minerały

advertisement
ZAUROCZONY MINERAŁAMI
CZYTAJ IV-V
10
WYDANIE SPECJALNE
SOBOTA – NIEDZIELA, 17–18 KWIETNIA 2010 R.
O pracy nad „Ilustrowanym
Słownikiem Skał
i Minerałów” opowiada
autor prof. dr hab.
Jerzy Żaba.
INTERSTONE
Shirokovsky –
pseudometeoryt
®
UL. STEFANOWSKIEGO 30
HALA EXPO
ŁÓDŹ
STRONA II Nie każdy
meteoryt, to meteoryt...
Ciekawa historia
związana z meteorytem
Shirokovsky.
XXXVI
WYSTAWA
I GIEŁDA
MINERAŁÓW
I WYROBÓW
JUBILERSKICH
Miejsca, które
warto odwiedzić
STRONA III Jaskółcze
ogony w gipsowych
Leszczach – wyjątkowej
urody kryształy
gipsowe z miejscowości
Gacki koło Pińczowa.
Tysiąc twarzy
barytu
STRONA VII Co kryje
pospolity baryt? Różne
odmiany minerału
z całego świata.
®
FOT. ADAM JUŚKIEWICZ
II
NIEUSTAJĄCE WĄTPLIWOŚCI WOKÓŁ WYDARZENIA
SPRZED PÓŁ WIEKU
17–18 kwietnia 2010 r.
BAJKA
Opowiem Ci bajkę
o smutnym kamieniu,
co leżał samotny
przy drodze, gdzieś w cieniu
Shirokovsky – pseudometeoryt
Historia upadku meteorytów często
płata figle. Ciekawie przedstawiają
się losy „kamienia z kosmosu”,
który rzekomo spadł
w miejscowości Shirokovsky.
1
lutego 1956 r. na obszarze ok. 500 km kw.
w okolicach miejscowości Shirokovsky w Rosji
zaobserwowano jaśniejszy
od słońca bolid. Fala uderzeniowa towarzysząca zjawisku spowodowała eksplozję szyb w oknach okolicznych
zabudowań.
Wszystko trwało ponad 5 sekund, a chmurę pyłu pozostawioną przez bolid obserwowano ponad godzinę.
Zdaniem świadków, meteoryt uderzył w powierzchnię zamarzniętego jeziora.
W pokrywie lodowej o grubości 80 cm znaleziono
dziurę o średnicy 42 cm.
Z lodu wydobyto drobną
frakcję magnetyczną bogatą w nikiel. Badania tych
okruchów potwierdziły, że
otwór w lodowej pokrywie
jeziora powstał wskutek
uderzenia meteorytu. Pomimo kilku prób nurkom
nie udało się wydobyć meteorytu z dna. To są bezsporne fakty, których nikt nie
podważa. O zdarzeniu zapomniano.
Dopiero w 2002 r. wybuchła sensacja. Na giełdach
pojawiły się okazy meteorytu Shirokovsky. Opublikowano też stronę interneto-
SHIKOROVSKI 1,5 g
FOT. AGATA KANIA
25
października 2009 r. wieczorem
straż pożarna w Mazsalaca na
północy Łotwy odebrała zgłoszenie, że tuż pod miastem spadł meteoryt
i pozostał po nim znaczny krater. Zawiadomiono również wojsko. Na wskazane miejsce upadku meteorytu udał się Uldis Nulle z łotewskiego Centrum Środowiska,
Geologii i Meteorologii. Jego pierwsze
wrażenia potwierdzały, że jest to krater po
uderzeniu kamienia z kosmosu. Z szerokiego na dziewięć i głębokiego na trzy metry dołu unosił się nawet dym. Sensacyjna
informacja błyskawicznie trafiła na strony
PSEUDOMETEORYT SHIKOROVSKI
czasami ktoś przysiadł,
odchodził, nie wracał,
a kamień wciąż czekał
i tęsknił... i płakał,
był taki samotny
i pragnął bez przerwy
należeć do kogoś,
kto dobry i wierny,
czas mijał ulotny,
zmieniała się ziemia
niestety nikt nie chciał
szarego kamienia,
FOT. INTERNET
wą, na której, można było
zobaczyć 150 kg fragmentów meteorytu, jaki rzekomo został wydobyty z jeziora. Jednocześnie wysłano
fragmenty znaleziska do
czołowych laboratoriów zajmujących się badaniem meteorytów.
Tymczasem okazy Shirokovsky’ego zaczęły osiągać
wysokie ceny. Pierwsze wyniki badań były sprzeczne.
Jedne potwierdzały nieziemskie pochodzenie okazów,
inne wręcz przeciwnie.
Z tych pozytywnych jednoznacznie wynikało, że jest
to pallasyt (rodzaj meteorytu metaliczno-krzemianowego złożonego ze stopu
metalicznego żelaza i niklu
oraz oliwinu). Podjęto dalsze, bardziej wyrafinowane badania. Wykazały one,
że prawdopodobnie nie jest
to meteoryt. Czyli znowu
ktoś podjął próbę wprowadzenia wszystkich w błąd!
Nie będę wymieniał
wszystkich szczegółowych
wątpliwości, ale w oliwinach wchodzących w skład
znaleziska wykryto zbyt
dużą ilość niklu w porównaniu do innych pallasytów. Proporcje izotopów
tlenu jednoznacznie wskazywały na ziemskie pochodzenie okazów. Inne specjalistyczne badania potwierdziły, że rzekomy meteoryt nie był nigdy w kosmosie.
Szczegóły badań, uaktualnione w lutym 2010 roku,
które można znaleźć na stronie internetowej Medteoritical Society
http://tin.er.usgs.gov/meteor/metbull.php?code=44849 nie zostawiają suchej nitki na „odkrywcach”.
Od tej chwili meteoryt Shirokovsky nazywa się pseudometeorytem.
Najbardziej jednak sensacyjnym finałem tej historii jest fakt, że mimo to okazy pseudometeorytu Shirokovsky uzyskują bardzo wysokie ceny na wszystkich
meteorytowych giełdach.
Dziwne to i ciekawe jednocześnie.
aż kiedyś porankiem,
gdy rosa błyszczała,
raz tęcza usiadła,
odpocząć gdzieś chciała
i kiedy poczuła
moc uczuć kamienia,
po kropli kolorów
na niego kapnęła.
Łąkami, polami
szła sobie dziewczyna,
zwyczajna, przeciętna,
samotna, niczyja,
gdy kamień ujrzała
zmieniony przez tęczę,
wiedziała, poczuła
i wzięła go w ręce
wzruszona szepnęła:
iść dalej nie muszę,
bo kamień znalazłam
i piękną w nim duszę.
