Branża budowlana w Szwecji

I. Branża budowlana w Szwecji
Branża budowlana w Szwecji charakteryzuje się dużym stopniem koncentracji. W branży
tej dominującą pozycję posiada kilka największych koncernów m.in. SKANSKA AB, NCC
AB, Peab AB i JM AB. Firmy te realizują większość dużych inwestycji przemysłowych,
infrastrukturalnych oraz mieszkaniowych. Do rzadkości należy, aby duże przetargi
wygrywały firmy spoza Szwecji. Wynika to głównie z silnej pozycji tych firm na rynku
szwedzkim.
Największe
koncerny
budowlane
są
koncernami
międzynarodowymi,
posiadającymi doświadczoną kadrę i solidne zaplecze finansowe. Dodatkowym utrudnieniem
jest silna pozycja związków zawodowych i duży stopień uzwiązkowienia w sektorze
budowlanym, a także oczekiwanie ze strony związków stosowania wysokich stawek
minimalnych, ustalonych centralnie dla poszczególnych zawodów. Stosowanie wysokich
stawek minimalnych stanowi poważną barierę dla firm zagranicznych w konkurowaniu
z firmami szwedzkimi. Istotne znaczenie ma tu także dobre rozpoznanie firm szwedzkich
odnośnie cen zaopatrzeniowych na materiały budowlane i sprzęt budowlany.
Niezależnie od powyższych barier i ograniczeń, szwedzki rynek budowlany jest bardzo
atrakcyjny dla małych i średnich przedsiębiorstw z branży budowlanej. O atrakcyjności rynku
szwedzkiego decydują m.in. duże zapotrzebowanie na nowe mieszkania, szczególnie
w dużych aglomeracjach oraz duży rynek prywatnych właścicieli domów jako potencjalnych
odbiorców usług remontowo-budowlanych. Specyfiką szwedzkiego rynku mieszkaniowego
jest budowanie mieszkań przeznaczonych przede wszystkim pod wynajem, a w mniejszym
stopniu do sprzedaży. Polskie firmy cieszą się dużym zainteresowaniem w Szwecji,
szczególnie w branży usług remontowych i prac wykończeniowych. Generalnie Szwecja jest
krajem drogich usług, gdyż płace są na bardzo wysokim poziomie. Nie można mówić o braku
fachowców określonych usług, natomiast o kwestii ich dostępności ze względu na cenę.
Dlatego polscy pracownicy z odpowiednimi kwalifikacjami, w tym pracownicy budowlani,
w takich zawodach jak zbrojarze, blacharze, kamieniarze, spawacze, parkieciarze, tynkarze
oraz inni specjaliści od prac wykończeniowych znajdują zatrudnienie i jak na polskie warunki
bardzo dobre wynagrodzenie. Z punktu widzenia polskich firm interesującym segmentem
szwedzkiego rynku budowlanego mogą być również inwestycje lokalne realizowane przez
władze komunalne tj. szkoły, przedszkola i inne budynki użyteczności publicznej. W tym
wypadku obowiązuje procedura przetargowa. Podkreślić należy duże zainteresowanie ze
strony inwestorów szwedzkich polską ofertą materiałów budowlanych m.in. oknami,
Opracowanie: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Sztokholmie, 2015 rok.
1
drzwiami, podłogami, glazurami i innymi materiałami wykończeniowymi, a również stalą
zbrojeniową, gotowymi belkami, stropami i konstrukcjami stalowymi. Decydujące znaczenie
ma dobra jakość polskich materiałów, atrakcyjna cena oraz stosowanie najnowszych
rozwiązań technicznych. Warto jednak pamiętać, że na rozwój sektora budowlanego wpływ
ma sytuacja w całej gospodarce. W ostatnich latach szwedzka gospodarka rozwijała się
w sposób stabilny i należała do przodujących gospodarek w Unii Europejskiej. Jednak nie
można wykluczyć, że nowa odsłona światowego kryzysu nie będzie odczuwalna również
w Szwecji, co nie pozostanie bez wpływu na decyzje inwestycyjne i sytuację w branży
budowlanej.
Potencjalnych odbiorców usług budowlanych należy szukać przede wszystkim w dużych
aglomeracjach tj. Sztokholm, Goteborg i Malmo oraz na terenie gęsto zaludnionego południa
Szwecji - Skanii. Jednym z większych i ważnych ośrodków przemysłu jest również Goteborg.
