RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19)PL (11)185962 (13)B1 (21) Numer zgłoszenia: 326982 (22) Data zgłoszenia: 26.11.1996 (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej 26.11.1996, PCT/FR96/01871 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: 05.06.1997, WO97/19689, PCT Gazette nr 24/97 (51) IntCl7 A61K 35/74 A23L 1/03 (54)Zastosowanie odwodnionego preparatu zawierającego bakterie proplonowe do poprawy równowagi biologicznej flory przewodu jelitowego (73) Pierwszeństwo: 27.11.1995,FR,95/14019 (43) Zgłoszenie ogłoszono: 09.11.1998 BUP 23/98 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 30.09.2003 WUP 09/03 PL 185962 B1 (57 ) (73) Uprawniony z patentu: LABORATOIRES STANDA S.A., Caen Cédex, FR (72) Twórcy wynalazku: Edmond Roussel, Avenay, FR Charles Legrand, Caen, FR (74) Pełnomocnik: Gromek Ewa, POLSERVICE 1. Zastosowanie odwodnionego preparatu zawierającego bakterie propionowe w ilości przynajmniej 1 0 9 komórek/g, korzystnie od 1 0 10 do 1 0 12 komórek/g do otrzymywania absorbowalnej kompozycji dietetycznej zdolnej poprawiającej równowagę biologiczną flory przewodu jelitowego człowieka i ssaków poprzez stymulowanie rozwoju bakterii bifidowych w jelicie. Zastosowanie odwodnionego preparatu zawierającego bakterie propionowe do poprawy równowagi biologicznej flory przewodu jelitowego Zastrzeżenia patentowe 1. Zastosowanie odwodnionego preparatu zawierającego bakterie propionowe w ilości przynajmniej 109 komórek/g, korzystnie od 1010 do 1012 komórek/g do otrzymywania absorbowalnej kompozycji dietetycznej zdolnej poprawiającej równowagę biologiczną flory przewodu jelitowego człowieka i ssaków poprzez stymulowanie rozwoju bakterii bifidowych w jelicie. 2. Zastosowanie według zastrz. 1, znamienne tym, że kompozycja zawiera bakterie bifidowe. 3. Zastosowanie według zastrz. 2, znamienne tym, że kompozycja zawiera 80 do 99% bakterii propionowych i 20 do 1% bakterii bifidowych. 4. Zastosowanie według zastrz. 1, albo 2, albo 3, znamienne tym, że bakterie propionowe wybiera się z grupy obejmującej gatunek Propionibacterium freudenreichii lub Propionibacterium shermanii lub Propionibacterium thoenii lub Propionibacterium jensenii lub Propionibacterium acidipropionici. 5. Zastosowanie według zastrz. 2 albo 3, znamienne tym, że bakterie bifidowe wybiera się z grupy obejmującej Bifidobacterium bifidum i są wybrane spośród szczepów B.bifidum, B. longum, B.adolescentis, B. breve, B.infantis i B. Pseudolongum. 6. Zastosowanie według zastrz. 1, albo 2 albo 3, znamienne tym, że kompozycja ma postać indywidualnych części od około 100 mg do 1 g, korzystnie 200 do 500 mg zawierających dawkę bakterii, i jest spożywana codziennie. 7. Zastosowanie według zastrz. 6, znamienne tym, że kompozycja ma formę spansuli. 8. Zastosowanie według zastrz. 