Morfula
RYSZARD JUŚKIEWICZ
HALA SPORTOWA MOSiR
ul. ks. Skorupki 21
Nie dajcie się nabrać
Mistyfikacja z Mazsalaca INTERSTONE
internetowe. Oczekiwano dalszych – o rodzaju meteorytu, o znalezionych jego
szczątkach. Zdjęcia krateru wysłano do
znaczących instytucji naukowych na całym świecie, które zajmują się badaniami
nad meteorytami. Rozpytywano okolicznych mieszkańców, czy słyszeli jakieś odgłosy lub widzieli nadzwyczajne zjawiska
świetlne w ostatnim czasie. Już pierwsze
wyniki badań były zaskakujące – okazało
się, że w okolicach dziury nie ma żadnego
promieniowania, charakterystycznego dla
kraterów pometeorytowych. Niebawem
przyszła wiadomość od Henninga Haacka
z uniwersyteckiego Muzeum Geologicznego w Kopenhadze, który stwierdził, że domniemany meteoryt musiałby mieć co najmniej metr średnicy, by spowodować krater tych rozmiarów. Tak duży przybysz
z nieba doprowadziłby też do znacznych
zniszczeń wokół miejsca upadku. Nieuniknione byłyby także nadzwyczajne efekty
świetlne i dźwiękowe. Nic takiego jednak
nie stwierdzono. Niedługo po tym Girts
Stinkulis, geolog z Uniwersytetu Łotewskiego, oświadczył, że... jest to sztuczny dół,
wykopany łopatą, niemający nic wspólnego z meteorytami! O tej ekspertyzie fora internetowe informowały już mniej entuzjastycznie. Sensacja okazała się mistyfikacją. Jeżeli więc ktoś spotka na giełdach
„meteoryt” z Mazsalaca, niech się nie da
oszukać i go nie kupuje.
RYSZARD JUŚKIEWICZ FOT. AFP
BADANIE KRATERU W MAZSALACA
i o tym, jak marzył,
by ktoś go przytulił,
lecz nikt go nie widział,
był szary i bury,
®
WYSTAWA
I GIEŁDA
ŁÓDŹ
sobota–niedziela
® 10.00–18.00
8-9 października 2010 r.
MINERAŁY – BIŻUTERIA
SKAMIENIAŁOŚCI, MUSZLE, WYROBY JUBILERSKIE
OKAZY Z CAŁEGO ŚWIATA
To warto zobaczyć! To warto kupić!
Serdecznie zapraszamy
www.interstone.net.pl
III
BIŻUTERIA Z ASP
17–18 kwietnia 2010 r.
Młode projektantki zaskakują
Katedra Biżuterii jest jedną z czterech katedr tworzących Wydział
Tkaniny i Ubioru Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi. Istnieje od 2002
roku, ale jest kontynuacją Pracowni Projektowania Biżuterii założonej
w 1959 roku przez prof. Lenę Kowalewicz-Wegner.
Z okazji 50-lecia zarówno
studenci, absolwenci, jak i pedagodzy katedry mogli zaprezentować swoje prace podczas cyklu wystaw zatytułowanych „Złote Kreacje”, pokazywanych między innymi
w Łodzi, Włocławku, Toruniu,
Wrocławiu, Sandomierzu,
Gdańsku, a także w Monachium. Wystawa ta daje możliwość porównania dokonań
znanych już i cenionych artystów projektujących biżuterię, jak kierujący w tej chwili katedrą profesor Andrzej
Boss i jego poprzednik na stanowisku kierownika katedry,
a obecnie prorektor ASP profesor Andrzej Szadkowski,
z pracami dorastających, młodych projektantów – studentów i absolwentów Katedry
Biżuterii. Ponieważ studia odbywają się w dwóch systemach – stacjonarnym i niestacjonarnym – katedra
może pochwalić
się
dużą grupą młodych i często
bardzo utalentowanych wychowanków, których prace
wydają się zapowiadać interesującą karierę artystyczną.
KOBIETA WEDŁUG
DOROTY KEMPKO
krytym białym obrusem i zastawionym naczyniami. Delikatne i bardzo kobiece prace wspaniale współgrały z białą porcelaną, a sposób ich pokazania sprawiał, że projekty
stawały się jeszcze bardziej
intrygujące. Dorota Kempko
– Artystka sama mówi
o swojej biżuterii, iż „najbardziej w projektowaniu fascynuje ją świadomość, że nawet
mały przedmiot może nieść
z sobą wiele treści”.
Jedną z nich jest „świeża” dyplomantka Dorota Kempko.
Obroniła ona dyplom w Akademii Sztuk Pięknych pod
kierunkiem profesora Andrzeja Szadkowskiego w grudniu
2009 roku, pokazując interesujące projekty zainspirowane designem kobiet i przedstawiając pracę magisterską
opartą na analizie opery „Cosi fan tutte”. Niezwykła wystawa towarzyszyła obronie,
ponieważ biżuteria Doroty
Kempko prezentowana była
w formie uczty na stole przy-
– Projekty Doroty Kempko są „kobiece” nie tylko przez swoją
delikatność, ale także przez nawiązywanie do tematów ważnych
dla pań – projektantka podczas studiów stworzyła między
innymi serię biżuterii mającej być rodzajem gratyfikacji
dla kobiet za kolejne osiągnięcia, ale też za przechodzenie
przez kolejne etapy dojrzałości.
– Dorota Kempko często sięga po nietypowe dla biżuterii
materiały, jak papier, kalka, cieniutka złota folia, tworząc prace
niezwykle ulotne, wręcz eteryczne, co dodatkowo rodzi
skojarzenia z „kobiecością”.
to artystka już nagradzana
w czasie studiów – jest laureatką głównej nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Konkursie „Projekt 2008” i IV nagrody w Konkursie TVP Dolina Kreatywna w kategorii design w 2009
roku. W ciągu ostatnich lat
prezentowała swoje prace między innymi na wystawie „Wzajemne oddziaływania” w galerii Flottmann – Hallen
w Herne oraz na targach Inhorgenta w Monachium.
Miejsca, które warto odwiedzić
INTRYGUJĄCA
MICHALINA
OWCZAREK
Obiecującą młodą projektantką jest studentka V roku Michalina Owczarek. Jej projekty zostały zakwalifikowane
do udziału w niezwykle prestiżowej wystawie „Schmuck
2010” i będą prezentowane
w Monachium. Wcześniej Michalina Owczarek była nagradzana i wyróżniana między
innymi w konkursach „Projekt 2008”, „Elektronos 2008”
oraz „Prezentacje 2009”. Stu- haftowanym materiałem
dentka nie boi się drażnić, za- i błyszczącymi kamieniami
skakiwać, zmuszać do myśle- wydają się nawiązywać do bonia, a nawet wywoływać w od- gatych projektów haute cobiorcy odczucia strachu czy uture, bransolety zrobione
odrazy. Stworzyła kolekcję z metalowej siatki i ozdobiobiżuterii nieprzyjaźnie naje- ne wymodelowanymi w niej
żonej szpilkami, która na guzami przywodzą na myśl
wszystkich wystawach wywo- modne tej zimy fakturalne
łuje zainteresowanie i pyta- dzianiny, obecne na wybienie: „Jak się to nosi?”. W nie- gach największych projektanktórych pracach zamknęła tów.
