Celem lekcji jest poznanie budowy Układu Słonecznego.

Jestem nauczycielem z ośmioletnim stażem pracy.
Uczę przyrody w Szkole Podstawowej w Orzyszu.
Przedstawiam scenariusz lekcji przyrody na temat Układu Słonecznego z wykorzystaniem
metod aktywizujących.
Wioletta Bałdyga
Temat lekcji: Budowa Układu Słonecznego.
Celem lekcji jest poznanie budowy Układu Słonecznego.
Cele szczegółowe. Uczeń:
- wymienia ciała niebieskie wchodzące w skład Układu Słonecznego
- wymienia w kolejności od Słońca planety Układu Słonecznego
- podaje charakterystyczne cechy planet
- wyjaśnia pojęcia: układ geocentryczny, układ heliocentryczny, planeta, gwiazda,
planetoida, satelita, meteor, kometa
- wie, kim był i jakiego dokonał odkrycia Mikołaj Kopernik
Środki dydaktyczne : podręcznik, tabele, atlas geograficzny, albumy, czasopisma itp.,
rysunki i nazwy ciał niebieskich Układu Słonecznego, załącznik nr 1, 2, 3, 4, 5 i 6,
pięć kompletów numerów : 0 , 12 , 34 , 56 , 789
Metody: składanka, mapa skojarzeniowa , burza mózgów
Czas: 2 godziny lekcyjne
Przebieg lekcji:
Faza przygotowawcza
1. Uczniowie zostają zapoznani z tematem lekcji.
2. Metodą burzy mózgów uczniowie podają znane im już informacje o Układzie Słonecznym:
- rodzaje ciał niebieskich występujących w układzie
- nazwy planet– ich położenie w Układzie Słonecznym ustalają przy pomocy zdania
(załącznik nr 1). Pierwszymi literami jego wyrazów zaczynają się nazwy planet,
zgodnie z ich kolejnością występowania od Słońca.
Uczniowie równocześnie przyczepiają na arkusz dużego papieru, przygotowane rysunki i nazwy
wymienionych ciał niebieskich Układu Słonecznego zgodnie z ich położeniem.
Powstaje mapa skojarzeniowa pt. Budowa Układu Słonecznego.
3. Uczniowie zapisują temat i zapoznają się celami i przebiegiem lekcji.
Faza realizacyjna
1.Uczniowie zostają podzieleni na pięcioosobowe ,, grupy domowe’’.
Zapoznają się z instrukcją dla ,,grupy domowej’’ ( załącznik nr 2 ) i zgodnie z nią postępują tzn.
każdy uczeń w swojej ,,grupie domowej’’ losuje jeden z numerów: 0 , 12 , 34 , 56 lub 789
i zostaje oddelegowany do pracy w ,,grupie eksperckiej’’.
2. Uczniowie pracują w ,,grupach eksperckich’’. Spotykają się w celu wspólnego przestudiowania
i opracowania określonego zagadnienia dotyczącego tematu lekcji ( załącznik nr 3 ):
grupa ekspercka ,, Eksperci – 0’’
Budowa Układu Słonecznego.
grupa ekspercka ,, Eksperci – 12’’
1 i 2 planeta Układu Słonecznego - Merkury i Wenus.
grupa ekspercka ,, Eksperci – 34’’
3 i 4 planeta Układu Słonecznego – Ziemia i Mars.
grupa ekspercka ,, Eksperci – 56’’
5 i 6 planeta Układu Słonecznego – Jowisz i Saturn.
grupa ekspercka ,, Eksperci – 789’’
7, 8 i 9 planeta Układu Słonecznego – Uran, Neptun i Pluton.
3. Następnie delegaci wracają do swoich ,,grup domowych’’ i dzielą się zdobytą wiedzą z pozostałymi
czteroma członkami grupy ( przekazują informacje, które sami zdobyli razem z innymi ekspertami,
z różnych źródeł wiedzy).
Faza podsumowująca
1. Utrwalenie wiadomości zdobytych na lekcji - uczniowie wspólnie uzupełniają mapę
skojarzeniową pt. Budowa Układu Słonecznego wpisując wiadomości min.:
- średnie odległości planet od Słońca (w mln km)
- okresy obiegu planet wokół Słońca
- okresy obrotu planet wokół własnej osi
- liczby znanych księżyców krążących wokół planet
- średnie temperatury na powierzchni planet ( w 0 C )
- budowę planet
2. Ocena pracy uczniów.
3. Ocena zajęć - uczniowie wypełniają karty ewaluacyjne (załącznik nr 4) oceniając swój
nastrój podczas zajęć.
