DOC - Instytut Psychiatrii i Neurologii

Postępy Psychiatrii i Neurologii 2013; 22(3): 171–176
Artykuł specjalny
Special article
© 2013 Instytut Psychiatrii i Neurologii
O strukturalnym wykluczeniu społecznym inaczej. Firma społeczna „Zielony Dół” –
studium przypadku
On structural social exclusion from a different perspective. A case study of the Social
Enterprise “Zielony Dół”
ANDRZEJ CECHNICKI 1,2, BARBARA BANAŚ3
1. Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Psychiatrii i Opieki Środowiskowej, Kraków
2. Zakład Psychiatrii Środowiskowej, Katedra Psychiatrii, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum,
Kraków
3. Stowarzyszenie Otwórzcie Drzwi, Kraków
OD REDAKCJI
Sprawa praktycznej likwidacji działalności Ośrodka „Zielony Dół” w Krakowie, skutecznie
realizującego nowatorski program przywracania zdrowia, pozycji społecznej i uczestnictwa
zawodowego osobom po poważnych kryzysach psychicznych, od kilku miesięcy bulwersuje opinię
publiczną w Małopolsce i w Polsce. Ukazuje ona w bardzo jaskrawym świetle znaczenie uprzedzeń
wobec osób doświadczonych takim kryzysem. Uprzedzenia te ujawniają się nie tylko w niechętnych
reakcjach osób, grup i społeczności skutkujących dystansem, nierównym traktowaniem lub nawet
wykluczeniem. Niemała ich część zapisana jest również w regulacjach prawnych i utrwalonych
nawykach funkcjonowania instytucji publicznych, które w zasadzie powinny być od nich wolne, a
nawet im czynnie przeciwdziałać. Poniższe zapiski dotyczące wydarzeń związanych z „Zielonym
Dołem” mogą stanowić punkt wyjścia do analizy, dyskusji i wniosków na temat procesu strukturalnej
stygmatyzacji osób chorujących psychicznie. Redakcja publikuje je z mocnym przeświadczeniem, że
publiczna dyskusja na ten temat ma żywotne znaczenie dla realiów ochrony zdrowia psychicznego w
Polsce. I – koniec końców – dla naszego profesjonalizmu i człowieczeństwa.
EDITORIAL COMMENT
The case of closing down the „Zielony Dół” centre in Kraków, which has until recently effectively
implemented an innovative health, social and professional recovery programme for sufferers of a
serious mental crisis has shocked the public opinion in the Małopolska Province and in Poland. It has
particularly cast a new light on the significance of the prejudice against the people who have suffered
mental crisis; the prejudice which is especially manifested in uncooperative responses of individuals,
groups and communities, and which results in distancing attitudes, unequal treatment or even
exclusion. It is also embedded in legal regulations and persistent habits of public institutions which, in
principle, should be free of any discriminating practice and actively counteract any form of prejudice.
These notes on the events surrounding the “Zielony Dół” situation may become a starting point for the
analysis, discussions and further conclusions about the process of structural stigmatization of the
mentally ill. We are publishing them with a strong conviction that public discussion about this issue is
vital to the reality of mental health protection in Poland, and eventually, to our own professionalism
and humanity.
Postępy Psychiatrii i Neurologii 2013; 22(3): 177–185
Praca oryginalna
Original paper
© 2013 Instytut Psychiatrii i Neurologii
Obraz choroby i korzyści psychospołeczne u osób zakażonych wirusem HIV i chorych
na AIDS
Illness perceptions and psychosocial benefits found among HIV positive and AIDS patients
MARLENA MARIA KOSSAKOWSKA1, PAWEŁ ZIELAZNY2
1. Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy w Sopocie
2. Departament Zdrowia, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Gdańsk
STRESZCZENIE
Cel. Celem badania było poznanie subiektywnego obrazu choroby, strategii radzenia sobie ze stresem
a także korzyści psychospołecznych u osób zakażonych wirusem HIV i chorych na AIDS.
