (Kitchina)
-
2.
38
PKB
Linia
trendu
•
•
Długie (tzw. fale Kondratiewa)
•
Czas trwania - 45-60 lat,
Związane z odkryciami lub ważnymi innowacjami technicznymi oraz
procesem ich rozprzestrzeniania się, zmiany na rynku pieniądza,
wydarzenia polityczne.
•
Przyczyny zmian:
Wzrost ingerencji państw.
Długotrwałe przeobrażenia
w strukturze produkcji
(branże naukochłonne).
Rozwój sektora usług,
(odporność usług na zmiany
koniunktury).
Szybkość przepływu
informacji.
Rozwój prognozowania
długoterminowego.
Rozwój międzynarodowej
współpracy gospodarczej.
Rozwój sektora
finansowego.
39
Kwartalne tempo wzrostu PKB w Polsce
8
7
6 5,9
5
4,7
4,5 4,3
4,3
4,2
5,1
4,8
4
3
4,4
4,2
3,7
3,9
3,0 3,1 3,5
3,0
2,8
3,4
3,0
2,3
1,3
1,7
1,1
0,8
1
3,5
3,3
3,0
3,5
2,1
2
Cykl klasyczny a cykl współczesny
7,5 6,6
6,6 6,6 6,6
6,2
6,6
6,3
6,0
6,0
6,8
2,3
0,7
0,5
0,7
0
I
2004
IV
2004
III
2005
Żródło: GUS
II
2006
I
2007
IV
2007
III
2008
II
2009
I
2010
IV
2010
III
2011
II
2012
I
2013
IV
2013
40
Cykl klasyczny
Cykl współczesny
cykl czterofazowy: ożywienie,
rozkwit, kryzys, depresja
cykl dwufazowy: faza wysokiej i faza
niskiej aktywności gospodarczej
punkty zwrotne gwałtowne, ostre
punkty zwrotne łagodne
faza pomyślnej koniunktury 4-6 lat
faza spadkowej koniunktury 4-6 lat
Cykl 8-12 lat
faza pomyślnej koniunktury 2-3 lat
faza spadkowej koniunktury 1,5-2 lat
Cykl 3,5-5 lat
niska częstotliwość zmian
wysoka częstotliwość zmian
III
2014
42
7
2015-03-21
Historia cykli koniunkturalnych
Cykl
lata
I cykl
1785-1843
Do 1816
58 lat
Wielka Brytania/maszyna
parowa, mechaniczne krosna
Siła ludzkich rąk
II cykl
1844-1893
Do 1873
49 lat
Wielka Brytania/ kolej,
elektryczność
Para
III cykl
1894-1939
Do 1919
Do 1929
45 lat
USA/samochód, chemikalia,
plastik
Węgiel
IV cykl 19401985/2000
Do 1973
45-60 lat
USA/ samolot, komputer,
internet
Ropa
V cykl
?
?
USA/ biotechnologie,
nanotechnologie, sieci
komputerowe, pieniądz
wirtualny
Atom
2000
Faza
wzrostu
Czas
trwania
Lider gospodarczy/innowacja
(dopływ energii)
Inflacja
„Surowiec strategiczny”
• jest to obniżanie się siły nabywczej
pieniądza (jego wartości rynkowej). Na
rynku obserwowana jest jako długotrwały
wzrost średniego poziomu cen
określonego koszyka dóbr.
43
44
Rodzaje inflacji - ze względu na
natężenie :
•
pełzająca – nie przekracza 5% rocznie
•
krocząca – oscyluje w granicach 5-10 % rocznie
•
galopująca – 10-150% rocznie
•
hiperinflacja – powyżej 150% rocznie
Rodzaje inflacji - ze względu na
przyczynę
•
popytowa - jest ona wynikiem nadmiernej ilości pieniądza w obiegu. Nazywa się ją także inflacją
pieniężną. Występuje wówczas, gdy globalny popyt wzrasta szybciej niż wielkość produkcji.