Przemysł ciężki, wydobywczy i chemiczny skoncentrowany jest głównie na północy Szwecji
w takich ośrodkach jak Gelivare, Kiruna, Umea, Pitea i Lulea. Wspomnieć należy również
o planach budowy nowych kopalń bądź też przenoszenia kopalń już istniejących np. w rejonie
Kiruny.
Podstawową barierą, na jaką napotykają polscy przedsiębiorcy, jest fakt przestrzegania
przez pracodawców, ale przede wszystkim skrupulatnego pilnowania przez związki
zawodowe, stawek minimalnych wynikających z umów/układów zbiorowych. Podkreślić
należy, że stawki te nie wynikają z przepisów prawa, a właśnie z umów. Umowy te mogą
budzić wątpliwości na gruncie prawnym odnośnie ich obowiązywania w stosunku do
podmiotów nie będących ich stronami. Jednak w większości przypadków są one
przestrzegane ze względu na bardzo silną pozycję szwedzkich związków zawodowych
w sektorze budownictwa Byggnads. Dlatego też większość pracodawców (inwestorów) dąży
do tego, aby kontrakty również z firmami zagranicznymi były przyjęte przez stronę
związkową do akceptującej wiadomości.
Warto w tym miejscu również wspomnieć o nowym (wprowadzonym w dniu 1 lipca 2013r.)
obowiązku rejestracji pracowników delegowanych do pracy w Szwecji. Zagraniczni
przedsiębiorcy delegujący swoich pracowników do pracy w Szwecji na okres dłuższy niż
5 dni będą mieli obowiązek zgłoszenia tego faktu do Szwedzkiego Urzędu ds. BHP
(Arbetsmiljöverket). Więcej informacji na stronie Urzędu (informacja przygotowana w języku
polskim) http://www.av.se/languages/polski/delegowanie_pracownikow/.
Opracowanie: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Sztokholmie, 2015 rok.
2
Należy podkreślić, że dzięki aktywności polskich firm budowlanych i producentów
materiałów budowlanych oraz wykończeniowych polska branża budowlana jest coraz lepiej
zauważana i postrzegana w Szwecji. Można to zaobserwować w trakcie imprez targowych
i seminariów branżowych organizowanych na terenie całej Szwecji przez Wydział Promocji
Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Sztokholmie. Zwykle w tego typu imprezach udział
bierze kilkadziesiąt osób, w tym kilkunastu przedstawicieli polskich firm, którzy mają
możliwość zaprezentowania ofert swoich firm. Firmy budowlane i producenci materiałów
budowlanych oraz wykończeniowych (w tym okien i drzwi) powinni wziąć pod uwagę
promocję firmy na organizowanych w Szwecji targach budowlanych, również poprzez
organizowanie własnych stoisk w ramach targów. W Szwecji targi nie są przeżytkiem, ale
często gwarantem, że firma zostanie zauważona przez ewentualnych szwedzkich
kontrahentów, co może przełożyć się na potencjalne kontrakty handlowe. Największymi
targami budowlanymi w Szwecji są Targi NordBygg, które odbywają się co dwa lata
w Sztokholmie. Następna edycja odbędzie się w 2016 roku www.nordbygg.se. Targi te są
doskonałą okazją do promocji polskich firm.
Do innych imprez targowych w Szwecji z sektora budowlanego należą Targi Maszyn
Budowlanych w Goteborgu http://www.svenskamassan.se/sites/scanbygg/
oraz Targi ByggMässan w Malmo, które odbędą się w cyklach rocznych
http://www.easyfairs.com/sv/events_216/byggmaessan-oeresund-vvs-maessanoeresund2015_41865/byggmaesssan-oeresund-2015_42298/
W naszej opinii firmy, które poważnie myślą o ekspansji na trudny, ale mimo
wszystko atrakcyjny rynek szwedzki, powinny rozważyć uruchomienie działalności
gospodarczej na terenie Szwecji, co przyczyniłoby się do ich większej stabilności,
łatwiejszego dostępu do serwisu i zobowiązań gwarancyjnych.
Szwecja jest krajem o silnym patriotyzmie konsumenckim. Dotyczy to również branży
budowlanej. Od wykonawców i dostawców oczekuje się najwyższej jakości, terminowości
i solidności. Wszystkie przypadki braku tej solidności, w tym czasami ze strony polskich
wykonawców (małych firm) działających na lokalnym rynku, są szeroko nagłaśniane m.in.
w popularnych w Szwecji specjalistycznych cyklicznych programach telewizyjnych.