6 albo 7, znamienne tym, że każda indywidualna część kompozycji zawiera przynajmniej 109 bakterii, korzystnie 1010 do 1012 bakterii. * * * Niniejszy wynalazek dotyczy zastosowania odwodnionego preparatu zawierającego bakterie propionowe do wytwarzania absorbowalnej kompozycji dietetycznej zdolnej poprawić równowagę biologiczną flory przewodu jelitowego człowieka i ssaków. Wiadomym jest, że zawartość przewodu pokarmowego człowieka, która odpowiada w przybliżeniu od 1 do 1,5 kg substancji pokarmowych w trakcie przemiany materii, obejmuje znaczną populacje mikroorganizmów, których ilość można ocenić na około 1010 komórek/g w okrężnicy. Populacja ta dzieli się na różne grupy bakterii, spośród których niektóre są nieszkodliwe lub korzystne, natomiast inne, szczególnie pałeczki jelitowe i bakterie gnilne powodują powstawanie substancji toksycznych i wpływają ujemnie na zdrowie. Tak więc, szczególnie od początku dwudziestego wieku, prowadzono różne prace mające na celu wykazanie tego, że obecność znacznej populacji bakterii mlekowych zdecydowanie ogranicza rozwój gatunków gnilnych, a skutkiem tego powstawanie substancji toksycznych. Całkiem więc oczywiste było zaproponowanie wprowadzenia do organizmu znacznej populacji tych bakterii bądź poprzez specjalne pożywienie, bądź przez bezpośrednie spożywanie komórek bakteryjnych. Spośród ewentualnej flory mlekowej poleca się szczególnie spożywanie następujących bakterii, wymienionych tytułem nie ograniczającego przykładu: Lactobacillus bulgaricus, Lactobacillus acidophilus lub ponadto Streptococus faecium. Podawanie tych bakterii nie doprowadziło jednak do uzyskania przewidywanych rezultatów ze względu, z jednej strony, na fakt, że populacja bakteryjna przewodu jelitow ego stanowi masę, której równowagę trudno jest radykalnie i trwale zmienić, a z drugiej 185 962 3 strony, na to, że wykazano, że spożycie bakterii mlekowych wywiera mały wpływ na florę gnilną powodującą znane dolegliwości i niedomagania. W czasach bardziej współczesnych, to znaczy w dziesięcioleciu 1970-1980, zaproponowano również wprowadzenie do pożywienia człowieka gatunków niemlekowych typu bifidowego, które jak to udowodniono, m ogą korzystnie wpływać na zdrowie. Takie enzymy mogą być spożywane bądź w postaci deserów mlecznych lub innych produktów mleczarskich sfermentowanych częściowo przez florę bifidową, bądź poprzez bezpośrednie spożycie żywych komórek kondycjonowanych w tym celu. Wprowadzenie to zastosowane w praktyce zawiodło jednakże nadzieję, szczególnie z tego względu, że bakterie bifidowe egzogeniczne z trudem umiejscowiają się trwale w jelicie człowieka, zwłaszcza u chorych, których równowaga jelitow a nie jest najlepsza. Z tej wiedzy natury ogólnej wynika, że idea będąca podstawą wynalazku polega na znalezieniu środka umożliwiającego zwiększenie populacji bifidowej. Mając to na względzie, zaczęto brać pod uwagę prace profesora Henri Berrensa z Lilie, któremu udało się ustalić, że kwas propionowy jest jednym ze szczególnych elementów selektywnych i wybiórczych flory bakteryjnej. Otóż wiadomo, że ten kwas organiczny jest jednym z produktów fermentacji, szczególnie mleczanu, powodowanej przez szczególny typ bakterii, bakterie propionowe, które mimo, ze nie należą do bakterii mlekowych, są przecież od wieków obecne w pożywieniu człowieka, zważywszy zwłaszcza fakt, że to umożliwiają one powstawanie dziur przy produkcji sera „Emmental”, ponieważ na końcu procesów dojrzewających sery zawierają około 109 komórek/g bakterii propionowych. Należy zauważyć, że poza kwasem propionowym, fermentacja bakterii propionowych powoduje powstawanie, między innymi, kwasu octowego i dwutlenku węgla. Niezależnie od tych prac, można było wykazać zgodnie z publikacją TSUTOMU KANEKO, HIROHARU MORI M E G U M I