•
kosztowa - związana jest ze wzrostem kosztów produkcji. Pojawia się wtedy gdy są ograniczenia w
podaży jednego lub kilku zasobów oraz występuje wzrost cen na te zasoby. Następną przyczyną
mogą być podwyżki płac niepokryte wzrostem wydajności pracy, ponieważ na wzrost kosztów
robocizny na jednostkę wyrobu powodują w konsekwencji wzrost cen
•
strukturalna - pojawiająca się wówczas, gdy producenci nie mogą sprawnie zmienić struktury
produkcji w związku ze zmianami struktury gospodarki w kraju, a braku określonych towarów na
rynku nie można szybko pokryć niezbędnym importem. Zmiana struktury gospodarczej pociąga za
sobą koszty finansowe, przykładowo zakup nowych technologii czy zatrudnienia wysoko
wykwalifikowanej kadry. Koszty te znajdują swoje odbicie w podniesieniu cen przynajmniej w
pewnym okresie czasu.
45
46
Najwyższe odnotowane wartości
inflacji
Inflacja na Węgrzech
•
Pierwsze miejsce należy do Węgier.
•
Po drugiej wojnie światowej nieodpowiedzialna polityka monetarna doprowadziła
do tego, że w lipcu 1946 roku inflacja sięgnęła 41,9 trylionów procent.
•
Ceny podwajały się co 13,5 godzin!
•
Aby wprowadzić choć trochę porządku do tego chaosu, władze Węgier
wyemitowały banknot o nominale:
100 000 000 000 000 000 000 pengo (sto trylionów). W przygotowaniu był już
banknot o jeszcze wyższym nominale tryliarda pengo.
•
Kraj
Węgry
47
Miesiąc z najwyższą
inflacją
Najwyższa miesięczna inflacja
Podwojenie cen
w:
Lipiec1946
41 900 000 000 000 000%
13,5 godziny
Zimbabwe
Listopad 2008
79 600 000 000%
24,7 godziny
Jugosławia
Styczeń 1994
313 000 000%
1,4 dnia
Niemcy
Październik 1924
29 500%
3,7 dnia
Grecja
Październik 1944
13 800%
4,3 dnia
Chiny
Maj 1949
2 178%
6,7 dnia
48
8
2015-03-21
Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w
latach
Negatywne skutki inflacji to:
700
Realny spadek wartości zobowiązań i wierzytelności, które nie podlegają waloryzacji; w szczególności
skutkiem inflacji jest względne zmniejszenie się dochodów osób, których nominalne dochody są stałe
- te niekorzystne konsekwencje inflacji można w pewnym stopniu zmniejszyć dokonując odpowiednio
często waloryzacji zobowiązań.
•
Tzw. koszty zdartych zelówek - są związane z tym, że w warunkach wysokiej inflacji ludzie dążą do
utrzymywania mniejszych zasobów gotówki, co związane jest z pewnymi kosztami, jak np. koszty
dojazdu do bankomatu - wraz z rozpowszechnianiem się obrotu bezgotówkowego znaczenie tych
kosztów będzie maleć.
500
•
Tzw. koszty zmienianych jadłospisów - są to koszty związane z tym, że w warunkach wysokiej inflacji
firmy częściej muszą zmieniać ceny co wiąże się z dodatkowymi kosztami - przykładowo restauracje
muszą częściej zmieniać jadłospisy.
