wykłady

advertisement
Wykład 2 (04.03.2012)
Przykładowe definicje pojęcia „inwestycja”.
 INWESTYCJA: to poniesiony z góry nakład, który powinien zabezpieczać osiąganie dochodów w przyszłości. (Ryżewska S.
1999).
 INWESTYCJA: to wydatkowanie środków w celu pozyskania określonych obiektów, papierów wartościowych bądź dóbr
niematerialnych służących realizacji procesów gospodarczych, a pozwalających na odzyskanie kapitału oraz czerpanie
dodatkowych korzyści w przyszłości, co jednak jest obciążone znacznym ryzykiem. (Walica II 1999)
 INWESTYCJA: to długookresowe zaangażowanie zasobów ekonomicznych w celu produkowania i odnoszenia korzyści w
przyszłości. (Behrens W., Hawranek P.M. 1993)
 INWESTYCJA: to nakłady (zazwyczaj skoncentrowane w czasie) ponoszone z myślą o przyszłych korzyściach; korzyści te
zwykle osiągane w okresach stosunkowo długich, z powodu opóźnienia w stosunku do nakładów i rozłożenia w czasie są
obarczone ryzykiem. (Dudycz T., Wrzosek S. 2000)
Definicja ogólna pojęcia „inwestycja”:
INWESTYCJA: jest to długotrwałe obarczone ryzykiem alokowanie zasobów ekonomicznych (nakładów inwestycyjnych) w celu
osiągnięcia korzyści w przyszłości, podkreślając charakterystyczne cechy inwestycji tj.
 Nakład – alokacja kapitału własnego i obecnego
 Korzyść – oczekiwany efekt z realizacji inwestycji
 Czas – okres zaangażowania kapitału oraz uzyskiwania korzyści
 Ryzyko – możliwość nieosiągnięcia oczekiwanych efektów
Rodzaje inwestycji:
- INWESTYCJE RZECZOWE: w składniki aktywów rzeczowych: rzeczowy majątek trwały oraz wartości niematerialne i prawne w ujęciu
praw majątkowych (licencje, znaki towarowe, patenty)
- INWESTYCJE FINANSOWE (KAPITAŁOWE) – w instrumenty rynku pieniężnego i kapitałowego.
PRZEDSIĘWZIĘCIE INWESTYCYJNE: to kompleksowo ujęty materialny zakres inwestycji rzeczowej, przewidziany do zrealizowania w
określonym celu, miejscu i czasie.
PROJEKT: to niepowtarzalne (realizowane jednorazowo) złożone przedsięwzięcie zawarte w skończonym przedziale czasu – z
wyróżnionym początkiem i końcem – realizowane zespołowo (wielopodmiotowo), w sposób względnie niezależny od powtarzalnej
działalności przedsiębiorstwa, instytucji, za pomocą specjalnych metod i technik.
Cechy projektu:
 Jest jednorazowy
 Ma zdefiniowany cel
 Jest złożony – można go podzielić na zadania
 Jest ograniczony terminem
 Jest ograniczony finansami
 Może być ograniczony zasobami
 Często ma charakter interdyscyplinarny
POJĘCIA
WYMIAR POJĘCIA
INWESTYCJA
Ogólny
INWESTYCJA RZECZOWA
Ogólny
PRZEDSIĘWZIĘCIE
INWESTYCYJNE
Materialny
PROJEKT INWESTYCYJNY
Materialny
DEFINICJA
Długookresowe, obarczone ryzykiem alokowanie zasobów
ekonomicznych (nakładów inwestycyjnych) w celu osiągnięcia korzyści w
przeszłości.
Inwestycja w składniki aktywów rzeczowych: środki trwałe oraz wartości
niematerialne i prawne.
Kompleksowo ujęty, materialny zakres inwestycji przewidziany do
zrealizowania w określonym celu, miejscu i czasie.
Opracowanie, które jest podstawą realizacji przedsięwzięcia
inwestycyjnego.
PROJEKT INWESTYCYJNY: to opracowanie, które jest podstawą realizacji przedsięwzięcia inwestycyjnego. Projekt inwestycyjny można
również traktować jako procesowe odzwierciedlenie przedsięwzięcia inwestycyjnego.
Kryteria klasyfikacji inwestycji rzeczowych:
 Cel inwestycji
 Rodzaj zależności między korzyściami z inwestycji
 Zależność czasowa między korzyściami
 Rozłożenie korzyści w czasie
 Stopień pewności i wiarygodności informacji służących podjęciu decyzji inwestycyjnej
Wykład 3 (11.03.2015r.)
1.
Klasyfikacja oparta na kryterium celu inwestycji:
 INWESTYCJE ODTWORZENIOWE: polegające na zastępowaniu zużytych lub przestarzałych urządzeń nowymi (są to inwestycje
obciążone najmniejszym ryzykiem, których celem jest przede wszystkim zapobieżeniu starzenia się majątki i utrzymanie
potencjału produkcyjnego).
 INWESTYCJE MODERNIZACYJNE: nastawione głównie na zmniejszenie kosztów wytwarzania wyrobu i przeprowadzone
zwykle łącznie z inwestycjami odtworzeniowymi.
 INWESTYCJE INNOWAYJNE: służące unowocześnianiu wytwarzanych dotychczas wyrobów.
 INWESTYCJE ROZWOJOWE: prowadzące zarówno do wzrostu potencjału produkcyjnego, jak i wdrażania do produkcji
nowych wyrobów, w większym stopniu zaspokajających potrzeby nabywców.
 INWESTYCJE STRATEGICZNE O CHARAKTERZE:
o Defensywnym – zmierzające do ochrony przedsiębiorstwa przed działaniem konkurencji lub niekorzystanymi
warunkami narzucanymi przez dostawców.
o Ofensywnym – pozwalające umocnić pozycję firmy na rynku (np. tworzenie filii).
o Defensywno-ofensywnym – (np. prowadzenie prac badawczych).
 INWESTYCJE DOTYCZĄCE USTROJU SPOŁECZNEGO: służące zapewnieniu możliwie najlepszych warunków pracy osobom
zatrudnionym w firmie.
 INWESTYCJE DOTYCZĄCE INTERESU PUBLICZNEGO: związane np. z ochroną środowiska naturalnego.
 Inwestycje dostosowawcze (WYMUSZONE) – dostosowujące przedsiębiorstwo do zmieniających się regulacji prawnych i
norm obowiązujących, np. w zakresie ochrony środowiska. Kryterium oceny – minimalizacja nakładów inwestycyjnych i
kosztów utrzymaniowych poniesionych dla spełnienia określonych wymogów prawnych.
 INWESTYCJE DYWERYSFIKACYJNE – służą dywersyfikacji prowadzonej działalności w ocelu ograniczenia ryzyka (sezonowość,
koniunktura), uzyskania efektu synergii (wykorzystanie zasobów do kilku rodzajów działalności), optymalizacji portfela
działalności (dodanie do branży schyłkowej innych branży bardziej perspektywicznych i rozwojowych).
2.
Klasyfikacja oparta na kryterium rodzaju zależności między korzyściami z inwestycji:
 Inwestycje ekonomiczne niezależne – brak wpływu
 Inwestycje ekonomiczne zależne – wpływ istnieje
 Inwestycje o dodatniej zależności ekonomicznej – efekt synergii, komplementarność
 Inwestycje o ujemnej zależności ekonomicznej – efekt kanibalizmu, substytucyjność, inwestycje wzajemnie się wykluczające
INWESTYCJE EKONOMICZNIE NIEZALEŻNE
 Istnieje techniczna wykonalność inwestycji A niezależnie od podjęcia lub niepodjęcia realizacji inwestycji B.
 Oczekiwane przepływy pieniężne z inwestycji A nie powinny być wynikiem przejęcia lub odrzucenia inwestycji B.
INWESTYCJE KOMPLEMENTARNE
1) Inwestycję A i inwestycję B należy podjąć równocześnie
2) Podjęcie inwestycji A pociąga za sobą obniżenie kosztów produkcji w inwestycji B bez wpływu na przychody lub zwiększenie
przychodów bez wpływu na koszy
3) Realizacja inwestycji spowoduje przyrost przychodów z działalności pozaprojektowej,
4) Podjęcie inwestycji wiąże się z koniecznością rozpoczęcia kolejnych tzw. wymuszonych.
INWESTYCJE UWARUNKOWANE
Inwestycja B jest technicznie niewykonalna lub nie przyniesie żadnych korzyści, o ile nie zostanie zrealizowana inwestycja A
INWESTYCJE WZAJEMNIE WYKLUCZAJĄCE SĘ
Służą realizacji ego samego celu biznesowego, przez co wzajemnie się wykluczają.