IWATA i SACHIKI MEGURO „Growth Stimulator for Bifidobacteria Produced by Propionibacterium freudenreichii i Several Intestinal Bacteria” 1994 J; Dairy Sei 77:393-404, że, z jednej strony, bakterie propionowe, a szczególnie, bakterie typu Propionibacterium freundenreichii, m ogą wywoływać czynnik wzrostu bakterii bifidowych, a z drugiej strony, kwasy tłuszczowe o krótkim łańcuchu, a szczególnie, kwas propionowy, bardzo znacznie ham ują wzrost licznych niepożądanych bakterii jelitowych, a przyspieszają wzrost bakterii bifidowych. Zgodnie z dokumentem JP-A-07 227 207, zaproponowano już również, w celu zwiększenia możliwości przetrwania tych bakterii, dodawanie bakterii propionowych do artykułów spożywczych, szczególnie do mleka sfermentowanego zawierającego bakterie bifidowe, w celu zwiększenia możliwości przetrwania tych bakterii. Ponadto należy zauważyć, że z dokumentu US-A-4 806 368 znana jest tabletka dietetyczna na bazie włókien spożywczych, szczególnie włókien jabłkowych, która może zawierać bakterie bifidowe, a ponadto m niejszą ilość bakterii propionowych działających jak czynnik antyfongiczny. Bazując na tej wstępnej wiedzy, postanowiono zgodnie z wynalazkiem, spowodować bezpośrednie spożywanie w dużych ilościach enzymów bifidowych i propionowych połączonych w postaci jednej dawki gotowej do łatwego przyjmowania. Otóż, zdano sobie sprawę, że takie spożywanie okazuje się pod każdym względem korzystne i umożliwia szczególnie w sposób znaczący zmniejszenie normalnego szkodliwego pojawiania się zarodków gnilnych i to nawet wówczas, gdy m ożna by było spodziewać się skutku przeciwnego, wziąwszy pod uwagę znaczne wydzielanie się dwutlenku węgla będącego następstwem fermentacji propionowej, jak potwierdza to rola tych enzymów w zapoczątkowaniu fermentacji serów. W nawiązaniu do tego, przedmiotem wynalazku jest zastosowanie odwodnionego preparatu zawierającego bakterie propionowe do wytworzenia absorbowalnej kompozycji dietetycznej zdolnej poprawić równowagę biologiczną flory przewodu jelitowego człowieka i ssaków. Kompozycja składa się z odwodnionego preparatu zawierającego bakterie propio- 4 185 962 nowe i bakterie bifidowe w ilości przynajmniej 109 komórek/g, a korzystnie rzędu od 1010 do 1012 komórek/g, co oznacza, że stężenie bakterii jest znaczne. Generalnie, bakterie te są żywe, lecz mogą również być martwe, pod warunkiem, że postarano się o to, by nie zniszczyć ich kapitału enzymatycznego. Korzystnie są one podzielone następująco: 80 do 99% bakterii propionowych i 20 do 1% bakterii bifidowych. Kompozycja, zgodnie z wynalazkiem, zawiera zatem korzystnie średnio dziesięć razy więcej bakterii propionowych niż bakterii bifidowych. Zgodnie z ogólną zasadą zastosowane bakterie bifidowe należą do gatunku Bifidobacterium i korzystnie są wybrane spośród szczepów B.bifidum, B.longum, B adole-scentis, B.breve, B. infantis i B. pseudolongum. Co się tyczy bakterii propionowych, zgodnie z ogólną zasadą, należą one do gatunku Propionibacterium freudenreichii lub Propionibacterium shermanii lub Propionibacterium thoenii lub Propionibacterium jensenii lub Propionibacterium acidipropionici. Bakterie te m ogą być zastosowane w postaci czystego szczepu lub korzystnie jako mieszanina szczepów. W przypadku bakterii propionowych korzystnie jest