Zauważyć należy, że od dziesięcioleci pierwszym partnerem handlowym Szwecji są Niemcy.
Dotyczy to również branży budowlanej i z tego względu produkty niemieckie mają silną
Opracowanie: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Sztokholmie, 2015 rok.
3
pozycję na szwedzkim rynku i są dobrze postrzegane. Fakt skutecznego zaistnienia polskich
firm na rynku niemieckim jest bardzo dobrą rekomendacją dla szwedzkich odbiorców
polskich usług i produktów.
Można by zaryzykować stwierdzenie, że polskie produkty są zbyt słabo
rozpoznawalne na rynku szwedzkim, natomiast fakt obecności polskich pracowników
budowlanych jest coraz szerzej zauważalny w Szwecji, w pierwszej kolejności w środowisku
budowlanym, ale również w wymiarze społecznym.
W zakresie prowadzenia działalności gospodarczej Szwecji szeroką informację
odnaleźć można na stronie Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP
w Sztokholmie w zakładce Przewodnik po rynku http://www.stockholm.trade.gov.pl/pl/rynek
Pod poniższym adresem znajduje się zestawienie 30 największych szwedzkich
przedsiębiorstw budowlanych według danych z 2011 roku:
http://www.bygg.org/fakta--statistik/30-storsta-byggforetagen__432
II. Przewodnik po instytucjach rządowych oraz organizacjach zajmujących się
problematyką budownictwa.
Materiały prezentowane na stronach internetowych poniższych instytucji w znaczącej
większości zostały opracowane w języku angielskim. Niektóre z nich dostępne są również
w języku polskim.
Ministerstwo ds. Administracji Publicznej i Mieszkalnictwa (Socialdepartementet / Civil
– och bostadminister)
http://www.regeringen.se/sb/d/1474
http://www.regeringen.se/sb/d/13472
W Szwecji za politykę mieszkaniową i budownictwo odpowiada Minister ds. Administracji
Publicznej i Mieszkalnictwa. Głównym celem tej polityki jest poprawa sytuacji na rynku
mieszkaniowym w taki sposób, aby jak największa liczba obywateli, przy swoich dochodach,
Opracowanie: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Sztokholmie, 2015 rok.
4
mogła
sobie
pozwolić
na zapewnienie
odpowiednich
warunków
mieszkaniowych
(http://www.sweden.gov.se/sb/d/5746 )
Szwedzka Krajowa Rada ds. Mieszkalnictwa, Budownictwa oraz Planowania (Boverket)
http://www.boverket.se/Om-Boverket/About-Boverket
Rada jest agencją rządową. Wykonuje zadania w zakresie urbanistyki, rozwoju miast,
budownictwa i mieszkalnictwa. Jest odpowiedzialna za przepisy i wytyczne dotyczące
podstawowych wymogów technicznych dla robót budowlanych (z wyjątkiem budowy dróg),
jak również uczestniczy w procesie normalizacji na szczeblu krajowym i unijnym przepisów
w odniesieniu do zasadniczych wymagań technicznych dla robót budowlanych, takich jak
bezpieczeństwo, ochrona zdrowia i efektywność energetyczna. Wszystkie zasady zostały
zebrane i przedstawione w jednym dokumencie „Regulacje Budowlane” (Boverkets
byggregler,
skrót
BBR
http://www.boverket.se/Om-
Boverket/Webbokhandel/Publikationer/2011/Regelsamling-for-byggande-BBR-2012 ).
W styczniu 2012 roku do BBR wprowadzono zmiany w zakresie przepisów energetycznych
oraz ochrony przeciw pożarowej. Dodatkowo wprowadzono również przepisy dotyczące
przebudowy budynków. Nowa wersja Boverkets byggregler to BBR 19 (link do roboczego,
tłumaczenia
angielskiego
BBR
19
http://www.boverket.se/Om-
Boverket/Webbokhandel/Publikationer/2008/Building-Regulations-BBR ).
Rok 2012 jest okresem przejściowym dla tych zmian. Inwestor sam podejmuje decyzję
o zastosowaniu przepisów zmienionych (BBR 19), czy obowiązujących dotychczas (BBR
18). Najważniejszą zasadą w tym zakresie jest to, iż tych 2 wersji nie można ze sobą łączyć.