300
400
X
XI
XII
183,2
176,2
175,5
176,1
178,2
180,7
184,4
198,1
219,6
258,1
300,3
351,1
1990
1107,6
1198,3
1210,7
1208,5
1201,1
1191,2
1174,0
1112,6
1020,4
887,1
773,6
685,8
1991
194,9
186,9
185,1
181,1
178,0
177,1
175,6
174,5
173,6
172,5
171,4
170,3
1992
145,4
142,7
141,1
140,8
141,3
140,9
141,0
141,4
142,0
142,5
142,8
143,0
1993
137,5
138,6
139,0
138,7
138,1
137,4
137,0
136,7
136,0
135,3
135,0
135,3
1994
132,4
131,1
130,8
130,9
131,0
131,3
131,5
131,6
132,0
132,4
132,5
132,2
1995
132,3
133,0
133,0
132,9
132,8
132,3
131,6
130,8
130,0
129,2
128,4
127,8
1996
121,0
120,7
120,6
120,5
120,4
120,2
120,2
120,3
120,2
120,1
120,0
119,9
1997
117,8
117,6
117,2
116,7
116,3
116,1
115,9
115,8
115,5
115,3
115,1
114,9
1998
113,6
113,9
113,9
113,9
113,7
113,5
113,2
113,0
112,7
112,4
112,1
111,8
1999a
106,9
106,3
106,2
106,2
106,3
106,3
106,3
106,4
106,6
106,8
107,0
107,3
2000
110,1
110,3
110,3
110,1
110,1
110,1
110,3
110,4
110,4
110,3
110,2
110,1
2001
107,4
107,0
106,7
106,7
106,8
106,7
106,5
106,3
106,1
105,8
105,6
105,5
2002
103,4
103,4
103,4
103,3
103,0
102,8
102,5
102,4
102,3
102,1
102,0
101,9
2003
100,5
100,5
100,5
100,4
100,4
100,5
100,5
100,5
100,6
100,7
100,7
100,8
2007
101,6
101,7
102,0
102,1
102,1
102,2
102,2
102,1
102,1
102,2
102,3
102,5
2008
104,0
104,1
104,1
104,1
104,1
104,2
104,3
104,4
104,4
104,4
104,3
104,2
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
102,8
103,5
103,6
104,1
100,1
100,1
99,8
103,3
102,9
103,6
104,3
100,0
100,2
103,6
102,6
104,3
103,9
100,2
100,3
104,0
102,4
104,5
104,0
100,6
100,2
103,6
102,2
105,0
103,6
100,5
100,1
103,5
102,3
104,2
104,3
100,5
100,1
103,6
102,0
104,1
104,0
100,8
99,9
103,7
102,0
104,3
103,8
100,5
99,5
103,4
102,5
103,9
103,8
100,5
99,4
103,1
102,8
104,3
103,4
100,7
99,5
103,3
102,7
104,8
102,3
100,5
99,2
103,5
103,1
104,6
102,4
100,7
99,0
IV
V
VI
VII
VIII
2010
2005
2000
1995
1990
1985
1980
1975
1970
1965
Roczne wskaźniki inflacji
Stopa inflacji na świecie
Przyczyny inflacji
115,0
2000
2005
2010
110,0
•
•
105,0
•
•
•
100,0
•
95,0
•
•
•
90,0
niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy)
przeinwestowanie gospodarki (nadmierne rozwinięcie procesu inwestycyjnego
finansowanego przez państwo)
ingerencję państwa w politykę emisyjną banku centralnego, co prowadzi w rezultacie do
nadmiernej ilości pieniądza.
wadliwą strukturę gospodarki
wzrost cen podstawowych surowców energetycznych (powoduje to wzrost kosztów
produkcji i wzrostu cen)
import inflacji (wraz ze wzrostem cen artykułów importowanych przez dany kraj następuje
wzrost kosztów produkcji , a co za tym idzie wzrost cen)
długookresowe dodatnie saldo bilansu handlowego (nadwyżka eksportu nad importem)
recesja gospodarcza (obniżenie wydajności pracy, a tym samym wzrost kosztów produkcji)
monopolizacja gospodarki (monopoliści wzrost kosztów produkcji mogą przenosić na cenę)
Węgry
Włochy
Szwecja
Wielka Brytania
USA
Szwajcaria
Słowacja
Słowenia
Norwegia
Polska
Portugalia
Malta
Niemcy
Łotwa
Niderlandy
Litwa
Irlandia
Luksemburg
Grecja
Francja
Hiszpania
Finlandia
Cypr
Dania
Estonia
Belgia
Chorwacja
85,0
Austria
Analogiczny okres narastający poprzedniego roku = 100
IX
1989
1960
0
III
100,0
100
49
II
200,8
141,9
200
Konsumentom łatwiej jest porównywać ceny oferowane przez różnych sprzedawców, gdy inflacja jest
niska.