OLGA PODFILIPSKAususzone fragmenty owadów
-KRYSIŃSKA
i zwierząt: naszyjnik z ogromnym zasuszonym szerszeniem
Czytaj więcej na:
wywołuje często panikę u co
www.interstone.net.pl
wrażliwszych
oglądających,
ale równocześnie uświadamia piękno tego niezbyt lubianego owada. Michalina
Owczarek sięga również po
symbole kojarzące
się
z przemocą,
agresją i walką – jej broszki ozdobione – Utkany z cieniutkiej pajęczej sieci naszyjnik
zwielokrot- – kołnierz.
nionymi symbolami broni wyglądają na
pierwszy rzut oka jak delikatne płatki śniegu. Ich symetryczna, powtarzalna forma
dopiero po bliższym przyjrzeniu daje się odczytać, zdradza swoje tajemnice i ujawnia treść przekazu, którym
autorka chciała ostrzec oglądającego.
Równocześnie młoda projektantka stosuje w swojej biżuterii techniki od wieków – Emaliowana brosza przedkojarzące się z kobiecymi za- stawiająca śpiące dziecko,
interesowaniami – robótka- uzupełniona fragmentem pomi ręcznymi, szydełkowa- duszki i delikatną koronką,
niem, haftem. Srebrne bran- emanuje czułością i ciepłymi
solety i brosze wykończone uczuciami.
JASKÓŁCZE OGONY
wionej, trzeba uzyskać zgodę kierownictwa kamieniołomu. Znając jednak życzliwość
tych ludzi, nie powinno być
to problemem dla miłośników mineralogii. A naprawdę warto to zobaczyć i sfotografować.
GIPSOWE LESZCZE
SZUKANIE OKAZÓW W LESZCZACH
W
1982 roku powstała
nowoczesna kopalnia mioceńskich gipsów w miejscowości Gacki
koło Pińczowa, eksploatująca złoża gipsowe nazwane
Leszcze. Nic to dziwnego
i nadzwyczajnego dla kolekcjonerów minerałów. Wszak
złoża gipsowe są dość powszechne w Polsce, a kryształy gipsów pochodzące z Dobrzynia i Bachorzewa, Mszczonowa czy też Niwnic i Lubina trafiają do gablot muze-
RYSZARD JUŚKIEWICZ
FOT. AUTOR
GIPSOWY SUROWIEC
alnych i indywidualnych kolekcjonerów. Mimo, że w wydobywanej skale jest ponad
90 proc. krystalicznego gipsu, nie to stanowi o wyjątkowym uroku tego miejsca.
Przed wejściem do kopalni,
na urwisku, odsłaniają się
wyjątkowej urody, wielkie
kryształy tego minerału zbliźniaczone w formie jaskółczych ogonów. Te piękne formy wprost domagają się, by
uznać je za pomnik przyrody. By obejrzeć te przepiękne okazy przyrody nieoży-
IV
17–18 kwietnia 2010 r.
NIEZWYKŁY CZŁOWIEK, NIEZWYKŁE DZIEŁO!
ZAUROCZONY MI
Rozmawiamy
z prof. dr hab.
Jerzym Żabą.
d Pański „Ilustrowany Słownik Skał i Minerałów” stał się
bestsellerem. Ile czasu zabrało Panu przygotowanie tego
dzieła?
– Jego napisanie i opracowanie zajęło mi 4 lata. Wszystkie
hasła są oryginalne i zostały
opracowane na potrzeby tej
książki. Rękopisy i notatki
z trudem mieszczą się
w dwóch potężnych pudłach.
Samo typowanie i fotografowanie okazów zajęło mi ponad rok. Zrobiłem ponad 5 tysięcy fotografii, z których wybrałem ok. tysiąca. Wszystkie
okazy pochodzą z mojej kolekcji. Sam wykonałem też rysunki. Dużo czasu pochłonęło
sporządzanie odnośników do
haseł. Zależało mi, aby całość
podstawowej wiedzy znalazła
się w jednym dziele i nie trzeba było sięgać do innych książek. Słownik na pewno by nie
powstał bez wszechstronnej
pomocy mojej żony.
d Jak Pan łączył przygotowywanie 2750 haseł oraz wybranie 1000 zdjęć i rysunków
„Słownika” z pracą naukową?
– Apogeum prac przypadło na
okres, kiedy oddałem do druku rozprawę habilitacyjną
i chciałem oderwać się od
problemów, którymi zajmowałem się od szeregu lat.
Książkę pisałem niemal bez
przerwy – wieczorami, po nocach, w weekendy oraz w czasie urlopów. Cały czas prowadziłem normalne zajęcia ze
studentami. Jednak mniej niż
zazwyczaj zajmowałem się
w tym okresie pracą naukową.
d Jak udało się Panu zgromadzić taką dużą kolekcję zdjęć
polskich okazów minerałów
i skał, wszak w powszechnej
opinii Polska jest bardzo uboga w minerały?
– Polska jest bogata w minerały, których większość występuje na Dolnym Śląsku.
Weźmy choćby takie „kultowe” lokalizacje jak: Strzegom, Jegłowa, Szklary, Nasławice,
Sławniowice,
Kletno, Nowy Kościół, Płóczki, Różana, Stara Góra
(Radzimowice), Bystrzyca Górna, Izerskie Garby, Wzgórze
Wyrwak k.Mirska,
Szklarska Poręba Huta,
Sowia Dolina k. Karpacza,
Stanisławów, Gierczyn albo
Głuchołazy. Wspaniałe, słynne w całym świecie minerały pochodzą też z kopalń soli
w Wieliczce, Bochni oraz
z Kujaw, a także miedzi na
Dolnym Śląsku, cynku i ołowiu z rejonu Olkusza i już nieczynnej – odkrywkowej kopalni siarki w Tarnobrzegu.
Nie należy zapominać o bogactwie, jakim są bursztyny
czy pasiaste krzemienie. Są
oczywiście kraje i regiony bogatsze w minerały od Polski,
m.in. Rosja, Chiny, Brazylia
czy Madagaskar. Moją kolek-
cję tworzę od czasów studenckich. Pierwotnie było to niewinne hobby, któremu ulegają prawie wszyscy geolodzy,
zostało na całe życie. W miarę
zdobywania coraz szerszej
wiedzy stawało się coraz bardziej wyspe-
KWARC DYMNY URAL POLARNY, ROSJA
DENDRYTY MANGANOWO
NA WAPIENIU SOLNHOFEN
TINGUAIT PŁW. KOLA, ROSJA
cjalizowane i dojrzałe. Obecnie poluję głównie na
minerały lub skały, których
w ogóle jeszcze nie posiadam,
pochodzą one z nieznanych
mi lokalizacji albo odznaczają
się jakimiś oryginalnymi cechami. Wiele okazów znalazłem w miejscach, które już
dziś nie istnieją. Nawet Czesi
mi zazdroszczą, że miałem
okazję zbierać okazy na obszarze legendarnej kopalni
Dolní Bory w rejonie Brna.