Albo stosujemy w całości BBR 18, alb BBR 19. Od 1 stycznia 2012 roku nowe przepisy
(BBR 19) będą obowiązywały już w pełni.
Przepisy o przebudowach budynków wchodzą w życie dopiero 1 stycznia 2013 roku.
Boverkets byggregler wraz z eurokodami, czyli zestawem Norm Europejskich (EN)
podających zasady projektowania i wykonania konstrukcji oraz sposoby weryfikacji cech
wyrobów budowlanych o znaczeniu konstrukcyjnym, stanowią przepisy budowlane w
Szwecji.
Pomocnym dokumentem w zakresie eurokodów jest EKS – dokument stanowiący zbiór
przepisów oraz informacji na temat stosowania europejskich norm budowlanych na
szwedzkim
rynku
(wersja
szwedzka:
forfattningssamling/BFS-efter-forkortning/EKS/
http://www.boverket.se/Lag-ratt/Boverketsoraz
wersja
angielska:
http://www.boverket.se/Om-Boverket/Webbokhandel/Publikationer/2011/BoverketOpracowanie: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Sztokholmie, 2015 rok.
5
Mandatory-Provisions-and-General-Recommendations-on-the-Application-of-EuropeanDesign-Standards-Eurocodes ).
Urząd ds. Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (Arbetsmiljöverket)
http://www.av.se/languages/polski/index.aspx
Urząd zajmujący się problematyką dotyczącą warunków pracy i zatrudnienia obowiązujących
w Szwecji, tj. zasad, przepisów i ustaw, które obowiązują pracodawców i pracowników.
Podstawowe dokumenty z tego zakresu, to m. in.:
 Dyrektywa 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r.
dotycząca delegowania pracowników w ramach świadczenia usług
http://www.av.se/languages/polski/Delegowanie/
 Ustawa o czasie pracy http://www.av.se/languages/polski/czasie_pracy/
 Ustawa o ochronie zatrudnienia http://www.av.se/languages/polski/Delegowanie/
 Ustawa o urlopach wypoczynkowych http://www.av.se/languages/polski/czasie_pracy/
 Ustawa o przeciwdziałaniu dyskryminacji
http://www.av.se/languages/polski/Dyskryminacja/ oraz http://do.se/pl/
 Ustawa o BHP http://www.av.se/languages/polski/Twoje_srodowisko/
 Ustawa o pośrednictwie pracy, układ zbiorowy oraz płace minimalne w Szwecji
http://www.av.se/languages/polski/Prawo_pracy/
 Inne informacje: http://www.av.se/languages/polski/Broszury/ oraz
http://www.av.se/languages/polski/Szkolenia_i_licencji/, jak również
http://www.av.se/languages/polski/Podatki/
 Podstawowe informacje dotyczące zasad i warunków pracy w branży budowlanej
(dokumenty w języku polskim)
http://www.av.se/dokument/inenglish/broschures/adi_539pol.pdf
Szwedzka Federacja Pracodawców z Sektora Budownictwa (Sverige Byggindustrier /
BI)
http://www.bygg.org/in-english__408
Jest to Federacja reprezentującą interesy branży budowlanej w Szwecji. Zrzesza
pracodawców z sektora prywatnych firm budowlanych. Jej członkami są zarówno duże firmy
budowlane zatrudniające ponad 100 pracowników (około 20 przedsiębiorstw), jak również
małe przedsiębiorstwa zatrudniające 10 lub mniej pracowników. W sumie w Sverige
Byggindustrier zrzeszonych jest ponad 3200 podmiotów.
Opracowanie: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Sztokholmie, 2015 rok.
6
Celem Federacji (BI) jest ciągłe ulepszanie szwedzkiego sektora budowlanego poprzez
wdrażanie dobrych praktyk biznesowych oraz wysokiej jakości usług budowlanych.
Aby zostać członkiem Federacji należy spełnić poniższe kryteria:
 Przedsiębiorca musi prowadzić działalność w szwedzkiej branży budowlanej
(tj. zarejestrowana działalność musi wprost odnosić się do sektora budowlanego,
jak również wskazywać Szwecję, jako miejsce prowadzenie działalności);
 Przedsiębiorca nie posiada żadnych zalęgłości z tytułu podatków i opłat;
 Przedsiębiorca zobowiązuję się przestrzegać Statutu BI i Svenskt Näringsliv
(Konfederacja Przedsiębiorców Szwedzkich
http://www.svensktnaringsliv.se/english/;jsessionid=91AAF0617AF8FC0D1325D689
E27F117C );
 Przedsiębiorca zobowiązuje się przestrzegać Zasad Etycznych BI.