I
351,1
1955
•
685,8
600
1950
•
53
54
9
2015-03-21
Negatywne skutki inflacji
Deflacja
Dla społeczeństwa:
• ludzie oszczędzający - kiedy trzymają pieniądze w kieszeni lub na rachunku,
• banki, które udzielają pożyczek na długie okresy i w momencie wypłaty udzielonych
pożyczek pieniądze przy inflacji mają dla banków mniejszą siłę nabywczą,
• ludzie pracujący, którzy w związku z inflacją otrzymują podwyżkę płac popadają w wyższy
podatek ,czyli w wyższą kategorię stawek podatkowych,
• emeryci, gdyż indeksacja emerytur, tak jak wzrost płac pracowników nie nadąża za
wzrostem cen.
dla gospodarki
• niechęć przedsiębiorców do podejmowania inwestycji, gdyż nie można przewidzieć
realnych zysków,
• spadek innowacji i produkcyjności w przedsiębiorstwach, gdyż u przedsiębiorców zmniejsza
się zainteresowanie kredytami, na które nakładane są wysokie odsetki,
• dewaluacja waluty krajowej - więcej złotówek należy zapłacić za jednego dolara,
• zakłócenie w systemie finansowym na skutek dużych zmian cen papierów wartościowych,
• osłabienie wiarygodności państwa u wierzycieli.
to wzrost wartości pieniądza w czasie - z czasem
można za daną ilość pieniędzy kupić coraz więcej
towarów i usług.
Potocznie w ten sposób określa się spadek cen
rynkowych. Jest zjawiskiem przeciwnym jest
inflacja.
55
Stopa procentowa
56
Stopa procentowa
• Jest to cena pieniądza jaką pożyczkobiorca płac pożyczkodawcy za
udostępniony kapitał.
• Określa dochód jaki uzyskuje posiadaczowi kapitału z racji
udostępniania go.
Rodzaje stóp procentowych:
• Oficjalne – ustalane przez Rade Polityki Pieniężnej.
• Określa koszt ponoszony przez użytkującego kapitał płacony
• Rynkowe – określane na podstawie wolej gry rynkowej.
jego właściciel.
• Nominalne – oficjalne oprocentowanie.
• Realne – nominalne skorygowane o inflację.
57
58
http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/Dzienne/Stopy.htm
Stopy NBP
• Stopa lombardowa (kredyt lombardowy) określa cenę, po której bank
centralny udziela bankom komercyjnym pożyczek pod zastaw papierów
wartościowych.
• Stopa redyskontowa weksli określa cenę, po jakiej bank centralny udziela
kredytów bankom komercyjnym (kupuje weksle od banków komercyjnych).
• Stopa referencyjna (interwencyjna, repo) – to minimalna rentowność 7dniowych bonów pieniężnych emitowanych przez NBP.
• Stopa depozytowa określa oprocentowanie jednodniowych depozytów
składanych przez banki komercyjne w banku centralnym.
59
60
RPP
10
2015-03-21
Stopy NBP
Przykłady innych stóp procentowych
30
25
•
20
•
15
•
10
•
5
WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate) - wysokość oprocentowania pożyczek
na polskim rynku międzybankowym.
WIBID (ang. Warsaw Interbank Bid Rate) - roczna stopa procentowa jaką płacą banki
za środki przyjęte w depozyt od innych banków.
LIBOR (ang. London Interbank Offered Rate) - stopa procentowa kredytów
oferowanych na rynku międzybankowym w Londynie przez 4 główne banki: Bankers
Trust, Bank of Tokyo, Barclays i National Westminster. Stanowi bazową stopę
procentową dla ustalania oprocentowania kredytów i depozytów na rynku
międzybankowym oraz kredytów typu "roll-over".
