Scenariusz zajęć „genetyczny odcisk palca” Biologia, IV etap

SCENARIUSZ ZAJĘĆ „GENETYCZNY ODCISK PALCA”
BIOLOGIA, IV ETAP EDUKACYJNY
Temat: Genetyczny odcisk palca.
Treści kształcenia
Podstawa programowa: Punkt (1.6) [uczeń] podaje przykłady wykorzystania badań nad DNA
(sądownictwo, medycyna, nauka).
Cele zoperacjonalizowane
UCZEŃ:
Definiuje pojęcia: inżynieria genetyczna,
profil genetyczny
Wyjaśnia sposób wykorzystania badań nad
DNA do ustalania tożsamości,
pokrewieństwa, potwierdzania lub
wykluczania ojcostwa
Wymienia podstawowe techniki inżynierii
genetycznej
Wymienia metody inżynierii genetycznej
Zna zastosowanie analiz DNA w
kryminalistyce, medycynie sądowej i
sądownictwie
Nabywane umiejętności
UCZEŃ:
Podaje przykłady praktycznego
zastosowania badań nad DNA w
kryminalistyce, medycynie sądowej i
sądownictwie
Potrafi opisać kolejne etapy metody
tworzenia profilu genetycznego
Rozumie znaczenie zastosowania analizy
informacji genetycznej w badaniach
taksonomicznych, ewolucjonizmie, w
medycynie i biotechnologii nowoczesnej
Wie, na czym polega metoda
genetycznego odcisku palca
1
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris - portal wiedzy dla nauczycieli” współfinansowanego przez
Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Wie, na czym polega potwierdzenie lub
wykluczenie ojcostwa na podstawie
porównania profili genetycznych
Kompetencje kluczowe
 Porozumiewanie się w języku ojczystym
 Umiejętność uczenia się
Etapy lekcji
1) Wstęp:
Zapoznanie uczniów z tematem.
Pogadanka o możliwościach inżynierii genetycznej. Uczniowie podają znane im przykłady
praktycznych zastosowań badań nad DNA.
2) Przebieg zajęć:
Nauczyciel w rozmowie kierowanej wykazuje znaczenie badań nad DNA w kontekście
praktycznego zastosowania informacji zawartej w DNA.
Nauczyciel przedstawia prezentację multimedialną „Porównywanie sekwencji kodu
genetycznego”.
Uczniowie określają podstawowe techniki inżynierii genetycznej wykorzystane podczas
porównywania sekwencji kodu genetycznego. Korzystając z różnych materiałów (podręcznik,
Internet) dokonują ich krótkiej charakterystyki.
Uczniowie dobierają się w pary i wykonują obserwację.
Instrukcja przeprowadzenia obserwacji
1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska: Ślady biologiczne które pozostawia po sobie
każdy człowiek są źródłem DNA do badań genetycznych stosowanych w
kryminalistyce, sądownictwie i medycynie. Cennym materiałem biologicznym jest np.
krew, fragmenty naskórka, włosy, mocz, ślina, pot. Do badań genetycznych można
wykorzystać również materiał biologiczny pochodzący sprzed wielu lat.
2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań: Celem obserwacji jest zapoznanie ze
sposobem właściwego pozyskania materiału biologicznego pochodzącego z wymazu z
błony śluzowej policzka, wykorzystywanego m.in. do ustalania ojcostwa.
3. Sposób przygotowania ćwiczenia (czas, miejsce itd.): Ćwiczenia praktyczne są
prowadzone podczas zajęć w klasie. Uczniowie powinni mieć gumowe rękawiczki,
sterylne patyczki higieniczne (wymazówki) w plastikowych opakowaniach.
4. Sposób przeprowadzenia ćwiczenia: Uczniowie pracują w parach. Prawidłowo, z
zachowaniem wymaganej ostrożności pobierają materiał biologiczny z błony śluzowej
policzka i umieszczają go w wymazówce. Wymazówkę należy wyciągnąć z osłonki nie
dotykając palcami końcówki z wacikiem. Końcówkę wymazówki z wacikiem należy
2
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris - portal wiedzy dla nauczycieli” współfinansowanego przez
Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
przyłożyć do błony śluzowej policzka i przez chwilę pocierać. Wymazówkę z pobranym
materiałem należy bezpiecznie umieścić z powrotem w osłonce.
5. Inne informacje, np. analiza obserwacji, sposób wyciągania wniosków, karta pracy,
drzewka decyzyjne, formularze itd.: Uczniowie wypełniają etykiety pojemników
imieniem i nazwiskiem osoby, od której pobrano materiał. Próbki przygotowane w ten
sposób są odpowiednie do dalszych analiz.
3) Podsumowanie:
Nauczyciel prezentując zestaw zdjęć „Oko w oko z Kopernikiem” przedstawia praktyczne
zastosowanie metod porównywania informacji genetycznej w procesie identyfikacji szczątków
Mikołaja Kopernika.
Środki dydaktyczne






Zasoby multimedialne: prezentacja „Porównywanie sekwencji kodu genetycznego”
Zestaw zdjęć „Oko w oko z Kopernikiem”
Komputer podłączony do Internetu
Gumowe rękawiczki
Wymazówki
Pisak/flamaster
Metody nauczania
 Obserwacja
 Pogadanka
 Rozmowa kierowana
Formy pracy
 Praca w parach
 Zbiorowa
Praca domowa
Zastanów się jakie korzyści i zagrożenia wynikają z tworzenia baz danych przechowujących profile
genetyczne.
Dodatkowe propozycje wykorzystania
Multimedialne zasoby edukacyjne wykorzystywane w tym scenariuszu nadają się również do
wykorzystania na III etapie edukacyjnym w zakresie nauczania biologii.
3
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris - portal wiedzy dla nauczycieli” współfinansowanego przez
Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Lista załączników multimedialnych
ASD088002 - Prezentacja multimedialna „Zasady obchodzenia się ze sprzętem elektrycznym”
ASD088003 - Prezentacja multimedialna „Na co zamieniamy energię elektryczną?”
4
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris - portal wiedzy dla nauczycieli” współfinansowanego przez
Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.