Wiele okazów znalazłem osobiście lub kupiłem w różnych
miejscach na świecie, podczas zawodowych podróży.
Mam wyjątkowe szczęście, że
KONKRECJA LIMONITOWA
OKOLICE PRUDNIKA, SUDETY WSCH.
GIPS GWIAŹDZISTY,
BASEN PARYSKI ROSJA
RUBIN W SKALE ZOISYTOWEJ, TANZANIA
żona aprobuje moje hobby
i razem ze mną cieszy się każdym nowym okazem.
d Słowacy w Karpatach mają
opale i obsydiany. Rumuni
np. wspaniałą lokalizację Cavnic, a my? Jak już znajdziemy jakiś minerał w Karpatach, to mikroskopijny.
– To prawda, że w polskich
Karpatach występuje stosunkowo niewiele minerałów. Jest to spowodowane
głównie tym, że przeważający obszar tych gór w naszych
granicach przypada na Karpaty zewnętrzne, czyli Beskidy, których budowa jest monotonna – zlepieńce, piaskowce oraz łupki ilaste i mułowcowe. Lecz nie jest to powód do kompleksów. Z nawiązką nadrabiamy to w innych regionach naszego kraju.
AGAT MSZYSTY MAJKAN, KAZACHSTAN
d Niektórzy
mówią: Co tam
opowiadasz o znalezionych obsydianach! Na Hawajach, to mają obsydiany, po
parę ton każdy! Albo: Co tam
polskie okazy gipsów, w Meksyku to mają kryształy! Co
Pan by na to odpowiedział?
– Bardzo duże okazy minerałów działają na wyobraźnię,
ale zazwyczaj nie należą do
najładniejszych. Zawierają
wiele niedoskonałości, choć
zdarzają się wyjątki. Np. największe kryształy gipsu znane z Polski pochodzą z Doliny
Nidy; ich długość dochodzi
do 3–3,5 m. Jednak nie są zbyt
ładnie wykształcone. Natomiast wspaniałe okazy gipsu
pochodzą m.in. z kopalń miedzi na Dolnym Śląsku. Są
one wprawdzie mniejsze
w 2000 roku w kopalni Naica
dokonano niespotykanego
odkrycia. Po wypompowaniu
wody z komór skalnych na
głębokości około 290 m, odkryto olbrzymie, o długości
kilkunastu metrów, idealnie
wykształcone kryształy bezbarwnego gipsu o swoistym
połysku przypominającym
księżycową poświatę. Taka
odmiana nazywana jest
CHRYZOKOLA Z MALACHITEM,
KATANGA KONGO
(ich długość osiąga
kilka – kilkadziesiąt centymetrów), ale oczarowują
swym pięknem. Jeszcze
mniejsze, lecz idealnie wykształcone kryształy gipsu są
znajdowane w Dobrzyniu nad
Wisłą oraz w Chodzieży na
Pojezierzu Wielkopolskim. Jeśli chodzi o gipsy meksykańskie, są one znane z Naica
w Chihuahua, a ich długość
dochodzi czasami do 2 m. Wyglądem przypominają przeważnie okazy gipsu znane
z naszej Doliny Nidy. Jednak
selenitem. Ten cud natury został nazwany Kryształową Jaskinią. Kryształy gipsu tworzące potężne słupy i płyty po
rastają tam zarówno ściany,
jak i strop oraz podłoże jaskini, a także przerastają
w różnych kierunkach
jej przestrzeń. Znalezisko to jest
czymś
ab- GROSSULAR MIRNYJ,
JAKUCJA, ROSJA
MALACHIT – SKUPIONE NERKOWATE
TYPU SKÓRA KROKODYLA CAPATA, KATOMGA, KONGO
V
17–18 kwietnia 2010 r.
NERAŁAMI
ELAZISTE
BAWARIA, NIEMCY
SFALERT W MARKASYCIE
W KANIONIE RZEKI HUAMBO W PERU
POMORZANY, OKOLICE
OLKUSZA, WYŻ. KRAK.-CZĘST.
Prof. dr hab. Jerzy Żaba
Kierownik Katedry Geologii Podstawowej Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, popularyzator wiedzy o skałach
i minerałach, autor i współautor
m. in.:
J. Żaba 2006: Ilustrowana
encyklopedia skał i minerałów.
Videograf II, Chorzów,
J. Żaba 2003: Ilustrowany
słownik skał i minerałów. Wyd.
Videograf II, Katowice
J. Janeczek, K. Kozłowski, J. Żaba 1991: Zbieramy minerały i skały. Wydawnictwa Geologiczne Warszawa.
NA BAZARZE W AREQUIPIE W PERU
solutnie wyjątkowym w skali
światowej pod względem wielkości i zarazem wysokiej jakości odkrytych tam kryształów gipsu. Należy jednak z całym przekonaniem podkreślić, że równie pięknie wykształcone, choć zdecydowanie mniejsze formy krystaliczne gipsu są znane z wyrobisk
kopalń miedzi w Polsce na
Dolnym Śląsku.
Wielu kolekcjonerów minerałów znacznie wyżej ceni idealne wykształcenie kryształów,
niż ich wielkość. W związku
z tym, że „nieskazitelne” formy są spotykane zazwyczaj
wśród kryształów o niewielkich rozmiarach, koneserzy
tworzą częstokroć imponujące kolekcje złożone z mikroskopijnych kryształów różnych minerałów, podziwiane
za pomocą szkła powiększającego.
Jeśli chodzi o obsydiany – ich
występowanie ściśle wiąże się
z aktywnością wulkaniczną.
Hawaje są wulkanicznymi wyspami, stąd tam m.in. obecność law o charakterze obsydianów.
d Co Pan powiedziałby młodym kolekcjonerom?
– Zbieranie i kolekcjonowa-
SEPTARIA KALCYTOWA
W MARGLU,
NOWY KOŚCIÓŁ SUDETY
nie skał,
minerałów i skamieniałości
łączy wyjątkowo wiele pozytywnych elementów: zapewnia ruch i zdrowy wysiłek na
łonie przyrody, umożliwia nawiązywanie ciekawych znajomości oraz poznawanie różnych regionów kraju i świata,
a także pogłębianie wiedzy
oraz obcowanie z fascynujący-
mi tworami natury. Dzięki temu stajemy się lepsi, wrażliwsi i mądrzejsi, podobnie jak
ma to miejsce w przypadku
kontaktu z wybitnymi dziełami artystycznymi. Okazy
w naszej kolekcji mają
na pewno dużą
CHALCEDON
wartość emocjonalną, a nierzadko i materialną. Mogą
też stanowić
przedmiot
wymiany.