połączyć równocześnie szczepy silnie autolityczne i szczepy mało autolityczne. Wynalazek dotyczy również zastosowania odwodnionego preparatu zawierającego bakterie propionowe w ilości przynajmniej 109 komórek/g, korzystnie rzędu od 1010 do 1012 komórek/g w celu otrzymywania spożywanej kompozycji dietetycznej zdolnej poprawić równowagę biologiczną flory przewodu jelitowego człowieka i ssaków, a szczególnie zwiększyć populację bifidową. Należy zauważyć, że populacja bifidową może pochodzić bądź z bakterii endogenicznych, bądź z bakterii egzogenicznych dodanych do preparatu. Korzystnie kompozycja ta ma postać indywidualnych części o około 100 mg do 1 g, korzystnie 200 do 500 mg zawierających dawkę bakterii, która ma być spożywana codziennie. Części te m ogą być spożywane bezpośrednio lub mogą być uprzednio rozcieńczane w cieczy: m ogą być konfekcjonowane w każdej postaci umożliwiającej łatwość spożywania: tabletki, torebki z granulowanym lub nie proszkiem. Stwierdzono, że jeśli takie odwodnione preparaty zawierające bakterie propionowe są przechowywane w ciągu dwóch lat w temperaturze +4°C ich stężenie spada o mniej niż 1 Log. Doświadczenie wykazało, że spansule gastroodpome lub nie są szczególnie korzystnym typem konfenkcjonowania. Zgodnie z inną cechą wynalazku, każda indywidualna część zawiera przynajmniej 109 bakterii, a korzystnie od 1010 do 1012 bakterii. Należy zauważyć, że poniżej progu 109 bakterii skutek jest gorszy, co z wszelkim prawdopodobieństwem wynika z faktu, że bakterie zanim dotrą do okrężnicy są niszczone przez kwasowość żołądkową i sole żółciowe. Zgodnie z wynalazkiem, proponuje się więc spożywanie przez człowieka codziennie, jako suplement żywieniowy, dawki bakterii propionowych odpowiadającej około jednej tysięcznej całkowitej flory przewodu pokarmowego (co stanowi około 1014 jednostek), co odpowiada ilości wyraźnie większej od tej proponowanej wcześniej dla bakterii innego typu. Można było sprawdzić, że takie przyjmowanie zgodnie z wynalazkiem nie wywołuje szkodliwych skutków i powoduje oprócz wyżej wspomnianych korzyści: - znaczne zmniejszenie emisji gazów o przykrym zapachu charakterystycznych dla substancji gnilnych, - zmianę koloru i zapachu kałów. Stwierdzenia te wyraźnie uwidaczniają działanie „symbiotyczne” bakterii propionowych i bakterii bifidowych. Bakterie propionowe przyśpieszają rozwój bakterii bifidowych. Wynik ten został potwierdzony przez badanie przeprowadzone w celu sprawdzenia czy szczepy Propionibacterium mogłyby bądź poprawić szybkość umiejscawiania się szczepu Bifidobacterium bifidum w przewodzie pokarmowym myszy bądź zwiększyć jego poziom aktywności w różnych segmentach przewodu pokarmowego. 185 962 5 W pierwszym rzędzie, badanie to wykazało, że nie jest możliwe trwałe umiejscowienie Propionibacterium w przewodzie pokarmowym myszy, nawet myszy bez zarodka, to znaczy przy braku flory trawiennej. Można było natomiast wykazać, że wprowadzenie Propionibacterium w kulturze w wodzie pitnej tych myszy, umożliwia zwiększenie szybkości umiejscawiania się szczepów Bifidobacterium bifidum w przewodzie pokarmowym. To badanie naukowe dostarczyło więc dowodu na to, że istnieje realne współdziałanie między bakteriami propionowymi i bifidowymi. Wyniki te mogły być ponadto sprawdzone przez serię badań