6. Obszary priorytetowe rozwoju turystyki w Województwie

Audyt Turystyczny
Województwa Zachodniopomorskiego
Szczecin 2005
Zachodniopomorska Regionalna Organizacja Turystyczna
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
SPIS TREŚCI
1.
Audyt Regionu
1.1. Położenie analizowanego regionu
1.2. Atrakcyjność turystyczna Województwa Zachodniopomorskiego
1.2.1.
Walory turystyczne Województwa Zachodniopomorskiego
1.2.2.
Stan środowiska naturalnego
1.2.3.
Dostępność komunikacyjna
1.2.4.
Bezpieczeństwo turystów wypoczywających w Województwie
Zachodniopomorskim
1.3. Stan zagospodarowania turystycznego Województwa
1.3.1.
Baza noclegowa
1.3.2.
Baza gastronomiczna
1.3.3.
Baza uzupełniająca i infrastruktura społeczna
1.3.4.
Wnioski dotyczące stanu zagospodarowania turystycznego
1.4. Analiza rynków konkurencyjnych
1.5. Trendy w turystyce krajowej i zagranicznej oraz pozycja Województwa
Zachodniopomorskiego na tym tle
2.
Identyfikacja produktów markowych Regionu
2.1. Turystyka aktywna i specjalistyczna
2.1.1.
Turystyka piesza oraz rowerowa
2.1.2.
Turystyka wodna
2.1.3.
Turystyka specjalistyczna
2.3. Turystyka miejska i kulturowa
2.4. Turystyka wypoczynkowo-rekreacyjna
2.5. Turystyka przygraniczna i morska
2.6. Turystyka biznesowa
2.7. Turystyka na terenach wiejskich
3.
Rozwój obszarów turystycznych Województwa
3.1. Strefa Nadmorska (pas nadmorski – 11 gmin)
3.2. Pas Pojezierny
3.3. Dolina i obszar ujścia Odry (Dolna Odra)
3.4. Podsumowanie - porównanie poszczególnych obszarów turystycznych
Województwa
4.
5.
6.
ANALIZA SWOT
Bilans strategiczny
Obszary priorytetowe rozwoju turystyki w Województwie Zachodniopomorskim
3
3
5
6
26
27
33
35
35
45
46
54
55
60
81
83
84
91
96
107
112
116
120
122
125
126
129
133
137
141
150
153
2
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
1.
Audyt Regionu
1.1.
Położenie analizowanego regionu
Położone w północno-zachodniej części Polski, graniczące z Niemcami, a przez Bałtyk z
Danią i Szwecją, Województwo Zachodniopomorskie należy do najpiękniejszych i
najbardziej atrakcyjnych turystycznie regionów kraju. Sama natura predestynuje tę okolicę do
roli turystycznego giganta.
Województwo Zachodniopomorskie posiada granice o łącznej długości 873,9 km, z czego na
poszczególne granice przypada:
 184,9 km granicy morskiej od północy,
 186,6 km granicy państwowej z Niemcami od zachodu,
 177 km granicy z województwem lubuskim od południa,
 171,3 km granicy z województwem wielkopolskim od południowego-wschodu,
 154,1 km granicy z województwem pomorskim od wschodu.
Rysunek 1. Województwo Zachodniopomorskie na tle podziału administracyjnego kraju
Źródło: Opracowanie PART S.A.
Województwo Zachodniopomorskie powstało w obecnym kształcie na mocy ustawy z dnia 24
lipca 1998 r. o wprowadzeniu podziału terytorialnego państwa na gminy, powiaty i
Województwa, z połączenia województw szczecińskiego i koszalińskiego oraz 11 gmin
3
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Województwa gorzowskiego, 5 gmin Województwa pilskiego i 3 gmin Województwa
słupskiego. W sumie liczy 114 gmin i 21 powiatów (3 grodzkie i 18 ziemskich). Stolicą
Województwa jest Szczecin. Obecny stan podziału administracyjnego Województwa
Zachodniopomorskiego prezentuje poniższa mapka.
Rysunek 2 Podział administracyjny Województwa Zachodniopomorskiego
Źródło: GUS.
Analizowany obszar Województwa Zachodniopomorskiego zajmuje 22 896 km2 (7,3%
powierzchni kraju) i liczy 1 696,1 tys. mieszkańców przy niskiej gęstości zaludnienia 74
osób/km2 (średnia krajowa wynosi ponad 122 osoby/km2). W granicach administracyjnych
Województwa leży wyspa Wolin i część wyspy Uznam.
4
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Obszar Województwa Zachodniopomorskiego leży w zasięgu zlodowacenia bałtyckiego,
które miało największy wpływ na ukształtowanie krajobrazów o niezaprzeczalnych walorach
przyrodniczych, zróżnicowanych tak pod względem rzeźby terenu, jak i pod względem
przyrodniczym.
Charakterystyczne dla tego terenu są liczne krainy pojezierne z bogatą fauną i florą, czystymi
wodami, a przede wszystkim 185-kilometrowy pas wybrzeża Bałtyku, plaże pokryte
piaskiem oddzielone od lądu wydmami z unikatową roślinnością i klifami. W krajobrazie
znajdują się liczne pagórkowate moreny, jeziora lobeliowe, torfowiska z charakterystyczną
roślinnością mszarną oraz sieć rzek. Specyfika położenia Województwa oraz wynikająca z
tego różnorodność walorów przyrodniczo-krajobrazowych, wpływa na wysoką atrakcyjność
turystyczną tego obszaru.
Wydzielony powyżej obszar Województwa Zachodniopomorskiego w przygotowanym
opracowaniu nazywany będzie również Regionem lub województwem. Oba terminy używane
będą zamiennie.
Wnioski dotyczące położenia Regionu
 Atrakcyjne nadmorskie położenie, w niedalekiej odległości od Danii i Szwecji.
 Graniczy z Niemcami, dużym rynkiem potencjalnych turystów.
 Posiada ciekawą rzeźbę terenu ukształtowaną przez działalność lodowca.
 Oferuje atrakcyjne walory środowiska naturalnego.
 Niska, w porównaniu ze średnią krajową, gęstość zaludnienia.
 Peryferyjne położenie w skali kraju, w porównaniu z Województwami położonymi w
południowo-wschodniej Polsce [potencjalni turyści z tego regionu wybiorą województwo
warmińsko-mazurskie {obszar pojezierzy} lub województwo pomorskie {obszar
nadmorski} jako cel swoich podróży turystycznych].
1.2.
Atrakcyjność turystyczna Województwa Zachodniopomorskiego
Atrakcyjność turystyczna każdego regionu może być oceniana w kontekście szeregu
elementów odgrywających istotną rolę w rozwoju turystyki. Do czynników tych należą:


Walory naturalne, a wśród nich:
udział powierzchni lasów w powierzchni Województwa,
udział powierzchni łąk i pastwisk w powierzchni Województwa,
udział pozostałych gruntów i nieużytków w powierzchni Województwa,
rzeki w regionie,
jeziora w regionie,
inne walory naturalne (góry, morze, zabytki przyrodnicze, parki narodowe, szlaki
turystyczne),
klimat.
Walory antropogeniczne (kulturowe), a wśród nich:
zabytkowe tereny,
ważniejsze obiekty architektury i budownictwa,
relikty osadnictwa.
5
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego



Liczba targów, wystaw i imprez odbywających się w Województwie i ich natężenie w
ciągu roku;
Stan środowiska naturalnego, jego czystość, rezultaty działań z zakresu ochrony
środowiska naturalnego;
Dostępność komunikacyjna:
drogi krajowe,
połączenia kolejowe,
inne możliwości transportu w regionie (np. transport morski, samolotowy),
turystyczne środki transportu w regionie.
Zestawienie powyższych elementów pozwala określić atrakcyjność turystyczną danego
regionu. Należy jednak pamiętać, że ocena taka jest ściśle związana z oferowanym produktem
turystycznym oraz segmentem turystów, którzy mają być odbiorcami danej oferty, tzn. z
jednej strony mogą występować regiony o bogatej historii oraz rozbudowanej infrastrukturze
turystycznej, z drugiej strony będą miejsca o bogatych walorach przyrodniczych, dysponujące
podstawowym zapleczem turystycznym – każde z tych miejsc, pomimo posiadania
odmiennych i częściowych walorów, może być atrakcyjne turystycznie dla wybranych grup
odbiorców.
1.2.1.
Walory turystyczne Województwa Zachodniopomorskiego
Analiza walorów turystycznych Województwa Zachodniopomorskiego rozpatrywanych pod
kątem obecnej funkcji turystycznej jaką pełni Region, obejmuje ocenę walorów naturalnych
oraz walorów tzw. antropogenicznych (będących dziełem człowieka).
Walory naturalne
Struktura użytkowania gruntów
Struktura gruntów w danym regionie dostarcza podstawowych informacji na temat
możliwości turystycznego wykorzystania tego obszaru. Na obszarach gmin miejskich,
zurbanizowanych możliwe będzie rozwijanie odmiennych form turystyki niż na terenach o
wysokim stopniu zalesienia, z licznymi gruntami rolnymi i zlokalizowanymi na nich
gospodarstwami
rolnymi.
Zestawienie
typów
obszarów
w
Województwie
Zachodniopomorskim przedstawione jest w poniższej tabeli.
Tabela 1 Zestawienie gruntów Województwa Zachodniopomorskiego (stan z 2004 r).
Powierzchnia
ogólna (w tys.
ha)
2281,33
Lasy i grunty
leśne
W
w tys. ha
%
822
36,
03
Grunty
pozostałe
Użytki rolne
Razem
w tys.
%
ha
1143,0 50,
3
1
gr.
orne
sad łąki
w tys.
w%
y
i pastwiska ha
1113,7
216,3
9,48
%
Źródło: Opracowanie PART S.A na podstawie danych GUS
6
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Z powyższego zestawienia wynika, że Województwo Zachodniopomorskie to teren, na
którym przeważają użytki rolne (około 50% ogólnej powierzchni regionu).Obszar ten
ponadto charakteryzuje się wysokim stopniem zalesienia (36,03%). Grunty pozostałe
stanowią tutaj ok. 16% ogólnej powierzchni.
Woda i las to podstawowe komponenty warunkujące rozwój turystyki i rekreacji, którymi
Województwo Zachodniopomorskie dysponuje w znacznych ilościach. Woda jest jednym z
najważniejszych zasobów użytkowanych środowiska przyrodniczego, odgrywającym znaczną
rolę w kształtowaniu atrakcyjności turystycznej Regionu.
Wody
Charakterystyczną cechą Województwa Zachodniopomorskiego jest obfitość wód
powierzchniowych. Wody powierzchniowe obszaru lądowego i morskie wody wewnętrzne
zajmują łącznie 5,7 % obszaru Województwa (średnia krajowa wynosi 2,6 %) i 15,7 %
powierzchni wód kraju. Pod tym względem Województwo Zachodniopomorskie zajmuje 2
miejsce w kraju po Województwie Warmińsko-Mazurskim.
Gminy z największymi zasobami wód powierzchniowych tworzą dwie grupy o odmiennym
charakterze i sposobach turystycznego zagospodarowania. Jedną grupę stanowią gminy
pojezierzy, leżące w większości w południowej i wschodniej części omawianego regionu.
Druga grupa to gminy nadmorskie i nadzalewowe. Ich wody to Zalew Szczeciński i jeziora
nadbałtyckie specyficznie wykorzystywane dla celów turystycznych.
Bałtyk
Najistotniejszym dla turystyki obszarem Województwa jest wybrzeże morskie Bałtyku.
Występuje tu cały zespół walorów środowiska jakie daje styk lądu z morzem.
Blisko 185 km pas wybrzeża w Województwie Zachodniopomorskim, stanowi niemal połowę
całości morskiego wybrzeża Polski. Składają się na niego szerokie, piaszczyste plaże z
wydmami i lasami oraz płytkimi jeziorami nadmorskimi (największe z nich to: Jamno,
Bukowo, Wicko, Kopań). Ze względu na brak odpowiedniej infrastruktury lub
zanieczyszczenie wód większość z wymienionych jezior nie jest jednak wykorzystywana dla
celów rekreacyjnych (co mogłoby przyczynić się do wydłużenia sezonu turystycznego).
Atrakcję krajobrazową stanowią na tym obszarze klifowe urwiska, z których jedno z
najpotężniejszych (95 metrów wysokości) znajduje się w Międzyzdrojach i stanowi popularny
punkt widokowy. Strome urwiska wykształcone są także w paru innych punktach wybrzeża.
Obszar
nadmorski
Województwa
Zachodniopomorskiego
charakteryzuje
się
najkorzystniejszymi warunkami klimatycznymi w całym basenie Morza Bałtyckiego.
Specyficzny mikroklimat w powiązaniu ze zdrowotnymi właściwościami wody morskiej oraz
obecnością źródeł wód wgłębnych i złóż surowców leczniczych, sprzyja rozwojowi funkcji
sanatoryjnej i uzdrowiskowej.
Należy podkreślić, że pas nadmorski stanowi obecnie najbardziej intensywnie
wykorzystywany turystycznie obszar Województwa, co prowadzi na pewnych obszarach to
przekroczenia naturalnej chłonności terenu, a co za tym idzie do degradacji walorów
przyrodniczych danego obszaru.
Poza typową turystyką rekreacyjną i wypoczynkową, bliskość morza stwarza warunki do
rozwoju sportów wodnych i różnych form turystyki aktywnej oraz kwalifikowanej. Słabo
rozwinięta sieć przystani jachtowych (marin), uniemożliwia obecnie dalszy rozwój tego typu
turystyki.
7
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Pojezierza
Drugim obszarem o istotnym znaczeniu dla rozwoju turystyki są pojezierza powiązane w
większości z terenami leśnymi. Na obszarze Województwa znajduje się ponad 1.600 jezior o
powierzchni powyżej 1 ha zgromadzonych głownie na pojezierzach: Drawskim, Wałeckim,
Myśliborskim i Wełtyńskim.
Pojezierze Drawskie jest największe pod względem obszaru, liczby jezior i ich powierzchni.
Rozciąga się od gminy Chociwel na zachodzie po gminę Biały Bór na wschodzie. Zajmuje
obszar 3.166 km2, z 587 jeziorami o powierzchni powyżej 1 ha. Można wyodrębnić tu
jeszcze trzy mniejsze pojezierza: Ińskie na zachodzie (Iński Park Krajobrazowy), Drawskie w
części centralnej (Drawski Park Krajobrazowy) i Szczecineckie w części wschodniej. Do
największych jezior pojezierza należą: Drawsko, Wielmie, Lubie, Siecino, Pile, Żerdno.
Pojezierze Wałeckie to obszar pomiędzy dolnymi odcinkami dwóch największych
dopływów Noteci: Drawy i Gwdy. Powierzchnia tego pojezierza wynosi 1.405 km 2. Znajduje
się na tym obszarze ponad 200 jezior o powierzchni powyżej 1 ha. Największe jezioro to
Betyń. Proponuje się utworzenie tutaj Wałeckiego Parku Krajobrazowego.
Pojezierze Myśliborskie rozciąga się od gminy Moryń na zachodzie po gminę Drawno na
wschodzie, na obszarze 2.955 km2. Znajduje się tu 380 jezior powyżej 1 ha (największe –
Jezioro Myśliborskie – 6,2 km2). W części wschodniej Pojezierze Myśliborskie rozszerza się
na Pojezierze Choszczeńskie i – bardziej na południe – Dobiegniewskie. Bezpośrednio do
nich przylegają zwarte kompleksy leśne Puszczy Drawskiej, której centralny rejon zajmuje
Drawieński Park Narodowy.
Pojezierze Wełtyńskie to umowna nazwa obszaru leżącego między Parkiem Krajobrazowym
Doliny Dolnej Odry na zachodzie, Szczecińskim Parkiem Krajobrazowym na północy,
Jeziorem Miedwie na wschodzie, na południu sięgającego gminę Banie. Wysoki stopień
zagospodarowania turystycznego pozwala włączyć ten obszar do pasa pojezierzy. Jego
powierzchnia wynosi 770 km2, a liczba jezior – 83. Największym jeziorem na pojezierzu jest
Jezioro Wełtyńskie.
Stan zagospodarowania turystycznego pojezierzy jest bardzo zróżnicowany. Szczególnie dużo
obszarów zostało poddanych w ostatnich latach procesom urbanizacji w wyniku
rozpowszechniania się zjawiska tzw. drugich domów. Ogólnie można stwierdzić, że obszary
te dysponują znacznymi rezerwami do wykorzystania na cele turystyczne.
Do największych zbiorników wodnych Województwa (powyżej 1.000 ha) zaliczamy 7 jezior:
Dąbie (5,5 tys ha- największe jezioro deltowe w Polsce), Miedwie (3,5 tys ha), Jamno (2,2
tys ha), Drawsko, Wielimie, Bukowo, Lubie. Jeziora Dąbie i Miedwie zajmują odpowiednio
IV i V miejsce w Polsce pod względem powierzchni, a Drawsko II miejsce pod względem
głębokości (79,7m). Większość z tych zbiorników nadaje się doskonale do zagospodarowania
pod kątem turystyki i rekreacji, większość z nich posiada odpowiednią infrastrukturę do
uprawiania sportów wodnych.
Zalew Szczeciński
Najbardziej charakterystycznym zbiornikiem wodnym, stwarzającym doskonałe warunki dla
rozwoju rekreacji i turystyki aktywnej oraz kwalifikowanej jest Zalew Szczeciński o
powierzchni 687 km2 (w tym w granicach Polski – 410 km2). Zalew wchłania potężny
strumień wód Odry i oddaje je morzu trzema cieśninami – Świną, Dźwiną i Pianą. Po obu
stronach Zalewu Szczecińskiego znajduje się znaczna ilość przystani jachtowych i portów,
sprzyjających rozwojowi turystyki i sportów wodnych na tym obszarze.
8
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Rzeki
Na terenie Województwa Zachodniopomorskiego dobrze rozwinięta jest sieć rzek. Główną
rzeką regionu jest Odra, jedna z dwóch największych rzek w Polsce. Głównymi,
bezpośrednimi dopływami w granicach Województwa są rzeki: Myśla, Kurzyca, Słubia,
Rurzyca, Tywa, Płonia, Ina, Gunica. Dopływami pośrednimi (poprzez Noteć i Wartę) są:
Gwda z Piławą i Drawa. Do Zalewu Szczecińskiego wpływają: Gowienica, Wołczenica z
Grzybnicą i Świniec. Bezpośrednio do Bałtyku wpadają: Rega, Parsęta z Radwią, Wieprza z
Grabową. Rzeka Wieprza, która posiada źródło w jeziorze Białym, tworzy bardzo
malowniczy, prawie 90 km szlak kajakowy (przepływa przez 4 jeziora). W wodach tych, jak
również w wodach jezior żyje wiele gatunków ryb, w tym tak szlachetnych jak pstrąg, lipień i
troć. W okolicach zbiorników wodnych gnieżdżą się ptaki wodne i błotne m.in. perkozy,
kurki wodne, łabędzie nieme i krzykliwe, czaple, dzikie gęsi, bociany, kormorany i żurawie.
Wiele cieków wodnych łączy się ze sobą za pomocą różnych zbiorników wodnych, co
stwarza dogodne warunki dla turystycznego tworzenia i użytkowania szlaków wodnych.
Specyficznym obszarem, oferującym odmienny rodzaj produktu turystycznego niż tereny
nadmorskie i pojezierza jest dolina oraz obszar ujściowy Odry. Jest to specyficzny teren,
gdzie obszary atrakcyjne ze względów przyrodniczych, słabo przekształcone przez człowieka,
przeplatają się z terenami silnie zurbanizowanymi. Jego walory krajobrazowe i przyrodnicze
sprawiły, że międzynarodowa organizacja „Naturfreunde Internationale” ogłosiła ten Region
najpiękniejszym krajobrazem na świecie w latach 1993/1994. Od południa i zachodu
obszar ten graniczy z końcowym odcinkiem rzeki Odry, zlewnią Gunicy i Puszczą Wkrzańską
z wrzosowiskami i podmokłymi łąkami nad rzeką Wkrą (Uecker) oraz Pianą (Peene), a także
cieśniną morską Peenestorm z rozległymi łęgami pobrzeża. W centrum Regionu leżą wyspy:
Wolin i Uznam, nieco dalej Ruden i pełnomorska Greifswalder Oie. W obszarze ujścia Odry
występuje bogactwo roślin i zwierząt oraz duża różnorodność pejzaży i form geologicznych.
Torfowiska i moczary tego regionu są największymi w Europie. Wspaniały rezerwat w
przyległych lasach jeziora Świdwie chroni miejsca lęgowe ponad 140 gatunków ptaków. W
przyległych lasach występują również liczne rezerwaty krajobrazowe.
Szeroka dolina Odry, Jezioro Dąbie, Roztoka Odrzańska, Zalew Szczeciński i Kamieński,
przejście Świny i Dźwiny oraz duże miasta na brzegach posiadają sprzyjające warunki dla
rozwoju żeglarstwa, sportów wodnych oraz wodnego ruchu turystycznego. Dodatkowo
przebieg granicy państwowej wzdłuż Odry sprzyja utrzymywaniu się małego ruchu
granicznego.
Rzeka Drawa ( 186 km długości ) wypływa z Jeziora Krzywego na obszarze Pojezierza
Drawskiego i należy do najpiękniejszych szlaków kajakowych w kraju. Źródłowy obszar
chroniony jest w Drawskim Parku Krajobrazowym, w środkowym biegu, w obrębie Puszczy
Drawskiej, utworzono Drawieński Park Narodowy. Rzeka Drawa łączy m.in. jeziora: Prosino,
Żerdno, Drawsko, Krosino, Lubie, Dubie. Główne dopływy: Korytnica, Płociczna (lewe),
Mierzęcka Struga (prawy). Na odcinku od Jeziora Lubie do mostu na trasie Drawsko
Pomorskie – Kalisz Pomorski organizowane są spływy kajakowe.
Kolejną rzeką wykorzystywaną dla celów turystyczno-rekreacyjnych jest rzeka Parsęta, o
długości 127 km. Przepływa ona przez Pojezierze Drawskie, malowniczą Równinę
Białogardzką i uchodzi do Morza Bałtyckiego w Kołobrzegu. Głównymi dopływami są:
Radew, Dębnica, Mogilica, Pokrzywnica.
Rega jest jedną z największych rzek przymorza i drugą pod względem przepływów rzeką
Województwa Zachodniopomorskiego. Swój bieg rozpoczyna z jeziora Resko Górne na
Pojezierzu Drawskim. Rzeka, o całkowitej długości 167,8 km, zbiera wody z obszaru 2.724,9
km2 i wprowadza je w rejonie Mrzeżyna do Bałtyku. Główne dopływy to: Stara Rega, Reska
9
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Węgorza, Piaskowa, Ukleja, Rekowa, Mołstowa. Na Redze wybudowano 2 zbiorniki
retencyjne: Jezioro Lisowskie i Rejowicki Zbiornik Wodny. W miejscowości Cieszeniewo
bierze swój początek jeden z najpiękniejszych i najdłuższych, bo liczący blisko 147 km, szlak
kajakowy.
Obszary pozostałe
Pozostałe obszary Województwa Zachodniopomorskiego to tereny leżące w pasie pomiędzy
obszarami nadmorskimi a obszarem pojezierza, charakteryzujące się dominacją funkcji
rolnej z towarzyszącą funkcją leśną. Rozwijać się tu może turystyka krajoznawcza i
kwalifikowana, szczególnie w formie ruchu wycieczkowego, agroturystyka oraz turystyka
miejska.
Lasy
Lasy w Województwie Zachodniopomorskim spełniają ważną funkcję ekologiczną i stanowią
o dużej atrakcyjności turystycznej regionu. Obszary leśne na terenie Województwa zajmują
powierzchnię ponad 8.000 km2, co stanowi ok. 36,03% ogólnej powierzchni (w niektórych
gminach lesistość przekracza 50%).
Grunty leśne Województwa w 95% należą do I Krainy Przyrodniczo-Leśnej-Bałtyckiej, a
tylko fragment wschodni i południowy zaliczane są do III Krainy Wielkopolsko-Pomorskiej.
95% lasów stanowi własność Skarbu Państwa, co jest istotnym uwarunkowaniem ich
turystycznego wykorzystania. Lasy Państwowe stanowią własność publiczną, a jedną z ich
podstawowych funkcji jest funkcja wypoczynku i relaksu, co warunkuje, że są to tereny
ogólnodostępne.
Rozmieszczenie powierzchni leśnej nie jest równomierne. Duże, zwarte kompleksy leśne,
zwane „puszczami” występują głównie w części południowej i środkowej Województwa
(puszcze: Bukowa, Goleniowska, Drawska, Piaskowa, Wkrzańska, Koszalińska). Najsłabiej
zalesiony jest pas nadmorski i to głównie w jego środkowej części (wyjątek stanowią lasy na
wyspach Wolin i Uznam).
W lasach Województwa dominują siedliska borowe, które zajmują około 63% powierzchni
lasów, 28% stanowią siedliska lasowe a siedliska olsowe około 4%. Gatunkiem dominującym
w lasach jest sosna (zajmuje około 70% powierzchni lasów), z pozostałych znaczenie mają:
świerk, buk, dąb, brzoza. Przeciętny wiek drzewostanu wynosi około 60 lat.
Lasy ochronne stanowią ok. 27% całości, a rezerwaty leśne 0,5%, reszta to lasy
wielofunkcyjne. Lasy ochronne spełniają wiele cennych funkcji w przestrzeni przyrodniczokrajobrazowej, często turystycznych, jak również stanowią ostoję dla chronionych gatunków
fauny i flory.
Stan zdrowotny lasów Województwa Zachodniopomorskiego jest oceniany jako znacznie
lepszy niż pozostałych lasów krajowych, przy czym zdrowsze są lasy we wschodniej części
Województwa. Należy tutaj podkreślić, że lesistość Województwa ulega systematycznemu
zwiększeniu, w wyniku zalesiania gruntów nie przydatnych do produkcji rolnej. Specjaliści
szacują, że udział lasów w powierzchni Województwa może wzrosnąć nawet do 40%.
Lasy Województwa są częściowo udostępniane turystom poprzez system szlaków
turystycznych, ścieżek rowerowych i dydaktycznych. Jednocześnie tworzone są na tych
terenach miejsca biwakowe, parkingi i miejsca postojowe pojazdów.
Ochrona przyrody
Dla zachowania najcenniejszych walorów przyrodniczych na terenie Województwa powołano
liczne formy ochrony przyrody różniące się od siebie statusem. Najwyższy status według
10
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
polskiego prawa mają parki narodowe i rezerwaty. Na terenie
Zachodniopomorskiego wyróżniamy:
 Parki narodowe:
Woliński Park Narodowy,
Drawieński Park Narodowy – część.
 Rezerwaty przyrody – 81 obiektów, w tym:
19 florystycznych,
22 leśnych,
13 torfowiskowych,
12 ptaków,
7 krajobrazowych,
4 przyrody nieożywionej,
3 stepowe,
1 wodny;
 Parki Krajobrazowe:
Barlinecko – Gorzowski Park Krajobrazowy – część,
Cedyński Park Krajobrazowy,
Drawski Park Krajobrazowy,
Iński Park Krajobrazowy,
Park Krajobrazowy Dolina Dolnej Odry,
Park Krajobrazowy „Ujście Warty” – część,
Szczeciński Park Krajobrazowy – „Puszcza Bukowa”.
 Obszary Chronionego Krajobrazu:
Dębno – Gorzów – część,
Myślibórz – część,
Barlinek – część,
Choszczno – Drawno,
Korytnica – część,
Bierzwnik – część,
Dolina Radwi,
Jeziora Szczecineckie,
Jezioro Łętowskie oraz okolice Kępic - część,
Koszaliński Pas Nadmorski,
Okolice Polanowa,
Okolice Żydowa – Biały Bór – część,
Pas Pobrzeża na zachód od Ustki – część,
Pojezierze Drawskie,
Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy – część,
Puszcza nad Drawą – część.
 Użytki ekologiczne – 65 obiektów o powierzchni powyżej 10 ha;
Województwa
11
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
- Ekopark Kołobrzeg (Podczele) – 360 ha.
 Zespoły przyrodniczo – krajobrazowe:
Bór Bagienny,
Dolina Rzeki Chocieli,
Dolina Siedmiu Młynów i Źródła Strumienia Osówki,
Jezierzyce,
Karsibór,
Las Gołczewski,
Las Samliński,
Ostrowie,
Park Leśny w Strudze,
Porzecze,
Przybiemowskie Cisy,
Sarni Las,
Wąwozy Grabowe,
Widłakowy Las,
Wiejkowski Las,
Wodozbiór,
Zaleskie Łęgi,
Zespół Parków Kasprowicza – Arkoński.
Łączna powierzchnia przedstawionych obszarów chronionych w granicach Województwa
Zachodniopomorskiego wynosi ponad 460 tys. ha, co stanowi 20,5% ogólnej powierzchni
Województwa i odpowiednio 30% powierzchni chronionych w kraju.
Opis wybranych parków
Woliński Park Narodowy (ok. 11 tys. ha powierzchni), obejmuje najbardziej malowniczą
część wyspy Wolin. Woliński Park Narodowy jest prawdziwym klejnotem pomorskiej
przyrody i naturalnym muzeum, chroniącym bogactwo rodzimej flory i fauny oraz unikalne
piękno krajobrazu polskiego wybrzeża. Perłą parku jest Jezioro Turkusowe w Wapnicy zatopiona kopalnia kredy. Na obszarze parku gniazduje ponad 200 gatunków ptaków.
Najcenniejszym z nich jest orzeł bielik - największy ptak drapieżny Europy. Lasy
Wolińskiego Parku Narodowego są ostoją saren, jeleni, dzików, borsuków, kun leśnych i
zajęcy. W rezerwacie pokazowym znajdują się żubry - największe ssaki Europy.
Na terenie parku wyróżnia się 9 mikroregionów, uwzględniających odrębność przyrodniczą:
 Brama Świny – obszar położony pomiędzy morenowymi pasmami wzniesień na
wschodniej krawędzi wyspy Uznam i zachodniej krawędzi wyspy Wolin. Dominują tutaj
sosnowe bory i podmokłe łąki. Tutaj też znajdują się najpiękniejsze plaże wysp oraz
wydmy białe i szare.
 Wzgórza Wolińskie – obejmuje centralną część wyspy Wolin. Znajdują się tu najwyższe
wzniesienia Pasam Wolińskiego: Grzywacz (115 m n.p.m.) oraz Wysoczyzna (102 m
n.p.m.). Występuje także klif martwy i aktywny klif nadmorski z najwyższymi w Polsce
ścianami obsuwu: Gosań (93 m n.p.m.) , Świdna Kępa (72 m n.p.m.).
12
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego







Pagórki Lubińsko-Wapninkie – mikroregion utworzony przez zespół wzniesień w
południowo-zachodniej części wyspy Wolin. Występuje tutaj dorodna buczyna pomorska
z łanami delikatnej trawy perłówki jadnokwiatowej. Rosną tu również piękne lasy
dębowo-sosnowe z różnokształtną sosną i dębem szypułkowym.
Pojezierze Wolińskie – to obszar jezior i wzgórz w centralnej częsci wyspy Wolin.
Obejmuje malownicze jeziora: Łuniewo, Warnowo, Rabiąż, Czajcze, Żółwińskie,
Kołczewskie, Wisełka i inne. Charakteryzują się one różnorodnością gatunków roślin w
pasie szuwarów i nimfediów.
Równina Dargobądzka – obszar pomiędzy Pojezierzem Wolińskim a Górkami
Mokrzyckimi. W północnej części porasta ją bór sosnowy z domieszką dębu i buku. Runo
leśne tworzą zwarte zespoły borówki czernicy. Wśród ptaków wyróżnia się sikora
czubatka i sosnówka. Południową część mikroregionu zajmują rozległe łąki, na których
spotykamy różnorodne trawy i zioła.
Góry Mokrzyckie – to guz morenowy na południu dochodzący do Zalewu
Szczecińskiego. Najwyższą partię zajmuje las na zamku, otaczający resztki zameczku
myśliwego Żurawiec, przy którym zachowały się drzewa dawnego parku: modrzewie,
świerki, buki, cisy.
Mierzeja Dziwny – obejmuje północno-wschodni fragment wyspy Wolin. Występuje tutaj
bór bażynowy z niewysokimi sosnami. W wilgotnych miejscach rosną płaty bażyny
czarnojagodowej, której towarzyszą kępy wrzosów. W zespołach wydmy białej można
spotkać symbol chronionej przyrody wybrzeża – mikołajka nadmorskiego oraz lepiężnika
kutnerowatego.
Obniżenie Kodrąbskie – zajmuje obszar podmokłych łąk i roślinności bagiennej,
przecinany siecią rowów melioracyjnych oraz zarastających potorfowych stawów. Królują
tutaj zbiorowiska situ rozpierzchłego z dorastającym do 3m mleczem błotnym i równie
okazałym arcydziełem nadbrzeżnym.
Półwysep Rów – jest to południowa mierzeja wyspy Wolin. Rosną tutaj typowe gatunki
roślin moczarowych oraz słonolubnych. Najwartościowszym przyrodniczo jest jednak
świat ptaków. Gniazduje tutaj unikalny biegus zmienny, batalion, rycyk, wąsatka, trzcinik
i inne.
Drawieński Park Narodowy leży na pograniczu województw: zachodniopomorskiego,
lubuskiego i wielkopolskiego. Jest częścią kompleksu leśnego Puszczy Drawskiej. Aktualna
powierzchnia Parku wynosi ponad
11 tys. ha. Atrakcją parku są rzeki Drawa i Płociczna, których głęboko wcięte koryta tworzą
malowniczo meandrujące zakola. Rzeka Drawa posiada szybki nurt, a wartkością i kształtem
koryta upodabnia się do rzek górskich. Jest to jeden z najpiękniejszych szlaków kajakowych
w Polsce. Ważnym elementem parku jest ciąg jezior rynnowych, położonych we wschodniej
części parku. Największym z nich jest jezioro Ostrowiec (370 ha). Na terenie parku występuje
ponad 1000 gatunków roślin naczyniowych, z których 50 podlega ochronie gatunkowej.
Bogata jest również fauna parku. Jedną z najliczniejszych grup są ptaki, wśród których
występują: orzeł bielik, orlik krzykliwy. Przez obszar parku wiodą liczne szlaki turystyczne.
Na terenie parku i w jego pobliżu są wyznaczone miejsca biwakowania i pola namiotowe,
stanice wodne oraz kwatery prywatne.
Puszcza Wkrzańska po stronie polskiej zajmuje ok. 25 tys. ha. Położona jest pomiędzy
Odrą, Zalewem Szczecińskim i północą granicą państwa. W granicach puszczy położony jest
13
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
rezerwat ornitologiczny Świdwie, stanowiący ostoję dla ponad 200 gatunków ptaków.
Puszcza jest miejscem licznego gniazdowania orła bielika, rybołowa, orlika krzykliwego oraz
kani rudej. Jest również doskonałym miejscem rekreacji i wypoczynku mieszkańców
Szczecina. Przez Puszczę Wkrzańską wiodą trasy licznych szlaków turystycznych.
Puszcza Goleniowska jest rozległym kompleksem borów sosnowych o pow. ok. 80 tys. ha. z
niewielką domieszką buka, dębu, brzozy i olszy. Jest doskonałym terenem do zbioru jagód i
grzybów. W Puszczy Goleniowskiej występuje 6 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych.
Żyją tam przedstawiciele dużych ssaków, spotkać można również płazy i gady. Na terenie
Puszczy Goleniowskiej występują liczne stanowiska gniazdowania m.in. orła bielika, kani
rudej oraz kani czarnej.
Puszcza Bukowa w 70 % porośnięta jest drzewostanem bukowym. Buki osiągają tu znaczne
rozmiary (30-40 m wysokości i 3-4 m obwodu pnia), a ich wiek sięga często 200 lat. Wiele
drzew jest pomnikami przyrody. W Puszczy Bukowej rośnie około 1.100 gatunków roślin,
natomiast do fauny parku należą: jelenie, sarny, dziki i dużo mniejszej zwierzyny. Licznie
występują tu również przedstawiciele gadów, płazów, ryb i owadów. Jest również bocian
czarny, który wraz z bielikiem i orlikiem krzykliwym stanowi największą atrakcję
ornitologiczną Puszczy. Dodatkową atrakcją przyrodniczą jest ogród dendrologiczny w
Glinnej z bogatą kolekcją drzew egzotycznych, a także 30 pomników przyrody żywej i
nieożywionej. Na terenie Puszczy położone jest malownicze Jezioro Szmaragdowe.
Puszcza Piaskowa to lasy złożone z sosny, buka, dębu i brzozy o pow. ok. 30 tys. ha.,
usytuowane na wschodnim brzegu Odry. Występuje tu pięć rezerwatów przyrody różnego
typu. Puszcza Piaskowa położona jest w granicach Cedyńskiego Parku Krajobrazowego.
Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy (ponad 20 tys. ha) zajmuje południową część
Województwa Zachodniopomorskiego oraz północną część Województwa lubuskiego. Z
występujących tu roślin 41 gatunków uznano za ginące na terenie kraju. W parku utworzono
5 rezerwatów przyrody. Duża powierzchnia jezior i cieków wodnych stanowi siedlisko dla
wielu gatunków ptaków. Z 67 występujących tu jezior, 34 posiadają powierzchnię powyżej 10
ha. Największym jest jezioro Barlineckie (267,57 ha), Lubie, Chłop.
Cedyński Park Krajobrazowy to obszar zajmujący ponad 30 tys. ha, obejmujący zarówno
dolinę rzeki Odry z płaskimi łąkami i rozlewiskami, jak i wzgórza strefy krawędziowej. Teren
ten jest niezwykle malowniczy, bogaty krajobrazowo. Uroku dodają rzeki, strumienie oraz
liczne jeziora. Na terenie Cedyńskiego Parku Krajobrazowego istnieje 7 rezerwatów
przyrody, z których najstarszy i najbardziej znany to Bielinek (jedyne stanowiska w Polsce
dęba omszonego oraz nawrotu czerwono-błękitnego). Wśród różnych gatunków ssaków (np.
bóbr, wydra, gronostaj) największą osobliwość stanowi wilk, którego jedna rodzina jest od
kilku lat obserwowana na terenie Cedyńskiego Parku Krajobrazowego.
Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Odry to rozległe torfowisko o powierzchni ok. 6 tys. ha
pocięte ok. 200 km cieków wodnych (starorzecza Odry, kanały, jeziorka, rowy). Jest to obszar
o bardzo dużym stopniu naturalności, dziki, niedostępny, pokryty roślinnością bagienną. Jest
to miejsce największej dotychczas stwierdzonej koncentracji żurawi i gęsi w trakcie
jesiennych przelotów (ok. 9 tys. żurawi i ok. 30 tys. gęsi) oraz miejsce stałego bytowania
i rozrodu kilkunastu rodzin bobrów. Występują tu zachowane złoża torfu, które kształtowały
się od okresu polodowcowego do czasów dzisiejszych. Park Krajobrazowy Doliny Dolnej
Odry stanowi niewątpliwą atrakcję dla turystów o przyrodniczych zainteresowaniach, którzy
przyjeżdżają tu z całej Europy.
Drawski Park Krajobrazowy położony jest w centralnej części Pojezierza Drawskiego.
Obejmuje swoim zasięgiem obszar o powierzchni ponad 41 tys. ha. W zagłębieniach terenu
położone są malownicze jeziora, często połączone rzekami. Ukształtowany przez lodowiec
14
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
obszar Parku charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem wysokości względnych. Zagłębienia
między wzgórzami wypełnia woda tworząc torfowiska i jeziora, stanowiące 9 % powierzchni
parku.
Iński Park Krajobrazowy zajmuje powierzchnię 17.763 ha, a wraz z otuliną 44.003 ha.
Powołany został celem ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych Pojezierza
Ińskiego.
Położony
jest
w
środkowo-zachodniej
części
Województwa
Zachodniopomorskiego, na terenie gmin Ińsko, Dobrzany, Chociwel i Węgorzyno.
Ukształtowany przez lodowiec obszar Parku charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem
wysokości względnych. Zagłębienia między wzgórzami wypełnia woda tworząc torfowiska i
jeziora, stanowiące 9% powierzchni parku. Największe wśród nich to jezioro Ińskie o
powierzchni
6 km2. W Ińskim Parku Krajobrazowym występuje 28 gatunków roślin prawnie chronionych,
w tym 22 gatunki pod całkowitą ochroną. Lasy pokrywają 50% powierzchni parku.
W południowej części parku dominują drzewostany bukowe, w północnej mieszane, o
bogatym składzie gatunkowym. Obok dzików, jeleni i saren występują tu także mniejsze
ssaki, między innymi lisy, borsuki, jenoty, tchórze, gronostaje i łasice. Bardzo bogata jest
awifauna parku. Charakterystyczne dla Pojezierza Ińskiego środowiska wodno-błotne
stwarzają wielu gatunkom znakomite warunki życia i rozrodu. Na terenie parku lęgną się
regularnie, wymienione w światowej „Czerwonej Księdze” bielik i kania ruda. Gniazdujące w
parku takie ptaki, jak: bąk, bocian czarny, kania czarna, zimorodek oraz żuraw uznane są za
gatunki zagrożone wyginięciem w skali europejskiej.
W przygotowaniu są projekty utworzenia dwóch dalszych parków krajobrazowych:
Wałeckiego i Doliny Płoni oraz uznania pasa nadmorskiego i Zalewów Szczecińskiego i
Kamieńskiego za strefy chronionego krajobrazu.
Nadgraniczne położenie Województwa zobowiązuje do przestrzegania umów i konwencji
międzynarodowych w zakresie ochrony środowiska. Szczególne znaczenie ma ochrona wód
zlewni Odry, Zalewu Szczecińskiego, Zatoki Pomorskiej oraz zlewni rzek nadmorskich.
Pozostałe walory naturalne
Duży potencjał rozwojowy przedstawia turystyka uzdrowiskowa. Lecznicze wyjazdy nad
Bałtyk rozpoczęły się już w pierwszych latach XIX wieku, kiedy zauważono zdrowotne
działanie kąpieli morskich i klimatu. Odkrycie lokalnych złóż solanek i borowin w końcu
XIX wieku, rozpoczyna właściwą działalność uzdrowiskową.
Wody mineralne eksploatowane są na terenie Województwa stanowią podstawę
funkcjonowania uzdrowisk w Świnoujściu, Kamieniu Pomorskim, Kołobrzegu i Połczynie
Zdroju. Główne typy związków leczniczych tam występujące to solanki i torfy borowinowe.
Na terenie Województwa Zachodniopomorskiego stwierdzono także występowanie wód
geotermalnych. Pierwsza instalacja wydobywcza powstała w rejonie Pyrzyc, gdzie
pozyskiwane wody osiągają temperaturę blisko 60C. Również w rejonie Stargardu
stwierdzono występowanie na głębokości 1700-1900 m solankowych wód termalnych o
temperaturze około 65C. Wody termalne o niższej temperaturze (około 45C) stwierdzono
pomiędzy Pyrzycami a Gryfinem.
Obecność wód tego rodzaju na terenie Województwa może sprzyjać rozwojowi turystyki
uzdrowiskowej. Badania wykazały bowiem skuteczność zabiegów leczniczych z
zastosowaniem powyższych wód w chorobach układu krążenia i bólach reumatycznych.
Możliwe jest także wykorzystywanie wód geotermalnych dla celów rekreacji.
15
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Na specjalną uwagę ze względu na swoją niepowtarzalność krajobrazową i przyrodniczą
zasługują morskie wyspy: Wolin i Uznam, leżące u ujścia rzeki Odry do Bałtyku, między
Zatoką Pomorską a Zalewem Szczecińskim.
Przyroda wysp pomorskich jest niezwykle urozmaicona. Występują tutaj duże kompleksy
borów sosnowych, buczynów pomorskich, lasów bukowo-dębowych oraz olsów, zajmujące
ponad 40% obszaru wyspy Wolin i 25% wyspy Uznam.
Na obu wyspach spotyka się rozległe łąki i torfowiska oraz solniska z halofilną roślinnością.
Słodkowodne jeziora tworzą potocznie nazywane Pojezierze Wolińskie i Szwajcarię
Uznamską.
Wybrzeża morskie to urwiste klify, na przemian z piaszczystymi plażami o ciekawej
roślinności wydm. We wstecznej delcie Świny gniazduje ponad 140 gatunków ptaków.
Niezwykłą różnorodność przedstawia świat ryb zamieszkujących okoliczne wody.
Klimat
Klimat Województwa Zachodniopomorskiego charakteryzuje się dużą różnorodnością i
zmiennością. Wynika to ze ścierania się na tym obszarze klimatu morskiego z klimatem
lądowym.
Północna i zachodnia część Województwa ma wybitne cechy klimatu morskiego: mała
amplituda roczna, duża wilgotność powietrza i wietrzność, krótki okres występowania zimy,
chłodniejsze lato i łagodna zima, znaczna ilość opadów.
W miarę oddalania się od morza i w kierunku wschodnim zaznaczają się stopniowo cechy
klimatu kontynentalnego: wyższe temperatury latem i niższe zimą, dłuższy okres trwania
zimy z dłużej zalegającą pokrywą śnieżną, długie okresy występowania ciszy, wyraźnie
zaznaczone pory roku, znaczne amplitudy temperatur w ciągu dnia.
Charakterystyczną cechą jest występowanie dużej zmienności klimatu (mikroklimatu) w
obrębie poszczególnych obszarów, uwarunkowane położeniem w pobliżu morza, jezior i
dużych rzek, występowaniem dużych różnic wysokości względnych oraz wysokim stopniem
pokrycia terenu lasami.
Takie zróżnicowanie klimatu ma szczególne znaczenie dla rozwoju turystyki uzdrowiskowej i
wypoczynkowo-rekreacyjnej.
Walory antropogeniczne (kulturowe)
Walory antropogeniczne, czyli będące dziełem człowieka, stanowią istotny element ofert
pobytowych i przyjazdowych w analizowanym regionie, pełnią ważną rolę wspomagającą
walory naturalne.
Krajobraz kulturowy Województwa Zachodniopomorskiego jest złożony z kilku jednostek
historycznych o specyficznych cechach. Część północna Województwa należy do
historycznej prowincji pomorskiej, tradycyjnie dzielonej na Pomorze Przednie i Pomorze
Tylne. Gminy na południe od tego obszaru należą do historycznej Nowej Marchii, a powiat
Wałecki i gmina Czaplinek to historyczna Wielkopolska. Na tak zarysowany podział nakłada
się pasmowy układ krajobrazu geograficznego, w tym krajobrazu zabytkowego i zabytków
kultury materialnej.
Obiektem zainteresowania turystycznego są w Województwie przede wszystkim bardzo
liczne budynki i obszary zabytkowe. Należą do nich:


Tereny zabytkowych, średniowiecznych miast, wyposażone licznie w miejskie mury obronne,
budynki historyczne, obiekty sakralne, z zachowanymi układami urbanistycznymi;
Tereny historycznie ukształtowanych wsi, przeważnie zakładanych w średniowieczu, większość z
nich to układy zwarte o atrakcyjnym krajobrazie wewnętrznym. Duża część wsi posiada
16
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego







zachowane kościoły i cmentarze. W niektórych wsiach zachowały się zabudowania wykonane w
technice ryglowej (północna część pasa nadmorskiego), których najliczniejsze zespoły tworzą tzw.
„krainę w kratkę”;
Zespoły dworsko parkowe z folwarkami, tworzące bardzo gęstą sieć obiektów atrakcyjnie
położonych, w większości możliwych do adaptacji na funkcje turystyczne z różnorodnym
programem rekreacyjnym;
Zamki książęce, rycerskie i zakonne usytuowane w miastach, ale licznie występują też samotnie
jako dominanty kulturowe i krajobrazowe;
Nielicznie zachowane fragmenty klasztorów średniowiecznych. Większość z nich jest przebadana
archeologicznie, wymagają jednak odpowiedniego propagowania i udostępniania;
Zabytki techniki – przede wszystkim latarnie morskie, budynki kolejowe, młyny wodne i wiatraki,
cegielnie, tartaki, zabudowania portowe i liczne budynki pofabryczne. Ich atrakcyjne formy i
wystrój, a często zachowane wyposażenie, może być podstawą ekspozycji dla turystów;
Zabytki militarne – dzieła obronne od średniowiecznych murów obronnych i zamków, poprzez
nowożytne fortyfikacje szwedzkie i pruskie do pozostałości dzieł obronnych z II wojny światowej;
Zabytkowe stanowiska archeologiczne – w większości są słabo dostępne dla turystyki. Atrakcją
turystyczną są jedynie cmentarzyska megalityczne i sieć grodzisk wczesnośredniowiecznych,
które występują na terenie Województwa;
Liczne drogi krajobrazowe, z zachowaną historyczną geometrią i alejowym obsadzeniem. Drogi
te, oprócz umożliwienia wglądu w krajobraz zapożyczony, same w sobie stanowią niezwykle
atrakcyjny element krajobrazu.
Wszystkie wymienione powyżej formy wymagają zorganizowania ekspozycji i jej
spopularyzowania, w tym celu konieczne są działania edukacyjne i promocyjne, a przede
wszystkim badawcze i porządkowe.
W rejestrze zabytków z terenu Województwa Zachodniopomorskiego znajduje się (wg
stanu na 30 września 2005 roku):
 2592 zabytki nieruchome.
 2178 zabytków ruchomych.
Ponadto z 89612 obiektów nieruchomych i 10764 ruchomych znajdujących się w ewidencji
Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków część kwalifikuje się do wpisu do rejestru
zabytków.
Do najbardziej charakterystycznych i atrakcyjnych form decydujących o charakterze
krajobrazu kulturowego Województwa należą:



Układy staromiejskie o średniowiecznej metryce z kościołami farnymi, ratuszami i zespołami
zabudowy mieszczańskiej, głównie XIX-wiecznej (Cedynia, Darłowo, Dobra Nowogardzka,
Lipiany, Maszewo, Mieszkowice, Moryń, Trzcińsko-Zdrój, Trzebiatów), a także odbudowane
zespoły staromiejskie w Szczecinie i Kołobrzegu;
Średniowieczne systemy obronne miast z wieżami, basztami, bramami i fosami z okresu
średniowiecza, zachowanymi niemal w pełni, m.in. w Mieszkowicach, Pyrzycach, Reczu,
Moryniu, Stargardzie Szczecińskim, Trzcińsko-Zdroju, Lipianach, Maszewie. Wśród nich
zachowały się egzemplarze obronnej architektury miejskiej klasy europejskiej jak np. Brama
Świecka i Barnkowska w Chojnie, Brama Wolińska w Goleniowie, Bramy Wałowa, Portowa
i Pyrzycka w Stargardzie Szczecińskim, także Baszta Pijacka w Pyrzycach - wkomponowana
w mury obronne czworoboczna baszta służąca w Średniowieczu jako izba wytrzeźwień;
Ośrodki władzy książęcej i biskupiej i rycerskiej, od najokazalszego zamku w Szczecinie po
zamki w Darłowie, Pęzinie, Swobnicy, Świdwinie, Płotach oraz relikty zamków w Dobrej,
Karlinie, Starym Drawsku, Drawnie, Golczewie;
17
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego









Budowle sakralne, od średniowiecza po XIX wiek; do najcenniejszych należą katedra w
Kamieniu Pomorskim i w Kołobrzegu, a także kościoły Mariackie w Gryfinie, Baniach,
Stargardzie Szczecińskim, Chojnie, Trzebiatowie, Trzcińsko-Zdroju;
Granitowe kościoły z XII-XIII w. w części południowo-zachodniej Województwa, m.in. w
gminie Moryń, Chojna, Mieszkowice;
Ryglowe kościoły z XVII-XVIII w. głównie w północno-wschodniej części Województwa;
Zespoły zabudowań poklasztornych cysterski, joannitów, norbertanów, templariuszy; pozostały
one świadectwem związków i wpływów Europy Zachodniej na terenach Pomorza (Bierzwnik,
Chwarszczany, Cedynia, Kołbacz, Marianowo, Jasienica, Pełczyce, Rurka, Połczyn-Zdrój);
Założenia dworsko-pałacowo-parkowe z folwarkami, wpisane w krajobraz większości wsi
zachodniopomorskich (jak unikatowe barokowe złożenia w Świerznie i Niepłocku, park w
Zatoni Dolnej). Na terenie Województwa występują założenia parkowe projektowane przez
słynnego w Europie projektanta krajobrazu Petera Josepha Lenne’go – parki w Świnoujściu
i Lubiechowie. Jednak większość tych obiektów znajduje się obecnie w zasobie Agencji
Własności Rolnej Skarbu Państwa i jest najczęściej w bardzo złym stanie;
Układy ruralistyczne z zachowaną zabudową zagrodową, murowaną i ryglową (np. w rejonie
Pyrzyc, pasa nadmorskiego – Jamno, Łabusz);
Zabytki sztuki i rzemiosła artystycznego stanowiące wyposażenie kościołów i rezydencji (np.
wnętrze katedry w Kamieniu Pomorskim, kościoła w Brzesku oraz w Muzeum Narodowym w
Szczecinie i Muzeum w Koszalinie);
Architektura uzdrowiskowa głównie w pasie nadmorskim (Świnoujście, Międzyzdroje,
Dziwnów, Kołobrzeg) oraz w rejonach występowania leczniczych pokładów wód lub błot
(Połczyn Zdrój, Trzcińsko Zdrój);
Zabytki techniki i przemysłu związane z rozwojem przemysłu w XIX w., a także obiekty
militarne będące pozostałościami po II wojnie światowej (umocnienia w rejonie Odry i Pojezierza
Drawskiego, pasa nadmorskiego, pozostałości twierdzy kołobrzeskiej, poligon ciężkiej artylerii
oraz bunkry i stanowiska artylerii nadbrzeżnej z czasów II wojny światowej w Darłowie). Do
najbardziej atrakcyjnych możemy zaliczyć:
Elektrownie wodne na większych rzekach regionu: Odrze, Redze, Inie,
Drawie, Parsęcie, Myśli, elektrownie wiatrowe (w okolicach Darłowa) - pierwsze ekologiczne
elektrownie postawione na Pomorzu Zachodnim w okresie powojennym,
Kolejka wąskotorowa Gryfice-Pogorzelica (licząca około 40 km), z czynnymi eksponatami,
z początków XX wieku (trasa o długości 53km prowadzi przez atrakcyjne miejscowości pasa
nadmorskiego – Trzęsacz, Rewal, Niechorze),
Falochrony na wyspie Wolin – najdłuższy kamienny falochron w Europie
System kanałów, śluz, jazów, m.in. Polderu Cedyńskiego i Międzyodrza,
Mosty zwodzone (Dziwnów) i rozsuwane (Darłowo),
Umocnienia w rejonie Odry, pasa nadmorskiego i Wału Pomorskiego,
Latarnie morskie:
Latarnia Morska ŚWINOUJŚCIE - stoi u nasady falochronu wschodniego, u ujścia Świny do
morza, należy do największych nad Bałtykiem i jednej z największych na świecie.
Wysokość wieży wynosi 68 m, wysokość światła 68 m n.p.m., zasięg światła to 46,4 km,
Latarnia Morska KIKUT - Wieża umiejscowiona na terenie Wolińskiego Parku Narodowego,
na wysokim klifowym brzegu morskim. Wysokość wieży wynosi 15 m, wysokość światła
91,5 m.n.p.m., zasięg światła to 29,6 km,
18
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Latarnia Morska NIECHORZE – latarnia stoi na zachód od miejscowości Niechorze, na
wysokim klifowym brzegu, porośniętym gęstym lasem. Wysokość wieży wynosi 45 m,
wysokość światła 62,8 m n.p.m., zasięg światła 37 km,
Latarnia Morska KOŁOBRZEG - znajduje się u stóp falochronu osłaniającego wejście do
portu. Wysokość wieży wynosi 26 m, wysokość światła 36,5 m n.p.m., zasięg światła to
29,6 km,
Latarnia Morska GĄSKI - okrągła wieża latarni morskiej, wybudowana z czerwonej cegły,
wznosi się nad lasem rosnącym na płaskim brzegu morskim. Wysokość wieży wynosi
49,8 m, wysokość światła 50,1 m n.p.m., zasięg światła to 43,5 km,
Latarnia Morska DARŁOWO - po nadbudowaniu w 1927 roku jednej kondygnacji na
kwadratowej wieży wybudowanej z czerwonej licowanej cegły, powstała latarnia morska,
która dotrwała w niezmienionym wyglądzie do naszych czasów. Wysokość wieży wynosi
22 m, wysokość światła 19,7 m n.p.m., zasięg światła to 27,8 km,
Latarnia Morska JAROSŁAWIEC - pomiędzy Darłowem i Łebą uruchomiono w 1838 roku
latarnię morską, której światło widoczne było z wysokiej, okrągłej wieży, wybudowanej z
czerwonej cegły o charakterystycznym podziale na cztery kondygnacje. Wysokość wieży
wynosi 33.3 m, wysokość światła 50,2 m n.p.m., zasięg światła to 42,6 km;
Rysunek 3 Rozmieszczenie latarni morskich w Województwie Zachodniopomorskim
Źródło: Opracowanie własne PART S.A




