poradnik metodyczny dla naucz ekonomia i prawo w hot szarosc.indd
advertisement
Maria Wajgner • Renata Tylińska Maria Wajgner Renata Tylińska EKONOMIA I PRAWO W HOTELARSTWIE EKONOMIA I PRAWO Poradnik W HOTELARSTWIE metodyczny dla nauczyciela Poradnik metodyczny dla nauczyciela 1 Projekt okładki: Joanna Plakiewicz Redakcja: Barbara Gers Redaktor prowadzący: Stanisław Grzybek © Wydawnictwo REA, Warszawa 2010 ISBN 978-83-7544-184-0 Wydawnictwo REA s.j. 01-217 Warszawa, ul. Kolejowa 9/11 tel./fax: (22) 631-94-23, 632-21-15, 632-69-03, 632-68-82 http://www.rea-sj.pl e-mail: [email protected] Podręcznik i wszystkie pomoce dydaktyczne są chronione prawem. Każdorazowe ich wykorzystanie w innych niż zastrzeżone prawem przypadkach wymaga pisemnego zezwolenia wydawnictwa. Skład: WMC s.c.; Warszawa ul. Frascati 1; [email protected] Druk i oprawa: Gryf, Ciechanów Spis treści Wskazówki metodyczne Propozycja nauczycielskiego planu wynikowego Przykładowe scenariusze lekcji Załączniki Przykładowe testy Ćwiczenia Bibliografia 5 9 23 31 66 81 87 3 4 Wskazówki metodyczne Przekazujemy Państwu pakiet edukacyjny Ekonomia i prawo w hotelarstwie, który składa się z dwóch części: – podręcznika z ćwiczeniami dla ucznia, – poradnika dla nauczyciela. Pakiet przeznaczony jest do kształcenia uczniów technikum hotelarskiego w ramach zajęć edukacyjnych z ekonomii i prawa. Może być również wykorzystywany do kształcenia słuchaczy szkół hotelarskich różnego typu. Podręcznik Ekonomia i prawo w hotelarstwie został napisany zgodnie ze standardami wymagań egzaminacyjnych dla zawodu technik hotelarstwa. Może być stosowany w kształceniu na podstawie różnych, dostępnych programów nauczania tego zawodu, w tym również programów modułowych. Zawiera on podstawowe wiadomości z dziedziny prawa i ekonomii, natomiast zagadnienia dotyczące rachunkowości zostały podane w części drugiej zatytułowanej Podstawy rachunkowości i finansów w hotelarstwie. Niektóre treści podręcznika przekazywane są wprost, do innych dochodzi się po wykonaniu ćwiczeń mających na celu ukształtowanie określonych umiejętności, postaw i zachowań, po analizie tekstów prawnych oraz tekstów zaczerpniętych z bazy hotelarskiej. Istotną zaletą podręcznika jest przejrzystość oraz prosta budowa. Poradnik dla nauczyciela jest ściśle skorelowany z podręcznikiem i stanowi pomoc w organizowaniu procesu kształcenia. Zawiera on między innymi: – wskazówki metodyczne, – propozycję nauczycielskiego planu wynikowego, – przykładowe scenariusze lekcji będące uzupełnieniem propozycji zawartych w podręczniku, – ćwiczenia, testy, krzyżówki, – bibliografię. Zamieszczone w poradniku propozycje mogą zostać bezpośrednio wykorzystane przez nauczyciela do własnego planowania i organizowania procesu kształcenia lub też mogą być podstawą własnych koncepcji. Przykładowe 5 scenariusze zajęć pomogą Państwu w znalezieniu odpowiedniej metody przeprowadzenia lekcji. Do nauczyciela – jako organizatora procesu kształcenia – należy tworzenie własnych scenariuszy w zależności od potrzeb zespołu klasowego, możliwości i predyspozycji uczniów. Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od indywidualnej pracy uczniów do pracy zespołowej. Proponowane ćwiczenia pozwolą sprawdzić wiedzę i umiejętności oraz wskazać te tematy, które sprawiają uczniom najwięcej trudności. Należy zwracać uwagę na kształtowanie umiejętności posługiwania się kategoriami prawnymi, analizowania i interpretowania norm prawnych oraz odwoływania się do tekstów źródłowych. Należy podkreślać, że wiedza z zakresu prawa i ekonomii umożliwia zrozumienie mechanizmów funkcjonowania państwa i jest potrzebna do uczestniczenia w życiu społeczno-gospodarczym. Ze względu na specyficzną terminologię ekonomiczną oraz prawną celowe jest również zastosowanie metod podających: wykładu informacyjnego, pogadanki. Nauczycielski Plan wynikowy został opracowany chronologicznie na podstawie materiału nauczania przewidzianego programem nauczania przedmiotu Ekonomia i prawo w hotelarstwie. Kolejność ujętych w planie bloków tematycznych należy traktować w sposób elastyczny. W zależności od potrzeb i możliwości szkoły można ją zmieniać. W pierwszych dwóch latach nauki proponujemy realizację zamiennie ekonomii lub prawa. Rachunkowość należy wprowadzić po zrealizowaniu treści czysto ekonomicznych i prawnych, w ostatnim roku kształcenia. W planowaniu i organizacji procesu kształcenia w zakresie ekonomii i prawa w hotelarstwie szczególny nacisk należy położyć na aktywność oraz otwarcie społeczne uczniów. Trudna wiedza ekonomiczna, a zwłaszcza prawnicza powinna stanowić tło dla metod aktywizujących pozwalających na wyzwalanie przeżyć emocjonalnych, które pomogą nie tylko lepiej zrozumieć i zapamiętać treści kształcenia, ale przede wszystkim nadadzą procesowi kształcenia wymiar dynamiczny. Uczeń będzie miał szansę sam kreować swoje umiejętności, zainteresowania, spostrzegawczość, a także otwartość i tolerancję na poglądy innych osób. Dominującymi metodami kształcenia na zajęciach z ekonomii i prawa powinny stać się takie metody, jak: • różne formy dyskusji, • gry symulacyjne, dydaktyczne i decyzyjne, • metoda sytuacyjna, 6 • studium przypadków, • burza mózgów, • metaplan, • metoda projektów, • inscenizacja, • wycieczki dydaktyczne, • film dydaktyczny. Szczególną uwagę należy zwrócić na pracę z tekstem (kodeksem, ustawą, rozporządzeniem). Pozwoli to na wykształcenie w uczniach umiejętności poszukiwania odpowiedzi na zadane pytanie, problem prawny. Bardzo ważne jest również nauczenie uczniów korzystania z gotowych wzorów umów i pism procesowych w sposób twórczy, a nie tylko mechaniczny. Najbardziej odpowiednim narzędziem pomiaru dydaktycznego podstawowych wiadomości z ekonomii i prawa w hotelarstwie może być test osiągnięć szkolnych (wielostopniowy, wielozadaniowy) składający się z zadań typu wyboru wielokrotnego, zadań prawda – fałsz czy na dobieranie. W badaniach sumatywnych wskazane jest dołączenie zadań otwartych połączonych z analizą odpowiednich casusów, np. z prawa pracy. Chociaż testy są powszechnie uznawane za nowoczesne i często stosowane na poszczególnych etapach kształcenia uczniów jako bardzo dobre narzędzie pomiaru dydaktycznego, to nie mogą być one jedynym źródłem informacji o poziomie wiedzy i umiejętności ucznia. Szczególnej uwadze poleca się szerokie możliwości stosowania metody projektów oraz różnych form metod plakatowych. Wskazane są również symulacyjne sprawdziany praktyczne. Nauczyciel powinien także stosować formy ustne, zwracając dużą uwagę na sposób wypowiedzi, dobór argumentów, sprawność prezentacji. Nie powinien również rezygnować z prac pisemnych, które pozwolą uczniom na zaprezentowanie umiejętności precyzyjnego, logicznego formułowania sądów. Bardzo ważna jest również umiejętność znalezienia przez ucznia właściwych przepisów, które pomogą w rozstrzygnięciu konkretnej sprawy, prawidłowa interpretacja tych przepisów, wskazanie organu właściwego do rozstrzygania konkretnej sprawy i zaproponowanie odpowiedniej treści rozstrzygnięcia. Podczas oceniania ucznia należy zwrócić uwagę na dokładność i czas realizacji zadania, na prawidłowy dobór aktów prawnych oraz poprawność wnioskowań prawniczych. Stosowanie aktywizujących metod kształcenia niejako wymusza zróżnicowane formy organizacyjne pracy uczniów. Umiejętne przechodzenie od pracy jednolitej całej grupy uczniów, przez jednolitą i zróżnicowaną pracę w mniejszych zespołach, aż do zróżnicowanej pracy indywidualnej daje szanse pełnej 7 aktywności oraz postrzegania jednostki jako cząstki w zespole, której wkład w wykonanie wspólnego zadania wpływa na procesy integrujące i wyzwalające więzi społeczne. Projektując proces dydaktyczny, należy uwzględnić samokształcenie uczniów, z wykorzystywaniem materiałów typu: podręczniki, czasopisma, teksty zaczerpnięte z prasy hotelarskiej, foldery, normy, instrukcje, poradniki, filmy dydaktyczne. Aktywizujące formy i techniki nauczania zakładają zasadniczą zmianę roli nauczyciela na lekcji. Nauczyciel przestaje być centralną postacią na zajęciach, jedynym i niepodważalnym źródłem informacji, czyli tzw. odpytywaczem. Staje się natomiast organizatorem swobodnej wymiany opinii i poglądów oraz inspiratorem ciekawych i oryginalnych rozwiązań. Źródła atrakcyjności lekcji z ekonomii i prawa tkwią zarówno w charakterze treści nauczania, jak i w umiejętnościach nauczyciela. Nauczyciel powinien inicjować działania uczniów, motywować ich do pracy oraz prawidłowo kierować ich działalnością poznawczą. Jest to możliwe jedynie wtedy, gdy nauczyciel prawidłowo dobiera metody nauczania, dostosowując je do celów lekcji. Dla zapewnienia prawidłowej organizacji oraz realizacji procesu kształcenia wymagane jest zabezpieczenie odpowiedniej bazy techniczno-dydaktycznej. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni przewidzianej w podstawie programowej. 8 Propozycja nauczycielskiego planu wynikowego do przedmiotu EKONOMIA I PRAWO W HOTELARSTWIE (Podstawy ekonomiczne i prawne w hotelarstwie) na podstawie programu nauczania: 341{04}/MEN/2008.02.07. WYMAGANIA Nr lekcji 1 Temat lekcji PODSTAWOWE (A+B) Uczeń: Omówienie pro- – identyfikuje wymagania podgramu nauczania stawowe. i wymagań edukacyjnych w roku szkolnym 20../.. PONADPODSTAWOWE (C+D) Uczeń: – charakteryzuje wymagania ponadpodstawowe. I. WIADOMOŚCI WSTĘPNE Potrzeby ludzkie 3 Sposoby zaspoka- – identyfikuje pojęcia: dobra, – klasyfikuje dobra i usługi, jania potrzeb usługi, – porównuje cechy dóbr i usług. – rozróżnia sposoby zaspokajania potrzeb. 4 Charakterystyka usługi hotelarskiej – identyfikuje pojęcie: „usługa hotelarska”, – wymienia cechy usługi hotelarskiej. – charakteryzuje usługę hotelarską. 5 Istota i cel działalności gospodarczej – definiuje termin: działalność gospodarcza. – wyjaśnia ogólne zasady prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. 6 Czynniki wytwórcze – rozróżnia rodzaje czynników wytwórczych, – identyfikuje pojęcia: środki produkcji, środki pracy, przedmioty pracy. – charakteryzuje czynniki wytwórcze, – dobiera czynniki wytwórcze do rodzaju działalności. Podstawowe systemy gospodarki narodowej – definiuje pojęcie: system społeczno-gospodarczy, – rozróżnia rodzaje systemów społeczno-gospodarczych, – wymienia cechy gospodarki rynkowej. – charakteryzuje systemy społeczno-gospodarcze, – porównuje sposoby rozwiązywania problemów gospodarczych w poszczególnych systemach ekonomicznych, – wyjaśnia mechanizm gospodarki rynkowej. 7/8 – identyfikuje pojęcie: potrzeba, – rozróżnia potrzeby naturalne i wyższego rzędu, – wymienia cechy potrzeb, – definiuje termin: piramida potrzeb Maslowa. – wyjaśnia cechy potrzeb, – charakteryzuje piramidę potrzeb Maslowa, – klasyfikuje potrzeby wg hierarchii Maslowa. 2 9 9 Rynek – rodzaje rynków – identyfikuje pojęcia: rynek, rynek usług hotelarskich, – rozróżnia kryteria klasyfikacji rynku. – klasyfikuje rynek według różnych kryteriów, – omawia różne rodzaje rynków. 10 Elementy rynku – wymienia elementy rynku, – identyfikuje pojęcia: popyt, podaż, cena, – rozróżnia pojęcia: popyt i wielkość popytu, – rozróżnia pojęcia: podaż i wielkość podaży. – wyjaśnia pojęcie: wielkość popytu, – wyjaśnia pojęcie: wielkość podaży, – wskazuje popytową i podażową stronę rynku. 11/12 Mechanizm rynkowy – definiuje termin: mechanizm rynkowy. – wyjaśnia działanie mechanizmu rynkowego w różnych sytuacjach, – analizuje zależności pomiędzy elementami rynku. 13/14 Przyczyny zmian popytu – wymienia czynniki kształtujące popyt, – formułuje prawo popytu, – interpretuje krzywą popytu. – wyjaśnia prawo popytu, – charakteryzuje czynniki kształtujące popyt, – przewiduje zmiany popytu, – analizuje zmiany popytu na podstawie wykresu. 15/16 Przyczyny zmian podaży – wymienia czynniki kształtujące podaż, – formułuje prawo podaży, – interpretuje krzywą podaży. – wyjaśnia prawo podaży, – charakteryzuje czynniki kształtujące podaż, – przewiduje zmiany podaży, – analizuje zmiany podaży na podstawie wykresu. Równowaga rynkowa – definiuje pojęcia: równowaga rynkowa, cena równowagi rynkowej, – wyznacza cenę równowagi rynkowej. – wyjaśnia stan równowagi rynku, – wyjaśnia mechanizm ustalania cen w gospodarce rynkowej, – wyjaśnia sytuacje nadwyżki popytu i nadwyżki podaży, – rysuje krzywą popytu i krzywą podaży, – analizuje stan równowagi rynkowej i jej brak. 18/19 Obieg produktu i dochodu w gospodarce – rozróżnia ogniwa występujące w gospodarce, – wymienia strumienie przepływające pomiędzy ogniwami. – charakteryzuje ogniwa występujące w gospodarce, – wyjaśnia obieg produktu i dochodu w gospodarce. 20/21 Mierniki aktywności gospodarczej – wymienia rodzaje wskaźników – analizuje sytuację w Polsce na stosowanych do oceny makropodstawie wskaźników, ekonomicznych efektów gospo- – analizuje sytuację na świecie na darowania, podstawie wskaźników, – definiuje Produkt Narodowy – porównuje poziom życia mieszBrutto, Dochód Narodowy, kańców w wybranych krajach Produkt Krajowy Brutto, stopę na podstawie wielkości PKB bezrobocia i stopę inflacji. per capita. 17 10 22 – charakteryzuje strukturę PKD, Europejska klasy- – identyfikuje skrót: EKD – wyjaśnia znaczenie klasyfikofi kacja działalno- – wymienia części PKD, wania działalności. ści gospodarczej – odczytuje symbole PKD dla poszczególnych rodzajów działalności hotelarskiej. 