Metoda. W badaniu uczestniczyło 60 osób (w tym 30 osób zakażonych wirusem HIV oraz 30 osób
chorych na AIDS) leczonych w Pomorskim Centrum Chorób Zakaźnych i Gruźlicy w Gdańsku. W
badaniu zostały użyte następujące narzędzia: „Krótki kwestionariusz percepcji choroby” (BIPQ),
skrócona wersja Kwestionariusza Silver Lining (SL-24), wersja dla chorych wielowymiarowego
„Inwentarza pomiaru radzenia sobie ze stresem” (COPE), zestaw danych demograficznych (płeć,
wiek, wykształcenie, etap choroby).
Wyniki. Osoby zakażone wirusem HIV różnią się od grupy osób chorych na AIDS mniej korzystnym
subiektywnym obrazem choroby. Między osobami zakażonymi wirusem HIV oraz chorymi na AIDS
wykazano też istotne różnice poziomu wykorzystania dwóch strategii zaradczych tj. strategii
poszukiwania emocjonalnego wsparcia oraz strategii koncentracji na emocjach i wyładowaniu. Grupa
osób chorych na AIDS chętniej poszukuje emocjonalnego wsparcia u innych osób w porównaniu z
grupą osób zakażonych wirusem HIV. Osoby zakażone wirusem HIV są mniej skoncentrowane na
własnych emocjach w porównaniu z osobami chorymi na AIDS. W wyniku analizy okazało się także,
że najwięcej psychospołecznych korzyści z chorowania badani deklarują w zakresie poprawy relacji
interpersonalnych oraz w zakresie pozyskiwanych sił wewnętrznych.
Wnioski. Chorzy na AIDS charakteryzują się mniej korzystnym obrazem choroby, stosują mniej
korzystne strategie zaradcze ale deklarują podobne korzyści psychospołeczne z chorowania.
SUMMARY
Objectives. The aim of this study was to examine subjective illness perceptions, coping strategies and
psychosocial benefits from illness found in patients with HIV and AIDS.
Methods. The research sample consisted of 60 patients with HIV/AIDS (30 with HIV and 30 with
AIDS). The following questionnaires were used in the study: the Brief Illness Perception
Questionnaire (BIPQ), the Coping Orientations to Problems Experienced (COPE) and the Silver
Lining Questionnaire (SL-24). Patients were asked to provide demographic information such as sex,
age and education.
Results. The study showed significant differences in subjective illness perceptions and
implementation of coping strategies between HIV-infected individuals and those suffering from AIDS.
AIDS patients had less favorable illness perceptions, compared to the patients infected with HIV.
Furthermore, individuals with AIDS were more likely to seek emotional support from other people
compared to those with HIV. The former group was also found to be more focused on their emotional
states. The study also revealed the tendency to recognize the value of interpersonal relationships and
personal strengths among all the participants. These are the most important psychosocial benefits from
chronic illness for them.
Conclusions. Individuals infected with HIV appear to have more positive illness perceptions and
coping strategies than those living with AIDS. However, both research groups declare psychosocial
benefits from their illness at the same level.
Słowa kluczowe: radzenie sobie / obraz choroby / HIV / AIDS / korzyści psychospołeczne
Key words: coping / illness perceptions / HIV / AIDS / psychosocial benefit
Postępy Psychiatrii i Neurologii 2013; 22(3): 187–192
Praca poglądowa
Review
© 2013 Instytut Psychiatrii i Neurologii
Wortioksetyna – nowy wybór w leczeniu depresji i uogólnionego zaburzenia lękowego
Vortioxetine – a new option in the treatment of depression and general anxiety disorder
ADAM WYSOKIŃSKI, IWONA KŁOSZEWSKA
Klinika Psychiatrii Dorosłych, II Katedra Chorób Układu Nerwowego, Uniwersytet Medyczny, Łódź
STRESZCZENIE
Cel. Podsumowanie dostępnych informacji na temat wortioksetyny – nowego wielofunkcyjnego leku
przeciwdepresyjnego.
Poglądy. Wortioksetyna jest nowym lekiem przeciwdepresyjnym o wielofunkcyjnym mechanizmie
działania: inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny, agonista receptorów 5-HT1A i 5-HT1B oraz
antagonista receptorów 5-HT3A i 5-HT7. Wyniki badań klinicznych potwierdzają jej skuteczność
przeciwdepresyjną, zaś profil działań ubocznych ma być lepszy niż dla duloksetyny oraz
wenlafaksyny. Wyniki badań nad jej skutecznością w leczeniu zaburzenia lękowego uogólnionego nie
są jednoznaczne. Profil bezpieczeństwa wortioksetyny jest zbliżony do typowego dla innych leków
przeciwdepresyjnych z grupy SSRI.