4. Zadanie pracy domowej:
- obowiązkowo (załącznik nr 5):
Zad. Uzupełnij tabelę wpisując odpowiednie cechy planet.
- chętni (załącznik nr 6 ):
Zad. Rozwiąż krzyżówkę i odczytaj hasło.
Hasłem jest imię i nazwisko znanego astronoma. Napisz, jakie były
jego odkrycia.
(załącznik nr 1 )
Rozsypanka wyrazowa.
Z wyrazów ułóżcie zdanie. Pierwszymi literami wyrazów tego zdania zaczynają się nazwy
planet, zgodnie z ich kolejnością występowania od Słońca.
1.
MAMA
6.
SZYBKO
7.
USZYŁY
5.
JADZI
3.
4.
MAMĄ
Z
8.
NAM
9.
PODUSZKI.
2.
WIESI
(załącznik nr 2 )
Instrukcja dla grupy domowej
1. Każdy uczeń lasuje jeden z numerów: 0 , 12 , 34 , 56 lub 789. Zgodnie z nim oddelegowany
zostaje ze swojej ,, grupy domowej’’ do pracy w ,, grupie eksperckiej’’. Przechodzi do stolika
oznaczonego wylosowanym numerem, gdzie spotka się z innymi ekspertami.
2. Następnie każdy uczeń pracuje w ,,grupie ekspertów’’ zgodnie z instrukcją, z którą zapoznaje się
w miejscu pracy grupy. Każdy uczeń robi sobie notatki.
3. Następnie delegat wraca do swojej ,,grupy domowej’’ i dzieli się zdobytą wiedzą z pozostałymi
czteroma członkami grupy ( przekazuje informacje, które sam zdobył razem z innymi ekspertami)
tak, aby każda osoba poznała całość wiedzy na temat budowy Układu Słonecznego.
(załącznik nr 3)
Instrukcja dla grupy ekspertów ,, Eksperci – 0’’
Wykorzystując informacje z podręcznika, tabel, map, albumów, czasopism itp. zbierzcie
i opracujcie informacje dotyczące zagadnienia:
Budowa Układu Słonecznego.
Przy opracowywaniu zagadnienia zwróćcie uwagę na:
- pojęcia: układ geocentryczny, układ heliocentryczny
- postać Mikołaja Kopernika i jego odkrycia
- rodzaje ciał niebieskich w Układzie Słonecznym ( planety, gwiazdy, planetoidy, satelity,
meteory, komety ) i ich krótki opis ( definicja )
- położenie w/w ciał niebieskich w Układzie Słonecznym
Podczas pracy sporządźcie sobie notatki ( opisy, rysunki, symbole, liczby, hasła itp.) , ponieważ
będziecie musieli przekazać zdobytą wiedzę pozostałym członkom swoich ,,grup domowych’’.
Instrukcja dla grupy ekspertów ,, Eksperci – 12’’
Wykorzystując informacje z podręcznika, tabel, map, albumów, czasopism itp. zbierzcie
i opracujcie informacje dotyczące zagadnienia:
1 i 2 planeta Układu Słonecznego - Merkury i Wenus.
Przy opracowywaniu zagadnienia zwróćcie uwagę na:
- pochodzenie nazwy planety
- średnią odległość planety od Słońca ( w mln km )
- okres obiegu planety wokół Słońca
- okres obrotu planety wokół własnej osi
- liczbę znanych księżyców krążących wokół planety
- średnią temperaturę na powierzchni planety ( w 0 C )
- średnicę planety ( w m )
- budowę planety
Podczas pracy sporządźcie sobie notatki ( opisy, rysunki, symbole, liczby, hasła itp.) , ponieważ
będziecie musieli przekazać zdobytą wiedzę pozostałym członkom swoich ,,grup domowych’’.
Instrukcja dla grupy ekspertów ,, Eksperci – 34’’
Wykorzystując informacje z podręcznika, tabel, map, albumów, czasopism itp. zbierzcie i
opracujcie informacje dotyczące zagadnienia:
3 i 4 planeta Układu Słonecznego – Ziemia i Mars.
