Projektowanie organizacji i jej struktura

Projektowanie
organizacji i jej
struktura
dr Aleksandra Spik, WZ UW, DSFiR,
zaoczne.
Struktura organizacyjna – schemat
organizacyjny
Prezes
Zarządu
Dyrektor ds.
Finansów
Zastępca
Dyrektora ds.
Finansów
Główna
księgowa
Główny
technolog
Dyrektor ds.
Produkcji
Dyrektor
Handlowy
Kierownik I
zmiany
Kierownik II
zmiany
Specjalista
ds. płac
Dyrektor
Zaopatrzenia
Brygadzista I
Brygadzista
II
dr Aleksandra Spik, WZ UW, DSRiR,
zaoczne.
Podstawowe pojęcia c.d.






Zasięg kierowania – oznacza liczbę podwładnych
podlegających pośrednio i bezpośrednio
Rozpiętość kierowania – bezpośredni podwładni
Centralizacja pionowa – stopień centralizacji pionowej
pokazuje na jakim szczeblu podejmowane są decyzje.
Otoczenie organizacji
Interesariusze organizacji
Struktura liniowa, funkcjonalna, liniowo - sztabowa
dr Aleksandra Spik, WZ UW, DSRiR,
zaoczne.
Relacje łączące poszczególne elementy
organizacji




Więzi linowe (hierarchiczne) – wskazują na relacje
podrzędności/nadrzędności.
Więzi doradcze – relacja polegająca na dostarczaniu
wskazówek pracowników na innych stanowiskach.
Więzi technologiczne – łączą elementy organizacji
biorące udział w jednym procesie, np.: tworzenia bazy
danych. Elementy te mogą należeć do różnych
komórek/jednostek organizacyjnych.
Więzi informacyjne – określają drogi przepływu
informacji miedzy stanowiskami/komórkami. W
organizacjach biurokratcznych, zbliżone do więzi
liniowych.
dr Aleksandra Spik, WZ UW, DSRiR,
zaoczne.
Rodzaje struktur organizacjach

Klasyczne teorie organizacji 



Struktur liniowe – oparta na zasadzie jedności rozkazodawstwa
(Fayol) i strukturze służbowej.
Struktury funkcjonalne – (Taylor) Każdy z przełożonych
odpowiada za pewien merytoryczny odcinek pracy. Kluczowa rola
kierowników średniego szczebla.
Struktur liniowo- sztabowe – łączy zalety struktury liniowej i
funkcjonalnej. Umożliwia wykorzystanie fachowej wiedzy,
zachowuje jedność rozkazodawstwa, odciąża kierowników
średniego szczebla. Stanowiska i komórki sztabowe wspierają
kierowników liniowych (zbierają informacje, doradzają,
prognozowanie, opracowanie wariantów decyzji).
dr Aleksandra Spik, WZ UW, DSRiR,
zaoczne.
Struktura funkcjonalna
Kierownik
chemik
brygadzista
inżynier
robotnicy
robotnicy
robotnicy
dr Aleksandra Spik, WZ UW, DSRiR,
zaoczne.
Struktura macierzowa

Kolumny: stałe, powtarzalne funkcje, wiersze: nietypowe, zmieniające się
okresowo zadania, produkty, projekty, przedsięwzięcia.

Dla każdego elementu macierz istnieją dwa ośrodki decyzyjne (kierownik
funkcji i kierownik zadania).

Zalety:


Wyzwala zablokowana w tradycyjnych strukturach inwencję twórczą

Większa elastyczność w dostosowaniu się do zmian

Kierownik – koordynator odpowiedzialny za cały cykl realizacyjny
zadania
Wady:

Konflikty: funkcja vs. przedsięwzięcie

Zespół zadaniowe rozpadają się w momencie zakończenie projektu

Niejasne reguły wynagradzania (który kierownik ocenia?)
dr Aleksandra Spik, WZ UW, DSRiR,
zaoczne.
Struktura macierzowa
Pion Analiz
Raportowych
Kierownik
Projektu A
Kierownik
projektu B
Pion
Informatyczn
y
3
4
3
5
1
2
Kierownik
Projektu C
dr Aleksandra Spik, WZ UW, DSRiR,
zaoczne.
Pion Hurtowni
Danych
3