EURIBOR (ang. Euro Interbank Offered Rate) - stopa procentowa kredytów w strefie
euro oferowanych przez jeden bank innemu bankowi. Jest to średnie notowanie z 57
największych banków strefy euro - ustalane przez FBE - Federation Bancaire de
L'Union Europeenne w Brukseli
0
Stopa referencyjna
Stopa lombardowa
Stopa depozytowa
Stopa redyskonta weksli
61
62
Kurs walutowy
Rodzaje kursów walutowych
• Kurs sztywny - ustalony przez organ państwa, nie podlega wahaniom.
• Kurs stały - ulega wahaniom wywołanym grą popytu i podaży, zakres wahań
jest ściśle określony.
• Kurs płynny - kształtowany jedynie poprzez popyt i podaż.
Jest to cena waluty obcej wyrażona
w walucie krajowej.
Zmiany kursów
• Kursy stałe
– dewaluacja - skokowe, administracyjne zmniejszenie międzynarodowej
wartości waluty
– rewaluacja - skokowe, administracyjne zwiększenie międzynarodowej
wartości waluty
• Kursy płynne
– deprecjacja - spadek międzynarodowej wartości waluty
– aprecjacja - wzrost międzynarodowej wartości waluty
63
64
Kurs walutowy:
Tabela kursów NBP
23.05.2014
65
http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/kursy/kursya.html
•
kształtuje ceny dóbr pochodzących z importu,
•
poprzez poziom cen dóbr importowanych wpływa na poziom inflacji,
•
decyduje o konkurencyjności eksportu (np. wzmocnienie waluty krajowej
spowoduje wzrost cen produktów za granicą),
•
ma wpływ na tempo wzrostu gospodarczego,
•
wpływa na poziom oszczędności i inwestycji,
•
wpływa na dochód z inwestycji międzynarodowych,
•
wpływa na rynek finansowy (Wzrost kursu walutowego (aprecjacja waluty obcej)
powoduje spadek atrakcyjności inwestowania w danym kraju)
•
kształtuje podaż pieniądza i politykę pieniężną,
•
poprzez poziom inflacji, politykę pieniężną powoduje zmiany natychmiastowych
stóp procentowych,
•
wpływa na przychody z turystyki.
66
11
2015-03-21
Wpływ zmian kursu walutowego na zyskowność
z inwestycji
Kursy USD i EURO w latach
5
1.
Polak posiada 300.000 PLN
2.
Sprzedaje złote, kupuje dolary i inwestuje w zagraniczny fundusz przy kursie 3
PLN/USD, czyli inwestuje 100.000 USD.
3.
Fundusz osiąga stopę zwrotu 20 %, czyli po sfinalizowaniu inwestycji posiada
120.000 USD.
4.
Zamienia dolary na złote po nowym kursie 2,5 PLN/USD.
5.
W ręce pozostaje mu
6.
Rzeczywista stopa zwrotu w Polsce wynosi
7.
Dlaczego???
4,5
4
3,5
3
2,5
USD/PLN
2013
23.05.2014
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
2
300.000 PLN
0 %.
67
EU/PLN
68
Państwo w gospodarce
Cele państwa:
•
•
•
•
•
Cel:
Stabilizacja cen
Równowaga na rynku pracy
Stabilny wzrost gospodarczy
Stabilny kurs walutowy
Równowaga budżetowa
69
Struktura dochodów i wydatków budżetu państwa
2005
2006
2007
DOCHODY
179 801,60
197 673,50
235 976,50
254083,8
2008
podatki pośrednie
115 825,60
127 608,50
146 367,90
podatek doch. od
osób prawnych
15 742,30
19 360,90
24 574,8
podatek doch. od
osób fizycznych
24 525,60
28 265,70
dochody
państwowych jed.