Występują ograniczenia kapitałowe o charakterze zewnętrznym (rynkowym) i wewnętrznym (decyzje kierownictwa przedsiębiorstwa)
Inwestycje rzeczowe niezależne:
KNA + KNa = KNC
2. Inwestycje rzeczowe zależne:
a) Inwestycje komplementarne
KNA + KNa < KNC
b) Inwestycje uwarunkowane
KNA > KNa
c) Inwestycje substytucyjne
KNA + KNa > KNC
d) Inwestycje wzajemnie się wykluczające
KNA + KNa = KNA lub KNB
KNA – korzyść osiągana z realizacji inwestycji A
KNB – korzyść osiągana z realizacji inwestycji B
KNC – suma korzyści osiąganych z łącznej realizacji inwestycji A
iB
3.
Klasyfikacja oparta na kryterium zależności czasowej między korzyściami:
 INWESTYCJE STATYSTYCZNIE NIEZALEŻNE: brak statystycznej korelacji między korzyściami osiąganymi z różnych inwestycji
 INWESTYCJE STATYSTYCZNIE ZALEŻNE: podlegające takiej korelacji
o Inwestycje dodatnio skorelowane – korzyści z kilku inwestycji rzeczowych w tym samym okresie rosną lub maleją
o Inwestycje ujemnie skorelowane – w danym okresie korzyść generowana przez jedną inwestycję rzeczową rośnie, a
korzyść generowana przez drugą inwestycję maleje.
4.
Klasyfikacja oparta na kryterium rozłożenia korzyści w czasie:
 INWESTYCJE O TYPOWYM (KLASYCZNYM, KONWENCJONALNYM) ROZŁOŻENIU KORZYŚCI W CZASIE: zmiana znaku korzyści
iż (z ujemnego na dodatni i, rzadziej z dodatniego na ujemny) następuje tylko raz w całym okresie inwestycji.
 INWESTYCJE O NIETYPOWYM (NIEKLASYCZNYM, NIEKONWENCJONALNYM) ROZŁOŻENIU KORZYŚCI W CZASIE: zmiana
znaku korzyści (z ujemnego na dodatni i, rzadziej z dodatniego na ujemny) następuje więcej niż raz w całym okresie
inwestycji.
 INWESTYCJE TYPOWE ODWROTNE: na początku występują tylko dodatnie przepływy pieniężne, a następnie same ujemne.
5.
Klasyfikacja oparta na kryterium charakteru uzyskiwania korzyści:
 Inwestycje komercyjne – korzyści komercyjne
 Inwestycje społeczne – korzyści społeczne (np. ochrona zdrowia, edukacja, ochrona środowiska, bezpieczeństwo
 Inwestycje hybrydowe – komercyjno-społeczne; społeczno – komercyjne
6.
Klasyfikacja oparta na kryterium metody finansowania i realizacji
1. Projekt finance
 Spin-off
 Greenfield projects
 Private finance initiative
 Public - private partnership
 Joint venture
2. Corporate finance
7.
Metoda Project Finance to metoda, która dotyczy finansowania przedsięwzięć infrastrukturalnych. Do realizacji tego projektu
tworzy się specjalną spółkę celową, która na zrealizowanie inwestycji zaciąga kredyt w banku, w przyszłości spłacany z nadwyżek
finansowych spółki, przy czym jedynym lub głównym zabezpieczeniem długu jest powstający dopiero w trakcie realizacji projektu
majątek. Finansowanie tą metodą dotyczy głównie dużych kapitałochłonnych inwestycji, modelu partnerstwa publiczno –
prywatnego.
 Spin-off – typ inwestycji restrukturyzacyjnej polegającej na wydzieleniu komórek organizacyjnych ze struktury
przedsiębiorstwa i tworzeniu na ich bazie odrębnych jednostek organizacyjnych powiązanych pośrednio lub bezpośrednio z
organizacją macierzystą. Celem jest uproszczenie struktury i zwiększenie efektywności działania przedsiębiorstwa oraz
powstałych na jego bazie nowych firm
 Greenfield projects – inwestycje realizowane od podstaw (nowe projekty gospodarcze) podejmowane przez jednostkę
prywatną lub wspólne w ramach finansowania publiczno-prywatnego
 Joint venture – bliska współpraca dwóch podmiotów, które przeznaczyły kapitał na daną wspólnie realizowaną działalność i
następnie rozliczająca się dzieląc koszty i przychody z godnie z umową zawartą (nowa spółka lub nie)
 Private finance initiative – inicjatywa prywatna w finansowaniu usług i inwestycji infrastrukturalnych, model łączy funkcje
właściciela i operatora w podmiocie prywatnym i znajduje głównie zastawanie w projektach infrastruktury społecznej.
Stanowi zobowiązanie podmiotu publicznego do pokrywania zobowiązań z tytułu najmu dzierżawy powstaje infrastruktury,
która została całkowicie sfinansowana z pieniędzy prywatnych,
 Public – private partnership – oparta na umowie współpraca podmiotu publicznego i partnera prywatnego. Służąca realizacji
zadania publicznego. Zaangażowanie partnera prywatnego ma na celu włączenie wiedzy i umiejętności (know – how) oraz
kapitałów sektora prywatnego do realizacji zadania publicznego oraz podział ryzyka jego realizacji. Podmiot publiczny ma
udział własnościowy w realizowanej inwestycji.
Wykład 4 (18.03.2013)
WPROWADZENIE:
Każda inwestycja rzeczowa – niezależnie od rodzaju i wielkości – ma indywidualny cykl żywotności, zwany cyklem życia inwestycji,
który jest procesem złożonym i wielopłaszczyznowym, obejmującym zarówno zagadnienia ekonomiczne, społeczne oraz techniczne,
jak i środowiskowe.
UKŁADY CYKLU ŻYCIA PRZEDSIĘWZIĘCIA:
 Układ podmiotowy – obejmuje uczestników procesu inwestycyjnego tj. inwestora, firmy doradcze, dostawców,
wykonawców, instytucje finansowe.
 Układ przedmiotowy – (strukturę przedmiotową) tworzą poszczególne zadania inwestycyjne przedsięwzięcia
inwestycyjnego, które są zwykle realizowane w różnym czasie.
 Układ czynnościowy – skupia całokształt działań o różnym charakterze, decydujących o przebiegu procesu rozwojowego
przedsięwzięcia inwestycyjnego.
 Układ (wymiar) ekonomiczny – wiąże się z rozłożeniem w czasie korzyści netto danej inwestycji rzeczowej.
CYKL ŻYCIA PRZEDSIĘWZIĘCIA:
Cykl życia przedsięwzięcia inwestycyjnego tworzą kolejne fazy jego rozwoju, czyli zbliżone rodzajowo grupy czynności, które są
elementami ciągu sekwencyjnych, logicznych działań zaprojektowanych z myślą o zapewnieniu właściwego zdefiniowania i osiągnięcia
celu danego przedsięwzięcia inwestycyjnego.
OKRES ŻYCIA PROJEKTU INWESTYCYJNEGO SKŁADA SIĘ Z WIELU, NIEJENOKROTNIE NADER SKOMPLIKOWANYCH CZYNNOŚCI,
KTÓRE:
 Tworzą pewien powtarzalny ciąg,
 Mogą być łączone w szersze, jednorodne zespoły działań, fazy ciągu czynności,
 Przebiegają w określonej logicznej kolejności,
FAZY CYKLU ŻYCIA:
 Faza przed inwestycyjna - zakończona podjęciem decyzji inwestycji.
 Faza inwestycyjna – zakończona przekazaniem przedsięwzięcia inwestycyjnego do użytkowania.
 Faza operacyjna – zakończona zaniechaniem funkcjonowania przedsięwzięcia inwestycyjnego.
 Faza likwidacyjna – zakończona fizyczną likwidacją przedsięwzięcia inwestycyjnego.
EKONOMICZNY CYKL ŻYCIA:
Ekonomiczny cykl życia przedsięwzięcia inwestycyjnego – czas, w którym przedsięwzięcie inwestycyjne generuje korzyści netto:
najpierw wydatki pieniężne na przygotowanie i realizacje przedsięwzięcia inwestycyjnego (w okresie tym możliwe też są wpływy np.
ze sprzedaży aktywów trwałych), następnie pojawiają się wpływy i wydatki związane z działalnością operacyjną przedsięwzięcia, a na
końcu są wpływy pieniężne ze sprzedaży likwidowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego lub wydatki pieniężne związane z jego
likwidacją np. rekultywacja gruntów.
Metody ustalania długości ekonomicznego cyklu życia przedsięwzięcia inwestycyjnego
1) Optymalna długość cyklu określona przez czas w jakim bieżąca wartość korzyści netto osiąga maksimum
2) Planowania długość użytkowania wiodących składników aktywów trwałych, które powstały w wyniku realizacji inwestycji.
Czynniki istotne przy ustalaniu ekonomicznego cyklu życia przedsięwzięcia
 Trwałość popytu na wyroby i usługi
 Trwałość źródeł zaopatrzenia
 Postęp techniczno – technologiczny
 Cykl i etap życia branży
 Trwałość techniczna środków trwałych
 Alternatywne możliwości inwestycyjne
 Względy formalnoprawne i środowiskowe.