Podstawowa funkcja struktury
 Zapewnia
podział:
zadań,
 uprawnień
 odpowiedzialności
 zasobów

 Umożliwia
koordynacje zadań realizowanych
przez pracowników
dr Aleksandra Spik, WZ UW, DSRiR,
zaoczne.
9 parametrów projektowych struktur
organizacyjnych (H. Mintzberg)
1.
Specjalizacja – wąska vs. szeroka
2.
Formalizacja – nadawanie komunikacji form pisemnej
3.
Szkolenie i indoktrynacja – Aktualizowanie i rozwój
wiedzy oraz wpajanie norma i wartości
4.
Departamentalizacja – zasady łączenia stanowisk w
komórki i w większe jednostki.
5.
Wielkość jednostek – rozpiętość kierowania (liczba
bezpośrednich podwładnych)
6.
Systemy planowania i kontroli – w jakim zakresie i
w jaki sposób standaryzować wyniki
dr Aleksandra Spik, WZ UW, DSRiR,
zaoczne.
9 parametrów projektowych struktur
organizacyjnych (H. Mintzberg) – C.D
7.
8.
9.
Mechanizmy spajające – stanowiska
(czasowe lub stałe) koordynujące i
integrujące.
Stopień decentralizacji pionowej –
przekazywanie uprawnień decyzyjnych
na niższe szczeble.
Stopień decentralizacji poziomej –
przesuwanie uprawnień decyzyjnych ze
stanowisk menadżerskich na
niemenadżerskie.
dr Aleksandra Spik, WZ UW, DSRiR,
zaoczne.
Uwarunkowania struktury organizacyjnej
WIEK I WIELKOŚĆ
ORGANIZACJI
STRATEGIA
OTOCZENIE
STRUKTURA
RELACJE
WŁADZY
HISTORIA I KULTURA
TECHNOLOGIA
dr Aleksandra Spik, WZ UW, DSRiR,
zaoczne.
Wpływ otoczenia na strukturę
STABILNE
OTOCZENIE
MECHANICYSTYCZNA
ORGANIZACJA
BURZLIWE
ORGANICZNA
Niski stopień specjalizacji i formalizacji
Cele ustalane wspólnie, zadania
niedoprecyzowane
Sieciowa struktura władzy i kontroli
Najważniejsze decyzje w gestii
najwyższego szczebla
Komunikacja pionowa i pozioma,
komunikacja jako informacja i rada
Nacisk na zaangażowanie w realizację
dr Aleksandra Spik, WZ UW, DSRiR,
celów
zaoczne.
Wysoki stopień specjalizacji
Wysoki stopień formalizacji
Hierarchiczna struktura kontroli
Najważniejsze decyzje w gestii
najwyższego szczebla
Dominuje komunikacja pionowa
 Nacisk na lojalność i
posłuszeństwo
Struktury nowoczesne


Metaorganizacje – sieć firm, których funkcjonowanie
jest zintegrowane przez wspólny system informatyczny.

Klaster dostawców – dominujące przedsiębiorstwo narzuca swe
warunki współpracy i jako warunek naczelny: wdrożenie
wspólnego systemu informatycznego do koordynacji firm
zrzeszonych w klasterze (korporacja Dell)

Model partnerstwa – mniej stabilny od klasteru. Poszczególni
uczestnicy dysponują podobna siłą.
zorganizowana chmura – uczestnicy komunikują się za
pomocą systemu informatycznego. Współpraca
ograniczona tylko do wycinka całej organizacji.
dr Aleksandra Spik, WZ UW, DSRiR,
zaoczne.
Nowoczesne struktury – c.d.

Centra kosztów vs. centra zysków – kontrakty na
rynku wewnętrznym. Komórki same decydują od
kogo i po jakiej cenie kupują dobra i usługi (zarówno
od dostawców zewnętrznych jak i wewnętrznych).

Centra kosztów – jest tylko jeden odbiorca dóbr i usług
wewnątrz firmy (np.: HR, controlling).

Centra zysków – sprzedają i kupują dobra i usługi od
dowolnych partnerów, za zgodą kierownictwa.
dr Aleksandra Spik, WZ UW, DSRiR,
zaoczne.