23 Powtórzenie wia- – rozpoznaje stopień spełnienia domości z zakrewymagań podstawowych. su wiadomości wstępnych. 24 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu wiadomości wstępnych. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. II. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA W HOTELARSTWIE Źródła prawa gospodarczego – definiuje terminy: prawo gospo- – analizuje przepisy prawa dotydarcze, czące działalności gospodarczej. – wymienia źródła prawa gospodarczego. 26/27 Podejmowanie działalności gospodarczej przez osoby fizyczne – definiuje pojęcia: działalność – wskazuje uwarunkowania gospodarcza, przedsiębiorca, prawne prowadzenia działalno– rozróżnia podmioty prowadzące ści gospodarczej przez osoby działalność gospodarczą. fizyczne, – planuje działania związane z podejmowaniem działalności gospodarczej, – analizuje plusy i minusy samodzielnego prowadzenia działalności gospodarczej. 28/29 Działalność gospodarcza pod szczególnym nadzorem – omawia warunki uzyskania kon– definiuje pojęcia: koncesja, cesji, zezwolenie, licencja, – wymienia działalność gospodar- – wyznacza warunki uzyskania zezwolenia, licencji, zgody. czą, która wymaga uzyskania koncesji, – rozróżnia rodzaje działalności gospodarczej, które wymagają uzyskania zezwolenia, licencji, zgody, – identyfikuje działalność regulowaną. 30/31 Krok po kroku do – interpretuje pojęcia i terminy: założenia własnej REGON, NIP, KRUS, PESEL, firmy - wszystko CEIDG. w jednym okienku 25 – omawia procedurę postępowania przy uruchamianiu działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, – sporządza wybrane dokumenty związane z uruchamianiem działalności gospodarczej. 11 32 Krok po kroku do – określa czynności niezbędne do założenia własnej uzyskania rachunku bankowefirmy – bank, go. inspekcje i straże 33 Powtórzenie wiadomości z zakresu zakładania własnej działalności gospodarczej – rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 34 Krajowy Rejestr Sądowy – określa funkcje Krajowego Rejestru Sądowego. – omawia rejestry KRS. Spółka cywilna – klasyfikuje spółki, – wyjaśnia cechy charakterystyczne dla spółek osobowych, – wymienia cechy wyróżniające spółkę cywilną spośród pozostałych spółek. – określa zasady zakładania spółki cywilnej, – wskazuje cele założenia spółki, – sporządza umowę spółki cywilnej. 35/36 12 – wyjaśnia konieczność zgłoszenia działalności gospodarczej w PIP oraz PIS. 37 Osobowe spółki – wymienia cechy charaktery– odróżnia spółki osobowe od handlowe: spółka styczne dla spółki jawnej, spółek kapitałowych, jawna – podaje podstawę prawną działa- – określa zasady zakładania spółnia spółek handlowych. ki jawnej. 38 Osobowe spółki – wymienia osoby mogące załohandlowe: spółka żyć spółkę partnerską. partnerska – omawia cel oraz zasady zakładania i rozwiązywania spółki partnerskiej. 39 Osobowe spółki – definiuje pojęcia: komplemenhandlowe: spółka tariusz, komandytariusz, suma komandytowa komandytowa. – omawia sposób zakładania spółki komandytowej, – określa cel założenia spółki komandytowej. 40 Osobowe spółki – definiuje pojęcie: akcjonariusz, handlowe: spółka – wymienia cechy charakterykomandytowostyczne dla spółki komandyto-akcyjna wo-akcyjnej. – określa zasady odpowiedzialności komplementariuszy i akcjonariuszy w spółce, – omawia sposób zakładania spółki. 41 Powtórzenie wiadomości z zakresu spółek osobowych – rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 42 Spółki kapitałowe: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – wymienia cechy charakterystyczne dla spółek kapitałowych, – wymienia organy spółki z o.o. – określa sposób rozwiązania spółki. – porównuje spółki osobowe do spółek kapitałowych, – wymienia kroki niezbędne do założenia spółki, – określa przeznaczenie spółki z o.o. 43 Spółki kapitałowe: spółka akcyjna – wymienia cechy charaktery– omawia sposób zakładania styczne dla spółki akcyjnej, spółki akcyjnej, – wymienia przyczyny powodują- – porównuje spółki kapitałowe, ce rozwiązanie spółki akcyjnej. – porównuje spółki kapitałowe do osobowych. Fundacje i stowa- – definiuje terminy: fundacja, rzyszenia stowarzyszenie, – odróżnia fundację od stowarzyszenia, – podaje przykłady działających fundacji oraz stowarzyszeń. – porównuje działalność fundacji do działalności stowarzyszenia, – omawia sposób zakładania fundacji i stowarzyszenia. 46 Powtórzenie wia- – rozpoznaje stopień spełnienia domości z zakrewymagań podstawowych. su działalności gospodarczej – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 47 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu działalności gospodarczej 44/45 III. GOSPODARKA ZASOBAMI LUDZKIMI 48 Rynek pracy i jego elementy – definiuje termin: rynek pracy, – charakteryzuje sytuacje na ryn– rozróżnia elementy rynku pracy, ku pracy, – rozróżnia sytuacje na rynku – charakteryzuje aktualną sytupracy. ację polskiego rynku pracy, – analizuje sytuacje na lokalnym rynku pracy na podstawie krzywej popytu i krzywej podaży. 49 Rynek pracy w hotelarstwie – definiuje pojęcie: hotelarstwo, – rozróżnia elementy rynku usług hotelarskich, – wymienia elementy rynku pracy w hotelarstwie. – charakteryzuje rynek pracy w hotelarstwie, – wyjaśnia przyczyny rozwoju rynku pracy w hotelarstwie, – analizuje lokalny rynek pracy usług hotelarskich, 50 Aktywne poszukiwanie pracy – definiuje termin: aktywne poszukiwanie pracy, – wymienia sposoby poszukiwania pracy. – sporządza charakterystykę własnej osoby. 51/52 Dokumenty aplikacyjne – rozróżnia rodzaje dokumentów aplikacyjnych, – rozróżnia elementy i zasady opracowywania dokumentów aplikacyjnych. – sporządza dokumenty aplikacyjne. Zasoby ludzkie w przedsiębiorstwie – identyfikuje termin: polityka kadrowa, – rozróżnia elementy polityki kadrowej. – charakteryzuje obszary decyzyjne polityki kadrowej. 53 13 54 Proces zatrudnie- – rozróżnia fazy zatrudniania nia pracowników pracowników. – charakteryzuje fazy zatrudniania pracowników, – wyjaśnia specyfikę doboru pracowników w branży hotelarskiej, – analizuje treść ofert pracy. 55 Wydajność pracy – identyfikuje termin: wydajność pracy, – rozróżnia rodzaje wydajności pracy, – wymienia czynniki kształtujące wydajność pracy. – interpretuje mierniki wydajności pracy, – charakteryzuje rodzaje wydajności pracy typowe dla branży hotelarskiej, – stosuje wskaźniki wydajności pracy w hotelu. 56 Płaca – opisuje funkcje płacy, – omawia rodzaje wynagrodzenia – rozróżnia terminy: płaca realna, za pracę. płaca nominalna. 57 Formy wynagrodzeń pracowników za pracę – rozróżnia elementy taryfowego systemu płac, – rozróżnia formy płac. – wyjaśnia formy płac, – uzasadnia stosowane w hotelu formy płac, – oblicza wynagrodzenie pracownika za pracę. 58 Harmonogram pracy – definiuje termin: harmonogram pracy, – wymienia elementy harmonogramu pracy. – sporządza harmonogram pracy na podstawie danych. 59 Powtórzenie wiadomości z zakresu gospodarki zasobami ludzkimi – rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 60 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu gospodarki zasobami ludzkimi. IV. MAJĄTEK PRZEDSIĘBIORSTWA HOTELARSKIEGO I ŹRÓDŁA JEGO FINANSOWANIA 14 61 Majątek i kapitał podmiotu gospodarczego – definiuje pojęcia: majątek, kapitał, bilans, – rozróżnia terminy: majątek trwały i majątek obrotowy, – rozróżnia terminy: kapitał własny i kapitał obcy. – wyjaśnia pojęcia: majątek, aktywa, kapitał, pasywa, bilans, – charakteryzuje składniki majątku przedsiębiorstwa i źródła jego finansowania. 62 Majątek trwały – rozróżnia elementy majątku trwałego. – klasyfikuje majątek trwały przedsiębiorstwa, – charakteryzuje elementy majątku trwałego. 63 Ocena efektywności wykorzystania środków trwałych – wymienia mierniki efektywności wykorzystania środków trwałych. – oblicza mierniki efektywności wykorzystania środków trwałych, – interpretuje mierniki efektywności wykorzystania środków trwałych, – ocenia efektywność wykorzystania środków trwałych. 64 Zużycie środków trwałych – rozróżnia rodzaje zużycia środków trwałych, – wymienia przyczyny zużycia środków trwałych. – charakteryzuje rodzaje zużycia środków trwałych. 65 Amortyzacja – identyfikuje termin: wartość środków trwałych początkowa środka trwałego, – rozróżnia terminy: umorzenie środków trwałych, amortyzacja środków trwałych, – definiuje pojęcie: stawka amortyzacji. – oblicza stawkę amortyzacji, – oblicza roczną i miesięczną kwotę odpisu amortyzacyjnego. 66 Metody amortyzacji – rozróżnia metody amortyzacji środków trwałych. – wyjaśnia metody amortyzacji środków trwałych, – stosuje metody amortyzacji środków trwałych. 67 Majątek obrotowy – rozróżnia elementy majątku obrotowego. – klasyfikuje majątek obrotowy przedsiębiorstwa, – charakteryzuje elementy majątku obrotowego. 68 Cykl obrotowy środków obrotowych – definiuje termin: cykl obrotowy środków obrotowych, – wymienia mierniki oceny krążenia środków obrotowych. – porównuje cykl obrotowy środków obrotowych w podmiotach produkcyjnych, handlowych i usługowych, – oblicza mierniki oceny krążenia środków obrotowych, – interpretuje mierniki oceny krążenia środków obrotowych, – analizuje szybkość krążenia środków obrotowych na podstawie wskaźników. 69 Formy organizacyjne kapitału – rozróżnia formy organizacyjne – charakteryzuje formy organizakapitału, cyjne kapitału, – rozróżnia kapitały własne i obce – klasyfikuje kapitały własne podmiotów gospodarczych. podmiotu gospodarczego, – klasyfikuje kapitały obce podmiotu gospodarczego. 70 Inwestycje – definiuje pojęcie: inwestowanie, – klasyfikuje inwestycje ze wzglę– rozróżnia rodzaje inwestycji. du na różne kryteria, – charakteryzuje rodzaje inwestycji. 15 71 Metody pozyskiwania kapitału obcego – rozróżnia metody pozyskiwania – charakteryzuje metody pozyskikapitału obcego, wania kapitału obcego, – rozróżnia pojęcia: pożyczka, – porównuje kredyt z pożyczką. kredyt, kredyt kupiecki. 72 Klasyfi kacja kredytów – rozróżnia kryteria klasyfikacji kredytów. Umowa kredytowa – wymienia elementy wniosku – wyjaśnia termin: zdolność krekredytowego, dytowa, – definiuje umowę kredytową, – porównuje warunki udzielenia kredytu przez różne banki, – opisuje elementy umowy kredytowej. – oblicza koszt kredytu. 75 Leasing – rozróżnia pojęcie: leasing. 76 Powtórzenie wia- – rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. domości z zakresu majątku przedsiębiorstwa hotelarskiego i źródeł jego finansowania 77 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu majątku przedsiębiorstwa hotelarskiego i źródeł jego finansowania 73/74 – klasyfikuje kredyty ze względu na różne kryteria. – klasyfikuje leasing, – charakteryzuje rodzaje leasingu. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. V. SYSTEM FINANSOWY 78/79 Przychody i kosz- – rozróżnia pojęcia: przychody ty działalności i koszty działalności, – wymienia rodzaje przychodów podmiotu gospodarczego, – wymienia rodzaje kosztów podmiotu gospodarczego. – charakteryzuje przychody z działalności podmiotu gospodarczego, – klasyfikuje koszty działalności podmiotu gospodarczego, – charakteryzuje przychody i koszty działalności hotelarskiej. 80 Ustalenie wyniku – definiuje pojęcia: wynik finanfinansowego sowy, zysk, strata, – omawia procedurę ustalenia wyniku finansowego. – oblicza wynik finansowy przedsiębiorstwa. 81 System podatkowy – rozróżnia pojęcia: podatek, system podatkowy, – wymienia cechy podatku. – klasyfikuje podatki, – wyjaśnia znaczenie podatków dla gospodarki. Podatek VAT – identyfikuje pojęcia: podatek VAT, wartość dodana, – wymienia stawki podatku VAT, – rozróżnia terminy: podatek należny, podatek naliczony. – charakteryzuje podatek VAT, – wyjaśnia mechanizm naliczania podatku VAT, – oblicza kwotę podatku VAT odprowadzaną przez podatnika do urzędu skarbowego. 82/83 16 Podatek akcyzowy – akcyza – identyfikuje pojęcia: podatek akcyzowy, – wymienia przykłady towarów objęte akcyzą. – charakteryzuje podatek akcyzowy, – wyjaśnia mechanizm naliczania podatku akcyzowego, – oblicza cenę sprzedaży towaru opodatkowanego podatkiem akcyzowym. Podatek dochodowy – identyfikuje pojęcie: podatek dochodowy, – identyfikuje przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym, – rozróżnia rodzaje podatku dochodowego. – charakteryzuje podatek dochodowy od osób fizycznych, – wyjaśnia formy opodatkowania podatkiem od osób fizycznych, – charakteryzuje podatek dochodowy od osób prawnych. 87 Podatki lokalne – identyfikuje pojęcie: podatek lokalny, – rozróżnia podatki lokalne. – charakteryzuje podatki lokalne. 88 Powtórzenie wiadomości z zakresu systemu finansowego – rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 89 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu systemu finansowego 84 85/86 VI. PODSTAWOWE WIADOMOŚCI Z ZAKRESU PRAWA 90 Pojęcie i rodzaje prawa – rozróżnia rodzaje prawa, – definiuje pojęcie: prawo. – charakteryzuje prawo zwyczajowe i stanowione. 91 Budowa normy prawnej – definiuje pojęcie: norma prawna, – wymienia rodzaje norm prawnych. – wyznacza elementy normy prawnej na podstawie wybranych przepisów prawnych, – charakteryzuje rodzaje norm prawnych. 92 Norma prawna i przepis prawny – definiuje pojęcie: przepis prawny, – wymienia rodzaje przepisów prawnych. – wyjaśnia relacje pomiędzy normą prawną a przepisem prawnym. 93 Stosunek prawny i jego elementy – definiuje pojęcie: przepis praw- – analizuje elementy stosunku ny, prawnego na wybranych przy– wyróżnia podstawowe elementy kładach. stosunku prawnego. 