Zespół Aspergera i autyzm dziecięcy

ZESPÓŁ ASPERGERA I AUTYZM DZIECIĘCY
Autyzm dziecięcy oraz
zespół
Aspergera
to
zaburzenia,
które
charakteryzują się brakiem (zgodnych z wiekiem dziecka) umiejętności
uwarunkowanych rozwojem mózgu.
Autyzm dziecięcy i zespół Aspergera zaliczają się do grupy tzw.
całościowych zaburzeń neurorozwojowych obejmujących wiele sfer rozwoju i
funkcjonowania dziecka, np.:
zaburzenia porozumiewania (obustronnej komunikacji słownej lub
bezsłownej);
występowanie
powtarzających
się,
ograniczonych,
stereotypowych
wzorców zachowań, zainteresowań i aktywności;
zaburzenia interakcji społecznej.
Zespół Aspergera
Zespół
Aspergera
to
najczęściej
diagnozowana,
a
zarazem
najłagodniejsza forma całościowych zaburzeń rozwoju.
We wczesnych okresach rozwoju, gdy od dziecka nie oczekuje się
znaczących umiejętności w sferze społecznej, zaburzenie to może być
niedostrzegane.
U dzieci z ponadprzeciętną inteligencją, objawy mogą być zauważone
dopiero w okresie dorastania. Dzieci z zespołem Aspergera mogą nie sprawiać
wrażenia chorego, w odróżnieniu do dzieci autystycznych, które różnią się w
zachowaniu od swych rówieśników.
Dzieci z zespołem Aspergera często traktowane są jako źle wychowane.
Zdarza się zatem, że najpierw u dziecka diagnozowane jest ADHD. Jednak
dzieci z zaburzeniami zachowania wiedzą, iż łamią zasady współżycia
społecznego. Natomiast dzieci z zespołem Aspergera mają znaczne deficyty w
1
sferze rozumienia sytuacji społecznych, w rozumieniu motywów działania oraz
uczuć innych ludzi. Deficyty te wynikają z odmiennego działania mózgu. Złe
rozpoznanie nie przynosi poprawy jego funkcjonowania.
Zachowania, które wskazują, iż dziecko ma symptomy zespołu Aspergera:
 sfera konfliktów społecznych – w młodszym, wieku dziecko niekiedy nie
jest zainteresowane nawiązywaniem kontaktów koleżeńskich bądź unika
ich. Z czasem ujawnia się brak znajomości dobrych obyczajów „co
wypada”, a co nie, brak wyczucia właściwego dystansu z rozmówcą.
Dziecko z zespołem Aspergera,
jeśli zaczyna odpowiadać o
interesującym je temacie, to ciągle do niego wraca. Nie reaguje w tym
czasie na zachowanie osoby z nim rozmawiającej. Nadmierna
bezpośredniość i prawdomówność w trakcie wygłaszania (bez oporów)
niestosownych komentarzy powoduje, iż dziecko takie nie bierze pod
uwagę tego, że może nimi uczynić komuś przykrość (np. jakaś osoba jest
gruba).
 komunikacja słowna – słownictwo dziecka z zespołem Aspergera jest
bogate i obfite w dorosłe sformułowania lecz ma ono problem z użyciem
mowy w celu komunikacji. Występują również trudności w rozumieniu
słów wieloznacznych, przenośni, przysłów, żartów, ironii. Pojawiają się
trudności w dialogu. Dziecko takie nie potrafi rozpoznać, kiedy ma się
odezwać, przerywa rozmówcy, nie używa potocznych określeń.
 umiejętności poznawcze – iloraz inteligencji mieści się w normie albo jest
nawet wyższy. Dziecko ma bardzo dobrą pamięć mechaniczną (która
dotyczy faktów), rozległą wiedzę na temat je interesujący. Ujawniać się
mogą talenty: plastyczny lub muzyczny. Dziecko ma jednak niski poziom
rozumienia myślenia abstrakcyjnego i rozumienia sytuacji społecznych. A
także ma zaburzenia pamięci krótkotrwałej.