Zabytki archeologiczne jak np. Grobowce megalityczne w rejonie Dolic i Przelewic, grodziska
kultury łużyckiej, cmentarzyska kurhanowe w okolicach Osiny, Trzebiatowa, Dolic, Przelewic i
Grzybnicy oraz cmentarzysko ciałopalne w Budzistowie;
Liczne głazy narzutowe z największym w Polsce głazem „Trygław” o obwodzie ponad 50 m,
wysokości prawie 4 m i wadze blisko 200 ton;
Święte studzienki misyjne w Pyrzycach i Cerkwicy. Są to pamiątki dwóch misji
chrystianizacyjnych biskupa Ottona z Bambergu w latach 1124 – 1128;
Święte góry:
Góra Chełmska (Krzyżanka) w Koszalinie – góra o wysokości
137 m., która była miejscem osadnictwa już w starożytności. Miejscem kultu stała się w
epoce brązu i żelaza. Obecnie znajduje się tam zespół sakralny którym opiekują się siostry z
Szentackiego Instytutu Sióstr Maryi,
19
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Święta Góra w Polanowie – początkowo była miejscem kultu pogan, a po przyjęciu
chrześcijaństwa stała się miejscem kultu Najświętszej Marii Panny. Na szczycie ustawiono
kaplicę, którą zniszczono po wprowadzeniu reformacji (1534 r). Obecnie realizowana jest w
tym miejscu budowa klasztoru Dominikanów.
Dużą atrakcję turystyczną stanowi również Promenada Gwiazd w Międzyzdrojach, czyli aleja z
odciśniętymi dłońmi czołowych aktorów i reżyserów polskich.
Na terenie Województwa Zachodniopomorskiego działa 22 muzea, w tym w Szczecinie, Stargardzie,
Koszalinie, Międzyzdrojach, Kołobrzegu, Cedyni, Darłowie, Wałczu, Wolinie, Myśliborzu oraz w
Świnoujściu.
Całość zasobu wartości krajobrazu kulturowego i lokalnego dziedzictwa umożliwia tworzenie
programów wytyczania i wdrażania różnego typu szlaków turystycznych dla turystyki
zmotoryzowanej, pieszej i pobytowej.
Krajobraz kulturowy Województwa Zachodniopomorskiego jest materialnym świadectwem bogatej
historii tych terenów, wynikiem ścierania się wpływów zachodnioeuropejskich, polskich i
skandynawskich. Zachowane elementy krajobrazu, takie jak układy staromiejskie, liczne wsie
średniowieczne, XIII wieczne kościoły i zabudowania poklasztorne, stanowią charakterystyczne rysy
krajobrazu Województwa i podkreślają odrębność regionu. W połączeniu z walorami krajobrazowymi,
posiadają potencjalną wartość, która odpowiednio promowana, może być atrakcyjnym towarem
przyciągającym turystów.
Dodatkowo w Województwie została opracowana przez regionalnych ekspertów lista „hitów
turystycznych” czyli atrakcji, które stanowią wyróżnik Regionu:
 Promenada Gwiazd w Międzyzdrojach.
 Baszta Pijacka w Pyrzycach.
 Bitwa o krowę.
 „Nadmorska Kolej Wąskotorowa”
 Cebulowe laleczki w Izbie Muzealnej przy Czaplineckim Ośrodku Kultury.
 Domek Kata w Koszalinie.
 Elektrownie wiatrowe w okolicach Darłowa.
 Elektrownie wodne.
 Festiwal Wikingów w Wolinie.
 Głaz „TRYGŁAW”.
 Groby Megalityczne.
 Jeziora w barwie zieleni - Szmaragdowe – Szczecin Zdroje i Turkusowe – Wapnica.
 Kajakowy Szlak Drawy im. Karola Wojtyły.
 Rezerwat archeologiczny - „Kamienne Kręgi”.
 Klifowe brzegi - Trzęsacz, Niechorze, Jarosławiec.
 Kościoły w Trzęsaczu, w tym jeden na klifie ( jedna ściana, która została zabezpieczona przed
zniszczeniem)
 Święta Góra w Polanowie.
 Mosty zwodzone i rozsuwane (Dziwnów, Szczecin Podjuchy)
 Mirosławiec - zabytkowa wytwórnia gęsich piór do pisania.
 Najdalej na zachód wysunięta miejscowość w Polsce - Osinów Dolny.
 Platan Olbrzym w Chojnie.
 Pomnik Ziemniaka – Biesiekierz.
20
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego




Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Świnoujściu.
Latarnie morskie w Świnoujściu, Niechorzu, Latarnia Kikut.
Rezerwat Żubrów w Wolińskim Parku Narodowym.
Miejsce najkrwawszej bitwy stoczonej między wojskami rosyjskimi i pruskimi (25 – 26 sierpnia
1758 r) – Sarbinowo.
 Stadnina kłusaków – Bonin.
 Święte studzienki misyjne (Pyrzyce, Cerkwia)
 Wrzosowiska w Bornym Sulinowie.
 Zamek Książąt Pomorskich - Szczecin
 Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu (wg. danych z kwietnia 2003 muzeum jest trzecim po
Wawelu i Malborku odwiedzanym muzeum w Polsce)
 Dorzecze rzeki Parsęty (rzeka łososiowa).
 Kolonia bociana białego (miejscowość Łęczno – Białogard).
 Park Krajobrazowy Podczele.
 Cerkiew greckokatolicka – perła architektury sakralnej autorstwa prof. Jerzego Nowosielskiego –
Biały Bór
 Skansen Kultury Jamnieńskiej w Koszalinie
 Krzywy Las w Nowym Czarnowie
 Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Odry
 Ambona rzeźbiona w piaskowcu z 1605 roku w kościele p.w. Narodzenia NMP w Gryfinie
 Forty Gerharda.
 Stanowiska wyrzutni V-3.
 Wioska wikingów na wyspie.
 Dzika plaża w Świnoujściu.
 Rumowisko zamku Apenburg.
 Dwór w Uninie.
 Wzgórze wisielców.
 Punkt widokowy: Gostań, Zielonka ( wyspa Wolin).
 Ośrodek i jezioro Grodno.
 Jezioro Czajcze i cypel – Grodzisko.
 Wieża baterii Goebel k. Świnoujścia.
 Stare cmentarze na wyspie Karsibór.
 Basen U-Bootów na wyspie Karsibór.
 Wschodni falochron w Świnoujściu.
 Ruiny Portlandzemment fabrik w Lubinie.
 Muzeum przyrodnicze WPN w Międzyzdrojach.
 Muzeum figur woskowych w Międzyzdrojach
Pomnik Przyrody „Aleja Bukowa” w Nacławiu (droga 206 Koszalin – Bytów)
Elektrownia Szczytowo – Pompowa w Żydowie
Żelazny Most Czerwony nad rzeką Grabową w Polanowie
Szlak Pielgrzymkowy Świętych Gór Pomorza:
- Góra Chełmska k/ Koszalina
21
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego




- Święta Góra Polanowska im. Jana Pawła II
Krzywy Las w Nowym Czarnowie
Dolina Pięciu Jezior – Pojezierze Drawskie
Poniemieckie bunkry w Bornym Sulinowie
Szlak turystyczny do najstarszych dębów w Polsce tj. Bolesława – 800 letniego i Warcisława –
640 letniego
Imprezy w Województwie Zachodniopomorskim
Innym elementem mogącym bezpośrednio wpływać na okresowy wzrost przyjazdów turystycznych do
danego regionu są różnego rodzaju imprezy i targi. O tym jednak, aby impreza stanowiła istotny
czynnik aktywizacji turystycznej regionu decydować będzie odpowiedni program oraz skuteczna
promocja projektu.
Najbardziej popularne i najczęściej odwiedzane imprezy to wydarzenia organizowane cyklicznie. Na
analizowanym obszarze imprez przygotowywanych corocznie jest kilkanaście, co w znaczny sposób
wpływa na atrakcyjność regionu w okresie ich trwania. Najważniejsze wydarzenia kulturalne,
folklorystyczne oraz sportowe przedstawione są w poniższym zestawieniu.
 Festiwal Wikingów w Wolinie.
 Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej w Kamieniu Pomorskim.
 Międzynarodowy Festiwal Organowy w Koszalinie
 Festiwal Pieśni Chóralnej w Międzyzdrojach i Szczecinie.
 Festiwal Młodzieży „Fama” w Świnoujściu.
 Festiwal Malarstwa Współczesnego w Szczecinie.
 Festiwal Gwiazd w Międzyzdrojach.
 Pyrzyckie Spotkania z Folklorem.
 Interfolk w Kołobrzegu.
 Przegląd Teatrów Małych Form „Kontrapunkt” w Szczecinie.
 Międzynarodowe Dni Muzyki Perkusyjnej w Koszalinie.
 Światowy Festiwal Chórów Polonijnych w Koszalinie.
 Letni Festiwal Kabaretu w Koszalinie.
 Festiwal Muzyki Współczesnej im. Lutosławskiego w Szczecinie.
 Iński Festiwal Lata Filmowego.
 Festiwal Muzyki Dawnej w Bierzwniku.
 Międzynarodowy Wyścig Kolarski Goleniów TOUR.
 Międzynarodowy Festiwal Muzyki i Sportu: Svedala-Opmeer-Goleniów.
 Cztery Oblicza Off-roadu na Pojezierzu Drawskim.
 Ogólnopolskie Spotkania Filmowe – Połczyn-Zdrój.
 „Smak” – Ogólnopolskie Spotkania Młodych Autorów i Kompozytorów – Trzcińsko-Zdrój.
 Przegląd kapel podwórkowych w Chojnie.
 Festiwal Teatrów Ulicznych w Wałczu.
 Jarmark Morski w Międzyzdrojach.
 Etapowe Regaty Turystyczne – Wolin.
 Międzynarodowy Festiwal Piosenki Morskiej „Wiatrak” w Świnoujściu.
 Świnoujski Piknik Ludowy.
22
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego






































Międzynarodowy Maraton Świnoujście-Wolgast.
Wakacyjny Mityng Lekkoatletyczny im. W.Komara i T.Ślusarskiego w Miedzyzdrojach.
Festiwal Muzyki Bluesowej „Bluesada” w Szczecinie.
Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”.
Trzebiatowskie Święto Kaszy.
Regaty Czterech Zakątków – Świnoujście.
Świnoujskie Dni Muzyki „Viva La Musica”.
Przegląd Piosenki Marynarskiej „Szanty” – Koszalin.
Darłowski Festiwal Filmów Skandynawskich.
Międzynarodowy Zlot Historycznych Pojazdów Wojskowych w Darłowie.
X-Triathlon Orienteering (przeprawy wodne, zadania linowe, bunkry, wspinaczka, crossy) w
Bornym Sulinowie.
Rajd Orła Bielika - Szlakiem Orła Bielika - Świnoujście/Wyspa Wolin.
„Dni Europy” – Polanów.
Zlot Motocykli w Polanowie.
Festyn Folklorystyczny w Wyszewie.
Międzynarodowy Bieg po Plaży w Jarosławcu.
Plenery plastyczne dla artystów malarzy, rzeźbiarzy i grafików w Buku, Bornym Sulinowie,
Sławnie, Osiekach, Barlinku oraz Płotach.
Rajd Szlakiem Umocnień Wału Pomorskiego.
Herbertiada w Kołobrzegu.
Festiwal „Republika Karaibska” w Kołobrzegu.
Europejski Festiwal Integrujący „Ty i Ja” w Kołobrzegu i Koszalinie.
Międzynarodowy Festiwal „Muzyka w Katedrze” w Kołobrzegu.
Dni Tolerancji w Kołobrzegu.
Dni Pieczonego Ziemniaka w Robuniu.
Bieg Papieski w Karlinie.
Międzynarodowe Zawody we Wszechstronnym Konkursie Konia Wierzchowego w Białym Borze
Międzynarodowy Spływ Kajakowy „Parsęta”
Bitwa o krowę Białogard-Świdwin
Ogólnopolski Festiwal „GAMA” w Kołobrzegu
Regaty o Srebrny Dzwon w Kołobrzegu
Motolotniowe Mistrzostwa Polski o Puchar Bałtyku (lotnisko w Bagiczu)
Jarmark Stefana Batorego w Wałczu
Ogólnopolski Bieg Uliczny w Wałczu
Rajd Szlakiem Umocnień Wału Pomorskiego
Ogólnopolski Turniej Kajak – Polo „Jesień 2005” – Wałcz, jez. Raduńskie
Ogólnopolski Turniej Sztuki Recytatorskiej „Wobec Własnego Czasu” - Wałcz
„Bieg ku Słońcu” – Ogólnopolska Impreza Sportowa o Puchar Wójta Gminy Kołobrzeg
Dzień Stepnicy w skład którego wchodzą:
 Spływ na "Bele Czym"
23
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
 Miss Lata nad Zalewem
 Dni Folkloru
 Święto Sandacza i Cleba
 Dni Polanowa” – Polanów.
 XVIII Międzynarodowy Zlot Motocykli w Polanowie.
VIII Międzyszkolny Przegląd Jasełek w Polanowie
Święto Chleba w Polanowie
Tłusty Czwartek Na Ludowo w Polanowie
Święto Pieczonego Ziemniaka w Bożenicy , w Żydowie
Sobótka Nad Wodą w Polanowie
Święto Łososia Bałtyckiego - pierwszy weekend majowy
Europejskie Dni Morza – czerwiec
Międzynarodowy Zlot Historycznych Pojazdów Wojskowych - ostatni weekend czerwca
Darłowski Festiwal Organowy - lipiec
Gala Operetkowa - dwa koncerty, jeden w lipcu drugi w sierpniu
Bałtyckie Lato Filmowe - seanse przez cały okres wakacji w Darłowie
Ogólnopolski Bieg Eryka - lipiec ( Darłowo)
Piknik Konny
Beach Soccer Cup
Dni Gryfina
Spływ na "Bele Czym", Sierpień, Plaża w Stepnicy
Miss Lata nad Zalewem, Lipiec, plaża w Stepnicy
II Stepnickie Spotkania z Folklorem "Nad Zalewem", Lipiec, plaża w Stepnicy
Święto Sandacza i Chleba, Lipiec, plaża w Stepnicy
Międzynarodowy Plener Malarski w Osielkach
Festiwal Rockowy „Generacja” w Koszalinie
Muzealne Spotkania z Fotografią w Koszalinie
Międzynarodowy Przegląd Fotografii Polskiej i Europejskiej „Złota Muszla” w Koszalinie
Międzynarodowe Warsztaty Artystyczne „MORKA” w Ustroniu Morskim
Europejski Zjazd Młodych Gwiazd w Ustroniu Morskim
Święto Śledzia Bałtyckiego w Niechorzu
Akademia Słońca – Plażowa Szkoła aktywnego Wypoczynku w Pobierowie
Bałtycki Turniej Tenisowy Aktorów i Artystów „Balic Cup” w Niechorzu i Pogorzelicy
Otwarte Mistrzostwa Województwa Zachodniopomorskiego w Siatkówce Plażowej Kobiet i
Mężczyzn, Międzynarodowy Turniej Siatkówki Plażowej w Pobierowie
Mistrzostwa Polski w Plażowej Piłce Siatkowej Kobiet i Mężczyzn w Niechorzu
Styl nad Style – Letnia akcja Graffiti w Niechorzu
Międzynarodowy turniej Halowej Piłki Nożnej Juniorów imienia Stanisława Mamińskiego
Rewalandia w Rewalu
Międzynarodowy festiwal Muzyczny w Trzeszczu
Międzynarodowy Festiwal Muzyki Gitarowej w Trzęsaczu
Miss Bałtyku – wybory miss piękności w Rewalu
Zawody Ratownictwa Morskiego o Mistrzostwo Gminy Rewal w Pobierowie
24
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Festiwal Piosenki Morskiej Złoty Sekstans w Pobierowie
Slalom PRO TOUR – regaty windsurfingowe w klasie slalom w ramach cyklu Action Games w
Pobierowie
Run and Gun Street Ball Tour – Turniej Trójek Koszykarskich w Rewalu, Pobierowie i Niechorzu,
Pustkowo Cup – otwarty turniej tenisowy w Pustkowie
Bieg na Fali o Puchar Wójta Gminy Rewal,
Międzynarodowy Festiwal szachowy Konik Morski Rewala w ramach Balic tour Mielno – Kołobrzeg
– Rewal
Zakończenie Dni Wybrzeża Rewalskiego i finał Akademii Słońca w Rewalu.
Międzynarodowy zlot morsów w Mielnie
Nadbałtycka wioska Esperancka w Mielnie,
Magiczne Święto – Mieleńska Noc Sobótkowa
Międzynarodowe regaty Klasy Cadet i Optimus grupy B o „Puchar Trampa” na jeziorze Jamno –
eliminacje do Mistrzostw Świata i Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży,
Międzynarodowy Festiwal szachowy „Mieleńska Perła Bałtyku”,
„Opera nad Bałtykiem” w Mielnie,
Bieg Śniadaniowy w Mielnie,
Mieleńska Noc na Gorąco,
Regaty Okręgowe o „Puchar Wójta Gminy Mielno”,
Międzynarodowy Bieg Uliczny im. Winanda Osińskiego Szczecinku,
Międzynarodowy Konkurs Młodego Muzyka w Szczecinku,
 Międzynarodowa Fiesta balonowa w Szczecinku,
 Jarmark Księżnej Jadwigi – Dni Szczecinka
 Puchar Polski w Triathlonie w Szczecinku
 Ogólnopolski Konkurs Poetycki „Malowanie Słowem” w Szczecinku”
 Ogólnopolski Turniej Tańca towarzyskiego o memoriał Barbary Krzyżanowskiej – Ksok w
Szczecinku,
 Mistrzostwa polski w narciarstwie wodnym w Szczecinku,
 Międzynarodowy Turniej Skoków w Narciarstwie Wodnym w Szczecinku,
 Śpiewające Żagle w Szczecinie
 „Zloty Żaglowców w Szczecinie”
Do regionalnych tradycji należy zaliczyć organizowane w Szczecinie, Świnoujściu, Kołobrzegu i
Darłowie Dni Morza.
Wnioski dotyczące walorów turystycznych Województwa
Analiza walorów naturalnych i antropogenicznych Województwa Zachodniopomorskiego pozwala na
wysunięcie następujący wniosków:
 Blisko 185 km odcinek wybrzeża Morza Bałtyckiego (prawie połowa całego polskiego wybrzeża)
wraz ze wszystkimi walorami – piaszczystymi plażami, wydmami, lasami i płytkimi jeziorami
nadmorskimi - stanowi podstawę dla rozwoju turystyki rekreacyjno - wypoczynkowej, typu
słońce-morze-plaża, aktywnej, specjalistycznej.
 Niewystarczająca infrastruktura dodatkowa (zbyt mała liczba marin, przystani, ośrodków sportów
wodnych, nurkowania) – stanowi czynnik ograniczający rozwój różnych form turystyki aktywnej.
 Duże obszary pojezierzy (46% powierzchni Województwa), w tym 7 jezior powyżej 1.000 ha – są
podstawą dla rozwoju turystyki rekreacyjnej, aktywnej, specjalistycznej (sporty wodne,
żeglarstwo, nurkowanie, wędkarstwo).
25
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
















Obserwuje się różny stan zagospodarowania turystycznego jezior, zazwyczaj jednak
niewystarczający w porównaniu z ich potencjałem.
Obszary pojezierne dysponują znacznymi rezerwami do wykorzystania na cele turystyczne.
Istnieje konieczność rozbudowy infrastruktury turystycznej, co mogłoby przyczynić się do
wydłużenia sezonu turystycznego.
Zalew Szczeciński posiada doskonałe warunki dla rozwoju różnych form turystyki aktywnej
(dobrze rozwinięta infrastruktura turystyczna).
Dobrze rozwinięta sieć rzek umożliwia uprawianie sportów wodnych oraz wędkarstwa.
Występują dogodne warunki do tworzenia i użytkowania szlaków wodnych – spływy kajakowe.
Niespotykane bogactwo fauny i flory na terenie obszaru ujściowego Odry - najpiękniejszym
krajobrazem na świecie w latach 1993/1994 wg międzynarodowej organizacji „Naturfreunde
Internationale” – daje podstawy do rozwoju turystyki krajoznawczej.
Bardzo wysoka lesistość – 35% powierzchni Województwa – umożliwia realizowanie funkcji
wypoczynkowej.
Niespotykane walory uzdrowiskowe są dużą szansą na rozwój turystyki uzdrowiskowej,
sanatoryjnej.
Istnieje możliwość wykorzystania dla celów zdrowotnych i rekreacyjnych występowanie wód
geotermalnych.
Niezwykle urozmaicona przyroda morskich wysp – Wolin i Uznam.
Ponad 20% powierzchni Województwa zajmują tereny chronione, znajduje się tutaj ponad 1000
pomników przyrody.
Najcenniejsze obszary objęte ochroną to – Woliński Park Narodowy, część Drawieńskiego Parku
Narodowego, Park Krajobrazowy Dolina Dolnej Odry, Drawski Park Krajobrazowy, Iński Park
Krajobrazowy.
Bardzo bogaty krajobraz kulturowy Województwa;
Liczne tereny i obiekty zabytkowe – możliwość tworzenia i eksploatowania szlaków
krajoznawczych.
Bogate zbiory muzeów w regionie, ze względu jednak na ograniczone środki finansowe, brak
możliwości odpowiedniego wyeksponowania muzealiów.
1.2.2.
Stan środowiska naturalnego
Stan jakościowy środowiska w Województwie jest ważnym elementem w budowaniu turystycznego
wizerunku regionu. To właśnie warunki ekologiczne stają się obecnie jednym z elementów, które
decydują o postrzeganiu danego regionu jako obszaru turystycznie atrakcyjnego.
Istotna jest sprawa czystości wód powierzchniowych. W ostatnich latach, w rezultacie wzrostu
nakładów na ochronę wód, budowy nowoczesnych oczyszczalni ścieków, rozbudowy sieci
kolektorów, a także dzięki ograniczeniu ilości ścieków przemysłowych, jakość wód
powierzchniowych znacznie się poprawiła. Zauważalna poprawa jakości wody nastąpiła w Odrze
powyżej Szczecina, w Inie i w Wogrze, poniżej Połczyna Zdroju. Stwierdzono także poprawę jakości
wód Regi, dzięki czemu możliwe było cofnięcie zakazu kąpieli na plażach nadmorskich w Mrzeżynie.
Mimo widocznej poprawy, jakość wód nie jest jeszcze zadowalająca. Ocena ogólna badanych rzek
wypada z reguły niekorzystnie; w większości rzek na znacznej długości płyną wody pozaklasowe
(90% badanych rzek), tylko 0,3% ma klasę II. Największą bolączką jest brak oczyszczalni
komunalnych w Szczecinie, skutkiem czego przekraczane są normy zanieczyszczeń w ujściu Odry, na
Zalewie Szczecińskim i w Zatoce Pomorskiej.
26
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
W latach 2002-2003 przebadano 31 jezior. Z tego do pierwszej klasy czystości zakwalifikowano przez
Inspekcję Ochrony Środowiska tylko jedno jezioro (Ińsko); 17 należy do II klasy czystości, 8 do III
klasy, a 5 jest pozaklasowych.
Stan czystości wód morskich pozwala na to, aby wszystkie kąpieliska morskie były czynne.
Analiza danych o emisji zanieczyszczeń powietrza pozwala stwierdzić, że główne ich źródła znajdują
się na terenie aglomeracji szczecińskiej. Poza tym rejonem w zasadzie dotrzymywane są obowiązujące
normy emisji zanieczyszczeń. Na stan powietrza atmosferycznego istotny wpływ ma tzw. niska
emisja, z małych zakładów i gospodarstw domowych.
Wysokie nakłady na ochronę środowiska oraz sprzyjające tym działaniom postawy samorządów
lokalnych są mocną stroną Województwa. Skutki tych poczynań to zmniejszone ilości emitowanych
pyłów i gazów oraz poprawiająca się jakość wód powierzchniowych. Wszystko to sprzyja rozwojowi
turystyki i wpływa korzystnie na wizerunek regionu, jako obszaru atrakcyjnego środowiskowo.
Napływ turystów w sezonie letnim powinien ponadto zmobilizować władze regionu do wprowadzenia
selektywnej zbiórki odpadów. Zanieczyszczenia nadmorskich miejscowości w trakcie krótkiego
sezonu wakacyjnego stanowią ich główny problem i wymagają szybkiego rozwiązania. Działania te
nie powinny mieć jednak charakteru doraźnego, ale być konsekwencją przemyślanego planu ochrony
środowiska – największego waloru regionu.
1.2.3.
Dostępność komunikacyjna
Województwo Zachodniopomorskie ze względu na swoje położenie w północno-zachodniej części
Polski, granicząc z Niemcami od zachodu i Morzem Bałtyckim od północy, jest ważnym szlakiem
transportowym, w układzie krajowym jak i międzynarodowym Potwierdza to pełna oferta możliwości
transportowych, które pozwalają na przejęcie ruchu samochodowego, kolejowego, morskiego,
rzecznego i lotniczego.
Analizowany region charakteryzuje się względnie dobrą dostępnością komunikacyjną. Położenie
badanego obszaru na północno-zachodnim krańcu Polski sprawia, że jest on stosunkowo trudno
dostępny dla mieszkańców z centralnej i południowo-wschodniej Polski. Bliskość Niemiec, Szwecji i
Dani sprawia natomiast, że jest on łatwo dostępny dla turystów zza zachodniej i północnej granicy.
Rysunek 4 Przybliżone odległości do Szczecina z większych miast Polski.
Źródło: Opracowanie własne PART S.A
27
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Rysunek 5 Województwo Zachodniopomorskie w Europie.
Źródło: Opracowanie na podstawie serwisu www.shellgeostar.com
Drogi
Sprawny regionalny system transportowy to przede wszystkim infrastruktura drogowa o odpowiedniej
gęstości i stanie technicznym warunkującym standard połączeń struktur osadniczych. Sieć dróg
publicznych w Województwie jest dość dobrze rozwinięta. Wskaźnik gęstości dróg mierzony
długością dróg w kilometrach na 100 km2 powierzchni, który osiągnął w Województwie wartość 65,5
km/100 km2 (w Polsce średnio78,2 km na 100 km2) może świadczyć o deficycie sieci drogowej w
województwie. Ponieważ obszar województwa zachodniopomorskiego charakteryzuje się dużym
udziałem terenów leśnych i akwenów wodnych należy uznać że barierą jest stan techniczny dróg
publicznych a nie gęstość. Szybki i sprawny dojazd z kraju i z zagranicy do regionu zapewniają
głównie drogi krajowe oraz ponadlokalne wojewódzkie.
Główne drogi przebiegające przez województwo to:
 Międzynarodowe:
E-65 (nr 3) przyjmująca ruch z Malmö i Ystad przez Bazę Promów Morskich
w Świnoujściu poprzez Szczecin, Gorzów Wielkopolski i Zieloną Górę, aż do granicy Polski z
Czechami i dalej na południe Europy,
E-28
(A-6
i
nr
6)
relacji
Berlin – granica
Polski
(Pomellen/Kołbaskowo)
– Szczecin – Goleniów – Koszalin – Gdańsk.
 Krajowe:
Ekspresowa S 10: granica państwa (Lubieszyn) - Szczecin – Piła – Płońsk (Warszawa),
Ekspresowa S 11: Kołobrzeg – Koszalin – Szczecinek-Piła – Poznań (Bytom),
Droga nr 13: Szczecin – Przecław – Rosówek – granica państwa,
Droga nr 20: Stargard Szczeciński – Węgorzyno – Drawsko – Czaplinek – Szczecinek – Miastko –
Gdynia. Jest to droga o charakterze turystycznym, przebiega przez najwartościowszy układ
obszarów przyrodniczych,
Droga nr 22: granica państwa – Kostrzyń – Gorzów – Wałcz – Człuchów- Grzechotki – granica
państwa,
Droga nr 23 –Myślibórz – Dębno – Kostrzyń,
28
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Droga nr 25 –Bobolice – Człuchów – Koronowo – Bydgoszcz (Krajnik),
Droga nr 26: granica państwa – Krajnik – Chojna – Rów – Myślibórz – Renice,
Droga nr 31: Szczecin – Gryfino – Chojna – Sarbinowo – Kostrzyn – Słubice. Droga ma duże
znaczenie dla obsługi terenów turystycznych położonych wzdłuż rzeki Odry, przebiega przez
najwartościowszy układ obszarów przyrodniczych,
 Ważniejsze wojewódzkie zapewniające powiązanie z siecią dróg krajowych
Droga wojewódzka nr 102 biegnie wzdłuż pasa nadmorskiego od klifowego wybrzeża Wyspy
Wolin do uzdrowiska Kołobrzeg .Droga zapewnia dojazdy do licznych kąpielisk morskich,
Droga wojewódzka nr 103 z Kamienia Pom..do Trzebiatowa,
Droga wojewódzka nr 107 z Dziwnówka do Parłówka (DK-3),
Droga wojewódzka nr 109 z Mrzeżyna przez Trzebiatów, Gryfice do Płot(DK-6),
Droga wojewódzka nr 160 z Suchania (DK-10), przez Choszczno, Dobiegniew, Drezdenko…,
Droga wojewódzka nr 122 z Pyrzyc (DK-3) przez Banie do Krajnika Dolnego,
Droga wojewódzka nr 108, nr 152 i nr 172 tworzy ciąg drogowy od Parłówka (DK-3)przez Płoty,
Świdwin i Połczyn Zdrój do Szczecinka (DK-11),
Droga wojewódzka nr 162, nr 151 tworzy ciąg drogowy od Kołobrzegu przez Świdwin,
Węgorzyno, Recz, Choszczno i Barlinek do Gorzowa Wielkopolskiego,
Droga wojewódzka nr 163, nr 178 tworzy ciąg drogowy od Kołobrzegu przez Połczyn Zdrój,
Czaplinek,Wałcz do Poznania,
Droga wojewódzka nr 205 z Darłowa przez Sławno do Bobolic (DK-11),
Droga wojewódzka nr 142 ze Szczecina do Lisowa.
Obok podstawowego układu sieci dróg krajowych i wojewódzkich istnieje dobrze rozwinięta sieć
dróg publicznych o mniejszej randze są to; pozostałe drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne.
Infrastruktura drogowa o charakterze regionalnym i lokalnym (drogi wojewódzkie, powiatowe,
gminne) ma istotne znaczenie w zapewnieniu sprawnego funkcjonowania struktur osadniczych
województwa oraz w bezpośredniej obsłudze ruchu turystycznego.
Transport autobusowy
Sieć bezpośrednich połączeń autobusowych miast Województwa z innymi regionami Polski oraz
prywatny transport autokarowy i busowy (np. do Świnoujścia, Międzyzdrojów, Kołobrzegu, Gryfic
czy Gryfina) jest dobrze rozwinięta. Świadczy o tym bogata lista połączeń PKS w niemal każdej
miejscowości tego obszaru. Dodatkowo do największych miast w regionie kursuje Polski Express.
Transport kolejowy
W Województwie Zachodniopomorskim bardzo dobrze rozwinięta jest siec linii kolejowych. Gęstość
linii kolejowych w Województwie jest zbliżona do średniej krajowej, choć występuje tendencja do
likwidacji szeregu linii zawiązana z regresem transportu kolejowego. Największymi węzłami
kolejowymi są: Szczecin, Stargard Szczeciński Białogard i Szczecinek. Krzyżują się tu drogi kolejowe
łączące województwo z najważniejszymi obszarami źródłowymi ruchu turystycznego w Polsce. Przez
Województwo Zachodniopomorskie przebiega linia kolejowa znaczenia europejskiego E 59
Świnoujście – Szczecin – Poznań – Wrocław. Województwo posiada także połączenia kolejowe w
ruchu międzynarodowym z Berlinem przez przejście graniczne Szczecin Gumieńce/Tantow oraz z
Hamburgiem przez przejście graniczne Szczecin Gumieńce/ Grambow. W okresie nasilenia ruchu
turystycznego w okresie letnim Świnoujście oraz Kołobrzeg mają bezpośrednie połączenia kolejowe
ze wszystkimi większymi miastami w Polsce.
Sieć linii kolejowych Województwa Zachodniopomorskiego pozwala na uzyskanie połączeń ze
wszystkimi większymi miastami w Polsce. Poniżej przedstawione zostały możliwości dojazdu do
wybranych miast Województwa drogą kolejową.
29
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Tabela 2
Bezpośrednie
połączenia
kolejowe
z
wybranymi
Zachodniopomorskiego(oraz główne miasta na trasie)
Połączenie kolejowe
Województwa
Codzienne
Okresowe 
Warszawa wschodnia
Katowice (Opole, Wrocław)
Kraków (Katowice, Wrocław, Poznań)
Przemyśl (Kraków, Katowice, Wrocław,
Poznań)
Szczecin
Świnoujście
miastami
Warszawa ( Kutno, Konin, Poznań)
Kielce (Poznań)
Wrocław
Kołobrzeg
Katowice (Ostrów Wlk., Poznań, Piła)
Wrocław (Poznań, Piła)
Warszawa Zachodnia (Gdańsk, Ustronie
Morskie)
Rzeszów (Kraków, Poznań)
Piła (Szczecinek, Białogard)
Bydgoszcz (Piła),
Kraków (Warszawę, Gdynia, Ustronie Morskie),
Łódź (Kutno, Poznań, Piła)
Lublin (Radom, Toruń, Bydgoszcz)
Bielsko-Biała (Katowice, Warszawa, Gdynia,
Słupsk)
Amsterdam (Berlin, Hanower, Osnabruck)
Wrocław (Legnica, Zielona Góra)
Berlin (Angermunde, Eberlswalde) Łódź
(Poznań)
Jelenia Góra (Zielona Góra)
Hagenow (Passewalk, Neubrandenburg)
Szczecin
Przemyśl (Kraków, Katowice, Wrocław,
Poznań)
Warszawa (Kutno, Konin, Poznań)
Kraków (Katowice, Opole, Wrocław, Poznań),
Kielce (Poznań),
Olsztyn (Gdańsk, Sopot)
Koszalin
Warszawa (Gdańsk, Gdynia)
Wrocław (Poznań, Piła)
Słupsk (Reblina, Sławno)
Katowice (Częstochowa, Bydgoszcz, Piła)
Elbląg (Gdańsk, Sopot)
Białystok (Gdańsk, Sopot),
Kraków (Warszawa, Gdynia)
Poznań (Piła)
Olsztyn (Gdańsk, Sopot)
Bielsko Biała (Katowice, Warszawa, Gdynia),
Gdynia (Wejherowo, Słupsk)
Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie danych PKP
 - kursujące głównie w okresie wakacyjnym
W przypadku połączeń kolejowych istotną rolę odgrywają również sezonowe połączenia uruchamiane
przez PKP do najbardziej popularnych miejscowości turystycznych. Istniejące połączenia nie są
jednak wystarczające. Istotną przeszkodą w rozwoju turystycznym Połczyna Zdroju – uzdrowiska o
długoletniej tradycji, jest brak połączenia kolejowego.
Z istniejących na obszarze Województwa Zachodniopomorskiego linii wąskotorowych czynny jest
tylko odcinek Gryfice – Rewal - Trzebiatów, Przewozy na pozostałych liniach wąskotorowych o
łącznej długości ok. 240 km zostały wstrzymane, głównie w latach 1991-96.
Transport lotniczy
W obsłudze ruchu turystycznego na terenie Województwa Zachodniopomorskiego komunikacja
lotnicza odgrywa niewielką rolę, choć województwo leży na szlaku ważnych tras przelotowych, w
tym na szlaku transkontynentalnym prowadzącym przez Bornholm do Warszawy i dalej na
południowy-wschód Europy.
30
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Na obszarze Województwa znajduje się 12 lotnisk, z których 7 ma charakter cywilny. Są to obiekty:
 Port Lotniczy Szczecin-Goleniów posiada status lotniczego przejścia granicznego. W roku 2003
r. przyjął 87,5 tyś osób rocznie, w tym około 12 tys. w ruchu zagranicznym. W 2005 r.
odprawiono ok. 140 tys. pasażerów, prognoza na 2006 r. – 250 tys. pasażerów. Posiada regularne
połączenia z Warszawą (LOT) i Londynem (Ryanair) oraz czarterowe z Egiptem.
 Lotnisko Szczecin-Dąbie o nawierzchni trawiastej, dostosowanej do lądowania małych
samolotów, helikopterów i szybowców – służy obecnie lotnictwu turystycznemu, sportowemu i
sanitarnemu.
 Lotnisko polowe w Śniatowie jest eksploatowane sezonowo wyłącznie dla celów turystycznych.
 Lotnisko wojskowe w Zegrzu Pomorskim jest wykorzystywane dla potrzeb cywilnych w rejonie
Koszalina.
 Trzy lotniska po jednostkach Armii Czerwonej: w Chojnie, Kluczewie i Bagiczu – wyłączone z
eksploatacji i niezagospodarowane w inny sposób.
Pozostałe obiekty to: 4 lotniska ściśle wojskowe (Świdwin, Mirosławiec, Zegrze Pomorskie, Oleszno)
oraz jedno w dyspozycji Agencji Mienia Wojskowego (Płoty-Makowice).
Wzbogacenie oferty gospodarczej i turystycznej regionu mogłoby wpłynąć na utworzenie regionalnej
sieci lotnisk w regionie.
Transport wodny
O wiele większe znaczenie w obsłudze ruchu turystycznego niż komunikacja lotnicza ma w
Województwie komunikacja promowa. Korzystają z nich głównie turyści zagraniczni. Nadmorskie
położenie regionu umożliwia wyprawy do Szwecji, Danii i Niemiec promami pasażerskimi. W
Świnoujściu znajduje się Baza Promów Morskich (terminal na prawobrzeżu), skąd kursują promy do
Ystad – Szwecja, Kopenhagi – Dania, a w sezonie letnim do Ronne na Bornholmie. Z nabrzeża w
Basenie Północnym, gdzie znajduje się graniczny punkt kontroli odchodzą statki do pobliskich
miejscowości niemieckich (Ahlbeck, Herringsdorf, Basin) oraz do pobliskich Międzyzdrojów.
Wykorzystanie nowo wybudowanej przystani statków pasażerskich przy molo w Międzyzdrojach
zostało znacznie ograniczone z uwagi na brak lokalizacji granicznego punktu kontroli. Uniemożliwia
to rozwój połączenia pasażerskiego Międzyzdrojów z nadmorskimi kurortami w Niemczech. W
Kołobrzegu w sezonie letnim skorzystać można z połączenia promowego z Danią - Bornholmem.
Dodatkowo funkcjonuje tam Przystań Pasażerska dla małych statków ruchu turystyczno rekreacyjnego (MPG). Szczecińskie nabrzeża: Bulwar Chrobrego i Wieleckie oraz Dworzec Morski,
wykorzystywane są głównie w sezonie letnim przez statki pasażerskie oferujące wycieczki po Odrze
oraz na jez. Dąbie.). Również w miejscowości Nowe Warpno wykorzystuje się przystań pasażerską
dla cumowania statków pasażerskich pływających do portów w Niemczech.. Podobne przystanie
pasażerskie funkcjonują także w Trzebieży i Stepnicy. W Dziwnowie, Kamieniu Pomorskim, Wolinie
i Dźwirzynie znajdują się nabrzeża pasażerskie dla ruchu turystyczno-rekreacyjnego działające jedynie
w okresie letnim. Z przystani pasażerskiej w Darłowie w okresie wakacyjnym kursują statki w relacji
Darłowo-Bornholm (Nexo), z którego z roku na rok korzysta coraz więcej turystów.
Możliwości transportu wodnego uzupełniają połączenia śródlądowe rzeką Odrą z południową częścią
kraju, z Berlinem i portami rzecznymi Europy. Pasażerski transport rzeczny na terenie Województwa
Zachodniopomorskiego ma jednak znaczenie marginalne. Wzrósł natomiast ruch graniczny
niemieckich statków pasażerskich uprawiających tzw. turystykę zakupową.
Polscy armatorzy
eksploatują tylko kilka statków pasażerskich w komunikacji regularnej i czarterowej.
Przejścia graniczne
W Województwie Zachodniopomorskim znajdują się 22 przejścia graniczne wszystkich rodzajów. W
roku 2003 przekroczyło je w obie strony 26,9 mln osób i 1.358 tys. pojazdów. Z ogólnej liczby osób
przekraczających granicę w regionie 80% stanowią cudzoziemcy. Podstawowym problemem w
zakresie infrastruktury przejść granicznych jest układ komunikacyjny do nich prowadzący. Szczegóły
dotyczące przejść granicznych, lądowych, morskich i lotniczych, przedstawia tabela poniżej.
31
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Tabela 3
Ogólnodostępne przejścia graniczne w Województwie Zachodniopomorskim
Nazwa miejscowości
Rodzaj przejścia
granicznego
Dozwolony rodzaj ruchu granicznego
Przejścia na zachodnim odcinku granicy
Gryfino
rzeczne
osobowy, towarowy, mały ruch graniczny
Gryfino
drogowe
osobowy, mały ruch graniczny
Kołbaskowo
drogowe
osobowy, towarowy, mały ruch graniczny
Krajnik Dolny
drogowe
osobowy, towarowy, mały ruch graniczny
Lubieszyn
drogowe
osobowy, towarowy, mały ruch graniczny
Osinów Dolny
drogowe
osobowy (z wyłączeniem ruchu autobusowego), mały ruch
graniczny
Osinów Dolny (Hohensaaten)
rzeczne
osobowy, towarowy, mały ruch graniczny
Rosówek
drogowe
osobowy (z wyłączeniem ruchu autobusowego), mały ruch
graniczny
Szczecin-Gumieńce (Grambow)
kolejowe
osobowy, towarowy, mały ruch graniczny
Świnoujście
drogowe
osobowy: pieszy, rowerowy bez silników i autobusowy ruch
wahadłowy między Świnoujściem a Ahlbeckiem, mały ruch
graniczny
Widuchowa
rzeczne
osobowy, towarowy, mały ruch graniczny
Buk
drogowe
mały ruch graniczny
Bobolin
drogowe
mały ruch graniczny
Przejścia na północnym (morskim) odcinku granicy
Darłowo
morskie
osobowy, towarowy
Dziwnów
morskie
osobowy (tylko dla pływań sportowych), towarowy (tylko
dla rybołówstwa polskiego)
Kołobrzeg
morskie
osobowy, towarowy
Nowe Warpno
morskie
osobowy, mały ruch graniczny
Szczecin
morskie
osobowy, towarowy, mały ruch graniczny
Świnoujście
morskie
osobowy, towarowy, mały ruch graniczny
Trzebież
morskie
osobowy, towarowy, mały ruch graniczny
Mrzeżyno
morskie
towarowy (rybołówstwo)
lotnicze
osobowy, towarowy
Stałe lotnicze przejścia graniczne
Szczecin-Goleniów
Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie Planu Zagospodarowania Województwa Zachodniopomorskiego
Wnioski z dostępności komunikacyjnej







Dobra dostępność komunikacyjna z takimi krajami jak Niemcy (kolej, prom, samochód), Dania,
Szwecja (prom).
Ograniczona dostępność komunikacyjna z Polską południowo-wschodnią.
Sezonowe (głównie w okresie letnim) przeciążenie układu drogowego silnie zurbanizowanego
pasa nadmorskiego, a co za tym idzie utrudniania w dostępie do miejscowości wypoczynkowych.
Pomostowe położenie Województwa – słaba integracja z zewnętrznym systemem transportowym.
Duże potrzeby transportowe głównych ośrodków (Szczecin, Koszalin) – nadmierne obciążenie
ruchem.
Dobrze rozwinięta sieć drogowa, przy niskim jednak wskaźniku gęstości dróg.
Wystarczająco rozwinięta infrastruktura kolejowa (dodatkowe połączenia w sezonie letnim do
atrakcyjnych miejscowości turystycznych).
32
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego






Jedynie w Świnoujściu rozwinięta komunikacja promowa z Dania, Szwecją i Niemcami –
korzystają z niej głównie zagraniczni turyści oraz sezonowo otwarta jest komunikacja z
Kołobrzegu na Duńską wyspę Bornholm.
Wzrastająca rola transportu lotniczego w województwie, choć na uwagę zasługuje wzrastające
znaczenie lotniska pasażerskiego w Goleniowie (połączenia z Warszawą i Londynem).
Zaleca się rozszerzenie oferty portów lotniczych Województwa na stałe połączenia z miastami
Szwecji i Norwegii – wykreowanie dodatkowego ruchu turystycznego.
Proponuje się także przystosowanie i udostępnienie lotnisk pozostałych po Armii Radzieckiej dla
celów sportowo-rekreacyjnych.
Słaba infrastruktura i nieodpowiedni układ komunikacyjny prowadzący do 22 przejść granicznych
różnego typu.
Odnotowany jest zwiększony ruch niemieckich statków pasażerskich i jachtów na Odrze –
turystyka zakupowa.
1.2.4.
Bezpieczeństwo turystów wypoczywających w Województwie
Zachodniopomorskim
Dla Województwa Zachodniopomorskiego niezmierne ważnym czynnikiem warunkującym jego
stały rozwój gospodarczy w dziedzinie turystyki jest zapewnienie bezpieczeństwa turystom
wypoczywających w Regionie. W tym celu niezbędna jest współpraca instytucjonalna wielu
podmiotów, nie tylko tych zobowiązanych do realizacji tego zadania z mocy ustawy. W
Województwie Zachodniopomorskim jednym z przykładów takiej współpracy jest akcja tzw.
„Certyfikatu Bezpieczeństwa”, ukierunkowana przede wszystkim na ograniczenie przestępstw,
szczególnie skierowanych przeciwko mieniu osób korzystających z usług świadczonych w ośrodkach
wczasowych, hotelach i pensjonatach. Jest to szczególnie ważne zwłaszcza w sytuacji gdy to właśnie
Zachodniopomorskie skupia 20% bazy noclegowej w skali kraju.
Inicjatorem akcji „Certyfikat Bezpieczeństwa” jest Fundacja „Razem Bezpieczniej oraz Komenda
Wojewódzka Policji w Szczecinie we współpracy z Zachodniopomorskim Urzędem Marszałkowskim
i Zachodniopomorską Regionalną Organizacją Turystyczną, które realizują program prewencyjny
adresowany do podmiotów turystycznych świadczących usługi noclegowe. W jego wyniku obiektom,
które poddały się kontroli i zostały pozytywnie zaopiniowane przez Zespół Certyfikacyjny
przyznawane jest honorowe wyróżnienie „Certyfikat Bezpieczeństwa” za inicjatywy w zakresie
zapobiegania przestępczości oraz stworzenie wysokiego poziomu bezpieczeństwa gościom
korzystającym z usług danego obiektu.
Nadawanie Certyfikatu ma na celu:
1. Stworzenie mechanizmu umożliwiającego realizację oczekiwań społecznych w zakresie
bezpieczeństwa osób i mienia.
2. Motywowanie właścicieli i użytkowników obiektów do większej dbałości o bezpieczeństwo
swoich klientów, a także wyzwolenie inicjatyw i kreatywności w procesie poprawy
bezpieczeństwa na terenie obiektów noclegowych.
3. Podniesienie poziomu poczucia bezpieczeństwa osób korzystających z oferty podmiotów
posiadających Certyfikat.
Korzyści wynikające z tytułu posiadania Certyfikatu to:
1. Minimalizacja ryzyka powstania uszczerbku albo szkody na terenie obiektu, który spełnia
warunki certyfikacji.
2. Pozytywne postrzeganie firmy przez osoby korzystające z jej oferty.
3. Zwiększony ruch turystyczny w ośrodkach posiadających certyfikat.
33
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Certyfikat ma charakter honorowy, a ubiegać się o niego mogą podmioty świadczące usługi
noclegowe na terenie Województwa Zachodniopomorskiego (pensjonaty, hotele, campingi, domy
wczasowe, ośrodki wypoczynkowe, sanatoria, pola namiotowe itp.). Zasady, warunki oraz tryb
nadawania certyfikatu określono regulaminem. Krąg podmiotów, które mogą otrzymać certyfikat jest
otwarty, co oznacza, że może on być nadawany innym podmiotom świadczącym usługi w zakresie
zaspokajania potrzeb ludności. Certyfikat Bezpieczeństwa przyznawany jest w postaci statuetki wraz z
dyplomem, który na życzenie właścicieli obiektów wydawany jest w 2 obcych wersjach językowych
tj. w angielskim i niemieckim.
Dotychczas Certyfikat uzyskało 21 ośrodków wypoczynkowych, obiektów uzdrowiskowych,
schronisk młodzieżowych i innych. W obiektach, które począwszy od 2002 roku zostały wyróżnione
Certyfikatem nie zanotowano ani jednego zdarzenia o charakterze kryminalnym.
Wybrzeże Województwa Zachodniopomorskiego o długości 185 km oraz mnogość
występujących w Regionie jezior, powoduje koncentrację ruchu turystycznego w miesiącach letnich,
pozwalających na korzystanie z wypoczynku nad i na wodzie. Na terenie Województwa
Zachodniopomorskiego zlokalizowanych jest:
 38 strzeżonych kąpielisk nadmorskich, w których zatrudnionych jest w sezonie ok. 700
ratowników)
 56 kąpielisk śródlądowych (26 będących w zarządzaniu WOPR oraz 30 kąpielisk gminnych
lub prywatnych), w których około 400 ratowników czuwa nad bezpieczeństwem turystów.
Stąd też problematyka bezpiecznego wypoczynku osób korzystających z akwenów wodnych zarówno
morskich jak i śródlądowych ma w regionie zasadnicze znaczenie, tym bardziej, że w ostatnich latach
obserwuje się znaczny rozwój produktów turystycznych opartych na wykorzystaniu obszarów
wodnych Regionu.
W tym zakresie przykładem współpracy międzyinstytucjonalnej jest współdziałanie Wojewódzkiego
Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w Szczecinie z Komendą Wojewódzką Policji oraz
Kuratorium Oświaty. Od 1995 roku na terenie województwa przeprowadzana jest akcja „Z wodą za
Pan Brat”. W miesiącach styczniu, maju i czerwcu kadra instruktorów WOPR wspólnie z Wydziałem
Prewencji KWP przeprowadza w szkołach podstawowych województwa cykl szkoleń dla nauczycieli
wychowania fizycznego, zaś dla uczniów klas 0-4 organizowane są bezpośrednie prelekcje i
pogadanki na temat bezpieczeństwa i istniejących zagrożeń ze strony środowiska wodnego. W ramach
spotkań uczniowie otrzymują broszurki „Z Wodą za Pan Brat”. Akcją profilaktyczno – prewencyjną w
zakresie bezpieczeństwa nad wodą corocznie objętych jest w Szczecinie ok. 3 – 4 tys. dzieci, a w
Regionie ok. 40 tys dzieci. Podobnego rodzaju przedsięwzięciem jest rozpoczęty w 2002 r. program
prewencyjny „Bezpieczna woda”. Podstawowym założeniem tego programu jest ujednolicenie
procedur i ścisła współpraca z organizacjami, które odpowiedzialne są za bezpieczeństwo na
akwenach wodnych. Program ten zakłada ukierunkowane działania na problemy związane ze
środowiskiem wodnym rozumianym jako element przemysłowy i służący rekreacji. Programem
skierowanym dla uczniów szkól gimnazjalnych oraz ponad gimnazjalnych jest program „Błękitny
Patrol”, którego celem jest budowanie świadomości bezpieczeństwa w trakcie korzystania ze
środowiska wodnego a w szczególności zasad pierwszej pomocy przedlekarskiej. Błękitny Patrol to
program mający na celu zaktywizowanie młodzieży do udziału w specjalistycznych szkoleniach oraz
wstępowaniu do Szkolnych Drużyn WOPR objętych opieką Zachodniopomorskiej Grupy Operacyjnej
WOPR. Wyżej wymieniona formacja jest grupą wysoko wykwalifikowanych ratowników WOPR
przygotowanych do udziału w akcjach ratowniczych w sytuacjach kryzysowych lub podczas klęsk
żywiołowych nad wodą np. powodzi. Grupa ta oprócz ciągłego samodoskonalenia się podejmuje
działania prewencyjne oraz w ramach uczestniczenia ww. programach włącza wolontariuszy oraz
utalentowaną młodzież do swoich szeregów. Współpraca ta pozwala w znaczący sposób propagować
w społeczeństwie prowadzony od 2004 roku w Polsce program „Błękitna Flaga”. Program polegający
na promocji wdrażania zasad ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju w nadwodnych
obiektach turystycznych: kąpieliskach i przystaniach jachtowych poprzez nadawanie ekologicznych
znaków jakości - Błękitnej Flagi. Jest ona wyróżnieniem przyznawanym Błękitna Flaga (znana w 33
34
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
krajach świata) łopocząca na maszcie dla zagranicznego turysty oznacza, że miejsce, w którym
wypoczywa jest obiektem spełniającym najwyższe kryteria w zakresie jakości wody, zarządzania
środowiskowego, bezpieczeństwa oraz prowadzonych działań edukacyjnych i informacyjnych.
Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe prowadzi również szeroko zakrojone działania w
zakresie szkoleń kadry ratowników. Corocznie przeszkoleniu z nadaniem stopni ratowniczych podlega
ok. 350 ratowników. Nadawane jest również 250 patentów sterników motorowodnych, 60 ratowników
WOPR zdobywa uprawnienia płetwonurków oraz 60 ratowników zdobywa uprawnienia ratowników
medycznych.
Wspólnie realizowane przedsięwzięcia takie jak przedstawiony powyżej „Certyfikat
Bezpieczeństwa” wskazują na prawidłowy kierunek podejmowanych działań. Potwierdzeniem
powyższego jest odnotowany spadek przestępczości w Województwie Zachodniopomorskim w
ostatnich latach. Niewątpliwie jest to efektem współpracy jednostek samorządu terytorialnego oraz
służb odpowiedzialnych za szeroko rozumiane bezpieczeństwo publiczne.
1.3.
Stan zagospodarowania turystycznego Województwa
Turystyka aktywna, typu słońce-morze-plaża, turystyka specjalistyczna i działalność uzdrowiskowa,
stanowiąc główne źródło dochodów dla Województwa i jego mieszkańców podlega stałemu
rozwojowi. Przekłada się to na rozwój infrastruktury turystycznej i paraturystycznej, systematyczne
podnoszenie poziomu bazy noclegowej (szczególnie tworzenie miejsc o podwyższonym standardzie),
czy inwestycje miejskie w kierunku poprawy estetyki miast Regionu.
Infrastruktura turystyczna i jej ocena to istotny element w badaniu regionalnego rozwoju turystyki.
W kontekście rozwoju turystyki należy ocenić elementy podstawowej bazy turystycznej (baza
noclegowa i gastronomiczna) oraz szeroko rozumianą infrastrukturę uzupełniającą. W skład
infrastruktury uzupełniającej wchodzą zazwyczaj: kąpieliska, pływalnie, korty tenisowe, ośrodki
jeździeckie itp. Dynamiczny rozwój nowych form turystyki a tym samym rozbudowa infrastruktury
silnie związanej z lokalnymi warunkami sprawia, że lista obiektów takich może być stopniowa
uzupełniana i analizowana w czasie.
1.3.1.
Baza noclegowa
Istniejąca w regionie baza noclegowa stanowi niezbędny element zagospodarowania turystycznego i
ma kluczowe znaczenie dla rozwoju turystyki na danym obszarze.
Według danych z 2003 r. Województwo Zachodniopomorskie oferowało 121.325 tys. miejsc
noclegowych (20,3% ogółu miejsc noclegowych w kraju) w 1.011 obiektach, w tym 43 tys. miejsc
całorocznych (12,6 % ogółu miejsc całorocznych w kraju). Na 100 mieszkańców Województwa
przypadało prawie 7 miejsc noclegowych, podczas gdy w Polsce wskaźnik ten wynosił ok. 2. Wynika
z tego, że baza noclegowa regionu jest dobrze rozbudowana. Szczegóły dotyczące bazy noclegowej
województwa zachodniopomorskiego w ostatnich latach przedstawia poniższa tabela.
Tabela 4.
Baza noclegowa Województwa Zachodniopomorskiego w latach 1997-2003
Wyszczególnienie
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
35
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Obiekty noclegowe
Miejsca noclegowe ogółem
Miejsca całoroczne
1.685
1.841
1.932
1.083
1.051
1.011
1.011
14.3806
151.554
144.610
130.389
116.676
117.342
121.325
30.710
39.363
41.106
40.961
39.329
38.702
42.972
Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie danych GUS
Liczba obiektów i miejsc noclegowych dynamicznie rosła w latach 1997-99. Przybyło wtedy 247
nowych obiektów turystycznych i 7.750 miejsc. W latach 1999-2001 liczba miejsc noclegowych
nieznacznie spadała, osiągając na koniec 2001 roku wartość 116.676 tys. miejsc, natomiast w 2003
roku liczba obiektów wzrosła do poziomu 1.011, a liczba miejsc noclegowych ogółem i całorocznie
wzrosła do poziomu 121.325 oraz 42.972.
Pozytywnym zjawiskiem jest sukcesywny wzrost odsetka miejsc całorocznych w strukturze bazy
noclegowej. W poszczególnych latach wielkość ta wynosiła:
 1997 r. – 21%,
 1998 r. – 26%,
 1999 r. – 28%,
 2000 r. – 31%,
 2001 r. – 34%,
 2002 r. – 33%,
 2003 r. – 35%.
Mimo to, województwo zachodniopomorskie należy do regionów, posiadających najmniejszy udział
miejsc całorocznych w strukturze bazy noclegowej. Mniejszą wartość odnotowano jedynie w
województwie pomorskim – 31%. Z drugiej strony, najwyższy odsetek obserwuje się w
województwach: dolnośląskim (89%), śląskim (87%), małopolskim i mazowieckim (86%)1. Niskie
wartości dla województw nadmorskich wynika z sezonowego charakteru uprawianych w tych
regionach form turystyki.
Tabela 5
Zasoby bazy noclegowej w woj. zachodniopomorskim w 2003 r.
Źródło: GUS; opracowanie: Instytut Turystyki
1
Z.T. Werner, Baza noclegowa w Polsce i jej wykorzystanie w 2003 roku, Instytut Turystyki, Warszawa 2004, s. 28.
36
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Rodzaj obiektu
Liczba
Liczba
obiektów
pokoi w
całorocznych hotelach
Liczba
obiektów
Liczba
Liczba miejsc
miejsc
noclegowych
noclegowych całorocznych
WOJOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE
Wszystkie obiekty
1.011
394
4.049
121.325
42.972
Hotele
56
53
3.651
7.058
6.853
Motele
4
4
100
222
203
18
16
298
743
654
2
1
0
180
150
26
9
0
1.964
674
Ośrodki wczasowe
418
92
55.580
13.997
Ośrodki kolonijne
77
10
0
0
15.652
2.095
Ośrodki szkoleniowowypoczynkowe
41
24
4.970
3.079
3
3
256
246
Ogólnodostępne domki
turystyczne
55
5
4937
618
Campingi
15
1
0
3.990
250
0
0
6.556
0
372
18
Pensjonaty
Domy wycieczkowe
Schroniska młodzieżowe
Domy
pracy twórczej
Pola biwakowe
Obiekty rekreacji sob.niedzielnej
0
54
6
0
0
0
1
Zakłady uzdrowiskowe
49
49
0
9.326
9.082
Inne niesklasyfikowane
187
126
0
9.519
5.053
Jak widać z powyższej tabeli województwo zachodniopomorskie dysponowało w 2003 r. 77
ośrodkami kolonijnymi, co stanowiło, aż 40% wszystkich obiektów tego typu w Polsce. Co drugie
miejsce noclegowe w takim ośrodku znajdowało się na terenie województwa zachodniopomorskiego.
Także ośrodki uzdrowiskowe województwa w 2003 r. stanowiły prawie 40% wszystkich zakładów
uzdrowiskowych w Polsce. Znajdowało się też tutaj 42% wszystkich miejsc noclegowych w tego typu
obiektach - około 10 tys. miejsc.
Województwo Zachodniopomorskie dysponowało w 2003 r. 418 ośrodkami wczasowymi z 55 580
miejsc, co stanowiło aż 36,6% wszystkich miejsc tego typu w Polsce.
Województwo Zachodniopomorskie dysponowało również dużą ilością miejsc na campingach, polach
biwakowych i w ośrodkach weekendowych. Ich odsetek w porównaniu z ogólną ilością miejsc w
takich ośrodkach w kraju wynosił odpowiednio: 12,3%, 13,4% oraz 20%.
Tabela 6. Liczba hoteli wg kategorii i liczba miejsc noclegowych w województwach w 2003 r.
Źródło: GUS – dane za 2003 r.
Nazwa
Liczba hoteli
Liczba miejsc noclegowych (w tys.)
37
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Województwo
Ogółem
*****I
****
***
**
*
1.155
59
380
367
177
172
153
13
44
44
25
kujawsko-pomorskie
60
5
23
27
lubelskie
28
1
11
lubuskie
53
2
łódzkie
55
małopolskie
mazowieckie
Polska
dolnośląskie
Brak
kat.
Ogółem
*****
****
***
**
*
Brak
kat.
117,1
14,6
46,7
28,9
12,0
12,9
27
14,2
3,3
4,3
3,3
1,2
2,0
2
34,2
4,2
0,7
1,8
1,5
0,1
0,2
6
3
7
2,6
0,1
1,0
0,5
0,1
0,9
11
23
12
5
3,8
0,2
1,0
1,5
0,9
0,2
0
15
19
15
6
4,4
0,0
1,7
1,8
0,6
0,2
136
10
60
31
19
16
14,8
1,6
7,3
3,1
1,2
1,7
116
10
35
34
17
20
20,5
4,9
7,5
3,3
2,5
2,2
opolskie
24
0
8
4
6
6
1,4
0,0
0,6
0,2
0,4
0,3
podkarpackie
45
0
16
20
7
2
3,2
0,0
1,7
0,9
0,4
0,2
podlaskie
21
1
4
5
3
8
2,2
0,4
0,5
0,5
0,4
0,5
pomorskie
89
5
30
28
10
16
9,0
0,8
4,4
2,4
0,5
0,9
103
3
35
25
11
29
9,2
0,.7
3,2
2,5
0,9
1,8
świętokrzyskie
28
0
8
12
5
3
2,5
0,0
1,1
0,7
0,6
0,1
warmińsko-mazurskie
76
1
22
25
10
18
8,3
0,1
4,6
1,6
0,5
1,5
112
4
42
41
20
5
9,7
0,3
5,5
2,9
0,9
0,2
56
4
16
23
12
1
7,1
1,5
2,4
2,1
0,9
0,2
śląskie
wielkopolskie
Zachodniopomorskie
Tabela 7
Lata
2002
2003
2004
Baza noclegowa i korzystający z bazy turyści polscy i cudzoziemcy w latach 2002, 2003 i 2004
Liczba obiektów
Liczba miejsc
noclegowych
1.011
1.011
117.342
121.325
108.267
Polacy
korzystający z
bazy
1.065,6
1.143,4
1.073,7
Cudzoziemcy
korzystający z
bazy
Noclegi
udzielone
turystom
Polskim
w tys.
298,7
7.516,9
337,0
7.743,4
429.7
6.953,5
Noclegi udzielone
cudzoziemcom
1.267,8
1.524,9
1.934,9
Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie danych Instytutu Turystyki
Jak wynika z danych w 2003 r. województwo odwiedziło 1.143,4 tys. turystów krajowych, którym
udzielono 7.743,4 tys. noclegów. Natomiast turystów zagranicznych, którzy odwiedzili nasz region
było 337,0 tys., którym udzielono 1.524,9 tys. noclegów.
W roku 2004 nasze województwo odwiedziło 1.073,7 tys. krajowych turystów, którym udzielono
6.953,5 tys. noclegów i jest to ilość mniejsza niż w roku 2003. Natomiast w roku 2004 turyści
zagraniczni liczniej odwiedzili nasze województwo niż w roku 2003, których liczba wyniosła 429,7
tys., i którym udzielono 1.934,9 tys. noclegów.
Wykres poniżej przedstawia ogólną tendencję korzystania turystów krajowych z bazy noclegowej na
przestrzeni ostatnich lat. Dane te dotyczą obiektów noclegowych zakwaterowania zbiorowego.
38
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Wykres 1
Udzielane noclegi rezydentom z Polski w obiektach zbiorowego zakwaterowania w latach 2001,
2002 i 2003
10 000 000
1 000 000
hotele, motele,
pensjonaty
w tys.
100 000
10 000
1 000
inne obiekty
zbiorowego
zakwaterowania
100
10
1
2 001
2 002
2 003
lata
Źródło: GUS – dane za lata 2001-2003
W 2003 roku w województwie zachodniopomorskim liczba turystów zagranicznych korzystających z
obiektów noclegowych wynosiła 337 tys. osób. Z tego prawie 59% turystów zagranicznych korzystało
z hoteli, moteli i pensjonatów, a ok. 41% z pozostałych obiektów noclegowych. Najliczniej odwiedzali
województwo Zachodniopomorskie. Niemcy – 243,1 tys. osób, co stanowi ok. 72,1% wszystkich
zagranicznych turystów w województwie. W dalszej kolejności można wymienić Duńczyków (27,4 ty.
osób), Szwedów (15 tys. osób) oraz Holendrów (7 tys. osób). Wykres poniżej przedstawia ogólną
tendencję korzystania cudzoziemców z bazy noclegowej na przestrzeni ostatnich lat.
Wykres 2 Udzielane noclegi turystom zagranicznym w obiektach zbiorowego zakwaterowania w latach 2001,
200 i 2003
10 000 000
1 000 000
hotele, motele,
pensjonaty
w tys.
100 000
10 000
1 000
inne obiekty
zbiorowego
zakwaterowania
100
10
1
2 001
2 002
2 003
lata
Źródło: GUS – dane za lata 2001-2003
Warto zaznaczyć, iż Województwo Zachodniopomorskie posiada największą zdolność recepcyjną,
liczoną nominalną, czyli maksymalną liczbą noclegów możliwą do udzielenia w danym okresie czasu.
Obliczono, iż wielkość ta w 2003 r. wyniosła 19,7 mln noclegów. Na dalszych miejscach znalazły się
województwa: małopolskie (18,8 mln), dolnośląskie (16,5 mln) oraz pomorskie (14,9 mln).
39
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Województwo Zachodniopomorskie przoduje również pod względem wykorzystania bazy
noclegowej.
Tabela 8 Wykorzystanie bazy noclegowej w Województwach w 2003r.
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16
17.
Województwo
Dolnośląskie
Kujawsko-pomorskie
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Warmińsko-mazurskie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
Polska
Wykorzystanie miejsc
noclegowych (w %)
29
37
30
31
30
35
33
25
27
28
35
28
27
32
27
47
34
Najwyższe wykorzystanie miejsc noclegowych
Wartość (w %)
Miesiąc
40
lipiec
47
39
44
36
49
41
38
41
39
57
37
39
48
39
66
48
lipiec
lipiec
sierpień
lipiec
sierpień
październik
sierpień
lipiec
lipiec
lipiec
lipiec
maj
lipiec
lipiec
lipiec
lipiec
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Z.T. Werner, Baza noclegowa w Polsce i jej wykorzystanie w 2003 roku, Instytut Turystyki, Warszawa 2004, s.
83.
Województwo zachodniopomorskie jako jedyne w kraju charakteryzuje się średniorocznym
wykorzystaniem bazy noclegowej powyżej 40%. Podobnie, jak w 11 innych województwach,
najwyższą wartość wykorzystanie odnotowuje się w lipcu.
40
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Wykres
Wykorzystanie bazy noclegowej (w %) województwa zachodniopomorskiego na tle kraju w 2003 r.
70
60
50
40
30
20
10
0
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
Wojew ództw o zachodniopomorskie
X
XI
XII
Polska
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Z.T. Werner, Baza noclegowa w Polsce i jej wykorzystanie w 2003 roku, Instytut Turystyki, Warszawa 2004, s.
83.
Wykorzystanie bazy noclegowej województwa zachodniopomorskiego jest znacznie wyższe niż
średnia krajowa. Jedynie w dwóch pierwszych miesiącach roku sytuacja jest odwrotna. Warto
zaznaczyć, iż obie krzywe, ukazujące miesięczne zróżnicowanie wykorzystania bazy noclegowej
przybiera podobny kształt, z wyraźnym natężeniem w miesiącach letnich. W tym też okresie
zaobserwowano największe różnice pomiędzy województwem zachodniopomorskim a Polską,
sięgające nawet 18 punktów procentowych.
W przestrzennym rozmieszczeniu bazy turystycznej można wyróżnić trzy podstawowe obszary,
odpowiadające wcześniej wprowadzonemu podziałowi:
pas nadmorski, pojezierza i obszary pozostałe. Dodatkowo, na potrzeby tego opracowania,
wyszczególniony zostanie także obszar Szczecina.
Tabela 9 Przestrzenne rozmieszczenie bazy noclegowej w województwie zachodniopomorskim w 2000 r.
Wyszczególnienie
Województwo
zachodniopomorskie
Pas nadmorski
Pas pojezierzy
Obiekty noclegowe:
w liczbach bezwzględnych
w odsetkach
1 183
866
160
100
73,2
13,5
130 389
110 350
9 167
100
84,6
7,0
Miejsca noclegowe:
w liczbach bezwzględnych
w odsetkach
41
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Korzystający z obiektów nocl.:
w liczbach bezwzględnych
w odsetkach
1 474 183
915 032
108 332
100
62,1
7,3
9 686 805
8 261 233
434 184
100
85,0
4,5
6,6
9,0
4,0
Udzielone noclegi:
w liczbach bezwzględnych
w odsetkach
Przeciętny czas pobytu turysty
Źródło: Turystyka w województwie zachodniopomorskim w latach 2001-2003. Urząd Statystyczny w
Szczecinie, Szczecin 2004
W strefie nadmorskiej mieści się 53% obiektów i 60% miejsc turystycznych całego polskiego
wybrzeża Bałtyku. W pasie tym znajduje się ponad 85% ogółu miejsc noclegowych Województwa
(koncentracja najwyższa w Polsce) oraz ponad 81% wszystkich obiektów noclegowych. Blisko 77%
miejsc noclegowych pasa nadmorskiego to baza sezonowa. Współczynnik wyrażający ilość miejsc
noclegowych przypadających na jeden obiekt wynosi tutaj 90. Na obszarze tym odbywa się
największy ruch turystyczny, dlatego korzystających z noclegów było tutaj najwięcej bo aż ponad 755
tys. osób. Jeszcze do niedawna szczególnym rodzajem funkcji rekreacyjnej w pasie nadmorskim była
organizacja koloni dla dzieci i młodzieży. Baza kolonijna liczyła tutaj blisko 16 tys. miejsc, co jest
43% bazy krajowej.
Na obszarze pojezierzy znajduje się około 9,7 tys. miejsc noclegowych, co stanowi 6,7% ogółu bazy.
Baza noclegowa sezonowa (79,5%) również tutaj przeważa nad bazą całoroczną (20,5%).
Współczynnik wyrażający ilość miejsc noclegowych przypadających na jeden obiekt wynosi tutaj
62,5. Na terenie pojezierzy znajduje się 155 obiektów noclegowych, czyli ponad 9% ogółu obiektów
w województwie. W 1997 r. skorzystało z noclegów na tym obszarze 94,5 tys. osób. Najsłabiej
zagospodarowane pod względem turystycznym są pojezierza Myśliborskie i Drawskie.
Szczecin dysponuje 46 obiektami noclegowymi, w tym 15 hotelami. Znajduje się tam łącznie 5312
miejsc, co stanowi blisko 3,5% ogółu bazy noclegowej województwa. Współczynnik wyrażający ilość
miejsc noclegowych przypadających na jeden obiekt wynosi tutaj 108 - najwięcej z wymienianych
obszarów. Stosunkowo dużo było osób korzystających z noclegów w Szczecinie – około 290 tys. (
kiedy?)
Obszary pozostałe to głównie duże miasta oraz miejscowości zabytkowe- tereny słabiej
eksploatowane turystycznie. Baza noclegowa liczy tutaj 6,5 tys. miejsc, tj. 4,5% ogółu miejsc w
województwie. Są to przede wszystkim miejsca hotelowe w dużych miastach. Udział bazy całorocznej
przekracza 50%. Znajduje się tutaj 114 obiektów noclegowych (prawie 7% ogółu), a współczynnik
wyrażający ilość miejsc noclegowych przypadających na jeden obiekt wynosi 57. W 1997 r.
korzystających z noclegów było tutaj blisko 194 tys. osób.
W 2005 r. przeprowadzono badania ankietowe wśród gestorów obiektów noclegowych w
województwie. Za cel badania przyjęto:
 poznanie opinii operatorów i gestorów bazy noclegowej na terenie województwa
zachodniopomorskiego w zakresie możliwości oraz preferowanych kierunków rozwoju
turystyki w regionie, a także określenie głównych potrzeb oraz obecnych problemów tego
sektora,
 dopasowanie celów i kierunków w strategii rozwoju turystyki regionu z uwzględnieniem
potrzeb branży turystycznej,
 pomoc w zaprogramowaniu efektywnego systemu wsparcia dla firm prywatnych działających
w sektorze turystyki w regionie Pomorza Zachodniego.
Podstawowym celem przeprowadzonych badań było poznanie opinii gestorów obiektów
noclegowych nt. problemów i możliwości rozwoju turystyki w województwie. Wskazywano na szereg
42
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
problemów stojących nie tylko przed sektorem bazy noclegowej, ale całą branżą turystyczną. Do
najważniejszych, najczęściej powtarzających się, zaliczono przede wszystkim:
 niski poziom informacji turystycznej, w tym brak dostatecznej liczby centrów i punktów ‘it’,
 słabo rozwiniętą bazę turystyczną i paraturystyczną, jak również często ich zły stan
technicznych, niską jakość usług,
 utrudnioną dostępność komunikacyjną (brak odpowiedniej liczby połączeń, zły stan dróg,
niedostateczną liczbę parkingów) miejscowości turystycznych i obiektów noclegowych,
 nieodpowiednią politykę finansowo-ekonomiczną państwa w obszarze turystyki (problemy
fiskalne przedsiębiorstw turystycznych, w tym zbyt wysokie podatki, brak stabilizacji w
przepisach podatkowych, problemy z otrzymaniem kredytu),
 słabe zaangażowanie władz samorządowych w problemy rozwoju turystyki, w tym również
nieudolność działań gmin (brak planowania lokalnego w zakresie rozwoju turystyki, brak
działań na rzecz rozwoju infrastruktury, brak dbałości o zabytki),
 niedostatecznie prowadzoną promocję turystyczną, zarówno przez państwo, region, gminę, jak
i poszczególne przedsiębiorstwa turystyczne.
Problemy wskazywane przez gestorów obiektów znalazły odzwierciedlenie w określeniu
kluczowych obszarów dla rozwoju turystyki (tab. 10). Metodą bonitacji punktowej określono
(zdaniem przedsiębiorców) ich hierarchię. Najważniejsze znaczenie przypisano marketingowi oraz
rozwojowi infrastruktury turystycznej. Zdecydowanie najmniej ważnym obszarem stanowią badania w
zakresie turystyki. Przedsiębiorcy oczekują więc jednoznacznych działań zmierzających do poprawy
stanu infrastrukturalnego w turystyce, jednocześnie poparte polityką marketingową całego regionu.
Problemy wskazywane przez gestorów obiektów znalazły odzwierciedlenie w określeniu kluczowych
obszarów dla rozwoju turystyki (tab. 10). Metodą bonitacji punktowej określono (zdaniem
przedsiębiorców) ich hierarchię. Najważniejsze znaczenie przypisano marketingowi oraz rozwojowi
infrastruktury turystycznej. Zdecydowanie najmniej ważnym obszarem stanowią badania w zakresie
turystyki. Przedsiębiorcy oczekują więc jednoznacznych działań zmierzających do poprawy stanu
infrastrukturalnego w turystyce, jednocześnie poparte polityką marketingową całego regionu.
Tabela 10 Obszary kluczowe dla rozwoju turystyki w Województwie Zachodniopomorskim ( wg. wskazań
gestorów obiektów noclegowych)*
Lp.
Obszar
1. Marketing – promowanie produktów, miejsc, budowa silnego wizerunku
2.
3.
4.
5.
6.
7.
turystycznego regionu
Infrastruktura – rozwój wysokiej jakości infrastruktury turystycznej
Informacja – rozwój zintegrowanego systemu informacji
Instytucje – poprawa efektywności działania, wzmocnienie rzeczowoosobowe
Produkt – budowa, rozwój, poprawa jakości konkurencyjnych produktów
Kadry – poprawa jakości kadr w turystyce
Badania – rozwój systemu badań regionalnych
Średnia wartość
4,56
4,21
3,79
3,29
3,24
3,00
2,41
Objaśnienie: * – w skali 1-5, gdzie: 1 – obszar nieistotny, 5 – obszar kluczowy.
Źródło: Opracowanie w oparciu o wyniki badań ankietowych.
Podobną metodą określono rangę sposobów i propozycji wsparcia rozwoju turystyki (tab. 11). Spośród
wyróżnionych 15 metod wsparcia za najważniejszą uznano dystrybucję oferty. Ponownie istotne
znaczenie przypisano działalności marketingowej, w tym promocji obszarów czy miejscowości.
43
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Tabela 11 Najwłaściwsze sposoby i propozycje wsparcia rozwoju turystyki ( wg. wskazań gestorów obiektów
noclegowych)*
Lp.
Propozycja
Dystrybucja
oferty,
w
tym
na
rynkach
zagranicznych
1.
2. Tworzenie atrakcji okołoturystycznych
3. Promowanie wybranych obszarów produktowych (turystyka zdrowotna,
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
konferencyjna, aktywna, miejska – kulturowa)
Promowanie wybranych miejscowości (produktów miejsca) lub obszarów
turystycznych (produktów strefowych)
Strategie oraz plany lokalne w zakresie rozwoju turystyki
Komunikacja marketingowa, w tym budowa marki, kreowanie wizerunku
obiektu
Małe granty np. na projekty architektoniczne, plany promocji, estetyzacje
obiektów i otoczenia
Pomoc w poszukiwaniu partnerów strategicznych oraz wspierających
Know-how – dostęp do nowoczesnej wiedzy np. portal wiedzy, poradniki,
konferencje, warsztaty dla branży, studia podyplomowe, kursy
Informacja – dot. badań marketingowych, atrakcji,
Wprowadzanie innowacji, nowych technologii w zarządzaniu hotelem,
pensjonatem itp.
Systemy jakości – implementowanie lub wsparcie w procesach
podnoszenia jakości oraz jej monitorowania
Dostęp do profesjonalnych usług doradczych
Szkolenia specjalistyczne np. dla kucharzy, zarządzających bazą,
Tworzenie rozwiązań modelowych, wzorcowych
Średnia wartość
2,65
2,56
2,47
2,38
2,35
2,29
2,21
2,12
2,00
1,91
1,91
1,88
1,88
1,74
1,59
Objaśnienie: * – w skali 0-3, gdzie: 0 – zbędne, 1 – mało istotne, 2 – potrzebne, 3 – bardzo ważne.
Źródło: Opracowanie w oparciu o wyniki badań ankietowych.
Gestorzy odnieśli się również do kwestii działań, które winny być podjęte przez władze regionu oraz
organizacje turystyczne. Wśród najczęściej wymienianych rekomendowanych z punktu widzenia
konkurencyjności oraz efektywności sektora turystyki zaliczono:






promocję regionu, gmin i przedsiębiorstw turystycznych,
rozwój infrastruktury turystycznej i paraturystycznej oraz poprawę efektywności działań,
polepszenie dostępności komunikacyjnej obszarów recepcyjnych,
stworzenie zachęt finansowo-ekonomicznych na rozpoczęcie i prowadzenie działalności
turystycznej,
stworzenie i wdrożenie odpowiednich planów rozwoju turystyki,
polepszenie bezpieczeństwa na obszarach turystycznych.
Ankietowani podjęli się próby rozpoznania silnych i słabych stron branży turystycznej województwa
(tab. 4). Należy nadmienić, iż przedsiębiorcy zazwyczaj wskazywali głównie silne i słabe strony całej
turystyki regionu, wskazując m.in. na walory turystyczne jako podstawowy atut województwa.
Ponownie promocja i informacja turystyczna były najczęściej krytykowane, podobnie jak słaba
dostępność komunikacyjna. Co ciekawe, baza noclegowa, jako podstawowy element infrastruktury
turystycznej, była najczęściej chwalona, jak i jednocześnie krytykowana.
44
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Tabela 12 Silne i słabe strony turystyki województwa zachodniopomorskiego ( wg. wskazań gestorów obiektów
noclegowych)*
Słabe strony
Silne strony







Atrakcyjne walory turystyczne, w tym:
morze, czyste powietrze, ekologiczne
środowisko, zabytki, jeziora, parki
narodowe i krajobrazowe
Położenie geograficzne (bliskość z rynkiem
niemieckim)
Zróżnicowanie pod względem cen i rodzaju
usług
Dobry stan bazy noclegowej
Lokalna integracja branży turystycznej,
współpraca
Silne tradycje lecznicze
Gościnność Polaków








Nieodpowiednie przygotowanie kadr
turystycznych (słaba znajomość języków
obcych, niski poziom szkolnictwa) lub jej brak
Brak lub słabo prowadzona lokalna polityka
turystyczna gmin (brak właściwego
planowania, brak wsparcia branży turystycznej)
Niski poziom informacji turystycznej lub jej
brak
Słaba dostępność komunikacyjna (stan dróg,
niedostateczna liczba parkingów)
Słabo rozwinięta infrastruktura turystyczna i
paraturystyczna
Nieudolna promocja
Sezonowość („krótki sezon”)
Brak bezpieczeństwa
Objaśnienie: * – najczęściej wymieniane.
Źródło: Opracowanie w oparciu o wyniki badań ankietowych.
Przedsiębiorstwa turystyczne w swoich wypowiedziach zdecydowanie najczęściej wskazywały na
dwa, ich zdaniem podstawowe, segmenty rynku turystycznego województwa zachodniopomorskiego,
tj.:


rodziny z dziećmi (76% wskazań) oraz
turyści z Niemiec, w tym szczególnie osoby w wieku starszym (50% wskazań).
W pozostałych przypadkach częstotliwość wskazań na inne segmenty była znacznie rzadsza,
niemniej warto wspomnień o młodzieży (24%), emerytach (11%), biznesmenach (8%). W
pojedynczych przypadkach wyróżniono ponadto inne segmenty, np.:
 w zależności od rodzaju uprawianej turystyki – kuracjusze, uczestnicy szkoleń i konferencji,
osoby szukające ciszy i spokoju, uprawiający sporty wodne,
 w zależności od miejsca zamieszkania – turyści zagraniczni (Skandynawia, Unia Europejska) i
krajowi (Śląsk, Poznań).
1.3.2.
Baza gastronomiczna
Baza gastronomiczna jest drugim, oprócz bazy noclegowej, podstawowym elementem
zagospodarowania turystycznego. Podstawowe znaczenie mają tu usługi świadczone przez gestorów
bazy restauracyjnej i hotelowej, jako usługi kompleksowe łączące nocleg z całodniowym
wyżywieniem.
W 2003 r. bazę gastronomiczną w obiektach noclegowych Województwa Zachodniopomorskiego
tworzyło 806 zakładów gastronomicznych, w tym 108 restauracji, 253 bary, 365 stołówek i 80
punktów gastronomicznych.
Województwo Zachodniopomorskie dysponuje bazą gastronomiczną, na którą składa się szeroka
gama różnego typu barów i restauracji. Jak ocenia przewodnik „Pascala”, duża część z tych obiektów
swoje czasy świetności ma już za sobą i wymaga modernizacji i przystosowania do obecnych potrzeb
rynku. Najczęściej lokale gastronomiczne Regionu oferują dania kuchni polskiej, włoskiej,
45
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
międzynarodowej oraz wegetariańskiej. Bardzo popularną są też dania z grilla oraz dania rybne. Brak
jest jednak potraw i dań charakterystycznych dla tego Regionu. Brakuje także obiektów
nawiązujących do historii i tradycji Pomorza Zachodniego jak np. tawerny hanzeatyckie. Dobrym
przykładem podtrzymywania tradycji kulinarnych godnym naśladowania jest duńska wyspa
Bornholm, gdzie bardzo popularne są sieci wędzarni ryb, które corocznie przyciągają rzesze turystów.
O wiele lepiej przedstawia się baza gastronomiczna w obiektach agroturystycznych, gdzie
kultywowane są lokalne tradycje kulinarne.
1.3.3.
Baza uzupełniająca i infrastruktura społeczna
Podstawowa baza turystyczna w każdym miejscu uzupełniana jest o szereg obiektów, imprez,
przedsięwzięć stanowiących dodatkową atrakcję dla turystów.
Jeśli chodzi o wyposażenie obiektów noclegowych w urządzenia sportowo-rekreacyjne, sytuacja w
2002 r. na badanym obszarze przedstawiała się następująco.
W 1.1011 obiektach w Województwie znajdowało się:
 143 siłownie (w całej Polsce 1.014).
 34 basenów krytych (232).
 105 kortów tenisowe (780).
 127 saun (1.023).
 458 boisk do gry w siatkówkę lub koszykówkę (2.715).
Obiekty kulturalne
W 2003 roku na terenie Województwa działało 38 kin i 12 teatrów i instytucji muzycznych, w których
odbywało się w ciągu roku ponad 2.400 przedstawień i koncertów.
Tabela 13. Instytucje muzyczne, teatry i kina w Województwie (stan z 2003r.)
Wyszczególnienie
Liczba
obiektów
Liczba miejsc na
widowni
Kina
38
10.400
Teatry i instytucje muzyczne
12
3.336
Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie danych GUS
W regionie funkcjonują amfiteatry w Szczecinie, Koszalinie, Połczynie Zdroju, Świnoujściu i
Kołobrzegu. W dwóch ostatnich miejscowościach oprócz amfiteatru znajduje się także muszla
koncertowa.
Uzupełniająca infrastruktura turystyczna
W województwie funkcjonuje infrastruktura umożliwiająca uprawianie turystyki aktywnej.
Na terenie badanego obszaru znajduje się duża liczba ośrodków umożliwiających uprawianie i naukę
jazdy konnej. Większość z nich posiada zaplecze sanitarno-gastronomiczne oraz miejsca noclegowe o
różnym standardzie. Ponadto prawie każdy ośrodek przygotowuje dodatkowe atrakcje i imprezy
towarzyszące.
46
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
W województwie zachodniopomorskim znajdują się też liczne wypożyczalnie sprzętu pływającego
oraz ośrodki z miejscami postojowymi dla jachtów. Wiele z nich posiada zaplecze sanitarne oraz
miejsca noclegowe. Organizowane są tam również szkolenia i obozy żeglarskie.
Obszar województwa dysponuje także trzema polami golfowymi. Dodatkowo funkcjonuje mini-golf
w Kołobrzegu, Szczecinie i Międzyzdrojach.
Rysunek 6 Rozmieszczenie pól golfowych w województwie
Źródło: Opracowanie ·własne PART S.A.
Ze względu na doskonałe warunki do rozwoju tego typu formy turystyki w województwie
zachodniopomorskim (klimat, ukształtowanie terenu, odłogi ziemi), opracowana została „Analiza
możliwości rozwoju pól golfowych w województwie zachodniopomorskim”. Planowane jest
powstanie nowych obiektów między innymi w: Kołbaskowie, Ustroniu Morskim, Koszalinie,
Kamieniu Pomorskim, Postominie.
Dużą atrakcją turystyczną przyciągającą rzesze turystów, nawet z bardziej odległych Regionów jest 6
aquaparków funkcjonujących w województwie. Zlokalizowane są w: Goleniowie, Gryfinie,
Szczecinku, Świdwinie, Choszcznie. i Darłowie (największy na Pomorzu park wodny z 5 basenami,
saunami, jacuzzi, itp.). Dodatkowo w takich miejscowościach jak: Gryfino, Koszalin, Choszczno,
Szczecinek, Świdwin, Goleniów, Myślibórz, Police, Stargard Szczeciński, Szczecin (2), Pogorzelica,
Świnoujście i Mrzeżyno znajdują się pływanie z torem o długości powyżej 25 m. W Wałczu
funkcjonuje basen z wydzieloną dużą częścią rekreacyjną.
Tabela 14 Charakterystyka pól golfowych w Województwie Zachodniopomorskim
Lokalizacja
Ilość dołków
Zaplecze dodatkowe
9 dołkowe pole treningowe,
Binowo
(właściciel prywatny)
18
driving range,
mini golf,
plac zabaw dla dzieci.
47
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Kołczewo
18
(właściciel prywatny)
Łukęcin
9
(własność polsko-szwedzka)
Choszczno „Modry Las”
18
9 dołkowe pole treningowe,
driving range.
driving range,
mini golf.
driving range,
mini golf.
Źródło: Opracowanie własne PART S.A.
W Regionie znajduje się także kilka Kół Łowieckich, które organizują polowania na terenie
Województwa, głównie dla myśliwych z zagranicy. Wraz z nimi funkcjonują kwatery myśliwskie.
Informacja turystyczna w Regionie
W województwie działa 44 centra i punkty „it”, w większości zarządzane przez gminy, 80 % z nich
działa całorocznie. Część z ww. centrów i punktów „it” (19 punktów) podpisała porozumienia ze
ZROT odnośnie współpracy w zakresie zbierania, przetwarzania i dystrybucji informacji turystycznej,
tworząc sieć informacji turystycznej w województwie
zachodniopomorskim. Region za
pośrednictwem ZROT włączony jest w ogólnopolską sieć informacji turystycznej ISIT. Rozpoczęte
zostały również działania w zakresie budowy przez Zachodniopomorską Regionalną Organizację
Turystyczną przy wsparciu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego
internetowego systemu informacji turystycznej. Podstawą funkcjonowania systemu stanowi:
 Centrum zarządzania zachodniopomorskim systemem it w siedzibie ZROT
 Punkty it funkcjonujące w sieci
 Centra informacji i promocji turystyki dzieci i młodzieży na bazie
Dane dotyczące bazy turystycznej regionu funkcjonują na stronach internetowych
www.zachodniopomorskie.pl . W trakcie budowy są również wersje serwisu w języku angielskim
www.westpomerania.pl oraz www.westpommern.pl.
Organizacje obsługujące turystykę
W regionie obserwuje się stale postępujący proces integracji samorządów, organizacji, stowarzyszeń,
instytucji oraz podmiotów gospodarczych na rzecz rozwoju turystyki.
Kluczową rolę w zakresie
koordynacji działań w zakresie rozwoju i promocji turystyki oraz budowy produktów turystycznych w
regionie odgrywa Zachodniopomorska Regionalna Organizacja Turystyczna, powstała w roku 2001 z
udziałem Województwa Zachodniopomorskiego – jednego z członków założycieli. ZROT liczy 71
członków. W sierpniu 2004 r. ZROT wpisany został do rejestru organizacji pożytku publicznego.
Głównym celem działań ZROT jest m.in.:
 kreowanie wizerunku Województwa Zachodniopomorskiego jako regionu atrakcyjnego
turystycznie, koordynacja działań promocyjnych podejmowanych w Województwie
Zachodniopomorskim,
 integrowanie środowisk samorządu terytorialnego, gospodarczego i zawodowego oraz
osób, instytucji i organizacji zainteresowanych rozwojem turystycznym Województwa
Zachodniopomorskiego,
 zwiększanie liczby turystów odwiedzających Województwo Zachodniopomorskie,
działanie na rzecz wzrostu wpływów z turystyki,
 stworzenie regionalnego systemu informacji turystycznej oraz włączenie go w krajowe
zarządzanie systemem „it”,
 działanie na rzecz poprawy infrastruktury turystycznej,
 kumulowanie środków finansowych na rzecz rozwoju turystyki,
Szczególne znaczenie dla rozwoju turystyki w regionie mają Lokalne Organizacje Turystyczne, które
są mniejszymi organizacjami współpracy jednostek samorządu terytorialnego /gmin i powiatów/ i
lokalnej branży turystycznej, tworzonymi w obrębie obszaru atrakcyjnego turystycznie. Podstawowym
48
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
zadaniem LOT jest integracja społeczności lokalnej oraz tworzenie i rozwój produktu turystycznego
wokół lokalnych atrakcji turystycznych, promocja lokalnych produktów i atrakcji turystycznych,
gromadzenie i aktualizacja informacji o atrakcjach i produktach turystycznych, utrzymanie i
prowadzenie lokalnych punktów informacji turystycznej.
 Bałtycka Organizacja Turystyczna w Darłowie
 Bałtycka Organizacja Turystyczna
 Gminna Organizacja Turystyczna w Sianowie
 Lokalna Organizacja Turystyczna w Czaplinku
 Lokalna Organizacja Turystyczna Dorzecza Parsęty
 Lokalna Organizacja Turystyczna Pojezierza Drawskiego
 Mieleńska Lokalna Organizacja Turystyczna
 Rewalska Organizacja Turystyczna
 Świnoujska Organizacja Turystyczna, Świnoujście
W trakcie rejestracji jest :
 Lokalna Organizacja Turystyczna w Barlinku
 Lokalna Organizacja Turystyczna w Międzyzdrojach
Gospodarstwa agroturystyczne w regionie reprezentują stowarzyszenia agroturystyczne. Wśród nich
najbardziej aktywne są:
 Pomorskie Stowarzyszenie Agroturystyczne STRZECHA
 Stowarzyszenie Agroturystyczne Ziemi Darłowskiej „Zagroda”
 Szczecińskie Stowarzyszenie Agroturystyczne,
 Koszalińskie Stowarzyszenie Agroturystyczne KOSA
Zarejestrowane w bazach danych są również nw. stowarzyszenia, chociaż ich działalność nie jest tak
widoczna, a niektóre z nich nie prawdopodobnie są w fazie rozwiązania :
 Stowarzyszenie Agroturystyczne WIATRAK, Nowogard
 Czaplineckie Gospodarstwa Agroturystyczne „CzaGa
 Stowarzyszenie Barwickie Gospodarstwa Agroturystyczne w Barwicach
Działalność stowarzyszeń agrotutystycznych jest wspierana przez Zachodniopomorski Ośrodek
Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach i jego oddział w Koszalinie.
Firmy turystyczne regionu reprezentuje :
 Zachodniopomorska Izba Turystyki
 Świnoujskie Towarzystwo Turystyczno – Uzdrowiskowe,
 Regionalne Stowarzyszenie Turystyczno – Uzdrowiskowe w Kołobrzegu
Wspieraniem rozwoju turystyki zajmują się również związki i stowarzyszenia gmin:
 Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Pojezierza Drawskiego,
 Stowarzyszenie Gmin Pojezierza Wałeckiego,
 Związek Miast i Gmin Dorzecza Parsęty z siedzibą w Karlinie
 Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Pomorza Środkowego
W regionie działają także inne stowarzyszenia i organizacje, które w swojej działalności
statutowej realizują działania związane z rozwojem i promocją turystyki w Województwie
Zachodniopomorskim np.:


Oddział zachodniopomorski Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych
Oddziały Polskiego Towarzystwa Turystyczno Krajoznawczego
Towarzystwo Miłośników Latarń Morskich
49
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego


Stowarzyszenie Miłośników Golfa Golf & Relax
Związek Portów i Przystani Morskich Województwa Zachodniopomorskiego
Szlaki turystyczne
Na obszarze Województwa Zachodniopomorskiego funkcjonuje lub morze funkcjonować wiele tras i
szlaków turystycznych o różnej skali trudności, różnej długości, przebiegających przez urozmaicone
krajobrazowo tereny. Niektóre z nich już funkcjonują, a część jest dopiero w fazie planowania. Szlaki
te odpowiednio zagospodarowane turystycznie (wsparte odpowiednią infrastrukturą turystyczną i
paraturystyczną) i włączone w regionalny system zarządzania turystyką mogą stać się lokalnymi
zachodniopomorskimi produktami turystycznymi, a wszystkie razem tworzyć oryginalność całego
zachodniopomorskiego produktu turystycznego, kreując jego markowość na skalę europejską. Szlaki
te świadczą o bogatej kulturze i historii ziemi zachodniopomorskiej, stając się jednocześnie
świadectwem przeszłości i podstawą do budowania turystycznej przyszłości. Poniżej
zaprezentowanych zostało 12 szlaków turystycznych Województwa o zasięgu regionalnym i ponad
regionalnym, gdyż niektóre biegną do innych regionów Polski oraz Niemiec.



Szlak szwedzki – pozostałości bytności i fortyfikacyjne po ponad stuletniej obecności Szwedów
na Pomorzu Zachodnim tj od wojny trzydziestoletniej do zakończenia wojny Północnej. Biorąc
pod uwagę uwarunkowania historyczne polską część „Szwedzkiego Traktu” powinny stanowić
następujące miejscowości: Szczecin, Dąbie, Świnoujście, Wolin, Kołobrzeg, Darłowo, Nowe
Warpno. Trakt ten jest przedłużeniem tożsamego szlaku stworzonego po stronie niemieckiej.
„Schwedenstrasse” jest projektem wspomagania turystyki w obszarze północno – wschodnich
Niemiec.
Szlak Templariuszy - dla zabezpieczenia pielgrzymów udających się do Ziemi Świętej w 1118 r.
Hugon de Payens, rycerz z Szampanii z grupą towarzyszy założył bractwo Templariuszy. Dnia 28
grudnia 1234 r. książę Pomorza Zachodniego Barnim I zwany Dobrym podarował Ziemię Bańską
zakonowi Templariuszy. W skład dóbr zakonnych weszły takie miejscowości jak Banie (Bahn),
Baniewice (Marienthal), Swobnica (Wildenbruch), Strzeszów (Stresow), Kamienny Jaz
(Steinwehr), Grzybno (Thönsdorf), Dłusko (Linde), Górnowo (Gornow), Piaseczno (Neuendorf),
Dłużyce, Parnica (Rohrsdorf), Sosnowo (Gebersdorf), Lubanowo (Liebenow) i Tywice
(Charlottenruh). W 1240 r. Templariusze postawili w Baniach (Bahn) kościół romański z głazów
granitowych. W 1270 r. zbudowali mury obronne z 2 bramami i 20 basztami. Do dziś zachował
się także kościół zbudowany przez Templariuszy w Chwarszczanach (Quartschen). Innym
obszarem Pomorza Zachodniego związanym z Templariuszami jest rejon Czaplinka. W 1296 r.
Czaplinek z okolicznymi wioskami został przekazany przez księcia wielkopolskiego Przemysła II
zakonowi Templariuszy. Niezwłocznie po przybyciu Templariusze w Starym Drawsku (Drahimiu)
podjęli budowę warownego zamku, którego ruiny zachowane są do dziś;
Szlak Hanzeatyckich Kupców - w średniowieczu na morzach północnej Europy dominował
Hanzeatycki Związek Miast. W XIII w. londyńska Hanza zrzeszała kupców z ok. 15 miast
flandryjskich. W XIV i XV w. niemiecka Hanza zrzeszała ok. 160 miast i swoim zasięgiem
obejmowała zarówno miasta portowe nad Bałtykiem i Morzem Północnym jak też miasta leżące w
głębi lądu, najczęściej nad żeglowną rzeką. Wiele miast pomorskich należało także do Hanzy i w
wielu z nich zachowały się pamiątki tamtych czasów godne odwiedzenia. Do miast Hanzy na
Pomorzu należały m.in: Szczecin, Dąbie, Wolin, Kamień Pomorski, Gryfice, Trzebiatów,
Kołobrzeg, Koszalin, Darłowo, Sławno, Białogard, Goleniów, Stargard Szczeciński, Gryfino.
Wszystkie zabytki w tych miastach, głównie kościoły, ratusze i kamienice mieszczańskie,
pochodzące z okresu panowania gotyku pamiętają czasy świetności związane z przynależnością
do Związku Miast Hanzeatyckich;
50
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Rysunek 7 Miasta szlaku Hanzeatyckiego
Źródło: Opracowanie ·własne PART S.A.

Szlak Cysterski - zakon cysterski założony został przez opata Roberta z Molesmes w 1098 r. w
Citeaux. Propagując szczytne hasła skromności, pokory, modlitwy i pracy organicznej zakon do
końca XII w. objął swoim wpływem całą niemal ówczesną cywilizowaną Europę. Na Pomorzu
Cystersi pojawili się po najazdach Duńczyków. W 1127 r. założyli klasztor w Kołbaczu, później
powstały filie w Oliwie (1186 r.), Mironicach (1278 r.) i Bierzwniku (1280 r.). Niezależnie
pojawiły się klasztory w Bukowie Morskim (See – Buckow) w 1259 r. i Pogódkach. Obok
klasztorów męskich powstawały klasztory żeńskie w Szczecinie (Stettin) w 1243 r., w Marianowie
(Marienfließ) w 1248 r., w Koszalinie (Köslin) w 1278 r. i Cedyni. W wielu pomorskich
miejscowościach pozostały pamiątki po cystersach w postaci świątyń, zabudowań klasztornych i
gospodarczych. Proponowany szlak cysterski prowadzi przez: Szczecin – Wolin – Koszalin Bukowo Morskie - Marianowo – Recz – Bierzwnik – Pełczyce – Cedynia – Kołbacz – Szczecin;
Rysunek 8
Miejscowości szlaku Cysterskiego
Źródło: Opracowanie ·własne PART S.A.
51
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego




Szlak Joannitów - dla zapewnienia opieki medycznej dla przybywających do Ziemi Świętej
pielgrzymów, w 1170 r. powstało bractwo szpitalników, zwanych Joannitami. W latach 30 - tych
XII w. bractwo podniesiono do rangi zakonu. W połowie XII w. książę Racibor nadał Joannitom
„domy” w Starym Sławnie - Sławsku (Alt – Schlawin) koło Sławna (Schlawe) oraz w Gościnie
(Gross Jestin) i Myślinie (Moitzlin) koło Kołobrzegu (Kolberg). Po kasacji zakonu Templariuszy
w 1312 r. Joannici przejęli wszelkie ich dobra, między innymi zamek w Rurce (Rörchen) i w
Czaplinku (Tempelburg) oraz klasztor i kościół w Chwarszczanach (Quartschen). Z pamiątek po
Joannitach na Pomorzu Zachodnim pozostały do dziś między innymi: gotycko - barokowy zamek
w Pęzinie (Pansin), gotycki zamek w Świdwinie (Schivelbein) przebudowany przez Joannitów w
XVII i XVIII w. będący dziś placówką kulturalną, gotycki kościół pw. św. Jana w Stargardzie
Szczecińskim (z wieżą liczącą 99 m wysokości), romańska kaplica w Rurce (Rörchen), gotycka
kaplica cmentarna w Chojnie (w ruinie);
Szlakiem misji chrystianizacyjnych biskupa Ottona z Bambergu - po podbojach Pomorza
Zachodniego przez księcia Bolesława III Krzywoustego i podporządkowaniu Pomorza Polsce jako lenna w 1121 r., dla ugruntowania i wzmocnienia świeckiej władzy, ważne stało się
wprowadzenie na Pomorzu wiary chrześcijańskiej. Bolesław Krzywousty zaprosił do
przeprowadzenia misji swojego nauczyciela z lat dziecięcych Ottona, pełniącego w owym czasie
funkcję biskupa w Bambergu. Biskup ten cieszący się uznaniem i poparciem cesarza oraz papieża
przyjął propozycję polskiego księcia. Opuścił Bamberg 24 kwietnia 1124 r. Szlak I misji
chrystianizacyjnej na Pomorzu przebiegał przez: Stargard Szczeciński (Stargard) – Pyrzyce
(Pyritz) (studzienka) -– Kamień Pomorski (Cammin) - Wolin (Wollin) - Szczecin (Stettin) - Gartz
(Uznam) - Lubin (Lebbin) – powtórnie Wolin (Wollin) - Cerkwica (Zirkewitz) (studzienka) –
Kłodowo (Kladow) (k/Trzebiatowa) - Kołobrzeg (Kolberg) – Białogard (Belgard);
Szlak Wikingów - we Francji nazywano ich Normanami, w Anglii – Duńczykami, Irlandii: tych
przybywających z Norwegii zwano – Fingalami, w Niemczech zwano ich - Askemanami, a sami
nazywali siebie – Wikingami. Od VIII – XI w. najazdy wikingów traktowano jak klęskę
żywiołową. W 793 r. miał miejsce pierwszy krwawy najazd wikingów na świętą wyspę
Lindisfarne u wybrzeży Północnej Umbrii. Później podjęli kolejne krwawe wyprawy także na
Pomorze. Atakowali nie tylko nadmorskie miejscowości, lecz także zapuszczali się rzekami
głęboko w ląd. Na swoich zwinnych łodziach docierali do Morza Kaspijskiego, Morza Czarnego i
Śródziemnego. Szczególnymi miejscami na Pomorzu związanymi z wyprawami zbrojnymi
wikingów, które warto odwiedzić były wyspy Uznam i Wolin. Od 1993r. w Wolinie corocznie w
lipcu odbywa się Festiwal Wikingów;
Szlak Sydonii von Borck - w 1548 r. w Strzemielu ujrzała światło dzienne Sydonia córka Ottona
i Anny Bork. Była najmłodszą z trojga rodzeństwa (siostra Dorota i brat Ulrich) toteż od
dzieciństwa była rozpieszczana i niczego jej nie odmawiano. W 1568 r. zmarł ojciec Sydoni
przekazując dzieciom swój majątek. jej Brat Ulrich jednak przejął wszystkie dobra obiecując
siostrom w zamian roczną rentę i utrzymanie. Siostry podjęły spór z bratem trwający kilkadziesiąt
lat. Pomimo wielu książęcych i sądowych orzeczeń nie odzyskały majątku i tułały się po różnych
miastach pomorskich, zamieszkując u życzliwych im rodzin w Szczecinie, Stargardzie
Szczecińskim, Krępcewie, Chociwlu, Resku, i Marianowie. W 1604 r. zgorzkniała Sydonia,
licząca 57 lat, za zgodą księcia Bogusława XIII, została przyjęta do zakładu – klasztoru w
Marianowie. W ciągu kilkunastu lat pobytu w Marianowie zmarło wiele osób z jej otoczenia i ją,
jako nieposkromioną i dumną, posądzono o spowodowanie ich śmierci, tym bardziej, że w owym
czasie zaczęli wymierać kolejni książęta: Ernest Ludwik – jej niespełniona miłość, Jan Fryderyk,
Barnim XII, Kazimierz IX. Dnia 18 października 1619 r. Sydonia została aresztowana,
przewieziona do zamku książęcego Oderburg na Grabowie k/ Szczecina i oskarżona o czary. Dnia
19 sierpnia 1620 r. za Bramą Młyńską w Szczecinie, przy „kruczym kamieniu” została ścięta,
gdyż pochodziła ze szlacheckiego rodu, a następnie spalona na stosie jak pospolita czarownica;
52
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego







Szlak miejski szachowego Mistrza Swiata Emanuela Laskera – ok. 4 km. prowadzący
ścieżkami największego mistrza szachowego Świata, który przez 27 lat nieprzerwanie piastował
Tytuł Mistrza Świata, a urodził się właśnie w 1278 roku w Barlinku. Trasa prowadzi po zabytkach
Barlinka i miejscach związanych z życiem E. Laskera jak dom w którym się urodził czy
promenada nad Jeziorem Barlineckim – ulubione miejsce spacerowe mistrza. Szlak kończy się
wizytą w muzeum Regionalnym Barlinka, gdzie znajduje się ekspozycja poświecona barwnemu
życiu E. Laskera. Przed Muzeum została umieszczona „Ławeczka E. Laskera” z szachownicą i
jego popiersiem. Szlak szczególnie ożywa w okresie Międzynarodowego festiwalu Szachowego
im E. Laskera który odbywa się juz od wielu lat i łączy różne kultury w duchu tej elitarnej
dyscypliny sportu.
Europejski Szlak Cegły Gotyckiej – m.in. Moryń, Chojna, Trzcińsko - Zdrój, Myślibórz,
Lipiany, Pyrzyce, Stargard Szczeciński, Szczecin, Kamień Pomorski, Trzebiatów, Kołobrzeg,
Koszalin, Darłowo.
Szlak Solny – Kołobrzeg, Karlino, Białogard, Połczyn Zdrój, Czaplinek, Wałcz, Różewo- w
kierunku Piły.
Bałtycki Szlak Kulturowo – Turystyczny Umocnień Fortecznych – Świnoujście, Szczecin,
Kołobrzeg.
Szlak latarń morskich – ich rola jest oczywista: wskazują drogę żeglarzom. Tak oczywista, że
istnieją one – w najprostszej formie, jako ogniska nadbrzeżne – już od czasów greckich czy
rzymskich, a na polskim wybrzeżu od pradziejów. Obecnie na terenie Województwa
Zachodniopomorskiego, wzdłuż 186km linii brzegowej znajduje się 7 latarni morskich:
Latarnia Morska Świnoujście,
Latarnia Morska Kikut,
Latarnia Morska Niechorze,
Latarnia Morska Kołobrzeg,
Latarnia Morska Gąski,
Latarnia Morska Darłowo,
Latarnia Morska Jarosławiec;
Szlakiem uzdrowisk Pomorza Zachodniego – szlak prowadzi przez miejscowości Województwa
o walorach uzdrowiskowych: Świnoujście, Międzyzdroje, Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Połczyn
Zdrój.
Szlakiem twierdz i fortyfikacji - podczas podróży po Regionie warto poświęcić nieco uwagi
doskonale zachowanym twierdzom oraz budowlom obronnym. Do najatrakcyjniejszych należą:
pozostałości po Twierdzy Szczecin, fortyfikacje nowożytne w Kołobrzegu, umocnienia i
fortyfikacje w okolicach Świnoujścia, Wał Pomorski.
Szlakiem zachodniopomorskiej przyrody (Parki Narodowe, krajobrazowe, rezerwaty, pomniki
przyrody i ogrody dendrologiczne) - jedną z większych atrakcji turystycznych Pomorza
Zachodniego są walory przyrodnicze. Ponad 7 % powierzchni Województwa znajduje się pod
ochroną. Szlak przyrody prowadzi poprzez:
Drawieński Park Narodowy,
Woliński Park Narodowy,
Barlinecko – Gorzowski Park Krajobrazowy,
Cedyński Park Krajobrazowy,
Park Krajobrazowy Dolina Dolnej Odry,
Drawski Park Krajobrazowy,
Iński Park Krajobrazowy,
Szczeciński Park Krajobrazowy,
53
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Ogród Dendrologiczny w Przelewicach,
Ogród Dendrologiczny w Glinnej.
Istniejące szlaki wodne
Przez Województwo Zachodniopomorskie przepływa wiele rzek nadających się do
uprawiania turystyki wodnej. Do najważniejszych zaliczyć możemy:













Rzeka Drawa.
Rzeka Parsęta.
Rzeka Gwda.
Rzeka Rega.
Rzeka Gunica.
Rzeka Gowienica.
Rzeka Dębnica.
Rzeka Chotla.
Rzeka Krępa.
Rzeka Perznica.
Rzeka Radew.
Rzeka Ukleja.
Rzeka Ina
1.3.4.
Wnioski dotyczące stanu zagospodarowania turystycznego
Dokładna
analiza
stanu
zagospodarowania
turystycznego
Regionu
Województwa
Zachodniopomorskiego pozwala na wyciągnięcie następujących wniosków:
 Wysoki stopień koncentracji bazy noclegowej w Województwie – 7 miejsc noclegowych na 100
mieszkańców (w Polsce średnio 2).
 Dobrze rozbudowana baza noclegowa: 17,4% ogółu miejsc w kraju, 13,2 % ogółu obiektów.
 Konieczność rozbudowy i modernizacji bazy noclegowej - tendencja spadkowa w tworzeniu
nowych miejsc.
 Pomimo tworzenia w ostatnim czasie nowych miejsc całorocznych i adaptowaniu miejsc
sezonowych na ten cel, Województwo Zachodniopomorskie nie dysponuje wystarczającą bazą
całoroczną.
 Bardzo duża liczba ośrodków kolonijnych (ok. 50% wszystkich miejsc w kraju) konieczność
przystosowania tych obiektów do obecnych tendencji w ruchu turystycznym.
 Dobrze rozwinięta baza uzdrowiskowo-sanatoryjna - 40% miejsc w kraju (konieczność jej
modernizacji).
 Mała ilość hoteli o wyższym standardzie dla turystów biznesowych i elitarnych (trzygwiazdkowy i
wyższy) z rozbudowanym zapleczem (np. basen, siłownia, klub nocny itd.).
 Bardzo wysoka koncentracja bazy noclegowej w pasie nadmorskim- ok. 85% miejsc w
Województwie - konieczność przyciągnięcia turystów poza sezonem.
 Niewystarczająca baza noclegowa w pasie pojezierzy (w tym niski udział bazy całorocznej) konieczność rozbudowy bazy i modernizacji w celu wydłużenia sezonu turystycznego.
 Brak ciekawych propozycji oraz niezbędnej infrastruktury promującej przyjazdy poza sezonem.
 Konieczność opracowania zintegrowanego systemu informacji turystycznej w Regionie.
54
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego


Dobrze rozwinięta na tle kraju infrastruktura do gry w golfa, wskazany dalszy rozwój.
Konieczność promowania istniejących już form turystyki kwalifikowanej (rowerowej, pieszej,
jeździectwa, żeglarstwa, itd.).