94 Zdarzenia prawne – definiuje pojęcie: zdarzenie – charakteryzuje zdarzenia prawprawne, ne. – rozróżnia rodzaje zdarzeń prawnych. 17 95 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu pojęć wstępnych 96 Zdolność prawna osoby fizycznej – definiuje pojęcia: osoba fizyczna, zdolność prawna osoby fizycznej. – wyznacza początek i koniec osoby fizycznej. 97 Zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej – definiuje pojęcie: zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej. – wyjaśnia różnice między zdolnością prawną a zdolnością do czynności prawnych osoby fizycznej, – charakteryzuje czynniki wpływające na zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej. 98 Osoba prawna i jej cechy – definiuje pojęcie: osoba prawna, – wyjaśnia różnice między osobą – wymienia osoby prawne. fizyczną a prawną, – charakteryzuje cechy osoby prawnej, – charakteryzuje rodzaje osób prawnych. 99 Czynności prawne – definiuje pojęcie: czynność prawna, – wymienia sposoby składania oświadczenia woli. – charakteryzuje rodzaje czynności prawnych, – omawia treść czynności prawnych. 100 Powtórzenie wiadomości – osoba fizyczna i prawna – rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 101 Pojęcie i rodzaje rzeczy – definiuje pojęcie: rzecz, – wymienia cechy rzeczy. – charakteryzuje części składowe rzeczy oraz jej przynależności. 102 Własność – wymienia uprawnienia przysługujące właścicielowi rzeczy. – wymienia ograniczone prawa rzeczowe. – charakteryzuje sposoby nabycia i utraty własności, – analizuje uprawnienia właściciela rzeczy w przypadku naruszenia prawa własności, – porównuje własność do użytkowania wieczystego. 103 Współwłasność i jej rodzaje – definiuje pojęcie: współwłasność, – wymienia uprawnienia współwłaściciela rzeczy. – analizuje rodzaje współwłasności. 104 Powtórzenie wiadomości z zakresu prawa cywilnego i rzeczowego – rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 18 105 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu prawa cywilnego i rzeczowego VII. WYBRANE PRZEPISY PRAWA PRACY 106 Źródła prawa pracy – definiuje termin: prawo pracy, – wymienia źródła prawa pracy. – wyznacza przedmiot regulacji kodeksu pracy. 107 Stosunek pracy – definiuje pojęcie: stosunek pracy, – wyznacza cechy charaktery– rozróżnia sposoby powstawania styczne dla stosunku pracy. stosunku pracy. 108 Zawarcie stosunku pracy na podstawie powołania, wyboru, mianowania, spółdzielczej umowy o pracę. – interpretuje pojęcia: powołanie, wybór, mianowanie. – analizuje sposoby zatrudnienia pracownika na podstawie powołania, wyboru, mianowania, spółdzielczej umowy o pracę. 109/ /110 Rodzaje umów o pracę – wymienia rodzaje umów o pracę, – wskazuje warunki zawarcia umowy o pracę, – wymienia elementy umowy o pracę. – sporządza umowę o pracę, – wyznacza obowiązki pracodawcy dotyczące zawarcia umowy o pracę, – charakteryzuje rodzaje umów o pracę, – porównuje umowę o pracę do umowy-zlecenia. 111 Powtórzenie wiadomości z zakresu nawiązania stosunku pracy – rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 112 Sposoby rozwiązania umowy o pracę – wymienia sposoby rozwiązania umowy o pracę. – analizuje sposób rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron. 113/ /114 Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem – definiuje termin: wypowiedzenie, – identyfikuje okresy wypowiedzenia. – oblicza długość okresu wypowiedzenia, – określa, na czym polega prawna ochrona pracownika przed wypowiedzeniem. 115/ /116 Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia – wymienia przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, – identyfikuje okoliczności zwolnienia pracownika z przyczyn niezawinionych przez niego. – analizuje przyczyny rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz z przyczyn niezawinionych przez pracownika, – określa obowiązki pracodawcy w razie rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, – analizuje uprawnienia pracownika w razie naruszenia przepisów o rozwiązaniu umowy o pracę. 19 117 Powtórzenie wia- – rozpoznaje stopień spełnienia domości z zakrewymagań podstawowych. su rozwiązania stosunku pracy 118 Sprawdzian wiadomości: nawiązanie i rozwiązanie stosunku pracy 119 Prawa i obowiązki stron stosunku pracy – wymienia podstawowe prawa i obowiązki pracodawcy. – charakteryzuje obowiązki pracodawcy. 120 Rodzaje odpowiedzialności pracowniczej – wymienia rodzaje odpowiedzialności pracownika. – określa sytuacje odpowiedzialności porządkowej pracownika, – wyznacza zasady odpowiedzialności materialnej pracownika. 121 Wynagrodzenie za pracę i jego ochrona – definiuje termin: wynagrodzenie za pracę, – rozróżnia składniki wynagrodzenia za pracę, – ustala dodatkowe składniki wynagrodzenia. – charakteryzuje cechy wynagrodzenia za pracę, – omawia dodatkowe składniki wynagrodzenia za pracę, – uzasadnia stosowanie ochrony wynagrodzenia za pracę. 122 Czas pracy – definiuje termin: czas pracy. – charakteryzuje normy czasu pracy. 123/ /124 Urlopy pracownicze – oblicza wymiar urlopu wypo– wymienia osoby mogące skoczynkowego, rzystać z urlopu wypoczynko– omawia zasady korzystania wego, z urlopu wypoczynkowego. – określa czynniki mające wpływ na wymiar urlopu wypoczynkowego. 125/ /126 Ochrona pracy – definiuje terminy i pojęcia: ochrona pracy, młodociany, – wymienia organy zakładowe oraz państwowe zajmujące się ochroną pracy, – rozróżnia sposoby ochrony życia i zdrowia pracownika w zakładzie pracy. 127 Powtórzenie wia- – rozpoznaje stopień spełnienia domości z zakrewymagań podstawowych. su prawa pracy 128 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu prawa pracy 20 – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. – analizuje podstawowe zadania pracodawcy w zakresie ochrony życia i zdrowia pracowników, – analizuje obowiązki pracownika w zakresie ochrony bhp, – ustala zadania pracodawcy w zakresie ochrony pracy kobiet, – interpretuje przepisy prawne dotyczące ochrony pracy młodocianych pracowników. – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. VIII. UMOWY CYWILNOPRAWNE W HOTELARSTWIE 129 Rodzaje umów – wymienia rodzaje umów cywilcywilnoprawnych noprawnych w obrocie gospodarczym, – klasyfikuje umowy cywilnoprawne. – wyjaśnia znaczenie zasady swobody umów w obrocie gospodarczym. 130/ /131 Umowa sprzedaży – definiuje terminy: rękojmia, gwarancja, – wymienia sposoby zawarcia umowy sprzedaży, – wymienia niezbędne elementy umowy sprzedaży. – wyjaśnia zasady odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi, – omawia uprawnienia kupującego z tytułu rękojmi, – wyznacza obowiązki sprzedawcy z tytułu gwarancji, – sporządza umowę sprzedaży. 132 Umowa najmu – definiuje termin: umowa najmu. – charakteryzuje umowę najmu. – sporządza umowę najmu. 133/ /134 Umowa dzierżawy – definiuje termin: umowa dzierżawy, – wykazuje cechy charakterystyczne dla umowy dzierżawy. 135/ /136 Umowa o dzieło – definiuje termin: umowa o dzie- – sporządza umowę o dzieło. ło, – wymienia przykłady umowy o dzieło, – wykazuje cechy charakterystyczne dla umowy o dzieło. 137/ /138 Umowa-zlecenie – definiuje termin: umowa-zlecenie, – wykazuje cechy charakterystyczne dla umowy-zlecenia. 139 Powtórzenie – rozpoznaje stopień spełnienia wiadomości wymagań podstawowych. z zakresu umów cywilnoprawnych – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 140 Umowa hotelowa – postanowienia ogólne – analizuje warunki umowy hotelowej zawartej pomiędzy hotelem a gościem, – analizuje warunki umowy zawartej pomiędzy hotelem a biurem podróży. – definiuje terminy: umowa hotelowa, gość hotelowy, – wykazuje cechy charakterystyczne dla umowy hotelowej, – identyfikuje formy zawierania umowy hotelowej, – wymienia obowiązki gościa hotelowego, – określa sposoby rozwiązania umowy hotelowej. – sporządza umowę dzierżawy, – porównuje umowę dzierżawy do umowy najmu. – sporządza umowę-zlecenie, – porównuje umowę-zlecenie do umowy o dzieło, – porównuje umowę-zlecenie do umowy o pracę. 21 141/ /142 Umowa hotelowa – odpowiedzialność zakładu hotelarskiego. – identyfikuje termin: rzecz wnie– wymienia przykłady rzeczy siona przez gościa, wniesionych przez gościa, – analizuje zasady odpowiedzial– wymienia obowiązki gościa ności hotelarza za rzeczy wniehotelowego związane z doznaną sione przez gościa, szkodą, – identyfikuje sposób postępowa- – analizuje warunki umowy przechowania zawartej pomiędzy nia hotelu w przypadku rzeczy gościem a hotelem. pozostawionych przez gościa. 143 Umowa hotelowa – sposoby wyłączenia odpowiedzialności hotelu – identyfikuje sposoby wyłączenia odpowiedzialności hotelu za szkody na rzeczach wniesionych, – identyfikuje sposoby wyłączenia odpowiedzialności hotelu za korzystanie z innych usług świadczonych przez hotel, – wymienia rzeczy obligatoryjnie przyjmowane na przechowanie. – analizuje okoliczności powodujące możliwość wyłączenia odpowiedzialności hotelu za szkody wyrządzone na rzeczach wniesionych, – analizuje zasady odpowiedzialności hotelarza zawarte w Konwencji Paryskiej z 1962 roku, – analizuje zasady odpowiedzialności ograniczonej kwotowo i do pełnej wysokości poniesionej szkody. 144 Umowa hotelowa – dodatkowa podstawa prawna roszczeń – wymienia rodzaje odpowiedzialności cywilnej. – analizuje sytuacje odpowiedzialności deliktowej i kontraktowej hotelu, – analizuje roszczenia hotelu związane z dochodzeniem roszczeń od nieuczciwych klientów. 145 Konwencja Europejska o odpowiedzialności hotelarzy – wymienia regulacje prawne dotyczące odpowiedzialności hotelarzy za rzeczy wniesione przez gości. – analizuje zasady odpowiedzialności hotelarzy zawarte w Konwencji Europejskiej, Karcie Frankfurckiej. 146 – analizuje zasady odpowieRegulacje prawne – wymienia podstawowe akty dzialności hotelarzy zawarte dotyczące usług prawne dotyczące funkcjonow Konwencji Europejskiej, hotelarskich wania hotelarstwa w Polsce, Karcie Frankfurckiej. – wymienia organizacje międzynarodowe wspierające ekologię – przedstawia działania hotelu związane z ekologią oraz ochrooraz ochronę środowiska, ną środowiska. – identyfikuje wymagania stawiane hotelom wynikające z prawa budowlanego. 147 Powtórzenie – rozpoznaje stopień spełnienia wiadomości wymagań podstawowych. z zakresu umowy hotelowej 148 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu umowy hotelowej 22 – analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE LEKCJI Temat lekcji: SPOSOBY ZASPOKAJANIA POTRZEB. Czas: 45 minut Cele lekcji: Uświadomienie znaczenia zaspokojenia potrzeb w życiu człowieka Metody kształcenia: pogadanka, prezentacja, praca z tekstem, ćwiczenie (rozsypanka wyrazowa). Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć: Formy pracy: praca w grupie, praca samodzielna. – identyfikować pojęcia: dobra, usługi, – rozróżniać sposoby zaspokajania potrzeb, – klasyfikować dobra i usługi, – porównywać cechy dóbr i usług. Środki dydaktyczne: 1. projektor multimedialny, ekran, komputer, 2. krzyżówka – załącznik 1, 3. prezentacja multimedialna pt. „Sposoby zaspokajania potrzeb” – załącznik 2, 4. gra dydaktyczna „Klasyfikacja dóbr i usług” – załącznik 3, 5. podręcznik Ekonomia i prawo w hotelarstwie cz. I – załącznik 4. 23 Przebieg lekcji ETAP PLANOWANIE AKTYWNOŚCI NAUCZYCIELA UWAGI I NAWIĄZUJĄCY Sprawy organizacyjno-porządkowe. Wprowadzenie do zajęć – nawiązanie do poprzedniej jednostki dydak- pogadanka tycznej. Nauczyciel – Prosi uczniów o wyjaśnienie pojęcia „potrzeba”. – Zadaje pytania: Jakie potrzeby odczuwaliście dzisiejszego ranka? Które z nich udało się zaspokoić? W jaki sposób zaspokojone zostały wasze potrzeby? Uczniowie, odpowiadając na pytania nauczyciela, przypominają wiadomości na temat potrzeb ludzkich, definiują własne potrzeby oraz formułują sposoby ich zaspokojenia. II POSTĘPUJĄCY Podanie tematu i celów lekcji. 