Ciśnienie atmosferyczne i wiatr

Ciśnienie atmosferyczne i wiatr.
Wydaje się nam, że powietrze otaczające kulę ziemską nic nie waży. W rzeczywistości jednak
wywiera ono nacisk na powierzchnię Ziemi.
Ciśnienie atmosferyczne to nacisk pionowego słupa powietrza na powierzchnię Ziemi.
Jednostkami ciśnienia są hektopaskale (hPa). Na poziomie morza, gdzie mierzy się
rzeczywiste ciśnienie atmosferyczne, w temperaturze 0º wynosi ono średnio 1013 hPa.
Ciśnienie spada średnio o 11,5 hPa na każde 100m wzrostu wysokości. Do pomiaru
ciśnienia atmosferycznego służą barometry.
Powietrze z różną siłą naciska na powierzchnię Ziemi. Gdy naciska mocniej i jest
zagęszczone, tworzy się wyż baryczny. Gdy następuje wznoszący ruch powietrza i jest
mocno rozrzedzone, powstaje niż baryczny.
Ciśnienie przedstawia się na mapach pogody za pomocą izobar- linii łączących miejsca o
jednakowym ciśnieniu atmosferycznym. Gdy w obrębie zamkniętych izobar ciśnienie wzrasta
ku środkowi, to powstaje wyż baryczny; natomiast gdy ciśnienie maleje ku środkowi, to
tworzy się niż baryczny.
Można ogólnie przyjąć, że strefy niskiego i wysokiego ciśnienia występują na Ziemi
przemiennie, w układzie równoleżnikowym:
- stałe wyże biegunowe w strefach okołobiegunowych,
- tzw. strefa wędrujących niżów w średnich szerokościach geograficznych,
- stałe wyże zwrotnikowe wzdłuż Zwrotników,
- stałe niże równikowe wzdłuż Równika (równikowy pas ciszy).
Taki układ wywołuje stałe przemieszczanie się powietrza w określonych kierunkach. Ruch
ten odbywa się przy powierzchni Ziemi, co odczuwane jest jako wiatr. Jednak oprócz tego
powietrze przemieszcza się również do wyższych warstw troposfery i tam także krąży, co w
sumie składa się na ogólną cyrkulację powietrza wokół Ziemi.
Przykładem dobrze ilustrującym część tego procesu jest cyrkulacja pasatowa. Na obszarach
górowania Słońca w zenicie powietrze ogrzewa się najbardziej i jako lżejsze unosi się do
góry. W ten sposób przy powierzchni Ziemi wytwarza się niskie ciśnienie, do którego
ściągane jest powietrze z zewnątrz. Tak powstają pasaty - stałe wiatry wiejące od
Zwrotników do Równika. Jednocześnie w górnych warstwach troposfery, aby wyrównać
ubytek powietrza nad Zwrotnikami, w kierunku przeciwnym do pasatów wieją antypasaty.
Warto też przy tej okazji zwrócić uwagę na deszcze zenitalne, które codziennie po południu
padają w strefie zbieżności pasatów. Wraz ze wzrostem wysokości spada temperatura
wznoszącego się wilgotnego powietrza, co powoduje skraplanie się zawartej w nim pary
wodnej i powstawanie chmur deszczowych.
Krążenie powietrza zmienia się w ciągu roku – cyrkulacja zimowa nieco różni się od letniej.
Na przykład zimą strefa zbieżności pasatów przesunięta jest na południe, a latem na północ od
Równika. Wynika to z pozycji Słońca, które góruje w zenicie odpowiednio nad Zwrotnikiem
Koziorożca i Zwrotnikiem Raka.
Znacznie większe zmiany w krążeniu powietrza zachodzą nad kontynentem azjatyckim –
występuje tam cyrkulacja monsunowa. W zimie w głębi lądu rozbudowuje się potężny Wyż
Wschodnioazjatycki, który kieruje suche i mroźne powietrze do wschodnich i południowych
wybrzeży. Z kolei latem głęboki Niż Południowoazjatycki ściąga do siebie wilgotne
powietrze znad oceanów. Powstające w ten sposób wiatry – suchy monsun zimowy i
wilgotny monsun letni – mają zasadniczy wpływ na klimat w całej Azji Południowej i
Wschodniej.
Źródło: zasoby Internetu.