Wnioski. Dostępne dane kliniczne nie wskazują, aby lek ten przewyższał skutecznością stosowane
obecnie leki przeciwdepresyjne. W dwóch badaniach (w których stosowano dawki 2,5 i 5 mg) nie
wykazano różnic względem placebo. Ponadto, wortioksetyna nie była badana w badaniach klinicznych
trwających ponad 20 tygodni, dlatego też nie dysponujemy mocnymi danymi potwierdzającymi
skuteczność i bezpieczeństwo tego leku w leczeniu długoterminowym.
SUMMARY
Objectives. The aim of this publication is to present data available on vortioxetine – a new
multimodal antidepressant.
Review. Vortioxetine is a new antidepressant of multimodal mechanism of action: inhibitor of
serotonin reuptake, agonist of 5-HT1A and 5-HT1B receptors and antagonist of 5-HT3A and 5-HT7
receptors. Results of clinical trials confirm its antidepressant activity while its safety profile is
supposed to be better than duloxetine or venlafaxine. Results of trials on its efficacy in the treatment of
general anxiety disorder are inconclusive. Vortioxetine safety profile is similar to typical for other
SSRI antidepressants.
Conclusions. Available clinical data does not indicate that the drug is more effective than currently
available antidepressants. In two studies (in which doses 2.5 and 5 mg were used) no differences
versus placebo were found. Moreover, vortioxetine was not evaluated in studies of more than 20
weeks in duration, thus there is no strong evidence that confirms its efficacy and safety in long-term
treatment.
Słowa kluczowe: depresja / leki przeciwdepresyjne / wortioksetyna / zaburzenie lękowe uogólnione
Key words: depression / antidepressants / vortioxetine / general anxiety disorder
Postępy Psychiatrii i Neurologii 2013; 22(3): 193–199
Praca poglądowa
Review
© 2013 Instytut Psychiatrii i Neurologii
Treningi kognitywne jako nowa forma terapii w schizofrenii
Cognitive training as a new form of treatment in schizophrenia
MAREK KRZYSTANEK1, PAWEŁ KRZYWDA1, ADAM KLASIK2, IRENA KRUPKAMATUSZCZYK1
1. Katedra i Klinika Psychiatrii i Psychoterapii, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
2. Katedra Neuropsychologii Instytutu Psychologii Uniwersytetu Opolskiego w Opolu
STRESZCZENIE
Cel. Treningi kognitywne stanowią nową formę terapii zaburzeń poznawczych u osób cierpiących na
schizofrenię oraz inne schorzenia neurologiczne. Wpływ farmakoterapii na funkcjonowanie
poznawcze pacjentów cierpiących na schorzenia przebiegające z upośledzeniem tych funkcji jest
niewystarczający. Z tego powodu rozpoczęto poszukiwanie alternatywnych metod umożliwiających
uzyskanie poprawy w tym zakresie.
Poglądy. Artykuł zawiera przegląd obecnie dostępnych, wiarygodnych doniesień dotyczących
treningu kognitywnego oraz wskazuje ewentualne korzyści, które można uzyskać dzięki ich
zastosowaniu.
Wnioski. Autorzy wnioskują, iż przedstawione treningi neurokognitywne mogą być skutecznym
uzupełnieniem farmakoterapii schorzeń przebiegających z upośledzeniem funkcji poznawczych m.in.
schizofrenii, łagodnych zaburzeń poznawczych oraz stwardnienia rozsianego. Konieczne są dalsze
badania oraz ustalenie wytycznych dotyczących częstości przeprowadzania, objętości oraz konstrukcji
testów, które będą wschodzić w skład prowadzonych treningów kognitywnych.
SUMMARY
Objectives. Cognitive training is a new form of therapy of cognitive impairment in schizophrenia and
other neurological diseases. The influence of pharmacotherapy on cognitive functioning of patients
who suffer from schizophrenia is not satisfactory. This is the main reason why researchers have begun
to look for alternative methods which can bring improvement in that field.
Review. This article combines a review of current reliable reports on cognitive training and points to
its possible benefits.