przeprowadzonych, z jednej strony, in vivo u zdrowego człowieka, a z drugiej strony, in vitro. Badania in vivo Miały one na celu zbadanie w środowisku szpitalnym w CHU de Caen przetrwania i/lub umiejscawiania się szczepów bakterii propionowych w środowisku jelitowym i ich oddziaływania na florę bifidową człowieka. Badaniu poddano grupę dziewiętnastu zdrowych mężczyzn ochotników. Zgodnie z przeprowadzonym badaniem każdy ochotnik spożywał codziennie w czasie dwóch tygodni spansule zawierające 5 1010 bakterii propionowych wyselekcjonowanych przez INRA i pochodzących z banku szczepów stosowanych w przemyśle serowarskim, a więc absolutnie nieszkodliwych dla człowieka. Podawane bakterie propionowe dzielą się na dwa szczepy, każdy po około 50%. Jeden z nich jest mało autolityczny, podczas gdy drugi pod działaniem soli żółciowych był wrażliwy na samostrawienie na poziomie żołądka i na początku jelita cienkiego. Przeprowadzono badanie flory kału na próbce kałów przed przyjęciem bakterii propionowych, aby znać stan podstawowy flory, w czasie przyjmowania i po nim, aby ustalić okres przetrwania bakterii egzogenicznych w przewodzie pokarmowym ochotników. Badanie to obejmuje określenie liczby spożytych bakterii propionowych i bakterii bifidowych. W wyniku przeprowadzonych badań potwierdzono, że pod wpływem bakterii propionowych populacja bakterii propionowych w kałach zwiększyła się znacząco począwszy od pierwszego pobrania próbki, lecz efekt ten był przejściowy i zaniknął wkrótce po zaprzestaniu spożywania bakterii. Wyniki te wskazują na to, że część szczepów bakterii propionowych może przetrwać w przewodzie pokarmowym człowieka, lecz nie mogą one umiejscowić się w nim trwale. Aby ocenić oddziaływanie bakterii propionowych na populację bifidow ą wzięto również pod uwagę próbki pobrane przed spożyciem bakterii propionowych (a), podczas tego spożycia (b) po nim (dwa pobrania próbek (c i d)), drugie pobranie przeprowadzone zostało po tygodniowej przerwie. Należy zauważyć, że pobranie próbki (b) odpowiada średniej z dwóch pobrań, drugie z nich przeprowadzone zostało po tygodniowej przerwie. Liczba bakterii bifidowych umożliwiła obliczenie średnich (w Log) populacji podczas tych czterech okresów. Tak oto otrzymano wartości średnie odpowiednio 8,40 (a); 8,90 (b); 9,43 (c) i 8,89 (d). Poddano analizie zmianę, jaka nastąpiła w czasie poprzez zastosowanie statystycznego testu nieparametrycznego dla sparowanych populacji - Wilcoxon Matched-paired Signed Ranks Test. Wskazuje on na to, że w czasie spożywania bakterii propionowych (pobranie b), populacja bifidowa znacząco rośnie w stosunku do wartości podstawowej (pobranie a) (p=0,0096) i pozostaje na podwyższonym poziomie do pierwszej kontroli (pobranie c) po zaprzestaniu ich spożywania (p=0,031). Nie ma różnicy między liczbą bakterii bifidowych podczas wprowadzenia bakterii propionowych (pobranie b) i pierwszą kontrolą po zaprzestaniu spożywania bakterii (jeden tydzień) (pobranie c) (p- 0 ,19); w porównaniu z pierwszą kontrolą po zaprzestaniu spożywania (pobranie c), populacja bakterii bifidowych zmniejsza się przy drugiej kontroli (pobranie d) (p=0,049) i powraca do poziomu poprzedzającego wprowadzenie bakterii propionowych (pobranie a) (p=0,25) między drugą kontrolą (pobranie d) i poprzedzającym je pobraniem próbki (pobranie c). 