Z czym kojarzy się Polakom słowo „Islam”

Z czym kojarzy się Polakom słowo „Islam”
Warszawa, grudzień 2001
•
Najczęstszym skojarzeniem, jakie pojawia się u badanych, kiedy słyszą oni słowo „Islam” jest religia
w sensie neutralnym (66% wskazań). Religia w sensie negatywnym pojawia się w 3% odpowiedzi.
• Im respondenci lepiej wykształceni – tym częściej pojawiają się stwierdzenia o skojarzeniach z
religią w kontekście neutralnym.
• Terroryzm jako skojarzenie ze słowem „Islam” znajdujemy w blisko jednej piątej odpowiedzi (18%).
• Nieco ponad jedna dziesiąta odpowiedzi to skojarzenia z Arabami (12%). Z taką samą
częstotliwością badani kojarzą Islam z krajami arabskimi, wschodnimi czy też z Azją (12%).
• Kiedy Polacy słyszą słowo „Islam” to przed oczami staje im obraz wojny – wskazuje na to jedna
dziesiąta odpowiedzi (11%).
• Skojarzenia odwołujące się do wrześniowych wydarzeń na terenie Stanów Zjednoczonych a także
obecnych na terenie Afganistanu łącznie zyskują 10% odpowiedzi.
TNS OBOP
ul. Dereniowa 11, 02 776 Warszawa
Tel: (48 22) 648 2044 (-46), 644 9995 Fax: (48 22) 644 9947 e-mail: [email protected]
www.obop.com.pl
Biura w ponad 50 krajach
Grupa Taylor Nelson Sofres
TNS OBOP
r.
“Z czym kojarzy się Polakom słowo Islam”
sondaż z 20 - 22.10.2001
Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji
i opracowań zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła.
Pod koniec października Ośrodek Badania Opinii Publicznej zapytał Polaków
o to, jakie skojarzenia towarzyszą im, kiedy słyszą słowo “Islam”.1 Inspiracją dla
takiego tematu były wypowiedzi i apele wielu osób publicznych po wrześniowych
zamachach terrorystycznych w Nowym Jorku i Waszyngtonie podkreślające to, że
mimo iż za tymi aktami przemocy stoją - prawdopodobnie - fundamentaliści islamscy,
to jednak nie należy tych wydarzeń utożsamiać z Islamem jako takim i wyznawcami
Islamu, a ponadto, że zbrojna interwencja na terenie Afganistanu nie jest wojną ze
światem Islamu, lecz wojną z terroryzmem - co wielokrotnie podkreślali różni politycy,
z prezydentem Stanów Zjednoczonych George W. Bush’em na czele. Chcieliśmy
więc przekonać się na ile te apele, rozpowszechniane w mediach, odniosły
zamierzony skutek; to znaczy: w jakim stopniu badani skłonni są zdystansować się
od utożsamiania terroryzmu (zwłaszcza w kontekście ostatnich zamachów) z religią
islamską.
Czym jest Islam?
Około roku 570 urodził się Muhammad ibn Abd Allah, czyli Mahomet, który
zaczął głosić wiarę stanowiącą - według niego – uzupełnienie tego, co głosił Jezus
oraz prorocy biblijni. W tym sensie Islam jawi się jako kontynuator judaizmu i
chrześcijaństwa, zakładając jednocześnie względne ich równouprawnienie. Z
założenia tego płynie też zalecenie, aby z wyznawcami tych dwóch religii
monoteistycznych prowadzić dialog.
Przez półtora tysiąca lat dziejów Islam zyskał ogromne rzesze zwolenników.
Obecną liczbę jego wyznawców szacuje się na ponad miliard ludzi (jedna piąta
ludzkości). W krajach arabskich żyje ok. 200 milionów muzułmanów, w Europie
dziesięciokrotnie mniej.
Skojarzenia ze słowem “Islam”
1
Sondaż zrealizowano w dniach 20 - 22. października 2001 r. na ogólnopolskiej, losowej, reprezentatywnej
próbie 1106 mieszkańców Polski powyżej 15 roku życia. Maksymalny statystyczny błąd pomiaru dla tej wielkości
próby wynosi +/- 2,9%, przy wiarygodności oszacowania równej 95%.
2
TNS OBOP
r.