Często wykazują wysokie
walory este-
KWARC DYMNY, URAL ROSJA
SZKLANY, DOLNY
cie, łącząc przyjemne z pożytecznym. Powstają firmy zajmujące się handlem okazami geologicznymi, a także ich
ŚLĄSK
przeróbką i wytwarzaniem galanterii
ozdobnej oraz różnych oryginalnych przedmiotów zarówno
o charakterze
ozdobnym, jak też
mających walory
użyteczne.
d A jaki jest Pana
ulubiony minerał?
– Bardzo trudno jest mi odpowiedzieć na to pytanie, gdyż
jestem zauroczony wieloma
minerałami i skałami. Bardzo
podobają mi się pięknie wykształcone niebieskie kryształy dystenu (kyanitu), a także
odmiana andaluzytu zwana
chiastolitem, wykazująca
w przekrojach
tyczne i ozdobne. Dlatego każ- w starych, udostępnianych
da kolekcja – zarówno ta nieturystom kopalniach oraz
wielka, jak i bardzo poważna
w różnego rodzaju loka– ma dla kolekcjonera, który
lach i instytucjach. Nieswe hobby traktuje z sercem
którzy czynią ze swojei pasją, jednakowo dużą
go hobby sposób na
wartość. Kolekcje można
żypokazać i skonfrontować z innymi
SZCZOTKA SKALENOZDRÓW
zbiorami
KALCYTU RUDNYJ,
na wyKAZACHSTAN
stawach
i giełdach
minerałów,
skał i skamieniałości. Znam
kolekcjonerów, którzy na bazie swoich
zbiorów prowadzą prelekcje i wykłady w szkołach,
klubach, domach kultury itp.,
organizują wystawy, a także
przekazują część zbiorów muzeom. Minerały, skały i skamieniałości stanowią dużą
atrakcję i dlatego pojawiają
się coraz częściej w schroniNA DNIE KANIONU COLCA
skach górskich, hotelach,
ZE STRAŻNIKIEM PARKU NARODOWEGO
NGORONGORO W TANZANII
AZBEST TREMOLITOWY
DŁ. WŁÓKIEN DO 8 CM, CHINY
W PERU
NA NAJWIĘKSZYM NA ŚWIECIE
SALARZE UJUNI W BOLIWII
poprzecznych do wydłużenia kryształów, fantazyjne zarysy krzyży i klepsydr. Mam dużą słabość do
kryształów gipsu, które zadziwiają niezwykłą delikatnością
i kruchością oraz nieprawdopodobnym zróżnicowaniem
kształtów i barw. Fascynują
mnie różnego rodzaju kryształy fantomy, a także dendryty i septarie. Ponadto zawsze
podziwiam malachit, chryzopraz, czaroit, labrador, hialit
i fluoryt. Zwykle nie mogę
oderwać oczu od niektórych
agatów i jaspisów krajobrazowych. Wyjątkowo podobają
mi się agaty mszyste, szczególnie te pochodzące z Kazachstanu, a także jaspisy
krajobrazowe (obrazkowe)
znajdowane w Czeskiej Republice w Białych Karpatach,
w okolicach miejscowości
Komňa. Widoczne w tych skałach rysunki są niesamowite
i wprawiają w najwyższy zachwyt. Trudno uwierzyć, że są
stworzone przez naturę.
ROZMAWIAŁ
RYSZARD JUŚKIEWICZ
FOT. OKAZÓW Z WŁASNYCH ZBIORÓW
JERZY ŻABA
Czytaj więcej na:
www.interstone.net.pl
VI
17–18 kwietnia 2010 r.
MUZEUM MINERALOGICZNE UNIWERSYTETU WROCŁAWSKIEGO
IM. PROF. KAZIMIERZA MAŚLANKIEWICZA
27 tysięcy kamieni
do podziwania i nauki
Każdy entuzjasta mineralogii powinien
obowiązkowo odwiedzić Muzeum
Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego.
To prawdziwa skarbnica wiedzy dająca również
ogromną przyjemność podziwiania
unikatowych okazów.
DWA WIEKI
TRADYCJI
Gromadzenie zbiorów mineralogicznych we Wrocławiu
rozpoczęło się w roku 1812,
kiedy to utworzono Gabinet
Mineralogiczny przy Katedrze Geognozji, powołanej
WYJĄTKOWE
METEORYTY
POLSKIE KOLEKCJE
Wśród minerałów polskich
wyróżniają się kolekcje: minerały złóż z obszaru Dolnego Śląska, minerały pegmatytowe z granitoidów dolnośląskich, minerały złóż cynku i ołowiu z obszaru śląsko-
nych. Na Dolnym Śląsku były eksploatowane: złoto, rudy miedzi, srebra, arsenu, żelaza, cyny, niklu, baryty, gipsy i anhydryty, liczne typy
skał znaczące dla przemysłu
chemicznego, ceramicznego,
szklarskiego, budownictwa
i drogownictwa, surowce energetyczne. Miejscowości: Złotoryja, Kopacz, Legnickie Pole, Lwówek Śląski, Złoty Stok,
Miedzianka, Boguszów, Ciechanowice, Wieściszowice,
Czarnów, Radzimowice, Leszczyna, Gierczyn, Krobica, Kowary, Kletno, Janowa Góra k.
Stronia Śląskiego, Rozdroże
Izerskie, Wałbrzych, Nowa Ruda zapisały
się w historii
FLUORYT, STRZEGOM POLSKA 1885 r.
światowej
OPAL OGNISTY ZIMAPAN,
geologii
wraz z Universitas Litterarum
i górnictwa.
Wratislaviensis rok wcześniej.
HIDALGO, MEKSYK
Dlatego okaMiał on być zapleczem dyzy mineradaktycznym, niezbędnym,
łów pochoby przyszli adepci geolodzące z tych
gii i górnictwa umieli
złóż – w więkpraktycznie rozpoznaszości wyekswać minerały, skały
ploatowai skamieniałości. Mające
nych i zablisko 200 lat tradycji, Murzucozeum Mineralogiczne Uninych –
wersytetu Wrocławskiego pom a j ą
siada największy w kraju zbiór
ogromne
liczący prawie 27 tysięcy okaznaczenie histozów: ok. 10 tys. minerałów ze- -krakowskiego, kobranych z terytorium Polski, lekcja minerałów złóż siarki ryczne, a nie tylko kolekcjoblisko 16 tys. minerałów po- z regionu tarnobrzeskiego nerskie. Na wyróżnienie zasługuje także zbiór minerachodzących z różnych miejsc i minerały złóż solnych.
