Ewa Gniazdowska - Bardziej Kochani

Ewa Gniazdowska
„Tej nie kocham, tej nie lubię...”. Mechanizmy tworzenia się grup rówieśniczych.
1. Co to jest mała grupa?
W rozumieniu socjologii czy psychologii społecznej grupą nie jest dowolny zbiór osób zgromadzony w jednym
miejscu i czasie. Mała grupa to dwie lub więcej osób, które wchodzą ze sobą w interakcje, mają poczucie
przynależności do grupy, mają wspólny cel, wspólne normy zachowań, tworzą różnego rodzaju struktury grupowe.
Kiedy zatem mówimy o grupie, mówimy o pewnej dynamicznej całości, którą można opisać poprzez powyższe cechy
określające, z jaką grupą mamy do czynienia.
2. Grupy formalno – zadaniowe i nieformalne grupy przyjacielskie.
Grupy mogą różnic się między sobą ze względu na stopień sformalizowania: grupy formalne - np. powoływane od
realizacji określonych zadań – mają wyraźnie określony cel, często skodyfikowane normy zachowań, wyraźnie określą
strukturę władzy. Grupy niesformalizowane, grupy przyjaciół tworzą się głównie na bazie struktur socjometrycznych –
tzn. sieci wzajemnych sympatii. Mogą nie mieć wyraźnie określonego celu - celem podstawowym jest przyjemność
przebywania razem. Normy zachowań są niepisane i raczej intuicyjnie wyczuwane, natomiast interakcje są bliskie i
poczucie przynależności do grupy jest wysokie.
3. Różnice w funkcjonowaniu grup rówieśniczych ze względu na wiek.
Funkcjonowanie grup rówieśniczych jest podlega zmianom związanym z prawidłowościami rozwoju. Generalnie
można powiedzieć, ze grupy rówieśników w wieku przedszkolnym czy wczesnoszkolnym są na ogół mniej liczne,
mniej stabilne, dynamika zmian jest dużo większa i bardzo często o tym, kto jest a kto nie jest w takiej grupie decydują
jakieś chwilowe czynniki sytuacyjne - kto zwrócił uwagę nauczyciela, kto przyniósł ciekawą zabawkę, kto się akurat z
kim pokłócił. W późniejszych klasach szkolnych, a zwłaszcza w wieku dorastania grupy rówieśnicze robią się bardziej
stabilne i zaczynają też spełniać coraz ważniejsze funkcje: dają wsparcie, poczucie przynależności, bezpieczeństwo stają się też bardziej spójne.
4. Grupy oparte o wzajemność sympatii. Dlaczego ludzie lubią się nawzajem?
a. Czynniki sytuacyjne decydujące o sympatii
- bliskość przestrzenna i częstość kontaktów: lubimy ludzi, których często spotykamy. Ten efekt nazywamy w
psychologii społecznej „efektem czystej ekspozycji”, albo „efektem familiarności” mówi po prostu o tym, że lubimy
to, co znamy. Efekt częstości kontaktów wzmacnia sympatię o ile kontakt przebiega w neutralnych warunkach i nie
jest kojarzony z nieprzyjemnym doświadczeniem.
b. Cechy drugiej osoby – cechy fizyczne i cechy osobowości:
- lubimy osoby atrakcyjne fizycznie. Wyjaśnienia tego zjawiska są różnorakie: od ewolucyjno – genetycznych,
które mówią, że przyciągają nas partnerzy atrakcyjni fizycznie, ponieważ uroda świadczy o zdrowiu, po
socjokulturowe , które podkreślające skłonność do kojarzenia ładnego z dobrym.
Uroda jako czynniki wpływający na sympatię jest najważniejsza na samym początku interakcji. W miarę
rozwoju relacji jej znaczenie słabnie na rzecz innych czynników.
- cechy charakteru, cechy osobowości. Decydujące w procesie sympatii są nie pojedyncze cechy, ale cały ich
zestaw. Po drugie, decydują raczej nie same cechy, ale ich nasilenie, a także to jakie cechy osobowości są
prezentowane w różnych sytuacjach.
c. Relacje pomiędzy osobami.
- podobieństwo – jest jednym z najsilniejszych czynników wpływających na sympatię w sferze relacji.
Podobieństwo może dotyczyć różnych wymiarów – zarówno podobieństwa poglądów, postaw, zainteresowań, jak też
podobieństwa w sferze wyglądu. W grupie osób podobnych czujemy się bezpiecznie, lepiej się komunikujemy,
zyskujemy potwierdzenie własnych postaw.
- pomaganie i przysługi – lubimy osoby, które nam pomagają, ponieważ pomoc wywołuje poczucie
wdzięczności, zobowiązuje i buduje zaufanie. Jeszcze bardziej lubimy tych, którym sami pomagamy, ponieważ
musimy znaleźć uzasadnienie własnych działań.
- wzajemność sympatii – lubimy tych, którzy nas lubią. Działa tutaj prosta, ale bardzo silnie działająca reguła
życia społecznego, którą nazywamy regułą wzajemności.
5. Podsumowanie: Czy albo segregacja albo integracja?