Budżetowych
16 376,80
16 651,00
2009
2010
2011
2012
Źródła finansowania deficytu w latach 2003-2012
2013
274366,6
250302,4
277568,3
287594,6
279151,2
154050,1
154996
165189,4
180272,6
181892,2
174050
27162,4
24179,6
21769,9
24861,9
25145,7
23075,3
35 207,9
38439,7
35691,7
35592,8
38074,9
39809,4
41290,5
18 508,6
17796,2
22206,4
1 270,60
1 385,80
1 747,6
1728,7
1627,5
pozostałe dochody
7 331,30
5 787,40
3 784,2
1410,4
5174,8
w tym: - wpłaty z
zysku NBP
4 168,00
1 158,00
2 478,3
208 360,80
222 757,60
252 898,2
278674,3
298156,6
294893,7
302681,2
318001,8
321342,9
21 286,50
23 341,20
22 627,5
19994,7
25552,5
26757,4
27107,1
31788,2
32340,7
3 689,70
4 508,40
4 953,5
5122,0
6675,2
7385,6
8849,0
10320,6
10119,4
obsługa długu
krajowego
obsługa długu zagr
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Krajowe
16 528,7
18 178,9
12034,5
21063,8
5233,7
23832,3
21822,3
15303,7
19781,2
Bony skarbowe
-20 778,3
1 633,0
-3022,5
26054,3
-2475,4
-18488,6
-15383,9
-5670,1
-5845,4
Obligacje
47 508,0
38 805,0
31741,0
9872,6
42420,2
59919,5
22468,6
30372,9
46523,2
3 427,8
4 223,9
7904,4
9461,6
6543,8
10425,4
9830,4
5218,9
11417,1
-2990,8
-12021,4
Środki z roku poprzedniego
w tym: wpływy z
cła
WYDATKI
Środki na wydatki niewygasające
172,8
-
-
-
-
-986,0
111,2
-145,9
-1564,6
-5934,8
-
-4974,4
24,0
-12,9
37,9
4702,1
45,7
148,8
90,0
277,5
3 847,7
621,9
1947,1
2371,7
4903,7
22037,1
13058
9158,2
4396,3
Rozdysponowane przychody z
prywatyzacji
-13 652,5
-15 087,0
-16772,2
-21261,9
-25420,8
-35358,2
22221,9
13848,3
-13462,4
– w tym na OFE
-12 575,4
-14 920,4
-16219,3
-19911,5
-21086,0
-22347,2
15430,8
8180,9
10728,5
-2 663,7
-1159,0
-2272,9
-4368,1
-
-79,1
408,1
48,3
-
-
-
3999,0
5127,9
3414,1
5537,0
6760,9
4 178,6
7 893,9
8496,3
6299,1
6481,5
4639,6
2111,0
5773,1
4515,2
12 030,5
6905,2
4887,2
3526,7
18556,3
31237,6
15235,1
18863,7
16161,3
-25084,1
-16921,7
-24590,5
-23790,0
-44591,3
-25112,9
-30407,2
-42191,7
72
Pożyczki udzielone
Pozostałe przychody i rozchody
Przychody z prywatyzacji
Prefinansowanie zadań z
udziałem środków z UE
dot. dla funduszu
em.-rentowego
14 710,00
dot. dla Funduszu
Ub. Społecznych
20 112,10
24 483,40
23 893,0
33230,0
30503,3
38111,7
37513,4
39520,8
37113,9
Środki na centralnym rach.
bieżącym
subwencje ogólne
dla JST
32 486,70
34 542,60
36 759,2
40667,4
45303,6
47185,0
48348,2
50657,6
51257,1
Zagraniczne
DEFICYT
-28 559,20
-25 084,10
-16 921,70
- 24590,5
- 23 790,0
-44591,3
-25112,9
-30407,2
-42191,7
71
DEFICYT
14 932,70
14 680,7
14867,5
15705,4
14935,8
15120,0
15556,6
70
Szkolenie dla pracowników Commercial Union Polska
15853,1
Lokata
-1 974,5
-
-28559,2
12
2015-03-21
Państwowy dług publiczny na koniec 2012 r. wyniósł 840,5 mld zł
wobec 815,3 mld zł na koniec 2011 r.