Wskazane rozbudowanie oferty o turystykę aktywną, szczególnie rowerową i rozbudowę ścieżek:
rowerowych, wodnych, konnych oraz oznaczenie istniejących już szlaków.
Niewystarczające wyposażenie obiektów noclegowych w urządzenia sportowo-rekreacyjne.
Konieczność tworzenia nowych obiektów dla turystyki wodnej – marin, przystani, itd.
Konieczność rozbudowy sieci atrakcyjnych obiektów turystycznych, jak aquaparki, pływalnie
ogólnodostępne, w celu wydłużenia sezonu.
Brak jest w Województwie ogrodów zoologicznych oraz parków tematycznych.
Brak dystrybucji informacji dotyczącej dostępnej bazy gastronomicznej.





Analiza rynków konkurencyjnych
1.4.
Konkurencję dla Województwa Zachodniopomorskiego w dziedzinie turystyki mogą stanowić
zarówno obszary na terenie Polski, jak i obszary położone poza granicą państwa. Najważniejsze z nich
prezentuje tabela poniżej.
Tabela 15 Wybrane rynki konkurencyjne, krajowe i zagraniczne
Rynki krajowe
Rynki zagraniczne
Nazwa obszaru
Obszary
Niemiec
i Barnim
Charakterystyka
Obszar konkurencji
nadmorskie
uzdrowiska, kąpieliska, Park turystyka uzdrowiskowa, wypoczynkowa, słońceUckermark
Natury Usedom
morze-plaża, przygraniczna
turystyka rekreacyjna, aktywna, specjalistyczna
i krajoznawcza
Berlin
pojezierza niemieckie
Kopenhaga
duże
ośrodki
skupiające turystyka
biznesowa,
funkcje wielkomiejskie
i kulturowa
Województwa:
wielkopolskie,
lubuskie i pomorskie
najbliższe
otoczenie turystyka aktywna, specjalistyczna, słońce-morzeZachodniego Pomorza
plaża, kulturowa, krajoznawcza i przygraniczna
Warmia
Toruń
i
Mazury największe
w Polsce
skupisko
Poznań, Trójmiasto,
duże ośrodki miejskie
Bydgoszcz,
jezior turystyka
aktywna,
i krajoznawcza
kongresowa,
specjalna,
miejska
rekreacyjna
biznesowa, miejska, kulturowa.
Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie serwisów internetowych
Obszary nadmorskie Niemiec
Obszary nadmorskie położone za zachodnią granicą przyciągają turystów głównie wysoką jakością
świadczonych usług, dobrze przygotowaną infrastrukturą oraz walorami przyrodniczymi. Główne
atrakcje przyrodnicze tego regionu to wyspa Uznam wraz z Parkiem Natury Usedom i tzw. Szwajcarią
Uznamską, czyli malowniczym pojezierzem położonym we wschodniej części wyspy. Znajdują się
tam również słynne niemieckie kąpieliska: Ahlbeck, Heringsdorf oraz Bansin. Jednak najbardziej
popularne, i co za tym idzie przyciągające największą liczbę turystów, są na tym obszarze
miejscowości uzdrowiskowe. Do najbardziej znanych należą: Zinnowitz, Heringsdorf, Zemplin,
Ahlbeck. Posiadają one zdecydowanie lepiej rozwiniętą infrastrukturę rekreacyjną i transportową niż
analizowane Województwo Zachodniopomorskie oraz oferują znacznie szerszą gamę usług
55
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
dodatkowych. Obszary te mogą więc stanowić poważną konkurencję dla Województwa
Zachodniopomorskiego w turystyce uzdrowiskowej, typu słońce-morze-plaża i wypoczynkowej.
Rysunek 9 Położenie obszarów uzdrowiskowych nad Morzem Bałtyckim po stronie Niemiec
Źródło: „Przyroda Pomorskich Wysp” W.Mechło
Uckermark i Barnim
Rysunek 10 Położenie konkurencyjnych regionów na obszarze Niemiec
Źródło: „Barnim, Uckermark, Pomorze Zachodnie” Informator Turystyczny
W zakresie turystyki pojeziernej rynkiem konkurencyjnym dla Województwa Zachodniopomorskiego
są dwa niemieckie pojezierza: Barnim i Uckermark.
Pierwsze z nich - Barnim, położone jest na północny-wschód od stolicy Niemiec - Berlina. Prawie
cały obszar pojezierza wchodzi w skład powstałego w 1999r. Parku Krajobrazowego Barnim, który
zajmuje ponad 750km2. Teren ten charakteryzuje się urozmaiconym krajobrazem, którego głównym
składnikiem są słynące ze swej czystości jeziora. Perfekcyjnie przygotowane szlaki: piesze, rowerowe,
wodne i konne oraz dobrze zorganizowana komunikacja to główne atuty tego Regionu.
Pojezierze Uckermark leży w północno-wschodniej Brandenburgii i bezpośrednio graniczy z
województwem zachodniopomorskim. Obszar ten nazywany jest też często krainą 300 jezior, rzek i
56
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
strumieni. Do krajobrazowo najpiękniejszych części tego Regionu zalicza się Park Krajobrazowy
Jezior Uckermakru, rozciągający się na około 800 km2 między miastami: Prenzlau, Furstenberg,
Zehdenick i Templin. Turystów przyciąga tutaj dziewicza przyroda (lasy zajmują połowę obszaru
parku) oraz rozbudowana infrastruktura turystyczna i techniczna. Znajduje się tutaj ponad 100km
szlaków wodnych i ponad 600km szlaków lądowych.
Obszar obydwu pojezierzy stanowi więc poważną konkurencję w stosunku do pojezierzy
Województwa Zachodniopomorskiego pod względem turystyki rekreacyjnej, aktywnej,
specjalistycznej i krajoznawczej.
Berlin i Kopenhaga
Rysunek 11 Odległość Szczecina od Berlina
Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie serwisu internetowego www.shellgeostar.com
Berlin to rozwijająca się w szybkim tempie wielomilionowa metropolia. Po zjednoczeniu Niemiec
przejął on od Bonn funkcje centrum politycznego, stał się siedzibą parlamentu i rządu. Jest to obecnie
największy ośrodek przemysłu elektrotechnicznego Niemiec. Mają tu swoje fabryki koncerny
Siemens, AEG i Telefunken. Znajdują się tutaj znaczące w skali kraju zakłady przemysłu
maszynowego, precyzyjnego, odzieżowego, spożywczego i chemicznego. Jest tu duży węzeł drogowy
i kolejowy, a miasto stanowi ważny port żeglugi śródlądowej. Berlin posiada dwa międzynarodowe
porty komunikacji lotniczej (Tempelhoff i Schönefeld) oraz lotnisko krajowe (Tegel). Jest ośrodkiem
nauki i kultury, miastem uniwersyteckim, posiadającym liczne muzea i placówki kulturalne oraz
siedziby organizacji międzynarodowych. Od stolicy Województwa Zachodniopomorskiego Szczecina,
dzieli go dystans tylko 156 km. Dlatego uznać należy Berlin za najpoważniejszy rynek konkurencyjny
w dziedzinie turystyki biznesowej, kongresowej, miejskiej i kulturowej.
Drugą europejską metropolią, która może mieć wpływ na kształtowanie się rynku turystycznego w
Województwie Zachodniopomorskim, jest Kopenhaga. Drogą lądową, odległość Szczecina od stolicy
Dani jest znaczna i wynosi prawie pół tysiąca kilometrów, jednak drogą wodną ze Świnoujścia jest
znacznie bliżej. Obecnie Kopenhaga jest największym ośrodkiem przemysłowym kraju. Główną rolę
odgrywa przemysł stoczniowy, poza tym maszynowy (silniki okrętowe, maszyny chłodnicze i
mleczarskie), gumowy, włókienniczy i odzieżowy. Duże znaczenie ma przemysł spożywczy oraz
produkcja piwa (browary Carlsberg i Tuborg). Znajduje się tutaj również wielki port morski i
międzynarodowy port lotniczy. Kopenhaga, podobnie jak Berlin, to duże centrum kulturalne
i naukowe. Główne obszary konkurencji to turystyka biznesowa, miejska, kongresowa i kulturalna.
Oprócz wyżej wymienionych obszarów do zagranicznych rynków konkurencyjnych zaliczyć możemy
jeszcze: południową Szwecję (turystyka rekreacyjna, aktywna i specjalistyczna), duńskie wyspy
57
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
(turystyka krajoznawcza, rekreacyjna i specjalistyczna), także tereny wzdłuż granicy z Niemcami
(turystyka przygraniczna, handlowa).
Województwa: wielkopolskie, lubuskie i pomorskie
Rosnącym w siłę konkurentem są trzy sąsiednie Województwa: pomorskie, wielkopolskie i lubuskie
(Rys.26). Podejmowane są tam działania mające na celu rozbudowę infrastruktury turystycznej i
dodatkowej, co przyciągać ma coraz więcej turystów. Inicjowane są także aktywne działania
promocyjne tych regionów oraz organizowane z coraz większą częstotliwością krajowe
i międzynarodowe imprezy targowe. Województwo pomorskie posiada podobne walory środowiska i
podobne formy rozwijanej turystyki co województwo zachodniopomorskie. Znajdują się tam liczne
nadmorskie kąpieliska i miejscowości wypoczynkowe oraz wiele zabytków kultury materialnej
i niematerialnej. Wszystkie trzy regiony stwarzają niewątpliwą konkurencję dla Województwa
Zachodniopomorskiego zwłaszcza jeśli chodzi o turystykę aktywną, specjalistyczną, typu słońcemorze-plaża, kulturową i krajoznawczą. Jeśli chodzi o turystykę przygraniczną głównym konkurentem
jest województwo lubuskie, a w zakresie turystyki tranzytowej województwo pomorskie.
Rysunek 12 / Rysunek 13 Województwa sąsiadujące z województwem zachodniopomorskim oraz położenie
Województwa warmińsko-mazurskiego
Źródło: Opracowanie własne PART S.A.
Województwo warmińsko-mazurskie obejmuje tereny bardzo atrakcyjne turystyczne (Rys.23). Są to
przede wszystkim pojezierza: iławskie, olsztyńskie, ełckie, kraina Wielkich Jezior Mazurskich, Zalew
Wiślany oraz duże kompleksy leśne (rezerwaty i parki krajobrazowe), wzbogacone licznymi
zabytkami architektury i techniki (np. Kanał Ostródzko-Elbląski), bogatymi zbiorami muzealnymi,
stanowiskami archeologicznymi i zabytkowymi parkami. Na terenie tym znajduje się wiele szlaków,
zarówno lądowych jak i wodnych. Rozwijana jest tutaj przede wszystkim turystyka aktywna,
specjalna, rekreacyjna i krajoznawcza. Nie bez znaczenia jest również popularny obecnie rozwój
turystyki kongresowej na tym terenie. Cechą charakterystyczną jest, tak samo jak w przypadku
Województwa Zachodniopomorskiego, sezonowość przyjazdów turystycznych.
58
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Poznań, Trójmiasto, Bydgoszcz
Rysunek 14 Konkurencyjne ośrodki miejskie
Źródło: Opracowanie własne PART S.A.
Poznań, Bydgoszcz, Toruń jak i Gdańsk, Gdynia i Sopot to duże ośrodki miejskie będące
bezpośrednią konkurencją dla stolicy Województwa Zachodniopomorskiego Szczecina i dla
większych miast analizowanego Regionu (Rys.24). Główne obszary konkurencji to turystyka miejska,
kulturowa oraz biznesowa.
Na uwagę zasługuje tutaj także analiza rynków konkurencyjnych pod kątem turystyki na terenach
wiejskich, które licznie występują na obszarze Województwa Zachodniopomorskiego. Bardzo trudno
jest wskazać tutaj bezpośrednich konkurentów, ponieważ taki rodzaj turystyki może rozwijać się
niemal we wszystkich regionach Polski. Wszystkie regiony wymieniają ją jako szansę. Kiedy jednak
atutem wsi w Polsce centralnej czy na Kaszubach może być ukształtowany przez wieki folklor i
bogate tradycje, tak na Pomorzu Zachodnim jedyną szansą może być wykorzystanie walorów
środowiska, podniesienie poziomu świadczonych usług i odpowiednia promocja.
Wnioski z analizy rynków konkurencyjnych




Podwyższanie standardu i rozbudowa świadczonych usług oraz polepszanie stanu
infrastruktury jest szansą w konkurowaniu z zagranicznymi rynkami.
Aktywne działania promocyjne, budowanie markowych produktów turystycznych,
wykreowanie klarownej wizji rozwoju turystyki w Regionie pomoże w konkurowaniu z
atrakcyjnymi regionami krajowymi.
Należy zadbać o odpowiednie wykorzystanie i promowanie bogatych walorów naturalnych i
antropogenicznych.
Wypracowanie zintegrowanych pakietów turystycznych i rozbudowa usług dodatkowych jest
podstawą do rozwoju turystyki rekreacyjnej, aktywnej i specjalistycznej.
59
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
1.5.
Trendy w turystyce krajowej i zagranicznej oraz pozycja
Województwa Zachodniopomorskiego na tym tle
Obecna sytuacja na światowym rynku turystycznym
Z najnowszych danych dotyczących 2004 roku, a opublikowanych przez WTO w październiku
2005 roku wynika, że:
ŚWIAT 2004

Rok 2004 był rekordowy pod względem liczby podróży międzynarodowych. Było ich 763 mln (o
10,7% więcej niż w 2003 r.).

Wpływy z turystyki międzynarodowej (liczone w walutach lokalnych) wzrosły w 2004 roku w
podobnym stopniu jak liczba podróży międzynarodowych (o 10,3%) i osiągnęły rekordowy
poziom 622 mld USD.

Wpływy z turystyki w regionie europejskim wyniosły 326,3 mld USD (wzrost o 2%), w regionie
Ameryki Północnej i Południowej – 131,5 mld USD (+11%), w regionie Azji i Pacyfiku – 125,0
mld USD (+24%), a Bliskiego Wschodu i Afryki – odpowiednio 20,7 mld (+22%) i 18,9 mld USD
(+6%).

Przeciętne wpływy z jednej podróży wyniosły w 2004 roku 820 USD. W układzie regionalnym
najwyższe były w Ameryce Północnej i Południowej – 1050 USD, a najniższe w Afryce (570
USD).

W 2004 roku najchętniej odwiedzanym przez turystów krajem była Francja (75 mln przyjazdów
turystów zagranicznych), a następnie Hiszpania (54 mln) i Stany Zjednoczone (46 mln).
Najwyższe wpływy z turystyki odnotowano w Stanach Zjednoczonych (75 mld USD), Hiszpanii
(45 mld USD) i Francji (41 mld USD).
EUROPA 2004




W 2004 roku liczba przyjazdów do państw europejskich wzrosła o 4,9% i wyniosła 415,2 mln. W
większym stopniu wzrosła liczba przyjazdów do państw Europy Środkowo-Wschodniej (o 13,8%)
i Północnej (o 8,3%), w mniejszym do Europy Zachodniej i Południowej/Basenu Morza
Śródziemnego (po 2,2%). W 2004 roku największe wzrosty odnotowały: Izrael (+41,6%), Turcja
(+26,9%), Armenia (+27,7%), Ukraina (+24,9%), Serbia i Czarnogóra (+20,6%), Estonia
(+19,7%) i Czechy (+19,4%), a najmniejsze: Słowacja (+1,0%), Luksemburg (+0,8%) i Francja
(+0,1%). Spadki odnotowano w Andorze (-11,1%), Włoszech (-6,4%), Danii (-1,9%), Portugalii (0,8%) i Lichtensteinie (-0,2%).
Spośród destynacji europejskich największe wpływy z turystyki odnotowano w Hiszpanii (45,2
mld USD), Francji (40,8 mld USD), Włoszech (35,6 mld USD), Niemczech (27,7 mld USD) i
Wielkiej Brytanii (27,3 mld USD).
Największe wydatki turystyczne odnotowano w Niemczech (72,3 mld USD), Wielkiej Brytanii
(55,9 mld USD), Francji (28,6 mld USD), we Włoszech (20,5 mld USD) i w Holandii ( 16,7 mld
USD).
Specjaliści ankietowani przez WTO (Panel Ekspertów) dość dobrze oceniają wyniki sektora
turystycznego w Europie w pierwszych czterech miesiącach 2005 roku. Średnia ocen dla Europy,
choć niższa niż dla innych regionów, wyniosła 3,5 (na pięciopunktowej skali od [1] "dużo gorzej"
do [5] "dużo lepiej"). Była ona nieznacznie wyższa od średniej ocen dla okresu wrzesień –
grudzień 2004, która wyniosła 3,4. Dla miesięcy maj – sierpień 2005 eksperci przewidują wyniki
na dotychczasowym poziomie – średnia ocen wynosi 3,5.
60
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego

Zdaniem ankietowanych ekspertów niekorzystny wpływ na sektor turystyki, zwłaszcza w
tradycyjnych destynacjach typu "3S" (sun, sea, sand) w strefie euro będzie miała słaba kondycja
niemieckiej gospodarki. W przypadku niektórych obszarów recepcyjnych wpływ ten może
skompensować
rynek
brytyjski,
charakteryzujący
się
lepszymi
wskaźnikami
makroekonomicznymi i korzystnym kursem wymiany euro. Wzmożony popyt na podróże do
Europy Środkowo-Wschodniej powinien utrzymać się do końca roku.
Prognozy WTO rozwoju turystyki do 2020 roku





Liczba podróży na świecie wyniesie w 2020 r. 1561 milionów, a wpływy osiągną wartość 2
bilionów US$
Europa pozostanie najczęściej odwiedzanym regionem świata - przewiduje się 717 milionów
podróży w 2020 r. i 46% udział w światowym rynku
Wśród poszczególnych regionów Europy największy wzrost przyjazdów odnotują: kraje Europy
Środkowo-Wschodniej (223 mln) oraz południowo - wschodnich krajów basenu Morza
Śródziemnego (212 mln)
Region Azji Wschodniej i Pacyfiku stanie się drugim z kolei po Europie najczęściej odwiedzanym
miejscem na świecie i jego udział wzrośnie do 25%.
Liczba podróży międzyregionalnych, jak się przewiduje, będzie rosła szybciej niż liczba podróży
wewnątrz regionów.
Tabela 16 Prognozy przyjazdów na świecie według regionów (w mln)
średnia stopa
wzrostu (%)
prognozy
udział w rynku (%)
2010
2020
1995-2020
1995
2020
1006,4
1561,1
4,1
100
100
47,0
77,3
5,5
3,6
5,0
Ameryki
190,4
282,3
3,9
19,3
18,1
Wsch. Azja i Pacyfik
195,2
397,2
6,5
14,4
25,4
Europa
527,3
717,0
3,0
59,8
45,9
Bliski Wschód
35,9
68,5
7,1
2,2
4,4
Azja Płd.
10,6
18,8
6,2
0,7
1,2
Podróże w ramach danego regionu
790,9
1183,3
3,8
82,1
75,8
Podróże międzyregionalne
(dalekodystansowe)
215,5
377,9
5,4
17,9
24,2
Świat ogółem
Afryka
Źródło: Światowa Organizacja Turystyki (WTO); aktualizacja za Tourism Market Trends: World Overview and
Tourism Topics - May 2001, Provisional Edition.
Global Tourist Report (2004 Issue 2, Global Insight) prognozuje wzrost liczby podróży
zagranicznych o 5 – 5,5% rocznie w ciągu najbliższych trzech lat i o 4% w 2009 roku. Jeżeli prognoza
ta sprawdzi się, to w 2009 roku liczba podróży zagranicznych będzie o 33% wyższa niż w 2003 roku.
Dla poszczególnych regionów prognozy Global Tourist Report przedstawiają się następująco:
 dla regionu południowo-wschodniej Azji przewidywany jest wzrost liczby przyjazdów na
poziomie 11% w 2004 roku i 6,3% w 2005;
 liczba przyjazdów do Ameryki Łacińskiej, regionu Karaibów, Bliskiego Wschodu, północnej
Afryki i Azji południowej będzie w 2004 roku nadal utrzymywać się na wysokim poziomie;
61
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego

liczba przyjeżdżających do Ameryki Północnej i Europy będzie rosnąć najwolniej, w przypadku
Ameryki prognozowany jest wzrost o 3,9% w bieżącym roku, a jeżeli chodzi o Europę o 4,1% w
2004 roku i 4,8% w 2005.
Miejsce turystyki w gospodarce według oszacowań WTTC

W 2005 roku według szacunków WTTC łączny popyt turystyczny na świecie wyniesie około 6,2
bln USD (w 2004 roku 5,6 bln, w 2003 roku 4,86 bln, a w 2002 4,3 bln USD). W okresie do 2015
roku popyt wzrośnie do ok. 10,7 bln USD.
 W 2005 roku w skali całego świata przemysł związany z turystyką i podróżami przyczyni się do
wytworzenia 3,8% GDP - Produktu Krajowego Brutto (1712 mld USD). W przemyśle
turystycznym znajduje zatrudnienie 74,2 mln osób (2,78% ogółu miejsc pracy). Szacuje się, że do
2015 roku zatrudnienie wzrośnie do 85,5 mln osób (2,84%).
 Wpływ szeroko rozumianej gospodarki turystycznej jest znacznie większy: szacuje się, że jej
udział w GDP wyniesie 10,62% w 2005 roku (4746 mld USD). Liczba zatrudnionych w 2005 roku
wynosi 221,6 mln osób (8,3% ogółu miejsc pracy) i powinna wzrosnąć w ciągu najbliższych
dziesięciu lat do 269,6 mln (8,94%).
 WTTC szacuje, że w 2005 roku łączny popyt turystyczny w Unii Europejskiej wyniesie 2 272
mld USD.
 W 2005 roku przemysł związany z turystyką i podróżami w krajach UE przyczynił się do
wytworzenia 4,2% GDP - Produktu Krajowego Brutto. W przemyśle turystycznym w 2005 r.
zatrudnienie znalazło 8,9 mln osób (4% ogółu miejsc pracy). Liczba zatrudnionych w szeroko
rozumianej gospodarce turystycznej wynosi w 2005 roku 24,3 mln (12,1%).
 w 2005 roku w Polsce przemysł związany z turystyką i podróżami przyczyni się do wytworzenia
1,63% PKB, natomiast gospodarka turystyczna – 7,63% PKB. Zatrudnienie w przemyśle
turystycznym wyniesie natomiast 1,6% zatrudnienia ogółem, a w gospodarce turystycznej – 7,1%.
Prognozowane wielkości wskazują jednoznacznie na silnie rosnące znaczenie regionu Azji i
Pacyfiku oraz rosnące znaczenie Dalekiego Wschodu. Na podstawie obserwowanych zachowań
turystów jako konsumentów dóbr i usług turystycznych, organizacji i struktury rynku wynikających z
rewolucji technologicznej oraz potrzeb, możliwości i gustów nabywców można uznać za najbardziej
prawdopodobne następujące kierunki zmian na międzynarodowym rynku turystycznym:
a) wzrost częstotliwości podróży przy mniejszym wzroście faktycznej liczby osób odbywających
podróże;
b) rosnące znaczenie jakości usług w kształtowaniu oferty rynkowej;
c) zachowanie zasady „odpowiedniej jakości za określoną cenę” ze strony nabywców dóbr i usług
turystycznych;
d) zmniejszenie roli pośredników w sprzedaży dóbr i usług turystycznych;
e) zmiana struktury produktu turystycznego – w coraz większym stopniu produkt będzie zbudowany
z modułów do indywidualnego skompletowania przez klienta (nadanie wyjazdowi turystycznemu
cech indywidualnych);
f) rosnąca potrzeba uzyskania profesjonalnego doradztwa przy nabywaniu dóbr usług turystycznych,
zwiększenie potrzeby kompleksowej obsługi;
g) powszechny wpływ nowoczesnych technologii telekomunikacyjnych (szerokopasmowy Internet i
interaktywna telewizja) na zachowania nabywców na rynku;
h) zmiany w tradycyjnej segmentacji rynków turystycznych:
 segment turystyki biznesowej będzie rozwijał się dużo wolniej od turystyki rekreacyjnowakacyjnej,
 w segmencie turystyki rekreacyjnej większego znaczenia nabierze motywacja zdrowotna,
 część segmentów uważanych dotychczas za niszowe rozwinie się tworząc nowe rynki
masowe;
62
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
zwiększenie potrzeby rekreacji i aktywności ruchowej w trakcie wyjazdów turystycznych
(szczególnie na poziomie niezaawansowanym) i kierowanie się w tym zakresie modą, a nie tylko
autentycznymi potrzebami oraz możliwościami;
j) zwiększenie popytu na usługi turystyczne traktowane dziś jako segment luksusowy (w wyniku
większej zamożności konsumentów, mody, snobizmu);
k) rosnąca konkurencja ze strony centrów dziennej rozrywki i rekreacji.
Ocenia się, że obserwowane trendy demograficzne, wzrostu poziomu wykształcenia, wzrostu
wiedzy ekologicznej, poprawy stanu zdrowia oraz poprawa sytuacji materialnej społeczeństw
europejskich powodować będą wzrost zainteresowania usługami turystycznymi wysokiej jakości. W
związku z tym należy spodziewać się zdecydowanego wzrostu zapotrzebowania na:
a) wysokiej jakości infrastrukturę turystyczną i usługi towarzyszące,
b) kompleksowe usługi transportowe i szybki dostęp do obszarów recepcji turystów.
c) wykwalifikowanych pracowników zarówno w sektorze turystyki jak i sektorach świadczących
usługi dla turystów; w tym wykwalifikowanych animatorów wydarzeń kulturalnych i
rekreacyjnych,
d) wysokokwalifikowaną kadrę kierowniczą w sektorze turystyki i sektorach pokrewnych,
e) kompleksowe i harmonijne zagospodarowanie przestrzeni turystycznej z zachowaniem walorów
środowiska,
f) sprawny system informacji turystycznej dostarczający potrzebnych informacji na każdym etapie
realizacji wyjazdu.
i)
Prognozy krajowego ruchu turystycznego
W 2004 roku odnotowano 61,9 milionów przekroczeń granicy przez cudzoziemców – o 18,8%
więcej niż w 2003 roku. Stopniowo słabnie notowana od roku tendencja spadkowa na granicach z
Białorusią i Ukrainą (liczba przyjazdów spadła w analizowanym okresie odpowiednio o 9,1% i 5,7%).
Na granicy z Federacją Rosyjską liczba przyjazdów wzrosła o 8,4%. Według oszacowań Instytutu
Turystyki w 2004 roku było około 14,3 mln przyjazdów turystów zagranicznych, tj. o 4,2% więcej niż
w 2003 roku. Dynamika zmian jest zróżnicowana: więcej przyjazdów zanotowano z krajów „15” UE i
krajów pozaeuropejskich, mniej zaś - z Rosji, Białorusi i Ukrainy. W 2004 roku średnia długość
pobytu wzrosła w porównaniu z poprzednim rokiem do 4,6 nocy. Niemcy i turyści z pozostałych
krajów UE (15) skorzystali w Polsce średnio z 4,8 noclegów.
Uczestnictwo mieszkańców Polski w wyjazdach turystycznych w latach 2001-2003 spadło do
poziomu 54-57%. Podkreślić należy, iż jest to znacznie niższy poziom niż zakładano w prognozach na
lata 2001-2006. Liczba wyjazdów turystycznych mieszkańców Polski w 2004 r. utrzymała się na
podobnym poziomie co w 2003 r. i wyniosła 57,5 mln (wzrost 0,3% w stosunku do roku
poprzedniego). W 2004 r. w krajowych podróżach turystycznych uczestniczyło o ponad 10% mniej
osób niż w 2003 roku. Obserwowano spadek uczestnictwa mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej
lat w krajowych wyjazdach (podróżach) turystycznych (co najmniej z jednym noclegiem poza
miejscem zamieszkania). Spadek w nieco większym stopniu objął wyjazdy krótkookresowe (na 2-4
dni) niż długookresowe (na 5 i więcej dni).
Według prognoz Instytutu Turystyki średnioroczna dynamika liczby przyjazdów turystów do
Polski w latach 2005 - 2007 wyniesie ponad 5%. Liczba przyjazdów turystów z Rosji, Litwy,
Białorusi i Ukrainy również będzie rosła, ale nieznacznie, a z Łotwy i Estonii – pozostanie na
podobnym poziomie. Istotnego wzrostu liczby przyjazdów należy oczekiwać z Niemiec (średnio o 6%
rocznie) i nieościennych krajów „15” Unii Europejskiej (w tempie 10% rocznie), Ameryki Północnej i
pozostałych krajów zamorskich. Ogółem liczba przyjazdów turystów będzie rosła od 14,3 w 2004
roku do 16,7 mln w 2007 roku.
63
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Wykres 3
Przyjazdy turystów do Polski w latach 1994 - 2004 i prognoza do 2007 roku
Źródło: oszacowania i prognozy Instytutu Turystyki (X 2005).
Zakłada się zmianę struktury turystów odwiedzających Polskę. Zmiany, jakich można
oczekiwać w strukturze przyjazdów oznaczają, że wielkość podstawowych segmentów: przyjazdów
typowo turystycznych i podróży służbowych zacznie rosnąć przy spadku znaczenia pozostałych
segmentów. Znajdzie to odzwierciedlenie we wzroście liczby turystów korzystających z obiektów
noclegowych zakwaterowania zbiorowego. Po wzroście jaki zaobserwowano w 2004 roku nie należy
spodziewać się istotnej zmiany liczby podróży tranzytowych w następnych latach.
Wykres 4
Przyjazdy turystów do Polski wraz z prognozą do 2007 r. według celów pobytu
Źródło: badania i prognozy Instytutu Turystyki (X 2005).
W 2004 roku przeciętne wydatki turystów zagranicznych poniesione na terenie Polski
wyniosły około 160 USD na osobę i blisko 34 USD dziennie (średnie ważone). Oznacza to bardzo
istotny wzrost w stosunku do 2003 roku (odpowiednio: o 40,4% i 41,7%). Według szacunków w 2004
roku łączne przychody wyniosły 5 786 mln USD, z czego 2 902 mln USD (tj. 50,2%) to wpływy od
turystów, pozostała część – od odwiedzających jednodniowych.
Szacując wielkość wydatków cudzoziemców w Polsce w 2004 roku - i prognozując je na
następne lata – należy uwzględnić następujące zjawiska:
 Odwrócenie tendencji spadkowej liczby przyjazdów cudzoziemców do Polski.
64
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego





Wysoki kurs złotego zarówno do dolara, jak i euro.
Zapoczątkowany w 2004 roku wzrost przeciętnych wydatków turystów z wielu krajów, zarówno
ościennych krajów wschodnich, jak i państw - członków Unii Europejskiej i krajów zamorskich.
Rosnące zainteresowanie zakupem usług w Polsce, w tym medycznych.
Wzrost przeciętnych ponoszonych wydatków przed podróżą. Towarzyszy mu znaczący wzrost
wydatków poniesionych poza granicami Polski przez osoby wykupujące pakiety i korzystające z
pełnej obsługi biur podróży. Ta tendencja powinna się utrzymać w przyszłości i będzie miała
wpływ na łączną kwotę wpływów dewizowych Polski.
Mimo bardzo znacznego wzrostu przeciętnych wydatków odwiedzających jednodniowych w 2004
w przyszłości znaczenie wpływów od odwiedzających jednodniowych będzie malało.
Wykres 5
Liczba podróży turystycznych mieszkańców Polski wraz z prognozą do 2007 roku
Źródło: badania i prognozy Instytutu Turystyki (X 2005).
Liczba krajowych podróży turystycznych Polaków osiągnęła maksimum w 1999 roku,
następnie zaobserwowano spadek. W 2002 roku zanotowano niewielki wzrost liczby podróży
krajowych i większy - podróży zagranicznych. Było to skutkiem m.in. wysokiego kursu złotówki w
stosunku do euro i dolara, a więc relatywnie niskich kosztów wyjazdów zagranicznych. Obecnie
relacja złotego jest również korzystna. Wstępne wyniki z 2005 roku wskazują na dalsze zmniejszenie
liczby podróży krajowych, zwłaszcza krótkoterminowych, dla których coraz poważniejszą
konkurencję stanowią wyjazdy jednodniowe. Liczba podróży zagranicznych powinna wzrastać w
ciągu najbliższych kilku lat.
Średnia wielkość wydatków w 2004 r. mieszkańców Polski na krajowe podróże turystyczne
wyniosła 311 zł na osobę i była o 18% mniejsza niż w roku poprzednim. Przeciętne wydatki Polaków
na podróże zagraniczne uległy zwiększeniu w stosunku do roku poprzedniego o 29% i wyniosły 1713
zł na podróż.
W kolejnych latach rozwój turystyki w Polsce będzie uwarunkowany następującymi
zjawiskami:
a) Rozwój turystyki przyjazdowej do Polski oraz turystyki mieszkańców Polski w latach 2005-2013
będzie zależeć głównie od zmian sytuacji gospodarczej w Polsce i w krajach europejskich, zaś w
mniejszym stopniu od zmian w gospodarce światowej.
b) Zgodnie z tendencjami obserwowanymi w krajach Unii Europejskiej, sygnalizowanymi również w
„Projekcie Narodowego Planu Rozwoju 2007-2013”, należy spodziewać się do 2020 roku
65
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
j)
k)
l)
m)
znacznego wzrostu konsumpcji, co będzie prowadzić do jeszcze szybszego wzrostu funduszu
swobodnej konsumpcji. O udziale wydatków na turystykę w funduszu konsumpcji zadecyduje
konkurencyjność polskiej oferty turystycznej na rynku międzynarodowym oraz wzrost
zainteresowania mieszkańców Polski różnymi formami aktywności turystycznej.
Ocena sytuacji w Europie wskazuje, że uzyskanie przewagi konkurencyjnej na międzynarodowym
rynku turystycznym uzależnione będzie od rozwoju konkurencyjnych produktów turystycznych
oraz jakości usług turystycznych bazujących na jakości zasobów ludzkich.
Poważnym wyzwaniem na rynku międzynarodowym jest wzrost konkurencji prowadzący do
wzrostu wydatków na marketing. Według szeregu ekspertyz w nadchodzących latach należy
liczyć się z dalszym wzrostem nakładów na marketing ponoszonych przez administracje
poszczególnych krajów i regionów.
Postępująca standaryzacja produktu turystycznego, rozwój nowych technologii zwiększy rolę
wysokokwalifikowanej kadry. Przewiduje się, że w nadchodzących latach zdecydowanie wzrośnie
zainteresowanie młodych ludzi podejmowaniem pracy w obsłudze ruchu turystycznego. Wzrost
liczby absolwentów średnich szkół turystycznych i hotelarskich oraz zdecydowany wzrost liczby
studentów kończących studia licencjackie i magisterskie obserwowany w ostatnich latach wzmógł
nacisk na doskonalenie zawodowe istniejących kadr turystycznych. Jednocześnie wzrost liczby
uczniów i studentów nie znalazł odzwierciedlenia we wzroście liczby i poziomu kadr
nauczających.
Ucieczka od postępującej unifikacji oferty wypoczynku wymusi na producentach usług
turystycznych większą dywersyfikację produktu turystycznego i rozwój produktów modułowych
umożliwiających indywidualny wybór elementów wyjazdu.
Wzrost oczekiwań w zakresie bezpieczeństwa w podróży, dostępu do turystyki osób
niepełnosprawnych oraz wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa powodują wzrost
kosztów związanych ze świadczeniem usług turystycznych.
Wzrost liczby osób starszych i wchodzenie w wiek emerytalny powojennego wyżu
demograficznego, pokolenia lepiej wykształconego i lepiej sytuowanego prowadzić będzie do
wzrostu wymagań i wzrostu zainteresowania jakością usług.
Wraz ze wzrostem świadomości ekologicznej nastąpi wzrost liczby wyjazdów do regionów
wyróżniających się pod względem ekologicznym, połączonych z wykorzystaniem ekologicznej
infrastruktury turystycznej.
Promowany model zdrowego stylu życia powoduje wzrost zainteresowania szeroko rozumianą
turystyką zdrowotną oraz wyjazdami łączącymi cele zdrowotne z aktywnymi formami
wypoczynku. Ta zmiana popytu wymagać będzie istotnych przekształceń w dotychczasowym,
sanatoryjnym modelu wyjazdów zdrowotnych. Wraz ze wzrostem dostępności do
specjalistycznego sprzętu sportowego i rekreacyjnego rosnąć będzie zainteresowanie turystyką
aktywną i specjalistyczną.
Prognozy Światowej Organizacji Turystycznej (WTO) do roku 2020 mówią o stabilnej pozycji
turystyki w gospodarce światowej. WTO przewiduje, że tempo wzrostu międzynarodowego ruchu
turystycznego będzie szybsze od tempa wzrostu PKB.
Przy założeniu intensywnej promocji, turystyka przyjazdowa do Polski winna rozwijać się w
tempie nieco szybszym niż średnia europejska (szczególnie w pierwszych trzech latach
omawianego okresu). Średni roczny wzrost liczby przyjazdów turystów zagranicznych do Polski
powinien kształtować się na poziomie 3,5-4,0%.
Aby w latach 2007-2013 utrzymać udział gospodarki turystycznej w PKB na dotychczasowym
poziomie nie wystarczy wzrost liczby przyjazdów do Polski. Muszą zdecydowanie wzrosnąć
wydatki turystów zagranicznych w Polsce. Dotychczasowa struktura wydatków wskazuje, że
podstawowym czynnikami wzrostu wydatków cudzoziemców w Polsce powinny być: poprawa
jakości typowych usług turystycznych i transportowych oraz poszerzenie oferty usług
towarzyszących instytucji kultury, szeroko rozumianej rekreacji, gastronomii i transportu
lokalnego. Sporządzone szacunki wskazują, że przy wsparciu rozwoju wymienionych usług
średnie tempo wzrostu wydatków cudzoziemców w Polsce w latach 2005-2013 będzie zbliżone do
tempa wzrostu PKB.
66
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
n) Podstawowym czynnikiem wzrostu turystyki mieszkańców Polski będzie wzrost dochodów
ludności i wzrost PKB na osobę. Zakłada się, że zgodnie z tempem wzrostu PKB będzie rosła
liczba podróży krajowych i turystycznych wyjazdów zagranicznych. Średni roczny wzrost popytu
na podróże krajowych i turystycznych wyjazdów zagranicznych powinien kształtować się na
poziomie 5%. Utrzymanie wysokiego tempa wzrostu wyjazdów krajowych będzie uzależnione
podaży usług a w szczególności od poprawy jakości i rozbudowy infrastruktury krajowej.
Szczególnym zagrożeniem dla jakości usług turystycznych w Polsce może być sezonowy odpływ
najlepiej wykształconej kadry turystycznej do obsługi turystów w zagranicznych centrach
turystycznych.
o) O wzroście aktywności turystycznej mieszkańców Polski w nadchodzących latach zdecyduje
edukacja turystyczna dzieci i młodzieży, a także aktywność szkoły oraz kadry programowoorganizacyjnej działającej w środowisku młodzieży. Obserwowany spadek uczestnictwa dzieci i
młodzieży, a szczególnie spadek uczestnictwa w wyjazdach zorganizowanych może stać się
istotnym czynnikiem hamującym przyszły rozwój turystyki mieszkańców Polski.
p) Podstawowym czynnikiem rozwoju gospodarki turystycznej będzie modernizacja i rozbudowa
bazy noclegowej oraz wybranych elementów infrastruktury towarzyszącej. Istotnym czynnikiem
rozwoju powinna być też nowa, lepiej wykształcona kadra.
q) Prognozowany wzrost liczby podróży krajowych mieszkańców Polski oraz przyjazdów turystów
zagranicznych powinien przyczynić się do wzrostu rentowności inwestycji w infrastrukturę
turystyczną. Zakłada się, że opłacalność inwestycji kapitałowych w infrastrukturę turystyczną
zbliży się do opłacalności inwestycji w inne sektory gospodarki. Zależy to jednak od rozbudowy
towarzyszącej infrastruktury turystycznej oraz poprawy stanu środowiska przyrodniczego i
kulturowego w regionach atrakcyjnych turystycznie.
Charakterystyka przyjazdów turystycznych krajowych i zagranicznych w województwie
zachodniopomorskim w 2004 roku2
W 2004 roku liczba przyjazdów Polaków do miejscowości położonych na terenie
województwa zachodniopomorskiego wyniosła 2,6 mln (w 2003 roku – 3,6 mln). Połowa turystów
przyjechała na 5 dni lub dłużej. Ponad 80% przyjazdów długookresowych i blisko 60%
krótkookresowych zrealizowali goście spoza województwa. Najczęściej przyjeżdżali mieszkańcy
wielkopolskiego, dolnośląskiego, pomorskiego i śląskiego; ponadto na długie pobyty – lubuskiego,
łódzkiego i mazowieckiego, na krótkie – kujawsko-pomorskiego. Charakterystyczny dla województwa
był najwyższy w Polsce udział długich przyjazdów typowo turystycznych i najniższy – odwiedzin u
krewnych lub znajomych oraz przejazdów w celach służbowych. Udział tych ostatnich wśród krótkich
pobytów należał do najwyższych. Liczbę przyjazdów turystyczno-wypoczynkowych oszacowano na
1,1 mln (2003 r. – 1,6 mln), z tego blisko 80% stanowiły pobyty co najmniej 5-dniowe. Udział długich
pobytów zorganizowanych przez biura podróży należał do najwyższych w kraju. Częściej niż w
innych województwach korzystano podczas długich pobytów z noclegów w obiektach indywidualnego
zakwaterowania, rzadziej z gościnności rodziny lub znajomych. Udział noclegów w obiektach
zbiorowego zakwaterowania podczas długich pobytów był jednym z najwyższych w kraju. Długie
pobyty cechowała zdecydowana przewaga sezonu letniego; udziały krótkich pobytów latem i jesienią
kształtowały się na tym samym poziomie, nieznacznie przewyższając pobyty wiosenne.
W 2004 roku Zachodniopomorskie przyjęło 0,9 mln turystów zagranicznych (2003 r. – 0,8
mln). Przeważali turyści z Niemiec. Inne najliczniej reprezentowane kraje to Łotwa, Ukraina, Szwecja
i Estonia. Najczęstszym motywem przyjazdów były interesy (jeden z najwyższych udziałów w
Polsce). Udział tranzytu był najwyższy w kraju, natomiast udziały typowej turystyki, odwiedzin u
krewnych lub znajomych i zakupów należały do najniższych. Liczbę przyjazdów w celach
turystyczno-wypoczynkowych oszacowano na 0,1 mln. Rzadziej niż do innych województw
2
Turystyka polska w 2004 roku. Układ regionalny, Instytut Turystyki, Warszawa 2005, s. 141-144.
67
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
przyjeżdżały osoby deklarujące polskie pochodzenie. Przeciętne wydatki na osobę i na jeden dzień
pobytu kształtowały się poniżej średniej, podobnie jak udział wydatków na noclegi i wyżywienie.
Zachodniopomorskie ma największą w Polsce bazę noclegową zbiorowego zakwaterowania
(blisko 110 tys. miejsc noclegowych). W 2004 roku miało największą liczbę ośrodków wczasowych,
ośrodków kolonijnych, pól biwakowych i zakładów uzdrowiskowych. Również pod względem liczby
miejsc w tych obiektach zajmowało pierwsze miejsce (na polach biwakowych – drugie). Przeważała
baza wczasowa – ponad 45% wszystkich miejsc w województwie. Inne rodzaje obiektów o
największej liczbie miejsc to ośrodki kolonijne i wczasowe, zakłady uzdrowiskowe i hotele.
Charakterystyczne dla województwa były duże obiekty hotelowe: średnia pojemność hotelu wynosiła
ponad 120 miejsc. Województwo miało najwyższy w Polsce stopień wykorzystania miejsc
noclegowych.
Turyści w obiektach noclegowych zbiorowego zakwaterowania
Liczba osób korzystających 1503,4 tys., w tym turyści zagraniczni 429,7 tys.
Liczba udzielonych noclegów 8888,4 tys., w tym turystom zagranicznym 1934,9 tys.
Liczba korzystających turystów zagranicznych z wybranych krajów (w tys. osób):










Niemcy
Dania
Szwecja
Holandia
Norwegia
Ukraina
Białoruś
Francja
Rosja
Pozostałe
313,8
41,9
19,3
8,1
5,1
4,7
3,6
3,6
3,5
26,1
Krajowy ruch turystyczny
(przyjazdy co najmniej z jednym noclegiem)



Przyjazdy turystów krajowych do miejscowości położonych na terenie województwa 2,6 mln
(miejsce w rankingu IX).
Krajowe przyjazdy długookresowe (5 i więcej dni) 1,3 mln (miejsce w rankingu V), w tym
spoza województwa 1,0 mln (miejsce w rankingu V).
Krajowe przyjazdy krótkookresowe (2-4 dni) 1,3 mln (miejsce w rankingu XI), w tym spoza
województwa 0,8 mln (miejsce w rankingu VII).
Charakterystyka krajowych przyjazdów długookresowych
(obejmujących 5 dni i więcej)
Przyjazdy według celów
Turystyka, wypoczynek
Odwiedziny u krewnych, znajomych
Służbowe, interesy
Inne
Sezonowość przyjazdów
67%
22%
1%
10%
Wiosna
Lato
Jesień
Zima
10%
71%
14%
5%
68
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Przyjazdy według wykorzystywanej bazy noclegowej
Obiekty noclegowe zbiorowego zakwaterowania
Obiekty noclegowe indywidualnego zakwaterowania
Mieszkanie u krewnych, znajomych
Domek letniskowy na działce
Inne
43%
16%
32%
2%
7%
Przyjazdy według sposobów organizacji podróży
Średnia długość pobytu
Biuro podróży
Zakład pracy, szkoła itp.
Samodzielnie
Liczba noclegów
5%
11%
84%
10,0
Charakterystyka krajowych przyjazdów krótkookresowych
(obejmujących 2-4 dni)
Przyjazdy według celów
Turystyka, wypoczynek
Odwiedziny u krewnych, znajomych
Służbowe, interesy
Inne
Sezonowość przyjazdów
18%
46%
27%
9%
Wiosna
Lato
Jesień
Zima
25%
28%
28%
19%
Przyjazdy według wykorzystywanej bazy noclegowej
Obiekty noclegowe zbiorowego zakwaterowania
Obiekty noclegowe indywidualnego zakwaterowania
Mieszkanie u krewnych, znajomych
Domek letniskowy na działce
Inne
39%
1%
54%
1%
5%
Przyjazdy według sposobów organizacji podróży
Średnia długość pobytu
Zakład pracy, szkoła, biuro podróży...
Samodzielnie
Liczba noclegów
11%
89%
1,8
Przyjazdy cudzoziemców
Przekroczenia granicy w kierunku do Polski na przejściach granicznych w województwie – 11871,6
tys. osób
Przekroczenia granicy według krajów (w tys. osób):
Niemcy
Litwa
Szwecja
Dania
Rosja
Norwegia
11511,8
60,3
57,8
44,1
18,8
18,5
Łotwa
18,0
69
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Holandia
Estonia
Pozostałe
17,9
15,6
108,8
Przyjazdy turystów zagranicznych


Przyjazdy turystów zagranicznych do miejscowości położonych na terenie województwa 0,9 mln
(miejsce w rankingu VIII)
Udział przyjazdów turystów zagranicznych do województwa w zagranicznym ruchu
przyjazdowym do Polski 6,5% (miejsce w rankingu VIII)
Przyjazdy turystów zagranicznych z wybranych krajów (dane szacunkowe w tys. osób):