2
 zaburzenia sensoryczne – zaburzenia te cechują się występowaniem u
dziecka nadwrażliwości na bodźce słuchowe, smakowe, dźwiękowe,
wzrokowe, dotykowe.
 Problemy w koordynacji ruchowej:
 niska sprawność manualna;
 trudności samoobsługowe, tzn. problemy z utrzymaniem higieny, ze
sprzątaniem, ścieleniem łóżka oraz z estetycznym spożywaniem
posiłków;
 zaburzenia równowagi;
 zaburzenia naśladowania ruchów w trakcie zabawy;
 sztywny sposób poruszania;
 trudności we współpracy w czasie gier zespołowych;
 występowanie współruchów (w danym ruchu biorą udział te
mięśnie, które nie powinny w nim brać udziału)
Autyzm dziecięcy
3
Autyzm dziecięcy to tzw. całościowe zaburzenie neurorozwojowe z tej
samej grupy, co zespół Aspergera, ale o większym zasięgu i natężeniu.
W typowym autyzmie pojawiają się u dziecka niepokojące symptomy już
do 36 miesiąca życia i są to m. in.:
 samoczynnie powtarzające się, bezużyteczne i rytmiczne ruchy, tj.
kołysanie całego ciała, kiwanie głową, zwijanie włosów;
 brak rozwoju mowy;
 brak reakcji na swoje imię;
 stereotypowe zabawy.
Jednak te zachowania często są ignorowane przez rodziców. W związku z
tym najczęściej pierwszymi osobami, które zwrócą uwagę na nieprawidłowości
w rozwoju dziecka mogą być nauczyciele w przedszkolu.
Kiedy dziecko jest coraz starsze stawia mu się większe wymagania.
Dzięki temu objawy stają się wyraźniejsze.
Dziecko z autyzmem w okresie przedszkolnym:
o nawiązuje kontakty, ale są one niewłaściwe co do zachowania, potrzeb i
zrozumienia innych osób,
o wykazuje brak zainteresowania innymi dziećmi (izolacja),
o zachowuje się zgodnie z własnym potrzebami, nie uwzględnia zasad i
norm współżycia,
o źle reaguje na zmiany w otoczeniu, opiera się przed nowymi
aktywnościami,
o pojawia się u niego stereotypie ruchowe, sztywne wzorce zachowań,
o prowadzi monologi,
o uwidacznia brak tzw. zabaw funkcjonalnych opartych na wyobraźni,
naśladowaniu, pozorowaniu, które wiążą się z użyciem przedmiotów w
celu, dla którego zostały stworzone (budowanie wież z klocków,
chwytanie i toczenie piłki),
o nie daje innym możliwości wypowiadania się.
4
W tym okresie niepokój powinny wzbudzić również takie zachowania,
jak:
 zaburzenia koncentracji uwagi;
 nadmierna aktywność ruchowa;
 napady złości, agresji, autoagresji;
 nadmierna koncentracja na szczegółach.
Około 6. roku życia dziecko autystyczne mówi o sobie „ja”.
W przypadku autyzmu dziecięcego bardzo ważne jest postawienie
diagnozy w jak najwcześniejszym okresie rozwoju. Wcześnie rozpoczęta
intensywna wielokierunkowa terapia pozwala na znaczną poprawę w
funkcjonowaniu dziecka.
W razie wyżej wymienionych zaburzeń, często występujących u dziecka,
a jeszcze niezdiagnozowanych trzeba niezwłocznie skonsultować się z
odpowiednim specjalistą, ponieważ wcześnie rozpoczęta terapia daje dużą
szansę na poprawę w funkcjonowaniu dziecka w społeczeństwie.1
Opracowała: Zofia Molenda
1
„One są wśród nas – dziecko z autyzmem i zespołem Aspergera w szkole i przedszkolu”, Informacje dla
pedagogów i opiekunów, G. Jagielska, Ośrodek Rozwoju Edukacji ORE, Warszawa 2010
5
BIBLIOGRAFIA:
1. „One są wśród nas – dziecko z autyzmem i zespołem Aspergera w szkole i
przedszkolu”, Informacje dla pedagogów i opiekunów, G. Jagielska,
Ośrodek Rozwoju Edukacji ORE, Warszawa 2010
6