24 Nauczyciel: – Zapisuje na tablicy pionowo w dwóch kolumnach: 5 rodzajów potrzeb i 5 sposobów zaspokajania potrzeb (materiał pomocniczy nr 1). – Zleca uczniom przyporządkowanie sposobu zaspokojenia potrzeb do rodzaju potrzeby. – Prosi chętnych uczniów o zaprezentowanie całej klasie własnego rozwiązania. – Dokonuje podsumowania ćwiczenia stwierdzeniem: „potrzeby ludzkie mogą być zaspokajane za pomocą dóbr i usług”. „krzyżówka” Nauczyciel: – Wyświetla na ekranie prezentację multimedialną pt. „Sposoby zaspokajania potrzeb”. prezentacja Nauczyciel: – Dzieli klasę na 4-osobowe grupy. – Rozdaje karty dydaktyczne. – Wyjaśnia zadanie do wykonania. Prosi o poprawne ułożenie kart, tak aby przedstawiały klasyfikację sposobów zaspokajania potrzeb. – Obserwuje pracę uczniów. – Omawia poprawne rozwiązanie zadania. – Dokonuje oceny pracy uczniów. praca z tekstem Nauczyciel: – Prosi o otwarcie podręcznika i samodzielne wykonanie ćwiczenia 1 do tematu „Sposoby zaspokajania potrzeb”. – Obserwuje pracę uczniów. – Sprawdza rozwiązanie ćwiczenia. – Omawia poprawne rozwiązanie ćwiczenia. praca z tekstem załącznik 1 załącznik 2 rozsypanka wyrazowa karty dydaktyczne załącznik 3 załącznik 4 III REKAPITULACJA Nauczyciel: – Dokonuje podsumowania treści lekcji, zadaje pytania sprawdzające wiedzę. – Dokonuje oceny pracy uczniów na lekcji. – Wyjaśnia zadanie domowe polegające na opisaniu cech wybranego dobra lub usługi. – Kończy zajęcia pożegnaniem. Załączniki Załącznik 1. „Krzyżówka” potrzeba podnoszenia kwalifikacji potrzeba mieszkania potrzeba bezpieczeństwa potrzeba wypoczynku potrzeba głodu usługi edukacyjne dom z ogrodem kanapka z serem dom opieki społecznej usługa hotelarska książka - poradnik zawodowy dobry zamek w drzwiach łóżko polisa na życie obiad w restauracji Przykład: usługi edukacyjne potrzeba podnoszenia kwalifikacji potrzeba mieszkania potrzeba bezpieczeństwa dom z ogrodem kanapka z serem dom opieki społecznej usługa hotelarska książka - poradnik zawodowy potrzeba wypoczynku dobry zamek w drzwiach łóżko polisa na życie potrzeba głodu obiad w restauracji 25 Załącznik 2. Prezentacja multimedialna 26 Załącznik 3. Klasyfikacja dóbr i usług – rozsypanka wyrazowa Sposoby zaspokajania potrzeb DOBRA WOLNE GOSPODARCZE Dobra konsumpcyjne Dobra produkcyjne (środki spożycia) (środki produkcji) USŁUGI usługi konsumpcyjne usługi produkcyjne Nocleg w hotelu Obiad w restauracji Wystawa w muzeum Spektakl teatralny Budynek mieszkalny Wczasy nad morzem Woda w jeziorze Nadmorska plaża Pole biwakowe Usługi przewodnickie Masło Bułka maślana Filharmonia Pszenica Mąka Buraki cukrowe Cukier Pączki Samochód osobowy Zamrażarka Żelazko Kserokopiarka Komputer Maszyna do szycia 27 Usługa stomatologiczna Porada prawna Parking strzeżony Dżem jagodowy Tkanina Rudy ołowiu Wiertarka udarowa Kombajn Śmietana Młotek Działalność Policji Spodnie jeansowe Telewizor Telefon Powietrze Światło słoneczne Ziemia orna Sofa Mięso Jaja Usługi budowlane Załącznik 4. Ćwiczenie z podręcznika Dokonaj klasyfikacji poniżej podanych dóbr i usług, wpisz je do tabeli do odpowiedniej grupy. Dobra i usługi: chleb, mieszkanie, edukacja, opieka medyczna, piec hutniczy, cement, usługi bankowe, lodówka, pralka, samochód, pasta do zębów, woda w rzece, światło słoneczne, krosna, rudy żelaza, telewizor, hala fabryczna, żyto, usługi budowlano-montażowe. Dobra wolne gospodarcze konsumpcyjne 28 Usługi produkcyjne konsumpcyjne produkcyjne Temat lekcji: Rynek pracy i jego elementy. Czas: 45 minut Metody kształcenia: pogadanka, ćwiczenie (rozsypanka wyrazowa), prezentacja, praca z tekstem, ćwiczenie Po zakończeniu zajęć uczeń powinien symulacyjne. umieć: Formy pracy: praca w grupie, praca samodzielna. Cele lekcji: Analizowanie zmian na lokalnym rynku pracy – – – – definiować termin: rynek pracy, rozróżniać elementy rynku pracy, rozróżniać sytuacje na rynku pracy, charakteryzować sytuacje na rynku pracy, – przewidywać skutki zmian na lokalnym rynku pracy na podstawie krzywej popytu i krzywej podaży. Środki dydaktyczne: 1. projektor multimedialny, ekran, komputer, 2. pudełko z kartami – załącznik 1, 3. prezentacja multimedialna pt. „Rynek pracy i jego elementy” – załącznik 2, 4. artykuł pt.: „Pracodawca dyktuje warunki zatrudnienia” – załącznik 3, 5. arkusz pracy grupy – załącznik 4, 6. podręcznik Ekonomia i prawo w hotelarstwie cz. I – załącznik 5. Przebieg lekcji ETAP PLANOWANIE AKTYWNOŚCI NAUCZYCIELA UWAGI I NAWIĄZUJĄCY Sprawy organizacyjno-porządkowe. Wprowadzenie do zajęć - nawiązanie do tematu lekcji: „Rynek i jego elementy” Nauczyciel – Prosi uczniów o przypomnienie pojęcia „rynek”. – Prosi uczniów o przypomnienie kryteriów klasyfikacji „rynku”. – Zadaje pytania: Jak nazwiemy rynek, na którym przedmiotem transakcji kupna /sprzedaży jest praca ludzka? Co kryje się pod pojęciem „praca ludzka”? Jakie są elementy rynku? Uczniowie, odpowiadając na pytania nauczyciela, przypominają wiadomości na temat rynku, definiują „rynek pracy”, próbują wyjaśnić termin „praca ludzka”, wymieniają elementy rynku. pogadanka Podanie tematu i celów lekcji. 29 III REKAPITULACJA II POSTĘPUJĄCY rozsypanka Nauczyciel: wyrazowa – Podsumowuje informacje uzyskane od uczniów. – Wyjaśnia uczniom, że rynek pracy składa się z takich samych elementów jak każdy inny, tzn. popytu, podaży, ceny. Jego odmienność wynika tylko z cech towaru, którym jest praca ludzka. – Zapisuje na tablicy pionowo w trzech kolumnach: popyt, podaż, cena. – Prosi uczniów (kilku dowolnie wskazanych lub chętnych) o wyciągnięcie załącznik 1 kartki z pudełka i zapisanie jej treści w odpowiedniej kolumnie na tablicy. – Prosi uczniów o sprawdzenie poprawności zapisów. – Dokonuje podsumowania ćwiczenia – w tym celu w I kolumnie przy wyrazie popyt dopisuje „na pracę”, a w II kolumnie przy wyrazie podaż dopisuje „pracy”. Stwierdza, że: „popyt na pracę zgłaszają pracodawcy, a podaż pracy – osoby zdolne i chętne do pracy – kandydaci na pracowników, cena jest wynagrodzeniem za pracę”. 30 Nauczyciel: – Wyświetla na ekranie prezentację multimedialną pt. „Rynek pracy i jego elementy”. prezentacja załącznik 2 Nauczyciel: – Dzieli klasę na grupy. – Daje każdej grupie artykuł, arkusz pracy grupy i mazak. – Wyjaśnia zadanie do wykonania. Prosi o przeczytanie tekstu i wypełnienie arkusza pracy grupy. – Obserwuje pracę uczniów. – Prosi przedstawicieli trzech grup o prezentację informacji, na podstawie arkusza pracy grupy, na tematy: charakterystyka rynku pracodawcy, charakterystyka rynku pracownika, charakterystyka aktualnej sytuacji na polskim rynku pracy. – Dokonuje podsumowania zadania. – Dokonuje oceny pracy uczniów. praca z tekstem Nauczyciel: – Prosi o otwarcie podręcznika i samodzielne wykonanie ćwiczenia 1 i 2 do tematu „Rynek pracy i jego elementy”. – Obserwuje pracę uczniów. – Sprawdza rozwiązanie ćwiczenia. – Omawia poprawne rozwiązanie ćwiczenia. Praca samodzielna załącznik 5 Nauczyciel: – Dokonuje podsumowania treści lekcji, zadaje pytania sprawdzające wiedzę. – Dokonuje oceny pracy uczniów na lekcji. – Kończy zajęcia pożegnaniem. ćwiczenie w grupach załącznik 3 załącznik 4 Załączniki Załącznik 1. Rozsypanka wyrazowa – Karty do pudełka (karty należy porozcinać) Absolwent Technikum Odzieżowego Sprzedawca Referent ds. płac Magister farmacji Hydraulik Księgowa Student Politechniki Łódzkiej Specjalista ds. marketingu Informatyk Płaca Wynagrodzenia za pracę Pensja Spółdzielnia Mieszkaniowa GRYF Zakład ProdukcyjnoUsługowy „Alfa” Urząd Miasta Łodzi Zakład szewski „Bucik” Firma ochroniarska Bank Urząd Skarbowy Szkoła Podstawowa Zakład Ubezpieczeń Społecznych 31 Przykład rozwiązania: Rozsypanka wyrazowa – Karty do pudełka Popyt na pracę Podaż pracy Cena Zakład Ubezpieczeń Społecznych Magister farmacji Wynagrodzenia za pracę Płaca Urząd Skarbowy Firma ochroniarska Bank Księgowa Specjalista ds. marketingu Student Politechniki Łódzkiej Załącznik 2. Prezentacja multimedialna 32 33 Załącznik 3. Artykuł pt.: „Pracodawca dyktuje warunki zatrudnienia” Pracodawca dyktuje warunki zatrudnienia Jeszcze kilka miesięcy temu sytuacja na rynku pracy w Polsce była bardzo dobra. Pracownicy byli górą, dyktowali warunki zatrudnienia. Przedsiębiorcy musieli walczyć o względy specjalistów, gwarantując im coraz lepsze warunki socjalne i rozwojowe. Potwierdzeniem tego zjawiska był wzrost wynagrodzeń Polaków. Pracodawcy zmuszeni byli płacić coraz więcej swoim fachowcom. W 2008 roku pensje w Polsce wzrosły średnio o 10% . Zaledwie 4 procent Polaków godziło się pracować za stawkę minimalną, która wynosiła niecałe 1000 zł na rękę. Niestety po 2 latach dobrobytu na rynku pracy i wzrostu płac przyszła pora na powrót do czasów, kiedy to pracodawca decydował o warunkach zatrudnienia. Zmiany te są wynikiem spowolnienia gospodarczego. Wiele firm jest zmuszonych do masowych zwolnień swoich pracowników, szukania oszczędności wszędzie, gdzie się da, także wśród personelu. Chcąc ograniczyć wydatki, organizacje decydują się na różne zabiegi wobec pracowników. Zmuszają ich do samozatrudnienia, masowo zatrudniają stażystów czy praktykantów, stosują leasing pracowniczy. Wpływ na wzmocnienie pozycji pracodawcy na rynku pracy ma fala osób powracających z emigracji zarobkowej. Tysiące emigrantów w połączeniu z malejącą liczbą miejsc pracy sprawia, iż muszą walczyć o pracę. Pracodawca ma większe możliwości w doborze kadr, może stawiać kandydatom większe wymagania. 34 Jak wynika z badań „Gazety Wyborczej” Polacy pozbawieni etatu przyjmują każdą pracę. Stanowiska, które były dotąd mało atrakcyjne, dla niektórych nawet przynoszące ujmę, stały się jedyną deską ratunku, pozwalającą na przeżycie i utrzymanie rodziny. Wiele osób aplikuje o pracę, w której mogą liczyć jedynie na minimalną stawkę wynagrodzenia. Oblegane są sklepy czy słabo płatne stanowiska urzędnicze. Na jedno miejsce w ZUS złożyło swoje CV 178 osób. Bezrobotni starają się o pracę w firmach sprzątających, ochroniarskich. Z radością przyjmują obowiązki kontrolera w miejskich autobusach czy pracownika hipermarketu siedzącego w kasie czy wykładającego towar na półki. Nadal istnieją branże, w których brakuje pracowników. Mowa o stanowiskach wymagających wąskiej specjalizacji, wysokich kwalifikacji i kompetencji. Eksperci z dziedziny IT, projektanci dróg czy specjaliści od analiz rynku finansowego nie powinni mieć problemu z pracą ani z dobrymi zarobkami. Źródło: http://www.alepraca.pl/2009-03-05 Załącznik 4. Arkusz pracy grupy A. Zachowania pracodawców charakterystyczne dla rynku pracownika: – – – B. Zachowania pracowników/kandydatów na pracowników charakterystyczne dla rynku pracownika: – – C. Zachowania pracodawców charakterystyczne dla rynku pracodawcy: – – – – – D. Zachowania pracowników/kandydatów na pracowników charakterystyczne dla rynku pracodawcy: – – 35 E. Obecnie w Polsce po 2 latach dobrobytu na rynku pracy i wzrostu płac mamy powrót do czasów, kiedy to ......................................................... decydował o warunkach zatrudnienia. Zmiany te są wynikiem .......................... ................................................................ . Na wzmocnienie pozycji pracodawcy na rynku pracy ma wpływ ................................................... ................................................................................................................................... . F. Pracownicy poszukiwani na rynku pracy: .................................................... .................... ............................................................................................................... ..................................................................................................................................... ................................................................................................................................... . Przykład rozwiązania. Arkusz pracy grupy A. Zachowania pracodawców charakterystyczne dla rynku pracownika: – muszą walczyć o względy specjalistów, gwarantując im coraz lepsze warunki socjalne i rozwojowe, – płacą coraz więcej swoim pracownikom. B. Zachowania pracowników/kandydatów na pracowników charakterystyczne dla rynku pracownika: – pracownicy dyktują warunki zatrudnienia. C. Zachowania pracodawców charakterystyczne dla rynku pracodawcy: – mają większe możliwości w doborze kadr, – stawiają kandydatom większe wymagania, – szukając oszczędności, zwalniają ludzi, – zatrudniają tanią siłę roboczą, np.: stażystów czy praktykantów, – poszukują specjalistów w wąskich dziedzinach. 36 D. Zachowania pracowników/kandydatów na pracowników charakterystyczne dla rynku pracodawcy: – pozbawieni etatu przyjmują każdą pracę, – zatrudniają się na stanowiskach, które były dotąd mało atrakcyjne, a nawet hańbiące, bo stały się jedyną deską ratunku, pozwalającą na przeżycie i utrzymanie rodziny, – często starają się o pracę, w której mogą liczyć jedynie na minimalną stawkę wynagrodzenia. E. Obecnie w Polsce po 2 latach dobrobytu na rynku pracy i wzrostu płac mamy powrót do czasów, kiedy to pracodawca decydował o warunkach zatrudnienia. Zmiany te są wynikiem spowolnienia gospodarczego. Na wzmocnienie pozycji pracodawcy na rynku pracy ma wpływ fala osób powracających z emigracji zarobkowej. F. Pracownicy poszukiwani na rynku pracy: kompetentni specjaliści wąskich specjalizacji o wysokich kwalifikacjach, eksperci z dziedziny IT, projektanci dróg, specjaliści od analiz rynku finansowego. Temat lekcji: Charakterystyka umów o pracę. Czas: 45 minut Cele lekcji: Wykazanie różnic Metody kształcenia: elementy wypomiędzy poszczególnymi rodzajami kładu, ćwiczenie z wykorzystaniem umów o pracę. techniki JIGSAW (układanka) Formy pracy: praca indywidualna, Po zakończeniu zajęć uczeń powinien praca zespołowa. umieć: – identyfikować rodzaje umów o pra- Środki dydaktyczne: cę, 1. Kodeks pracy (fragmenty tekstu) – prezentować poszczególne umowy – załącznik 1. o pracę, 2. Wzory umów o pracę – załącznik 2. – rozróżnić rodzaje umów o pracę, – wskazać stałe elementy umowy o pracę. 