OPŁACALNOŚĆ INWESTYCJI JEST WPROST PROPORCJONALNA DO DŁUGOŚCI OKRESU OPERACYJNEGO I DWROTNIE DO DŁUGOŚCI
OKRESU BUDOWY
Długość okresu budowy związana jest z rodzajem inwestycji, stosowaną technologią wytworzenia oraz poziomem skomplikowania
inwestycji. Najczęściej określana przez uwarunkowania techniczne i ustalana na podstawie danych historycznych realizowanych
podobnych inwestycji w przeszłości.
Długość okresu operacyjnego ustala się przy uwzględnieniu analiz branżowych i marketingowych oraz doświadczenia.
KONCEPCJE NORMATYWNE:
 ODWROTNOŚĆ STAWKI AMORTYZACYJNEJ – (Średnia ważona stawek amortyzacji aktywów trwałych; waga – udział grup
aktywów trwałych w nakładach inwestycyjnych; liczba lat w ciągu których nakład zwróci się w postaci odpisów
amortyzacyjnych)
 OKRES KONOMICZNIE PEWNEJ EKSPOLATACJI (podstawą jest analiza wykorzystania aktywów trwałych w danej branży oraz
uwzględnienie elementów techniczno – ekonomicznej charakterystyki produktów – zużycie)
 OKRES KRETYDOWANIA (tylko przy spłacie kredytu wyłącznie z korzyści netto generowanych przez inwestycje)
KONCEPCJE OPTYMALIZACJNE
 KONCEPCJA ROZNĄCEJ RÓŻNICY KOSZTÓW – (rosnące koszty eksploatacji posiadanych aktywów zaczynają przekraczać
koszty nowych bardziej nowoczesnych aktywów na tyle, że opłacalne staje się poniesienie nakładów inwestycyjnych na nowy
obiekt i wycofanie starego z eksploatacji)
 KONCEPCJA MALEJĘCEJ NADWYŻKI – (eksploatacja do ustalonego arbitralnie momentu granicznego nadwyżki wartości
sprzedaży – ponad koszty)
 KONCEPCJA MAKSYMALIZACJI WARTOŚCI FIRMY (moment – rok, w którym bieżąca wartość wygenerowanej nadwyżki
korzyści netto osiągnie maksimum)
FAZA PRZEDINWESTYCYJNA:
Etapy fazy przed inwestycyjnej:
 Identyfikacja możliwości inwestycyjnych (studium możliwości).
 Analiza wariantów i ich wstępna selekcja.
 Określenie projektu we wstępnym studium przed realizacyjnym (pre-feasibility).
 Określanie ostatecznej wersji projektu (studium feasibility).
Ocena projektu i podjęcie decyzji inwestycyjnych (raport oceniający).
STUDIA MOŻLIWOŚCI
Analiza następujących problemów:
 Zasoby naturalne wraz z możliwościami ich przetwarzania i wykorzystania w produkcji, jak np. drewno dla przemysłu
drzewnego,
 Istniejący model rolnictwa będący podstawą dla przemysłu przetwórstwa rolnego,
 Przyszły popyt na niektóre dobra konsumpcyjne, które mogą się okazać artykułami rozwojowymi w wyniku przyrostu ludności
lub jej siły nabywczej oraz popyt na nowe artykuły, jak np. tkaniny syntetyczne lub sprzęt elektryczny dla gospodarstwa
domowych,
 Wielkość i struktura importu, aby określić możliwości jego substytucji,
 Oddziaływanie na środowisko naturalne,
 Sektory przemysłu rozwijające się pomyślnie w innych krajach o zbliżonym poziomie rozwoju, o podobnym wyposażeniu w
kapitał, siłę roboczą i zasoby naturalne.
STUDIA MOŻLIOWŚCI:
 Możliwe powiązania z innymi sektorami przemysłu w kraju i zagranicą;
 Możliwości rozbudowy istniejących linii produkcyjnych w drodze integracji pionowej np. przemysłu petrochemicznego i
rafinerii albo hut z walcowniami;
 Możliwość dywersyfikacji produkcji, np. rozwój przemysłu farmaceutycznego na bazie kompleksu petrochemicznego;
 Możliwości zwiększenia mocy wytwórczych dla uzyskania korzyści skali, ogólny klimat inwestycyjny;
 Polityka przemysłowa;
 Dostępność i koszty czynników produkcji;
 Możliwości eksportu.
OGÓLNE STUDIA MOŻLIWOŚCI:
 Studia regionalne – ich celem jest identyfikacja możliwości inwestycyjnych na określonym obszarze jak np. prowincja, region
zacofany gospodarczo, zaplecze portu, itp.;
 Studia branżowe – przedstawiają możliwości inwestowania w określonych branżach, jak np. branża materiałów budowlanych
lub przetwórstwo rolno-spożywcze;
 Studia poświęcone wykorzystaniu zasobów – które podają możliwości inwestycyjne związane z wykorzystaniem zasobów
naturalnych, produktów rolniczych i przemysłowych, jak np. przetwórstwo drewna, przemysł petrochemiczny czy przemysł
metalurgiczny.
SZCZEGÓŁOWE STUDIA MOŻLIWOŚCI:
Przekształcenie pomysłu projektu w projekt inwestycyjny.
Cel: ukazanie zasadniczych aspektów ewentualnego projektu, wywołanie oddźwięku inwestorów.
Zawartość: podstawowe informacje dotyczące ogólnego obrazu sytuacji inwestycyjnej – profil inwestycyjny.
Nakłady związane z wykonaniem: niskie.
WSTĘPNE STUDIA PRZEDREALIZACYJNE (pre-feasibility):
Cel studium to weryfikacja czy:
 Zbadane zostały wszystkie warianty projektu;
 Koncepcja projektu uzasadnia przeprowadzenie analizy szczegółowej w formie feasibility;
 Któryś aspekt projektu ma decydujące znaczenie dla jego realizacji i wymaga w związku z tym pogłębionej analizy w formie
studium funkcjonalnego lub pomocniczego, jak np. badania rynku, testów laboratoryjnych, podjęcia produkcji próbnej;
 Na podstawie dostępnych informacji można uznać projekt albo za niemożliwy do realizacji albo za dość atrakcyjny dla
określonego inwestora lub grupy inwestorów;
 Projekt nie zagraża środowisku naturalnemu w miejscu lokalizacji, a jego potencjalne oddziaływanie na środowisko nie
narusza krajowych norm w tym zakresie.
1.
2.
3.
Studium możliwości
Studium przedrealizacyjne – etap pośredni
Ostateczna wersja projektu (studium feasibility)
ZASADY PRE-FEASIBILITY:
Porównanie alternatywnych rozwiązań w zakresie:
 Strategii projektu i jego zakresu;
 Rynku i koncepcji marketingowych;
 Nakładów materiałowych;
 Lokalizacji i środowiska naturalnego;
 Strony technicznej projektu;
 Kosztów ogólnych;
 Zasobów i kosztów siły roboczej zwłaszcza kadry kierowniczej oraz potrzeb i kosztów szkolenia;
 Harmonogramu realizacji i budżetu projektu.
Wykład 5 25.03.2015r.
Budżetowanie kapitałowe przedsięwzięć, preliminowanie kapitałowe, preliminowanie wydatków inwestycyjnych, budżetowanie
przedsięwzięć inwestycyjnych (capital budgeting) to:
1. Proces analizy danego przedsięwzięcia inwestycyjnego i podejmowania decyzji (Bek-Gaik B.).
2. Zespół działań mających na celu wybór przedsięwzięć inwestycyjnych, które zapewniają maksymalny w danych warunkach przyrost
wartości firmy (Jajuga T. Słoński T.).
3. Proces oceny proponowanych długoterminowych przedsięwzięć inwestycyjnych lub przebiegu przyszłej działalności firmy w celu
alokacji ograniczonych środków (Statements on Management Accounting).
4. Proces podejmowania decyzji o wydatkach kapitałowych (Brealey R. A. Myers S. C. Dean J.).
5. technika wspomagająca podejmowanie decyzji długookresowych wymagająca zastosowania właściwych metod efektywności
przedsięwzięć inwestycyjnych i podejmowania decyzji na podstawie właściwych kryteriów (Jurugowa A. Szychuta A.)
6. wieloaspektowe działanie obejmujące poszukiwanie nowych propozycji inwestycyjnych, badanie i analizowanie konsekwencji
(skutków) proponowanych przedsięwzięć (działalności techniczne, marketingowe, finansowe) oraz wybór najbardziej efektywnego
przedsięwzięcia. Celem budżetowania kapitałowego jest podjęcie decyzji w przyjęciu bądź odrzuceniu przedsięwzięcia inwestycyjnego
w momencie gdy analizowane jest przedsięwzięcie niezależne lub gdy dokonuje się wyboru przedsięwzięć wzajemnie się
wykluczających. (Biernan H. Smidt S.)
Preliminowanie kapitałowe – zespół działań obejmujących przygotowanie, gromadzenie i przetworzenie wszystkich informacji
dotyczących danego przedsięwzięcia inwestycyjnego rozważanego przez firmę, które mają na celu umożliwienie oceny jego
efektywności i podjęcia decyzji o alokacji zasobów na jego realizację.
