+EQbaWb+

ATRAKCYJNOŚĆ INTERPERSONALNA
LUBIMY:
1.
2.
3.
4.
Osoby atrakcyjne.
Cieszyć się sympatią i życzliwością.
Osoby podobne i bliskie.
Tych, którzy nas chwalą i wyświadczają
przysługi.
LUBIMY OSOBY ATRAKCYJNE
1.
2.
3.
4.
Samospełniające się proroctwo.
Zjawisko aureoli.
Zasada parytetu.
Kompetentni – ale bez przesady.
LUBIMY CIESZYĆ SIĘ SYMPATIĄ
I ŻYCZLIWOŚCIĄ
• Lubimy być lubiani – sympatię zwykle
odwzajemniamy.
• Lubimy osoby ciepłe, ale nie nachalne.
• Najbardziej jednoznacznym wyrazem
atrakcyjności jest okazywanie miłości
wyrażane przez wzajemną fascynację, troskę,
wspieranie się.
Lubimy osoby podobne i bliskie
Podobieństwo
•
•
•
•
•
poziomu atrakcyjności i wyglądu,
przekonań i uznawanych wartości,
cech osobowości,
zainteresowań i stylu życia,
przeżyć i doświadczeń życiowych.
EFEKT CZĘSTOŚCI KONTAKTÓW
Ujawnia się w każdym wieku. Efekt ten powstaje w wyniku
naszego obycia i stopnia dostępności określonych osób.
Zasada ta oczywiście ma swoje wyjątki:
• w przypadku osób uznanych za niesympatyczne czy
wrogie częste kontakty powodują wzrost niechęci,
• czynniki, które mogą decydować o antypatii:
– współzawodnictwo,
– konflikt interesów,
– znaczne zróżnicowanie statusu społecznego
– oraz odmienność cech osobowościowych
i uznawanych wartości.
POCHWAŁY I PRZYSŁUGI
Ale:
• pochwały i przysługi adekwatne,
• bez oczekiwania rewanżu,
• ważny status osoby,
• uwarunkowane sytuacją obu stron.
Pewniejszym sposobem zwiększenia
swojej atrakcyjności jest skłonienie
kogoś do wyświadczenia przysługi.
AUTOPRZENTACJA
Świadome lub nieświadome podejmowanie
działań w celu kontroli sposobu postrzegania
nas przez innych w trakcie interakcji
społecznych (manipulacja wywieranym
wrażeniem).
Autoprezentacja jest przejawem dążenia do
sprawowania kontroli nad otoczeniem.
BLISKOŚĆ
Warunkiem nawiązywania bliskich kontaktów,
tworzenia się zażyłości, przyjaźni i miłości jest:
– przekazywanie odpowiedniej ilości informacji o sobie,
– ludzie na ogół zachowują się w określony sposób właśnie
dlatego, by zrobić dobre wrażenie,
– dostarczanie o sobie pozytywnej wiedzy, by w ten sposób
zjednać sobie przychylność.
SAMOPOTWIERDZANIE
Strategia autoprezentacji, której celem jest otrzymanie od innych
informacji potwierdzających własne przekonania o sobie.
Szczególnie ważne wówczas, gdy ktoś jest przekonany
o występowaniu rozbieżności między wyobrażeniami i ocenami
własnymi oraz otoczenia.
Do samopotwierdzania zalicza się:
– selektywne zwracanie uwagi na informacje pożądane,
– wybiórcze kontakty z ludźmi potwierdzającymi nasze własne
oceny,
– zachowania zmierzające do wydobycia od innych
pożądanych informacji.
INGRACJACJA
Prezentacja wizerunku własnej osoby jako sympatycznej,
życzliwej, posiadającej cechy i możliwości nagradzające dla
partnera interakcji.
Zwykle polega na schlebianiu osobie o wyższym statusie, na
próbach wzbudzania sympatii.
Zachowania ingracjacyjne przybierają postać prawienia
komplementów, wyrażania gotowości niesienia pomocy.
Zwykle jednak, gdy obiekt ingracjacji dostrzeże inny,
właściwy zamiar owych zabiegów, cała taktyka może
obrócić się przeciwko ingracjatorowi.
CELE INGRACJACJI
• Wiele zachowań zmierzających do udzielania wsparcia może
pochodzić z chęci osiągania korzyści.
W najlepszym wypadku można poprawić sobie w ten sposób
samopoczucie i samoocenę (jestem wspaniałomyślny, nie
odmawiam pomocy, ale także: nie przeżywam poczucia
winy, iż nie pomogłem).
• Łatwiej pomagamy, gdy ta pomoc jest widoczna, doceniana
oraz w sytuacji, gdy istnieje szansa wzrostu lub poprawy
własnego wizerunku, zwłaszcza nieco nadwyrężonego.