6 185 962 Wyniki te wskazują na to, że wprowadzenie zwiększonej dawki bakterii propionowych ułatwia rozwój flory bifidowej. Skutek jest szybki, obserwowany od pierwszego tygodnia, utrzymuje się przynajmniej jeden tydzień po zaprzestaniu spożywania bakterii propionowych. Badania in vitro Cel tych badań był następujący: • analiza wytrzymałości bakterii propionowych na „stres” trawienny, to znaczy kwasowość żołądkowa i sole żółciowe, • analiza wpływu kultur bakterii propionowych na wzrost bakterii bifidowych, • określenie, gdy zaistnieje taka sytuacja, czynnika odpowiedzialnego za ten wpływ. Wytrzymałość bakterii propionowych na „stres” trawienny Między spożyciem bakterii propionowych a ich dotarciem do okrężnicy, gdzie wchodzą one w kontakt z bakteriami jelitowymi, a szczególnie bakteriami bifidowymi, bakterie propionowe doznają pewnych „stresów” wywierających niekorzystny wpływ na ich przetrwanie, z których główne to kwasowość żołądkowa i kontakt z solami żółciowymi w jelicie cienkim. Aby ocenić wytrzymałość bakterii propionowych na te „stresy” wybrano dwa szczepy należące do gatunku Propionibacterium freudenreichii, to znaczy szczep LS 410, który jest mało autolityczny i szczep LS 2501, który jest silnie autolityczne. U człowieka pH żołądka, po dotarciu kęsa pokarmu, wynosi od 2 do 3, a średni czas opróżniania żołądka jest rzędu 90 minut. Celem dokonania oceny wytrzymałości wyżej wymienionych szczepów na kwasowość żołądkową poddano je badaniu przy różnym pH (2 , 3 i 4) podczas 90 minut w temperaturze 37°C. Można było poczynić następujące spostrzeżenia: Przy pH 4 - żywotność obu szczepów wcale się nie pogorszyła. Przy pH 3 - szczep LS 410 nie został zniszczony, lecz w przypadku szczepu L 2501 stwierdzono lekki spadek żywotności. Przy pH 2 - prawie całość obu szczepów ginie po 90 minutach inkubacji. Wytrzymałość obu szczepów na sole żółciowe w temperaturze 37°C została oceniona stosując stężenia kwasów żółciowych 1, 2 i 5 g/l, co odpowiada w rzeczywistości stężeniu na początku jelita cienkiego. Badania pozwoliły na stwierdzenie tego, że przy najniższym stężeniu (1 g/l) szczep LS 410 jest całkowicie wytrzymały, nawet po pięciu i pół godzinach inkubacji. Natomiast szczep L 2501 okazuje się mniej wytrzymały. W obecności od 2 do 5 g/l kwasów żółciowych żywotność obu szczepów wyraźnie spada, przy czym szczep LS 2501 jest bardziej wrażliwy niż szczep LS 410. W rezultacie, badania te wykazały, że oba badane szczepy charakteryzują się dużą odpornością na umiarkowane „stresy” trawienne. Tym niemniej, większa część bakterii nie jest odporna na zwiększone „stresy”, przy czym szczep silnie autolityczny (LS 2501) jest bardziej wrażliwy. Wyniki te dowodzą konieczności, mając na względzie uzyskanie istotnego wpływu na równowagę biologiczną flory przewodu jelitowego człowieka, spożywania dużej ilości bakterii w celu zapewnienia dostatecznego przetrwania szczepów na początku okrężnicy. Wpływ kultur bakterii propionowych na wzrost bakterii bifidowych W celu przeprowadzenia tych badań, zaszczepiono dwa szczepy bakterii bifidowych: B.longum i B. bifidum w środowisku zawierającym w połowie: • pożywkę bulionową dostosowaną do wzrostu bakterii bifidowych, • kulturę bakterii propionowych (szczepy LS 410 lub LS 2501), młodych (48 