“Z czym kojarzy się Polakom słowo Islam”
sondaż z 20 - 22.10.2001
Zdecydowanie najczęstszym skojarzeniem, jakie przychodzi Polakom do
głowy kiedy słyszą słowo “Islam” jest religia – stwierdzenia te stanowią ponad dwie
trzecie odpowiedzi (69%). Niemal wszyscy, którzy odpowiadają w ten sposób, słowo
religia traktują neutralnie; nie zawiera ono emocjonalnych konotacji ani pozytywnych
ani negatywnych (66% wskazań). Odpowiedzi, które wskazują na skojarzenia z
religią w negatywnym kontekście występują aż ponad dwudziestokrotnie rzadziej
(3% wskazań).
Czynnikiem istotnie wpływającym na częstotliwość pojawiania się skojarzeń z
religią w sensie neutralnym
jest wykształcenie badanych: stwierdzenia takie
dominują wśród osób najlepiej wykształconych (im wykształcenie gorsze – tym mniej
takich skojarzeń). Mieszkańcy największych miast, kadra kierownicza oraz prywatni
przedsiębiorcy również częściej niż inni mają skojarzenia z religią nie zawierające
określeń ani pozytywnych, ani negatywnych.
Blisko jedna piąta odpowiedzi (18%) wskazuje na terroryzm jako skojarzenie
ze słowem „Islam”. Jest więc to druga pod względem częstości występowania opinia,
jednak – jak widzimy – pojawia się ona niemal czterokrotnie rzadziej niż skojarzenia
z religią.
Nieco ponad jedna dziesiąta odpowiedzi to skojarzenia z Arabami (12%). Z
taką samą częstotliwością badani kojarzą Islam z krajami arabskimi, wschodnimi
czy też z Azją (12%).
Na tym samym poziomie znajdują się stwierdzenia mówiące o tym, że kiedy
Polacy słyszą słowo „Islam” to przed oczami staje im obraz wojny (11%). Dodać
jednak trzeba, że chodzi w tym miejscu o wojnę w ogóle, nie zaś o obecne działania
wojenne prowadzone na terenie Afganistanu. W przypadku tych ostatnich
skojarzenia z Islamem pojawiają się w zaledwie 3% odpowiedzi.
Dane w %*
Z CZYM KOJARZY SIĘ PANU(I) SŁOWO “ISLAM”?
z religią – skojarzenia neutralne
66
z terroryzmem, terrorem
18
3
TNS OBOP
r.
“Z czym kojarzy się Polakom słowo Islam”
sondaż z 20 - 22.10.2001
z Arabami
12
z krajami arabskimi, wschodnimi; z Azją
12
z wojną, wojnami – ogólnie
11
z fanatyzmem, fundamentalizmem
4
z religią – skojarzenia negatywne
3
z biedą, zacofaniem
3
z wojną w Afganistanie
3
z Osamą bin Ladenem
3
z atakami, zamachami na USA
3
źle mi się kojarzy – ogólnie
2
z kulturą arabską, islamską, orientalną
2
z agresją, przemocą
2
z Talibami
1
z niczym mi się nie kojarzy
2
inne skojarzenia
4
nie wiem, trudno powiedzieć
7
* - Procenty nie sumują się do 100, ponieważ badani mogli wskazać kilka skojarzeń
Analizując powyższe dane widzimy, co prawda, że kategorii opisujących
skojarzenia negatywne jest więcej niż tych, które dotyczą neutralnych. Jednak
częstotliwość występowania poszczególnych odpowiedzi jest zdecydowanie wyższa
w przypadku skojarzeń o charakterze neutralnym. Ponadto skojarzenia odwołujące
się do wrześniowych wydarzeń na terenie Stanów Zjednoczonych a także obecnych
na terenie Afganistanu łącznie zyskują 10% odpowiedzi. Można więc przypuszczać,
że apele, które słyszeliśmy za pośrednictwem mediów, mówiące o tym, aby nie
utożsamiać Islamu jako takiego z terroryzmem i zamachami na Nowy Jork i
Waszyngton, przyniosły – częściowo przynajmniej -
zamierzony skutek. Bowiem
mimo iż wskazania na skojarzenia z terroryzmem znalazły się na drugim miejscu pod
względem częstości występowania, to jednak Polacy najczęściej myślą o Islamie w
sensie religii jako takiej.
4