Conclusions. Authors suggests, that neurocognitive training may be an effective addition to
pharmacotherapy of illnesses which cause cognitive impairment e.g. schizophrenia, mild cognitive
impairment and multiple sclerosis. Further research is needed to evaluate the guidelines regarding the
frequency, length and construction of tests which should be included in cognitive training.
Słowa kluczowe: trening kognitywny / neuroplastyczność / schizofrenia
Key words: cognitive training / neuroplasticity / schizophrenia
Postępy Psychiatrii i Neurologii 2013; 22(3): 201–209
Praca poglądowa
Review
© 2013 Instytut Psychiatrii i Neurologii
Depresja a patologia osobowości w ujęciu psychodynamicznym
Depression and abnormal personality in a psychodynamic perspective
KATARZYNA PONIATOWSKA-LESZCZYŃSKA1, KRZYSZTOF MAŁYSZCZAK2
1. Krakowskie Centrum Psychodynamiczne, Poznań
2. Zakład Psychoterapii i Chorób Psychosomatycznych, Katedra Psychiatrii, Uniwersytet Medyczny, Wrocław
STRESZCZENIE
Cel. Artykuł ukazuje zależność między natężeniem patologii osobowości a głębokością zaburzeń
depresyjnych. Wiąże objawy depresyjne z jakością struktur i procesów psychicznych, od których
zależy rozumienie dynamiki depresji i jej leczenie.
Poglądy. Myślenie psychodynamiczne o zaburzeniach depresyjnych wychodzi od strukturalnej
diagnozy osobowości. Poziom organizacji osobowości można określić na podstawie oceny
podstawowych jakości psychicznych, takich jak: tożsamość, mechanizmy obronne, testowanie
rzeczywistości, rodzaj relacji z obiektem, funkcjonowanie moralne. Wszelkie objawy pacjenta i
decyzje dotyczące farmakoterapii, interwencji pomocowych, terapii rozpatrywane są przez pryzmat
diagnozy strukturalnej. Artykuł pokazuje powiązanie modelu patologii osobowości Kernberga z
kryteriami diagnostycznymi klasyfikacji DSM-IV.
Wnioski. Depresja rozumiana jest jako reakcja na utratę obiektu. Im patologia osobowości jest
mniejsza, tym bardziej stany depresyjne dotyczą realnej utraty a przeżywanie depresyjne zawiera
więcej odniesień do realności. Chociaż w ujęciu objawowym zaburzenia depresyjne u osób z różnymi
patologiami osobowości wyglądają podobnie, mogą być związane z różnymi procesami psychicznymi.
SUMMARY
Objective. This article shows the interrelation between the level of abnormality in personality and
severity of depressive disorders. It correlates depressive symptoms with the quality of psychological
structure and processes that determine our understanding of the dynamic of depression and its
treatment. View. Psychodynamic view on depressive disorder is based on the structural personality
diagnosis. According to the evaluation of basic psychological qualities such as: identity, defense
mechanisms, reality testing, character of object relations, moral functioning allows us to determine
level of personality organization. All of our patients’ symptoms, along with the decisions about
pharmacotherapy, other helping interventions, psychotherapy must be considered based on the
structural diagnosis. This article presents the interrelation between Kernberg’s abnormal personality
model and the diagnostic criteria of DSM-IV.
Conclusion. Depression is understood as the reaction to object loss. The lower the level of
abnormality in personality, the more the depressive states are connected to the genuine loss, and
depressive symptoms have more references to the reality. Although in symptomatic perspective, the
depressive disorder in people with different personality disorders may seem alike, the symptoms are
the result of different psychological processes.
Słowa kluczowe: depresja / psychoterapia psychodynamiczna / diagnoza osobowości
Key words: depression / psychodynamic psychotherapy / personality diagnosis
Postępy Psychiatrii i Neurologii 2013; 22(3): 211–216
Praca kazuistyczna
Case report
© 2013 Instytut Psychiatrii i Neurologii
Oddalenie się sprawcy wypadku drogowego: działanie w szoku czy celowe zachowanie –
opis przypadku
Hit-and-run: shock reaction or purposeful behavior – a case report
ANNA PILSZYK, ALFREDA RUZIKOWSKA
Klinika Psychiatrii Sądowej, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa
STRESZCZENIE
Cel. Opis przypadku mężczyzny oskarżonego o celowe oddalenie się z miejsca wypadku.