Procedury budżetowania kapitałowego służą zarówno wyborowi optymalnego najbardziej efektywnego przedsięwzięcia
inwestycyjnego jak i ustaleniu źródeł pozyskania funduszy o najniższych kosztach, które pozwolą zrealizować konkretną inwestycję.
SCHEMATY PROCESU BUDŻETOWANIA KAPITAŁOWEGO WG RÓŻNYCH AUTORÓW:
Wg Jajugi T. i Słońskiego T. (1998):
1. Sformułowanie długoterminowej strategii działania przedsiębiorstwa.
2. Identyfikacja możliwości i definiowanie przedsięwzięć inwestycyjnych.
3. Zbieranie informacji i szacowanie strumieni korzyści generowanych przez te przedsięwzięcia inwestycyjne.
4. Selekcja przedsięwzięć inwestycyjnych za pomocą ogólnie przyjętych zasad.
5. Kontrola (monitoring) przedsięwzięć inwestycyjnych.
Wg Projektów inwestycyjnych (1996):
1. Inicjatywa inwestycyjna.
2. Opis przedsięwzięcia inwestycyjnego.
3. Ustalenie kryterium efektywności.
4. Wyznaczenie czynników ograniczających.
5. Wyznaczenie wariantów inwestycyjnych.
6. Wstępna selekcja wariantów inwestycyjnych.
7. Ocena wariantów inwestycyjnych.
8. Wybór wariantu najlepszego (optymalnego).
9. Realizacja przedsięwzięć inwestycyjnych.
10. Kontrola przedsięwzięć inwestycyjnych.
Wg. Jarugowej A. i Szychty A. (1995):
1. Planowanie obejmujące identyfikacje przedsięwzięcia inwestycyjnego, przedstawienie różnych wariantów przedsięwzięcia
inwestycyjnego, przygotowanie danych wartościowych, ilościowych oraz jakościowych charakteryzujących poszczególne
warianty przedsięwzięcia inwestycyjnego.
2. Ocena wariantów przedsięwzięcia inwestycyjnego oraz podjęcie decyzji inwestycyjnych
3. Gromadzenie środków w celu sfinansowania przedsięwzięcia inwestycyjnego (zgodnie ze sposobem finansowania
określonym na etapie planowania)
4. Wdrożenie przedsięwzięcia inwestycyjnego i kontrola jego wykonania (porównanie)
5. Porównanie przewidywanych danych aktualnymi wynikami.
1. ????
2.Ocena przedsięwzięcia inwestycyjnego:
a) obliczenie przyrostowych strumieni gotówkowych charakteryzujących korzyści z przedsięwzięcia inwestycyjnego
b) pomiar korzyści
c) analiza korzyści
d) ocena korzyści strategicznych celów przedsięwzięcia inwestycynego na tle ryzyka i ograniczeń występujących w organizacji
(podmiocie)
3.Autoryzacja przedsięwzięcia inwestycyjnego
a) przygotowanie i zatwierdzenie całkowitych planowanych nakładów inwestycyjnych w ramach rocznego budżetu środków
kapitałowych
b) przekazanie danych w zakresie potrzeb kapitałowych
c) podjęcie decyzji inwestycyjnej (akceptacja, odrzucenie, modyfikacja)
4.Wdrażanie przedsięwzięcia inwestycyjnego:
a) Faza monitoringu i kontroli wdrażania
b) Ocena postępu i oczekiwanego rezultatu decyzji inwestycyjnej
c) Kontrola po zrealizowaniu przedsięwzięcia inwestycyjnego
UPROSZCZONY SCHEMAT PRCESU BUDŻETOWANIA PRZEDSIĘWZIĘĆ INWESTYCYJNYCH
1. Sformułowanie długofalowej strategii inwestycyjnej
Każda inwestycja podejmowana przez przedsiębiorstwo musi być zgodna z przyjętą strategią firmy i służyć jej realizacji.
Alokowanie kapitału w inwestycje niezgodne z celami sfurmołowanymi w strategii powoduje, że przedsiębiorstwo nie będzie
dysponować wystarczającą ilością kapitału na realizację inwestycji, które zrealizowałyby cele strategiczne.
2. Poszukiwanie identyfikacja możliwości inwestycyjnych
3. Ocena efektywności przedsięwzięcia inwestycyjnego
4. Podjęcie decyjzji inwestycyjnej
5. Kontrola efektów przedsięwzięcia inwestycyjnego
POSZUKIWANIE I IDENTYFIKACJA MOŻLIWOŚCI INWESTYCYJNYCH
Czynniki inicjujące proces poszukiwania możliwości inwestycyjnych w przedsiębiorstwie:
-ogólnosystemowe (np. zmiana przepisów podatkowych)
-typowe dla danego sektora, gałęzi czy branży gospodarki (np. wymagania w zakresie ochrony środowiska w branży paliwowej)
-właściwe dla danego przedsiębiorstwa (np. stopień wykorzystania własnych zdolności produkcyjnych)
-WEWNĘTRZENE- źródłem inwestycji rzeczowej są podstawowe procesy zachodzące w przedsiębiorstwie, a bodźców do inwestowania
mogą dostarczać różne obszary działalności firmy, np.
a. strefa zarządzania- dążenie menadżerów do osiągnięcia celów strategicznych firmy oraz ich przedsiębiorczość są inspiracją do
poszukiwania efektywnych przedsięwzięć inwestycyjnych
b. strefa wytwarzania- wysokie koszty wytwarzania, niska jakość wytwarzanych produktów, ograniczone zdolności produkcyjne,
wysokie koszty remontów, techniczne zużycie parku maszynowego
c. strefa badawczo- rozwojowa- wyniki badań prowadzonych w firmie, studiowanie literatury fachowej, wymiana doświadczeń.
d. strefa zbytu- bezpośrednie kontakty z odbiorcami, poszukiwanie nowych produktów, szeroko zakrojone badania rynku, które
pozwalają określić się konkurencji, oczekiwania handlu i odbiorców, formę sprzedaży
e. strefa rachunkowości- informacja o zmianie rozmiarów i struktury kosztów oraz wielkości i struktury przychodów
f. strefa organizacji- reorganizacja związana z racjonalizacją zatrudnienia, tworzenia nowych miejsc pracy, itp.
-ZEWENĘTRZNE- źródłem bodźców do inwestowania jest otoczenie przedsiębiorstwa (np. wielkość spodziewanego popytu,
oddziaływanie państwa w sferze podatkowej, postęp naukowo- techniczny)
Szczegółowych informacji dotyczących możliwości inwestycyjnych dostarczają działy firmy:
- pion techniczny - opis strony produkcyjno-technologicznej wraz z charakterystyką ryzyka technicznego, co pozwala określić wysokość
nakładów inwestycyjnych
- pion finansowy - szacowanie wysokości nakładów inwestycyjnych
- pion marketingu - badanie rynku, określanie wartości efektywnego popytu, poziomu sprzedaży, możliwego do zaakceptowania przez
klientów poziomu ceny oraz określanie ryzyka marketingowego.
Zakończeniem tego etapu jest klasyfikacja przedsięwzięć inwestycyjnych do określonej grupy, tj. modernizacyjne, typowe, nietypowe,
co jest wykorzystywane w następnych etapach budżetowania.
OCENA EFEKTYWNOŚCI PRZEDSIĘWZIĘĆ INWESTYCYJNYCH + PODJĘCIE DECYZJI INWESTYCYJNEJ = RACHUNEK EFEKTYWNOŚCI
PRZEDSIĘWZIĘĆ INWESTYCYJNYCH
Kontrola efektów przedsięwzięcia inwestycyjnego powinna obejmować:
- Monitoring (kontrola bieżąca) - obejmująca podstawowe wielkości ekonomiczne niezbędne do zapewnienia efektywności
przedsięwzięć inwestycyjnych, np. całkowite nakłady inwestycyjne, korzyści, podczas ich realizacji i eksploatacji
- Audyt porealizacyjny (postaudyt) - obejmuje ocenę rzeczywistej realizacji założeń:
 Technicznych- wysokość nakładów inwestycyjnych, czas realizacji przedsięwzięcia
 Marketingowych- uzyskane ceny i wielkość sprzedaży
 Finansowych- wartość i moment osiągnięcia określonych korzyści
Cele postaudytu: poprawa jakości prognoz, poprawa bieżących działań
NAJCZĘSCIEJ WYKRYWANE BŁĘDY W CZASIE KONTROLI BIEŻĄCEJ NIEKORZYSTNEGO ZJAWISKA:
 Opóźnienie w realizacji przedsięwzięcia
 Przekroczenie planowanej wartości nakładów inwestycyjnych
 Niższa od planowanej wartość zrealizowanych przychodów ze sprzedaży
 Wyższy od planowanych poziom kosztów
WŁASCIWE PRZEPROWADZENIE PROCESU BUDŻETOWANIA KAPITAŁOWEGO JEST UZALEZNIONE OD:
1. Znajomości motywów podejmowania decyzji o realizacji danego przedsięwzięcia inwestycyjnego i jego konfrontacji ze
strategią firmy
2. Wypracowania odpowiedniej metodologii oceny efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych (oceny opłacalności i analizy
ryzyka)
3. Prowadzenia stałego monitoringu realizowanych przedsięwzięć oraz dokonywania kontroli po ich zakończeniu (postaudyt)
Wykład 6 08.04.2015r.