Państwowy Dług Publiczny na koniec 2013 r. wyniósł 959,1 mld zł.
W relacji do PKB wyniósł 49,9 %.

każdy przychodzący na świat obywatel naszego kraju będzie od
pierwszego dnia "zadłużony" na ponad:
27 500 tysiące złotych
http://www.zegardlugu.pl/
73
74
Deficyt budżetowy a wzrost PKB
Dynamika PKB
108,0
106,8
106,2
105,3
106,0
105,1
103,9
104,3
104,0
103,8
103,5
102,0
102,0
101,6
100,0
2003
2004
2005
2006
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2007
2008
2009
2010
2011
2012
0,00
-5 000,00
2011
2012
-10 000,00
-16 921,70
-15 000,00
-20 000,00
-24590,5
-25 000,00
-30 000,00
-35 000,00
-40 000,00
-25 084,10
-28 559,20
-25112,9
-30407,2
-41 504,50
-45 000,00
75
-23 790,00
-36 989,20
-44591,3
-50 000,00
DEFICYT
76
Rola państwa w gospodarce
PKB
Poziom inwestycji
Państwo ma pomagać gospodarce na dwa sposoby:
1. Wyciągać ją z kryzysów gospodarczych, dawać impuls do
wzrostu inwestycji.
2. Studzić gospodarkę w okresach rozkwitu, by nie doprowadzić
77
do przeinwestowania.
W analizie sektorowej powinny być brane pod uwagę następujące kryteria:
• Stopy zwrotu z inwestycji w danym sektorze,
• Poziom ryzyka inwestycyjnego w danym sektorze,
• Wrażliwość sektora na koniunkturę,
• Faza rozwoju w której znajduje się sektor.
78
13
2015-03-21
Potencjalni
wchodzący
Analiza strukturalna sektora
Groźba nowych wejść
Siła przetargowa
dostawców
zwana analizą pięciu sił Portera - metoda analizy i oceny
natężenia sił konkurencyjnych w sektorze ekonomicznym lub
segmencie rynkowym.
Dostawcy
Opiera się na modelu pięciu wzajemnie oddziałujących na siebie
czynników, które występują w każdym sektorze ekonomicznym:
•
•
•
•
•
Konkurencja w sektorze
Rywalizacja między
istniejącymi firmami
Nabywcy
Siła przetargowa
nabywców
rywalizacja w sektorze
bariery wejścia do sektora
siła przetargowa nabywców
siła przetargowa dostawców
zagrożenie ze strony substytutów
Groźba pojawienia
się substytutów
Substytuty
Zgodnie z tą koncepcją istnieje bezpośrednia i odwrotna zależność pomiędzy natężeniem sił
konkurencyjnych w sektorze, a potencjałem rentowności tego sektora, stanowiącym o jego
atrakcyjności dla działających w nim przedsiębiorstw.
79
Głównym narzędziem używanym przez analityków i inwestorów,
aby odpowiednio zinterpretować sprawozdania finansowe
spółek jest analiza wskaźnikowa
• Klasyfikacja wskaźników obejmuje pięć grup, które dotyczą
– płynności – pokazują zdolność spółki do wywiązywania się z
zobowiązań krótkoterminowych;
– aktywności – pokazują, jak szybko spółka zamienia swoje zapasy
i należności na gotówkę;
– zadłużenia - informują o poziomie zadłużenia spółki i jej
zdolności do obsługi tego zadłużenia;
– rentowności - informują o wielkości zysku, jaki spółka osiągnęła
w odniesieniu do zaangażowanych kapitałów lub majątku;
– wartości rynkowej - służą ocenie wartości rynkowej spółki, która
zależy od kursów jej akcji.