Więcej
informacji
na
temat
członkowstwa
do
znalezienia
pod
adresem:
http://www.bygg.org/UserFiles/Files/pdf/Instructions%20for%20membership.pdf
Szwedzki Instytut ds. Standardów (SIS)
http://www.sis.se/en/
SIS jest niezależnym stowarzyszeniem non – profit, specjalizującym się w krajowych
i międzynarodowych standardach i normach. Członkowie SIS pochodzą zarówno z sektora
prywatnego, jak i publicznego. Instytut zajmuje się standaryzacją w wielu dziedzinach, m. in.
w budownictwie, bezpieczeństwie, zarządzaniu, inżynierii, ochronie środowiska, rolnictwie,
opiece zdrowotnej, IT, energetyce i wielu innych.
SIS oznacza produkty zgodne z krajowymi i międzynarodowymi standardami swoim znakiem
/ certyfikatem. Coraz częściej jednak wystarcza znak CE (znak zgodności dla wyrobów
wprowadzonych do obrotu na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego).
Szwedzkie Centrum Budowlane (Byggtjanst)
http://www.byggtjanst.se
SCB jest platformą internetową zawierającą wszystkie niezbędne informacje z sektora
budowlanego. Platforma ta informuje swoich członków i klientów o nowościach,
najważniejszych wydarzeniach z branży (miedzy innymi o targach), a także zawiera artykuły
i publikacje związane z branżą.
Szwedzkie Stowarzyszenie Architektów (Sveriges Arkitekter / MSA)
Opracowanie: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Sztokholmie, 2015 rok.
7
http://www.arkitekt.se/english
Stowarzyszenie jest organizacją zawodową architektów, projektantów wnętrz, architektów
krajobrazu i planistów przestrzennych. Stowarzyszenie zrzesza architektów w grupach:
architekt SAR/MSA, projektant wnętrz SIR/MSA, architekt krajobrazu LAR/MSA, architekt
planowania FPR/MSA – tytuły te, nadawane przez Stowarzyszenie, mogą być używane
jedynie przez osoby zrzeszone w MSA, po uprzedniej certyfikacji. Członkami Stowarzyszenia
są pracodawcy z sektora publicznego oraz prywatnego, jak również studenci architektury.
Liczba członków w roku 2010 sięgnęła 11 000, co stanowi 95% działających na szwedzkim
rynku architektów. MSA w imieniu swoich członków negocjuje umowy zatrudnienia,
jak również doradza architektom prowadzącym własną działalność gospodarczą. Opracowuje
i publikuje roczne raporty na temat wynagrodzeń w branży architektonicznej.
Szwedzkie Stowarzyszenie Producentów Materiałów Budowlanych (Byggmaterial
Industrierna)
http://www.byggmaterialindustrierna.se
Jest to stowarzyszenie handlu na rzecz szwedzkich producentów materiałów budowlanych.
Firmy zrzeszone w tym Stowarzyszeniu, to firmy stricte budowlane, bądź zajmujące się
w części swej działalności branżą budowlana.
Byggmaterial Industrierna jest członkiem Rady Europejskich Producentów Materiałów
Budowlanych (The Council of European Producers of Materials for Construction
http://www.cepmc.org/en ). Polskim przedstawicielem zrzeszonym w The Council
of European Producers of Materials for Construction jest Konfederacja Budownictwa
i Nieruchomości (KBiN) http://www.kbin.eu .
Szwedzki Instytut ds. Badań Technicznych (SP)
http://www.sp.se/en/Sidor/default.aspx
Jest to instytut badań i innowacji, który opracowuje różnego rodzaju ekspertyzy i badania
w zakresie
innowacji
i tworzenia
wartości
dodanej
dla
sektora
korporacyjnego
i dla zrównoważonego rozwoju społecznego. Obszary, w jakich miedzy innymi instytut
prowadzi badania, to badania techniczne, zapewnienie jakości, normalizacja i certyfikacja.
Opracowanie: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Sztokholmie, 2015 rok
Opracowanie: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Sztokholmie, 2015 rok.
8