Nad wyraz cenny i unika- łów z pegmatytów strzegomna świecie, około 160 okazów
meteorytów oraz ponad 400 towy jest zbiór minerałów skich, który jest jednym z najwydzielonych kamieni szla- z dolnośląskich złóż surow- bardziej kompletnych i znanych w całym świecie, służy
ców mineralchetnych i ozdobnych.
do powszechnych badań porównawczych w naukach mineralogicznych.
ANTONI STRYJEWSKI
SKARBY ZE ŚWIATA
Choć zbiór kamieni szlachetnych i ozdobnych liczy ponad
400 okazów, to w rzeczywistości prezentowana kolekcja
o wyjątkowej urodzie i wartości jubilerskiej jest znacznie
liczniejsza. Są w niej kamienie zebrane z całego świata,
w tym jeden z największych
w świecie aleksandrytów
z Uralu. Zbiór uzupełniają okazy metali szlachetnych –
przede wszystkim złota z historycznych złóż Europy, oraz
wyroby jubilerskie i kamienie syntetyczne. Kolekcja gemmologiczna jest ewenementem w polskim muzealnictwie
geologicznym i nie tylko ukazuje piękno świata kamieni,
ale także służy kształceniu
znawców kamieni szlachetnych.
Zbiór meteorytów należy do
największych w kraju i liczy
ok. 160 okazów. O wartości
kolekcji meteorytowej decyduje wyjątkowość okazów.
Dość wspomnieć, że w zbiorach jest fragment meteorytu
z historycznego spadku En-
sisheim z roku 1492 – jedyny
w Polsce!, „żelazo” przywiezione przez P. Pallasa z Krasnojarska na Syberii w roku
1772, chondryt węglisty, który spadł w Orgueil w 1864,
unikatowe meteoryty z terenu Polski, np. Piława, Przełazy, Sulechów. Warte podkreślenia jest, że jako pierwszy
CHRYZOPRAZ, SZKLARY
AGAT, NOWY KOŚCIÓŁ
JASPIS OCEANICZNY, MADAGASKAR
zbiór meteorytów w kraju, był udostępniony
do powszechnego
oglądania, co skutkowało rozpowszechnieniem wiedzy o meteorytach oraz rozbudzeniem pasji ich kolekcjonowania.
ddd
Muzeum jest zarejestrowane w Międzynarodowej Asocjacji Muzeów Mineralogicznych. Jest
też umieszczone w przewodniku po najważniejszych muzeach mineralogicznych świata. Łatwo jest znaleźć wiadomości o nim również w internecie – do Muzeum Mineralogicznego zapraszam na żywo i wirtualnie.
TEKST I FOT.
ANTONI STRYJEWSKI
MUZEUM MINERALOGICZNE
PREZES ODDZIAŁU DOLNOŚLĄSKIEGO
PTPNOZ
Czytaj więcej na:
www.interstone.net.pl
METEORYT MORASCO 77,5 kg – POLSKA 1956 r.
VII
CO W NIM TAKIEGO CIEKAWEGO…?
B
17–18 kwietnia 2010 r.
TYSIĄC TWARZY BARYTU
aryt, inaczej szpat ciężki, jest najpospolitszym
minerałem wśród pierwiastków o dużej masie atomowej. Współczesną nazwę
nadał mu niemiecki mineraDla samego minerału znalog Dietrich Karsten, od greckiego słowa barys – ciężki, leziono wiele zastosowań. Stanawiązuje ona do dużej gęsto- nowi on źródło otrzymywania
ści tego minerału (od 4.3 do metalicznego baru. Metal ten
4.7 g/cm3). Baryt krystalizu- pozyskiwany jest z barytu poje z utworów hydrotermal- przez elektrolizę, lub prażenych, występuje powszechnie nie z glinem lub krzemem
w żyłach kruszcowych, gdzie w warunkach próżniowych.
towarzyszy rudom siarczko- Okazał się użyteczny przy wywym srebra, cynku i ołowiu. dobyciu ropy naftowej. WyWystępuje również w formie twarza się z niego mączkę bakonkrecji wśród skał osado- rytową, która służy jako nawych, głównie wapieni i do- turalny obciążnik płuczek
lomitów. Baryt od bardzo dawna znany był górnikom. Dłu- BARYT CAVNIC, RUMUNIA
go traktowano go jako bezużyteczny. W średniowieczu zaczęto podejrzewać, że może
zawierać w sobie złoto. Nieszczęśliwie dla poszukiwaczy,
baryt jest „niezwykłą” mieszaniną BaO i SO3 z niewielkimi
domieszkami tlenku strontu,
wapnia i ołowiu, ale nie złota. Dlaczego „niezwykłą”?
W 1630 roku włoski alchemik
Vincenzo Cascariolo badał
występujące w rejonie owalne konkrecje barytowe. Za- wiertniczych wykorzystywauważył, że rozgrzany minerał nych przy poszukiwaniach
emitował światło. Odkrył wte- i wydobyciu zarówno ropy, jak
dy zjawisko termoluminescen- i gazu ziemnego. Baryt stosuje się w pracowniach rentgecji. Minerał nazwano
nowskich i elektrowniach jąświecąca kulą z Bolodrowych, gdzie ze względu
nii. W 1774 r. Karl
na to, że pochłania proWilhelm Schemieniowanie, doele badając
daje się go do
próbkę mineraBARYT MIBLADEN,
betonu oraz
łu doszedł do
MAROKO
jako kontrast
wniosku, że muprzy przesi zawierać on jaświetleniach
kiś nieznany
przewodu popier wiastek.
karmowego. UżyUdało mu się
wano go również jaotrzymać jedynie
ko białego pigmentu do wycoś, co nazwał ciężką ziemią, a co było tlenkiem robu Litoponu, białej nietokbaru. Dopiero Humphry Davy sycznej farby. Stosowano go
w 1808 roku odkrył metalicz- w przemyśle papierniczym
ny bar, jednak w postaci za- i włókienniczym. Nieuczciwi
nieczyszczonej. Czysty meta- producenci żywności wykoliczny pierwiastek udało się rzystywali nietoksyczność baotrzymać dopiero w 1901 ro- rytu oraz jego ciężar do fałszowania takich produktów
ku.
jak mąka, sery, chleb, czekolada czy miód. Proceder ten
był tak rozpowszechniony, że
w niektórych krajach zakazywano wydobycia barytu. Z biegiem czasu i rozwojem nauki
baryt, pomimo naturalności
i nietoksyczności, zastępowany jest stopniowo tańszymi
w produkcji i wykorzystaniu,
syntetycznymi odpowiednikami. Obecnie wydobycie barytu koncentruje się głównie
B A RY T H U N H A
N, CHINY
na dostarczaniu surowca do poszukiwań ropy naftowej.
Baryt ceniony jest przez kolekcjonerów minerałów za bogactwo form krystalicznych.