81
WSKAŹNIKI SZEROKIEGO RYNKU (WSR)
80
Analiza wartości rynkowej spółki
•
wskaźnik cena/zysk (C/Z) - obrazuje nam poziom
niedowartościowania lub przewartościowania ceny za akcje po
przeliczeniu na zysk, jaki spółka osiąga,
•
wskaźnik cena/zysk operacyjny (C/ZO) - zysk operacyjny
świadczy o tym jak firma zarabia na swojej podstawowej
działalności,
•
wskaźnik wartość księgowa (C/WK) - Informuje on o bieżącej
wartości spółki, która jest w jej pełnym posiadaniu,
•
wskaźnik ROE (return of equity), czyli zwrot z kapitału
własnego – informuje o efektywności wykorzystywania
kapitału należącego do przedsiębiorstwa,
•
ROA ( return of assets) – zwrot z aktywów, bierze pod uwagę
nie tylko środki własne, jak to w przypadku wskaźnika ROE, ale
również kapitał obcy w przedsiębiorstwie,
•
Wskaźnik ogólnego zadłużenia - ukazuje zadłużenie w spółce.
C/Z 
cena akcji x liczba akcji
zysknetto
C / ZO 
cena akcji x liczba akcji
zyskoperacyjny
C / WK 
cena akcji x liczba akcji
wartość ksiegowa
ROE 
zysk netto
x 100%
kapitał własny
ROA 
WOZ 
zysknetto
x 100%
aktywa
ZOBOWIĄZANIA
x 100%
AKTYWA 82
NH-NL (new highs - new lows)
• Zanim wybrana zostanie spółka należy sprawdzić rynek. Rynki poruszają się w
cyklach (hossa, bessa) – łatwiej lub trudniej znaleźć spółkę.
• Indeksy giełdowe - interpretacja opiera się na zasadzie zachowania trendu - jest
większa szansa, że dany trend będzie kontynuowany, niż, że zostanie przerwany.
Analiza indeksów po to, by znaleźć moment rozpoczęcia inwestycji.
• Liczba nowych szczytów rocznych wygenerowanych przez spółki w stosunku do
liczby nowych dołków rocznych wyznaczonych na danej sesji.
• Różnica pomiędzy liczbą spółek, które w danych okresie przebiły swój dawny
szczyt i liczbą spółek, które przebiły dołek.
• WSR bada kondycję całej giełdy.
• Hossę i bessę można podzielić na 3 okresy- początek, środek i końcówkę.
• Najważniejsze rodzaje WSR-ów:
–
–
–
–
NH-NL (nowe szczyty- nowe doły),
liczba spółek w trendach,
% spółek powyżej średniej,
Advances / Declines ratio - wskaźnik wzrosty/spadki - stosunek liczby spółek rosnących
do malejących na polskiej giełdzie,
– TRIN index - wskaźnik ten pokazuje, jaka część wolumenu przypada na spółki rosnące, a
jaka na spółki malejące.
83
84
14
2015-03-21
Liczba spółek w trendach
Procent spółek powyżej średniej
• Liczba spółek w trendzie wzrostowym w stosunku do liczby spółek w trendzie
spadkowym. Wskaźnik badający medianę trendów na giełdzie.
• Jak to działa:
– jeśli liczba spółek rosnących dobiła do 80%, a następnie spadła poniżej 0% wygeneruj
sygnał sprzedaży.
– jeśli liczba spółek malejących dobiła do 80%, a następnie spadła poniżej 0% wygeneruj
sygnał kupna.
85
• Procentowe zestawienie liczby spółek, które wykazują siłę
znajdując się powyżej swojej długoterminowej średniej.
86
Wskaźniki szerokiego rynku:
• są barometrem kondycji całego rynku,
• rzadko dają sygnały do działania, przydatne w długim
terminie,
• istnieje nieskończenie wiele wskaźników (każdy może
wymyślić swój) i nieskończenie wiele metod generowania
sygnałów na ich podstawie,
• ciężko je policzyć samemu,
• rzadko się z nich korzysta, ponieważ rzadko dają sygnały, w
konsekwencji gracze się nimi nudzą.
87
15