Przypadek. Na podstawie dostępnego piśmiennictwa i praktyki opiniodawczej przedstawiono opis
psychopatologiczny i wnioski opinii sądowo-psychiatryczno-neurologiczno-psychologicznej
dotyczące sprawcy wypadku drogowego, który oddalił się z miejsca popełnienia przestępstwa.
Przedstawiono także obowiązujące uregulowania prawne w tym zakresie.
Komentarz. W omawianym przypadku bardzo trudno było rozstrzygnąć, czy ucieczka z miejsca
popełnienia wypadku drogowego, mogła być dowodem szczególnego stanu psychopatologicznego,
stanowiącego następstwo przeżytego stresu i wcześniejszych doświadczeń opiniowanego, czy też była
zaplanowanym działaniem sprawcy.
SUMMARY
Objectives. Based on the available literature and forensic practice, the article gives a
psychopathological description of a man involved in a hit-and-run accident. Legal regulations in force
concerning that matter are also presented.
Case report. The article describes a man who was charged with purposeful hit-and-run.
Conclusions. On the basis of the analysis of the case in question it is very diffi cult to determine
whether the hit-and-run accident may have been a proof of a specifi c psychopathological condition,
resulting from the stress suffered and the previous experiences of the offender, or it was in fact
intentional.
Słowa kluczowe: wypadek samochodowy / ucieczka z miejsca wypadku / orzecznictwo sądowopsychiatryczne
Key words: car accident / hit-and-run / forensic psychiatric evaluations
Postępy Psychiatrii i Neurologii 2013; 22(3): 217–221
Praca kazuistyczna
Case report
© 2013 Instytut Psychiatrii i Neurologii
Rozwarstwienie tętnicy szyjnej wewnętrznej z następową niedrożnością
wewnątrzczaszkową niepowikłane udarem mózgu
Dissection of the internal carotid artery followed by intracranial occlusion not complicated
by a stroke
ADAM WIŚNIEWSKI, BARBARA KSIĄŻKIEWICZ
Klinika Neurologii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń – Collegium Medicum, Bydgoszcz
STRESZCZENIE
Cel. U osób w średnim wieku rozwarstwienie tętnicy szyjnej wewnętrznej jest istotnym czynnikiem
etiologicznym udaru mózgu lub przemijającego niedokrwienia mózgu. Celem pracy jest opis
przypadku chorej z tym rzadkim schorzeniem, u której osiągnięto dobre efekty leczenia po włączeniu
leku przeciwkrzepliwego.
Przypadek. U 57-letniej kobiety z bólem głowy, szyi i zespołem Hornera, bez objawów udaru mózgu
rozpoznano rozwarstwienie podziału tętnicy szyjnej wspólnej i szyjnej wewnętrznej z następową
niedrożnością wewnątrzczaszkową.
Komentarz. Przypadek jest przykładem niepowikłanego udarem mózgu rozwarstwienia tętnicy
szyjnej wewnętrznej z następową niedrożnością w odcinku wewnątrzczaszkowym i dobrym efektem
leczenia antykoagulacyjnego.
SUMMARY
Objectives. The dissection of internal carotid artery is an important risk factor of stroke or transient
ischemic attack in middle aged people. The aim of this study is to describe the case of this rare
condition in which good effects of treatment have been achieved after administering anticoagulant.
Case report. We report on the case of a 57-year-old woman with a headache, neck pain and the
Horner syndrome, without symptoms of a stroke. We diagnosed the dissection of the common carotid
artery bifurcation, followed by intracranial occlusion.
Conclusions. This case is an example of carotid artery dissection, with good results of anticoagulant
therapy, not complicated by a stroke.
Słowa kluczowe: rozwarstwienie tętnicy szyjnej wewnętrznej / udar mózgu / niedrożność tętnicy
szyjnej wewnętrznej
Key words: dissection of internal carotid artery / stroke / occlusion of internal carotid artery
Postępy Psychiatrii i Neurologii 2013; 22(3): 223–224
Ocena książki
Book review
© 2013 Instytut Psychiatrii i Neurologii
Michaela Amering, Margit Schmolke: Recovery. Das Ende der Unheilbarkeit
JACEK WCIÓRKA