Typowe są formy tabliczkowe i słupkowe pozrastane
w fantazyjne skupienia. Skupienia kryształów tabliczkowych tworzą formy grzebieniaste, a także skupienia kuliste, skorupowe, włókniste
i promieniste. Baryt spotkać
można także w postaci naciekowej, czyli stalaktytów i stalagmitów oraz jako baryt ziemisty. Swoistą ciekawostką
są zrosty, na pierwszy rzut
oka przypominające do złudzenia gipsowe róże pustyni,
które często spotykane są na
terenie Oklahomy w USA. Jednak różę barytową zdradza
ciężar. Najpospolitsze są okazy białe o nieprzezroczystych
kryształach, pokryte tlenkami: od odcieni żółci i czerwieni nadanych przez tlenki żelaza, poprzez miedzianą zieleń, aż do manganowej czerni. Rzadziej spotykane są
kryształy przezroczyste, są
one z reguły dużo mniejsze,
zabarwione na kolor żółty, zielony czy jasnoniebieski. Piękne, błękitne kryształy barytu
znajdywano w nieczynnych już rumuńskich kopalniach rejonu Baia
Sprie / Baia Mare.
Natura do tego bogactwa kształtów
i kolorów dołożyła także towarzystwo innych minerałów. Często
spotyka się okazy pokryte czerwonym wanadynitem lub złocistym pirytem.
Nierzadko w towarzystwie barytu spotkać
możemy również fluoryt.
W utworach siarkonośnych
baryt współwystępuje z celestynem (siarczan strontu).
Oba minerały tworzą często
kryształy mieszane baryto-celestynu, którego piękne okazy znajdywano Machowie koło Tarnobrzega.
Najsłynniejsze wystąpienia
barytu znajdują się w Wielkiej Brytanii, Niemczech
i USA. Dobrze wykształcone,
BARYT PUY DE DONE, FRANCJA
BARYT HUNHAM, CHINY
kolekcjonerskie okazy spotykane są także we Włoszech,
Francji, Czechach, Słowacji,
Rumunii, Rosji, a także w Peru, Algierii, Chinach, Maroku i Kazachstanie. Wiele pięknych kryształów barytu pochodzi również z Polski: z Machowa oraz Piaseczna k. Tarnobrzega, kopalni Trzebionka na Górnym Śląsku oraz
w Stanisławowa koło Jawora.
Są to lokalizacje dawno już
zamknięte.
Jakie ciekawe okazy znaleźć można na łódzkiej giełdzie minerałów Interstone?
Z Maroka i Chin, a także
polskie baryty wydobywane
w Lubinie. Trafić można na
kryształy pochodzące z USA,
Czech, Słowacji oraz Francji
i Niemiec. Rzadziej pojawiają się okazy pochodzące z zamkniętych już kopalń rumuńskich.
Ze względu na powszechność występowania oraz stosunkowo małą twardość i kruchość kryształów, baryt nie
jest wykorzystywany do produkcji biżuterii. Sporadycznie wyjątkowe okazy szlifuje
się fasetkowo lub nadaje się
im kształt kaboszonów. Masa tak obrobionych kamieni
rzadko przekracza jednak
5 karatów i spotkać je można
jedynie w muzeach i prywatnych kolekcjach, a nie jako
element oryginalnych ozdób.
Na koniec chcę polecić stronę internetową: www.baritespecimenlocalities.org. Skatalogowano na niej okazy barytu pochodzące z wielu lokalizacji na całym świecie. Warto również odwiedzić witrynę
http://webmineral.com, gdzie
znajdziemy bogatą bazę danych zawierającą szczegółowe informacje zarówno na temat barytu, jak i wielu innych
minerałów.
TEKST I FOT.
ALEKSANDER SZPAKOWSKI
OKAZY Z KOLEKCJI AUTORA
Czytaj więcej na:
www.interstone.net.pl
MINERAŁY W ŚWIĘTYCH KSIĘGACH (CZĘŚĆ II)
BIBLIA
W drugiej części Starego Testamentu (pierwszą częścią jest Pięcioksiąg) też nietrudno znaleźć nazwy
minerałów. Tak jak w Torze głów-
nie kamieni szlachetnych. W Księdze
Kronik, opisującej dzieje królów Dawida i Salomona, są wymieniane złoto i kamienie szlachetne przeznaczone do budowy
i upiększania świątyni. Korony królewskie
też są zdobione klejnotami. W Księdze Ezechiela
świętość opisana jest
za pomocą drogocennych kamieni, a boski
tron nawiązuje wyglądem
do klejnotów. Osobnym tematem ściśle związanym ze szlachetnymi mine-
rałami są opisy przyszłej Jerozolimy.
W księdze Tobiasza czytamy:
„Bramy Jerozolimy będą odbudowane z szafirów i szmaragdów,
a wszystkie twoje mury z drogich
kamieni. (…) Ulice Jerozolimy wyłożone będą rubinami
i kamieniami z Orfu”, a w księdze Izajasza: Oto Ja osadzę
twoje kamienie na
malachicie i fundamenty twoje na szafirach. Uczynię blanki
twych murów z rubinów, bramy twoje
z górskiego kryształu,
a z drogich kamieni –
cały obwód twych murów.”
Do tych tekstów nawiązuje Apokalipsa św. Jana, jedyna część Nowego
Testamentu poświęcona przyszłej
Jerozolimie, w której występują szlachetne kamienie. Opis ten trochę różni się
w szczegółach
od przepowiedni zawartych
w Starym Testamencie. Tu
jaspis stanowi
fundament
miasta (nie
jak u Izajasza
malachit
i szafir), a bramy są zbudowane z pereł (a nie jak u Tobiasza z szafirów
i szmaragdów, czy jak u Izajasza
z kryształu górskiego).
Jakby kontynuacją zawartej w Biblii
roli szlachetnych minerałów w życiu
religijnym są stroje duchownych, wygląd świątyń, obrazów i naczyń liturgicznych chrześcijańskich, z wyjątkiem wyznań protestanckich, które
charakteryzują się niebywałą skromnością. Kamienie szlachetne są też
związane z godnościami duchownych chrześcijańskich (pierścienie
biskupie, kardynalskie, czy też ozdoby patriarchów prawosławnych).
RYSZARD
JUŚKIEWICZ
VIII
17–18 kwietnia 2010 r.
KULTOWE MIEJSCA, KLASYCZNE LOKALIZACJE, CZYLI...
Jak ocenić wartość kolekcji?
Często jestem o to pytany i sam siebie pytam, odnośnie
własnych zbiorów. Ekonomista powiedziałby:
– Towar jest tyle wart, ile ktoś za niego chce zapłacić.
Ja spróbuję odpowiedzieć,
biorąc pod uwagę merytoryczną wartość zbiorów,
a także własne doświadczenie.
Trzeba przyjrzeć się kolekcji i zastanowić się. Po
pierwsze, ile w kolekcji jest
okazów z lokalizacji klasycznych.