Niemcy
Łotwa
Ukraina
Szwecja
Estonia
Białoruś
Rosja
Dania
Litwa
Pozostałe
370
180
60
60
60
50
50
40
40
30
Charakterystyka przyjazdów turystów zagranicznych
Przyjazdy według głównych celów
Turystyka, wypoczynek
Interesy
Odwiedziny u krewnych, znajomych
Zakupy
Tranzyt
Inne
13%
36%
13%
1%
31%
6%
Przyjazdy według sposobów organizacji podróży
Przyjazdy według długości pobytu
Biuro podróży
Częściowo biuro podróży
Samodzielnie
1-3 noclegi
4-7 noclegów
8 noclegów i więcej
7%
5%
88%
79%
16%
5%
Wydatki turystów zagranicznych
Średnie wydatki na osobę
Średnie wydatki na dzień
Udział wydatków na noclegi w wydatkach ogółem na osobę 29%
Udział wydatków na wyżywienie w wydatkach ogółem na osobę
141 USD
33 USD
18%
Charakterystyka popytu turystycznego w województwie zachodniopomorskim w świetle
przeprowadzonych badań ankietowych
70
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Wyniki badań ankietowych przeprowadzonych przez ZROT oraz Uniwersytet Szczeciński w
miesiącach sierpień-wrzesień 2005 roku w wybranych placówkach usługowych województwa
zachodniopomorskiego, skierowanych do konsumentów produktu turystycznego województwa
zachodniopomorskiego zostały przedstawione poniżej. Były to badania bezpośrednie, które objęły 384
turystów krajowych oraz 1199 turystów z Niemiec. Zastosowano metodę demoskopijną w formie
kwestionariusza ankietowego.
Turyści krajowi przyjeżdżający do województwa zachodniopomorskiego, którzy uczestniczyli
w badaniu ankietowych, pochodzą głównie z Wielkopolski, ale także z Mazowsza, Małopolski,
Górnego i Dolnego Śląska, Lubuskiego, natomiast rzadziej z Podkarpacia, Lubelszczyzny i
Łódzkiego. Badania wykazały brak turystów z Warmii i Mazur oraz Podlasia.
Analizując uzyskane wyniki badań należy stwierdzić, że największą grupą respondentów były
osoby w wieku 35-49 lat (25,6%) wśród Polaków i 60-69 lat (38,4%) wśród Niemców, natomiast
najmniejszą – w wieku do 24 lat (tylko 8,5% wśród Polaków i 2,9% wśród Niemców), co przedstawia
wykres 6. Przeważająca grupa turystów krajowych przebywała w województwie zachodniopomorskim
od 8 do 14 dni, z kolei Niemcy przyjeżdżali najczęściej na 4-7 dni (wykres 7). Dla 68,3%
respondentów z Polski i 67,6% z Niemiec był to kolejny przyjazd w celach turystycznych do
województwa zachodniopomorskiego (wykres 8).
pow. 70
60-69
50-59
Polacy
Niemcy
35-49
25-34
16-24
0%
10%
20%
30%
40%
50%
Wykres 6. Struktura respondentów według grup wiekowych
Źródło: opracowanie własne.
71
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
więcej niż 14 dni
8-14 dni
Polacy
Niemcy
4-7 dni
do 3 dni
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Wykres 7. Struktura respondentów według długości trwania pobytu
Źródło: opracowanie własne.
68,30%
kolejna wizyta
67,60%
Polacy
Niemcy
31,70%
pierwsza wizyta
32,40%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
Wykres 8. Struktura respondentów z podziałem na tych, którzy przyjechali po raz pierwszy i na tych, dla których
jest to kolejna wizyta
Źródło: opracowanie własne.
Badani turyści krajowi przyjeżdżając do województwa zachodniopomorskiego najczęściej
korzystali ze środków transportu kolejowego (41,5%) oraz własnego samochodu (39%); w mniejszym
stopniu do przyjazdu wykorzystywany był autokar (18,3%), a sporadycznie samolot (1,2%). W
przypadku turystów z Niemiec zdecydowanie najwięcej przyjechało samochodem osobowym (54,2%)
i autokarem (39,8%). Strukturę respondentów ze względu na rodzaj wykorzystywanego środka
transportu przedstawia wykres 9.
72
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
prom/statek
autokar
Polacy
Niemcy
pociąg
samochód
samolot
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Wykres 9. Rodzaj wykorzystywanego środka transportu
Źródło: opracowanie własne.
Dla respondentów krajowych przy wyborze województwa zachodniopomorskiego jako celu
podróży turystycznej (wykres 10) najważniejsza była bliskość morza (81,7%), wypoczynek (68,3%),
poprawa zdrowia (61%), walory przyrodnicze województwa (52,4%), wypoczynek aktywny i
możliwości, jakie w tym zakresie daje województwo (45,1%) oraz zwiedzanie regionu (40,2%). Dla
części respondentów ważne także były możliwość rozrywki (30,5%), zabytki i historia regionu
(26,8%), znajomi i rodzina (20,7%), sprawy zawodowe (19,5%). Najmniejszy odsetek turystów
polskich wskazało na imprezy kulturalne, podróże o charakterze sentymentalnym, wypoczynek na wsi
oraz zakupy.
W przypadku turystów z Niemiec dominowały takie motywy przyjazdu, jak zwiedzanie
regionu (96,8%), walory przyrodnicze (93,1%), wypoczynek (84,8%), zabytki i historia regionu
(63,2%), a także wymieniano względy sentymentalne (43,6%), zakupy (30,3%), wypoczynek aktywny
(20,1%). Najrzadziej wskazywano na znajomych i rodzinę, poprawę zdrowia, sprawy zawodowe,
bliskość morza, możliwość rozrywki, imprezę kulturalną i wypoczynek na wsi.
73
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Zakupy
Wypoczynek na wsi
Impreza kulturalna
Podróż sentymentalna
Sprawy
zawodowe/służbowe
Znajomi/rodzina
Zabytki/Historia regionu
Polacy
Niemcy
Możliwość rozrywki
Zwiedzanie regionu
Wypoczynek aktywny
Walory przyrodnicze
Poprawa zdrowia
Wypoczynek
Bliskość morza
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90% 100%
Wykres 10. Motywy przyjazdu turystów
Źródło: opracowanie własne.
Najistotniejszym źródłem informacji (wykres 11) o województwie zachodniopomorskim dla
31,7% turystów krajowych biorących w badaniu były ogólnopolskie strony internetowe, na których
można znaleźć informacje o województwie, a także m.in. rodzina i znajomi (29,3%), organizator
wyjazdu (25,6%), prasa, radio, telewizja (19,5%). W przypadku turystów z Niemiec także najczęściej
wskazywano na ogólnopolskie strony internetowe (30,7%) oraz rodzinę i znajomych (22,1%). Bardzo
małym zainteresowaniem cieszą się wśród badanych turystów strony internetowe
zachodniopomorskich organizacji turystycznych (tylko 11% wskazań wśród Polaków i 1,5% wśród
Niemców).
74
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
nie korzystałem z żadnego źródła
inne źródła
rodzina/znajomi
przewodniki turystyczne
Polacy
organizator wyjazdu
Niemcy
Internet - strony zachodniopomorskie
Internet - strony ogólnopolskie
media (prasa, radio, TV)
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
Wykres 11. Źródła informacji o województwie zachodniopomorskim
Źródło: opracowanie własne.
Ważnym źródłem informacji na temat produktu turystycznego województwa
zachodniopomorskiego są odpowiedzi respondentów na pytanie dotyczące udogodnień, z których
korzystają, i które są ważne dla nich w trakcie pobytu (wykres 12). Duża część turystów polskich
wskazała na wycieczki po regionie (41,5%), atrakcje – muzea, galerie (30,5%), informację turystyczną
(26,8%), rozrywkę i dostęp do basenów, szczególnie w części uzdrowiskowej województwa
zachodniopomorskiego (po 23,2%) oraz ofertę kulinarną (21,9%). Mało ważne są usługi fitness, oferta
edukacyjna, golf i usługi przewodnickie.
Z kolei turyści z Niemiec najczęściej wskazywali na wycieczki po regionie (40,9%), ofertę
kulinarną (32,3%), informację turystyczną (30,8%) oraz muzea i galerie (30,5%).
oferta edukacyjna
golf
fitness
usługi przewodnickie
kajaki
odnowa biologiczna
rowery
Polacy
imprezy
Niemcy
rejsy statkiem/promem
oferta kulinarna
baseny
rozrywka
informacja turystyczna
muzea, galerie
wycieczki po regionie
0%
10%
20%
30%
40%
50%
Wykres 12. Korzystanie z oferty usługowej województwa zachodniopomorskiego
75
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Źródło: opracowanie własne.
Zdecydowana większość badanych turystów w trakcie pobytu w województwie
zachodniopomorskim korzystała z turystycznych zakładów zakwaterowania zbiorowego, takich jak
hotele, pensjonaty, ośrodki wczasowe (Polacy – 78%, Niemcy – 92,6%). Potrzeby noclegowe
pozostałych respondentów zaspokajała oferta turystyczna kwater prywatnych. Strukturę respondentów
ze względu na rodzaj zakwaterowania przedstawia wykres 13.
kwatery
prywatne
Polacy
Niemcy
turystyczne
zakłady
zakwaterowania
zbiorowego
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Wykres 13. Rodzaj wykorzystywanych obiektów noclegowych
Źródło: opracowanie własne.
W przeprowadzonym badaniu turyści oceniali również stosunek jakości do ceny w odniesieniu
do usług turystycznych (noclegowych, gastronomicznych, transportowych oraz towarzyszących
pobytowi) (wykresy 14 i 15). W przypadku Polaków we wszystkich rodzajach badanych usług
turystycznych przeważali ci, którzy określili ofertę usługową województwa zachodniopomorskiego za
relatywnie drogą, w przeciwieństwie do Niemców, dla których poziom cenowy usług turystycznych
był względnie niski.
76
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
relatywnie drogo
relatywnie tanio
usługi
noclegowe
usługi
usługi
gastronomiczne transportowe
usługi
towarzyszące
Wykres 14. Współczynnik jakość/cena dla elementów infrastruktury turystycznej wg Polaków
Źródło: opracowanie własne.
100,00%
90,00%
80,00%
70,00%
60,00%
50,00%
40,00%
30,00%
20,00%
10,00%
0,00%
relatywnie drogo
relatywnie tanio
usługi noclegowe
usługi
gastronomiczne
usługi
transportowe
usługi
towarzyszące
Wykres 15. Współczynnik jakość/cena dla elementów infrastruktury turystycznej wg Niemców
Źródło: opracowanie własne.
Produkt turystyczny województwa zachodniopomorskiego nie jest wolny od mankamentów i
niedostatków, czyli elementów, które obniżają jego jakość (wykres 16). Większość turystów
krajowych wskazała na zły stan dróg (51,2%), jako element infrastruktury turystycznej województwa
zachodniopomorskiego, który ma istotny wpływ na postrzeganie produktu jako całości. Istotne są
także zbyt wysokie ceny konsumowanych usług turystycznych (36,6%) oraz brak lub niewielka liczba
imprez kulturalnych i sportowych (25,5%).
Turyści z Niemiec najczęściej, wśród słabych stron produktu turystycznego województwa
zachodniopomorskiego, wymieniali złą pogodę (5%), brak poczucia bezpieczeństwa (3,4%), brak
imprez kulturalnych i sportowych (2,8%) oraz brak możliwości atrakcyjnego spędzenia czasu (2,7%).
77
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
braki w bazie żywieniowej i towarzyszącej
niedostateczna informacja turystyczna
słaba znajomość języków obcych przez obsługę
brak poczucia bezpieczeństwa
zła pogoda
Polacy
niezagospodarowanie wolnego czasu
Niemcy
długi czas dojazdu do miejsca docelowego
niewłaściwy stan sanitarny
brak imprez kulturalnych i sportowych
za wysokie ceny
zły stan dróg
0%
10%
20% 30% 40%
50% 60%
Wykres 16. Struktura respondentów ze względu na mankamenty oferty turystycznej województwa
zachodniopomorskiego
Źródło: opracowanie własne.
Kolejnym elementem ocenianym przez respondentów była jakość obsługi w punktach
infrastruktury turystycznej. W przypadku turystów krajowych najwyżej została oceniona obsługa w
bazie gastronomicznej, a najniżej w przypadku usług towarzyszących pobytowi (wykres 17). Turyści z
Niemiec najwyżej ocenili obsługę w bazie gastronomicznej i noclegowej oraz w punktach informacji
turystycznej, a najniżej w odniesieniu do usług transportowych (wykres 18).
90%
80%
70%
60%
50%
źle
40%
dobrze
30%
20%
10%
0%
Baza
noclegow a
Baza
gastronomiczna
Informacja
turystyczna
Transport
turystyczny
Usługi
tow arzyszące
Wykres 17. Ocena jakości obsługi turystycznej w poszczególnych punktach infrastruktury turystycznej
województwa zachodniopomorskiego wg Polaków
Źródło: opracowanie własne.
78
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
100%
90%
80%
70%
60%
źle
50%
40%
30%
20%
10%
0%
dobrze
Baza
noclegow a
Baza
gastronomiczna
Informacja
turystyczna
Transport
turystyczny
Usługi
tow arzyszące
Wykres 18. Ocena jakości obsługi turystycznej w poszczególnych punktach infrastruktury turystycznej
województwa zachodniopomorskiego wg Niemców
Źródło: opracowanie własne.
Najsilniejsza strona oferty turystycznej województwa zachodniopomorskiego (wykres 19) to
według respondentów krajowych przede wszystkim plaża i morze (72%), czysta przyroda (56,1%) i
walory krajobrazowe (42,7%), a najsłabszą stroną są wysokie ceny usług i towarów, małe
zróżnicowanie oferty turystycznej oraz niewielka ilość atrakcji kulturowych. Z kolei turyści z Niemiec
wśród silnych stron oferty turystycznej wskazywali najczęściej na czystą przyrodę (62,2%), dobrą
ofertę kulinarną (60,5%), walory krajobrazowe (53,9%) i gościnność mieszkańców (41,5%),
najrzadziej wymieniali zróżnicowanie oferty turystycznej i położenie.
niskie ceny
zróżnicowana oferta
atrakcje kulturowe
jakość obsługi
mieszkańcy/gościnność
Polacy
Niemcy
dobra kuchnia
walory uzdrowiskowe/zdrowotne
położenie
krajobraz/pejzaż regionu
czysta przyroda
plaża/morze
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
Wykres 19. Silne strony oferty turystycznej województwa zachodniopomorskiego wg respondentów
Źródło: opracowanie własne.
Prawie wszyscy turyści, którzy wzięli udział w badaniu ankietowym wskazali na możliwość
powrotu do regionu zachodniopomorskiego w najbliższym czasie.
Przedstawione wyniki badań pozwalają na sformułowanie następujących wniosków:
79
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
1. Badani turyści krajowi to głównie mieszkańcy Wielkopolski, w różnym wieku z przeważającymi
osobami w wieku między 25 a 34 lata, którzy w zdecydowanej większości przyjechali do
województwa zachodniopomorskiego dwoma dominującymi środkami transportu: pociągiem i
samochodem własnym. Średni czas pobytu turystów do okres od 8 do 14 dni. Dla większości
respondentów jest to kolejna wizyta. Dominującym rodzajem zakwaterowania są turystyczne
zakłady zakwaterowania zbiorowego.
2. Turyści z Niemiec to głównie osoby w przedziale wiekowym 50-69, które przyjechały środkami
transportu samochodowego, na pobyt do 7 dni, najczęściej w turystycznych zakładach
zakwaterowania zbiorowego. Dla większości tej grupy turystów jest to kolejna wizyta.
3. Respondenci krajowi za najważniejsze cele przyjazdu do województwa zachodniopomorskiego
uznali bliskość morza oraz wypoczynek i poprawę zdrowia. Ten ostatni postulat wynikał z
dostępności walorów uzdrowiskowych na terenie województwa.
4. Dla turystów z Niemiec najważniejszymi motywami przyjazdu były: zwiedzanie regionu, walory
przyrodnicze i wypoczynek.
5. Badania pokazały, że dla wielu turystów z obu krajów ważnym źródłem informacji o
województwie zachodniopomorskim i jego produkcie turystycznym jest Internet ze stronami
ogólnopolskimi, a także wiedza pozyskana od rodziny i znajomych. W przypadku Polaków także
często wskazywano na organizatora wyjazdu turystycznego.
6. Respondenci w trakcie badań ankietowych odpowiadali również na pytania odnośnie udogodnień,
z których korzystali w trakcie pobytu turystycznego w województwie zachodniopomorskim.
Najczęstszym udogodnieniem dla turystów krajowych, jak i niemieckich były wycieczki po
regionie. Wskazywano również na muzea, galerie i informację turystyczną, natomiast turyści
niemieccy dodatkowo zwracali uwagę na ofertę kulinarną. Najmniejszym zainteresowaniem
cieszyły się fitness, golf oraz edukacja.
7. Oceniając stosunek jakości do ceny, w odniesieniu do poszczególnych usług turystycznych,
respondenci krajowi, w przeciwieństwie do gości z Niemiec, uznali je za relatywnie drogie; jako
najdroższe wskazali inne uzupełniające usługi, takie jak transport do i wewnątrz województwa.
8. Według respondentów krajowych, zwłaszcza tych zmotoryzowanych, największym mankamentem
produktu turystycznego województwa zachodniopomorskiego jest zły stan dróg, wysokie ceny i
brak interesujących imprez turystycznych. Opinie te wskazują na widoczne niedostatki w
poziomie rozwoju infrastruktury drogowej województwa, a także ograniczoną ofertę w zakresie
zagospodarowania czasu wolnego. Z kolei dla turystów z Niemiec najsłabszą stroną są
niekorzystne warunki pogodowe oraz niski stopień bezpieczeństwa.
9. W przypadku turystów krajowych poziom obsługi turystycznej najlepiej został oceniony w bazie
gastronomicznej i punktach informacji turystycznej, a najniżej w przypadku usług towarzyszących
pobytowi. Goście z Niemiec natomiast, najwyżej ocenili obsługę w bazie gastronomicznej,
noclegowej i w punktach informacji turystycznej, a najniżej w odniesieniu do usług
transportowych.
10. Według badanych turystów krajowych największym atutem województwa jest plaża i morze,
czysta przyroda oraz walory krajobrazowe, z kolei dla turystów z Niemiec – czysta przyroda,
dobra oferta kulinarna, walory krajobrazowe i gościnność mieszkańców regionu.
Reasumując należy stwierdzić, że generalnie jakość świadczonych usług turystycznych w
regionie zachodniopomorskim została oceniona przez turystów polskich, jak i niemieckich jako dobra,
zwłaszcza w odniesieniu do bazy noclegowej i gastronomicznej, a także punktów informacji
turystycznej.
80
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
2.
Identyfikacja produktów markowych Regionu
W toku prowadzonych analiz wyodrębniono obszary „produktowe” uznane za najbardziej atrakcyjne i
perspektywiczne ze względu na potencjał turystyczny Województwa oraz przewidywane trendy
rynkowe.
Produkty i obszary produktów markowych zostały pogrupowane wg trzystopniowej hierarchii,
określonej na podstawie możliwości stworzenia produktów markowych oraz poprawie
konkurencyjności Województwa (w tym poprzez wpływ na wzrost gospodarczy).
Do pierwszej grupy – określonej jako strategiczna zostały zaliczone następujące produkty i obszary
produktowe:
 Turystyka rekreacyjno-wypoczynkowa (nadmorska i pojezierna).



Turystka uzdrowiskowa i zdrowotna.
Turystyka aktywna i specjalistyczna (aktywna: turystyka piesza i rowerowa oraz
turystyka wodna – żeglarstwo, kajakarstwo; specjalistyczna: turystyka konna, golf,
myślistwo, wędkarstwo).
Turystyka kulturowa (weekendowa, objazdowa, poznawcza, kulturalna,
archeologia edukacyjna).
Druga grupa produktów, określonych jako istotne dla rozwoju turystycznej funkcji Województwa to:
 Turystyka przygraniczna (tranzytowa, handlowa, weekendowa, żegluga pasażerska, rejsy
jachtowe, wycieczki promowe, loty samolotami turystycznymi, itd.).
 Turystyka biznesowa i handlowa ( konferencyjna, szkoleniowa, incentive, targowa).
 Turystyka na terenach wiejskich (agroturystyka, eko-farmy, gospodarstwa specjalistyczne
turystyki specjalistycznej oraz zintegrowane obszary agroturystyczne).
Trzecia grupa produktów pełniących funkcję wspomagającą lub określanych jako grupa produktów
przyszłościowych to:
 Ekoturystyka (w tym hobbystyczno-ekologiczna, ornitologiczna, fotołowy)
 Turystyka edukacyjna
 Turystyka kolonijna i młodzieżowa (obozy młodzieżowe, zielone szkoły, resocjalizacja
„trudnej młodzieży”, integracja i międzynarodowa wymiana młodzieży)
 Turystyka sportowa (uczestnictwo w zawodach sportowych, zgrupowaniach, obozach
treningowych)
 Turystyka niepełnosprawnych
 Turystyka niekonwencjonalna
Decydujące znaczenie dla konkurencyjności turystycznej Województwa odegra rozwój i promowanie
grupy produktów strategicznych.
Na tych polach istnieje potrzeba koncentracji środków i intensyfikacja planowanych działań. Pozwoli
to na optymalizację efektów w wyznaczonym horyzoncie czasowym realizacji programu (I etap do
2006, oraz wskazania ogólne do 2015).
81
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Istnieje potrzeba optymalizacji i poszerzenia oferty produktowej, ale także rozwoju infrastruktury,
poprawy jakości świadczonych usług oraz realizacji celów i zadań paraturystycznych mających istotny
wpływ na konkurencyjność turystyki w Regionie jak bezpieczeństwo, dostępność komunikacyjna, itp.
Rozwinięcie silnych produktów markowych wpłynie na realizację trzeciego celu strategicznego
zapisanego w Strategii (poprawę konkurencyjności Województwa Zachodniopomorskiego) poprzez
bezpośredni wpływ na realizację celu pośredniego „rozwój funkcji turystyczno-uzdrowiskowej”.
Poniżej zostały przedstawione główne silne strony oraz wyróżniki strategicznych grup produktów
turystyki (produktów) uznanych za strategiczne w rozwoju turystyki Województwa
Zachodniopomorskiego.
Tabela 17 Czynniki decydujące o konkurencyjności
Województwa Zachodniopomorskiego
rozwoju
markowych
produktów
turystycznych
Lp. Obszar produktów
markowych
Elementy warunkujący budowę produktu markowego
1
Turystyka aktywna
i specjalistyczna
Ogromne możliwości rozwoju turystyki wodnej (pojezierza, linia morska, szlaki kajakowe),
rozwinięta sieć szlaków i ścieżek rowerowych w województwie, polskie centrum golfa,
uznane ośrodki hippiki, najatrakcyjniejsze w kraju tereny łowne (myślistwo oraz
wędkarstwo).
2
Turystka uzdrowiskowa Tradycje i historia przedwojennych uzdrowisk, kurortów, najważniejsze krajowe ośrodki
uzdrowiskowe z cechami klimatu morskiego i nadmorskiego.
i zdrowotna
4
Turystyka
wypoczynkowa
(nadmorska
i pojezierna)
Ponad 185 kilometrowy pas morskiej linii brzegowej umożliwiający rekreację plażową.
5
Turystyka miejska i
kulturowa
(weekendowa,
krajoznawcza,
poznawcza)
Sąsiedztwo dwóch kluczowych ośrodków turystyki miejskiej i kulturowej (walory
historyczne, poznawcze) Szczecina i Stargardu Szczecińskiego, koncentracja atrakcji w
promieniu 50 km (jez. Szmaragdowe, park dendrologiczny w Glinnej, Kołbacz).
Szlaki tematyczne łączące historyczne miejscowości o istotnych walorach poznawczych
i zabytkowych (np. szlak Cysterski, hanzeatycki, solny).
Źródło: opracowanie własne PART S.A.
Analiza głównych silnych stron i potencjalnych efektów związanych z rozwojem poszczególnych grup
turystyki, wskazuje na istotne możliwości zwiększenia ich konkurencyjności poprzez zaplanowany i
skoordynowany system zadań i działań. W przypadku produktów uznanych za istotne dla rozwoju
Województwa (turystyka przygraniczna i morska, turystyka biznesowa, turystyka na terenach
wiejskich, w tym agroturystyka), środki i działania powinny skupiać się na takich działaniach
i zadaniach, które zapewnią transformację tych produktów w kierunku rozwiązań mogących
konkurować na rynku krajowym i europejskim. Główne założenia planowania rozwoju
poszczególnych grup produktowych w ramach opracowania programu to:
 Konieczność dopasowania produktów do specyficznych potrzeb docelowych grup turystów.
 Współpraca regionalna przy planowaniu i realizacji programu, w tym uwzględnienie
oczekiwań mieszkańców, gestorów bazy turystycznej, organizacji i sieci turystycznych, czy
władz samorządowych.
 Korelacja z celami i zadaniami wytyczonymi w Strategii Rozwoju Województwa
Zachodniopomorskiego do roku 2015.
 Realizm ekonomiczny proponowanych rozwiązań – propozycje powinny odpowiadać
możliwościom ich sfinansowania przez województwo (z uwzględnieniem zewnętrznych
źródeł w tym np. środków z funduszy unijnych).
 Konieczność wspierania tworzenia i promowania regionalnych oraz lokalnych inicjatyw
turystycznych, (w tym produktów, pakietów usług) z uwzględnieniem specyfiki i potencjału
walorów turystycznego obszaru, założeń dla rozwoju produktów Województwa.
82
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Produkty markowe Województwa powinny stanowić koło napędowe dla rozwoju lokalnych inicjatyw
(produktów, programów, usług) i rozwiązań w zakresie turystyki. Rozwój usług lokalnych w sektorze
gospodarki turystycznej wspomaga rozwiązanie problemu bezrobocia, a także niedostatecznego
zagospodarowania turystycznego szczególnie na terenach wiejskich, pojezierzy oraz istotnych dla
dziedzictwa kulturowo-historycznego. Możliwości stworzenia markowych produktów lokalnych oraz
markowych usług turystycznych zostały przedstawione na poniższym schemacie.
Rysunek 15 Schemat programowania rozwoju produktów markowych i marek lokalnych Województwa (papier)
Produkty Markowe Województwa
(programy rozwoju)
ROT (ZROT)
Efekt synergii
Regionalna
Turystyczna
wykorzystanie możliwości jakie
stwarza Program Rozwoju
Turystyki Województwa
Organizacja
Marki Lokalne
„Programy budowy
marek lokalnych”
LOT’y
Lokalne Organizacje
Turystyczne
Lokalne inicjatywy:
Tworzenie programów rozwoju produktów
markowych dla gmin, związków gmin
Usługi
np. Połczyn Zdrój „Kurort z Duszą”
Pakiety
Trzebiatów - Mrzeżyno „Pogodne Wybrzeże”
Imprezy
Oferty
Procesy
Infrastruktura
markowa
Autorskie, oryginalne inicjatywy,
pomysły wykorzystujące potencjał i
specyfikę turystyczną obszaru w tym
walory naturalne, położenie, kulturę,
tradycję, historię, czynnik ludzki, np.
„Miodowy
Miesiąc”regionalny
program Pojezierza Drawskiego oraz
„Wyprawa po złote runo” jako projekt
edukacyjny w ramach programu.
Programy lokalne powinny określać obszary
aktywności,
zawierać
propozycje
Źródło: Opracowanie własne PART S.A.
i rekomendacje rozwiązań w Regionie.
2.1.
Turystyka aktywna i specjalistyczna
Siłą Województwa Zachodniopomorskiego w rozwoju turystyki aktywnej i specjalistycznej jest
różnorodność walorów naturalnych oraz ich położenie geograficzne, a także walory dziedzictwa
kulturowego Regionu.
Ze względu na różnorodność form turystyki aktywnej możliwych do uprawiania w Regionie,
skoncentrowano się na formach, które ze względu na posiadany potencjał Województwa uznano za
najbardziej istotne z punktu widzenia tworzenia wizerunku Województwa oraz budowania jego
przewagi konkurencyjnej.
83
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Formy turystyki aktywnej i specjalistycznej zostały podzielone na trzy grupy, z czego większość
zaliczana jest do form turystyki specjalistycznej3. Przedstawiony poniżej podział pozwoli na
skuteczniejszą ich organizację oraz zaplanowanie wspólnych działań i zadań w zakresie rozwoju
i poprawy konkurencyjności rynkowej. Formami turystyki aktywnej i specjalistycznej preferowanymi
do rozwoju w Województwie są:
 Turystyka piesza i rowerowa.
 Turystyka wodna.
 Turystyka specjalistyczna obejmująca takie dziedziny aktywności, jak:
turystyka konna,
golf4,
myślistwo,
wędkarstwo.
sportowa
Tabela 18 Części wspólne form turystyki aktywnej i specjalistycznej
Forma turystyki Zaangażowani
psychiczne
fizyczne
Ruchliwość
Sprzęt
przestrzenna turystyczny
Zespołowość
Wysoka
specjalizacja5
Piesza i rowerowa
X
X
X
X
-/X
-
Wodna
X
X
X
X
-/X
-/X
Konna
X
X
X
X
-/X
X
Golf
X
X
X
X
-/X
X
X
X
X
X
-/X
X
-/X
X
-/X
X
-/X
X
Myślistwo
Wędkarstwo
Źródło: Opracowanie PART S.A. na postawie: Kompendium wiedzy o turystyce (Praca zbiorowa pod redakcją G. Gołębskiego, WN PWN,
Warszawa 2002); Turystyka specjalistyczna (T. Łobożewicz R. Kogut, Warszawa 1997); Organizacja turystyki (H. Borne, A.
Doliński, WSiP, Warszawa 1998).
Legenda: (X) - tak; (-/X) - nie koniecznie; (-) - nie
2.1.1.
Turystyka piesza oraz rowerowa
Województwo Zachodniopomorskie posiada niezwykle atrakcyjne warunki do rozwoju
turystyki pieszej oraz rowerowej. Składają się na to: bogactwo walorów naturalnych Regionu,
ukształtowanie terenu, położenie geograficzne oraz bogata tradycja i historia Regionu.
Produktem turystyki pieszej i rowerowej, najbardziej popularnym, są właśnie trasy
wykorzystujące tematykę przyrodniczą i historyczną regionu.
Zaplecze i potencjał produktu
szlaki piesze
Łączna ilość szlaków pieszych w Województwie Zachodniopomorskim to 108 szlaków
oznakowanych. Łączna długość szlaków w Województwie Zachodniopomorskim wynosi
3098 km.
Warto zaznaczyć, że używa się zamiennie nazw turystyka specjalistyczna i turystyka specjalistyczna (Kompendium wiedzy o turystyce,
Praca zbiorowa pod redakcją G. Gołębskiego, WN PWN, Warszawa 2002)
3
4
Dotyczy wersji golfa trawiastego na polach 9-cio lub 18-to dołowych.
5
Oceny dokonano bez uwzględnienia form edukacyjnych uprawniania wymienionych rodzajów turystyki.
84
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Opiekę nad szlakami sprawują
Oddział Zachodniopomorski PTTK w Szczecinie (teren dawnego woj. szczecińskiego oraz
powiaty: Choszczno i Myślibórz),
Oddział PTTK w Koszalinie (teren b. woj. koszalińskiego oraz powiaty: Wałcz i Sławno). Część
prac wykonują także znakarze z Oddziału PTTK w Drawsku Pomorskim.
Część prac wykonują także znakarze z Oddziału PTTK w Drawsku Pomorskim.
Przez Województwo Zachodniopomorskie przechodzi Europejski Pieszy Szlak Dalekobieżny. E-9
(Świnoujście – Jarosławiec).
Najwięcej szlaków pieszych skupionych jest:
w okolicach Szczecina (Puszcza Bukowa i Puszcza Wkrzańska),
w okolicach Koszalina
na wyspie Wolin
na Pojezierzu Drawskim
na Pojezierzu Wałeckim
w Dorzeczu Parsęty
- w rejonie Chojny i Cedyni
Obserwuje się na terenie Województwa przypadki wytyczenia przez samorządy własnych
szlaków i ścieżek dydaktycznych oraz spacerowych, oznaczonych w terenie znakami
używanymi przez PTTK. Wprowadza to zamęt w sieci znakowanych szlaków turystycznych w
Polsce. Nie ma ich w centralnej ewidencji, stąd z reguły nie wiedzą o nich autorzy
przewodników i map turystycznych. Często są one malowane niezgodnie z instrukcją
znakarską obowiązującą na terenie całego kraju.
szlaki rowerowe
Na terenie Województwa istnieje wiele szlaków rowerowych o łącznej długości ponad 1300 km ( w
tym 800 km szlaków oznakowanych przez PTTK). Szlaki te tylko w części tworzą sieć, łącząc się ze
sobą, co zapewnienia turyście ciągłość trasy oraz umożliwia swobodnego przemieszczania się
rowerem po obszarze części Województwa.
Szlaki tworzone są przez lokalne władze samorządowe, które bardzo często kontaktują się z
Regionalnym Oddziałem PTTK Szczecin w zakresie przebiegu szlaków i prawidłowego oznakowania.
Szlaki na terenie Województwa najczęściej mają charakter pętli. Nie wszystkie szlaki są również
odpowiednio znakowane.
Poniżej wymieniono znakowane szlaki rowerowe6 istniejące w ewidencji PTTK:
 Nadmorski Międzynarodowy Szlak Rowerowy R 10 – długość szlaku 252 km.
Świnoujście ( przejście graniczne) – Las Międzyzdrojski – Międzyzdroje – Woliński Park
Narodowy – Kołczewo – Międzywodzie – Dziwnów – Pobierowo – Trzęsacz – Pogorzelica –
Trzebiatów – Nowielice – Roby – Mrzeżyno – Dźwirzyno – Kołobrzeg – Ustronie Morskie –
Sarbinowo – Chłopy – Mielno – Osieki – Iwięcino – Bukowo Morskie – Żukowo Morskie –
Darłowo – Jarosławiec – Łącko – Zaleskie
Region przygraniczny wzdłuż Odry
 Międzynarodowy Szlak „Wokół Zalewu Szczecińskiego” R 66 ( szlak pętlowy) – długość
szlaku po stronie polskiej ok. 200 km
6
Na podstawie danych otrzymanych przez PTTK Regionalny Oddział Szczecin.
85
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Świnoujście ( przejście graniczne) – Przytór – Międzyzdroje – Wapnica – Lubin – Wolin –
Recław – Jarszewko – Stepnica – Kąty - Goleniów - Rórzyca – Kliniska – Załom – Szczecin –
Pilchowo – Tanowo – Tatynia – Jasienica – Trzebierz – Nowe Warpno
Szlak jest obecnie w pewnych odcinkach nieprzejezdny. Brakujące odcinki wystepują na
terenie powiatu Police, Miasta Szczecin, Gminy Goleniów, Gminy Wolin, Miasta
Świnoujście. Planowana realizacja szlaku zostanie zakończona ok. 2008 roku.
Pętla ta będzie funkcjonować w ramach trasy nr 10 wokół Morza Bałtyckiego (zgodnie z
propozycją EuroVelo – europejskiej sieci tras rowerowych)
Ideą tego projektu jest zrównoważony rozwój (alternatywa dla mechanicznych środków
transportowych) zgodny z Agendą 21, której sygnatariuszem jest Polska.


Dalekobieżny transgraniczny szlak rowerowy „ Zielona Odra” – kolor zielony –długość
szlaku 156 km.
Szczecin – Stare Brynki – Ząbkowice – Gryfino – Krajnik – Marwice – Widuchowa – Ognica
– Krajnik Dolny – Krajnik Górny – Zatoń Dolna – Piasek Bielinek – Lubiechów Dolny –
Cedynia – osinów Dolny – Stary Kostrzynek – Siekierki – Gozdowice – Czelin – Kłosów –
Namyślin – Szumiłowo (Kostrzyn)
Szlaki Powiatu Polickiego
Puszcza Wkrzańska ( szlak pętlowy) – kolor czerwony – długość szlaku 100 km.
Szczecin Głębokie – Wołczkowo – Dobra Szczecińska – Buk – Stolec – rezerwat Świdwie Zalesie – Dobieszczyn – Nowe Warpno – Karszno – Warnołęka – Brzózki – Trzebież
Szczecinska – Uniemyśl – Niekłęczyca – Jasienica – Tatynia – Trzeszczyn – Police – Siedlice
– Leśno Górne – Pilchowo – Szczecin Głębokie

Szlak kościołów Wiejskich Gminy Kołbaskowo – kolor zielony – długość szlaku ok. 50 km.
Rejon przejścia granicznego Bobolin/Schwennenz – Bobolin – Warnin – Barnisław Smolęcin –Kołbaskowo – Rosówek – Kamieniec - Pargowo – Kamieniec – Moczydły –
Kołbaskowo – Siadło Górne – Siadło Dolne – Kurów – Przecław – Warzymice – Będargowo
– Stobno – Szczecin granice miasta

Szlak Parków i Pomników Przyrody Powiatu Police – kolor czarny – długość szlaku 22,5
km.
I etap: Bobolin – Koscino – Dołuje – Wąwolnica – Dobra Szczecińska – Grzepnica –
Węgornik – Punkt obserwacyjny rezerwatu Świdwie
II etap planowany do realizacji w roku 2006: Punkt obserwacyjny Rezerwatu Świdwie –
Tanowo – Nowa Jasienica – Drogoradz – Trzebież.
Rejon Stowarzyszenia Gmin Pomorza Środkowego
 Szlak Pałaców – kolor niebieski – długość 75,0 km.
Mostowo – Rosnowo – Niedalino – Strzekęcino – Golica – Bardzlino – Nosowo – Parsowo –
Warnino – Wierzchomino – Dobrzyca – Borkowice – Śmiechów – Gąski (Latarnia).
 Szlak Gotów – kolor zielony – długość 20,0 km.
Lubiatowo – Wyszebórz – Wyszewo – Mostowo – Rez. Arch. „Kamienne Kręgi”.
 Szlak Łącznikowy – zielony – długość 13,0 km.
Koszalin – Stare Bielice – Cieszyn – Chłopy – Parnowo – Popowo – Wierzchomino.
 Szlak Nadmorski – kolor czerwony – długość 45,0 km.
86
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego



Pleśna – Gąski (Latarnia) – Sarbinowo – Chłopy – Mielno – Strzeżenice – Dobiesławiec –
Mścice – Jamno – Łabusz – Osieki Kosz. – Rzepkowo – Iwięcino – Bielkowo.
Szlak „Trasa Słoneczna” – kolor czerwony – długość 52,0 km.
Manowo – Niedalino – Zacisze – Manowo.
Szlak jeziorny – kolor niebieski – długość 9,0 km.
Lubiatowo – Jezioro Kąpielowe.
Szlak Łącznikowy – kolor żółty – długość 3,50 km.
Koszalin – Elektrownia Jamno.
Szlaki rowerowe na terenie Stowarzyszenia Gmin Pomorza Srodkowego wymagaja
konserwacji.
Rejon Goleniowa
 Szlak „Gminne Krajobrazy” – kolor czerwony – długość 20,0 km.
Goleniów – Żdżary – Łaniewo – Krępsko – Drzewo Pokoju – Żdżarska Łąka – Goleniów.
 Szlak – kolor zielony – długość 21,0 km.
Goleniów – Góra Dzwonów – Łęsko – Bącznik – Bolechowo – Goleniów.
 Szlak „Przez Górę dzwonów do Lipy Anna” – kolor niebieski – długość 31,0 km.
Goleniów – Góra Dzwonów – Łęsko – Lipa „Anna” – Kliniska – Rurzyca – Goleniów.
 Szlak – kolor pomarańczowy – długość 31,0 km.
Goleniów – „Rozdroże pod Wiaduktem” – Warcisławskie Zakole – Lubczyna – Borzysławiec
– Komarowo – Łozienica – Goleniów.
 Szlak „Do Króleweskiego Źródła” – kolor żółty – długość 16,0 km. ( niewłaściwe
oznakowanie szlaku)
Goleniów – Zabrodzie – Podańsko – Goleniów.
 Szlak „Do Króla Puszczy” – kolor brązowy – długość 24,0 km. ( niewłaściwe oznakowanie
szlaku)
Goleniów – Marszewo – „Dąb Pańszczyźniany” – Dolina Gowienicy – Burowo – Mosty –
Goleniów.
 Szlak „Równina Nowogardzka” – kolor czerwony – długość 122 km7.
Nowogard – Karsk – Ogorzele – Strzelewo – Węgorza – Bodzęcin – Krzywice – Osina –
Przypólsko – Burowo – Maciejowo – Jarosławki – Maszewo – Godowo – Debice – Bagna –
Wojtaszyce – Krzemienna – Dobra – Nowogardzka – Rogowo – Bieniczki – Osowo –
Wierzbięcin – Kulice – Jarchlino – Konarzewo – Maszkowo – Lestkowo – Miętno –
Nowogard.
W 2006 planowane jest połączenie szlaku „Równina Nowogardzka” ze Szlakami „Gryfland”(
8 km łącznika ) oraz ze szlakiem R 66 „Dookoła Zalewu Szczecińskiego” na odcinku do
Łożnicy ( 20 km łącznika). Będzie również realizowana korekta przebiegu szlaku na terenie
gminy Dobra. Szlak będzie poprowadzony z Bieniczek bezpośrednio do Dobrej
Nowogardzkiej.
Sieć szlaków rowerowych „Gryfland” w powiecie gryfickim
 Szlak główny – kolor zielony ( szlak liniowy) – długość 53,50 km.
uwaga: Szlak ten wykonała kadra znakarzy kolarskich szlaków regionalnego Oddziału szczecińskiego PTTK im. Stefana Kaczmarka w
Szczecinie (na zlecenie porozumienia gmin).
7
87
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Płoty - Krężel – Waniorowo – Baszewice – Trzygłów – Brodniki – Gryfice – Niedładź –
Rusinowo – Przybiernówko – Grądy – Modlimowo – Cerkwica – Gosławice – Karnice –
Dreżewo – Trzęsacz – Rewal - Niechorze

„Szlak wschodni” – kolor czerwony (szlak liniowy) – długość 50 km
Trzebiatów – Jaromin – Siemidarżno – Uniestowo – Dargosław - Mostowo – Stzrykocin –
Kiełpino – Brojce – Tąpały - Przybiernowo – Lubiszewo – Gryfice

„Szlak łącznikowy” – kolor czarny (szlak liniowy) – długość 22,5 km
Brojce – Pruszcz – rzeka Rega – Borzęcin – Górzyca – Otok – Zacisze – Węgorzyn –
Trzeszyn – Cerkwica
Szlaki rowerowe Gminy Barlinek
 „Barlinecki” – kolor czerwony – długość szlaku 42,30 km
Przelewice Ogród Dendrologiczny – Topolinek – Laskowo – Równo – Laskówko – Niepołęko
– Barlinek - Leśnictwo Okno – Leśnictwo Moczydło – Lipy ( połączenie ze szlakami woj.
lubuskiego)

„Szlak zachodni” – kolor niebieski – długość szlaku 39,70 km
Rezerwat „Debina”( połączenie ze szlakami woj. lubuskiego) – Karsko – Rychnów – Dzikowo
– Strzepie – Dziedzice – Leśnictwo Zieleniec, Jarząbki – Podlesice – Ślazowo – Ogród
Dendrologiczny w Przelewicach
Szlaki w okolicach Czaplinka

Lobeliowe Jeziora - kolor czarny - długość 33,3 km
Czaplinek – Łąka – Stare Kaleńsko – Jez. Krzemno – Jez.Ciemniak – Pławno – Jez
Krzemienko – Psie Głowy – Byszkowo – Trzciniec – Broczyno – Czaplinek

Dobrzyca - kolor zielony – długość 45,1 km
Czaplinek – Czarne Małe – Ostroróg – Nobliny – Jeziorna – Motarzewo – Machliny – Psie
Głowy – Czaplinek
Szlaki w okolicach Barwic

Górna Dębnica - kolor zielony (żółty prostokąt pod czarną sylwetką na białym tle) - długość
40km
Barwice - Przybkówko – Jezioro Dębno – Gwiazdowo – Chłopowo – Polne - Czarne Wielkie
– Stare Gonne – Nowe Koprzywno – Parchlino – Barwice

Wzgórza Nad Parsętą kolor czerwony (żółty prostokąt pod czarną sylwetką na białym tle) długość 33,2 km
Barwice – Ostropole – Chwalimki – Stary Chwalim – Ostrowąsy –Sulikowo – Barwice
Szlaki w okolicach Szczecinka

Szczecineckie Jeziora - kolor czerwony, długość 65,1 km
Szczecinek – Bugno – Gałowo – Trzcinno – Spore – Stępień – Drężno – Orawka – Stare
Wierzchowo – Wierzchowo – Trzebiechowo – Kusowo – Dalęcino – Trzesieka – Szczecinek
88
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego

Dolina Parsęty - kolor zielony - długość 51,1 km
Szczecinek – Trzesieka – Parsęcko – Radsomyśl – Nowy Chwalim – Chwaalimki – JeziorkiJuchowo – Kądzielnia – Kucharowo – Mosina – Świątki – Szczecinek

Zaczarowane Pejzaże - kolor żółty, długość 51,7 km
Szczecinek – Świątki – Sitno – Dziki – Turowo – Wilcze Laski - Lotyń – Drzewice –
Wojnowo – Drawień – Żółtnica – Buczek – Czarnobór – Szczecinek

Dookoła jeziora Trzesiecko - kolor niebieski, długość 14,5 km

Nizica - kolor czarny, długość 42,2 km
Szczecinek –Świątki – Jelenino – Przyjezierze – Jeleń – Ciemino – Kądzielnia – Kucharowo –
Mosina – Trzesieka – Szczecinek
Szlaki okolic Bornego Sulinowa

Kraina odwróconego krzyża - kolor niebieski - długość 29,2 km
Borne Sulinowo – Starowice – Jeziorna – Ostroróg – Nobliny – Liszkowo - Borne Sulinowo

Kraina małych jezior - kolor czarny - długość 42,8 km
Borne Sulinowo – Łubowo – Rakowo – Jez. Komorze – Okole – Strzeszyn – Międzylesie –
Piława – Dąbrowica - Borne Sulinowo

Nad Jez. Ciemino - kolor czerwony - długość 52,8 km
Borne Sulinowo – Jelonek – Przyjezierze – Grabino – Jez. Ciemino – Kucharowo – Juchowo –
Łączno – Jez. Ciemino – Ciemino – Jez. Śmiadowo - Krągi - Borne Sulinowo
Szlaki okolic Białego Boru

Bobięcińskie Góry - kolor czarny - długość 42,6 km
Biały Bór – Kaliska – Kołtki – Cybulin – Jez. Iłowatka – Gołogóra – Drzewiany – Goleszany
– Sępolno Wielkie – Cieszęcino – Jez. Łobez – Biały Bór

Ukryte Jezioro - kolor niebieski - długość 34,1 km
Biały Bór – Jez. Bielsko – Trzmielewo – Drzonowo – Stępień – Drężno – Kazimierz –
Biskupice - Biały Bór
Szlaki okolic Łobza

Zabytkowe Kościoły Wiejskie - kolor żółty - długość 34,2 km
Łobez - Bonin - Cianowo - Zajezierze - Zagórzyce - Wysiedle - Suliszewice - Łobez

Pomniki i Rezerwaty Przyrody - kolor zielony - długość 41 km
Łobez - Unimie - Zachełmie - Meszne - Strzmiele - jez. Piaski - Karnice - Karwowo - jez.
Chełm - Łobez

Doliny Rzeki Regi - kolor niebieski - długość 29,1 km
Łobez - Przyborze - jez. Karwowo - Karwowo - Smorawina - rzeka Mielnica - jezioro Chełm
- Łobez
89
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
W najbliższym czasie planowana jest realizacja systemu szlaków rowerowych na terenie Gminy
Dębno – 4 szlaki o łącznej długości ok. 140 km oraz ok. 1000 km szlaków na terenie Związku Miast i
Gmin Dorzecza Parsęty.
W roku 2005 opracowana została na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Koncepcja tras rowerowych
w województwie zachodniopomorskim – Trasy krajowe i regionalne. W opracowaniu tym
zaproponowane zostały do realizacji następujące szlaki rowerowe:
 Szlak Solny – projektowana długość szlaku 149,40 km
Kołobrzeg – Budzistowo – Czernin – Włościbórz – Kłopotowo – Wrzosowo – Karlino –
Białogard – Tychowo – Motarzyn – Stare Dębno – Ostre Bardo – Połczyn Zdrój – Czaplinek –
Psie Głowy – Świerczyna – Golce – Zdbice – Wałcz – Różewo

Szlak Wału Pomorskiego – projektowana długość szlaku 262,3 km.
Darłowo – Krupy – Stary Jarosław - Sławno – Ostrowiec – Krąg – Wielin – Polanów –
Wietrzno – Chocimino – Drzewiany – Porost – Drężno – Borne Sulinowo – Starowice –
Zdbice – Wałcz – Tuczno – Martew – Zatom

Trasa Krajowa Pałaców i Zamków – projektowana długość szlaku 238,23 km
Wolin – Recław – Wiekowo – Wiejkówko – Mierzęcin – Ostromice – Wysoka Kamieńska –
Golczewo – Mechowo – Płoty – Resko – Starogard Łobeski – Oparzno – Świdwin – Krzecko
– Podwilcze – Zagórze – Nasuwowo – Kamosowo – Białogard – Nosowo – Strzekęcin –
Niedalino – Rosnowo – Kopanino – Darżewo – Dargiń – Kłanino – Cybulino – Chocimino –
Wietrzno – Polanów – Wielin – Krąg – most na Grabowej ( granica województwa)
Analiza wnętrza produktu turystyki pieszej i rowerowej pozwoliła wyznaczyć jego silne i słabe strony.
Tabela 19 Silne i słabe strony produktu.
Silne strony
Słabe strony
Korzystne położenie geograficzne:
położenie
przygraniczne
Bałtyckiego,
w
obszarze
Morza
Brak wystarczającej wymaganej infrastruktury: oznakowanie
tras, miejsca postojowe, punkty serwisowe.
Niska świadomość korzyści płynących z rozwoju turystyki
rowerowej i pieszej,
teren przygraniczny – bliskość Niemiec szczególnie
zainteresowanych tę formą turystyki,
Słabo rozwinięty obecnie produkt turystyczny.
bliskość Europy Zachodniej, położenie na szlakach Niewystarczająca promocja i informacja turystyczna.
tranzytowych ze Skandynawii na południe Europy.
Brak systemu nadzoru i zarządzania istniejącymi trasami.
Bliskość głównych rynków Europy Zachodniej, szczególnie Niewystarczająco rozwinięta baza noclegowa w pobliżu
Niemiec (duże zainteresowanie turystyką pieszą, a
istniejących
szlaków
(schroniska
PTSM,
baza
szczególnie rowerową). Zachodniopomorskie stanowi
agroturytstyczna).
dla nich atrakcyjny region.
Mała liczba wypożyczalni rowerów; brak systemowego
Zróżnicowane, bogate biologicznie i krajobrazowo
rozwiązania w zakresie wypożyczania rowerów na szlaku.
środowisko
przyrodnicze
województwa
Niedostateczne
bezpieczeństwo turystów i sprzętu na szlaku.
zachodniopomorskiego, które można implementować
Brak kompleksowego opracowania o istniejących na terenie
na potrzeby turystyki pieszej i rowerowej:
Województwa szlakach pieszych i rowerowych (nieliczne
185-kilometrowy odcinek wybrzeża nadmorskiego,
opracowania dotyczą tylko części obszaru woje. zachod.).
bogactwo pojezierzy stanowiących prawie 46%
Brak specjalistycznych map i przewodników
obszaru Województwa,
dolina Odry z szerokimi rozlewiskami,
Zalew Szczeciński z jeziorem Dąbie,
wyspy Uznam i Wolin,
Mała ilość tour-operatorów sprzedających „spakietowane”
produkty turystyki aktywnej z obszaru Województwa, np.
rajdy rowerowe, spływy kajakowe, oferty turystyki
pieszej.
wody śródlądowe, zajmujące niemal dwukrotnie Niewielka liczba ofert tematycznych dystrybuowana przez
większą powierzchnię, niż średnio w kraju,
biura podróży.
90
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
wysoka
lesistość,
w
niektórych
gminach Brak wystarczającej kompatybilności funkcjonujących
przekraczająca 50% (parki krajobrazowe).
planowanych szlaków pieszych i rowerowych,
i
Bogactwo zabytków kultury materialnej mogących stanowić Planowane szlaki mają często służyć tylko potrzebom lokalnych
atrakcję dla turysty aktywnego.
społeczności a nie potrzebom tworzenia kompleksowej
obsługi turystycznej na danym obszarze,
Liczne szlaki historyczne i turystyczne obecnie istniejące
jak: Szlak Hanzeatyckich Kupców, Szlak Cysterski, w
Szlak Joannitów, Szlak Templariuszy, Szlak Solny, Szlak
Latarni Morskich, Szlak Pomników Przyrody, itp.
wielu przypadkach występuje niezgodność interesów
pomiędzy podmiotami odpowiedzialnymi za kreowanie
szlaków,
Włączanie się Województwa w inicjatywy ponadregionalne w szlakach rowerowych i pieszych widzi się bardzo często
(prowadzone prace planistyczne w zakresie rozwoju
rozwiązanie wszelkich problemów natury gospodarczej
międzynarodowych tras rowerowych Województwa
lokalnego przemysłu turystycznego,
Zachodniopomorskiego).
występowanie barier prawnych i przestrzenno-organizacyjnych
przy tworzeniu i wyznaczaniu nowych szlaków,
brak podejmowania lokalnych działań w kierunku ujednolicania
szlaków transgranicznych.
Źródło: Opracowanie PART S.A.
2.1.2.
Turystyka wodna
Żywiołowy rozwój żeglarstwa morskiego na świecie i wzrost zainteresowania sportami wodnymi w
kraju, wyznaczają kierunek rozwoju turystyki w Województwie Zachodniopomorskim, szczególnie
pod kątem turystyki wodnej. Doskonałe warunki naturalne, rozbudowana sieć rzek, bliskie położenie
względem aglomeracji berlińskiej predestynują Region do rozwoju turystyki wodnej jako produkt
markowego. Do najpopularniejszych form turystyki wodnej w Regionie zalicza się:
żeglarstwo śródlądowe i morskie,
kajakarstwo,
windsurfing.
Zaplecze i potencjał subproduktu turystyki wodnej
Podstawowym zapleczem rozwoju turystyki wodnej są przystanie wodne, wypożyczalnie sprzętu
wodnego, ośrodki szkoleniowe i treningowe.
W wielu miejscowościach można zapisać się na kurs żeglarski, windsurfingowy. Przy klubach działają
wypożyczalnie łodzi, jachtów i kajaków.
91
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Rysunek 16 Rozmieszczenie przystani, portów i ośrodków wodnych w województwie.
porty
morskie
wypożyczalnie
sprzętu
wodnego
ośrodki sportów
wodnych, w tym
windsurfingu
centra
żeglarstwa
i sportów
wodnych
Dąbki
Łazy
Mielno-Unieście
Sarbinowo
Chłopy
przystanie
żeglarskie
Międzywodzie
Lubin
Nowe
Warpno
Trzebież
Mrzeżyno
Pobierowo
Dziwnów
Wolin
Czarnocin
Nowogard
Stepnica
Drawsko Pom.
przejścia
graniczne
Zieleniewo
Kalisz Pom.
Mirosławiec
Cybowo
Choszczno
Wałcz
Drawno
Pełczyce
Barlinek
Tuczno
Człopa
Myślibórz
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: www.gryfnet.pl, informacji RZGW w Szczecinie.
Wśród ośrodków szkoleniowych ważnym punktem jest Centralny Ośrodek Sportu w Wałczu –
ośrodek przygotowań olimpijskich kajakarzy. Z kolei istotnym miejscem rozwoju żeglarstwa jest
Centralny Ośrodek Żeglarstwa w Trzebieży.
Organizowane są także sezonowe rejsy żeglugowe statkami spacerowymi, np. w Choszcznie na
jeziorze Klukom, w Czaplinku na jeziorach Wielimie i Drawsko, w Mielnie po jeziorze Jamno.
Proponuje się zagospodarowanie jez. Dąbie (marina) na cele turystyki wodnej.
Tabela 20 Rozmieszczenie przystani, portów i ośrodków wodnych w województwie.
Infrastruktura wodna
92
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Morska8
Śródlądowa
Doliny Odry
Przystanie9:
Przystanie:
Miejsca do cumowania:
Darłowo (rybacka) – ok. 20,
Barlinek (1),
Gozdowice
Dąbki (1) - b.d.
Choszczno (1),
Widuchowa
Dziwnów (3) - 10,
Drawno (1),
Ognica
i Międzywodzie (1) - ok. 50,
Drawsko Pomorskie (1),
Dźwirzyno (1) – 30,
Mirosławiec-Drzewoszewo (2)
Kamień Pomorski (1) – 40,
Mirosławiec-Nakielno (1),
Kołobrzeg (3) – 65,
Myślibórz (1),
Lubczyna (1) - 100/40,
Pełczyce (1),
Lubin (1), - b.d.
Szczecinek (2)
Mielno – Unieście (1) – 30,
Mrzeżyno (rybacka) – 10,
Nowe Warpno (1) – 40,
Stanice kajakowe:
Miejsca postoju11:
Przytór (1) - b.d.
Drawno (2),
Kalejko
Trzebież (1) - 120-150,
Drawsko Pom. (1),
Czelin
Wolin (2) - ok. 22,
Czaplinek (1),
Stepnica (1) - 50/6,
Moryń b.d.
Szczecin (7) - 645/75,
Złocieniec (1),
Świnoujście (4) 10- ok. 160,
Szczecin (1).
Wicko (1), - b.d.
Karlino (1).
Zalesie (1), - b.d.
Kluby windsurfingowe:
Barlinek, Chociwel, Czarnocin, Dąbki, Łazy, Moryń, Stargard Szczeciński, Świnoujście, Zieleniewo
Źródło: Na podstawie: www.gryfnet.pl, zagle.onet.pl, informacji RZGW w Szczecinie.
Główne szlaki wodne
Główne szlaki wodne są integralnie związane z przecinającymi Region rzekami i systemem wodnym
łączącym jeziora i rzeki Województwa. Główne szlaki rzeczne przebiegają Drawą, Regą, Parsęta i Iną.
Niestety rzeka Odra, jest praktycznie nie wykorzystana turystycznie. Szlaki wodne, w tym głównie
kajakowe przebiegają przez gminy:
 Świeszyno, Karlino, Białogard, Bieskierz, Bobolice, Manowo – rz. Radew (52 km)
 Czaplinek, Drawno, Kalisz Pom. Drawsko Pomorskie,– rz. Drawą przez jeziora Poj. Drawskiego,
jest szlak im. K. Wojtyły (195 km).
 Grzmiąca – rz. Parsętą przez Barwice, Tychowo, Białogard, Karlino, Dygowo, Gościno,
Kołobrzeg ( 144 km)
 Czaplinek - rz. Pilawa (82 km), szlak rz. Dobrzyca (60 km).
 Człopa – rz. Cieszynka i Płocina (20km).
 Darłowo – rz. Wieprzą od Krępic (40km).
 Dolice – rz. Mała Ina.
 Myślibórz – rz. Myśla.
W tym Zalew Szczeciński i Jez. Dąbie
(1) – ilość przytani w miejscowości, 100/40 – oznacza ilość miejsc w sumie (goście i rezydenci)/ilość miejsc dla gości
10
Faktycznie przypływający goście mogą zacumować w dwóch przystaniach ogólnodostępnych: w Basenie Północnym (dysponującym ok.
100 miejscami) oraz marina Orion; pozostałe 2 przystanie mają charakter rezydencki, w wyjątkowych sytuacjach może w nich zacumować
kilka łodzi.
11
Są to wyznaczone przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej (RZGW) w Szczecinie nawodne miejsca postoju ustanowione w celu
umożliwienia przepływu towarowym statkom.
8
9
93
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego






Trzebiatów (Mrzeżyno), Płoty, Resko, Świdwin – rz. Rega (w tym 137 km na odcinku Płoty Resko).
Sianów - rz. Polnica.
Stare Czarnowo – rz. Płonią (75 km) przez 6 jezior, w tym jez. Miedwie.
Stargard Szczeciński - rz. Ina.
Szczecinek, Biały Bór - „Pętla Szczecinecka” (71 km) i inne (140, 30 i 59 km).
Wałcz – rz. (60, 82 i 25km), obecne: szlak kajakowy im Jana Pawła II na rz. Rurzycy.
Imprezy wodniackie
Dobrym miernikiem informującym o tym, jaki potencjał stanowi turystyka wodna jest ilość imprez
związanych z żeglarstwem i sportami wodnymi w ogóle:
 Barlinek - Regaty Żeglarskie o Puchar Polski w klasie Omega.
 Czaplinek - Inauguracja sezonu żeglarskiego – regaty, wyścigi kajakowe (impreza krajowa),
Zawody Żeglarskie.
 Drawno - Piknik nad Drawą (impreza międzynarodowa).
 Dziwnów - Dzień Grecki; regaty turystyczne (zalewowe, międzynarodowe i lokalne – rodzinne).
 Kamień Pomorski - Regaty Żeglarskie.
 Kołobrzeg – Regaty Żeglarskie „O Srebrny Dzwon”, Festiwal Karaibski, konkursy sportowe,
turnieje piłki plażowej, zawody pływackie, regaty surfingowe itp.
 Mielno - Międzynarodowe Regaty Żeglarskie klasy Cadet – eliminacje do mistrzostw świata i
Europy.
 Mielno - Międzynarodowe Regaty o Puchar Trampa klasy Cadet Eliminacje do Mistrzostw
Świata; Międzynarodowy Festiwal Piosenki Żeglarskiej.
 Międzyzdroje - Puchar Europy w windsurfingu.
 Myślibórz - regaty i zawody międzynarodowe m.in. Regaty im. Leonida Teligi, regaty o Błękitną
Wstęgę Jeziora Myśliborskiego.
 Nowe Warpno, Stepnica - regionalne regaty.
 Postomino - Eliminacja Mistrzostw Polski Jachtów Sterowanych Radiem; zawody pływackie,
zawody krótkofalarskie.
 Podgrodzie – Trzebież – Stepnica - Trzebież Ogólnopolski Spływ Kajakowy „Neptunalia 2003”
(PZK), rz. Odra, Gunica, Grzybnica, Łarpia, Karbianka, Roztoka Odrzańska, jez. Świdwie (48
km), Organizator: Klub Sportu i Turystyki Kajakowej „Wiry”.
 Świnoujście - Regaty Dni Morza, Regaty Czterech Zakątków, Regaty „Wiatrak” oraz Etapowe
Regaty Turystyczne.
 Wolin – Festiwal Wikingów; regaty turystyczne z PZŻ.
 Złocieniec - Ogólnopolskie Regaty Żeglarskie o puchar Ziemi Złociennickiej.
 Zawody Ratownictwa Morskiego o Mistrzostwo Gminy Rewal w Pobierowie
 Slalom PRO TOUR – regaty windsurfingowe w klasie slalom w ramach cyklu Action Games w
Pobierowie
Na podstawie analizy poszczególnych składników wewnętrznych turystyki wodnej sporządzono
główne silne i słabe strony produktu.
94
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Tabela 21 Silne i słabe strony turystyki wodnej
Silne strony
Słabe strony
Korzystne położenie geograficzne:
Słabe turystyczne zagospodarowanie nabrzeży jezior i rzek, szczególnie
w pasie pojezierzy, brak taniej bazy noclegowej. Słabo rozwinięte
zaplecze socjalne i serwisowe dla form turystyki wykorzystujących
akweny wodne (np. przystanie kajakowe, żeglugowe, mariny).
łatwiej żeglarzom z Berlina dotrzeć przez Odrę do
Bałtyku niż niemieckimi szlakami wodnymi,
położenie Szczecina w centrum Euroregionu.
Niewykorzystany potencjał rzecznych szlaków wodnych – nie
Bliskość głównych rynków Europy Zachodniej, szczególnie
wypromowane trasy kajakowe (Parsęta, Ina, Rega, inne).
Niemiec, zainteresowanych rezydenckim postojem jachtów
Niemożność stacjonowania rezydenckiego (tzw. zimowanie) w Polsce
na polskim wybrzeżu.
jachtów zagranicznych bez uiszczania opłat celnych.
Dostęp do Morza Bałtyckiego (185-kilometrowy odcinek
Brak
zintegrowanych pakietów (np. pakietów weekendowych) turystyki
wybrzeża nadmorskiego w obszarze Województwa).
wodnej z ofertami innych form turystyki.
Bogactwo pojezierzy stanowiących prawie 46% obszaru
Niewystarczająca promocja i informacja turystyczna.
Województwa.
Zalew Szczeciński z jeziorem Dąbie (położenie Zalewu pozawala Brak systemu nadzoru i zarządzania istniejącymi oraz powstającymi
trasami kajakowymi.
na uprawianie żeglarstwa zarówno na jachtach
pełnomorskich, jak i na jachtach pływających w strefie Brak przystani żeglarskich i miejsc postojowych w Dolinie Odry.
przybrzeżnej oraz na jachtach śródlądowych).
Brak systemowych rozwiązań w zakresie wypożyczalni wodnego sprzętu
Wody śródlądowe, zajmujące niemal dwukrotnie większą
turystyczno – sportowego.
powierzchnię, niż średnia w kraju.
Brak wystarczającej podaży miejsc stacjonowania dla jachtów
Liczne jeziora oraz zbiorniki wodne o dużym, niewykorzystanym
w odpowiednich lokalizacjach (np. dla zimowania jachtów).
jeszcze potencjale rozwojowym (Pas Pojezierzy).
Niewystarczająca baza czarterowa 12, brak regionalnego, zintegrowanego
Liczne przystanie żeglarskie i porty morskie tworzące sieć
systemu informacji w zakresie czarteru jachtów.
żeglarską i stanowiące podstawę do rozwoju żeglarstwa.
Liczne niebezpieczeństwa związane z korzystaniem z przystani
morskich:
Bardzo dobre warunki do uprawiania windsurfingu
w Czarnocinie nad Zalewem Szczecińskim, bliskie
położenie względem aglomeracji szczecińskiej i berlińskiej
daje szanse na rozwój tej formy turystyki jako turystyki
weekendowej.
silne zafalowania w Trzebieży,
port w Darłowie tylko w zachodniej części pozwala na wejście
jachtów o max zanurzeniu do 1,75 m, niebezpieczne wejście
przy wiatrach południowo-zachodnich i północno-wschodnich
przy sile wiatru powyżej 6-7’B,
Istniejące już obecnie silne produkty z zakresu turystyki wodnej,
jak spływy Drawą, flis odrzański.
jachty o wysokich masztach są zmuszone do ich opuszczenia w
Dziwnowie,
Zachodniopomorskie jako prężny na tle Polski ośrodek szkolenia
kadr sportowych, zwłaszcza w takich dyscyplinach jak:
kajakarstwo i żeglarstwo (dysponowanie kilkoma dobrze
przygotowanymi ośrodkami szkolenia kadr).
niebezpieczne wejście do portu w Mrzeżynie – liczne mielizny i
przeszkody wodne, konieczna bieżąca instrukcja radiofoniczna
ze strony obsługi nabrzeżnej,
Wykształcanie się centrów obsługi ruchu turystycznego:
Barlinek, Czaplinek, Drawsko Pomorskie, Szczecinek.
niebezpieczne wejście w główkach portu Kołobrzegu
spiętrzenia wody i silne prądy morskie,
–
liczne płycizny, np. na jez. Dąbie, które odstraszają żeglarzy.
Niedostatecznie rozwinięta baza noclegowa o zróżnicowanym
standardzie szczególnie przy jeziorach i szlakach wodnych –
kajakowych i żeglarskich Województwa, jednocześnie standard
bazy jest relatywnie niski w porównaniu z wysokimi cenami, niski
jest także odsetek bazy całorocznej.
Niedostateczne bezpieczeństwo wodniaków i sprzętu wodnego na
szlakach i przystaniach.
Odczuwalny jest brak przystani na wielu jeziorach, (np. w Czaplinku nie
ma przystani z prawdziwego zdarzenia, przez co utrudniony jest
rozwój żeglarstwa na jeziorze Drawskim).
Brak
uregulowanych połączeń wodnych pomiędzy zbiornikami
wodnymi, przez co wiele szlaków wodnych jeśli jest osiągalna to
tylko dla kajakarzy.
Źródło: Opracowanie PART S.A.
turyści z Polski przypływają głównie czarterowymi łodziami lub w mniejszych grupach własnymi łodziami, niemieccy z kolei własnymi
jachtami rodzinnie lub we 2-3 osoby
12
95
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
2.1.3.
Turystyka specjalistyczna
Województwo posiada doskonałe warunki do rozwoju sportów turystyki specjalistycznej. Ze względu
przede wszystkim na posiadane walory naturalne oraz położenie geograficzne największy potencjał i
szansę rozwoju w zachodniopomorskim posiadają takie dyscypliny jak: golf, turystyka konna,
myślistwo oraz wędkarstwo, turystyka sportowa
GOLF
Zaplecze i potencjał produktu
Golf przeżywa obecnie dynamiczny rozwój, szczególnie w krajach Europy Zachodniej, gdzie stale
rośnie liczba graczy oraz pól golfowych. Obserwuje się wzrost popularności golfa w dwóch
kierunkach: jako produktu turystycznego i dyscypliny sportu. Bez względu jednak na to czy osoba
grająca w golf uważa się, za uprawiającą sport czy też tylko aktywność turystyczną, dostrzegalna jest
ostatnio tendencja do przemieszczania się pomiędzy różnymi polami golfowymi. W odniesieniu do
potencjału Regionu w postaci atrakcyjnych, polodowcowych terenów i położenia względem państw
ościennych (szczególnie ze Skandynawii, Niemiec oraz Holandii), które już obecne są głównymi
klientami polskich pól golfowych, ogromną szansą dla Województwa jest rozwinięcie golfa jako
markowy produkt turystyczny. Nie należy zapominać również o turyście polskim. Jedno pole w
naszych warunkach klimatycznych może obsłużyć ok. 36 tys. gości. W warunkach polskich, możemy
przyjąć, ze funkcjonujące 18 - dołkowe pola notują ponad 10 tys. wejść rocznie.
Golf w Polsce nie jest tak popularny jak w Europie Zachodniej, jednak liczba osób zainteresowanych
tę dyscypliną ciągle rośnie. Obecnie to prawie 1260 graczy13 zrzeszonych w 15 klubach golfowych na
terenie Polski.
Zachodniopomorskie stanowi silny ośrodek golfowy w Polsce. Na terenie Województwa znajdują się
obecnie 4 pola golfowe.
Binowo Park w Starym Czarnowie posiada pole 18-dołkowe, 9-dołkowe oraz driving range14,
Amber Baltic w Kołczewie posiada pole golfowe klasy mistrzowskiej „Amber” z 18 dołkami Par
72. Posiada również pole 9-dołkowe „Baltic” Par 28 oraz driving range.
Golf & Relax w Łukęcinie posiada pole 9-dołkowe, driving range,
„Modry las” w Choszcznie posiada pole 18-dołkowe.
Uzupełnieniem oferty pól golfowych są obiekty Driving Range:
- W Rusowie, gmina Ustronie Morskie w gospodarstwie agroturystycznym ‘Alte Farm” ,
- w Kołbaskowie na terenie planowanego przyszłego pola golfowego,
Dodatkowo oferta Województwa w zakresie golfa wspierana jest poprzez pola do mini golfa, które
znajdują się w:
Kołobrzegu,
Szczecinie (Park Kasprowicza, Binowo),
Międzyzdrojach,
Rewalu,
Niechorzu,
Łukęcinie.
Kołbaskowo
Połczyn Zdrój
13
Dane z początku 2002 r.
96
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Turystyka golfowa może być przykładem działań na rzecz tworzenia markowego produktu
turystycznego województwa zachodniopomorskiego, wykorzystującego naturalne uwarunkowania
klimatyczne, urozmaicone ukształtowanie terenu z licznymi małymi oczkami wodnymi.
Turystyka Konna
Zaplecze i potencjał produktu
W Województwie występują doskonałe warunki dla uprawiania turystyki jeździeckiej, w tym kilku i
kilkunastodniowych całorocznych rajdów konnych. Województwo posiada również dobrze rozwinięte
i ciągle rosnące zaplecze ośrodków turystyki jeździeckiej. Łącznie to ponad 60 obiektów.
Turysta odwiedzający region i pragnący pojeździć konno ma wiele możliwości do wyboru począwszy
od wczasów w małych gospodarstwach dysponujących 1 lub 2 końmi ujeżdżonymi pod wierzch,
poprzez parodniowe wycieczki w siodle, obozy jeździeckie, skończywszy na pobycie w stadninach i
stadach ogierów.
Jednym z największych i najbardziej znanych w kraju jest Stado Ogierów w Białym Borze. Jest to
ośrodek treningowy oferujący bogaty program szkoleniowy dla amatorów jazdy konnej i jeździeckiej
elity.
Szlaki konne
Na terenie Województwa wyznaczone i oznakowane są 3 szlaki konne:
- Szlak Biały Bór – Łobza Świętoborzec (18,9 km, cały 186,4 km; otwarty 30 sierpnia 2002 r.)
przebiegający przez Pojezierze Drawskie,
- Szlak w gm. Czaplinek (56 km) Trenki w Kołomącie k/Czaplinka – wokół jez. Dołgie
Wielkie – Kołomąt (dł. 18 km); na północy jez. Dołgie Wielkie – wokół jez. Komorze –
Trenka (dł. 38 km – oznakowany czerwoną podkową na białym tle),
- Szlak Przybkówko – Trzemienko – Strzeszyn – Liszkowo – Borne Sulinowo (26,8 km
oznakowany pomarańczowym kołem).
Na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego w roku 2005 opracowywana zostałą Koncepcja szlaków
konnych w Województwie Zachodniopomorskim, która stanowi kontynuację prac wynikających z
Programu Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim na lata 2003 – 2006.
Walory naturalne, położenie geograficzne oraz dobrze rozwinięte zaplecze ośrodków
jeździeckich, stadnin i stajni stwarza dogodne warunki do rozwoju sportów turystyki specjalistycznej,
w tym turystyki konnej. Dane wykorzystane w projekcie pochodzą m.in. z gmin, nadleśnictw oraz z
rajdów organizowanych przez Klub Kawaleryjski im. 12 Pułku Ułanów Podolskich. W oparciu o
istniejące szlaki, jak i proponowane przez powyższe jednostki, powstał projekt głównych szlaków
konnych w Województwie Zachodniopomorskim.
Przestrzenny zakres opracowania obejmuje obszar województwa zachodniopomorskiego z
wyznaczonymi głównymi trasami konnymi:
 1 projektowany Szlak konny Templariuszy - Szczecin – Wełtyń – Cedynia– Moryń – Bielin
(ok. 262 km);
 projektowany Szlak Konny Pierwszej Warszawskiej Samodzielnej Brygady Kawalerii Drawieński Park Narodowy – Łobez – Trzebiatów – Mrzeżyno (ok. 207 km);
 projektowany Szlak Konny Imienia Porucznika Kawalerii Zbigniewa Janaszka - Szczecin
– Maciejewo – Łobez – Biały Bór (ok. 246 km);
 projektowany Szlak Konny Imienia Rotmistrza Marka Roszczynialskiego - Biały Bór Polanów – Jarosławiec (ok. 113 km);
 projektowany Szlak Konny 12 Pułku Ułanów Podolskich - Bielin – Bierzwnik – Tuczno –
Sypniewo – Borne Sulinowo – Biały Bór (ok. 340 km);
97
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego

projektowany Szlak Konny Księcia Bolesława Krzywoustego - Szczecin – Komarowo –
Buk – Wolin – Jagienki (ok. 104 km).
Projekt ten w dalszych etapach prac planistycznych powinien być uzupełniany i uszczegóławiany o
trasy regionalne jak np. szlaki konne okolic Szczecina, Koszalina, Pojezierza Drawskiego. Wg. opinii
planistów przygraniczne położenie województwa zachodniopomorskiego stwarza dogodne warunki
do funkcjonowania międzynarodowych tras konnych. Trasy regionalne winny łączyć się z trasami po
stronienie niemieckiej. Proponowane przejścia graniczne to: Mescherin – Gryfino oraz Rosówek,
Krajnik Dolny, Osinów. W dalszych etapach planowane jest uzupełnienie projektu o trasy regionalne,
jak np. szlaki konne okolic Szczecina, z uwzględnieniem przejścia granicznego w Lubiszynie oraz
przejścia pieszego i rowerowego na północ od Lubiszyna.
MYŚLISTWO







Tereny Województwa Zachodniopomorskiego uznawane są na najbogatsze łowne tereny w
Polsce. Duże obszary lasów i zarośli, gęsta sieć rzek, jezior oraz bujna roślinność trawiasta
stwarzają znakomite warunki do rozwoju dla licznych gatunków zwierząt. Bogactwem
zachodniopomorskich lasów są przede wszystkim jelenie, sarny i dziki. Występują też daniele i
łosie. Są również borsuki, lisy, kuny, norki, zające, kuropatwy i słonki.
Liczne kompleksy leśne na terenie Województwa, w tym najlepsze warunki łowieckie na terenie
Cedyńskiego Parku Krajobrazowego oraz w trójkącie Bobolice – Biały Bór – Polanów.
Dogodne warunki do organizowania polowań.
Prężnie działające koła łowieckie współpracują z Biurami Polowań Dewizowych (17 jednostek) i
organizują polowania dla myśliwych zagranicznych. Obserwuje się stale rosnące zainteresowanie
tą ofertą polowań.
Istniejąca baza noclegowa dla myśliwych dewizowych, np.: WKŁ Sokół Szczecin, „RYŚ”
Stargard, „GŁOWACZ” Szczecin.
Istniejące kwatery myśliwskie, w tym m.in. przy OHZ w Manowie, przy Kole Łowieckim
„Darzbór” w Szczecinku, przy Kole Łowieckim „Oręż” w Smołdzięcinie, w Międzyrzeczu, przy
Kole Łowieckim „Sokół”, w Ostoi – Łące przy Kole Łowieckim „Dzik” w Świnoujściu.
Większość Kół kwateruje swoich gości u kwaterodawców prowadzących działalność
agroturystyczną.
WĘDKARSTWO


Liczne prywatne stawy rybne w pasie nadmorskim i pojeziernym udostępnione turystycznie.
Bogactwo i różnorodność gatunków ryb np. płocie, leszcze, karpie, liny, okonie, sandacze,
szczupaki, węgorze, pstrągi, jesiotry, sielawy (głównie na jez. Lubie).
 Bogactwo ryb łososiowatych (łosoś, troć, pstrąg, lipień ) w rzekach Parsęta i Radew.
 Możliwość uprawiania wędkarstwa morskiego (pas nadmorski) i śródlądowego (obszar
pojezierzy).
 Rozwój wędkarstwa jako uatrakcyjnienie pobytu turysty odwiedzającego gospodarstwa
agroturystyczne (specjalizacja gospodarstw).
 Turyści zainteresowani uprawianiem wędkarstwa morskiego mogą skorzystać z ofert nadmorskich
miejscowości, np. Kołobrzegu, Mrzeżyna (gdzie organizowane są 1-2 dniowe rejsy) oraz Darłowa
– połów ryb na kutrach i statkach wycieczkowych, morski połów ryb na wędkę.
W oparciu o przeprowadzoną analizą wnętrza produktu turystyki specjalistycznej zidentyfikowano
następujące jego silne i słabe strony.
98
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Tabela 22 Silne i słabe strony produktu turystyki specjalistycznej
Silne strony
Słabe strony
Korzystne położenie geograficzne – teren przygraniczny Słabo
rozwinięta
infrastruktura
dla
form
turystyki
(położenie na szlakach tranzytowych ze Skandynawii na
wykorzystujących akweny wodne, w tym wędkarstwa.
południe Europy).
Słabo rozwinięta infrastruktura w zakresie tras konnych (mała
Bliskość głównych rynków Europy Zachodniej, szczególnie
liczba wyznaczonych tras turystyki konnej) oraz miejsc
Niemiec (duże zainteresowanie turystyką kwalifikowaną, w
postojowych dla koni.
tym szczególnie golfem oraz myślistwem dewizowym). Golf jest obecnie postrzegany przez turystę polskiego jako
Zachodniopomorskie stanowi dla nich atrakcyjny rynek.
sport drogi, elitarny. Mała dostępność do pól tanich,
z których mogliby korzystać ludzie średniozarabiający.
Naturalna predestynacja Regionu do rozwoju golfa, turystyki
konnej oraz myślistwa – zróżnicowane, bogate biologicznie i Niewystarczająca liczba zintegrowanych pakietów oferty
krajobrazowo środowisko przyrodnicze.
turystyki specjalistycznej, (np. pakiety weekendowe
Bogactwo zasobów historycznych i kulturowych mogących
łączące różne formy turystyki).
wpływać na wzrost atrakcyjności pobytu turysty w Regionie. Niewystarczająca promocja i informacja turystyczna.
Potencjał infrastruktury golfowej w Województwie (obecnie Mała liczba silnie wizerunkowych, specjalistycznych imprez
najlepiej w Polsce rozwinięta baza pól golfowych 18promujących w/w formy turystyki.
dołkowych – 2 pola na terenie Województwa oraz 1 pole 9Niedostatecznie
rozwinięta baza noclegowa o zróżnicowanym
dołkowe).
standardzie; standard bazy jest relatywnie niski w
Pola zachodniopomorskie należą do ciekawie zlokalizowanych,
porównaniu z wysokimi cenami, niski odsetek bazy
w otulinach parków krajobrazowych, pola utworzone na
całorocznej.
obszarach
naturalnych
(w przeciwieństwie
do
pól
budowanych
w
ramach
rekultywacji
terenów
przemysłowych).
Doskonałe warunki terenowe (tereny z epoki lodowcowej piaszczyste gleby (budowa pola nie stanowi alternatywy dla
rozwoju rolnictwa) idealnie nadające się na budowę pól
golfowych (obniżenie kosztów prac ziemnych).
Województwo posiada duże przestrzenie ziemi popegeerowskiej
i komunalnej (stosunkowo niska cena gruntów), co stanowi
atut przy lokowaniu inwestycji, w tym w pola golfowe w
zachodniopomorskim.
Dobrze rozwinięte i ciągle rosnące zaplecze ośrodków turystyki
jeździeckiej w województwie.
Silny
potencjał
Bałtyckiego.
turystów
golfowych
w
obszarze
Morza
Atrakcyjna baza dla myśliwych dewizowych (atrakcyjne tereny,
dobra dostępność komunikacyjna).
Golf, myślistwo, wędkarstwo oraz turystyka konna są produktami
wydłużającymi sezon turystyczny. Turystyka ta może być
uprawiana przez niemal cały rok (wędkarstwo nawet zimą).
Źródło: Opracowanie PART S.A.
99
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Analiza szans i zagrożeń turystyki aktywnej i specjalistycznej
W oparciu o przeprowadzoną analizę uwarunkowań dla rozwoju produktu turystyki aktywnej i
specjalistycznej zidentyfikowano następujące szanse i zagrożenia.
Tabela 23 Analiza szans i zagrożeń turystyki aktywnej i specjalistycznej.
Szanse
Zagrożenia
Rosnące zainteresowanie zdrowym, aktywnym trybem życia.
Komunikacja – szczególnie w sezonie trudno przejezdne drogi
w pasie nadmorskim oraz nienajlepiej rozwinięta sieć
Rosnący popyt na wypoczynek aktywny na rynku krajowym i
połączeń kolejowych szczególnie z gminami w pasie
zagranicznym.
pojezierzy.
Bogactwo i zróżnicowanie przestrzenne Regionu sprzyjające
Ograniczona przepustowość oraz długi czas oczekiwania na
rozwojowi turystyki aktywnej i specjalistycznej.
drogowych przejściach granicznych z Niemcami.
Integracja z UE, szansa pozyskania źródeł finansowania
Niski
stopień skomercjalizowania i dostępności do rynku.
(fundusze strukturalne).
Słaby
system informacji i dystrybucji informacji w Regionie o
Wspólna
promocja
Województwa,
ukierunkowanie
dostępnych
formach
turystyki
aktywnej
i ujednolicenie
działań
wizerunkowych
oferty
i specjalistycznej.
turystycznej Regionu.
Rozwój sieci przystani morskich, szczególnie w kontekście Niewystarczający kapitał inwestycyjny.
zapełniania się miejsc na zimowanie jachtów (miejsc Niska jakość standardu bazy przy wysokich cenach może
rezydenckich) w Niemczech.
spowodować odpływ turystów krajowych za granicę
i zahamować napływ turystów zza granicy.
Wzrost zainteresowania żeglarstwem w kraju jak i za granicą.
Rozwój sieci lotnisk poradzieckich – poprawa dostępności Niedostateczna wiedza o potrzebach i wymaganiach turystów
(brak badań jakościowych).
komunikacyjnej dla wybranej grupy turystów (rozwój
czarterów)
Konkurencja ze strony regionów sąsiednich, w tym
w szczególności Niemiec oraz Skandynawii.
Rozwijanie nowych i rozwijających się form turystyki
specjalistycznej w Regionie, w tym turystyki sportów Rosnąca konkurencja ze strony regionów polskich.
ekstremalnych, np. paralotniarstwa, jako szansa Wysokie bezrobocie, spadek dochodów ludności.
osiągnięcia przewagi konkurencyjnej i bycia liderem na
Obostrzenia i wymogi ochrony przyrody i środowiska jako
rynku polskim.
czynnik hamujący tempo rozwoju turystyki aktywnej i
Rozwój wędkarstwa morskiego (transformacja rybołówstwa)
specjalistycznej w Regionie15.
jako oferta na sezon zimowy.
Brak aktualnych planów zagospodarowania przestrzennego na
Rosnące zainteresowanie i moda na hippikę jako szansa dla
poziomie lokalnym jako utrudnienie dla rozwoju
ośrodków jeździeckich Województwa (kierowanie oferty
infrastruktury turystycznej w Regionie.
również na rynki zagraniczne, głównie Niemiec).
Miejscowe obciążenie lokalnego środowiska naturalnego,
Wzrastające zainteresowanie turystyką golfową w Europie –
które nie sprzyja zintegrowanemu rozwojowi produktu
„moda” na uprawianie golfa w Polsce.
turystyki aktywnej i specjalistycznej,
Rozwój hippiki i golfa poprzez zajęcia edukacyjne dla brak
identyfikacji
turystyki
województwa
młodzieży (łączenie oferty z wyjazdami „zielonych
zachodniopomorskiego przez turystów zewnętrznych
szkół”).
jako adekwatnej do potrzeb kreowania produktu
Rozwój turystyki specjalistycznej (szczególnie golfa oraz
turystyki aktywnej.
hippiki) jako składnika oferty do pakietów biznesowych. Nieprzychylne rozwiązania podatkowe, zwłaszcza w zakresie
Rozwój zintegrowanych obszarów turystycznych, jako jeden z
podatku od nieruchomości oraz brak zrozumienia dla
elementów transformacji wsi.
rozwoju golfa, jako sportu masowego.
Turystyka specjalistyczna jako szansa na przedłużenie sezonu
strefy nadmorskiej.
rebrending – niekojarzenie turystyki woj. zach. tylko z pasem
nadmorskim, ale także z innymi obszarami silnie
nacechowanymi możliwością rozwoju turystyki aktywnej
i specjalistycznej,
szerokie wykorzystywanie Internetu do pozyskiwania nowych
turystów i dystrybuowania wiedzy na temat turystyki
aktywnej i specjalistycznej dostępnej w woj. zach.
2.2.
Turystyka uzdrowiskowa i zdrowotna
Proces obejmowania ochroną coraz to nowych obszarów trwa nieustannie. Utworzenie nowych parków krajobrazowych spowoduje
obostrzenia w inwestowaniu turystycznym, a szczególnie utrudni proces zagospodarowania pojezierzy (działania z zakresu ochrony lasów,
gleb wysokiej jakości itp.).
15
100
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Turystykę uzdrowiskową na potrzeby tego opracowania określimy jako wyjazdy związane z kuracją
sanatoryjną, rehabilitacją i lecznictwem uzdrowiskowym, powiązane z zabiegami
przyrodoleczniczymi świadczonymi na podstawie konsultacji lekarza uzdrowiskowego.
Turystyka zdrowotna obejmuje szerszy zakres motywacji, w tym poprzez oferowanie usług
związanych z zaspokojeniem potrzeby zdrowotno – wypoczynkowej, relaksacyjnej, poprawy urody i
samopoczucia. Turystykę zdrowotną nazywamy więc pozostałe formy wypoczynku, rekreacji, kuracji,
sprzyjające zdrowiu, nie wymagające skierowania lub konsultacji lekarza specjalisty, (nie związane ze
specjalistycznymi zabiegami balneologicznymi). Najpopularniejszymi formami turystyki zdrowotnej
są ośrodki typu SPA (Sanitec Per Aqua), powstające także poza obszarami gmin uzdrowiskowych.
Specyfiką ośrodków typu SPA jest odpowiednio zaprojektowany kompleks turystyczny, w tym
rozbudowane części infrastruktury wodnej (baseny, aquaparki), zaplecze typu fitness (kinezyterapia)
oraz gabinety zabiegowo-rehabilitacyjne. Przykładem tego typu obiektu w Województwie jest „Hotel
Senator” w Dźwirzynie k. Kołobrzegu.
W Województwie Zachodniopomorskim istnieją doskonałe warunki do rozwoju turystyki zdrowotnej.
Głównym walorem sprzyjającym tej formie turystyki jest szczególny morski mikroklimat (185 km pas
wybrzeża). Już przed wojną dynamiczny rozwój przeżywały takie kurorty jak: Kołobrzeg (Kolberg),
Połczyn Zdrój (Bad Polzin), Świnoujście (Swinemünde) i Międzyzdroje (Misdroy). Dodatkowym
atutem dla rozwoju turystyki uzdrowiskowej w Województwie są surowce uzdrowiskowe, w tym
pokłady borowin oraz źródeł solankowych.
Turystyka uzdrowiskowa na tle tradycyjnych usług turystycznych posiada znaczące atuty, w tym:
 Znikoma podatność na sezonowość (turnusy kontraktowane przez cały rok).
 Dłuższy średni okres pobytu w zakładach uzdrowiskowych (turnusy krótsze, najczęściej
komercyjne lub na zasadach ambulatoryjnych 14 i 21, tradycyjne sanatoryjne 24 dniowe,
rzadziej 7 dniowe komercyjne) – średnio powyżej 14 dni.
 Wyższe średnie przychody ze względu na świadczenie dodatkowych usług w ramach kuracji.
 Wysoki szacowany mnożnik zatrudnienia – 100 stanowisk pracy stworzonych w turystyce
uzdrowiskowej generuje kolejne ponad 200 nowych miejsc w pozostałych działach
gospodarki.
Działalność uzdrowiskowa jest prowadzona w woj. zachodniopomorskim na obszarze 4 gmin
posiadających obecnie status uzdrowiska (Kołobrzeg, Połczyn Zdrój, Kamień Pomorski, Świnoujście)
oraz przez pojedyncze ośrodki – w innych miejscowościach nadmorskich np. w gminie Rewal (
Pobierowo, Pogorzelica i Niechorze).
Markowy produkt uzdrowiskowy, zawierający specjalne korzyści dostarczane klientowi należy oprzeć
na tzw. esencji marki (brand essence), w przypadku Regionu określonej jako skuteczna kuracja i
wypoczynek w nadmorskich kurortach, o przedwojennej historii i tradycji.
Dla podkreślenia markowego charakteru produktu oraz skuteczniejszego dopasowania do potrzeb
klientów, istotne znaczenie ma indywidualizacja ofert poszczególnych kurortów, poprzez podkreślenie
ich cech szczególnych, wyróżników.
Tabela 24 Elementy różnicujące oferty gmin uzdrowiskowych.
Kołobrzeg
Największy kurort – uzdrowisko nad morzem, najbogatsza baza noclegowa, największa oferta
rozrywkowa, nowoczesne obiekty hotelowo-uzdrowiskowe.
Kamień
Pomorski
Kameralny kurort, z unikalnym położeniem nad zalewem z dostępem do morza, „spokojne
położenie”, historyczna, zabytkowa miejscowość z tradycjami koncertów organowych
(uzdrowisko, miasto zabytków i festiwali).
Połczyn Zdrój
Kurort śródlądowy, położony w sercu „Szwajcarii Połczyńskiej”, najładniejszy park,
historyczne obiekty uzdrowiskowe, „kurort z duszą”, zamknięty obieg usług, największy
zabytkowy obiekt „Gryf” reprezentuje poziom europejski.
101
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Świnoujście
Miejscowość wczasowo-uzdrowiskowa położona przy granicy zachodniej, uzdrowisko na
wyspie, największe plaże, „dzielnica zdrojowa”, niewielkie zabytkowe wille sanatoryjne („z
klimatem”), nowoczesny zakład przyrodoleczniczy z basenem, zabytkowy park zdrojowy,
duża liczba prywatnych pensjonatów i kwater prywatnych.
Źródło: Opracowanie PART S.A.
Dla uzdrowisk węgierskich rdzeń marki stanowi kuracja i profilaktyka w historycznych ośrodkach
uzdrowiskowych bogatych w źródła geotermalne.
Austriackie uzdrowiska to przede wszystkim wypoczynek i kuracja w luksusowych, zamkniętych ośrodkach, z
bogatym zapleczem typu SPA, (w tym geotermalnym), oferujące wachlarz nowoczesnych usług. Z kolei np.
Wiesbaden – to przede wszystkim pobyt w centrum kulturalnym i konferencyjnym Niemiec połączony
z profilaktyką zdrowotną i kuracją.
Analiza poszczególnych składników wewnętrznych produktu wskazuje, na główne silne i słabe strony
produktu turystyki uzdrowiskowej i zdrowotnej Województwa.
Tabela 25 Silne i słabe strony produktu.
Silne strony
Słabe strony
wysoka jakość i niska dekapitalizacja infrastruktury mała liczba lub zły stan techniczny atrakcji uzdrowiskowych
leczniczo-zabiegowej (na tle uzdrowisk krajowych stan
(brak pijalni wód z prawdziwego zdarzenia, oranżerii,
techniczny infrastruktury medycznej i zabiegowej jest
elementów
drewnianej
architektury
parkowej,
zadawalający),
niedoinwestowanie parków zdrojowych),
wysoki poziom merytoryczny i przygotowanie zawodowe niewystarczająca oferta usług oraz brak odpowiedniej bazy
kadry medycznej,
pozwalającej na obsługę segmentów zainteresowanych
turystyką zdrowotną (profilaktyczną),
wysoki poziom usług i wysoka skuteczność świadczonych
usług uzdrowiskowych i medycznych,
niedostateczny marketing, w tym brak skutecznych systemów
dystrybucji i sprzedaży ofert klientom komercyjnym,
zabytkowy charakter wielu obiektów uzdrowiskowych, w
tym w Połczynie Zdroju, Świnoujściu,
niedostateczne przygotowanie personelu pomocniczego w
zakresie
obsługi
klientów
zagranicznych
oraz
bogata historia i tradycje, istotne elementy przy budowie
komercyjnych, (w tym nieadekwatne do potrzeb rynku
produktów markowych tworzące tzw. źródło marki,
umiejętności w zakresie znajomości języków obcych).
wizerunek ośrodków uzdrowiskowych o dobrej jakości usług
słabość
legislacyjna – brak koniecznych uregulowań prawnych,
oraz wysokiej skuteczności kuracji,
w tym ustawy o gminach uzdrowiskowych, czy o
wysoki potencjał rozwoju, w tym także w zakresie
lecznictwie uzdrowiskowym
pozyskiwania nowych atrakcyjnych obszarów pod
„strefy” uzdrowiskowe np. Trzcińsko Zdrój (stara się o dyktat Narodowego Funduszu Zdrowia - istotna bariera w
zakresie dystrybucji ofert lecznictwa uzdrowiskowego
przywrócenie statusu), okolice Zalewu Szczecińskiego
(narzucanie stawek, limitów itp.)
(np.
gmina
Dobra,
pokłady
solanki,
źródła
geotermalne, borowin), pas nadmorski (szczególnie widoczne małe zainteresowanie podmiotów turystyki
miejscowości z otuliną borów sosnowych), pojezierza
uzdrowiskowej w zakresie podejmowania działań
(np. Borne Sulinowo).
marketingowych,
prowadzone są nieliczne badania marketingowe produktu
turystyki uzdrowiskowej woj. zach. oraz w zakresie
jakości i oczekiwań turystów co do kształtu produktu i
jakości.
Źródło: Opracowanie PART S.A.
Niewątpliwym atutem wszystkich uzdrowisk jest ich położenie geograficzne, determinowane
specyficznymi cechami klimatycznymi (klimat nadmorski łagodny) oraz silne nastawienie miast na
rozwój turystyki w Regionie.
Atutem miast pełniących także funkcję silnych ośrodków letniskowych (pobyty wczasowe),
Kołobrzegu, Świnoujścia (w tym Międzyzdrojów) jest rozwinięta, wspomagająca baza noclegowa
(małe sanatoria, pensjonaty, hotele). Z kolei ich głównym mankamentem jest brak wdrożonych
rozwiązań w zakresie zachowania odpowiedniej estetyki - powstają przypadkowe, rażące wizualnie
obiekty, nie pasujące do architektury kurortów, pielęgnacji zieleni miejskiej oraz utrzymania stref
ciszy w sąsiedztwie obszarów przylegających do uzdrowiska.
Słaba strona wszystkich miast i gmin uzdrowiskowych to dostępność komunikacyjna, w tym
ograniczenia w komunikacji kolejowej (brak połączeń z Połczynem Zdrój, uciążliwe połączenia z
Kamieniem Pomorskim i Świnoujściem) oraz szczególnie utrudniona komunikacja drogowa w okresie
102
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
letnim z uzdrowiskami nadmorskimi Świnoujścia, Kołobrzegu oraz ich oddziałami w Międzyzdrojach
(Uzdrowisko Świnoujście S.A.), Dziwnówku (Uzdrowisko Kamień Pomorski Sp. z o.o.).
Zaplecze i potencjał produktu
Uzdrowiska Zachodniopomorskie należą do największych w kraju. Liczba miejsc w sanatoriach i
szpitalach uzdrowiskowych (niedawne przedsiębiorstwa państwowe, obecnie spółki Skarbu Państwa)
wynosi ok. 6 tys., zaś łącznie z bazą prywatną obiektów sanatoryjnych i wczasowo-rehabilitacyjnych
jest ok. 20 tys. (wg GUS liczba miejsc wynosi ok. 9,3 tys. – bez obiektów rehabilitacyjnowczasowych). Do tego dochodzi dynamicznie rosnący segment hoteli – ośrodków z zapleczem typu
SPA (np. Hotel Senator w Dźwirzynie, Sandra w Pogorzelicy, Etna w Kołobrzegu, Instytut Santa
Monica w Kamieniu Pomorskim).
Rysunek 17 Struktura ogólnej liczby miejsc w uzdrowiskach oraz Województwa wg liczby obiektów i miejsc (wg
GUS)
Źródło: Opracowanie PART S.A. na podstawie danych GUS 2001
Zakłady przyrodolecznicze uzdrowisk zachodniopomorskich mają zdolność świadczenia ok. 20 000
usług i zabiegów na dobę.
Zasoby surowców uzdrowiskowych to zarówno źródła solankowe, wody mineralne, pokłady torfów
borowinowych, jak i do tej pory niewykorzystywane źródła geotermalne (barierę stanowią wysokie
koszty koniecznych odwiertów).
Szczególnie wysoki jest potencjał w zakresie nowych obszarów – stref rozwoju turystyki zdrowotnej
oraz uzdrowiskowej. Praktycznie cały pas nadmorski posiada korzystne walory mikroklimatyczne, na
znaczących obszarach są dostępne pokłady solanek oraz źródeł geotermalnych, w tym w regionie
wybrzeża Zalewu i Szczecina, pasa nadmorskiego; Mielno, Pogorzelica, Łukęcin czy pojezierzy np.
Borne Sulinowo. Bogate, udokumentowane złoża zarówno wód mineralnych, jak i solanek
(o podwyższonej temperaturze) znajdują się w Międzywodziu.
Z kolei Trzcińsko Zdrój posiada znaczące możliwości eksploatacji złóż torfów borowinowych, co
stanowi podstawę do starania się miejscowości o przywrócenie statusu uzdrowiska. Istotne pokłady
torfów borowinowych, możliwych do eksploatacji istnieją także w okolicy Puszczy Wkrzańskiej.
Analiza poszczególnych składników otoczenia produktu wskazuje, na główne szanse i zagrożenia
produktu turystyki uzdrowiskowej i zdrowotnej Województwa.
Tabela 26 Analiza szans i zagrożeń.
Szanse
Zagrożenia
103
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Otwarcie rynków krajów z UE, w tym współpraca z kasami „Zużycie moralne” bazy oraz infrastruktury uzdrowiskowej.
chorych państw skandynawskich oraz Niemiec – Trudności z otrzymaniem kredytów na inwestycje ze względu
konkurencyjna oferta cena/jakość.
na trwający proces prywatyzacji (zakaz rozporządzania
Kontakty z biurami turystycznymi w tym szczególnie
majątkiem).
ukierunkowanymi na wczasy i wyjazdy zdrowotne.
Zahamowanie procesu prywatyzacji uzdrowisk.
Aktywizacja promocji turystyki uzdrowiskowej w Polsce, Zacieranie
funkcji
uzdrowiskowej
z
wczasową
województwie;
wspólne
działania
promocyjne
w miejscowościach nadmorskich.
uzdrowisk zachodniopomorskich.
Ograniczenia w zawieraniu kontraktów - wymóg określonej
Rozszerzenie działalności o ofertę skierowaną do nowych
odległości do zakładów uzdrowiskowych od miejsca
segmentów.
zamieszkania.
Włączanie się firm ubezpieczeniowych w propagowanie i Rozwój kuracji zastępczych – alternatywnych np. nowe
wspieranie profilaktyki zdrowotnej.
generacje środków farmakologicznych, rozwój chirurgii
bezinwazyjnej.
Rosnące
zainteresowanie
„zdrowym
wypoczynkiem”
i „zdrowymi wczasami” wśród osób młodych.
Rozwój – konkurencji ze strony ośrodków wczasowych, tanich
Postępujący proces starzenia się społeczeństwa w Polsce i
pensjonatów oraz kwater prywatnych w zakresie
Europie Zachodniej (emeryci, osoby starsze – nadal
świadczeń usług noclegowych i gastronomicznych.
stanowią główną grupę klientów).
Wysokie koszty utrzymywania zbędnego majątku przez spółki
uzdrowiskowe (blokowanie możliwości sprzedaży ze
Prognozowane zwiększenie wydatków na lecznictwo
uzdrowiskowe w strukturze Narodowego Funduszu
względu na proces prywatyzacji).
Zdrowia i jego oddziałów.
Rosnąca konkurencja ze strony uzdrowisk litewskich
Rozwój sieci lotnisk powojskowych, w tym po armii
i słowackich, wschodnioniemieckich.
radzieckiej może sprzyjać poprawie dostępności Brak skutecznych rozwiązań w zakresie niwelowania barier
komunikacyjnej
uzdrowisk
(czartery,
prywatne
komunikacyjnych związanych z dostępem do produktu
avionetki), szczególnie dla turystów zagranicznych.
uzdrowiskowego,
Rozwój oferty wspierającej np. golf, imprezy, wycieczki Rozwój silnie konkurencyjnej bazy zdrowotno-uzdrowiskowej
statkiem, kasyna, zaplecze sportowe, aquaparki itd.
w woj. pomorskim np. „nowy kurort” pod Ustką
Współpraca z portem lotniczym w Goleniowie w tym w
(inwestycja w fazie projektu),
zakresie czarterów np. grupy z Niemiec (w tym także Turystyka uzdrowiskowa nie jest postrzegana jako ważne
płd. – zach.) i Danii.
ogniwo procesu leczenia przed- i po szpitalnego,
Kierowanie niewystarczających środków finansowych ze strony
państwa na rozwój i podnoszenia jakości infrastruktury
turystyki uzdrowiskowej w Polsce,
Rozbieżność interesów poszczególnych beneficjentów rozwoju
produktu turystyki uzdrowiskowej w Polsce, inne
oczekiwania mają gminy uzdrowiskowe, inne podmioty
uzdrowiskowe a jeszcze inne Państwo.
Źródło: Opracowanie PART S.A.
Wielkość ruchu turystycznego uzdrowisk statutowych województwa zachodniopomorskiego ma swoje
bezpośrednie odzwierciedlenie w liczbie korzystających z obiektów noclegowych, liczbie udzielonych
noclegów i stopniu wykorzystania miejsc noclegowych, co zostało przedstawione w tabeli 23.
W tym miejscu należy podkreślić, iż województwo zachodniopomorskie jest wiodącym w Polsce, pod
względem wielkości przyjazdowego ruchu turystycznego w uzdrowiskach. W 2003 roku korzystający
z zakwaterowania w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego w zachodniopomorskich uzdrowiskach
stanowili blisko 42% korzystających z tych obiektów w Polsce. Liczba korzystających z
zakwaterowania w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego w Polsce w 2003 roku wynosiła 392 957
osób, z czego województwie zachodniopomorskim z zakładów tych korzystało 164 948 osób
(Turystyka. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2004, s. 26). Przodująca pozycja
zachodniopomorskich uzdrowisk podyktowana jest wielkością ruchu turystycznego w uzdrowiskach
Kołobrzeg i Świnoujście.
Jak z wynika z przedstawianej tabeli 23 wielkość ruchu turystycznego w 2003 roku w porównaniu z
2002 rokiem wzrosła w trzech z badanych miejscowości uzdrowiskowych (Kamieniu Pomorskim,
Kołobrzegu i Świnoujściu) zaś zmalała w Połczynie Zdroju. Na uwagę zasługuje również rosnący
udział turystów z zagranicy w ogólnej liczbie turystów zauważalny w uzdrowiskach nadmorskich.
Z punktu widzenia turystyki uzdrowiskowej istotna jest również długość pobytu turystów w
miejscowościach uzdrowiskowych. W tabeli 24 przedstawiono średnią liczbę noclegów turystów w
poszczególnych uzdrowiskach statutowych województwa zachodniopomorskiego.
Średnia długość pobytu w turystycznych obiektach zakwaterowania w uzdrowiskach statutowych
województwa zachodniopomorskiego wynosiła w 2003 roku przeszło 8 noclegów. Średni pobyt jednej
104
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
osoby wynosił około 10 dni w Kołobrzegu, 8 dni w Świnoujściu i 6 w Połczynie Zdroju, zaś tylko
około trzech dni w Kamieniu Pomorskim. W tym miejscu należy zaznaczyć, iż niski stopień
wykorzystania miejsc noclegowych, jak i niska średnia liczba noclegów w miejscowościach
uzdrowiskowych podyktowana jest ujęciem w tabeli 25 i 26, również turystów których pobyty nie
koniecznie są związane z turystyką uzdrowiskową, a więc na przykład zakwaterowanych w hotelach a
nie w sanatoriach.
Tabela 27 Ruch turystyczny w uzdrowiskach statutowych województwa zachodniopomorskiego w 2002 i 2003 roku
Stopień
wykorzystania
miejsc
noclegowych
w%
Korzystający z noclegów
Udzielone noclegi
Gminy i miasta
uzdrowiskowe
2002
Kamień
Pomorski
Kołobrzeg
17
456
2003
19 894
w tym
cudzoziemcy
Ogółem
2002
2003
2002
2003
2002
5 445
6 657
1 237
1634
17,48
1 658 895
1 748
614
177
336
191
345
56
915
69
274
61,37
52
049
40
000
8 360
6 716
2 511
1 905
40, 38
998
235
1 017
934
128
314
128
204
24
915
30
330
51,38
Połczyn Zdrój
Świnoujście
Źródło: Program budowy krajowego produktu markowego. Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP. Instytut
Turystyki w Krakowie Sp. z o.o, Krynica- Kraków 2003
Tabela 28 Średnia liczba noclegów w turystycznej bazie noclegowej uzdrowiskach statutowych województwa
zachodniopomorskiego
Średnia liczba noclegów
Gminy i miasta
uzdrowiskowe
2002
2003
Kamień Pomorski
3,21
2,99
Kołobrzeg
9,35
9,14
Połczyn Zdrój
6,23
5,96
Świnoujście
7,78
7,94
ogółem
8,54
8,49
Źródło: Program budowy krajowego produktu markowego. Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP. Instytut
Turystyki w Krakowie Sp. z o.o, Krynica- Kraków 2003
105
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Tabela 29
Ruch turystyczny w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego w uzdrowiskach statutowych województwa
zachodniopomorskiego w 2002 roku
Gminy i miasta
Kuracjusze
Osobodni
Stopień
Średnia liczba
pobytu
ogółem
stacjonarni
ambulatoryjni
wykorzystania
łóżek w %
noclegów
uzdrowiskowe
Kamień Pomorski
116 672
6 999
5 309
1 690
76,6
16,67
1 454 551
103 669
93 105
10 564
71,6
14,03
Połczyn Zdrój
287 917
17 717
13 872
3 845
69,4
16,25
Świnoujście
308 555
15 210
15 210
-
75
20,29
2 167 695
143 595
127 496
16 099
72
15,10
Kołobrzeg
ogółem
Źródło: Program budowy krajowego produktu markowego. Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP. Instytut
Turystyki w Krakowie Sp. z o.o, Krynica- Kraków 2003
Analizując informacje przedstawione powyżej należy stwierdzić, iż podkreślają one atuty ruchu turystycznego w
związku z pobytem w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego, a więc w głównych obiektach zakwaterowania
turystów uzdrowiskowych. Warto tu zwrócić przede wszystkim uwagę na wysoki stopień wykorzystania miejsc
noclegowych i długi średni czas pobytu w uzdrowisku. Konieczne jest również zaznaczenie, że wielkość ruchu
turystycznego w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego w dużej mierze zależna jest od wielkości kontraktów
zawartych z Narodowym Funduszem Zdrowia, których wielkość również jest zależna od standardu i
kwalifikacji kadry medycznej. Kontrakty z Narodowym Funduszem Zdrowia stanowią jednak niewielką część
w stosunku do posiadanych możliwości recepcyjnych uzdrowisk. W przypadku więc ruchu turystycznego
kuracjuszy komercyjnych, stanowiących najbardziej pożądaną grupę klientów uzdrowisk, mogących nie tylko
wypełnić wolne miejsca, ale i być znaczącym źródłem dochodu, dużą rolę odgrywa szeroko rozumiana
atrakcyjność uzdrowisk i ich zdolności do zaspokojenia zróżnicowanych i wciąż zmieniających się potrzeb
turystów uzdrowiskowych.
Baza noclegowa umożliwia turystom przebywanie w miejscowościach uzdrowiskowych dłużej niż jeden dzień i
warunkuje ona rozwój funkcji turystycznych. Wielkość bazy noclegowej uznawana jest za podstawowy
wskaźnik zdolności recepcyjnej danej miejscowości, a więc liczby turystów jaką można jednocześnie obsłużyć.
W tabeli 26 przedstawiono bazę noclegową w badanych miejscowościach uzdrowiskowych.
Tabela 30
Baza noclegowa w uzdrowiskach statutowych województwa zachodniopomorskiego w 2003 roku
Miejscowości uzdrowiskowe
Liczba obiektów*
Miejsca noclegowe
Kamień Pomorski
8
733
Kołobrzeg
54
10 458
Połczyn Zdrój
6
582
Świnoujście
78
8894
Źródło: Turystyka w województwie zachodniopomorskim w latach 2001-2003. Urząd Statystyczny w Szczecinie, Szczecin
2004.
106
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
2.3.
Turystyka miejska i kulturowa
Województwo Zachodniopomorskie posiada istotne możliwości w zakresie rozwoju turystyki
miejskiej i kulturowej.
Typowa turystyka miejska to krótkookresowe (kilkudniowe) wyjazdy lub wycieczki do dużych miast,
najczęściej organizowane indywidualnie. Głównym motywem jest ciekawe, urozmaicone spędzenie
czasu, połączone często z potrzebą poznawczą.
Motywacje kulturalne wyjazdów występują w kilku rodzajach turystyki, co sprawia przyjęcie dla tych
form wspólnego terminu nazywanego turystyką kulturową lub kulturalną16.
Turystyka kulturowa często wykracza poza obszary miast, obejmując miejsca istotne historycznie i
kulturowo także na terenach wiejskich. Głównym motywem jest potrzeba poznawcza, związana z
walorami historyczno-kulturowymi lub etnograficznymi danego miejsca.
Do odmian turystyki ściśle związanych z pojęciem turystyki kulturowej i miejskiej można zaliczyć:
 Turystykę poznawczą - motyw poznawczy, chęć zgłębienia informacji o historii, kulturze,
tradycjach.

Uczestnictwo w imprezach - potrzeba uczestnictwa w wydarzeniu, imprezie kulturalnej,
sportowej lub handlowej.

Turystykę objazdową - forma bardzo popularna na zachodzie, preferowana najczęściej przez
turystów zagranicznych, cechą tej formy jest odwiedzanie nie tylko dużych ośrodków miejskich,
ale także mniejszych miejscowości i rozproszonych atrakcji turystycznych – szansa dla rozwoju
małych miejscowości, terenów wiejskich.

Turystykę weekendową miejską - forma coraz bardziej popularna w Polsce, wykorzystywanie
krótkich okresów urlopowo-weekendowych, do wyjazdów poza miejsce zamieszkania, w tym
najczęściej do ośrodków miejskich.

Turystyka alternatywna – oparta na zindywidualizowanym podejściu do turystyki, w tym
rozwijaniu twórczych form podróży, samodzielnej organizacji i planowaniu z założeniem odejścia
od wypoczynku zaprogramowanego dla masowego turysty.