BRAK POMOCY
Czasami ludzie nie udzielają pomocy
– z powodu możliwości ośmieszenia się
– lub zaprezentowania jako osoby naiwnej i łatwowiernej.
Stąd coraz rzadziej reagujemy na prośby osób żebrzących (są
rzeczywiście potrzebujący czy naciągający), ale także
w sytuacji zagrożenia i autentycznego niebezpieczeństwa,
jeśli nasze oceny skuteczności są niepewne.
DEMONSTRACJA SŁABOŚCI
1. Dla uzyskania pomocy lub
2. uniknięcia niepożądanych obciążeń stosujemy
często postawę błagalną.
Może się ona objawiać w demonstrowaniu braku możliwości
spełnienia oczekiwań otoczenia w tym właśnie momencie
lub czasie, w tej konkretnej sytuacji (prezentacja wizerunku
osoby niezaradnej, niezdolnej do samodzielnego radzenia
sobie z zadaniami i wymaganiami, potrzebującej pomocy
i opieki, a więc specjalnego traktowania przez otoczenie).
CELE
– ocena adresata jako oczekującego naszych
mniejszych możliwości (np. zarobki, sprawność),
– chęć uniknięcia obowiązków,
– ukrycie mocnych stron przed podjęciem
rywalizacji,
– dla wsparcia adresata (dać wygrać słabszemu),
– aby adresat poczuł się zobowiązany kiedyś
(wkrótce?) nam pomóc.
POTRZEBA DOBREJ SAMOOCENY
I JEJ POTWIERDZANIA
Większość z nas posiada silną potrzebę percepcji
siebie jako osoby mądrej, przyzwoitej oraz
tendencję nieustannego podnoszenia takiej
oceny. W tym celu jesteśmy w stanie
zniekształcać rzeczywistość.
Konsekwencją zniekształcania rzeczywistości
i własnych doświadczeń jest nieadekwatny
obraz rzeczywistości oraz brak możliwości
uczenia się na błędach.
SAMOOCENA
• globalna dotycząca osobowości jako całości
(jestem człowiekiem dobrym)
• albo specyficzna, odnosząca się do
poszczególnych cech osobowości (wygląd
fizyczny, określone zdolności).
Samooceny mają różny stopień stabilności –
zarówno w odniesieniu do osób, jak i cech.
POZYTYWNA SAMOOCENA
• osoby bardziej optymistyczne,
• odznaczają się wewnętrznym poczuciem kontroli,
• są bardziej wytrwałe nawet w sytuacjach trudnych
i w przeżywaniu zdarzeń negatywnych oraz
niepowodzeń.
Samoocena chroni człowieka przed niepokojem
egzystencjalnym, którego źródłem jest świadomość
własnej śmiertelności, własnej ograniczoności
i kruchości ludzkiego życia.
Źródła samooceny
• ocena odzwierciedlona, czyli wykorzystanie
własnych ocen i wiedzy na temat tego, jak ocenia nas
otoczenie,
• porównania z innymi, zwłaszcza z tymi, których
odbieramy jako do nas w jakichś wymiarach
podobnych albo dla nas ważnych,
• oceny samego siebie oraz swojego zachowania
w oparciu o obserwację i interpretację własnego
zachowania, czyli na drodze autopercepcji (głównie
dotyczy własnych sukcesów i niepowodzeń).
POTRZEBA BYCIA KOMPETENTNYM
• Okazywanie możliwie pełnej znajomości spraw
i problemów.
• Chęć rozumienia i wyjaśniania zjawisk, których
nie rozumiemy lub do końca nie możemy
przewidzieć.
• Mimo to podejmujemy ogromną ilość decyzji,
wypowiadamy niezliczoną ilość sądów i ocen,
nie mając często podstaw do ich adekwatnego
wyjaśniania.
ATRYBUCJA
Wyjaśnianie dwóch problemów:
• przyczyn zachowania własnego i zachowania
innych ludzi,
• badania wpływu przekonań dotyczących
przyczyn sprawczych na przyszłe zachowania
(a mówiłem..., wiedziałem ...).
RODZAJE ATRYBUCJI
• Atrybucje zewnętrzne – wyjaśnienia polegają na
odwoływaniu się do przyczyn zewnętrznych,
sytuacyjnych, a więc niezależnych od właściwości
osoby. Stąd zakłada się, że w zasadzie wszyscy
zachowaliby się podobnie czy wręcz tak samo.
• Atrybucje wewnętrzne – wyjaśnianie zachowania
poprzez odwołanie się do właściwości osoby, jej cech,
postaw, osobowości, jej wnętrza.
BŁĄD ATRYBUCJI
• Własne sukcesy – zwykle przewaga atrybucji
wewnętrznej (własne zasługi i możliwości),
• własne niepowodzenia – atrybucje zewnętrzne
(sytuacja, przypadek, trudności obiektywne dokonania
innego wyboru - porażka jest sierotą).