KWARC, BUŁGARIA MADAN
AMETYST KAKTUSOWY
LOKALIZACJA
KLASYCZNA
To takie miejsce, z którego
okazy od lat opisywane są
w literaturze fachowej. Tam
zawsze można je znaleźć
lub też za niewielkie pieniądze kupić na każdej giełdzie. Dla kolekcjonerów
kwarców na terenie Polski
klasycznymi lokalizacjami
są kamieniołomy w Jegłowej, Taczalinie, na Garbach
Izerskich, Strzegomiu, a także pola w Łomnicy, okolice
Kowar i Szklarskiej Poręby. Kwarce ze świata pochodzą z Brazylii, Rumunii, Rosji i setek innych miejsc.
Klasyczne lokalizacje agatów to: Nowy Kościół, Gozdno, Różana, Lubiechowa,
Sokołowiec, Płóczki Górne, okolice Wlenia, Suszyny i Kamieńca, a na świecie: Brazylia, Urugwaj, Maroko, Madagaskar, Namibia, Botswana, Rosja, Czechy i kilkadziesiąt innych
krajów. Pamiętajmy jednak,
że nie sztuką jest mieć jakieś okruchy, pospolite znaleziska z tych miejsc. Z tych
lokalizacji ważne dla jakości kolekcji są jedynie nietuzinkowe okazy, czyli...
RÓŻA GIPSOWA
Z MEKSYKU
AKSYNIT, STRZEGOM
skich z Jegłowej, duże
szczotki lub pojedyncze okazy kwarców o charakterystycznej różowej barwie
z Rozdroża Izerskiego, czy
też paragenezy ze Strzegomia. Rarytasami
będą również wyjątkowe okazy z lokalizacji brazy- KWARC
lijskich. Na
giełdach widzimy od lat kwarce sprowadzane
w setkach ton
z Minas Gerais.
Łatwo więc mieć
jakikolwiek okaz z tego
miejsca, lecz sztuką jest znaleźć taki, który będzie niezwykły w naszej kolekcji.
O to czasem trudno, lecz
warto spróbować. To samo
dotyczy kwarców z Madagaskaru, Peru, Indii, Nepalu, Chin i dziesiątek innych
miejsc. Swoje agaty warto
porównać z ilustracjami
w albumie „Agaty z Płóczek Górnych”. Jeżeli są
porównywalne, to
ALEKSANDRYT, BRZEG RZEKI
TOKOWAJA W POBLIŻU
JEKATERYNBURGA NA URALU
CZERWONY, HISZPANIA
mamy
rarytasy. Oczywiście te z innych lokalizacji muszą być
koniecznie niespękane,
o wyjątkowym rysunku
i barwach, a co nie mniej
istotne, wyszlifowane na
najwyższym, profesjonalnym poziomie. Te same kryteria dotyczą agatów marokań-
niedostępne. Także te z lokalizacji uznawanych za
wzorcowe dla danego minerału, z którymi wiążą się
jakieś niezwykłe historie
lub są miejscem występowania wyjątkowo rzadkich
osobliwości.
Dla kolekcjonerów skamieniałości takim miej-
bachtal (Austria) lub opale z Dubnika (Słowacja).
Stamtąd przez setki lat dostarczano jubilerskiego surowca dla całej Europy. Dziś
są tam ścisłe rezerwaty,
a złoża zostały całkowicie
wyczerpane.
OSOBLIWOŚCI
czyli okazy rzadko występujące albo znalezione
w nietypowych miejscach.
SPESARTYN CHIŃSKA KLASYCZNA LOKALIZACJA
RARYTASY
Z LOKALIZACJI
KLASYCZNYCH
W przypadku kwarców są
nimi wyjątkowo duże, czyste szczotki kwarcowe z nieuszkodzonymi czubkami
lub okazy bliźniaków japońFOT. DOMINIK ZAWADZKI
SZCZOTKA KRYSZTAŁÓW BARDZO RZADKIEGO
POLDERVAARTYTU RPA KALAHARI
skich, czeskich, z Namibii,
Botswany i z australijskich
lokalizacji. Dla kolekcjonerów skamieniałości polską
klasyczną lokalizacją jest
Korytnica z okazami mioceńskich ślimaków.
OKAZY
Z KULTOWYCH
LOKALIZACJI
SPINEL, SRI LANKA
To takie pochodzące
z miejsc, gdzie kiedyś znajdowano interesujące skamieniałości, które już są
Dodatek przygotowali: Anna Bajer, Magdalena Jach, Ryszard Juśkiewicz, Janusz Nowak
scem są np. okolice Łukowa z ogromną ilością jurajskich amonitów
w doskonałym stanie. Okazy z Łukowa pozyskane
w czasie, gdy nie było tam
rezerwatu, są bardzo cenione wśród kolekcjonerów.
Równie ważny jest mały łom
w Jordanowie, skąd pochodzi wzorcowy okaz hialitu
(bezbarwny opal) lub największy muzealny okaz nefrytu. Dla kolekcjonerów
kamieni szlachetnych kultowe są okazy topazów
z Schneckenstein (Niemcy), czy też szmaragdy z Ha-
AGAT, MEKSYK COYAMITO
Do tej kategorii zaliczymy
np. zwyczajne granaty czy
kwarce, ale z Antarktydy.
Będzie też w tej kategorii
okaz rzadkiego minerału,
czy też skamieniałość osobliwa z jakiegoś punktu widzenia. Zaliczymy do nich
również okazy znalezione
w sąsiedniej żwirowni, ale
przyniesione przez lodowiec przed tysiącami lat ze
Skandynawii. Czy są w naszych zbiorach takie osobliwości? Pozostała część
kolekcji stanowi tło. Są to
okazy, do których mamy
stosunek sentymentalny.
OCENA
KOLEKCJI
Na koniec zobaczmy, czy
egzemplarze uznane za rarytasy, okazy kultowe i osobliwości według naszej oceny mogłyby zapełnić półkę,
gablotę, czy może jedną z sal
muzeum z minerałami.
A może zastąpiłyby całą ekspozycję?
ddd
Ja też policzyłem swoje
rarytasy, kultowe okazy
oraz osobliwości. Potem
wszedłem na stronę internetową z relacją z giełdy
minerałów w Saint Marie
Aux Mine (Francja) i… poznałem swoje miejsce w szeregu. Przepiękne kryształy z Afganistanu, Pakistanu, Brazylii i Afryki wzbudziły mój zachwyt i niestety zaprzeczyły teorii, że
obiektywne piękno nie podlega prawom ekonomii. Ceny niektórych przyprawiały o zawrót głowy... przekaraczały 50000 euro! Widocznie chętnych jednak nie
brakowało, zgodnie ze
wspomnianą zasadą ekonomii.
RYSZARD
JUŚKIEWICZ
FOT. ADAM JUŚKIEWICZ
Download