Wykład 7 15.04.2015r.
1.Korzyści netto przedsięwzięcia inwestycyjnego
Korzyść netto = Bt - Ct
Bt – przyrostowa korzyść z inwestycji
Ct – przyrostowy koszt inwestycji
Mierniki korzyści netto
1) zysk – ujęcie memoriałowe
2) przepływ pieniężny netto – ujęcie pieniężne NCF/FCF
NCFt = CFIt – CFOt
CFI - wpływy pieniężne
CFO – wydatki pieniężne
NCF – przepływy pieniężne netto
2. KLASYFIKACJA PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH (CF) PRZEDSIĘWZIĘĆ INWESTYCYJNYCH:
KLASYFIKACJA PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH (CF) PRZESIĘWZIĘĆ INWESTYCYJNYCH
Kierunek przepływu środków pieniężnych
Rodzaj strumienia pieniężnego
Faza przedsięwzięcia inwestycyjnego, w
której występuje przepływ pieniędzy
> wpływy pieniężne
> przepływy finansowe związane z
> przepływy w okresie budowy
> wydatki pieniężne
pozyskiwaniem lub spłatą kapitału oraz
> przepływy w okresie operacyjnym
jego kosztami
> przepływy w okresie likwidacyjnym
> przepływy inwestycyjne związane z
realizacją przedsięwzięcia oraz
inwestowaniem nadwyżek pieniężnych
> przepływy operacyjne związane z
operacyjnym funkcjonowaniem
przedsięwzięcia
3. PODSTAWOWE RODZAJE PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH, UWZGLĘDNIAJĄCE KRYTERIUM RODZAJU I KIERUNKU PRZEPŁYWU
STRUMIENI PIENIĘŻNYCH:
Wydatki finansowe
- wypłata dywidend
- spłata kredytów długo- i średnioterminowych
- wykup krótko- i długoterminowych dłużnych papierów
wartościowych
- odsetki od kredytów i inne koszty finansowe
- spłata kredytów bieżących
Wydatki inwestycyjne
- nakłady inwestycyjne
Wydatki operacyjne
- koszty operacyjne (bez amortyzacji)
- podatek dochodowy
Wpływy finansowe
- wpłaty kapitału zakładowego
- zaciągnięcie kredytów długo- i średnioterminowych
- emisja krótko- i długoterminowa dłużnych papierów
wartościowych
- spłata kredytów bieżących
Wpływy inwestycyjne
- sprzedaż środków trwałych
- wartość likwidacyjna (rezydualna)
- zmniejszenie kapitału obrotowego netto
Wpływy operacyjne
- przychody ze sprzedaży
- subsydia i dotacje
- obniżka kosztów amortyzacyjnych (bez amortyzacji)
- obniżka płaconego podatku dochodowego
4. NAKŁADY INWESTYCYJNE:
a) nakłady na rzeczowe składniki aktywów trwałych, zwłaszcza:
- zakup ziemi i przygotowanie terenu
- zakup budynków i budowli wraz z koniecznymi pracami inżynieryjno-budowlanymi
- zakup i zainwestowanie maszyn i urządzeń produkcyjnych łącznie z wyposażeniem pomocniczym
- wydatki poniesione na zakup wartości niematerialnych
b) nakłady przedinwestycyjne:
- nakłady wstępne i koszty pozyskiwania kapitału (np. koszt akcji)
- koszty studiów przedrealizacyjnych (opracowanie dokumentacji technicznej)
- nakłady kapitałowe fazy przedprodukcyjnej (np. promocja produktu)
- koszty produkcji próbnej, uruchomienie obiektu
c) nakłady na kapitał obrotowy (zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto)
WARTOŚĆ CAŁKOWITYCH POCZĄTKOWYCH NAKŁADÓW INWESTYCYJNYCH
CNI = NKT + NKO – SIM
CNI – całkowite nakłady inwestycyjne
NKT – nakłady na aktywa trwałe
NKO – nakłady na kapitał obrotowy netto
SIM – sprzedaż istniejącego zbędnego majątku
NKO = aktywa obrotowe – zobowiązania handlowe
∆KON = KONt+1 – KONt
∆> 0 − wzrost KON to wydatek
∆< 0 − spadek KON to wpływ
Wzrost AB – inwestycja w AO czyli wydatek CFO
Spadek AB – dezinwestycja czyli wpływ CFI
Wzrost ZB – pozyskanie finansowania czyli wpływ CFI
Spadek ZB – uregulowanie zobowiązań czyli wydatek CFO
5.ZASADY SZACOWANIA PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH:
a) zasada przyrostowości:
CF u(P) = CF u(F+P) – CF u(F)
CF u(P) – przyrostowe przepływy pieniężne przedsięwzięcia inwestycyjnego
CF u(F+P) – przepływy pieniężne przedsiębiorstwa uwzględniające przepływy z przedsięwzięcia inwestycyjnego
CF u(F) – przepływy pieniężne przedsiębiorstwa nieuwzględniające przepływy z przedsięwzięcia inwestycyjnego
b) zasada ignorowania kosztów już poniesionych
c) zasada kosztów utraconych korzyści
d) amortyzacja nie jest bezpośrednio ujmowana jako element przepływów pieniężnych
6. METODY SZACOWANIA PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH NETTO (NETTO CASH FLOWS, NCF):
a) Metoda bezpośrednia: oddzielne zestawienie wpływów i wydatków, a następnie obliczenie różnicy sum wpływów i sum wydatków
dla każdego okresu.
b) Metoda pośrednia: wykorzystuje się różnicę pomiędzy przychodami ze sprzedaży a kosztami, którą koryguje się następnie,
uwzględniając określone elementy np. amortyzację, zmianę stanu kapitału obrotowego, nakłady inwestycyjne.
c) Metoda uproszczona: zestawia się przepływy pieniężne jako suma zysku netto i amortyzacji pomniejszonej o nakłady inwestycyjne i
skorygowanej zmianą stanu kapitału obrotowego netto.
d) wydatki pieniężne (cash inflows, CFI)
e) wydatki pieniężne (cash outflows, CFO)
f) przepływy pieniężne netto (netto cash flows, NCF)
7.POSTAWOWE FORMUŁY NCF/FCF
NCDD/FCFF
(net cash to firm/free cash flow to firm)
NCFE/FCFE
(net cash flow to equity/free cash flow to equity)
8.FORMUŁA FCFF
FCFFt = NOPATt + At + ∆KONt – CAPEXt
NOPAT – net operating profit after tax
NOPAT = EBIT * (1 - T)
EBIT – zysk operacyjny (earning before interests and taxes)
T- stopa podatkowa
EBIT = P – VC – FC – A
P – przychody
VC – koszty zmienne
FC –wzrost kosztów stałych
A - amortyzacja
9.FORMUŁA FCFE
FCFEt = Znt + At - ∆𝑲𝑶𝑵𝒕 – CAPEXt + ∆𝑫𝒆𝒃𝒕t
Znt – zysk netto
∆𝑫𝒆𝒃𝒕t - zmiany zadłużenia
Znt = EBIT – Int – Tax
Int – odsetki od kapitału zadłużonego
Wykład 8 22.04.2016r.
1. NAJCZĘSTSZE BŁĘDY POPEŁNIANE PRZY SZACOWANIU NCF DOTYCZĄ:
- szacowania przepływów pieniężnych ze sprzedaży aktywów trwałych
- szacowania przepływów pieniężnych związanych ze zmianami w wartości kapitału obrotowego netto
- uwzględniania w przepływach pieniężnych zmian w wartości amortyzacji
- szacowania przepływów pieniężnych związanych z obniżką kosztów
- szacowania przepływu pieniężnego związanego z podatkiem dochodowym
2. SZACOWANIE PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH NETTO PRZY SPRZEDAŻY SKŁADNIKÓW AKTYWÓW TRWAŁYCH:
a) rynkowa wartość sprzedaży > wartość księgowa
ZYSK (rynkowa wartość sprzedaży – wartość księgowa)
Podatek – T (stopa podatku dochodowego) % zysk
Wartość netto przepływu – rynkowa wartość sprzedaży – podatek dochodowy
b) rynkowa wartość sprzedaży < wartość księgowa
STRATA (rynkowa wartość sprzedaży – wartość księgowa)
Zmniejszenie podatku dochodowego – T % strata
Wartość netto przepływu – rynkowa wartość sprzedaży – zmniejszenie podatku
3. SZACOWANIE PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH NETTO ZWIĄZANYCH ZE ZMIANAMI W WARTOŚCI KAPITAŁU OBROTOWEGO NETTO:
1) Wzrost kapitału obrotowego netto – wydatek inwestycyjny
2) Spadek kapitału obrotowego netto – wpływ inwestycyjny
4. UWZGLĘDNIANIE W PRZYPŁYWACH PIENIĘŻNYCH ZMIAN W WARTOŚCI AMORTYZACJI:
Aktualna amortyzacja < amortyzacja związana z realizacją nowego przedsięwzięcia inwestycyjnego.