godzin), a więc mało lizowanych, lub mających 11 dni, więc silnie lizowanych, szczególnie co się tyczy szczepu autolitycznego LS 2501. Tym sposobem można było stwierdzić, że obecność młodej kultury LS 410 i w mniejszym stopniu LS 2501 powoduje zwiększenie poziomu całkowitej populacji B.bifidum na końcu fazy wykładniczej: liczba bakterii żywotnych jest 3 do 4 razy większa w obecności LS 410 i 2 do 3 razy większa w obecności LS 2501. Co się tyczy B. longum, kultura LS 410 powoduje, pod koniec wzrostu, dwukrotne zwiększenie populacji B.longum. 185 962 7 W przypadku kultur starszych, można było stwierdzić wyraźnie korzystne oddziaływanie obu szczepów na 14 wzrost B.bifidum podczas fazy wykładniczej (populacja 2 do 3 razy wyższa). W rezultacie, dwie bakterie propionowe przetestowane w tym badaniu, m ają wpływ na wzrost B.bifidum. Ich oddziaływanie jest różne w zależności od wieku kultury: młode kultury powodują wzrost żywotności bakterii bifidowej na końcu wzrostu prowadzący do populacji końcowej 2 do 4 razy większej (w przypadku LS 410 oddziałowywanie jest bardziej widoczne), podczas gdy kultury starsze oddziałowywują jedynie na początku wzrostu, zmniejszając czas powstawania, lecz nie zmieniając poziomów populacji końcowej. Charakterystyka czynnika odpowiedzialnego na skutek bifidogeniczny Wpływ czynników utrzymujących kultury bakterii propionowych - Rola kwasu propionowego Wykonano doświadczenia podobne do tych, o których była mowa powyżej, stosując, z jednej strony, wyłącznie czynniki utrzymujące kultury stanowiące część pozakomórkową bakterii i, z drugiej strony, środowisko porównawcze uzupełnione kwasem propionowym. Tym sposobem można było stwierdzić, że w porównaniu z próbką kontrolną, czynniki utrzymujące kultury bakterii propionowych wyraźnie zwiększają wzrost B.bifidum (3 do 4 razy więcej żywotnych bakterii po 9 godzinach kultury). W przypadku szczepu LS 2501 skutek na końcu wzrostu jest bardziej widoczny. Potwierdzone zostało to, że oddziaływanie aktywujące jest spowodowane częściowo wpływem propionianu. Wydaje się jednakże, że propionian nie jest jedynym odpowiedzialnym za te skutki, szczególnie w przypadku szczepu LS 2501. Kwas propionowy oddziałowywuje również stymulujące na aktywność metaboliczną B. longum. - Wpływ środowiska pozakomórkowego: Można było stwierdzić to, ze obecność środowiska wewnątrzkomórkowego dwóch szczepów bakterii propionowych powoduje w konsekwencji wzrost gęstości optycznej i suchego ciężaru komórkowego dwóch bakterii bifidowych. Jednakże skutki te nie są powiązane ze zwiększeniem wzrostu B. bifidum lub B. longum, zważywszy na to, że ich żywotność, i jak również ich aktywność metaboliczna w czasie wzrostu, nie zmieniają się. - Wpływ izolowanych przegród: Można było stwierdzić, że izolowane przegrody bakterii propionowych, hydrolizowane lub nie, nie m ają w pływ u) na wzrost B. longum i B. bifidum. W rezultacie, aktywujące oddziaływanie bakterii propionowych na wzrost bakterii bifidowych nie wydaje się być powiązane ani z ich zawartością wewnątrzkomórkową, ani z przegrodami. Natomiast odpowiedzialne związki chemiczne są zlokalizowane głównie w środowisku wewnątrzkomórkowym. Propionian odpowiada jednemu z tych związków. 185 962 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 50 egz. Cena 2,00 zł.