37 Przebieg lekcji ETAP PLANOWANIE AKTYWNOŚCI NAUCZYCIELA UWAGI I NAWIĄZUJĄCY Sprawy organizacyjno-porządkowe. Wprowadzenie do zajęć - nawiązanie do tematu lekcji: „Charakterystyka umów o pracę” Nauczyciel – Zadaje pytania: Co to jest stosunek pracy? W jaki sposób powstaje stosunek pracy? Jakie znacie rodzaje umów o pracę? Uczniowie, odpowiadając na pytania nauczyciela, przypominają sobie wiadomości na temat stosunku pracy, definiują pojęcie stosunku pracy oraz sposoby jego zawarcia. pogadanka Podanie tematu i celów lekcji. II POSTĘPUJĄCY Nauczyciel: – Podsumowuje informacje uzyskane od uczniów. – Dzieli klasę na zespoły 5-osobowe. praca w grupach – I etap – ok. 10 min – Każdy członek zespołu otrzymuje jeden rodzaj umowy o pracę (wzór umowy oraz wyciąg z Kodeksu pracy) do omówienia w grupie. Zespół ma: umowę na okres próbny – a, umowę na czas nieokreślony – b, umowę na czas określony – c, umowę na czas wykonania określo- praca nej pracy – d, umowę na czas zastępstwa – e (grupa ma razem całość z tekstem materiału a + b + c + d+e) – W pozostałych zespołach jest tak samo. II etap – ok.10 min – Uczniowie z poszczególnych zespołów opracowujący ten sam rodzaj umowy o pracę spotykają się w grupach ekspertów. Tam omawiają ją, porządkują swoją wiedzę, wyjaśniają wątpliwości i zastanawiają się, w jaki sposób najlepiej nauczyć pozostałych członków swoich grup. praca w grupach praca z tekstem III REKAPITULACJA praca III etap – ok. 15 min – Uczniowie wracają do swoich pierwotnych grup i uczą się wzajemnie. w grupach Każdy członek grupy ma za zadanie nauczyć się wszystkich rodzajów praca umów o pracę. z tekstem 38 IV etap – ok. 5 min – Następuje krótki sprawdzian całości wiedzy opanowanej przez uczniów. – Pytania może przygotować nauczyciel bądź sami uczniowie (w grupach ekspertów – do każdej partii materiału po jednym pytaniu). 39 Propozycja sprawdzianu Uzupełnij zdania: Pracodawca zawarł umowę o pracę …………………… w celu sporządzenia rocznego bilansu. Pracodawca zawarł umowę o pracę ……………………. w celu sprawdzenia jego przydatności na danym stanowisku pracy. Pracodawca zawarł umowę o pracę z pracownikiem na okres 6 miesięcy w celu ………………… przebywającej na urlopie wychowawczym. Pracodawca zawarł umowę o pracę z bezrobotnym………………. w celu zbioru truskawek. Pracodawca zawarł umowę o pracę …………………. od dnia 1 września do 30 czerwca następnego roku. Pracodawca zawarł umowę o pracę ………………………., podając termin rozpoczęcia pracy bez oznaczenia końcowego terminu trwania stosunku pracy. 40 Złącznik 1 Dział 1 – Zawarcie umowy o pracę Art. 25. § 1. Umowę o pracę zawiera się na czas nieokreślony, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy. Jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności. § 2. Każda z umów, o których mowa w § 1, może być poprzedzona umową o pracę na okres próbny, nieprzekraczający 3 miesięcy. Art. 251. § 1. Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca. § 2. Uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuższego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uważa się za zawarcie, od dnia następującego po jej rozwiązaniu, kolejnej umowy o pracę na czas określony w rozumieniu § 1. § 3. Przepis § 1 nie dotyczy umów o pracę na czas określony zawartych: 1) w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, 2) w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym albo zadań realizowanych cyklicznie. Art. 26. Stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a jeżeli terminu tego nie określono - w dniu zawarcia umowy. 41 § 1. Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności: 1) rodzaj pracy, 2) miejsce wykonywania pracy, 3) wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, 4) wymiar czasu pracy, 5) termin rozpoczęcia pracy. § 2. Umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków. § 3. Pracodawca informuje pracownika na piśmie, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę, o: 1) obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy, 2) częstotliwości wypłat wynagrodzenia za pracę, 3) wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego, 4) obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę, 5) układzie zbiorowym pracy, którym pracownik jest objęty, a jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy - dodatkowo o porze nocnej, miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia oraz przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy. § 31. Poinformowanie pracownika o jego warunkach zatrudnienia, o których mowa w § 3 pkt 1-4, może nastąpić przez pisemne wskazanie odpowiednich przepisów prawa pracy. § 32. Pracodawca informuje pracownika na piśmie o zmianie jego warunków zatrudnienia, o których mowa w § 3 pkt 1-4, o objęciu pracownika układem zbiorowym pracy, a także o zmianie układu zbiorowego pracy, którym pracownik jest objęty, niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 1 miesiąca 42 od dnia wejścia w życie tych zmian, a w przypadku gdy rozwiązanie umowy o pracę miałoby nastąpić przed upływem tego terminu - nie później niż do dnia rozwiązania umowy. § 33. Poinformowanie pracownika o zmianie jego warunków zatrudnienia, o których mowa w § 3 pkt 1-4, może nastąpić przez pisemne wskazanie odpowiednich przepisów prawa pracy. § 4. Zmiana warunków umowy o pracę wymaga formy pisemnej. § 5. Przepisy § 1-4 stosuje się odpowiednio do stosunków pracy nawiązanych na innej podstawie niż umowa o pracę. Załącznik 2 .......................................................... Kraków, 1 marca 2009 r. (pieczątka firmowa pracodawcy) Umowa o pracę na okres próbny zawarta w dniu 1 marca 2009 r. w Krakowie pomiędzy: 1. Biurem Rachunkowym „CYFRA” z siedzibą przy ul. Małej 2 w Krakowie, zwanym dalej Pracodawcą, reprezentowanym przez Prezesa – Pana Jana Nowaka a 2. Panią Nadią Kruk, zamieszkałą przy ul. Długiej 1 w Krakowie, zwaną dalej Pracownikiem, o następującej treści: 1. Pracodawca zatrudnia Panią na okres próbny wynoszący trzy miesiące na stanowisku sekretarki w wymiarze pełnego etatu czasu pracy i powierza obowiązki związane z obsługą sekretariatu, których zakres został określony w załączniku do niniejszej umowy. 43 2. Jako miejsce wykonywania pracy ustala się siedzibę Pracodawcy, tj. Biuro Rachunkowe „CYFRA” mieszczące się przy ul. Małej 2 w Krakowie, a dniem rozpoczęciem pracy jest 1 marca 2009 r. 3. W czasie trwania umowy o pracę Pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie w wysokości miesięcznej 2600 zł brutto (słownie: dwa tysiące sześćset złotych), na które składa się: 1) wynagrodzenie zasadnicze: 2400 zł 2) dodatek za pracę przy komputerze: 200 zł. 4. Umowę zawiera się na okres od dnia 1 marca 2009 r. do dnia 30 maja 2009 r. Nadia Kruk .............................................. Prezes Jan Nowak .............................................. Oświadczam, że egzemplarz niniejszej umowy otrzymałam i po zapoznaniu się z jej treścią zaproponowane warunki pracy i wynagrodzenia przyjmuję. 1 marca 2009 r. Nadia Kruk …………………………………. .......................................................... (pieczątka firmowa pracodawcy) Warszawa, 1 kwietnia 2009 r. Umowa o pracę na czas określony zawarta w dniu 1 kwietnia 2009 r. w Warszawie pomiędzy: 1. Biurem Finansowo-Rachunkowym „PRYZMAT” z siedzibą przy ul. Kwiatowej 29 w Warszawie, zwanym dalej Pracodawcą, reprezentowanym przez Prezesa – Pana Jana Maliniaka a 2. Panem Piotrem Krukiem, zamieszkałym przy ul. Gandhiego 8 w Warszawie, zwanym dalej Pracownikiem, 44 o następującej treści: 1. Pracodawca zatrudnia Pana na stanowisku doradcy finansowego w wymiarze ¾ etatu i powierza obowiązki związane z doradztwem finansowym i obsługą klientów, których zakres został określony w załączniku do niniejszej umowy. 2. Jako miejsce wykonywania pracy ustala się siedzibę Pracodawcy, tj. Biuro Finansowo-Rachunkowe „PRYZMAT” mieszczące się przy ul. Kwiatowej 29 w Warszawie. 3. Dniem rozpoczęciem pracy jest 1 czerwca 2009 r. 4. W czasie trwania umowy o pracę Pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie w wysokości miesięcznej 3000 zł brutto (słownie: trzy tysiące złotych), na które składa się: – wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 2500 zł – premia miesięczna w wysokości 20% wynagrodzenia zasadniczego. 5. Umowę zawiera się na czas określony, tj. od dnia 1 czerwca 2009 r. do dnia 31 grudnia 2009 r. 6. Każda ze stron może rozwiązać umowę przed upływem terminu określonego w pkt. 5 za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Piotr Kruk …………………….. Prezes Jan Maliniak ……………………………. Oświadczam, że egzemplarz niniejszej umowy otrzymałem i po zapoznaniu się z jej treścią zaproponowane warunki pracy i wynagrodzenia przyjmuję. 15 kwietnia 2009 r. Piotr Kruk ………………………………………… 45 ....................................... Pieczęć Pracodawcy Warszawa, 1 lutego 2009 r. Umowa o pracę w zastępstwie zawarta 1 lutego 2009 r. w Warszawie między: Przedsiębiorstwem Usługowo-Handlowym „Komputeroland” z siedzibą w Warszawie ul. Dworska 79/98 03-789, zwanym dalej Pracodawcą, a Panią Sylwią Samson zamieszkałą w Łomiankach 09-765 ul. Drożna 56, zwaną dalej Pracownikiem o treści następującej: 1. Pracodawca zatrudnia Pracownika na zastępstwo Sylwii Marczak, której udzielono urlopu wychowawczego na okres od 1 lutego 2009 r. do 31 stycznia 2010 r. Przez ten czas Pracownik będzie zatrudniony na stanowisku przedstawiciela handlowego. 2. Do obowiązków Pracownika należy: nawiązywanie kontaktów z nowymi klientami oraz utrzymywanie ze starymi, oferowanie i sprzedaż komputerów Pracodawcy, sporządzanie tygodniowych, miesięcznych, kwartalnych i rocznych raportów i przedstawianie ich menedżerowi działu sprzedaży Pracodawcy, przyuczanie oraz dbanie o prawidłowy rozwój przydzielonych młodszych handlowców (maksymalnie jeden na kwartał) itd. 3. Pracownik wykonuje pracę na terenie województwa mazowieckiego. Czas pracy Pracownika jest określony wymiarem jego zadań. 4. Pracownik jest zobowiązany stawić się do pracy 1 lutego 2009 r. w siedzibie Pracodawcy. 5. Za wykonaną pracę Pracownik otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze 3 000 zł brutto miesięcznie oraz miesięczną prowizję od obrotu: 100 zł brutto od sprzedaży każdego komputera; a w razie sprzedaży ponad 50 komputerów miesięcznie prowizja wyniesie 200 zł brutto od komputera. Liczbę sprzedanych komputerów ustala się na podstawie potwierdzeń dokonania przelewów przez klientów Pracownika. 6. Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron. ........................................ Podpis Pracodawcy 46 ....................................... Podpis Pracownika .......................................................... (pieczątka firmowa pracodawcy) Łódź, 30 listopada 2009 r. Umowa o pracę zawarta na czas wykonania określonej pracy zawarta w dniu 30 listopada 2009 r. w Łodzi między: 1. Firma Usług Turystyczno-Rekreacyjnych „MARIAANNA” spółka z o.o. z siedzibą przy ul. Krótkiej 2 w Łodzi, zwaną dalej Pracodawcą, reprezentowaną przez Prezesa – Pana Jana Nowaka a 2. Panią Ewą Gil, zamieszkałą przy ul. Długiej w Łodzi, zwaną dalej Pracownikiem. o następującej treści: 1. Pracodawca zatrudnia Panią na stanowisku kucharza w pełnym wymiarze czasu pracy i powierza obowiązki związane z przygotowywaniem posiłków i obsługą klientów w ośrodku wypoczynkowym w sezonie zimowym 2009/2010 r. 2. Jako miejsce wykonywania pracy ustala się Ośrodek Wypoczynkowy „Jurata” w Kołobrzegu mieszczący się przy ul. Zielnej 2. 3. Dniem rozpoczęciem pracy jest 3 stycznia 2010 roku. 4. W czasie trwania umowy o pracę Pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze w wysokości miesięcznej 2.000 zł brutto (słownie: dwa tysiące złotych). 5. Umowę zawiera się na czas wykonania pracy, o której mowa w pkt 1., tj. do zakończenia sezonu zimowego 2010 (wyjazdu ostatniego klienta ośrodka). Ewa Gil ……………………… Oświadczam, że egzemplarz niniejszej umowy otrzymałam i po zapoznaniu się z jej treścią zaproponowane warunki pracy i wynagrodzenia przyjmuję. Prezes Jan Nowak …………………… 30 listopada 2009 r. Ewa Gil ..................................................................... 47 .......................................................... (pieczątka firmowa pracodawcy) Warszawa, 1 kwietnia 2009 r. Umowa o pracę zawarta na czas nieokreślony zawarta w dniu 1 kwietnia 2009 r. w Łodzi pomiędzy: 1. Biurem Finansowym „LITERKA” z siedzibą przy ul. Piotrkowskiej 25 w Łodzi, zwanym dalej Pracodawcą, reprezentowanym przez Prezesa – Pana Jana Nowaka a Panem Pawłem Gilem, zamieszkałym przy ul. Kilińskiego 2 w Łodzi, zwanym dalej Pracownikiem o następującej treści: 1. Pracodawca zatrudnia Pana na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony na stanowisku dyrektora działu obsługi klientów w pełnym wymiarze czasu pracy i powierza obowiązki określone w zakresie zadań i czynności stanowiących załącznik do niniejszej umowy. 2. Pracownik obowiązany jest wykonywać powierzoną pracę w siedzibie pracodawcy, tj. w Biurze Finansowym „LITERKA” mieszczącym się przy ul. Piotrkowskiej 21 w Łodzi, począwszy od dnia 1 kwietnia 2009 r. 3. W czasie trwania umowy o pracę Pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie płatne na warunkach przewidzianych w niniejszej umowie składające się z: wynagrodzenia zasadniczego – 4000 zł dodatku funkcyjnego – 400 zł premii miesięcznej w wysokości 10 % wynagrodzenia zasadniczego RAZEM BRUTTO: 4800 zł (słownie: cztery tysiące osiemset złotych). 4. Inne warunki umowy: W czasie trwania umowy Pracownik ma prawo korzystać ze służbowego samochodu, a także otrzymuje do dyspozycji telefon komórkowy. Paweł Gil ……………………………. Prezes Jan Nowak ………………………….. Oświadczam, że egzemplarz niniejszej umowy otrzymałem i po zapoznaniu się z jej treścią zaproponowane warunki pracy i wynagrodzenia przyjmuję. 1 kwietnia 2009 r. Paweł Gil ........................................................... 48 Temat lekcji: CV i list motywacyjny – czyli co mogę zaoferować pracodawcy Czas: 90 minut Cele lekcji: Ocena swoich predyspozycji zawodowych oraz przygotowanie dokumentów niezbędnych w poszukiwaniu pracy Metody kształcenia: elementy wykładu, ćwiczenie, pogadanka heurystyczna, pokaz. Formy pracy: praca indywidualna, praca zespołowa. Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć: – sporządzić CV oraz list motywacyj- Środki dydaktyczne: ny 1. przykłady listów motywacyjnych – ocenić poprawność napisanego CV i CV oraz listu motywacyjnego 2. schematy listów motywacyjnych – ocenić swoje zainteresowania oraz i CV umiejętności 3. podręcznik – tworzyć pożądany wizerunek samego siebie Przebieg lekcji ETAP PLANOWANIE AKTYWNOŚCI NAUCZYCIELA UWAGI I NAWIĄZUJĄCY Sprawy organizacyjno-porządkowe. Wprowadzenie do zajęć - nawiązanie do tematu lekcji: „CV i list motywacyjny- czyli co mogę zaoferować pracodawcy” Nauczyciel – Zadaje pytania: jakie dokumenty powinna przygotować osoba poszukująca pracy? Czym różnią się te dwa dokumenty? – Uczniowie, odpowiadając na pytanie nauczyciela, przypominają sobie wiadomości na temat curriculum vitae oraz listu motywacyjnego. pogadanka Podanie tematu i celów lekcji. 49 II POSTĘPUJĄCY III REKAPITULACJA Nauczyciel: – Podsumowuje informacje uzyskane od uczniów. – Prezentuje dokumenty niezbędne przy ubieganiu się o pracę. wykład Nauczyciel: – przedstawia uczniom na foliogramie, planszy lub prezentacji multimedialnej kilka przykładowych CV, – rozmawia z uczniami na temat - jak skutecznie zaprezentować siebie, by znaleźć odpowiednią pracę, – prosi o stworzenie listy swoich umiejętności i zdolności przydatnych w pracy, – prosi uczniów o sporządzenie na komputerze swojego CV, – przedstawia uczniom na foliogramie, planszy lub prezentacji multimedialnej schemat listu motywacyjnego oraz kilka przykładowych listów motywacyjnych, – prosi uczniów o zredagowanie listu motywacyjnego na komputerze – prosi o przedstawienie różnic między życiorysem a CV. pokaz pokaz prezentacja Nauczyciel: – Dokonuje podsumowania treści lekcji, zadaje pytania sprawdzające wiedzę. – Dokonuje oceny pracy uczniów na lekcji. – Kończy zajęcia pożegnaniem. Temat lekcji: Charakterystyka spółek osobowych. Czas: 45 minut Cele lekcji: Analizowanie Metody pracy: elementy wykładu, podstawowych cech spółek dyskusja, burza mózgów, ćwiczenie. osobowych Forma organizacyjna: praca w grupie, praca samodzielna. 50 Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć: – wymienić rodzaje spółek osobowych, – wykazać podobieństwa i różnice pomiędzy spółkami osobowymi. Środki dydaktyczne: 1. projektor multimedialny, ekran, komputer, 2. foliogram (ew. krótka prezentacja multimedialna) „Rodzaje spółek” – załącznik 1, 3. fragmenty kodeksu spółek handlowych – załącznik 2, 4. arkusz pracy grupy – załącznik 3, 5. podręcznik Ekonomia i prawo w hotelarstwie cz. I. Przebieg lekcji. ETAP PLANOWANIE AKTYWNOŚCI NAUCZYCIELA UWAGI I NAWIĄZUJĄCY Sprawy organizacyjno-porządkowe. Wprowadzenie do zajęć - nawiązanie do tematu lekcji: „Charakterystyka spółek osobowych” Nauczyciel: – Prosi uczniów o przypomnienie pojęcia „spółka”. – Prosi uczniów o przypomnienie kryteriów klasyfikacji spółek. – Zadaje pytania: Jakie znacie rodzaje spółek? Czy wśród rodziców lub znajomych prowadzi ktoś działalność gospodarczą w formie spółki? Jaka to jest spółka? Czy spółki są dobrą formą prowadzenia działalności gospodarczej? Kto może założyć spółkę? – Uczniowie, odpowiadając na pytania nauczyciela, przypominają wiadomości na temat spółek, definiują pojęcie „spółki”, podają podstawy prawne działalności spółek. pogadanka Podanie tematu i celów lekcji. 51 III REKAPITULACJA II POSTĘPUJĄCY Nauczyciel: – Podsumowuje informacje uzyskane od uczniów. – Wyjaśnia uczniom, że na rynku działają spółki osobowe i kapitałowe, wyjaśnia podstawowe różnice między spółkami osobowymi a kapitałowymi. 52 Nauczyciel: – Prezentuje na foliogramie (wyświetla na ekranie) podział spółek osobowych. – Dzieli klasę na cztery grupy. – Daje każdej grupie materiały pomocnicze (fragmenty kodeksu spółek handlowych), arkusz pracy grupy i mazak. Każda grupa otrzymuje (drogą losowania) jeden rodzaj spółki osobowej: jawną, partnerską, komandytową, komandytowo-akcyjną. – Wyjaśnia zadanie do wykonania. Prosi o wypełnienie arkusza pracy grupy. – Obserwuje pracę uczniów. – Prosi przedstawicieli czterech grup o prezentację informacji, na podstawie arkusza pracy grupy na temat: porównanie cech spółek osobowych. – Dokonuje podsumowania zadania. – Dokonuje oceny pracy uczniów. Nauczyciel: – Dokonuje podsumowania treści lekcji, zadaje pytania sprawdzające wiedzę. – Dokonuje oceny pracy uczniów na lekcji. – Kończy zajęcia pożegnaniem. prezentacja załącznik 1 załącznik 2 załącznik 3 Załączniki Załącznik 1 Załącznik 2. Fragmenty kodeksu spółek handlowych Spółka jawna Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 22. § 1. Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. § 2. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z uwzględnieniem art. 31. 53 Art. 23. Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Art. 24. § 1. Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna”. § 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp. j.”. Art. 25. Umowa spółki jawnej powinna zawierać: 1) firmę i siedzibę spółki, 2) określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, 3) przedmiot działalności spółki, 4) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony. Art. 251. § 1. Spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru. § 2. Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisaniem do rejestru, za zobowiązania wynikające z tego działania odpowiadają solidarnie. Art. 26. § 1. Zgłoszenie spółki jawnej do sądu rejestrowego powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę i adres spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń, 4) nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki, i sposób reprezentacji. § 2. Wszelkie zmiany danych wymienionych w § 1 powinny zostać zgłoszone sądowi rejestrowemu. § 3. Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek zgłoszenia spółki jawnej do rejestru. Do zgłoszenia należy dołączyć złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki. § 4. Spółka, o której mowa w art. 860 Kodeksu cywilnego (spółka cywilna), może być przekształcona w spółkę jawną. Przekształcenie wymaga zgłoszenia do sądu rejestrowego przez wszystkich wspólników. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio. 54 § 5. Z chwilą wpisu do rejestru spółka, o której mowa w § 4, staje się spółką jawną. Spółce tej przysługują wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników. Przepisy art. 553 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio. § 6. Przed zgłoszeniem, o którym mowa w § 4, wspólnicy dostosują umowę spółki do przepisów o umowie spółki jawnej. Art. 27. Współmałżonek wspólnika może żądać wpisania do rejestru wzmianki o umowie, dotyczącej stosunków majątkowych między małżonkami. Spółka partnerska Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 86. § 1. Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. § 2. Spółka może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej. Art. 87. § 1. Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów, określonych w art. 88 lub w odrębnej ustawie. § 2. Wykonywanie wolnego zawodu w spółce może być uzależnione od spełnienia dodatkowych wymagań przewidzianych w odrębnej ustawie. Art. 88. Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego. 55 Art. 89. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale do spółki partnerskiej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej. Art. 90. § 1. Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. § 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.p.”. § 3. Firmy z oznaczeniem „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz skrótu „sp.p.” może używać tylko spółka partnerska. Art. 91. Umowa spółki partnerskiej powinna zawierać: 1) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku przewidzianym w art. 95 § 2, 4) w przypadku gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów, 5) firmę i siedzibę spółki, 6) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, 7) określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość. Art. 92. Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Art. 93. § 1. Zgłoszenie spółki partnerskiej do sądu rejestrowego powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę, adres spółki, nazwiska i imiona partnerów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń, 2) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki, 56 3) przedmiot działalności spółki, 4) nazwiska i imiona partnerów, którzy są uprawnieni do reprezentowania spółki; nie dotyczy to przypadku, gdy umowa spółki nie przewiduje ograniczeń prawa reprezentacji przez partnerów, 5) nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu, 6) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku przewidzianym w art. 95 § 2. § 2. Do zgłoszenia spółki partnerskiej do sądu rejestrowego należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu. § 3. Wszelkie zmiany danych wymienionych w § 1 powinny zostać zgłoszone sądowi rejestrowemu. Art. 94. Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Rozdział 2 Stosunek do osób trzecich Zarząd spółki Art. 95. § 1. Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. § 2. Umowa spółki może przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej. Art. 96. § 1. Każdy partner ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. § 2. Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki może nastąpić tylko z ważnych powodów uchwałą powziętą większością trzech czwartych głosów w obecności co najmniej dwóch trzecich ogólnej liczby partnerów. Umowa spółki może przewidywać surowsze wymogi powzięcia uchwały. 57 § 3. Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki na podstawie § 2 staje się skuteczne z chwilą wpisu do rejestru. Art. 97. § 1. Umowa spółki partnerskiej może przewidywać, że prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki powierza się zarządowi. Przepisów art. 96 nie stosuje się. § 2. Do zarządu powołanego zgodnie z § 1 stosuje się odpowiednio przepisy art. 201-211 i art. 293-300. Dział III Spółka komandytowa Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 102. Spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona. Art. 103. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale do spółki komandytowej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej. Art. 104. § 1. Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa”. § 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.k.”. § 3. Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowa”. Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną. § 4. Nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza w firmie spółki, komandytariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz. 58 Art. 105. Umowa spółki komandytowej powinna zawierać: 1) firmę i siedzibę spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, 4) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, 5) oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (sumę komandytową). Art. 106. Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Art. 109. § 1. Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru. § 2. Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisem do rejestru, odpowiadają solidarnie. Art. 110. § 1. Zgłoszenie spółki komandytowej do sądu rejestrowego powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę i adres spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz odrębnie nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komandytariuszy, a także okoliczności dotyczące ograniczenia zdolności wspólnika do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją, 4) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki - zaznaczenie tej okoliczności, 5) sumę komandytową. § 2. Wszelkie zmiany danych wymienionych w § 1 powinny zostać zgłoszone sądowi rejestrowemu. 59 Rozdział 2 Stosunek do osób trzecich Art. 111. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej. Art. 112. § 1. Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki. Art. 114. Kto przystępuje do spółki w charakterze komandytariusza, odpowiada także za zobowiązania spółki istniejące w chwili wpisania go do rejestru. Art. 116. W przypadku zawarcia umowy spółki komandytowej z przedsiębiorcą prowadzącym przedsiębiorstwo we własnym imieniu i na własny rachunek, komandytariusz odpowiada także za zobowiązania powstałe przy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa, a istniejące w chwili wpisu spółki do rejestru. Art. 117. Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Art. 118. § 1. Komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Dział IV Spółka komandytowo-akcyjna Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 125. Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zo- 60 bowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Art. 126. § 1. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale do spółki komandytowo-akcyjnej stosuje się: 1) w zakresie stosunku prawnego komplementariuszy, zarówno między sobą, wobec wszystkich akcjonariuszy, jak i wobec osób trzecich, a także do wkładów tychże wspólników do spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy – odpowiednio przepisy dotyczące spółki jawnej, 2) w pozostałych sprawach – odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, a w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia. § 2. Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50 000 złotych. Art. 127. § 1. Firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna”. § 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.K.A.”. § 3. Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowo-akcyjna”. Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną. Art. 128. Akcjonariusz jest obowiązany jedynie do świadczeń określonych w statucie. Rozdział 2 Powstanie spółki Art. 129. Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze. 61 Art. 130. Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien zawierać: 1) firmę i siedzibę spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, 4) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość, 5) wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela, 6) liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów, 7) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń, 8) organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej. Art. 131. Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Art. 132. § 1. Komplementariusz może wnieść wkład do spółki komandytowo-akcyjnej na kapitał zakładowy lub na inne fundusze. § 2. Wniesienie przez komplementariusza wkładu na kapitał zakładowy nie wyłącza jego nieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Art. 133. § 1. Zgłoszenie spółki komandytowo-akcyjnej do sądu rejestrowego powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę i adres spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji, 4) liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania, jeżeli statut je przewiduje, 5) wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została wpłacona przed zarejestrowaniem, 62 6) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz okoliczności dotyczące ograniczenia ich zdolności do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją, 7) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki - zaznaczenie tej okoliczności, 8) jeżeli przy zawiązaniu spółki akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne – zaznaczenie tej okoliczności, 9) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony. § 2. Wszelkie zmiany danych wymienionych w § 1 powinny zostać zgłoszone sądowi rejestrowemu. Art. 134. § 1. Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do rejestru. § 2. Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisem do rejestru, odpowiadają solidarnie. Rozdział 3 Stosunek do osób trzecich Art. 135. Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki. Art. 136. § 1. Jeżeli statut dopuszcza przyjęcie do spółki nowego komplementariusza, dotychczasowy akcjonariusz może uzyskać status komplementariusza, albo osoba trzecia może przystąpić do spółki w charakterze komplementariusza, za zgodą wszystkich dotychczasowych komplementariuszy. § 2. Oświadczenie nowego komplementariusza, a także oznaczenie wartości jego wkładów oraz zgoda na brzmienie statutu wymaga formy aktu notarialnego. § 3. Nowy komplementariusz odpowiada także za zobowiązania spółki istniejące w chwili wpisania go do rejestru. Art. 137. § 1. Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu lub prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. 63 § 2. Późniejsze pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki stanowi zmianę statutu spółki i wymaga zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy. § 3. Pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki wbrew jego sprzeciwowi może nastąpić jedynie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu. Art. 138. § 1. Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. § 2. Jeżeli akcjonariusz dokona czynności prawnej w imieniu spółki nie ujawniając swojego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki tej czynności wobec osób trzecich bez ograniczenia; dotyczy to także reprezentowania spółki przez akcjonariusza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres. Rozdział 4 Stosunki wewnętrzne spółki Art. 140. § 1. Każdy komplementariusz ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. § 2. Statut spółki może przewidywać, że prowadzenie spraw spółki powierza się jednemu albo kilku komplementariuszom. Art. 142. § 1. W spółce komandytowo-akcyjnej można ustanowić radę nadzorczą. Jeżeli liczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć osób, ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe. § 2. Członków rady nadzorczej powołuje i odwołuje walne zgromadzenie. § 3. Komplementariusz albo jego pracownik nie może być członkiem rady nadzorczej. § 4. Jeżeli komplementariusz objął lub nabył akcje spółki komandytowo-akcyjnej, nie wykonuje on prawa głosu z tych akcji przy podejmowaniu uchwał, o których mowa w § 2. Nie może on również być pełnomocnikiem pozostałych akcjonariuszy na walnym zgromadzeniu przy podejmowaniu takich uchwał. § 5. Przepisy § 3 i § 4 nie dotyczą komplementariusza pozbawionego prawa prowadzenia spraw spółki lub jej reprezentowania. 64 Art. 143. § 1. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Art. 144. W spółce komandytowo-akcyjnej, w której nie ustanowiono rady nadzorczej, przy podejmowaniu czynności wymienionych w art. 143 § 3 i art. 378 spółkę reprezentuje pełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia. Art. 145. § 1. Walne zgromadzenie może być zwyczajne albo nadzwyczajne. § 2. Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu ma akcjonariusz oraz komplementariusz także w przypadku, gdy nie jest akcjonariuszem spółki komandytowo- akcyjnej. Załącznik 3. Arkusz pracy grupy Nazwa spółki Podstawa prawna Cechy charakterystyczne Akt założycielski Rejestracja Organy Osobowość prawna Odp. za zobowiązania Jawna Partnerska Komandytowa Komandytowo-akcyjna 65 Przykładowe testy Sprawdzian wiedzy z zakresu „Wiadomości wstępnych” – test wyboru z jedną poprawną odpowiedzią, którą należy zaznaczyć znakiem X na załączonej Karcie odpowiedzi. 1) Potrzeba posiadania samochodu należy do grupy potrzeb a) naturalnych. b) kulturalnych. c) biologicznych. d) podstawowych. 2) Potrzeby biologiczne wynikają z istoty naszego organizmu, a ich zaspokojenie jest nam konieczne do życia. Która z potrzeb nie należy do tej grupy? a) Snu. b) Jedzenia. c) Odpoczynku. d) Podróżowania. 3) Dobrami wolnymi nazywamy te środki materialne służące zaspokojeniu potrzeb, które a) dostarcza nam przyroda i są wytwarzane przez człowieka. b) nie są dostarczane przez przyrodę i występują w ilości ograniczonej. c) dostarcza nam przyroda i nie są wytworzone przez człowieka. d) nie są dostarczane przez przyrodę i występują w ilości nieograniczonej. 4) Dobrem konsumpcyjnym jest a) woda w rzece. b) hala fabryczna. c) pasta do zębów. d) usługa fryzjerska. 5) Które z dóbr nie jest dobrem produkcyjnym? a) Żyto. 66 b) Krosna. c) Ruda żelaza. d) Światło słoneczne. 6) Działalność gospodarcza wynika z rozbieżności pomiędzy a) ograniczoną ilością potrzeb a ograniczoną liczbą dóbr i usług. b) nieograniczoną ilością potrzeb a ograniczoną liczbą dóbr i usług. c) ograniczoną ilością potrzeb a nieograniczoną liczbą dóbr i usług. d) nieograniczoną ilością potrzeb a nieograniczoną liczbą dóbr i usług. 7) W trakcie prowadzenia działalności firma korzysta z zasobów a) rzeczowych, finansowych, ludzkich, naturalnych. b) wolnych, kapitałowych, gospodarczych, naturalnych. c) finansowych, materialnych, ludzkich, produkcyjnych. d) kapitałowych, rzeczowych, finansowych, biologicznych. 8) Zasobem naturalnym nie jest a) złoże węgla. b) siła robocza. c) ziemia uprawna. d) ciepło słoneczne. 9) Do której grupy zasobów zaliczysz weksle i czeki? a) Ludzkich. b) Naturalnych. c) Rzeczowych. d) Finansowych. 10) Cechą gospodarki rynkowej jest a) dominacja państwowej własności czynników produkcji. b) nieograniczona ingerencja państwa w życie gospodarcze. c) oddziaływanie mechanizmu rynkowego na popyt, podaż, cenę. d) ograniczony dostęp do innowacji technicznych i organizacyjnych. 11) Jak nazywa się system społeczno-gospodarczy, w którym głównym regulatorem wszystkich procesów zachodzących w gospodarce jest plan centralny? a) System gospodarki rynkowej. b) System gospodarki mieszanej. c) System gospodarki tradycyjnej. d) System gospodarki centralnie planowanej. 12) Wielkość popytu jest to ilość dobra, jaką nabywcy a) chcą i mogą nabyć po określonej cenie. 67 b) mogą, ale nie chcą nabyć po określonej cenie. c) chcą, ale nie mogą nabyć po określonej cenie. d) nie mogą i nie chcą nabyć po określonej cenie. 13) Podaż dóbr i usług to ilość dóbr i usług a) oferowanych do sprzedaży po danej cenie. b) które będą wyprodukowane w przyszłości. c) zgromadzonych w magazynach wytwórców. d) wyprodukowanych i zgromadzonych w magazynach. 14) Przy niezmienionych pozostałych czynnikach, jeśli cena dobra wzrośnie, to wielkość popytu a) zmaleje. b) wzrośnie. c) nie ulegnie zmianie. d) najpierw wzrośnie, a potem zmaleje. 15) Wielkość popytu na dobra i usługi nie zależy od a) cen tych dóbr i usług. b) wzrostu dochodów nabywców. c) kosztów wytwarzania tych dóbr i usług. d) cen dóbr substytucyjnych i komplementarnych. 16) Popyt na telewizory wzrośnie, jeżeli a) ceny telewizorów wzrosną. b) dochody nabywców obniżą się. c) ceny odtwarzaczy DVD spadną. d) liczba konsumentów na rynku zmniejszy się. 17) Który z czynników spowoduje zmniejszenie podaży danego dobra? a) Zniesienie podatku akcyzowego na to dobro. b) Spadek kosztów wytwarzania tego dobra. c) Wzrost popytu na to dobro. d) Spadek cen na to dobro. 18) Cena równowagi rynkowej to cena, przy której wielkość popytu jest a) równa wielkości podaży. b) większa od wielkości podaży. c) mniejsza od wielkości podaży. d) równa lub większa od wielkości podaży. 19) W tabeli znajdują się wielkości popytu i wielkości podaży dobra X (dane w mln) zgłaszane przy różnych poziomach cen. 68 Wskaż cenę równowagi. Wielkość popytu Cena Wielkość podaży A. 5 59 10 B. 6 55 9 C. 7 50 7 D. 10 44 4 20) Który z mierników aktywności gospodarczej przedstawia roczny procentowy wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce? a) Produkt Krajowy Brutto. b) Stopa bezrobocia. c) Dochód Narodowy. d) Stopa inflacji. 21) Sytuację, w której popyt na dobra prestiżowe rośnie wraz ze wzrostem ich ceny, nazywamy efektem a) Veblena b) snobizmu. c) Giffena. d) owczego pędu. 22) Wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych przez społeczeństwo danego kraju w ciągu roku to a) produkt krajowy brutto. b) produkt narodowy netto. c) produkt narodowy brutto. d) wartość globalna produkcji. 23) W państwach o wysokim wskaźniku PKB na 1 mieszkańca standard życia jest a) niski, a potrzeby społeczeństwa są niezaspokojone. b) wysoki, ale zaspokojone są potrzeby tylko małej grupy ludzi. c) niski, a potrzeby społeczeństwa zaspokojone w minimalnym zakresie. d) wysoki, a potrzeby społeczeństwa zaspokojone w znacznym zakresie. 69 Karta odpowiedzi Imię i Nazwisko: .................................................... Klasa. .................../Nr w dzienniku .................. Proszę zaznaczyć poprawną odpowiedź znakiem X w odpowiedniej kratce. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D Otrzymana liczba punktów: ................z 23 pkt. Ocena: ....................................................... Klucz odpowiedzi 70 1. B 2. D 3. C 4. C 5. D 6. B 7. A 8. B 9. D 10. C 11. D 12. A 13. A 14. A 15. C 16. C 17. D 18. A 19. C 20. D 21. A 22. A 23. D Sprawdzian wiedzy z zakresu „Gospodarki zasobami ludzkimi” – test wyboru z jedną poprawną odpowiedzią, którą należy zaznaczyć znakiem X na załączonej Karcie odpowiedzi. 1. Zapotrzebowanie na pracę ludzką zgłaszane przez pracodawców przy określonym wynagrodzeniu to a. podaż pracy. b. rynek pracy. c. koszty pracy. d. popyt na pracę. 2. Podaż pracy nie zależy od a. liczby osób w wieku produkcyjnym. b. wydajności pracy pracowników. c. wysokości oferowanych płac. d. przyrostu naturalnego. 3. Rynek pracownika to sytuacja, w której a. na rynku występuje nadmiar siły roboczej. b. pracodawcy obniżają wynagrodzenia. c. na rynku występuje niedobór siły roboczej. d. pracownicy nie mogą znaleźć pracy. 4. Jak nazywa się wynagrodzenie za pracę, które pracownik otrzymuje zgodnie z umową? a. dochód. b. płaca realna. c. przychód. d. płaca nominalna. 71 5. Sytuacja, w której wielkość popytu na pracę jest większa od wielkości podaży pracy, wskazuje na a. rynek pracownika. b. równowagę na rynku pracy. c. rynek pracodawcy. d. równowagę na każdym rynku. 6. Formę płac, w której wysokość zarobku uzależniona jest od ilości wykonanych jednostek produkcji, nazywamy a. czasową. b. akordową. c. prowizyjną. d. czasowo-premiową. 7. Jaka jest indywidualna miesięczna wydajność pracy recepcji, jeżeli kwartalny przychód ze sprzedaży pokojów wynosi 600 000 PLN, a zatrudnionych jest 10 recepcjonistów? a. 60 000 PLN. b. 30 000 PLN. c. 20 000 PLN. d. 10 000 PLN. 8. Uruchomienie nowego zakładu produkcyjnego spowoduje na lokalnym rynku pracy a. wzrost podaży pracy. b. spadek podaży pracy. c. wzrost popytu na pracę. d. spadek popytu na pracę. 