Przyrost amortyzacji związany z realizacją nowego przedsięwzięcia inwestycyjnego – aktualna amortyzacja.
Wzrost kosztów uzyskania przychodu w wysokości przyrostu amortyzacji.
Obniżka podstawy opodatkowania w wysokości wzrostu kosztów uzyskania przychodów.
Obniżka płaconego podatku – T (stopa podatku dochodowego) % obniżka podstawy opodatkowania
Wartość netto przepływu 0 obniżka płaconego podatku
5. SZACOWANIE PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH NETTO ZWIĄZANYCH Z OBNIŻKĄ KOSZTÓW:
- Aktualna wartość kosztów (1)
- Przyszła wartość kosztów wynikająca z realizacji inwestycji (2)
- Obniżka kosztów (1-2)
- Zwiększona podstawa opodatkowania (przyszła podstawa opodatkowania – aktualna podstawa opodatkowania)
- Zwiększenie podatku T % zwiększona podstawa opodatkowania
- Wartość netto przepływu – obniżka kosztów zwiększenie podatku
6. SZACOWANIE PRZEPŁYWU PIENIĘŻNEGO ZWIĄZANEGO Z PODATKAMI DOCHODOWYMI:
Przychody jako rachunek zysków i strat (1)
Przychody w rozumieniu prawa podatkowego (1)
koszty jako rachunek zysków i strat (2)
Koszty uzyskania przychodów w rozumieniu prawa
podatkowego (2)
Wynik brutto (1-2)
Podstawa opodatkowania (1-2)
Podatek dochodowy (T % wynik brutto)
Podatek dochodowy (T % podstawa opodatkowania)
Teoretyczny przepływ pieniężny (podatek dochodowy)podatek dochodowy
rzeczywisty przepływ pieniężny (podatek dochodowy)
7. W działalności każdego podmiotu gospodarczego można wyróżnić trzy podstawowe rodzaje decyzji:
Decyzje inwestycyjne
Decyzje finansowe
Decyzje operacyjne
8.Decyzje inwestycyjne (investment decision) dotyczą aktywów trwałych przedsiębiorstwa i wiążą się z działalnością inwestycyjna.
Decyzje finansowe (financing decision) dotyczą pasywów przedsiębiorstwa i wiążą się z wyborem rodzajów, rozmiarów i struktury
źródeł finansowania działalności przedsiębiorstwa w tym działalności inwestycyjnej.
Decyzje operacyjne (operations decision) związane są ze sferą zarządzania operacyjnego i dotyczą takich zagadnień jak polityka
handlowa (stosowanie odroczonych terminów płatności) czy polityka zarządzania zapasami.
9.W ramach decyzji inwestycyjnych z uwagi na kryterium charakteru podejmowaniu decyzji wyróżniania się cztery podstawowe
rodzaje decyzji inwestycyjnych:
1) Typu „przyjąć – odrzucić”: (decyzje bezwzględne),
2) Związane z wyborem najbardziej efektywnego przedsięwzięcia (decyzje względne),
3) Portfelowe,
4) Czasowe.
10.Decyzje typu „przyjąć - odrzucić” (decyzje bezwzględne) - dotyczą pojedynczych przedsięwzięć inwestycyjnych - podjęcie decyzji
opiera się na ocenie efektywności danego przedsięwzięcia inwestycyjnego. Decyzja ta wiąże się z odpowiedzią na pytanie, czy
przedsięwzięcie inwestycyjne jest opłacalne? Ma więc charakter zero - jedynkowy: 1 (TAK) gdy przedsięwzięcie jest opłacalne i 0 (NIE)
kiedy przedsięwzięcie jest nieopłacalne.
11.Decyzje związane z wyborem najbardziej efektywnego przedsięwzięcia (decyzje względne) ze zbioru dostępnych do realizacji
przedsięwzięć najczęściej dotyczą przedsięwzięć wzajemnie się wykluczających, gdy jeden z zasobów najczęściej rzeczowych (grunt,
maszyny) podlega ograniczeniu.
12. decyzje portfelowe związane są z budową optymalnego portfela przedsięwzięć inwestycyjnych. Optymalny portfel przedsięwzięć
umożliwia wykorzystanie „efektu portfela”, czyli: korzyści wynikających z dywersyfikacji. Inwestycje tworzące portfel efektywny
zapewniają:
* najwyższą stopę zwrotu przy zadanym akceptowanym poziomie ryzyka
* najniższe ryzyko przy zadanym poziomie akceptowalnym poziomie stopy zwrotu
Optymalny portfel inwestycji w określonych warunkach i przy istniejących ograniczeniach.
13. Decyzje czasowe dotyczą wyboru momentu czasu optymalizującego wartość uzyskanych korzyści netto. W przypadku nowch
przedsięwzięć inwestycyjnych chodzi o wybór najbardziej optymalnego momentu rozpoczęcia realizaji przedsięwzięcia, natomiast w
przypadku przedsięwzieć inwestycyjnych będących w uzytkowaniu, optymalny moment ich zakończenia (najczęściej dotyczy to
wymiany maszyn i urządzeń i dotyczy wyboru momentu czasu kiedy nowa maszyna ma zastąpić starą).
WARTOŚĆ REZYDUALNA:
1. Wartość wynikająca z kontynuacji działania – realizacja kolejnego projektu po zakończeniu działania aktywów
zakupionych w ramach początkowych nakładów inwestycyjnych.
2. Wartość likwidacyjna – końcowa.
Podejście kontynuacyjne – zakłada się, że przepływy pieniężne generowane przez projekt w ostatnim roku prognozy, będą powtarzać
się w przyszłości w stałym tempie g.
RV = FCFFn (1+g)/RA – g
FCFFn – strumień pieniężny FCFF dla ostatniego roku prognozy n
g – zakładana stopa zmiany strumieni pieniężnych poza okresem prognozy
RA – koszt kapitału
RV – FCFEn (1+g)/RE – g
FCFEn – strumień pieniężny dla ostatniego roku prognozy n
Re - koszt kapitału własnego
RV = (FCFFn (1+G)/ Ra – g) * UK
Uk – udział kapitału własnego
RV = (FCFFn (1+g)/ RA – G) – DN
Dn – wartość zadłużenia w roku n
Wartość liwidacyjną można obliczyć na dwa sposoby:
1. Biorąc pod uwagę wartość rynkową środków trwałych, jak gdyby miałby być one sprzedane na koniec okresu referencyjnego
2. Jako wartość końcową aktywów netto – wartość księgową.
KOSZT KAPITAŁU I STOPA DYSKONTOWA
Koszt kapitału (koszt utraconych korzyści, koszt alternatywnego zaangażowania kapitału) – wymagany przez inwestorów minimalny
zwrot, który mógłby być realizowany przez nich z alternatywnej inwestycji w danej klasie ryzyka i o takim samym okresie
zaangażowania kapitału
Koszt kapitału – traktuje się także jako stawkę procentową wyrażającą minimalną rentowność, za jaką inwestorzy są gotowi
zaangażować się kapitał w dane przedsiębiorstwo, aby osiągnąć z niego oczekiwane korzyści.
Koszt kapitału określa również graniczną stopę zwrotu niezbędną do zachowania wartości podmiotu gospodarczego dla jego
włascicieli.
Wykorzystanie kategorii kosztu kapitału
Ustalony koszt kapitału jest używany między innymi do:
 Ustalania wartości przedsiębiorstwa
 Analizy opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych
 Wyznaczania minimalnej wymaganej stopy zwrotu z działalności bieżącej i rozwojowej przedsiębiorstwa
W praktyce koszt kapitału używany jest w czterech sytuacjach:
 jako stopa dyskontowa sprowadzająca projektowane przyszłe przepływy pieniężne, możliwe do osiągnięcia z
przedsiębiorstwa do ich aktualnych wartości
 Jako stopa progowa (graniczna), konieczna do osiągnięcia z nowych projektów inwestycyjnych
 Jako stopa opłacenia kapitału w obliczaniu ekonomicznej wartości dodanej
 Jako baza odniesienia w ocenie stóp zwrotu z zaangażowania kapitału w różne (alternatywne) przedsięwzięcia.
Wykład 9 29.04.2015r.
2.