Przy opracowywaniu zagadnienia zwróćcie uwagę na:
- pochodzenie nazwy planety
- średnią odległość planety od Słońca ( w mln km )
- okres obiegu planety wokół Słońca
- okres obrotu planety wokół własnej osi
- liczbę znanych księżyców krążących wokół planety
- średnią temperaturę na powierzchni planety ( w 0 C )
- średnicę planety ( w m )
- budowę planety
Podczas pracy sporządźcie sobie notatki ( opisy, rysunki, symbole, liczby, hasła itp.) , ponieważ
będziecie musieli przekazać zdobytą wiedzę pozostałym członkom swoich ,,grup domowych’’.
Instrukcja dla grupy ekspertów ,, Eksperci – 56’’
Wykorzystując informacje z podręcznika, tabel, map, albumów, czasopism itp. zbierzcie i
opracujcie informacje dotyczące zagadnienia:
5 i 6 planeta Układu Słonecznego – Jowisz i Saturn.
Przy opracowywaniu zagadnienia zwróćcie uwagę na:
- pochodzenie nazwy planety
- średnią odległość planety od Słońca ( w mln km )
- okres obiegu planety wokół Słońca
- okres obrotu planety wokół własnej osi
- liczbę znanych księżyców krążących wokół planety
- średnią temperaturę na powierzchni planety ( w 0 C )
- średnicę planety ( w m )
- budowę planety
Podczas pracy sporządźcie sobie notatki ( opisy, rysunki, symbole, liczby, hasła itp.) , ponieważ
będziecie musieli przekazać zdobytą wiedzę pozostałym członkom swoich ,,grup domowych’’.
Instrukcja dla grupy ekspertów ,, Eksperci – 789’’
Wykorzystując informacje z podręcznika, tabel, map, albumów, czasopism itp. zbierzcie i
opracujcie informacje dotyczące zagadnienia:
7, 8 i 9 planeta Układu Słonecznego – Uran, Neptun i Pluton.
Przy opracowywaniu zagadnienia zwróćcie uwagę na:
- pochodzenie nazwy planety
- średnią odległość planety od Słońca ( w mln km )
- okres obiegu planety wokół Słońca
- okres obrotu planety wokół własnej osi
- liczbę znanych księżyców krążących wokół planety
- średnią temperaturę na powierzchni planety ( w 0 C )
- średnicę planety ( w m )
- budowę planety
Podczas pracy sporządźcie sobie notatki ( opisy, rysunki, symbole, liczby, hasła itp.) , ponieważ
będziecie musieli przekazać zdobytą wiedzę pozostałym członkom swoich ,,grup domowych’’.
(załącznik nr 4)
KARTA EWALUACYJNA
Jaki był Twój nastrój podczas dzisiejszej lekcji (na początku i na końcu)?
Zaznacz w odpowiednim miejscu kropką.
Na początku
Na końcu
Objaśnienia symboli w tabelce:
Kolumna pierwsza -
- bardzo bobry
Kolumna środkowa -
- średni
Kolumna trzecia -
- zły
UWAGA!
Jeżeli chcesz, napisz w kilku słowach, dlaczego umieściłeś swoją kropkę,
w tym, a nie w innym miejscu.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
(załącznik nr 5)
Zad. Uzupełnij tabelę wpisując
odpowiednie cechy planet:
Nazwa planety
Merkury
- krąży najdalej Słońca,
Wenus
- największa w Układzie Słonecznym,
Ziemia
- krąży najbliżej Ziemi,
Mars
- ma najwięcej księżyców,
Jowisz
- tzw. ,,czerwona planeta’’,
Saturn
- jedna z planet olbrzymów,
Uran
- ma 8 księżyców,
- na niej istnieje życie,
- krąży najbliżej Słońca
Neptun
Pluton
Charakterystyczna cecha planety
(załącznik nr 6)
Zad. Rozwiąż krzyżówkę i odczytaj hasło. Hasłem jest imię i nazwisko
znanego astronoma. Napisz, jakie były jego odkrycia.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
1
12
8
3 15
7
9
2
10
4
13
6
14
11
5
Znaczenie wyrazów :
1. Czwarta planeta Układu Słonecznego.
2. Planeta średnio oddalona od Słońca o 58 milionów km .
3. Planeta, której okres obiegu wokół Słońca wynosi ok. 12 lat.
4. Planeta zbudowana głównie z lodu.
5. Najbardziej gorąca planeta.
6. Planeta mająca 15 księżyców.
7. Planeta z widocznym pierścieniem wokół siebie.
8. Planeta, której atmosfera zawiera tlen.
9. W centrum Układu Słonecznego.
HASŁO:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15