• Sukcesy osób bliskich emocjonalnie - podobnie jak
własne, choć nasilenie atrybucji wewnętrznej jest
nieco mniejsze, by nie zagrażało obrazowi własnej
osoby. Podobnie ich niepowodzenia – interpretuje się
raczej w kategoriach atrybucji zewnętrznej.
BŁĄD ATRYBUCJI
Zupełnie odmiennie odbywa się interpretacja
sukcesów i niepowodzeń osób obcych i źle
ocenianych:
• ich sukcesy są wynikiem czynników
zewnętrznych (po prostu udało im się),
• a niepowodzenia zostały spowodowane ich
cechami osobowości (oni są ich autorami).
DYSONANS POZNAWCZY
• Dysonans poznawczy to przykre doznanie
spowodowane przez sprzeczność elementów
poznawczych (przekonań) z zachowaniem.
• Najczęściej napięcie jest spowodowane
zachowaniem sprzecznym z koncepcją samego
siebie, z pewnymi ważnymi kryteriami oceny
siebie lub różnym poziomem ważności
określonych przekonań.
REDUKCJA DYSONANSU
• przez zmianę naszego zachowania tak, by
było zgodne z przekonaniami,
• przez zmianę przekonań (uzasadnianie
zachowania): dodawanie nowych elementów,
eliminowanie niektórych elementów, zmianę
ważności posiadanych przekonań,
• poprzez ugruntowanie przekonania
o nieodwołalności decyzji (nic się już nie da
zrobić).
Powiedzieć znaczy wierzyć
• Mechanizm ten stosowany jest również w celu
redukcji lub łagodzenia dysonansu.
• Jeśli nie jesteśmy tak do końca o czymś
przekonani lub nie stosujemy się do
uznawanych zasad, to przekonywanie o tym,
zwłaszcza wielokrotne, innych osób powoduje,
iż sami zaczynamy silniej wierzyć w głoszone
prawdy lub zacząć się do nich faktycznie
stosować.
DYSONANS W RELACJACH
Czynniki powodujące powstanie dysonansu to
najczęściej:
• porównanie własnej sprawności z poziomem
sprawności innej osoby,
• bliskość utrzymywanych kontaktów z tą osobą,
• ważność porównywanego zadania (sprawności)
w systemie obrazu siebie.
REDUKCJA DYSONANSU
• poprzez rozluźnienie więzi łączących nas z daną
osobą, która ma przewagę (już nie ten poziom
bliskości),
• poprzez dokonanie zmiany w znaczeniu danej
dziedziny sprawności (to mnie już nie interesuje tak
bardzo) oraz skierowanie zainteresowań na inną
dziedzinę (teraz zajmę się czymś innym, tzn. czymś,
co od tej chwili uznaję za ważniejsze),
• albo też przez podjęcie wyzwania, rywalizację i walkę
konkurencyjną: podniesienie własnej sprawności lub
starania o obniżenie możliwości rywala (nierzadko
przy pomocy różnych „chwytów”).
POTWIERDZANIE SAMOOCENY
Silna potrzeba potwierdzania obrazu siebie - dotyczy
ona nawet ocen negatywnych.
Chcemy mieć jasny i stabilny obraz siebie oraz nie czuć
się zagrożeni nierealistycznymi ocenami
i oczekiwaniami otoczenia.
W wielu przypadkach potrzeba samopotwierdzania
zwycięża nawet potrzebę pozytywnej samooceny:
chętniej utrzymujemy kontakty z tymi, którzy oceniają
nas podobnie jak my sami. Dotyczy to zwłaszcza
kontaktów długotrwałych i częstych.
W kontaktach przelotnych preferujemy raczej oceny
pozytywne niż adekwatne.
Dysonans podecyzyjny
Redukcja dysonansu podecyzyjnego:
– podwyższenie subiektywnej atrakcyjności
możliwości wybranej,
– obniżenie atrakcyjności możliwości odrzuconej.
Obowiązuje tu zasada, że im ważniejszy i bardziej
nieodwołalny charakter ma podjęta decyzja, tym
powstaje większe napięcie i potrzeba dokonania
redukcji powstałego po niej dysonansu.
Następstwa zachowań niemoralnych
Wyrządzenie krzywdy może powodować wzrost niechęci
wobec osoby skrzywdzonej.
Wyrządzanie krzywdy łączy się zwykle z silnymi
staraniami mającymi na celu zdyskredytowanie ofiary,
jej poniżenie, w skrajnych przypadkach (wojny
etniczne, obozy zagłady) jej odczłowieczenie
(zadawanie cierpienia lub nawet śmierci podludziom
jest znacznie łatwiejsze niż ludziom).
W ten sposób powstaje niekończący się łańcuch
przemocy.