Schemat konkurencji p.p.
a. Początkowy stan środków pieniężnych
b. Wpływy gotówkowe
c. Wydatki gotówkowe
d. Zmiana stanu środków pieniężnych (B - C)
e. Końcowy stan środków pieniężnych (A + D)
3. Rachunek przepływów pieniężnych. Metoda pośrednia.
A. przepływ środków pieniężnych z działalności operacyjnej
I. Zysk (strata) netto
II. Korekty razem
1. Amortyzacja
2. Zyski (straty) z tytułu różnic kursowych
3. Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy)
4. Zysk (strata) z działalności inwestycyjnej
5. Zmiana stanu rezerw
6. Zmiana stanu zapasów
7. Zmiana stanu należności
8. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych kredytów
9. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych
10. Inne korekty
III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I+/-II)
C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej
I. Wpływ
1. Wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów kapitałowych oraz dopłat do kapitału
2. Kredyty i pożyczki
3. Emisja dłużnych papierów wartościowych
4. Inne wpływy finansowe
II. Wydatki
1. Nabycie udziałów (akcji) własnych
2. Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli
3. Inne niż wypłaty na rzecz właścicieli, wydatki z tytułu podziału zysku
4. Spłaty kredytów i pożyczek
5. Wykup dłużnych papierów wartościowych
6. Z tytułu innych zobowiązań finansowych
7. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego
8. Odsetki
9. Inne wydatki finansowe
III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I-II)
D. Przepływy pieniężne netto razem (A.III+/-C.III)
E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych, w tym
- zmiana stanu środków pieniężnych z tytułu różnic kursowych
F. Środki pieniężne na początek okresu
G. Środki pieniężne na koniec okresu (F+/-D), w tym
- o ograniczonej możliwości dysponowania
4.
Próg rentowności (BEP – break event point) to punkt graniczny, w którym badane przedsięwzięcie nie przynosi zysków ani nie
powoduje strat.
5. Ocena efektywności inwestycji. Metody dyskontowe.
a. Wartość zaktualizowana netto (NPV)
b. Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)
6. Analiza wskaźnikowa.
a. Wskaźniki płynności finansowej
b. Wskaźniki zadłużenia
c. Wskaźniki zyskowności
7. Analiza wrażliwości umożliwia pokazanie, jak wyliczone wartości wskaźników finansowych (IRR lub NPV) zmieniają się wraz ze
wzrostem (spadkiem) parametrów służących do ustalenia kosztów i korzyści.
8. Przykładowa struktura stadium wykonalności.
a. Charakterystyka projektu
b. Opis wnioskodawcy
c. Uzasadnienie projektu
d. Opis projektu
e. Grupy docelowe projektu
f. Cele projektu
g. Lokalizacja przedsięwzięcia
h. Analiza instytucjonalna
i. Analiza techniczna i/lub technologiczna
j. Analiza alternatywnych rozwiązań
k. Analiza prawna projektu
l. Analiza sytuacji finansowej podmiotów wdrażających projektu
m. Szczegółowa analiza źródeł finansowania
n. Analiza finansowa
o. Analiza ekonomiczna
p. Analiza wrażliwości i ryzyka
9. Charakterystyka projektu.
Krótki, zwięzły opis, odpowiadający na podstawowe pytania: Kto? Co? Gdzie? Kiedy? Dlaczego? W jakim celu? Dla Kogo? Jak?
zrealizuje w ramach projektu. Odpowiedzi na te pytania są rozwijane w następujących punktach Stadium.
10. Opis wnioskodawcy.
Rozwinięcie odpowiedzi na pytanie kto? – krótki opis podmiotu wdrażającego projekt.
11. Uzasadnienie projektu.
a. Zidentyfikowanie problemów, które dany projekt ma rozwiązać oraz uzasadnienie demograficzno/społeczne i/lub
epidemiologiczne – rozwinięcie odpowiedzi na pytanie: dlaczego? Prognozowany projekt powinien być zrealizowany.
Projekt musi wynikać z konkretnego, jasno zidentyfikowanego problemu występującego na danym obszarze. Należy
przedstawić powiązania projektu z celami narodowych, regionalnych i lokalnych strategii rozwoju, innych istniejących
dokumentów strategicznych oraz aktów prawnych i innych dokumentów istotnych dla projektu.
12. Projekt kluczowy.
Projekt kluczowy
Problem 2
Problem 1
Problem 2.1
Problem 3
Problem 2.2
Problem 2.3
13. Drzewo celów można wyobrazić sobie jako pozytywne odbicie drzewa problemów!
Problem
Cel
Cel nadrzędny
Cel 1
Cel 2.1
Cel 2
Cel 2.2
Rezultat
Cel 3
Cel 2.3
Produkt
14. Opis projektu.
Rozwinięcie odpowiedzi na pytanie: Co? Kiedy? w ramach danego projektu będzie realizowane. Należy szczegółowo opisać
zarówno część inwestycyjną (jeśli występuje) jak i nie inwestycyjną danego projektu oraz wskazać ramy czasowe poszczególnych
etapów merytorycznych projektu (tzw. kamienie nilowe). Dopełnieniem opisu jest szczegółowy harmonogram realizacji projektu.
15. Grupy docelowe projektu.
Rozwinięcie odpowiedzi na pytanie: Dla kogo? Identyfikacja i charakterystyka głównych podmiotów(interesariuszy), grup
docelowych i beneficjentów końcowych działań w projekcie wraz z określeniem ich udziału w ogólnej grupie dotkniętej
problemem na obszarze odziaływania projektu. Analiza ich potrzeb, analiza ich reakcji na proponowane działania (czy będą
zainteresowani). Odpowiedź na pytanie: jaki mieli udział w opracowaniu założeń projektu?
16. Cele projektu.
Określenie celu ogólnego, celów bezpiecznych i … oraz ich wskaźników. To rozwinięcie odpowiedzi na pytanie W jakim celu?
17. Lokalizacja przedsięwzięcia.
Odpowiedź na pytanie: Gdzie? Projekt będzie realizowany.
18. Analiza instytucjonalna.
Posiadane zasoby ludzkie i struktura organizacyjna jednostki wdrażającej dofinansowywany projekt. Dodatkowo należy opisać
strukturę organizacyjną stworzoną dla realizacji projektu wraz z podziałem odpowiedzialności oraz podaniem czy wnioskodawca
posiada odpowiednie zasoby do realizacji danego projektu lub też czy planuje zatrudnienie odpowiednich pracowników (w tym
przypadku należy również szczegółowo opisać tryb zatrudnienia – jakie wymagania mszą nowozatrudnieni pracownicy spełniać, w
jaki sposób będzie przebiegał proces rekrutacji oraz na jakich zasadach nowi pracownicy będą zatrudnieni). Należy wyraźnie
podkreślić czy posiadane zasoby ludzkie i struktura organizacyjna są wystarczające do wdrożenia i utrzymania projektu.
19. Analiza techniczna i/lub technologiczna.
Dotyczy projektów zakładających wykorzystanie rozwiązań technicznych lub technologicznych (jak np. sprzęt, budowa,
przebudowa, remont). Analiza ta ma za zadanie wykazywać, że zaproponowane rozwiązanie jest:
a. Wykonalne pod względem technicznym i/lub technologicznym
b. Zgodnie z najlepszą praktyką w danej dziedzinie
c. Optymalne pod względem zaspokojenia popytu ze strony użytkowników
d. Przedstawia optymalny stosunek jakości do ceny
20. Analiza alternatywnych rozwiązań.
Analiza możliwych opcji rozwiązania problemu przedstawionego w projekcie i dojścia do osiągnięcia celów projektu – z wniosków
musi wynikać uzasadnienie dla wyboru strategii zaprezentowanej w danym projekcie. Analizę alternatywnych rozwiązań należy
przeprowadzić w minimum 3 wariantach:
a. Wariant „nie robię nic”
b. Wariant „minimum”
c. Wariant „zrobię coś” (lub rozsądne rozwiązania alternatywne, np. przedsięwzięcie korzystające z alternatywnej
technologii lub oparte na odmiennej koncepcji, metodzie)
21. Analiza sytuacji finansowej podmiotów wdrażających projekt.
22.
23.
24.
25.
Analiza sytuacji w jakiej znajdują się podmioty zaangażowane we wdrażanie projektu (a na które projekt będzie miał wpływ
finansowy) obejmująca okres od 2 lat wstecz od chwili obecnej, w tym płynność finansowana, ewentualnie zadłużenie itp.
Poparciem analizy są dokumenty finansowe (m.in. badania za ostatnie 3 lata oraz rachunek zysków i strat) stanowiące oddzielne
załączniki.
Analiza finansowa.
Analiza finansowa przeprowadzana jest z punktu widzenia jednostki realizującej projekt. Wymaganym jest, aby zawierała
 Analizę przepływów finansowych wywołanych realizacją przedsięwzięcia wraz z kalkulacją wartości NPWK, RRK oraz
NPVIC IRRC.
 Kalkulację … (luki finansowej).
 Rachunek zysków i strat dla projektu (zgodnie z ustawą o rachunkowości), w którym należy ująć wyłącznie zmianę
poszczególnych wartości wywołaną projektem – porównanie stanu wyjściowego ze stanem po zakończeniu realizacji
projektu.