9. W gazecie zamieszczono między innymi następujące ogłoszenia o szkoleniach. Ogłoszenie 1 Ogłoszenie 2 Ogłoszenie 3 Szkolenie: SZTUKA NEGOCJACJI. Podatek VAT w praktyce /60 godzin warsztatów/ Krótki kurs obsługi komputera MS Office Cena szkolenia: 2 000 PLN Cena obejmuje: 120 godzin wykładów, materiały szkoleniowe, warsztaty. Organizator: Izba Skarbowa w Łodzi Tel. 0-42 123 456 72 Łódź, ul. Wesoła 5 Ogłoszenie 4 Wojewódzki Urząd Pracy organizuje bezpłatne szkolenie dla pokojowych Program ma na celu praktyczne przygoto- Szkolenie obejmuje: wanie użytkownika do 5 godz. zajęć teoretycznych sprawnego poruszania 20 godz. zajęć praksię w podstawowych tycznych w obiekzagadnieniach związatach noclegowych. nych z pracą biurową. tel. 0-42 678 000 [email protected] Które z ogłoszeń skierowane jest do kandydatów do pracy w branży hotelarskiej? A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. 10. Która z faz występuje jako pierwsza w procesie zatrudniania pracowników? A. Rozpowszechnianie oferty zatrudnienia. B. Zaproponowanie warunków pracy. C. Ustalenie potrzeb kadrowych. D. Podpisanie umowy o pracę. Karta odpowiedzi Imię i Nazwisko: .................................................... Klasa. .................../Nr w dzienniku .................. Proszę zaznaczyć poprawną odpowiedź znakiem X w odpowiedniej kratce. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B C C C C C C C C C C D D D D D D D D D D Otrzymana liczba punktów: ................ z 10 pkt. Ocena: ....................................................... 73 Klucz odpowiedzi 1. D 2. B 3. C 4. D 5. A 6. B 7. C 8. C 9. D 10. C Sprawdzian wiedzy z zakresu „Prawa pracy” – test wyboru z jedną poprawną odpowiedzią, którą należy zaznaczyć znakiem X na załączonej Karcie odpowiedzi. 1. Przepisy dotyczące umowy o pracę zawiera: a. kodeks karny. b. kodeks postępowania administracyjnego. c. kodeks pracy. d. kodeks spółek handlowych. 2. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest uzależniony od: a. okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. b. wieku pracownika c. sytuacji materialnej pracownika. d. kondycji finansowej pracodawcy. 3. Umowa, której treścią jest wykonywanie pracy określonego rodzaju za wynagrodzeniem na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, to: a. umowa-zlecenie. b. umowa o pracę. c. umowa o dzieło. d. umowa agencyjna. 74 4. Stosunek pracy nawiązuje się w dniu: a. rozpoczęcia pracy. b. wykonania badań lekarskich. c. określonym w umowie o pracę. d. stawienia się pracownika do pracy. 5. Na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części, przy czym co najmniej jedna część wypoczynku powinna obejmować nie mniej niż: a. 10 kolejnych dni kalendarzowych. b. 10 dni roboczych. c. 14 kolejnych dni kalendarzowych. d. 7 dni roboczych. 6. Okres próbny nie może przekraczać: a. 1 miesiąca. b. 3 miesięcy. c. 2 tygodni. d. 2 miesięcy. 7. Świadectwo pracy wydaje się pracownikowi w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy: a. po rozliczeniu się z zakładem pracy. b. bez żadnych warunków, niezwłocznie. c. na jego wniosek złożony na piśmie. d. na wniosek pracodawcy. 8. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie: a. nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania. b. nieobecności pracownika w pracy z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem. c. zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na danym stanowisku. d. niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby. 9. Czy pracownicę w ciąży wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych? a. tak, na podstawie jej pisemnej zgody. b. tak, tylko za zgodą związków zawodowych. c. nie wolno zatrudniać w żadnym przypadku. d. tak, tylko na dwie godziny w ciągu tygodnia. 10. Młodocianym w rozumieniu przepisów prawa pracy jest osoba, która: a. ukończyła 14 lat, a nie przekroczyła 16 lat. 75 b. ukończyła 18 lat. c. ukończyła 21 lat. d. ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Karta odpowiedzi Imię i Nazwisko: .................................................... Klasa. .................../Nr w dzienniku .................. Proszę zaznaczyć poprawną odpowiedź znakiem X w odpowiedniej kratce. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B C C C C C C C C C C D D D D D D D D D D Otrzymana liczba punktów: ................ z 10 pkt. Ocena: ....................................................... Klucz odpowiedzi 76 1. C 2. A 3. B 4. C 5. C 6. B 7. B 8. C 9. C 10. D Sprawdzian wiedzy z zakresu „Majątek przedsiębiorstwa hotelarskiego i źródła jego finansowania” – test wyboru z jedną poprawną odpowiedzią, którą należy zaznaczyć znakiem X na załączonej Karcie odpowiedzi. 1) Ogół środków materialnych i niematerialnych umożliwiających prowadzenie działalności to a) kapitał podmiotu gospodarczego. b) majątek podmiotu gospodarczego. c) kapitał własny podmiotu gospodarczego. d) majątek obrotowy podmiotu gospodarczego. 2) Który z elementów nie należy do majątku trwałego? a) Rzeczowe aktywa trwałe. b) Należności długoterminowe. c) Inwestycje krótkoterminowe. d) Wartości niematerialne i prawne. 3) Do rzeczowych aktywów trwałych należą a) materiały. b) licencje i patenty. c) środki trwałe w budowie. d) długoterminowe papiery wartościowe. 4) Wartości niematerialne i prawne obejmują a) środki o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż jeden rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. b) kwoty pieniężne należne przedsiębiorstwu od osób trzecich, których okres spłaty jest krótszy niż jeden rok. c) nabyte przez jednostkę prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania. d) składniki majątku nabyte na okres dłuższy niż jeden rok w celu osiągnięcia korzyści wynikających z przyrostu ich wartości. 5) Maszyny i urządzenia to a) rzeczowe aktywa trwałe. b) należności długoterminowe. c) inwestycje krótkoterminowe. d) wartości niematerialne i prawne. 6) Przez pojęcie kapitału rozumie się a) środki trwałe będące w dyspozycji przedsiębiorstwa. 77 b) wszystkie środki pieniężne podmiotu gospodarczego. c) środki obrotowe będące w dyspozycji przedsiębiorstwa. d) źródła finansowe pochodzenia majątku podmiotu gospodarczego. 7) Zobowiązania firmy są elementem jej a) kapitału obcego. b) majątku trwałego. c) kapitału własnego. d) majątku obrotowego. 8) Prawa majątkowe, wartość firmy, znaki towarowe, zalicza się do a) wartości niematerialnych i prawnych. b) należności krótkoterminowych. c) rzeczowych aktywów trwałych. d) inwestycji długoterminowych. 9) Które z form kapitału występują w spółce z o. o. a) kapitał udziałowy, kapitał rezerwowy i kapitał zapasowy. b) fundusz założycielski i fundusz przedsiębiorstwa. c) kapitał akcyjny, kapitał rezerwowy i kapitał zapasowy. d) fundusz udziałowy i fundusz zasobowy. 10) Fundusz udziałowy jest funduszem spółdzielni a) własnym samofinansowania. b) obcym krótkoterminowym. c) obcym długoterminowym. d) własnym powierzonym. 11) Proces stopniowej utraty wartości użytkowej środka trwałego na skutek jego użytkowania to zużycie a) ekonomiczne. b) ekologiczne. c) techniczne. d) fizyczne. 12) Jaka będzie wysokość rocznej stawki amortyzacji, jeżeli przewidywany okres użytkowania środka trwałego wynosi 20 lat? a) 2 %. b) 5 %. c) 10 %. d) 20 %. 13) Do rzeczowych nie należą inwestycje w a) towary. 78 b) dzieła sztuki. c) nieruchomości. d) patenty i licencje. 14) Kredyt krótkoterminowy przeznaczony na sfinansowanie bieżącej działalności firmy nazywamy a) inwestycyjnym. b) hipotecznym. c) obrotowym. d) kupieckim. 15) Debet na rachunku bieżącym to kredyt a) w rachunku bieżącym. b) dyskontowy. c) w rachunku kredytowym. d) akceptacyjny. Karta odpowiedzi Imię i Nazwisko: .................................................... Klasa. .................../Nr w dzienniku .................. Proszę zaznaczyć poprawną odpowiedź znakiem X w odpowiedniej kratce. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 A A A A A A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B B B B B B C C C C C C C C C C C C C C C D D D D D D D D D D D D D D D Otrzymana liczba punktów: ................ z 15 pkt. Ocena: ....................................................... 79 Klucz odpowiedzi 80 1. B 2. C 3. C 4. C 5. A 6. D 7. A 8. A 9. A 10. D 11. D 12. B 13. D 14. C 15. A Ćwiczenia Krzyżówka Nr 1 – powtórzenie wiadomości z zakresu rozdziału I. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. Odpowiedzi do krzyżówki mogą być jedno- lub dwuwyrazowe. 81 Hasła do krzyżówki 1. wśród elementów rynku 2. jest cechą usług hotelarskich 3. jeden z czynników wytwórczych lub przedmiot nauczania 4. jest jednym z mierników kondycji gospodarczej kraju 5. np.: turystyczne, hotelarskie, fryzjerskie 6. system społeczno-gospodarczy, w którym środki produkcji są własnością osób prywatnych 7. popyt na dobra prestiżowe rośnie wraz ze wzrostem ich ceny zgodnie z paradoksem ... 8. może być np.: lokalny, detaliczny, pracy 9. potrzeby, które znajdują się na dole piramidy Maslowa 10. jest dobrem konsumpcyjnym 11. popytu lub podaży 12. dobra, które są wytwarzane przez człowieka a ich ilość jest ograniczona 13. dobra produkcyjne inaczej 14. cel działalności gospodarczej 15. „ .......... domowe” – jedno z ogniw występujących w gospodarce 16. rośnie wraz ze wzrostem dochodów nabywców 17. Europejska Klasyfi kacja Działalności 18. wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych przez społeczeństwo danego kraju w ciągu roku to produkt 19. dobra służące do wytwarzania nowych dóbr gospodarczych 20. wartość towaru wyrażona w pieniądzu 21. mogą być naturalne i wyższego rzędu 22. cena, przy której wielkość popytu jest równa wielkości podaży Rozwiązanie Krzyżówki Nr 1 1. P O D A Ż 2. S E Z O N O W 3. P R Z E D S I Ę B I O 4. S T O P A I N F L 5. U S Ł U G I 6. G O S P O D A R K A R 7. V E B L E N A 8. R Y N E K 9. F I Z J O L O G I 10. Ż Y W N O Ś Ć 11. W I E L K O Ś Ć G O S P O 12. 13. Ś R O D K I P R O D U K C 14. Z Y S K O W N 15. G O S P O D A R 16. P O P Y T 17. E K D 18. K R A J O W Y 19. P R O D U K C E N A 20. 21. P O T R Z E B Y 22. R Ó W N O W A G I R Y 82 O Ś R C A C Ć Z O J I Ś Ć Y N K O W A C Z N E D A R C J I O Ś Ć S T W A Z E B R U T C Y J N T E O N K O W E J Krzyżówka Nr 2 - powtórzenie wiadomości z zakresu rozdziału III. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. Odpowiedzi do krzyżówki mogą być jedno- lub dwuwyrazowe. 83 Hasła do krzyżówki 12. oferuje miejsca pracy na rynku usług hotelarskich 13. ważny element życiorysu zawodowego 14. CV i list motywacyjny to dokumenty 15. ilość dóbr i usług, jaką można kupić za płacę nominalną, to płaca 16. niedobór siły roboczej to rynek 17. robocza na rynku pracy 18. jest dokumentem aplikacyjnym 19. idealna sytuacja na rynku 20. harmonogram pracy inaczej 21. jeden z rodzajów wydajności pracy. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. forma wynagrodzenia za pracę może być lokalny, detaliczny, zboża udzielanie gościny w celach zarobkowych nadmiar siły roboczej na rynku pracy oferuje miejsca pracy czyli zgłasza grafi k inaczej miara do oceny pracy ludzkiej, np.: 5 szt./ godz. 9. wynagrodzenie inaczej 10. .... poszukiwanie pracy 11. metoda zdobycia doświadczenia zawodowego Rozwiązanie Krzyżówki Nr 2 1. A K O R D W Y N A R Y N E K H O T E L A R Y N E K P R A P O P Y T N 2. 3. 4. 5. R 6. 7. G R O D Z S T W O C O D A P H A R M O N O G 8. W Y D A J N O Ś Ć 9. P Ł A C A 10. A K T Y 11. E C Y R A C Ę R A M A R I A E L O N T H O T E L E F E R E N C J E A P L I K A C Y J N E L N A P R A C O W N I K A S I Ł A I S T M O T Y W A C Y R Ó W N O W A G A Z N A A 17. L 19. 20. G R A F I K 21. S P O Ł E C 84 W O 16. 18. A E N R R I W 14. 15. N W 12. 13. E T J N Y Krzyżówka Nr 3 - powtórzenie wiadomości z zakresu rozdziału IV. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. Odpowiedzi do krzyżówki mogą być jedno- lub dwuwyrazowe. Hasła do krzyżówki 1. równowartość środków trwałych wliczana w koszty przedsiębiorstwa 2. może być własny i obcy 3. zaliczane do wartości niematerialnych i prawnych 4. obok trwałego 5. mogą być finansowe, rzeczowe i niematerialne 6. odroczenie płatności, czyli kredyt ... 7. np.: nieruchomości, maszyny i urządzenia, inwentarz żywy 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. ekonomiczne, ekologiczne i ... rodzaj kapitału obcego obok licencji i patentów są w bilansie popularny obok kredytów sposób finansowania inwestycji podobnie jak w punkcie 3 krótkoterminowe inwestycje finansowe tworzony w spółkach akcyjnych należą do majątku obrotowego 85 Rozwiązanie Krzyżówki Nr 3 1. A M O R 2. 3. L K A P I T A Ł I E N C J E T C 4. Y Z A C J A K O B R O T O W Y N E M A J Ą N W E S T Y C J 6. K U I E C K I 7. Ś R O D K I T R W A Z U Ż E F I Z O Ż Y C I T O W A R O W E S Y W A 5. I 8. 9. P 10. P Y C I T 12. Y W A I P A L A S I N G P A T E N E 13. E Ł E Y C Z Z K A Z N A K 11. A K E T T Y 14. L O K A T Y B A N K O W E 15. K A P I T A Ł A K C Y 16. Z A P A 86 S Y J N Y Bibliografia 1. R.I. Arends, Uczmy się nauczać, WSIP, Warszawa 1995. 2. A. Górecka, Rozwój i kształtowanie zainteresowań, WSIP, Warszawa 1989. 3. H. Hamer, Klucz do efektywności nauczania. Poradnik dla nauczycieli, Veda, Warszawa 1994. 4. K. Kruszewski, Sztuka nauczania – czynności nauczyciela, PWN, Warszawa 1995. 5. A. Mikina, B. Zając, Metody aktywizujące w liceum profilowanym, ŁCDNiKP, Łódź 2002. 6. B. Niemierko, Pomiar wyników kształcenia, WSIP, Warszawa 1999. 7. B. Niemierko, Między oceną szkolną a dydaktyką, WSIP, Warszawa 1997. 8. W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Żak, 1998. 9. M. Taraszkiewicz, Jak uczyć lepiej? Czyli refleksyjny praktyk w działaniu, CODN, Warszawa 1996. 87