 Rachunek przepływów pieniądza podmiotu realizującego projekt/program, w okresie jego realizacji i eksploatacji
(zgodnie z ustawą o rachunkowości) w celu zbadania płynności finansowej podmiotu wdrażającego w odniesieniu do
realizowanego projektu. W przypadku ujemnych przepływów należy wskazać źródła pokrycia deficytu.
Analizę finansową należy sporządzać w horyzoncie czasowym 20 lat (?).
Analiza ekonomiczna.
Analiza efektywności projektu z punktu widzenia całej ludności, danego regionu lub kraju. Jest to analiza społeczno-gospodarcza
kosztów i korzyści bazująca na przeprowadzonej analizie finansowej lecz w przeciwieństwie do niej biorąca pod uwagę ceny
ekonomiczne a nie rynkowe. Polega na odniesieniu efektów dla społeczeństwa, które zostaną wygenerowane przez projekt do
nakładów nań podniesionych. W analizie ekonomicznej należy uwzględnić przyszłe oszczędności np. w kosztach opieki
zdrowotnej, które dzięki wdrożeniu projektu. Można również uwzględnić …strat w kontekście gospodarki kraju, z powodu
niezdolności do pracy oraz wzrost dobrobytu gospodarczego poprzez poprawę jakości życia, zdolności produkcyjnej op.. W
wyniku przeprowadzonej analizy należy przedstawić kalkulację ekonomicznej wartości bieżącej netto KWIN czy KNPV? … oraz
ekonomicznej wewnętrznej stopy zwrotu.
Analiza wrażliwości i ryzyka.
Należy zidentyfikować szczególnie groźne obszary ryzyka związanego z realizacją projektu (we wszystkich jego aspektach: tj.
finansowym, prawnym, organizacyjnym, społecznym) oraz określić jakie metody zminimalizowania tego ryzyka zostaną podjęte
przez wnioskodawcę.
Analizy występujące w SW a nie występujące w BP.
1 – analiza logiki interwencji
2 – analiza ekonomiczna
Wykład 9 29.04.2015r.
METODY STATYSTYCZNE
Okres zwrotu
nakładów
Księgowa
stopa zwrotu
Rachunek porównawczy zysków
Okres zwrotu
nakładów
Odwrotność
okresu zwrotu
nakładów
Rachunek porównawczy kosztów
Księgowa
stopa zwrotu
Zmodyfikowa
na księgowa
stopa zwrotu
Prosta stopa
zwrotu
zaangażowanego
kapitału
OKRES ZWROTU NAKŁADÓW:
Prosta stopa
OZN = n
zwrotu kapitału
dla którego
własnego
Σni=1 CFi = 0
gdzie:
OZN – okres zwrotu nakładów inwestycyjnych
n – liczba okresów funkcjonowania przedsięwzięcia (czas życia projektu)
CF – przepływy środków pieniężnych generowanych w i-tym okresie.
ALGORYTM OBLICZENIOWY:
 Określić czas funkcjonowania przedsięwzięcia inwestycyjnego n.
 Obliczyć przepływy środków pieniężnych dla każdego z rozpatrywanych okresów.
 Zidentyfikować okresy, w którym zakumulowane saldo środków pieniężnych przyjmuje wartość ujemną – ich liczba to
okres zwrotu nakładów w latach.
 Zidentyfikować okres, w którym zakumulowane saldo środku pieniężnych zmienia swą wartość z ujemnej na dodatnią
(okres przełamania).
 Dla tak zidentyfikowanego okresu założyć, że przepływy środków pieniężnych są generowane równomiernie w całym
okresie.
 Obliczyć liczbę miesięcy jako wartość bezwzględną ujemnych przepływów środków pieniężnych w poprzednim okresie
odniesionych do przepływów w danym okresie.
ZALETY:
 Pozwala wstępnie ocenić przedsięwzięcie inwestycyjne.
 Pozwala wybrać najmniej ryzykowny projekt w modelu decyzyjnym „który – lepszy” (mniejsze ryzyko związane jest z
przedsięwzięciami o krótszym okresie zwrotu).
WADY:
 Nie bierze pod uwagę zmienności środków pieniężnych w okresie funkcjonowania przedsięwzięcia.
 Wymaga dokonania arbitralnego wyboru okresu zwrotu akceptowanego przez inwestora.
 Nie uwzględnia przepływu przełamania (zmiany wartości zakumulowanego salda środków pieniężnych z ujemnego na
dodatnie), co może zniekształcić ocenę efektywności przedsięwzięcia inwestycyjnego (np. w przypadku projektu odwrotnego
czy mieszanego).
 Nie umożliwia wprowadzenia do procesu oceny ryzyka związanego z realizacją przedsięwzięcia inwestycyjnego.
REGUŁY DECYZYJNE:
 Nadaje się wyłącznie do przedsięwzięć typowych.

W modelu decyzyjnym „przyjąć – odrzucić” do dalszej analizy przyjmuje się tylko te przedsięwzięcia, których okres zwrotu nie
przekracza pewnego, arbitralnie określonego punktu krytycznego.
W modelu decyzyjnym „który lepszy” za najatrakcyjniejszy uważa się projekt o najkrótszym okresie zwrotu nakładów.
W modelu decyzyjnym „które realizować” należy najpierw uszeregować przedsięwzięcia według rosnącego okresu zwrotu, a
następnie kolejno zrealizować te, na które wystarczy środków.


ODWROTNOŚĆ OKRESU ZWROTU:
1
𝑂𝑂𝑍𝑁 =
𝑂𝑍𝑁
Gdzie:
OOZN – oznacza odwrotność okresy zwrotu,
OZN – oznacza okres zwrotu nakładów inwestycyjnych
ALGORYTM OBLICZENIOWY:
 Należy obliczyć okres zwrotu nakładów inwestycyjnych (OZN).
 Należy wystandaryzować liczbę miesięcy.
 Wykonać obliczenia według wzoru.
KRYTERIUM OCENY:
 Za najlepsze należy uznać przedsięwzięcie inwestycyjne, dla którego odwrotność okresu zwrotu nakładów jest najwyższa.
REGUŁY DECYZYJNE:
 Nadaje się wyłącznie do przedsięwzięć typowych.
 W modelu decyzyjnym „przyjąć – odrzucić” do dalszej analizy przyjmuje się tylko te przedsięwzięcia, których odwrotność
okresu zwrotu przekracza pewny, arbitralnie określony punkt krytyczny.
 W modelu decyzyjnym „który lepszy” za najatrakcyjniejszy uważa się projekt o najwyższej odwrotności okresu zwrotu
nakładów.
KSIĘGOWA STOPA ZWROTU:
∑𝑛𝑖=1 𝑍𝑁𝑖 ∶ 𝑛
𝐴𝑅𝑅 =
𝑁𝐼𝑁𝑊
Gdzie:
ARR – oznacza księgową stopę zwrotu
ZN – zysk netto
NINW – oznacza poziom początkowych nakładów inwestycyjnych
ZMODYFIKOWANA ARR:
∑𝑛𝑖=1 𝑍𝑁𝑖 / 𝑛
𝑍𝐴𝑅𝑅 =
(𝑁𝐼𝑁𝑊 + 𝐾𝑊𝐼𝑁)/ 2
Gdzie:
ZARR – oznacza zmodyfikowaną księgową stopę zwrotu
ZN – oznacza zysk netto
NINW – oznacza poziom początkowych nakładów inwestycyjnych
KWIN – oznacza wartość końcową inwestycji
PROSTA STOPA ZWROTU ZAANGAŻOWANEGO KAPITAŁU:
𝑍𝑁
𝑂𝐷𝑆𝑖
∑𝑛𝑖=1 𝑖 + ∑𝑛𝑖=1
𝑛
𝑛
𝑃𝑆𝑍𝐾 =
𝐾𝑍
Gdzie:
PSZK – oznacza prostą stopę zwrotu zaangażowanego kapitału
𝒁𝑵
∑𝒏𝒊=𝟏 𝒊 - oznacza średni zysk netto w okresie funkcjonowania przedsięwzięcia
∑𝑛𝑖=1
𝒏
𝑂𝐷𝑆𝑖
– oznacza średni poziom odsetek
KZ – oznacza poziom zaangażowanego kapitału ogółem
PROSTA STOPA KAPITAŁU WŁASNEGO:
𝑍𝑁
∑𝑛𝑖=1 𝑖
𝑛
𝑃𝑆𝑍𝐾𝑊 =
𝐾𝑊
Gdzie:
PSZKW – oznacza prostą stopę zwrotu zaangażowanego kapitału własnego
𝑛
∑𝒏𝒊=𝟏
𝒁𝑵𝒊
- oznacza średni zysk netto w okresie funkcjonowania przedsięwzięcia
𝒏
KW - oznacza poziom zaangażowanego kapitału własnego
KRYTERIUM OCENY:
 Za najlepsze należy uznać przedsięwzięcie, które charakteryzuje się największą księgową stopą zwrotu.
Download