Archeologia edukacyjna – stosunkowo młoda forma turystyki, stanowiąca syntezę turystyki
kulturowej i edukacyjnej (np. odtwarzane wiernie, zgodnie z posiadaną wiedzą historyczną
elementy życia, obyczajów, kultury przodków, pokazy dawnych rzemiosł - udostępniane turystom,
którzy często mają możliwość bezpośredniego uczestnictwa w programach jako „odtwórcy ról”).
W ostatnich latach formy turystyki, których celem było spędzenie urlopu na terenach miejskich,
osiągnęły odpowiednio wskaźnik 42% w przypadku krajowych podroży krótkookresowych i 27%%
wszystkich wyjazdów długookresowych17. Pod tym względem turystyka na terenach miejskich
przewyższa wyraźnie takie kierunki jak wyjazdy „nad morze”, „w góry” czy „nad jeziora”.
Szczególnie w przypadku wyjazdów krótkookresowych pozycja form turystyki związanych z pobytem
w mieście jest niezagrożona.
Dla Województwa Zachodniopomorskiego rozwój turystki miejskiej i kulturowej jest silnie związany
z miejscowościami wzdłuż tematycznych szlaków oraz koncentracją historycznych miejscowości na
przykład istotnych ośrodków turystyki kulturowej wokół osi Szczecin - Stargard Szczeciński (w
promieniu do 40 km), osi Koszalin – Darłowo, osi Kołobrzeg – Kamień Pomorski, miejscowości
wokół Chojny.
16
Władysław W. Gaworecki „Turystyka” PWE W-wa 2000
17
Na podstawie danych z Instytutu Turystyki za 2001 rok
107
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Największy potencjał związany z walorami kulturowymi skupia się wokół historycznych miast, (w
tym zabytki obronne, sakralne, muzea regionalne). Miejsca o największym potencjale rozwoju
turystyki kulturowej i miejskiej to:


-



Obszar wokół osi Szczecin – Stargard Szczeciński;
Szczecin – jako dominujący ośrodek turystyki miejskiej,
Stargard Sz. – „klejnot architektury”, najważniejszy ośrodek turystyki kulturowej obok Szczecina,
historyczne miejscowości w promieniu 40 km, np. Pyrzyce (mury obronne, zabytkowe bramy,
baszty, średniowieczne kościoły), Kołbacz (istotne zabytki architektury sakralnej),
zabytki architektury ogrodowej – ogród dendrologiczny w Glinnej.
 Obszar wokół osi Koszalin – Darłowo;
Koszalin – istotny ośrodek miejski i kulturowy, zachowane ciekawe zabytki np. Katedra z XIV w.,
XV w. Dom Kata, Muzeum Regionalne w XIX w. kamienicy oraz zagroda rybaka
przeniesiona z Dąbek,
Darłowo – Zamek Książąt Pomorskich, Starówka Miasta, Kościół Mariacki z XIV w., Kaplica św.
Gertrudy,
Sianów – zabytkowa fabryka zapałek z możliwością zwiedzania (w grupach), niezwykły ryglowy
Kościół św. St. Kostki z XVIII z korpusem, w którym umieszczono młyńskie koło,
Wioski z „klimatem” oraz zabytkową zabudową np. Jamno, Łabusz, Dąbrowa, Niemica, Osieki
Obszar wokół osi Kamień Pomorski ( Trzebiatów) – Kołobrzeg (trasa średniowiecznych
miast).
- Kamień Pomorski – siedziba Biskupów Kamieńskich , miasto należące do Hanzy, dobrze
zachowane liczne zabytki: Katedra Kamieńska z końca XII w. z wirydarzem, fragmenty
murów obronnych z Bramą Wolińską ( gotyk), kościół klasycystyczny, ratusz gotycki.
- Trzebiatów – zachowane fragmenty gotyckich murów obronnych z Basztą Kaszaną, gotycki
kościół, pałac XVIII/XIX w, układ urbanistyczny z okresu średniowiecza z dobrze
zachowanymi domami mieszczańskimi,
Kołobrzeg – jedno z najstarszych miast na Pomorzu Zachodnim, siedziba Biskupów
Kamieńskich, katedra gotycka z bogatym wyposażeniem wnętrza, gotycka kamienica,
Fortyfikacje, znane uzdrowisko.
Obszary i trasy historyczne;
Obszar wokół Chojny (Cedynia, Chojna, Trzcińsko Zdrój, Moryń, Mieszkowice),
wyspa Wolin (miasto Wolin, Świnoujście oraz okolice),
Człopa – Tuczno,
Rejon Dorzecza Parsęty ( Kołobrzeg – Połczyn Zdrój, śladami Szlaku Solnego
Miasta i miejscowości, z walorami wypoczynkowo-rekreacyjnymi:
Kołobrzeg, Dźwirzyno, Ustronie Morskie,
Gmina Rewal (Rewal, Niechorze, Trzęsacz),
Koszalin i okolice (Koszalin – Mielno).
Małe miasta i miejscowości oraz ich okolice o dużym znaczeniu historyczno-kulturowym:
Świdwin i okolice (np. wioski Klępczewo, Smardzko, Oparzno, Wilczkowo),
Gryfice,
Połczyn Zdrój, Czaplinek
Choszczno, Recz,
Sławno i okolice (wioski z ryglową zabudową)
108
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Nowe Warpno i okolice,
Płoty,
Goleniów
Barlinek
Istotny potencjał rozwoju turystyki kulturowej Województwa jest związany z historycznymi i
tematycznymi szlakami – wzdłuż miast i miejscowości (także na terenach wiejskich):
 Szlak Cysterski – Szczecin – Wolin – Koszalin - Bukowo Morskie - Marianowo – Recz –
Pełczyce – Cedynia – Kołbacz.
 Szlak Henzeatyckich Kupców - Szczecin, Białogard), Dąbie, Darłowo, Goleniów, Gryfice,
Gryfino, Kamień Pomorski, Stargard Szczeciński, Trzebiatów, Kołobrzeg, Koszalin, Sławno,
Wolin.
 Szlak Misyjny Ottona z Bambergu – m.in. takie miejscowości jak:
I misja chrystianizacyjna: Stargard - Pyrzyce (studzienka) - Kamień Pomorski- Wolin - Szczecin
- Gartz (wyspa Uznam po stronie niemieckiej) - Lubin (Wolin) - Cerkwica (studzienka) - Kłodno
k/Trzebiatowa - Kołobrzeg – Białogard.
II misja Chrystianizacyjna: Dymin (Niemcy), Wolin, Szczecin, Kamień - w kierunku Gniezna
( Wielkopolska)
 Szlaki obiektów przemysłowych (np. Kolejek Wąskotorowych – Nadmorska Kolej
Wąskotorowa) , Latarni Morskich ( Świnoujście, Międzyzdroje, Niechorze, Kołobrzeg, Gąski,
Darowo, Jarosławiec), Elektrowni Wodnych, czynnych (na Redze: Resko, Lisowo, Smolęcin
k.Gryfic, na Drawie: Borowo, Kamienna, na Radwi: Rosnowo j. Hajka ), Młynów, Browarów i
Gorzelni).
 Szlak „uzdrowisk cesarskich18” (Świnoujście, Kołobrzeg, Połczyn Zdrój, Kołobrzeg).
 Szlak Wikingów – Cieśninami wejściowymi Odry ( Dziwna Świna, Piana) do Wolina.
 Szlak Zakonów Rycerskich - Templariuszy i Joannitów; m.in. Stare Sławno, Sławska k.
Sławna, Gościno i Myślino k. Kołobrzegu, Darłowo, Czaplinek, Świdwin, Pęzino, Stargard,
Chojna, Rurka, Swobnica.
 Szlak szwedzki – Szczecin, Świnoujście, Stargard Szczeciński, Nowe Warpno, Wolin, Kołobrzeg,
Darłowo.
 Szlak Solny – Kołobrzeg, Karlino, Białogard, Połczyn Zdrój, Czaplinek, Wałcz, Różewo- w
kierunku Piły.
 Europejski Szlak Cegły Gotyckiej – m.in. Moryń, Chojna, Trzcińsko - Zdrój, Myślibórz,
Lipiany, Pyrzyce, Stargard Szczeciński, Szczecin, Kamień Pomorski, Trzebiatów, Kołobrzeg,
Koszalin, Darłowo.
 Bałtycki Szlak Kulturowo – Turystyczny Umocnień Fortecznych – Świnoujście, Szczecin,
Kołobrzeg.
 Inne (np. zamków i pałaców)
Istotne znaczenie dla rozwoju turystyki kulturowej mogą mieć rejony związane z historią (działaniami
i walkami) II wojny światowej:
 Wał Pomorski – rejon słynnych umocnień (Zdbice, Strzaliny, Mirosławiec, Szczecinek).
 Rejon forsowania Odry (Siekierki – Gozdowice – Czelin).
 Wyspy Wolin i Uznam (tajne poniemieckie bazy wojskowe – próby z wyrzutnią rakiet V1 i V2).
Szlak uzdrowisk zachodniopomorskich nazywany potocznie „szlakiem uzdrowisk cesarskich”, wg autorów jest nazwą wartą promowania
ze względu na silniejszy odbiór marketingowy.
18
109
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego


Borne Sulinowo (dawny poniemiecki i proradziecki garnizon i baza wojskowa).
Świnoujście – Świnoujski Rejon Umocniony (klucz do Odry, fortyfikacje i umocnienia).
Na terenach wiejskich znajduje się kilkadziesiąt rozsianych obiektów i atrakcji mogących
bezpośrednio generować ruch turystycznych do danego miejsca np.:
 Zespół parkowo-pałacowy z ogrodem dendrologicznym w Przelewicach.
 Trzęsacz – słynne ruiny kościoła oraz zespół pałacowy.
 Zamki i Pałace (np. w Pęzinie, Tucznie, Krągu, Maciejewie, Nosowo, Strzekęcin).
 Zespoły poklasztorne (np. w Kołbaczu, Marianowie ).
 Zabudowania dworsko – folwarczne ( np. obiekty w gminach Gościno, Rymań),
 Groby megalityczne ( Manowo, Borkowo k. Kragu, Krepcewo, Pomietowo, Dolice powiat
Stargard Szczeciński)
Przeprowadzenie wnikliwej analizy wnętrza produktu turystyki miejskiej i kulturowej
pozwoliło zidentyfikować jego siły i słabości.
Tabela 31 Silne i słabe strony produktu turystyki miejskiej i kulturowej
Silne strony
Słabe strony
Bogate tło historyczne, w tym powiązane z historią Europy Kojarzenie Pomorza Zachodniego głównie z pasem
poprzez zakony Templariuszy, Joannitów, Cysterski,
nadmorskim.
szlaki handlowe (solny, kupców hanzeatyckich).
Brak lub trudno dostępna informacja o ofercie kulturalnej w
Położenie głównego ośrodka turystyki miejskiej Szczecina
całym regionie Województwa.
(nad Zalewem, przy ujściu Odry, w obszarze Brak wypromowanych znaczących imprez kulturalnych
przygranicznym).
w Szczecinie mogących generować ruch turystyczny
Różnorodność atrakcji kulturowych przy zachowaniu
w głównym ośrodku miejskim.
szczególnego charakteru, specyfiki regionu.
Estetyka miast i wsi – łączenie zabudowy z wielkiej płyty
Liczne szlaki historyczne i turystyczne, w tym powiązane z
z zabytkami, skutki zniszczeń wojennych – niedokończony
odpowiednikami szlaków europejskich.
procesy odbudowy miast po zniszczeniach wojennych.
Bogata i urozmaicona baza noclegowa Szczecina i obszaru Słaba promocja turystyczna regionu w zakresie turystyki
nadmorskiego.
kulturowej.
Aktywność, zaangażowanie środowisk twórczych, pro- Słabe zaplecze turystyczne w małych miejscowościach
historycznych i pro-kulturalnych, w tym silne
śródlądowych na szlakach historycznych,
środowisko jazzmanów (w Szczecinie), miłośników Problemy komunikacyjne (słaba dostępność) uniemożliwiające
muzyki poważnej, sztuki, muzealników itd.
lub ograniczające turystom korzystania z turystyki
Ciekawa oferta imprez kulturalnych o zasięgu regionalnym.
kulturowej w szerszym zakresie,
Cześć imprez kulturalnych nakłada się terminowo, a w wielu
przypadkach występuje zbytnia koncentracja tego typu
imprez lub też ich brak,
Niektóre obiekty historyczne są niedostępne dla potencjalnych
turystów;
widoczny
niedorozwój
w
zakresie
zagospodarowania turystycznego wielu tego typu
obiektów miejscowościach wiodących np. w Szczecinie.
Źródło: Opracowanie PART S.A.
Zaplecze i potencjał turystyczny produktu turystyki miejskiej i kulturowej
110
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Województwo Zachodniopomorskie charakteryzuje szczególna mieszanka historyczno-kulturowa
mająca swoje przełożenie na różnorodność form i charakteru atrakcji turystycznych, w tym obiektów
o charakterze zabytkowym wpływających bezpośrednio na generowanie ruchu turystycznego w
Regionie. Łączna liczba zabytków na terenie Województwa wpisanych do rejestru wynosi
odpowiednio: 2 893 nieruchomych oraz 1 547 ruchomych, ponadto 89 612 dóbr nieruchomych i 10
764 ruchomych chronionych na podstawie art. 4 pkt 3 ustawy o ochronie dóbr kultury.
Na zaplecze turystyczne produktu turystyki miejskiej oraz kulturowej Województwa
Zachodniopomorskiego składają się takie elementy jak:
 Imprezy kulturalne i sportowe, targi, wystawy, wydarzenia (najbardziej znane imprezy regionu to
Festiwal Gwiazd w Międzyzdrojach, FAMA w Świnoujściu, Festiwal Wikingów w Wolinie,
Święto Morza (m.in. Kołobrzeg, Szczecin). Szczecin, Kamień Pomorski, Stargard Szczeciński,
Świnoujście słyną z koncertów i festiwali muzyki poważnej, w Szczecinie dynamicznie rozwija
się oferta imprez jazzowych).
 Atrakcje historyczne i kulturowe, w tym:
układ urbanistyczny miast (w tym np. Darłowo, Gryfice, Lipiany, Barlinek, Trzebiatów, Połczyn
Zdrój, Świdwin, Białogard, Resko, Nowogard, Karlino, Lipiany),
systemy umocnień i murów obronnych (np. Stargard Szczeciński, Chojna, Trzcińsko Zdrój,
Kołobrzeg, Koszalin, Pyrzyce, Moryń, Recz),
zabytki sakralne (m.in. Stargard Sz., Darłowo, Chojna, Kołobrzeg, Kamień Pomorski, Sławno,
Kołbacz, Trzebiatów),
zabytki techniki przemysłowej (np. latarnie morskie, stare browary, gorzelnie – np. „Starka” w
Szczecinie, fabryka zapałek w Sianowie, elektrownie wodne, spichlerze w Karlinie,
Białogardzie, Nowym Worowie, Niemicy i Darłowie),
obiekty militarne z okresów wojen światowych oraz poradzieckie (w tym forty w Świnoujściu,
Czapa Hitlera w Wałczu, bunkry w Strzalinach, dawny garnizon niemiecki oraz baza
poradziecka w Bornym Sulinowie),
stanowiska archeologiczne (381 wg rejestru zabytków, w tym w Chwarszczanach i Rurce),
grodziska, cmentarzyska, grobowce megalityczne, miejsca kultu (np. kamienne kręgi w
Grzybnicy, grodziska np. w Budzistowie, kurhany w Gronowie).
 Zaplecze rozrywkowe (silna koncentracja w największych miastach Szczecinie i Koszalinie oraz
w kurortach i nadmorskich ośrodkach np. Świnoujście, Kołobrzeg, gmina Rewal).
 Zaplecze sportowo-rekreacyjne (dobrze rozwinięte w Szczecinie, Stargardzie, Koszalinie, Wałczu,
ponadto w miastach nadmorskich np. Rewal, Kołobrzeg, parki wodne w Choszcznie, Gryfinie,
Szczecinku, Świdwinie).
 Zaplecze noclegowe i gastronomiczne (najlepszą ofertą dysponuje Szczecin oraz miasta w pasie
nadmorskim np. Kołobrzeg, Koszalin, Międzyzdroje, Świnoujście).
 Zaplecze usług turystycznych (obszar o największym potencjale rozwoju, szczególnie możliwe
wykorzystanie flotylli statków do celów stricte turystycznych - obecnie głównie cele handlowe).
Najlepiej rozwiniętym zapleczem dla produktu turystyki miejskiej i kulturowej dysponuje największy
ośrodek miejski Szczecin. Miasto posiada bardzo dobrze rozwiniętą siecią hoteli różnej kategorii, o
zróżnicowanej ofercie cenowej. Szczecin posiada także najbogatszą ofertę gastronomiczną,
rozrywkową i kulturalną, choć pod tym względem odstaje już wyraźnie od takich miast jak Gdańsk,
Kraków czy Łódź. Skromne, choć przyzwoite jakościowo i konkurencyjne cenowo zaplecze posiada
Stargard Szczeciński, mający ogromny potencjał w zakresie wzmocnienia produktu turystyki
miejskiej, w osi z ośrodkiem szczecińskim. Główny walor turystyczny Stargardu stanowią zabytki, w
tym obok Kolegiaty i Ratusza, zachowany średniowieczny układ zabudowy z fragmentami murów
obronnych, systemem baszt, bastei i bram miejskich. Okalające serce starego miasta planty, należą do
największych w Polsce.
111
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Pozostałe analizowane miejscowości, z wyjątkiem miast nadmorskich, dysponują stosunkowo słabym
zapleczem, szczególnie w zakresie oferty rozrywkowej (wieczorowej i nocnej), bardzo istotnej w
kontekście obsługi turystów w tym segmencie produktu.
Największy, niewykorzystany potencjał rozwoju produktu jest związany z możliwością rozwoju
turystyki kulturowej w oparciu o historyczne szlaki (handlowe, tematyczne).
Analiza produktu turystyki miejskiej i kulturowej pozwoliła określić szanse i zagrożenia, które
znajdują się w otoczeniu tego produktu.
Tabela 32 Analiza szans i zagrożeń.
Szanse
Zagrożenia
Oczekiwany wzrost średnich dochodów społeczeństwa, Rosnąca uciążliwość oraz zatłoczenie dużych miast, w tym
tworzenie się w społeczeństwie klasy średniej w
Szczecina na skutek wzrostu natężenia ruchu.
Polsce.
Trudne do rozwiązania problemy komunikacyjne dużych miast,
Możliwość zainteresowania nowych rynków europejskich
w tym Szczecina.
dzięki integracji z UE oraz rozwojowi szlaków Silna promocja i rosnąca oferta kulturalna największych
komunikacyjnych i tanich przewoźników.
krajowych ośrodków miejskich, w tym Gdańska, Łodzi,
Intensyfikacja współpracy w ramach Euroregionu Pomerania
Wrocławia, Krakowa.
–, w tym wykorzystanie położenia Szczecina Intensyfikacja
promocji,
w
tym
specjalnych
ofert
np. najlepsze warunki na linii Malmoe – Szczecin weekendowych przez zachodnie stolice europejskie np.
Berlin (wg programu Baltic Bridge) do stworzenia
Kopenhaga, Sztokholm, Berlin.
głównego centrum sportów wodnych.
Rosnące bezrobocie mogące wpłynąć na osłabienie skłonności
Organizacja znaczących imprez sportowych (dla młodzieży)
do podróży najuboższej części polskiego społeczeństwa.
może przyczynić się do popularyzacji przyjazdów do
Globalny
trend osłabienia zainteresowania turystów wizytami
Szczecina.
w tradycyjnych muzeach i galeriach.
Rozwój floty statków – pełniących obecnie głównie funkcję
sklepów
wolnocłowych
w kierunku
działalności Niedoinwestowanie infrastrukturalne wielu miejscowości
turystycznych i obszarów co powoduje koncentrację prac
turystycznej.
remontowych dróg i ulic w okresie sezonu turystycznego;
Spodziewany wzrost przyjazdów turystów z krajów
duża
uciążliwośći
dla
zmotoryzowanego
turysty
sąsiednich, w tym Danii, Szwecji, Niemiec.
zagranicznego,
Rozwój wodnych szlaków komunikacyjnych i transportowych Pojawiający się corocznie problem korkowania się głównych
w województwie, w tym na Odrze.
szlaków
komunikacyjnych
w
województwie
Planowany rozwój portu lotniczego w Goleniowie, w tym
obsługa nowych kierunków, szansa na współpracę z
tanimi przewoźnikami np. Ryanair.
zachodniopomorskim.
Źródło: Opracowanie PART S.A.
2.4.
Turystyka wypoczynkowo-rekreacyjna
Do najpopularniejszych obecnie form turystyki wypoczynkowo-rekreacyjnej w Województwie
Zachodniopomorskim należą:
wypoczynek nadmorski określany jako słońce-morze-plaża,
wypoczynek nad jeziorami i rzekami oraz nad innymi zbiornikami wodnymi.
Turystyka nadmorska (słońce-morze-plaża) to obecnie najpopularniejszy rodzaj wypoczynku zarówno
w Polsce (ok. 22% wyjazdów) jak i Europie (ok. 35%). W Polsce dużym powodzeniem cieszy się
także wypoczynek nad jeziorami ok. 16% wyjazdów długookresowych.
Najlepsze w kraju warunki naturalne dla turystyki w pasie nadmorskim decydują o silnie
turystycznym profilu całego Regionu.
112
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Zaplecze i potencjał turystyczny produktu
Wypoczynek słońce-morze-plaża
Są tylko dwa regiony w Polsce - Województwo Zachodniopomorskie i pomorskie, gdzie można
rozwijać turystykę wypoczynkową typu słońce-morze-plaża. Potencjał produktu stanowi 185 km pas
wybrzeża (obecnie intensywnie eksploatuje się ok. 82 km pas wybrzeża), z którego jak się szacuje ok.
130 km jest predestynowana do celów turystyczno-rekreacyjnych – m.in. dzięki szerokim
piaszczystym plażom. Obecnie w Województwie funkcjonują 32 kąpieliska nadmorskie, w tym
największe skupienie w gminach Rewal (7), Mielno (6) oraz Darłowo (5). Dodatkowo ważnym
potencjałem obszaru Wybrzeża Zachodniopomorskiego jest korzystny mikroklimat, otulina leśna, czy
zróżnicowanie nadmorskich form krajobrazowych, w tym brzeg klifowy, wydmy.
Inne istotne elementy zaplecza produktu to:
 Baza noclegowa (ok. 120 tys. miejsc, w tym ok. 1/5 całosezonowych; ośrodki wczasowe,
kolonijne, sanatoryjne – najwyższe w Polsce zagęszczenie bazy noclegowej).
 Baza gastronomiczna (głównie sezonowe punkty gastronomiczne, oferta skupia się głównie na
potrawach rybnych, zdolność do obsłużenia w sezonie ok. 400 tys. osób dziennie).
 Baza uzupełniająca:
rozrywkowa (średni standard, koncentracja w gminie Rewal, Międzyzdrojach, Kołobrzegu oraz
Mielnie; dyskoteki, kluby nocne, dancingi, kawiarnie, puby itp.)
sportowa (potencjał bazy sportowej znajduje się w fazie intensywnego rozwoju, obecnie stan bazy
sportowej Wybrzeża należy określić jako niezadowalający).
 Imprezy (ogromna liczba imprez w sezonie: m.in. promocyjne organizowane przez firmy, imprezy
cykliczne organizowane przez gminy).
Wnioski
Rozbudowa zaplecza turystyki wypoczynkowej nadmorskiej oraz zwiększanie potencjału, powinno
bazować głównie na możliwościach stworzenia warunków do przedłużenia sezonu. Dlatego
transformacja i rozwój bazy noclegowej sezonowej w całosezonową powinny korespondować z
powstawaniem oferty oraz atrakcji mogących wpłynąć na przyjazdy poza okresem letnim. Ważnym
elementem jest także promocja obszaru jako miejsca atrakcyjnego przez cały rok. W przypadku
potencjału plaż wciąż istnieją znaczące możliwości rozwoju (ok. 50 km linia brzegowa). Planowanie i
wytyczanie nowych kąpielisk powinno uwzględniać lokalne uwarunkowania zagospodarowania
terenu, strategie lokalne gmin oraz prognozę wzrostu liczby turystów na danym obszarze.
W przypadku elementów mogących przedłużyć sezon należy wymienić:
kompleksy wodne (aquaparki, pływalnie, baseny solankowe i geotermalne),
kompleksy sportowe (hale sportowe, fitness, korty tenisowe),
pola golfowe (elementy driving range, putting green),
trasy dla crossu rowerowego, quadów, motocrossu,
mariny morskie z zapleczem hotelowo-rekreacyjnym,
zaplecze edukacyjne, w tym infrastruktura dla „zielonych szkół”,
baza rozrywkowa (modny kurort może cieszyć się powodzeniem przez cały rok),
zaplecze kulturowo-historyczne (wykorzystanie atrakcyjności kulturowej niektórych miasteczek
nadmorskich oraz sąsiednich miejscowości, np. Darłowo, Kołobrzeg, Świnoujście, Ustronie
Morskie w niewielkim oddaleniu od morza Kamień Pomorski, Trzebiatów, Sławno, Koszalin).
113
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Zaplecze - wypoczynek nad jeziorami
W Województwie Zachodniopomorskim w pasie 5 pojezierzy (Drawskie, Myśliborskie, Ińskie,
Wałeckie i Wełtyńskie19) znajduje się 1250 jezior, w tym ok. ¼ to jeziora duże (pow.20 ha). Inna
cecha pojezierzy to znaczący udział powierzchni leśnych, w tym stref krajobrazu chronionego. Wiele
jezior znajduje się w naturalnych układach sieci wodnych; stworzonych najczęściej przez rzeczne
cieki wodne.
Podstawowe zaplecze dla wypoczynku nad jeziorami stanowią:
 Baza noclegowa (ok. 9,5 tys. miejsc, w tym ok. ¼ całosezonowe; ośrodki wczasowe, kolonijne,
sportowe).
 Baza gastronomiczna (niewielkie zróżnicowanie oferty, w sąsiedztwie jezior i kąpielisk
przeważają obiekty sezonowe).


Baza uzupełniająca:
rozrywkowa (przeciętna oferta, zdecydowanie słabsza niż w pasie nadmorskim),
sportowa (w niektórych miastach istnieją rozwinięte centra sportowe, np. Szczecinek i Wałcz).
Imprezy (pojedyncze imprezy o uznanej marce np. Festiwal Filmowy w Ińsku, w niewielkim
stopniu wpływają na generowanie ruchu turystycznego).
Wnioski
W porównaniu do innych obszarów pojeziernych, pojezierza zachodniopomorskie posiadają znaczące
możliwości rozwoju bazy wypoczynkowej20.
Należy przede wszystkim zadbać o przystosowanie obecnej bazy do potrzeb i wymogów rynku, w tym
konieczność modernizacji dawnych ośrodków wczasowych, kolonijnych, a także przygotowanie
atrakcyjnej oferty dla rodzin i młodzieży.
Rozwój turystyki wypoczynkowej pojeziernej powinien korespondować z budową oferty i zaplecza w
zakresie wypoczynku na obszarach leśnych i wiejskich, w tym strefach przyrody chronionej.
Pojezierza zachodniopomorskie są predestynowane do wypoczynku proekologicznego, dlatego obok
rozwijania rekreacji pojeziernej należy zadbać o zagospodarowanie na potrzeby turystyki bogatych
kompleksów leśnych z uwzględnieniem reżimów stref chronionych.
Analiza potencjału i zaplecza turystyki miejskiej i kulturowej pozwala na wskazanie głównych silnych
i słabych stron produktu turystyki wypoczynkowej.
Tabela 33 Silne i słabe strony produktu.
Silne strony
Słabe strony
obszar nadmorski
obszar nadmorski
Szerokie piaszczyste plaże.
Brak charakteru i wyróżników – efekt upodabniania się
kąpielisk nadmorskich.
Bogata oferta kulturalna i rozrywkowa.
Walory środowiska, w tym bogata otulina leśna, brzegi Krótki sezon - warunki klimatyczne Wybrzeża ograniczają
trwanie sezonu turystycznego do max 3 m-cy.
klifowe, wydmy itp.
Niedostateczna
oferta oraz infrastruktura turystyczna
Bogata i zróżnicowana oferta noclegowa – wysoka
pozwalająca na przedłużenie sezonu poza okres letni
konkurencja wymusza podnoszenie standardu oraz
(czerwiec-sierpień).
ogranicza podwyższanie cen.
się
stref
funkcji
wypoczynkowych
Otwartość plaż – brak prywatnych plaż rekreacyjnych, „Zlewanie”
i uzdrowiskowych – brak wydzielonych stref ciszy.
zasada dostępności (dobro ogólne).
Wysoka wrażliwość na warunki pogodowe – spadek
Bogata historia i tradycje kąpielisk nadmorskich.
temperatur, wysokie opady deszczów.
Morski mikroklimat – stanowi czynnik dodatkowo
Stosunkowo
niski odsetek bazy całosezonowej na tle kraju.
podnoszący atrakcyjność wyjazdów wypoczynkowych
19
umowna nazwa obszaru, nie figurująca w literaturze geograficznej
20
na podstawie analizy RCSS – Możliwości Rozwoju Turystyki w Polsce Północno-Zachodniej Szczecin’1999
114
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
nad morze.
Niska estetyka architektury nadmorskiej - szczególnie w
zakresie drobnego handlu, gastronomii oraz ośrodków
Bogata oferta handlowa oraz usług dodatkowych np.
wczasowo-kolonijnych.
wycieczki statkiem po morzu, wędkarstwo morskie,
loty turystyczne nad Wybrzeżem itp.
Rosnące zagęszczenie plaż – niektóre plaże funkcjonują na
granicy pojemności np. Kołobrzeg.
Atrakcje sportowe na plażach – szczególnie w okresie
letnim np. siatkówka plażowa, paralotnie,
Ograniczenia komunikacyjne – szczególnie w okresie sezonu
letniego – pas nadmorski należy do trudno przejezdnych.
Bogate możliwości w zakresie rozwijania turystyki i sportów
wodnych np. skutery wodne, jazda na nartach Niedostateczna współpraca pomiędzy gminami nadmorskimi w
wodnych, jachting.
zakresie wspólnej promocji, informacji, czy wspólnych
działań w zakresie turystyki (np. turysta z Międzyzdrojów
nie ma żadnych informacji nt. oferty kulturalnej
pobliskiego Świnoujścia).
obszar pojezierzy
Stosunkowo wysoka czystość akwenów pojeziernych (np.
Poj. Ińskie należy do najczystszych w kraju).
obszar pojezierzy
Dostępność komunikacyjna – szczególnie uciążliwe połączenia
kolejowe z województw Polski Centralnej np.
mazowieckiego i łódzkiego.
Niskie ceny na tle oferty nadmorskiej oraz konkurencyjnego Brak
zintegrowanego
szlaku
wodnego
pojezierzy
regionu Meklemburgii-Pomorza Przedniego.
pozwalającego na komunikacje wodną pomiędzy
poszczególnymi akwenami pojezierzy (jedynie możliwość
Wybitne walory przyrodnicze i krajobrazowe - obszary
przepłynięcia kajakiem na niektórych odcinkach
rezerwatów i parków krajobrazowych (w tym Iński
pomiędzy jeziorami)
i Drawski Park Krajobrazowy, Drawieński Park
Narodowy).
Niewielka skala imprez kulturalnych i sportowych na tle oferty
pasa nadmorskiego
Małe kameralne miasteczka, zapewniające spokój, intymny
wypoczynek w oddaleniu od wielkomiejskiego gwaru.
Niedostateczna oferta noclegowa – szczególnie słabe
zróżnicowanie oferty ze względu na preferencje
Dobre warunki do uprawiania tradycyjnych sportów
i wymagania turystów
wodnych np. kajakarstwa, żeglarstwa.
Znakomite warunki dla uprawiania wędkarstwa, turystyki Niewielka ilość atrakcji poza sezonem mogących wydłużyć
okres wyjazdów turystycznych do pasa pojezierzy
edukacyjnej, ekologicznej, czy ornitologicznej.
słabsza
promocja
w
stosunku
do
Bogata historia większości miast i miejscowości Zdecydowanie
konkurencyjnych obszarów np. Pojezierza Mazurskiego
pojeziernych np. Czaplinka (Tempelburg), Drawska
czy Meklemburgii-Pomorza Przedniego
Pomorskiego i Starego Drawska (Drahim), Szczecinka,
Barlinka, Wałcza, Bornego Sulinowa itp.
Źródło: Opracowanie PART S.A.
Analiza otoczenia produktu turystyki wypoczynkowej pozwoliła zidentyfikować szanse i
zagrożenia.
Tabela 34 Analiza szans i zagrożeń.
Szanse
Zagrożenia
Funkcjonowanie w ramach struktur Unii Europejskiej.
Dynamiczny rozwój pobliskiego regionu MeklemburgiiPomorza Przedniego jako m.in. obszaru turystyki
Rozwój przyjazdów turystów z krajów sąsiednich Niemiec
wypoczynkowo-rekreacyjnej (morsko-pojeziernej).
oraz
Skandynawii
(budowa
nowych
terminali
pasażerskich).
Redukcja lub ograniczenie działalności zakładowych ośrodków
wczasowych – ograniczenie skali bezpośredniego
Szansa wydłużenie sezonu dzięki:
refundowania wczasów lub kolonii dziecięcych.
rozwojowi
infrastruktury
oraz
oferty
usług
Brak
lub ograniczone środki na rozwój infrastruktury
turystycznych i okołoturystycznych,
szczególnie w przypadku gmin pojeziernych (wysokie
modzie na turystykę weekendową z wykorzystaniem
bezrobocie).
turystyki aktywnej oraz specjalistycznej np. pieszej,
Ograniczona
dostępność komunikacyjna, szczególnie w pasie
rowerowe i konnej,
pojezierzy (połączenia kolejowe z Warszawą).
rozwojowi jachtingu jachtingu i infrastruktury turystyki
Problemy z efektem tzw. „kurczenia” się plaż w przypadku
wodnej,
kąpielisk morskich niektórych gmin np. Ustronie Morskie.
ociepleniu klimatu w kontekście więcej słońca i pogody
Rosnąca
konkurencja ze strony sąsiednich regionów
bardziej przewidywalnej.
krajowych – lubuskiego (pojezierza), wielkopolskiego
Poprawa komunikacji powietrzno-morskiej: rozwój marin,
(pojezierza)
oraz
pomorskiego
(pojezierza
portów,
małych
lotnisk,
możliwość
kombinacji
oraz wybrzeże morskie).
komunikacji tj. część trasy pieszo, część rowerem, część
Moda na Mazury, w tym rekreację aktywną, może hamować
kajakiem itp.
rozwój turystyki na pojezierzach zachodniopomorskich.
Aktywizacja gospodarcza strefy przygranicznej w zakresie
Silna
konkurencja ze strony południowo-europejskich
rozwoju turystyki usługowej i zakupowej (np. usługi
115
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
medyczne, fryzjerskie).
obszarów nadmorskich (Grecja, Chorwacja, Cypr,
Hiszpania, Turcja, Bułgaria) – dłuższy sezon, cieplejsza
Rozwój nowych, kompleksowych inwestycji turystycznych
woda o lepszej przejrzystości, atrakcyjne ceny.
i para-turystycznych np. Bagicz - Ustronie Morskie, na
wzór centów wodnych w Gryfinie i Darłowie,
Dzika turystyka plażowa – rozwija się na działkach
prywatnych, zagrożenie zanieczyszczenia plaż,
Rozwijająca się oferta kulturalna jako istotne uzupełnienie
wypoczynku nadmorskiego.
Istotny potencjał w zakresie wzrostu ruchu turystycznego w
Pasie pojezierzy.
Niska skłonność partnera niemieckiego do zwiększania
przepustowości
i
przekwalifikowania
przejścia
granicznego w Świnoujściu.
Systematyczne podnoszenie standardu bazy noclegowej i
gastronomicznej
Wyraźna tendencja rozwoju usług oraz infrastruktury mającej
na celu wydłużenie sezonu.
Rozwój turystyki objazdowej, w tym nadmorskiej.
Źródło: Opracowanie PART S.A.
2.5.
Turystyka przygraniczna i morska
Granica morska na odcinku 184,9 km, centralne usytuowanie w obszarze Euroregionu Pomerania,
bezpośrednie, na odcinku 186,6 km, graniczenie z Niemcami i bliskie położenie w stosunku do dużych
aglomeracji (Berlin) oraz szlaków tranzytowych i wodnych (rz. Odra) oznacza, że województwo jest
predestynowane do rozwoju turystyki przygranicznej i morskiej. Potwierdzeniem tego jest min. fakt,
że ruch pasażerów w portach morskich Województwa w roku 2000 wyniósł 90,8% (2051,7 tys.) w
skali kraju21.
Z turystyką przygraniczną związane są gminy położone bezpośrednio przy granicy polsko –
niemieckiej. Gminy te jednocześnie znajdują się w dolinie Odry:
 Stepnica i Goleniów (pow. goleniowski).
 Szczecin.
 Gryfino, Widuchowa, Chojna, Cedynia, Mieszkowice (pow. gryfiński).
 Nowe Warpno, Police, Kołbaskowo, Dobra (pow. policki).
W pasie nadmorskim znajdują się z kolei gminy:
 Postomino i Darłowo (pow. sławieński).
 Mielno, Będzino (pow. koszaliński).
 Ustronie Morskie (pow. kołobrzeski).
 Kołobrzeg.
 Trzebiatów, Rewal (pow. gryficki).
 Dziwnów, Wolin, Międzyzdroje, Kamień Pomorski (pow. kamieński).
 Świnoujście.
Szczególne znacznie mają gminy Świnoujście, Międzyzdroje i Wolin oraz Kamień Pomorski. Pomimo
tego, że są bardziej związane z pasem nadmorskim niż przygranicznym ich rola w turystyce
przygranicznej jest znaczna. Wynika to z położenia na śródlądowych szlakach wodnych
prowadzących z Zalewu Szczecińskiego do Morza Bałtyckiego a w przypadku Świnoujścia
dodatkowo lądowego graniczenia z Niemcami.
Elementy różnicujące
Turystykę przygraniczną i morską należy traktować jako produkt markowy Województwa, ponieważ
elementy ją wyróżniające stanowią o jej sile i przewadze konkurencyjnej. Ten rodzaj turystyki jest
szansą nie tylko dla ww. gmin, ale i całego Województwa. Do jej wykorzystania należy dołożyć
21
Źródło: www.logistyka.net.pl, dotyczy portów: Świnoujście, Nowe Warpno, Kołobrzeg.
116
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
wszelkich starań już teraz, gdyż sąsiednie, konkurencyjne regiony (woj. lubuskie, wielkopolskie,
pomorskie i Meklemburgia-Pomorze Przednie) wykazują większą inicjatywę i zaangażowanie
środków pieniężnych, przez co mogą doprowadzić do przejęcia ruchu turystycznego przyczyniając się
do spadku przychodów z tej formy turystyki w Regionie. Do elementów stanowiących o wyjątkowości
Województwa zalicza się:
 Umiejscowienie na terytorium Województwa wszystkich rodzajów przejść granicznych (pieszych,
samochodowych, rzecznych, morskich i powietrznych), co stanowi podstawę do rozwoju
wariantowych form przemieszczania się i transportu.
 Obsługę przez porty zachodniopomorskie ruchu pasażerskiego.
 Fakt, że szybciej można dotrzeć z Berlina do Morza Bałtyckiego Odrą przez Szczecin niż
niemieckimi szlakami wodnymi przez Rostock.
 Połączenie polskiej sieci wodnej z europejskim systemem dróg wodnych przez kanały Odra Havela i Odra – Szprewa prowadzącymi do Berlina.
 Wyjątkowe walory naturalne:
doliny Odry, zachodniej części Pojezierza Myśliborskiego obejmującej rozległe tereny
wrzosowisk i historycznych miast Cedyni, Trzcińska, Morynia i Chojny,
parki i rezerwaty.
 Największą grupę przyjeżdżających na zakupy są Niemcy.
 Szczecin posiada duży potencjał rozwoju turystyki wodnej.
 Morska granica z Danią, Szwecją.
 Położenie regionu na szlakach tranzytowych ze Skandynawii i z Niemiec.
Formy turystyki najbardziej adekwatne do implementacji na obszarze transgranicznym
województwa zachodniopomorskiego oraz przy aktywnej współpracy w obszarze przemysłu
turystycznego z sąsiadem niemieckim to:
 turystyka hippiczna (jazda konna: rekreacyjna i hipoterapia),
 turystyka rowerowa,
 turystyka sportowa,
 oferty turystyczne skierowane do młodzieży,
 turystka nawodna (w oparciu przede wszystkim o możliwości turystyczne Zalewu Szczecińskiego
np. jachting),
 turystyka wędkarska,
 turystyka ornitologiczna,
 eksploracja obiektów historycznych,
 ekoturystyka,
 wypoczynek świąteczno-weekendowy,
 turystyka kongresowo-konferencyjna,
 turystyka medyczna,
 turystyka usługowo-handlowa,
 turystyka kulturowa i miejska,
 turystyka techniczna i poprzemysłowa (np. wykorzystanie do celów turystycznych dawnej fabryki
benzyny syntetycznej w Policach),
 turystyka specjalistyczna lub specyficzna dla danego obszaru („urlop w leśniczówce, u rybaka,
łowiectwo).
Formy turystyki
W oparciu o powyższe elementy wyróżniające tereny nadgraniczne i nadmorskie można powiedzieć,
że turystyka przygraniczna Województwa Zachodniopomorskiego jest platformą na bazie, której mają
szansę rozwijać się różne formy turystyki.
117
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
turystyka handlowa
Turyści przyjeżdżający w celach handlowych do Województwa Zachodniopomorskiego spędzają czas
w pasie przygranicznym w celu prowadzenia interesów, dokonywania zakupów i korzystania z
różnego rodzaju usług. Ta grupa przyjezdnych spędza zwykle kilka godzin na terenie Województwa.
Handel w strefie przygranicznej jest źródłem utrzymania dla wielu obywateli naszego kraju,
szczególnie mieszkańców nadgranicznych miejscowości. Zakupy motywowane są niższą ceną
artykułów spożywczych i odzieży, na terenie Polski.
turystyka tranzytowa
Ta forma turystyki związana jest z dalekobieżnym, ciężarowym transportem drogowym i transportem
morskim. Turyści tranzytowi korzystają głównie z noclegu i usług gastronomicznych. Rozwinięcie
oferty w strefie przygranicznej Regionu może przyczynić się do zatrzymania tej grupy turystów na
dłużej.
turystyka biznesowa
Szczecin, jak miasto wojewódzkie i zarazem położone przy granicy polsko – niemieckiej blisko
Berlina jest ważnym ośrodkiem biznesu, a przez to również ważnym centrum konferencyjnym.
turystyka morska22
Cechą charakterystyczną turystyki morskiej jest to, że sezon na nią trwa przez większą część roku
(zwykle od końca marca nawet do połowy listopada). W ramach turystyki morskiej można wyróżnić
wiele form:
 Wycieczki pełnomorskie - rejsy inclusive (pasażerskich statków liniowych, tym bardziej
atrakcyjne, gdy prom odwiedza po drodze kilka portów).
 Pasażerską żeglugę przybrzeżną (minirejsy międzyportowe).
 Żeglugę promową.
 Kajakarstwo.
 Jachting - żeglarstwo morskie i śródlądowe.
 Windsurfing.
 Wędkarstwo morskie.
 Inne, np. (szkolne, kombinowane rejsy lecznicze – jako forma turystyki zdrowotnej związanej z
inhalacją morskiego powietrza).
Warto zaznaczyć, że powiązanie turystyki przygranicznej z morską łączy się szczególnie, gdy
turystom od celów krajoznawczych bardziej przyświecają cele handlowe, np. wyjazdy Szwedów na
zakupy do Polski, a także zakupy Polaków w sklepach wolnocłowych na promach.
W przypadku Województwa Zachodniopomorskiego z turystyką morską związana jest także żegluga.
W Gryfinie organizowane są przez dyrekcję Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Odry nieodpłatne
przejażdżki turystyczne łodziami po Odrze, są to lekcje przyrody i ekologii „na żywo”. Z Wolina
wyruszają wycieczki kopią łodzi Wikingów po rzece Dziwnie. Należy jednak zaznaczyć, że brak
przystani na Odrze jest czynnikiem hamującym rozwój ruchu żeglarskiego z Berlina nad Zalew i dalej
nad Bałtyk. Nad Zalewem Szczecińskim, Jeziorem Dąbie i Dąbie Małe funkcjonują silne ośrodki
żeglarskie, z których część dysponuje zapleczem pozwalającym na cumowanie prywatnych jednostek
wodnych spoza Regionu. Elementy infrastruktury wodnej znajdują się na obszarach wodnych na
22
Kajakarstwo, jachting, windsurfing i wędkarstwo morskie zostały pełniej opisane w rozdziale dotyczącym turystyki wodnej.
118
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
północ od Szczecina, z którymi wiążą się różne formy turystyki aktywnej opisane w punkcie 4.1.2
niniejszego opracowania.
turystyka uczestnicząca
Jest to zintegrowany z każdą formą turystyki system imprez i wydarzeń mających miejsce w gminach
pasa nadgranicznego, atrakcyjność tego regionu może zachęcić przedstawicieli różnych segmentów do
pozostania i ewentualnego powrotu w dane miejsce w przyszłości.
turystyka hobbystyczno - edukacyjna
Dolina Dolnej Odry jest obszarem, gdzie dendrolodzy i ornitolodzy mogą rozwijać swoje
hobbystyczne zainteresowania i pasje (np. podglądanie ptactwa - fotołowy). Jest to także obszar
bogaty w spuściznę historyczną, który wraz z wyjątkowymi walorami naturalnymi stanowi bazę dla
edukacji ekologicznej i historycznej.
turystyka aktywna
Powyższe formy turystyki należy uzupełniać ofertami dodatkowymi, do których zalicza się wędrówki
piesze, rajdy rowerowe itd.
Grupę zidentyfikowanych sił turystyki przygranicznej i morskiej, które wpływają na wzmocnienie jej
wartości, oraz słabości, które te wartości deprecjonują przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela 35 Silne i słabe strony produktu.
Silne strony
Słabe strony
Położenie Województwa:
Problem wizerunku:
na
głównych
transeuropejskich
szlakach
komunikacyjnych i tranzytowych, trasa hanzeatycka
- droga międzynarodowa E10,
szeroki pas przygranicza i nadbrzeża sprzyja rozwojowi
tego rodzaju turystyki,
Polski, jako miejsca niebezpiecznego i nieestetycznego
w portach, na drogach i ogólnie w całym kraju,
Odry, postrzeganej jako regionu tranzytowego
w drodze do Bałtyku, zwiększa niechęć żeglarzy
z Niemiec i Szwecji do zapuszczania się w głąb
Polski.
w Euroregionie Pomerania, do którego także należy
północno
–
wschodnia
część
Niemiec
– Brak sytemu informacji o portach, trasach żeglugowych,
Meklemburgia-Pomorze Przednie i południowa część
atrakcjach znajdujących się w ich pobliżu.
Szwecji - Skania,
Brak kompleksowego zagospodarowania rz. Odry i nadbrzeża
nad Morzem Bałtyckim,
w przystanie rzeczne i infrastrukturę z nią związaną
(gastronomię, sanitariaty, prysznice, zakłady szkutnicze,
nad Odrą, która:
stacji paliw i urządzenia do usuwania nieczystości z

na odcinku 161,7 km jest granicą państwową z
łodzi).
Niemcami, jednym z najbogatszych krajów
Brak integracji istniejącej infrastruktury wodnej z lądową, o
Europy i świata, przez co rzeka ma
ile w ogóle jedna i druga istnieje – brak obsługi
międzynarodowe znaczenie przygranicznej
gastronomicznej, sanitarnej, sklepów przy portach,
drogi wodnej łączącej się z europejskimi
marinach, przystaniach, - bardzo dobre przygotowanie
systemami transportowymi,
do rejsu wynika z braku możliwości zatrzymania się

jest dogodnie położonym szlakiem wodnym
i zaopatrzenia lub niewystarczającej jakości przystani na
łączącym Szczecin z aglomeracją wrocławską i
Odrze.
konurbacją górnośląską,

posiada wyjątkowe walory naturalne (Dolina
Drogi samochodowe są zdecydowanie o za małej gęstości i
Odry) stanowiące o wysokiej atrakcyjności przepustowości sieci do obsługi ruchu turystycznego,
parki krajobrazowe, puszcze, wrzosowiska,
szczególnie w sezonie turystycznym.
miejsca lęgowe ptaków itd.,
Niska jakość dróg i wynikające z tego bezpieczeństwo

nad którą znajduje się wiele zamków, pałaców
i drożność, spowolnione tempo realizacji przedsięwzięć
i miejsc o znaczeniu historycznym.
remontowo – inwestycyjnych.
Korzystne usytuowanie Szczecina:
Brak taniej bazy noclegowej przy szlakach tranzytowych,
blisko Berlina, z łatwym dostępem do morza,
koncentracja gestorów bardziej na obsłudze turystów
biznesowych.
wodna granica z Danią (Bornholm),
Niewystarczająca
atrakcyjność, promocja i integracja
Szczecin, będący jednocześnie metropolią regionu jest
119
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
miejscem, przez które przepływają wodniacy
programów imprez między regionami.
kierujący się z morza na południe i z południa na Brak przygranicznej ścieżki rowerowej północ – południe,
północ.
brak integracji ścieżek rowerowych z międzynarodowymi
Doskonałe warunki do rozwoju turystyki na szlaku wodnym
szlakami.
rzeki Odry.
Duże uzależnienie rozwoju turystyki przygranicznej od popytu
z rynku niemieckiego.
Port lotniczy w Goleniowie jako zaplecze dla rozwoju
przygranicznej turystyki lotniczej i rozwoju sieci lotnisk Brak powiązania marin i portów z systemem autostrad
turystycznych w województwie.
europejskich.
Turystyka handlowa oparta bardziej na sezonowości Bariera językowa i brak punktów informacyjnych.
związanej z weekendami i dniami świątecznymi niż
warunkami klimatycznymi.
Szeroka oferta bazy noclegowej dla turystów biznesowych,
szczególnie w Szczecinie.
Źródło: Opracowanie PART S.A.
Z analizy sił i słabości wynika, że charakter turystyki przygranicznej i morskiej w kontekście
integracji Polski z Unią Europejską zmienia się z handlowej na tranzytową i rekreacyjną z elementami
kulturowymi. Uwidacznia się w związku z tym konieczność dokonania wielu działań inwestycyjnych i
marketingowych, aby rozwój turystyki w regionie przygranicznym przynosił w przyszłości wymierne
korzyści ekonomiczne. Podobnie jest z turystyką morską, gdzie po wejściu Polski do UE
prawdopodobnie wiele statków ze sklepami wolnocłowymi zostanie przeznaczona do obsługi ruchu
turystycznego na Odrze i wzdłuż wybrzeża.
Szczegółowa analiza otoczenia produktu turystyki przygranicznej i morskiej pozwoliła zidentyfikować
szanse i zagrożenia warunkujące rozwój tej formy turystyki.
Tabela 36 Analiza szans i zagrożeń.
Szanse
Zagrożenia
Możliwość skorzystania z programów i funduszy unijnych.
Konkurencja ze strony niemieckiej – lepsza organizacja
szlaków
wodnych
(przystanie),
rowerowych,
dostępności drogowej.
Poprawa wizerunku Polski i rozwój turystyki tranzytowej po
wstąpieniu Polski do UE.
Duże zainteresowanie żeglugą i żeglarstwem turystycznym Opóźnianie się budowy autostrady A3 i dróg ekspresowych.
po Odrze.
Opóźnianie się realizacji podjętych decyzji np. budowa
nowych i rozbudowa obecnych przejść granicznych.
Trendy proekologiczne - poszukiwanie przez turystów
możliwości spędzenia wolnego czasu na łonie przyrody. Spadek
ruchu
turystycznego
–
krajowego
i międzynarodowego w wyniku recesji.
Działania integracyjne w ramach Euroregionu – kulturowe,
ekonomiczne i ekologiczne.
Spadek obrotów związanych z handlem przygranicznym po
wstąpieniu Polski do UE.23
Źródło: Opracowanie PART S.A.
2.6.
Turystyka biznesowa
Turystyka biznesowa należy do najbardziej opłacalnych i perspektywicznych form turystyki.
Zapotrzebowanie na produkty związane ze szkoleniami, spotkaniami biznesowymi, czy imprezami
targowymi należy do naturalnych zjawisk towarzyszących aktywności rynkowej firm. Motywami tego
typu przyjazdów są zarówno cele promocyjne, handlowe, edukacyjne (chęć podnoszenia wiedzy
i umiejętności), jak i finansowo-inwestorskie. Szacuje się, że średni czas pobytu turysty biznesowego
w tych miastach wynosi ok. 2 dni.
Istotną stronę popytu turystyki biznesowej stanowią organizowane zarówno przez sfery gospodarcze
jak i środowiska naukowe konferencje, sympozja, kongresy. Dynamiczny rozwój w ostatnich latach
charakteryzuje oferty turystyki typu incentive (motywacyjnej), stanowiące formę pośrednią pomiędzy
Przykład państw, które weszły ostatnio do Unii Europejskiej wskazuje na to, że handel przygraniczny nie zanika z momentem akcesu
danego kraju do UE.
23
120
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
formą wypoczynkowo-rekreacyjną, a biznesową (połączenie celu wypoczynkowego z celami
biznesowymi).
Zaplecze i potencjał turystyczny produktu
Główne ośrodki turystyki biznesowej w Województwie to dwa największe ośrodki miejskie Szczecin i
Koszalin. Na tle kraju Województwo Zachodniopomorskie posiada obecnie przeciętne warunki dla
organizacji znaczących imprez kongresowych i konferencyjnych. Tylko nieliczne obiekty potrafią
zapewnić kompleksowo przygotowany pakiet obsługi i organizacji dla znaczących przedsięwzięć (np.
hotel SAS Radisson w Szczecinie, Amber Baltic w Międzyzdrojach, Hotel Senator k. Dźwirzynie).
Mniejsze miejscowości posiadają obiekty zdolne do obsługi turystyki biznesowej na mniejszą skalę
(np. hotele „Jan” i „Lidia” w Darłowie).
Taka sytuacja nie pozwala na wykorzystanie w pełni atutów położenia regionu, w tym szczególnie
Szczecina. Na atrakcyjność produktu turystyki biznesowej w Województwie Zachodniopomorskim
mogą wpływać m.in. takie czynniki jak (2003)24:
 Podmioty gospodarcze ogółem - 200 626.
 Liczba spółek prawa handlowego – 10091.
 Liczba spółek prawa cywilnego – 14 080
 Liczba dużych spółek akcyjnych - 272.
 Liczba dużych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością – 8 980
 Liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą – 159 556
 Liczba firm z kapitałem zagranicznym 3 337.
 Pozycja i potencjał uczelni wyższych (najwyższa liczba studentów w kraju na 10 000
mieszkańców – 530, największe uczelnie Województwa to Uniwersytet Szczeciński, Akademia
Rolnicza w Szczecinie, Politechnika Szczecińska, Zachodniopomorska Szkoła Biznesu w
Szczecinie, Wyższa Szkoła Morska w Szczecinie, Politechnika Koszalińska)25.
 Najwięksi pracodawcy Województwa to m.in.26: „Police” S.A., Stocznia Nowa S.A., Szczecińska
Stocznia Remontowa „Gryfia” S.A., „Bulk Cargo” Port Szczecin, Drobnica-Port Szczecin S.A.,
PBK S.A. w Szczecinie – grupa Pekao S.A., Stolbud S.A., „Komfort” S.A., „Dolna Odra” S.A.,
ENEA – Grupa Energetyczna S.A., „Elektromontaż” Szczecin, „Superfish” Sp. z o.o.,
KRONOSPAN S.A.w Szczecinku, Elda S.A. Uzdrowisko Kołobrzeg S.A., Uzdrowisko
Świnoujście S.A., Uzdrowisko Połczyn S.A., „Alpex” Karlino, Zarząd Morskiego Portu Szczecin i
Świnoujście, „Barlinek” S.A., „Filar” S.A.,
„Agryf” Sp. z o.o., Zarząd Morskich Portów
Szczecin-Świnoujście S.A., Morska Stocznia Remontowa, Szczecińska Energetyka Cieplna S.A.,
ZWiK Sp. z o.o., Drobimex-Heintz Sp. z o.o., Agros-Koszalin S.A.,
Zakład Energetyczny
Koszalin, Euroafrica Linie Żeglugowe Sp. z o.o, Unity Line Sp. z o.o.
 Centra konferencyjne (najważniejsze – Hotel Senator, Hotel Amber Baltic, SAS Radisson,
Ośrodek „Węgiel Brunatny”).
Analiza potencjału i zaplecza turystyki biznesowej pozwala na wskazanie głównych silnych i słabych
stron produktu turystyki wypoczynkowej.
Tabela 37
Silne i słabe strony produktu
Silne strony
Słabe strony
W głównych miastach regionu istnieje wystarczająca liczba Brak centrum kongresowo-konferencyjnego zdolnego do
hoteli posiadających odpowiednie warunki do obsługi
organizowania
i
obsługi
znaczących
imprez
24
Dane GUS za 2004 r.
25
Ibidem
na podstawie danych bazy Teleadreson, zaktualizowane na podst. Inf. Wydziału Gospodarki UM WZ.
26
121
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
indywidualnego turysty biznesowego (np. spotkania
międzynarodowych.
biznesowe, załatwianie interesów, delegacje).
Trudna dostępność komunikacyjna z większych ośrodków
biznesowych i naukowych w Polsce (w tym okręg
Większość hoteli regionu posiada podstawowe zaplecze
konferencyjne pozwalające na obsługę niewielkich grup
Górnośląski, Warszawa, Łódź, Kraków).
biznesowych (szkolenia, sympozja, spotkania).
Ograniczona przepustowość przejść granicznych, częste
zatory na przejściach.
Stosunkowo liczne pałace, zameczki przekształcone w hotele
pozwalające na obsługę klientów biznesowych.
Zbyt mała obecnie rola portu lotniczego w Goleniowie
(niewielka
liczba
regularnych
połączeń
Szeroka oferta atrakcji dodatkowych związanych ze specyfiką
regionu i otoczenia, np. rejsy morskie, golf, survival.
międzynarodowych oraz krajowych).
Możliwość organizowania konferencji, szkoleń i spotkań Brak cyklicznej, znaczącej imprezy targowej, wystawowej
biznesowych w niektórych ośrodkach uzdrowiskowych
lub biznesowej o wymiarze międzynarodowym.
(np. „Gryf” w Połczynie Zdroju, „Węgiel Brunatny”
w Kołobrzegu, „Senator” w Dźwirzynie).
Źródło: Opracowanie PART S.A.
Analiza otoczenia turystyki biznesowej pozwala na wskazanie głównych szans i zagrożeń stron
produktu turystyki wypoczynkowej.
Tabela 38 Analiza szans i zagrożeń.
Szanse
Zagrożenia
Integracja z Unią Europejską
Rozwój Euroregionu
Europolem.
Pomerania
ze
Szczecinem
jako
Szybki przyrost profesjonalnych ośrodków konferencyjnych
w Polsce (w tym w średnich miastach oraz
miejscowościach atrakcyjnych turystycznie).
Rozwój portu lotniczego w Goleniowie jako element istotnie Dynamiczny rozwój Poznania jako centrum biznesowotargowego.
wspomagający rozwój turystyki biznesowej.
Spodziewany
rozwój Wrocławia jako ważnego ośrodka
Rozwój lotnisk powojskowych szansą rozwoju turystyki
biznesowo-targowego (możliwa organizacja przyszłego
biznesowej w regionach o rozwiniętej bazie
EXPO).
noclegowej i zapleczu konferencyjnym (np. w pasie
nadmorskim).
Aktywizacja gospodarcza strefy przygranicznej w kontekście
wejścia do Unii Europejskiej.
Niepewna sytuacja gospodarcza, w tym obecna recesja
może wpłynąć na osłabienie rozwoju turystyki
biznesowej.
Rozwój nowych inwestycji, szczególnie wzdłuż szlaków
komunikacyjnych, strefie portów oraz wzdłuż Odry.
Źródło: Opracowanie PART S.A.
2.7.
Turystyka na terenach wiejskich
Turystyka wiejska stanowi formę rekreacji odbywającą się na obszarze pozamiejskim i obejmuje
wielorakie rodzaje aktywności rekreacyjnej związane z przyrodą, wędrówkami, turystyką
krajoznawczą, kulturową i etniczną, które bezpośrednio wykorzystują zasoby i walory wsi.
Pod pojęciem turystyki wiejskiej znajdują się hasła: agroturystyka oraz ekoturystyka.
Agroturystyka to forma wypoczynku, która realizowana jest na terenach wiejskich o charakterze
rolniczym, oparta o bazę noclegową i aktywności rekreacyjne związane z gospodarstwem rolnym.
Ekoturystyka zaś podkreśla związek ze środowiskiem przyrodniczym. Jest z nią również związany
kodeks etyczny, który obejmuje:
odpowiedzialne korzystanie z naturalnych zasobów ziemi,
respekt i szacunek dla kultury lokalnej,
minimalizowanie zniszczeń w kulturze i przyrodzie regionu,
wykorzystywanie lokalnych produktów i umiejętności (np. zawody charakterystyczne dla danego
terenu),
troska o zachowanie bioróżnorodności.
Jeżeli agroturystyka spełnia powyższe wymagania, można ją wówczas nazwać ekoagroturystyką,
definiując jako: „formy turystki odbywające się w gospodarstwie ekologicznym lub tradycyjnym,
122
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
bazujące na lokalnych walorach kulturowych i przyrodniczych, wykorzystujące miejscowe zasoby siły
roboczej oraz umiejętności, z pełnym poszanowaniem przyrody”.
Tereny wiejskie to najbardziej problemowe obszary Województwa Zachodniopomorskiego, dlatego
należy podjąć w tym zakresie szczególne działania zmierzające do poprawy jakości i warunków życia
ich mieszkańców. W obszarze turystyki podejmowane działania dotyczyć będą przede wszystkim
działań podnoszących atrakcyjność obszarów i miejscowości wiejskich jako miejsc docelowych
podróży turystycznych.
Zaplecze i potencjał produktu
Obecnie w Polsce istnieje około 12 500 gospodarstw agroturystycznych. Funkcjonują one jako
miejsca rozproszone na mapie kraju, bez jakiegokolwiek spójnego wizerunku, który można włączyć
w zintegrowany system promocyjny.
Na terenie Województwa Zachodniopomorskiego usługi agroturystyczne świadczone są przez blisko
200 gospodarstw dysponujących ponad 800 miejscami noclegowymi. Usługi z zakresu turystyki
wiejskiej to około 180 usługodawców dysponujących 1000 miejscami noclegowymi 27.
Województwo dysponuje stosunkowo niewielką liczbą udostępnionych turystom kwater
agroturystycznych, mimo podejmowanej działalności szkoleniowej i promocyjnej.
Na terenie Województwa funkcjonuje 9 stowarzyszeń agroturystycznych. Są to:
 Koszalińskie Stowarzyszenie Agroturystyczne „KOSA”.
 Stowarzyszenie Czaplineckie Gospodarstwa Agroturystyczne „CzaGA”.
 Barwickie Gospodarstwa Agroturystyczne.
 Szczecińskie Stowarzyszenie Agroturystyczne.
 Stowarzyszenie Agroturystyczne „Wiatrak”.
 Nowogardzkie Stowarzyszenie Agroturystyczne „Strzecha”
 Drawieńskie Stowarzyszenie Agroturystyczne.
 Wolińskie Stowarzyszenie Agroturystyczne.
W trakcie rejestracji jest Wolińsko-Kamieńskie Stowarzyszenie Agroturystyczne. W oparciu o
przeprowadzoną analizę zaplecza i potencjału turystyki wiejskiej zidentyfikowano kilka silnych i
słabych stron.
Tabela 39 Silne i słabe strony produktu.
Silne strony
Słabe strony
Korzystne i urozmaicone warunki przyrodnicze; Braki w infrastrukturze technicznej niektórych gmin, szczególnie
liczne
jeziora,
stawy,
lasy,
parki
w zakresie jakości wody pitnej i oczyszczania ścieków.
krajobrazowe itp.
Niezadowalający stan sanitarny gospodarstw i całych miejscowości.
Dziedzictwo kulturowe – ciekawe zabytki Znikoma liczba skategoryzowanych gospodarstw agroturystycznych na
architektoniczne,
różnorodność
atrakcji
terenie Województwa.
kulturowych w Regionie.
Słabo rozbudowana oferta dodatkowa dla turystów (często gospodarstwa
Osoby uprawiające sztukę ludową w gminach.
nie oferują nic poza noclegiem i wyżywieniem).
Działające gospodarstwa rolne (w większej części Niedostateczna wiedza ludności wiejskiej nt. dostępnych źródeł
uprawiające ziemie metodami zbliżonymi do
finansowania alternatywnych źródeł utrzymania ludności wiejskiej
ekologicznych) i ludzie zajmujący się
(w tym działalności agroturystycznej), co przyczynia się do
tradycyjnymi zajęciami wiejskimi.
hamowania rozwoju usług turystycznych na wsi.
Oferta nietypowych usług wiejskich (pieczenie Brak zdecydowanych wyróżników funkcjonującej oferty agroturystycznej
chleba, pieczenie prosiaka, wyrób masła,
Regionu.
27
wg informacji uzyskanych z RCD, RR i OW w Barzkowicach na koniec 2001 r.
123
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
serów)
Liczne szlaki historyczne i turystyczne, w tym
powiązane
z odpowiednikami
szlaków
europejskich.
Niewiele ofert ukierunkowanych na konkretnego odbiorcę, np. turystę
zainteresowanego turystyką weekendową, rodziny z dziećmi, czy
osoby starsze. Brak przy tym propozycji wpartych konkretną ofertą
usługową, przystosowaniem pokoi, itp.
Dobra współpraca funkcjonujących gospodarstw Brak spójnego systemu promocji i dystrybucji oferty agroturystycznej
Województwa (w tym udział w targach i imprezach
agroturystycznych
(prężnie
działające
wystawienniczych).
stowarzyszenia).
Brak kompleksowego katalogu usług agroturystycznych w województwie.
Źródło: Opracowanie PART S.A.
Analiza uwarunkowań zewnętrznych rozwoju turystyki wiejskiej pozwoliła określić szanse i
zagrożenia determinujące rozwój tego produktu.
Tabela 40 Analiza szans i zagrożeń.
Szanse
Zagrożenia
Integracja z UE – zwiększenie puli środków na rozwój wsi Postępujące zubożenie obszarów wiejskich w Polsce
oraz ich dostępności
Opóźnienia i niestabilność otrzymywanego wsparcia ze strony
Rosnąca potrzeba turystów przebywania w czystym
Unii (SAPARD)
środowisku i „zdrowym” otoczeniu
Dziedziczone bezrobocie, szczególnie na terenach wsi
Wzrost zainteresowania turystyką alternatywną, w tym:
turystyką
kulturową,
uczestniczącą,
aktywną
i agroturystyką
popeegerowskich
marginalizacji i
wiejskich
– stanowi zagrożenie pogłębiania
pasywności społecznej na obszarach
Rosnące zainteresowanie turystów zagranicznych ofertą Ograniczone możliwości finansowe gmin wiejskich (niskie
usług agro- i ekoturystycznych
dochody)
hamujące
konieczne
procesy
inwestycji
komunalnych
(np.
oczyszczalnie
ścieków,
drogi
lokalne
itp.)
Rosnąca częstotliwość wyjazdów weekendowych
Stosunkowo niskie dochody z agroturystyki ograniczające
konieczne procesy inwestycyjne w zakresie dostosowywania
Rosnąca świadomość mieszkańców wsi w zakresie potrzeb
standardu bazy turystycznej do rosnących potrzeb klientów
turystów oraz możliwości wykorzystania istniejących
form pomocy
Rozwój mody na zdrową – ekologiczną żywność
Źródło: Opracowanie PART S.A.
124
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
3.
Rozwój obszarów turystycznych Województwa
W niniejszym podrozdziale zostaną przedstawione założenia wdrażania oraz rozwoju produktów
turystycznych ze względu na uwarunkowania terytorialno-przestrzenne Województwa. Walory
poszczególnych miejsc i obszarów często determinują budowę konkurencyjnych marek, czy rozwój
zintegrowanych produktów turystycznych Regionów. Określenie założeń przestrzennych powinno
uwzględniać koncepcję strategicznych celów rozwoju w zagospodarowaniu przestrzennym kraju,
zakładającej kształtowanie28:
przestrzeni otwartej na Europę i świat, która realizuje europejskie i światowe powiązania,
przestrzeni konkurencyjnej, innowacyjnej i efektywnej, która stwarza warunki umożliwiające
uzyskanie przez podmioty konkretnych efektów,
przestrzeni czystej ekologicznie, która tworzy warunki umożliwiające uzyskanie przez podmioty
gospodarcze konkretnych efektów,
przestrzeni zróżnicowanej, która umożliwia wykorzystanie zróżnicowanych przestrzennie
zasobów kraju,
przestrzenie politycznie zdecentralizowanej.
Ze względu na walory środowiskowe, sposób zagospodarowania turystycznego oraz uwarunkowania
geograficzno-przestrzenne w Województwie Zachodniopomorskim można wyodrębnić cztery
względnie jednorodne obszary29:
 Strefa Nadmorska.
 Strefa Pojezierna.
 Strefa Przygraniczna (w tym Dolina i ujście Odry).
 Pozostałe tereny.
Wydzielenie obszarów jest istotne dla określenia kierunków budowy konkurencyjnych lokalnych i
regionalnych marek uwzględniających założenia rozwoju produktów markowych Województwa.
Ruch turystyczny w poszczególnych obszarach nie rozwija się równomiernie, na co wpływ mają
liczne uwarunkowania związane m.in. z charakterem walorów, preferencjami turystów, stanem
zagospodarowania turystycznego.
28
„Koncepcję” przyjął Sejm RP 17 listopada 2000 r.
29
Na podstawie opracowanie Regionalnego Biura Gospodarki Przestrzennej Województwa Zachodniopomorskiego
125
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
3.1.
Strefa Nadmorska (pas nadmorski – 11 gmin)
Założenia:





Stworzenie oferty wypoczynku nadmorskiego konkurencyjngo w stosunku do innych bliższych i
dalszych turystycznych rynków europejskich.
Wydłużenie sezonu turystycznego poprzez przygotowanie odpowiedniego pakietu ofert oraz
rozwój infrastruktury turystycznej o okołoturystycznej (np. rozbudowa i podniesienie jakości i
funkcjonalności infrastruktury komunalnej).
Rozwój szlaków turystyki aktywnej i kulturowej.
Zrównoważony rozwój przy wykorzystaniu walorów przyrodniczych oraz zróżnicowaniu
regionu.
Wykorzystanie potencjału miejscowości historycznych położonych w gminach nadmorskich.
Najważniejszym i dominującym turystycznie obszarem Województwa jest strefa nadmorska ze 185
km pasem wybrzeża Bałtyku. Większość pasa wybrzeża należącego do Województwa (ok. 135 km)
posiada dobre lub bardzo dobre warunki dla rozwoju turystyki wypoczynkowej. Głównym atutem
turystycznym obszaru nadal pozostają szerokie piaszczyste plaże, oraz liczne kąpieliska pozwalające
na rozwój turystyki wypoczynkowej typu słońce-morze-plaża. Ponadto obszar nadmorski
charakteryzuje się bardzo korzystnymi warunkami bioklimatycznymi, co w połączeniu z obecnością
surowców uzdrowiskowych (źródeł solanek, torfów borowinowych) stwarza dogodne warunki dla
rozwoju turystyki uzdrowiskowej. Niewykorzystanym potencjałem pasa nadmorskiego są źródła
geotermalne oraz płytkie jeziora nadmorskie (m.in. Jamno, Wicko, Kopań).
Tabela 41 Dominujące segmenty rynku turystyki nadmorskiej
Segmenty wg hierarchii
Turyści wypoczynkowi (pobyty –
długookresowe)
Turyści wypoczynkowo –aktywni
(pobyty krótko i długookresowe)
Główny motyw
Motyw – plaża, morze, słońce, imprezy kulturalne, oferta rozrywkowa
Rekreacja nadmorska, aktywne spędzanie czasu, poznanie nowych ludzi
Kuracjusze (z NFZ, ZUS i pełnopłatni)
Kuracja, poprawa stanu zdrowia
Turyści wypoczynkowo-zdrowotni
(eko-turyści)
Wypoczynek i profilaktyka zdrowotna
Rodziny z dziećmi
Młodzież szkolna, kolonie, zielone
szkoły
Miłośnicy sportów wodnych,
powietrznych
Turyści kulturowi
Miłośnicy form turystyki
specjalistycznej (golf, wędkarstwo,
Wypoczynek rodzinny, wczasy rodzinne, wyjazdy weekendowe
Wypoczynek grupowy, motyw poznawczy, integracyjny
Realizacja pasji, rozwój umiejętności
Rekreacja weekendowa, obozy sportowe
Motyw poznawczy, relaks poprzez uczestnictwo w imprezach
Realizacja zainteresowań, pasji, kontakt z naturą
hippika)
Turyści weekendowi
Atrakcyjne spędzenie czasu w okresach sobotnio-niedzielnych,
Źródło: Opracowanie PART S.A.
Tradycyjne formy wypoczynku w pasie nadmorskim charakteryzują się szczególnie silną
sezonowością oraz uzależnieniem od warunków pogodowych. Wynika to ze specyfiki strefy
klimatycznej, ale także z braku odpowiedniej infrastruktury i oferty (np. baseny z podgrzewaną wodą)
stanowiącej dla turystów alternatywę w przypadku złej pogody.
126
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Oprócz tradycyjnych form wypoczynku obserwuje się intensywny rozwój turystyki aktywnej w
oparciu o potencjał i walory obszaru. Przez pas polskiego Wybrzeża przebiega jeden z
najważniejszych szlaków turystycznych Europy Środkowej (E10 nazywany także Hanzeatyckim). Jest
to niezwykle ważny czynnik stymulacji rozwoju turystyki objazdowej oraz aktywnej (w szczególności
rowerowej).
Wybrzeże to także znakomite warunki dla uprawiania żeglarstwa, kajakarstwa, windsurfingu,
kitesurfingu, sportów ekstremalnych, (w tym paralotniarstwa, lotniarstwa), czy form turystyki
specjalistycznej (np. wędkarstwo, hippika, golf).
Do głównych zidentyfikowanych w Pasie Nadmorskim grup klientów, stanowiących najbardziej
atrakcyjne segmenty rynku można zaliczyć segmenty przedstawione w Tab 41. Koncepcję rozwoju
produktu w Pasie Nadmorskim przedstawia poniższy rysunek.
Rysunek 18 Zarys koncepcji produktu Strefy Nadmorskiej.
Turystyka
Formy
strategiczne
Wypoczynkowa
(słońce-morze-plaża)
Formy
wspomagające
Turystyka
biznesowa
Konferencje,
szkolenia
Turystyka
zdrowotna i
uzdrowiskowa
(kuracja, rehabilitacja
profilaktyka)
Turystyka
aktywna
(rowerowa, sporty
wodne, siatkówka
plażowa)
Turystyka
morska
Turystyka
miejskokulturowa
Turystyka
specjalist.
Zabytki, muzea
Golf, hippika
wędkarstwo
Turystyka
objazdowa
Wycieczki
morskie,
jachting
Szlaki, trasy
Źródło: Opracowanie PART S.A.
127
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Wnioski z analizy:


Zjawiskiem szczególnie niekorzystnym dla Strefy Nadmorskiej jest wysoka sezonowość
podstawowych form turystyki (słońce-morze-plaża), co hamuje rozwój bazy całosezonowej
oraz zmniejsza efektywność ekonomiczną istniejących obiektów.
Istnieje potrzeba ewolucji oferty z turystyki typowo wypoczynkowej (słońce-morze-plaża)
w kierunku turystyki wypoczynkowo-aktywnej, oraz wypoczynkowo-zdrowotnej.

Pas Wybrzeża posiada znakomite warunki rozwoju w zakresie turystyki specjalistycznej
(golf, wędkarstwo morskie, sporty konne) oraz sportów wodnych (m.in. jachting,
motowodniactwo); są to formy turystyki mogące wpłynąć na wykorzystanie bazy turystycznej
po sezonie letnim.
 Należy rozwijać i wspierać nowe formy turystyki, w tym turystykę ekstremalną,
alternatywną, archeologię-edukacyjną jako produkty o wysokim potencjale rozwojowym
oraz wysokiej widowiskowości (stanowiących formę atrakcji dla turystów).
 Zwiększanie konkurencyjności rynkowej powinno zakładać procesy specjalizacji w
zakresie funkcji uwzględniających specyficzne potrzeby poszczególnych segmentów
(zgodnych z predestynacjami miejscowości nadmorskich np. Mrzeżyno – turystyka rodzinna,
Mielno – „polska Ibiza”, Dźwirzyno, Dziwnów – centrum sportów wodnych, Rewal –
centrum sportowe Wybrzeża, Kołobrzeg – perła Bałtyku, największe uzdrowisko, funkcja
konferencyjna, Międzyzdroje – prestiżowy, modny kurort, szkolenia, konferencje).
 Ogromny potencjał rozwoju na terenach nadmorskich posiada turystyka uzdrowiskowa
i zdrowotna. Rozwój tych form powinien następować m.in. poprzez:
restrukturyzację i modernizację obecnej bazy uzdrowiskowej (w tym wykorzystywanie walorów
morskich uzdrowisk np. baseny z podgrzewaną wodą morską),
rozwijanie oddziałów uzdrowisk w miejscowościach o najlepszych predyspozycjach i walorach
zdrowotno-uzdrowiskowych,
wspieranie rozwoju obiektów całosezonowych z zapleczem pozwalającym na świadczenie usług
zdrowotno-wypoczynkowych, rehabilitacyjnych oraz kosmetologicznych,
rozpoznanie możliwości w zakresie eksploatacji źródeł geotermalnych,
opracowywanie ofert pakietowych uwzględniających zamożność i potrzeby różnych grup
klientów,
rozwijanie funkcji biznesowej uzdrowisk oraz ośrodków wypoczynkowo-sanatoryjnych (m.in.
przygotowanie infrastruktury, organizacja konferencji),
wspieranie zintegrowanych systemów promocji mających na celu emisję konkurencyjnego
wizerunku Wybrzeża jako regionu o wybitnych walorach zdrowotno-uzdrowiskowych,
opracowanie strategii marketingowych w pełni wykorzystujących możliwości w zakresie
segmentów rynku.
 Istotny potencjał regionu jest związany z rozwojem turystyki objazdowej i miejskiej, w
tym wzdłuż europejskich szlaków turystycznych (np. E10), czy szlaku latarni morskich. Jest
to szansa rozwoju turystycznego miast historycznych leżących w pewnym oddaleniu od
morza.


Dla miejscowości nadmorskich, pełniących rolę ośrodków miejskich takich jak
Kołobrzeg, Międzyzdroje, Darłowo, Świnoujście, czy Dziwnów szansą na posezonowe
wykorzystanie infrastruktury turystycznej jest rozwój turystyki kulturalnej i miejskiej
(konieczny rozwój infrastruktury, powinno nastąpić wyraźne wydzielenie stref rekreacyjnokulturalnych z wyłączeniem ruchu pieszego oraz stref zdrojowych od stref rozrywkowych).
Wspieranie „nowości”, w tym nowatorskich form sportu, wypoczynku, turystyki
predestynowanych dla strefy nadmorskiej.
128
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego


3.2.
Wykorzystanie możliwości floty morskiej – wycieczki, rejsy turystyczne, objazdowe i
rozrywkowo-rekreacyjne, zagospodarowanie części floty rybackiej do celów turystycznych
(przewidywana redukcja floty połowowej).
Warunkiem konkurencyjności dla obszaru strefy nadmorskiej jest większa dbałość o
estetykę architektoniczną miejscowości nadmorskich oraz zrównoważony rozwój przestrzeni
ekologicznych.
Pas Pojezierny
Założenia:






Wykorzystanie potencjału walorów naturalnych dla aktywizacji turystyki aktywnej, m.in. tym
poprzez stworzenie udogodnień oraz rozwój odpowiedniej infrastruktury.
Stworzenie atrakcyjnych ofert i warunków dla rozwoju turystyki kulturowej i weekendowej.
Stworzenie warunków dla zagospodarowania ruchu turystów tranzytowych i objazdowych.
Zwiększenie atrakcyjności Regionu w okresie posezonowym.
Stymulacja ruchu turystycznego w Pasie Pojezierzy poprzez zrównoważone zagospodarowanie
terenów jeziorno-leśnych.
Rozwój turystyki zdrowotnej oraz uzdrowiskowej w oparciu o naturalne predestynacje
Regionu.
Pas Pojezierzy to drugi najistotniejszy obszar dla turystyki Województwa Zachodniopomorskiego,
obejmujący pojezierza Drawskie, Myśliborskie, Wałeckie, Wełtyńskie. Niektóre opracowania
wyróżniają także pojezierza Choszczyńskie, Ińskie i Szczecineckie. Pojezierza zajmujące 35%
powierzchni obszaru Województwa charakteryzują się malowniczym krajobrazem, gęstą otuliną leśną
(wysokie zalesienie obszaru), zróżnicowaniem wysokości oraz występowaniem znacznej liczby jezior
dużych pow. 20 ha. Dodatkowa atrakcyjność obszaru wynika z połączeń wodnych (sieci
hydrograficznej) niektórych akwenów ciekami wodnymi. Do najważniejszych szlaków wodnych
(atrakcyjnych również dla kajakarzy) zalicza się rzekę Drawę (pojezierze Drawskie), Inę, Regę,
Parsętę czy Pilawę. Istotną rolę dla atrakcyjności turystycznej Regionu spełniają obszary przyrody
chronionej, w tym parki krajobrazowe, narodowe oraz rezerwaty.
Do głównych centrów ruchu turystycznego pasa Pojezierzy należy zaliczyć takie miasta jak
Czaplinek, Szczecinek, Drawsko Pomorskie, Wałcz. Myślibórz, Barlinek, czy Złocieniec.
Predestynacje do wykształcenia centrów obsługi turystycznej pojeziernej mają takie miejscowości jak:
Borne Sulinowo, Ińsko, Stare Drawsko, czy Złocieniec.
Centrami wyspecjalizowanymi, o ustalonej marce rynkowej są: Połczyn Zdrój (turystyka
uzdrowiskowa i zdrowotna) oraz Biały Bór (ośrodek sportów konnych w tym cross terenowy, zawody
WKKW).
Ważnym walorem i potencjałem terenów pojezierzy jest wielokulturowy, historyczny charakter wielu
miejscowości, w tym licznie występujące założenia dworsko-parkowe, wiejskie układy osadnicze,
zabytki sakralne, militarno-obronne, grodziska i groby megalityczne.
Turystyka w pasie pojezierzy ma stanowić w założeniach m.in. planu zagospodarowania
przestrzennego przeciwwagę dla pasa wybrzeża. Pomimo prognoz dynamicznego rozwoju turystyki w
pasie pojeziernym, zmiany w rozkładzie ruchu turystycznego w ostatnich latach wskazują na
umocnienie dominującej roli turystyki w pasie nadmorskim. Decydujący wpływ na taki stan rzeczy
mają opóźnienia inwestycyjne w infrastrukturę i bazę turystyczną oraz słaba promocja turystyczna
tych regionów. Pozostałością po latach 70’tych i 80’tych są dawne wojskowe oraz branżowe
(zakładowe) ośrodki wczasowe, o znacznym stopniu zdekapitalizowania. Wiele gmin pojezierza, o
ogromnych możliwościach turystycznych, nie jest w stanie finansować niezbędnych inwestycji
129
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
w infrastrukturę turystyczną. Taka sytuacja wynika z zapaści gospodarczej i ogromnej skali
bezrobocia (nawet do 40%).
Tabela 42 Dominujące segmenty rynku jezierno-leśnego województwa zachodniopomorskiego
Segment
Główny motyw przyjazdu
Turyści wypoczynkowi (pobyty –
długookresowe)
Turyści aktywni (pobyty krótko
i długookresowe)
Miłośnicy form turystyki
specjalistycznej (myślistwo, wędkarstwo,
Motyw – jeziora, kąpieliska, lasy, imprezy kulturalne, oferta rozrywkowa
Aktywna rekreacja w tym np. wodna (kajakowa, żeglarstwo), piesza i rowerowa
w oparciu o szlaki i ścieżki, przygoda
Realizacja i rozwój zainteresowań, pasji
hippika)
Turystyka sentymentalna
Młodzież szkolna, kolonie, zielone
szkoły
Odwiedzanie miejsc urodzin przodków, spędzania dzieciństwa (głównie Niemcy)
Wypoczynek grupowy, zorganizowany, także motyw poznawczy i edukacyjny
Wypoczynek, rekreacja na terenach wiejskich
Miłośnicy wsi
Dbający o zdrowie, ekolodzy (Eko-turyści)
Wypoczynek i profilaktyka zdrowotna
Wypoczynek poprzez kontakt z przyrodą, realizacja pasji, poznanie nowych
miejsc atrakcyjnych ze względu na walory przyrodnicze
Przyrodnicy
Turysta weekendowy
Rodziny z dziećmi
Turystyka tranzytowa
Turystyka kulturowa-objazdowa
Kilkudniowy, najczęściej sobotnio-niedzielny wypoczynek i rekreacja, istotne
znaczenie oferty kulturalnej oraz specjalnych pakietów weekendowych
Wypoczynek rodzinny
Atrakcyjny nocleg i oferta gastronomiczna (stosunek cena/jakość) na ważnych
szlakach, istotne znaczenie udogodnień, bezpieczeństwa.
Poznanie nowych miejsc, kultury, historii
Źródło: Opracowanie PART S.A.
Obecnie w pasie pojezierzy znajduje się ok. 6,7% wszystkich miejsc noclegowych Województwa
(przy 85% w pasie nadmorskim), co wskazuje na znaczące rezerwy w zakresie rozwoju turystyki.
Koncepcja rozwoju produktu w Pasie Pojezierzy została przedstawiona na poniższym schemacie.
130
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Rysunek 19 Koncepcja produktu Strefy Pojeziernej.
Turystyka
Formy
strategiczne
Wypoczynkowa
Submarki
turystyki
specjalistycznej
(pojezierna, leśna)
hippika, wędkarstwo,
myślistwo
Popularne
formy turystyki
aktywnej
(szlaki rowerowe, szlaki
wodne, sporty wodne)
Turystyka na ter.
wiejskich
Formy
wspomagające
wycieczki, pokazy
rzemiosł, święta,
eko, agrotur
Ekoturyzm, tur.
zdrowotna
Turystyka
kulturowa
szlaki hist. zabytki,
festyny, imprezy,
ciekawe miejsca
Turystyka
edukacyjna
parki krajobrazowe
rezerwaty ostoje,
zdroje
zielone szkoły, obozy
sportowe, kursy
sportowe, w tym
żeglarskie
Źródło: Opracowanie PART S.A.
Największe możliwości rozwoju są związane z turystyką wypoczynkową (na terenach jeziernoleśnych), odmianami turystyki specjalistycznej (np. turystyka konna, myślistwo) oraz popularnymi
formami turystyki aktywnej np. turystyka rowerowa, piesza, wodna.
Obszar pojezierzy posiada silne predestynacje dla rozwoju turystyki na terenach wiejskich, turystyki
kulturowej, ekoturystyki oraz wypoczynku w tzw. drugich domach. Formą zyskującą na popularności
jest turystyka edukacyjna, ściśle związana z rozwojem turystyki młodzieżowej.
Analiza i ocena uwarunkowań obszarowych dla rozwoju została przeprowadzona przy uwzględnieniu
takich elementów jak:
 Główne walory turystyczne dla poszczególnych obszarów.
 Strategiczne segmenty rynku danego obszaru.
 Dominujące formy turystyki oraz formy o największym potencjale wzrostu.
 Możliwości pozycjonowania oferty turystycznej danego obszaru.
 Trendy i rekomendowane kierunki rozwoju.
131
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Wnioski z analizy
 Zjawiskiem niekorzystnym dla Pojezierzy jest wysoka sezonowość turystyki
wypoczynkowej pojeziernej. Jest to czynnik ograniczający rozwój bazy całosezonowej, w
tym zmniejszający efektywność ekonomiczną sektora.
 Baza wczasowo-wypoczynkowa pojezierzy uległa znaczącej dekapitalizacji, co wpływa na
obniżanie atrakcyjności turystycznej regionu oraz możliwość wykorzystania potencjału
walorów przyrodniczych.
 Konieczna jest modernizacja i rozwój podstawowej infrastruktury (plaże, nabrzeża,
ścieżki spacerowe, rowerowe), wpływającej na zagospodarowanie oraz atrakcyjność
turystyczną pojezierzy.
 Dla rozwoju turystyki wodnej i objazdowej konieczne jest rozwijanie szlaków
tematycznych oraz wodnych, jako kompleksowych rozwiązań produktowych (oznakowanie,
promocja, potrzebna infrastruktura, rozwój atrakcji, organizacja i przygotowanie ofert).
 Bogata historia i kultura oraz walory edukacji ekologicznej sprawiają, iż region posiada
wybitne predyspozycje do rozwoju turystyki młodzieżowej, edukacyjnej, zielonych szkół, czy
turystyki kolonijnej.











Obszar pojezierza posiada znakomite predestynacje do rozwoju turystyki ekologicznej
(ekoturystyki), większość znajduje się w obszarze stref chronionych, w tym parków
krajobrazowych (m.in. Drawski, Cedyński, Iński). Oczekuje się, iż będzie to forma turystyki o
szybko rosnącej popularności.
Obszar pojezierzy posiada bardzo dobre warunki dla rozwoju turystyki zdrowotnej, w
tym także niektóre miejscowości posiadają predyspozycje uzdrowiskowe np. Borne Sulinowe,
Trzcińsko Zdrój.
Istotnym elementem zwiększenia atrakcyjności jest konieczność większej dbałości o
zachowanie elementów dziedzictwa kulturowo-historycznego Regionu zarówno w sferze
materialnej jak i niematerialnej (zachowanie i konserwacja zabytków regionu, wspieranie
inicjatyw z zakresu prezentacji kulturalnych, programów archeologiczno-historycznych).
Istnieje potrzeba rozwoju infrastruktury oraz atrakcji wpływających na przedłużenie sezonu
turystycznego w tym aquaparków, parków tematycznych.
Rozproszenie geograficzne poszczególnych pojezierzy Województwa, utrudnia kreowanie
spójnego wizerunku na rynku turystycznym.
Region jest szczególnie predestynowanych do rozwoju turystyki aktywnej, w tym
rowerowej, pieszej oraz wodnej (żeglarstwa, kajakarstwa).
W oparciu o istniejące walory należy przygotować atrakcyjną bazę, zaplecze do rozwoju
turystyki aktywnej – tworzenie centrów sportowych i turystyki aktywnej oraz centrów
turystyki młodzieżowej i edukacyjnej.
Istnieje potrzeba kreacji programów produktów i marek lokalnych, uwzględniających
specyfikę poszczególnych miejsc oraz potrzeby strategicznych segmentów rynku.
Potrzeba tworzenia - Lokalnych Organizacji Turystycznych, których zadaniem byłoby
wdrażanie opracowanych programów i koncepcji rozwoju turystyki w Regionie.
Istnieje potrzeba wspierania regionów o wysokiej stopie bezrobocia i niskich dochodach
budżetowych, które samodzielnie nie są w stanie zagospodarować posiadanych walorów oraz
rozwijać infrastruktury turystycznej.
Niewystarczająca liczba atrakcji mogących przedłużyć sezon, czy zatrzymać turystę
tranzytowego i kulturowego na kilkudniowy wypoczynek; konieczność zapewnienia
specjalnych korzyści.
132
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego



3.3.
W porównaniu do pasa nadmorskiego, pojezierza oferują skromną ofertę imprez kulturalnych
i sportowych.
Niewystarczająca oferta dla przyciągnięcia turysty weekendowego, brak pakietów
weekendowych, promocji konkretnych miejsc jako atrakcyjnych kierunków sobotnioniedzielnego wypoczynku.
Perspektywiczną formą turystyki jest w regionie pojezierzy turystyka kulturowa i
objazdowa, szczególnie w kontekście oczekiwanego rozwoju i promocji szlaków
tematycznych oraz przewidywanego wzrostu znaczenia szlaków międzynarodowych
biegnących przez pojezierza, (w tym wschodnio-niemieckie).
Dolina i obszar ujścia Odry (Dolna Odra)
Pas doliny i obszar ujścia Odry należy do terenów szczególnych ze względu na specyficzny charakter
walorów naturalnych oraz antropogenicznych, a także uwarunkowania przestrzenno-geograficzne
(granica państwa). Przez wieki rzeka Odra decydowała o obecnym ukształtowaniu i formie walorów
tego obszaru (Zalewu Szczecińskiego, czy Roztoki Odry). Naturalny odrzański szlak komunikacji
wodnej oraz największy w Polsce zespół śródlądowych akwenów wodnych (jezioro Dąbie, Dąbie
Małe, Zalew Szczeciński, Kamieński) predestynują tę strefę w szczególności do rozwoju sportów i
turystyki wodnej.
Obszar Doliny i ujścia Odry stanowi ponadto podstawę dla rozwoju konkurencyjnego produktu
turystyki przygranicznej Województwa.
Liczne strefy krajobrazu i przyrody chronionej sprawiają, iż Pas Dolnej Odry należy do
najciekawszych zespołów walorów wodno-przyrodniczych. Czynniki te decydują o szczególnej
atrakcyjności obszaru dla eko-turystów, miłośników przyrody, czy grup turystyki młodzieżowej
(edukacyjnej).
Główne, zidentyfikowane w Pasie Doliny i Ujścia Odry grupy klientów, stanowiących najbardziej
atrakcyjne segmenty rynku przedstawia poniższa tabela.
Tabela 43 Dominujące segmenty rynku dla obszaru turystyki w Strefie Doliny i obszaru Ujścia Odry.
133
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Segment
Główny motyw przyjazdu
Turyści transgraniczni
Żeglarze, wodniacy
Turyści aktywni (pobyty krótko
i długookresowe)
Miłośnicy form turystyki
specjalistycznej (myślistwo,
Niemcy, Duńczycy, Szwedzi przyjeżdżający w celu nabycia tańszych usług, na
zakupy dóbr konsumpcyjnych, spędzenie weekendu oraz urlopu, zwiedzanie,
Miłośnicy jachtingu, Polacy i Niemcy (Berlin), flis odrzański
Aktywna rekreacja w tym np. wodna (kajakowa, żeglarstwo, hippika), piesza
i rowerowa w oparciu o szlaki i ścieżki, przygoda, wykorzystanie różnych
mozliwości przemieszczania się np. woda-rower-koń, „pobyt w leśniczówce”
Realizacja i rozwój zainteresowań, pasji
wędkarstwo, hippika)
Dbający o zdrowie
Turystyka sentymentalna
Wypoczynek i profilaktyka zdrowotna, konsumpcja walorów uzdrowiskowych oraz
typu SPA; zakup tańszych usług medycznych np. stomatologicznych
Odwiedzanie miejsc urodzin przodków, spędzania dzieciństwa (głównie Niemcy)
Turystyka tranzytowa
Atrakcyjny nocleg i oferta gastronomiczna (stosunek cena/jakość) na ważnych
szlakach, istotne znaczenie udogodnień, bezpieczeństwa.
Młodzież szkolna, kolonie, zielone
szkoły
Wypoczynek grupowy, zorganizowany, także motyw poznawczy i edukacyjny.
Przyrodnicy/ ekolodzy (ekoturyści)
Wypoczynek poprzez kontakt z przyrodą, realizacja pasji, poznanie nowych
miejsc atrakcyjnych ze względu na walory przyrodnicze, obserwacja i
monitorowanie życia fauny i flory w dorzeczu i ujściu Odry w jej naturalnych
warunkach
Turysta weekendowy
Kilkudniowy, najczęściej sobotnio-niedzielny wypoczynek i rekreacja, istotne
znaczenie oferty kulturalnej oraz specjalnych pakietów weekendowych, walory
Odry oraz turystyka wokół Zalewu Szczecińskiego; kompatybilność produktu
turystycznego po stronie polskiej np. pod względem wykorzystania środków
transportu z produktem turystycznym po stronie niemieckiej
Turystyka kulturowa-objazdowa
Poznanie nowych miejsc, kultury, historii, odkrywanie na nowo walorów
turystycznych oraz dawnej infrastruktury turystycznej zwłaszcza poniemieckiej
Militaryści/ miłośnicy dawnych
obiektów przemysłowych,
militarnych i technicznych
Wykorzystanie dawnych obiektów militarnych, poprzemysłowych oraz
historycznych np. obiekty po dawnej fabryce benzyny syntetycznej w Policach,
Wał Pomorski
Kibice/sportowcy
Turystyka sportowa, wykorzystanie obiektów sportowo-rekreacyjnych; imprezy
sportowe
Myśliwi/przyrodnicy
Łowiectwo, turystyka dewizowa, podglądanie zwierzyny w jej warunkach
naturalnych, imprezy myśliwskie, zawody, festiwale, święta typu Hubertus
Źródło: Opracowanie PART S.A.
Atrakcyjność turystyczna Doliny i Ujścia Odry, w tym ogromny potencjał rozwojowy, kontrastuje ze
słabym zagospodarowaniem turystycznym oraz brakiem promocji rynkowej. Należy podjąć działania
w zakresie rebrendingu oraz zintensyfikowania działań na rzecz szerokiego wykorzystania walorów
turystycznych Odry. Wykreowanie markowego produktu turystycznego typu: „Odra i Zalew
Szczeciński – przygoda i dzika natura”
134
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Rysunek 20 Koncepcja produktu regionu Strefy Doliny i obszaru ujścia Odry.
Turystyka
przygraniczna
Formy
strategiczne
(handlowa, tranzytowa,
edukacyjna)
Turystyka
aktywna
Wodna (jachting)
+ Rowerowa
Turystyka
kulturowo-miejska
Formy
wspomagające
Historyczne miasta,
szlaki hist. zabytki,
festyny
Ekoturystyka
(parki i rezerwaty,
wyspy, ostoje
ptactwa, obozy
młodzieżowe)
Myślistwo
Turystyka
biznesowa
Konferencje,
szkolenia, sympozja,
spotkania biznesowe
Turystyka
objazdowa
łowiectwo wodne,
zawody myśliwskie,
imprezy myśliwskie
Szlaki, trasy,
atrakcje,
ciekawostki
Źródło: Opracowanie PART S.A.
Wnioski:






Unikalna w skali kraju koncentracja kompleksów leśnych oraz stref przyrody chronionej, w
tym Puszcza Wkrzańska, Bukowa, Cedyński Park Krajobrazowy, Woliński Park Narodowy,
Szczeciński Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Ujście Warty (część), Park Krajobrazowy
Dolnej Odry.
Walory krajobrazowe i przyrodnicze Doliny i Ujścia Odry – rzeka tworzy ogromne,
malownicze rozlewiska, liczne rozwidlenia, stwarzające doskonałe warunki rozwoju fauny, (w
tym ptactwa wodnego) i flory (liczne rezerwaty przyrody).
Największe rozlewiska w Polsce – Zalew wraz z odnogami i zatokami (np. Dziwna, Świna, jez.
Wicko, Zatoka Kamieńska i Cicha), stwarza doskonałe warunki dla rozwoju turystyki i sportów
wodnych, w tym żeglarstwa, co wiąże się z unowocześnieniem zaplecza przystani jachtowych
oraz promocją regionu jak przyjaznego i atrakcyjnego dla miłośników wodniactwa.
Niewykorzystane możliwości turystyczne szlaku wodnego na Odrze – możliwość
organizowania flisów, wycieczek statkami, spływów. Odra stanowi istotny szlak komunikacji
wodnej dla aglomeracji berlińskiej (najkrótsze połączenie z Morzem Bałtyckim).
Historyczna rola rzeki – możliwość nawiązywania do historii poprzez organizowanie wspólnych
polsko-niemieckich imprez, przedsięwzięć kulturalnych, sportowych.
Niewykorzystane możliwości w zakresie turystyki alternatywnej i ekoturystyki. Tereny
nadodrzańskie należą do najciekawszych w Polsce obszarów dla rozwoju turystyki, ekoturystyki i
turystyki alternatywnej. Są to formy turystyki szybko zyskujące na popularności zarówno w
Europie jak i w Polsce.
135
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego

Niewystarczająca promocja i informacja. Zaledwie ogólne informacje w większości folderów,
brak profesjonalnych przewodników, map, informacji w zakresie kultury i historii Regionu.
Promocja i informacja powinna być kierowana do klienta międzynarodowego oraz przygotowana
wielojęzycznie (polsko-niemiecko-angielsko-szwedzku). Zwiększenie informacyjne dostępu do
walorów turystyczne poprzez wymianę informacji np. poprzez współpracę polsko niemiecką oraz
stworzenie rodzaju portalu interaktywnego www.
 Dominująca rola turystyki handlowej w turystyce przygranicznej. W ostatnich latach funkcja
turystyki handlowej traci na popularności wśród naszych zachodnich sąsiadów. Coraz częściej
powodem ich przyjazdów (głównie weekendowych), są tańsze usługi, co wskazuje na potencjał
rozwoju w zakresie kompleksowej i konkurencyjnej oferty pobytowej.
 Niewykorzystanie po polskiej stronie możliwości rozwoju tras rowerowych po wałach Odry.
 Brak adekwatnej do potrzeb informacji turystycznej, w tym szczególnie ważnej przy punktach
granicznych. Brak systemu rezerwacji on-line, pełnej informacji z Województwa nt imprez,
wydarzeń, atrakcji, informacji sprofilowanej do potrzeb turysty niemieckiego.
Współpraca polsko-niemiecka w pasie doliny i obszar ujścia Odry
 Możliwość tworzenia jednakowych warunków do rozwoju turystyki na przygranicznym obszarze
polsko-niemieckim.
 Opracowanie jednakowych i wspólnych polsko-niemieckich kryteriów oceny jakości i standardu
usług turystycznych (np. bazy noclegowej, gastronomicznej);
 Podejmowanie działań na rzecz rozbudowy infrastruktury turystycznej i paraturystycznej na
obszarze okołoodrzańskim.
 Wspólne polsko-niemieckie zagospodarowanie posiadanych walorów turystycznych i tworzenie
wspólnych produktów turystycznych (np. wspólne zagospodarowanie Zalewu Szczecińskiego);
 Współdziałanie w dziedzinie turystyki nie tylko na etapie planowania, ale także na etapie
realizacji wspólnych przedsięwzięć proturystycznych;
 Przeciwdziałanie powstawaniu barier we wzajemnym rozwoju (np. językowych,
mentalnościowych, w zakresie przepływu informacji i wzajemnych kontaktów, granicznych) oraz
podjęcie działań w ich niwelowaniu i usuwaniu.
 Podejmowanie wspólnych działań na rzecz nawiązywania współpracy z innymi jednostkami
administracyjnymi z obszaru Unii Europejskiej w dziedzinie turystyki.
136
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
3.4. Podsumowanie - porównanie poszczególnych obszarów turystycznych
Województwa
Tabela 44 Porównanie głównych cech i wyróżników Pasa Pojezierzy z Pasem Nadmorskim.
Elementy
Segmenty strategiczne
Segmenty alternatywne,
wizerunkowe
Formy turystyki
Pojezierza
Pas Nadmorski
Młodzież szkolna,
Młodzież licealna,
ludzie kultury i sztuki,
„wolne duchy”
zagranica, emeryci
rodziny, kuracjusze
Archeolodzy, ludzie kultury i sztuki,
historycy, przyrodnicy, naukowcy
Aktorzy, politycy
Wypoczynkowa jeziora-lasy
Słońce-morze-plaża
Aktywna wodna, rowerowa piesza
Zdrowotno-uzdrowiskowa
Niskie i średnie ceny w stosunku do
oferowanej jakości
Strefy prestiżu – „z widokiem na morze”,
przy bulwarach, w tym kurorty ceny wysokie
Najwyższe – noclegi w zabytkach
Strefy okolic nadmorskich
(od 2 do 10 km), ceny niskie i średnie
Aktywna
Oferta cenowa
Profil atrakcji
Oferta Kulturalna
Natura, dzika przyroda,
Rozrywka,
przygoda, spływy,
SPA, Atrakcje wodne
survival, incentive
Sporty plażowe – wodne
elementy poznawcze,
Wycieczki morskie
Kultura, prezentacje historyczne
Przeloty widokowe
Imprezy o tle historycznym, festyny, imprezy
dla młodzieży
Koncerty, występy gwiazd
Imprezy muzyczne,
Integracja kultur
Muzyka poważna, kameralna, kultura w
zabytkach
Imprezy sportowe – paralotnie, piłka
plażowa, jachting
Imprezy Folklorystyczne
Miasteczka z duszą
Charakter miejscowości
Charakter oferty
Oferta sportowa
Turystyka specjalistyczna
Modne kurorty,
Wioski ze swojskim klimatem
Gwarne kąpieliska
Dla wymagających, ambitnych:
Modna, popularna:
„Przygoda z kulturą i historią”
„Tu spotkasz gwiazdy”
„Pierwsze kroki w sporcie”
„Przygoda z przestrzenią”
Turystyka wodna rekreacyjna
Sporty wodne – bardziej elitarne;
(Kajakarstwo, żeglarstwo śródlądowe)
jachting, skutery wodne, windsurfing
Sport młodzieżowy
Sporty powietrzne (paralotnie,
szybownictwo)
Wędkarstwo śródlądowe
Wędkarstwo morskie
Myślistwo
Golf
Hippika – nauka, hipoterapia,, rekreacyjna
Hippika – elitarna, dla wymagających
Spokój, relaks, nostalgia,
Otwartość, przestrzeń
„Nutka retro”
„nutka szaleństwa”
Wyróżniki – unikalne korzyści
związane z danym regionem
(spokój)
Źródło: Opracowanie PART S.A.
137
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Tabela 45 Formy turystyki wg obszarów szczególnie predysponowane do rozwoju markowych produktów
turystycznych
Turystyka
Obszar
turystyczny aktywna
Turystyka Turystyka Turystyka
Turystyka
Turystyka Turystyka
Turystyka
i biznesowa miejskauzdrowiskowo- przygraniczna wiejska
alternatywna Wypoczynkowa
specjalistyczna
kulturowa zdrowotna
ekoturyzm
(woda, lasy)
Pojezierza
Pas
nadmorski
Dolina i
obszar
ujścia Odry
Szczecin
(i okolice)
Pozostałe












-















-
























-







-





-
-






-
-


-
Źródło: Opracowanie PART S.A.
Skala atrakcyjności: -







atrakcyjność
Skala trendu:
-

potencjał wzrostu
Na atrakcyjność turystyczną danego obszaru, oprócz walorów naturalnych i antropogenicznych,
wpływa również zagospodarowanie turystyczne, dostępność transportowa, stan i ochrona środowiska
naturalnego, a także rozwój infrastruktury usługowej i technicznej. Analiza tych elementów pozwala
określić stopień zróżnicowania badanych gmin z punktu widzenia ich atrakcyjności turystycznej.
Do przeprowadzenia analizy porównawczej badanych obiektów przestrzennych (gmin) wykorzystano
taksonomiczny miernik rozwoju (TMR). Miernik ten to wielkość syntetyczna, będąca wypadkową
wszystkich analizowanych zmiennych; pozwala on na uporządkowanie obiektów w zależności od ich
odległości od pewnego, sztucznie skonstruowanego wzorca rozwoju. W tym celu wytypowano listę 34
cech wraz z ich miernikami stanowiących podstawę oceny atrakcyjności turystycznej gmin (m.in. lasy,
wody powierzchniowe, obszary chronione, zabytki, szlaki turystyczne, liczba miejsc noclegowych,
obiektów gastronomicznych i rekreacyjnych, gęstość dróg). Otrzymano wartość syntetycznego TMR
dla gmin województwa zachodniopomorskiego, który umożliwił uszeregowanie badanych jednostek
od najlepszej do najgorszej według stopnia ich atrakcyjności turystycznej. Pierwszą
pięćdziesiątkę gmin przedstawia tabela.
138
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Tabela 46
L.p.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
Ranking gmin turystycznych Województwa zachodniopomorskiego według ich atrakcyjności
turystycznej
Gmina
Rewal
Dziwnów
Mielno
Ustronie Morskie
Międzyzdroje
Kołobrzeg m.
Szczecinek m.
Szczecin
Koszalin
Świnoujście
Stargard Szczeciński m.
Kołobrzeg
Darłowo
Wałcz m.
Darłowo m.
Białogard m.
Sławno m.
Trzebiatów
Świdwin m.
Ińsko
Postomino
Nowe Warpno
Wolin
Złocieniec
Moryń
TMR
0,64124
0,4118
0,33503
0,30805
0,27575
0,25113
0,19422
0,18037
0,17873
0,17799
0,17705
0,17606
0,17588
0,1727
0,16936
0,16514
0,16359
0,15598
0,15098
0,1455
0,14448
0,14261
0,14101
0,13793
0,1368
L.p.
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
Gmina
Myślibórz
Czaplinek
Drawsko Pomorskie
Cedynia
Stare Czarnowo
Mirosławiec
Stepnica
Tuczno
Goleniów
Połczyn Zdrój
Kamień Pomorski
Kołbaskowo
Kobylanka
Choszczno
Borne Sulinowo
Będzino
Pyrzyce
Łobez
Barlinek
Dobra Szczecińska
Przybiernów
Chociwel
Drawno
Dębno
Chojna
TMR
0,13513
0,13416
0,13411
0,13236
0,13214
0,1313
0,13104
0,13094
0,13092
0,13013
0,12969
0,1287
0,12753
0,1258
0,12565
0,12488
0,12432
0,12372
0,12312
0,12291
0,12282
0,12261
0,12207
0,12204
0,12195
m. – gmina miejska
Źródło: D. Milewski, Regionalne uwarunkowania rozwoju turystyki na przykładzie województwa
zachodniopomorskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2005.
Z przeprowadzonych badań wynika, że pod względem atrakcyjności turystycznej, jedynie 26 gmin na
114 uzyskało wartość TMR wyższą niż średnia arytmetyczna dla całej zbiorowości ; stanowią one
22,8% wszystkich gmin województwa. Dysproporcja ta jest wynikiem dużej przewagi gmin
nadmorskich nad pozostałymi. Wysokie wartości TMR uzyskały również gminy miejskie, jak i
niektóre z gmin położonych na obszarach pojeziernych. Gminy nadmorskie takie, jak Rewal,
Dziwnów, Mielno, Ustronie Morskie, Międzyzdroje czy Kołobrzeg, niemal w każdym z badanych
elementów osiągały zdecydowaną przewagę nad pozostałymi gminami województwa
zachodniopomorskiego; w rezultacie więc tworzą ścisłą czołówkę pod względem atrakcyjności
turystycznej.
Z punktu widzenia regionalnej polityki turystycznej, istotnym problemem jest wyznaczenie obszarów
(gmin), które dzięki inwestycjom w sektorze turystycznym mogłyby w przyszłości stać się obszarami
atrakcyjnymi turystycznie. Należy zatem, w odniesieniu do gmin o rozwiniętych walorach
turystycznych, skupić się na tych elementach wpływających na atrakcyjność turystyczną, które są
najsłabiej rozwinięte, a w konsekwencji ograniczają możliwości recepcyjne badanych jednostek
przestrzennych. Stopień rozwoju wyodrębnionych rejonów turystycznych województwa
139
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
zachodniopomorskiego w poszczególnych działach wpływających na atrakcyjność turystyczną
przedstawia tabela.
Tabela 47 Średnie wartości TMR dla regionów turystycznych Województwa Zachodniopomorskiego według
działów charakteryzujących atrakcyjność turystyczną
Wyszczególnienie
Walory turystyczne
Baza noclegowa
Baza gastronomiczna
i uzupełniająca
Dostępność
transportowa
Stan środowiska
naturalnego
Ochrona środowiska
naturalnego
Infrastruktura
usługowa
Infrastruktura
techniczna
Atrakcyjność
turystyczna
Pas pojezierzy
Pas
Pojezierze
nadmorski Ogółem
Drawskie
0,232
0,177
0,193
0,360
0,173
0,173
Pojezierze
Myśliborskie
0,168
0,171
Pojezierze
Wałeckie
0,217
0,173
Pojezierze
Wełtyńskie
0,122
0,181
0,299
0,174
0,177
0,167
0,179
0,186
0,178
0,266
0,235
0,268
0,197
0,247
0,236
0,236
0,572
0,512
0,531
0,600
0,529
0,140
0,541
0,508
0,327
0,328
0,337
0,358
0,254
0,410
0,279
0,151
0,150
0,144
0,157
0,169
0,163
0,221
0,119
0,115
0,122
0,133
0,109
0,138
0,259
0,125
0,129
0,120
0,134
0,121
0,135
Ogółem
gminy
0,156
0,192
Źródło: jak w tabeli.
W każdym z omawianych działów charakteryzujących atrakcyjność turystyczną, średnia wartość TMR
dla gmin z pasa nadmorskiego jest wyższa niż dla gmin z pasa pojezierzy. Najmniejsze różnice
wystąpiły w działach infrastruktura techniczna, walory turystyczne oraz dostępność transportowa,
natomiast największe w działach baza noclegowa, ochrona środowiska, infrastruktura usługowa oraz
baza gastronomiczna i uzupełniająca, a więc przede wszystkim te elementy, decydujące o
atrakcyjności turystycznej, wymagają inwestycji niezbędnych dla wyrównania dysproporcji między
gminami pojeziernymi a nadmorskimi. Warto również w tym miejscu podkreślić fakt, iż jedynie pod
względem walorów turystycznych, średnia wartość TMR dla gmin
pojeziernych jest wyższa od średniej arytmetycznej dla całej zbiorowości, co dodatkowo jest
potwierdzeniem relatywnie niewielkich różnic w tym zakresie między pasem pojezierzy a pasem
nadmorskim.
Analizując wartości TMR uzyskiwane zarówno przez gminy nadmorskie, jak i z obszarów
pojeziernych widać, że poziom ich rozwoju najbardziej odbiega od wzorca (TMR = 1) w takich
działach, jak infrastruktura techniczna i usługowa, dostępność transportowa czy baza gastronomiczna i
uzupełniająca; zatem większość gmin położonych w wyodrębnionych rejonach turystycznych wymaga
inwestycji w tym zakresie.
140
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
4.
ANALIZA SWOT
Analiza SWOT rozwoju turystyki w województwie zachodniopomorskim
Tabela 48 Analiza SWOT rozwoju turystyki w województwie zachodniopomorskim
SŁABE STRONY
MOCNE STRONY
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
położenie w strefie nadmorskiej i przygranicznej
oraz na szlakach tranzytowych z północy Europy
na południe i z zachodu na wschód,
sąsiedztwo Niemiec (stosunkowo niewielka odległość do Berlina – jednej z najbardziej dynamicznie rozwijającej się europejskiej aglomeracji miejskiej), jak i Skandynawii,
dość liczne tereny o dużych walorach przyrodniczych: wody powierzchniowe (6% powierzchni
województwa), lasy (34,2% powierzchni województwa),
różnorodność krajobrazu (krajobraz nadmorski,
równin i pojezierzy),
walory lecznicze i uzdrowiskowe (uzdrowiska
statutowe w Świnoujściu, Kamieniu Pomorskim,
Międzyzdrojach, Kołobrzegu i Połczynie Zdroju),
różnorodność form ochrony przyrody (parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe,
obszary chronionego krajobrazu i inne), zajmujących 20% powierzchni województwa,
różnorodność form krajobrazu kulturowego,
niski stopień przekształceń antropogenicznych
obszarów pojeziernych,
dość liczne szlaki turystyczne (piesze, rowerowe,
wodne i konne),
poprawiający się stan środowiska naturalnego
(m.in. znacząca poprawa jakości wód powierzchniowych w ostatnich latach),
stosunkowo dobra dostępność transportowa
województwa (choć z niewielkimi perspektywami
na znaczącą poprawę),
dobrze rozwinięta (w aspekcie ilościowym) baza
noclegowa w pasie nadmorskim,
funkcjonowanie portów nad Bałtykiem i Zalewem Szczecińskim (włączenie 4 portów do programu SuPortNet),
znaczące natężenie ruchu turystycznego krajowego i zagranicznego,
duże natężenie ruchu tranzytowego w różnych
ciągach
komunikacyjnych
(drogowym,
kolejowym, morskim, lotniczym),
dość bogata oferta kulturalnych, sportowych i
turystycznych
imprez
organizowanych
w
-
-
-
-
-
-
-
-
-
warunki klimatyczne, ograniczające czas trwania
sezonu turystycznego do maksimum trzech miesięcy, przy czym nawet latem dość często mają
miejsce niekorzystne warunki pogodowe,
nizinny charakter rzeźby terenu, powodujący
występowanie tylko jednego sezonu turystycznego w ciągu roku,
niewielki udział, w stosunku do południowej
Polski, dóbr dziedzictwa kulturowego w produkcie turystycznym regionu,
niewystarczająca intensywność rewaloryzacji
obiektów zabytkowych i przystosowania ich do
pełnienia funkcji turystycznych,
brak kompleksowego zagospodarowania wybrzeża morskiego i Zalewu Szczecińskiego pod kątem
uprawiania żeglarstwa (brak sieci wiążącej porty
jachtowe województwa, brak marin z miejscami
postojowymi o standardzie porównywalnym z
marinami po stronie niemieckiej, a istniejące mariny są nieprzystosowane w pełni do obsługi
ruchu turystycznego),
niewykorzystanie możliwości istnienia toru wodnego do Berlina,
niedostateczny stan gospodarki odpadami,
nierównomierne
rozłożenie
walorów
turystycznych na terenie województwa co
prowadzi do powstawania białych plam na mapie
turystycznej województwa,
nierównomierne rozmieszczenie bazy noclegowej
(84,6% wszystkich miejsc noclegowych znajduje
się w pasie nadmorskim), znaczący, przy tym,
udział obiektów o charakterze sezonowym i niskim standardzie,
niedostateczna jakość usług w stosunku do wymagań kategoryzacyjnych obiektów noclegowych
turystyki,
relatywnie wysokie ceny usług przy niskiej jakości standardu bazy turystycznej,
nierównomierne
rozmieszenie
ruchu
turystycznego (w pasie nadmorskim udzielono
85% wszystkich noclegów), w pasie pojezierzy
przeciętny pobyt turysty był krótszy o 5 dni w
porównaniu z pasem nadmorskim,
141
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
-
-
-
-
-
większych miejscowościach województwa,
stale rozwijająca się oferta uczelni i szkół w zakresie kształcenia kadr dla potrzeb turystyki,
uwzględnienie rozwoju funkcji turystycznouzdrowiskowej w strategii województwa jako jednego z celów pośrednich poprawy konkurencyjności województwa,
rozwój współpracy w ramach Euroregionu
„Pomerania”,
podejmowanie przez większość gmin działań
ukierunkowanych na aktywizację turystyczną,
oferowanie inwestorom, przez większość gmin,
terenów atrakcyjnych turystycznie,
wykorzystywanie
przez
lokalnych
przedsiębiorców
oraz
lokalne
władze
samorządowe Internetu i innych narzędzi
promocji do marketingu terytorialnego i
budowania
marki
lokalnego
produktu
turystycznego,
współpraca poszczególnych jednostek samorządu
terytorialnego (przede wszystkim gmin i
powiatów) z partnerami zagranicznymi w zakresie
rozwoju turystyki i produktów turystycznych o
znaczeniu ponadregionalnym i ponadgranicznym,
duża
powierzchnia
obszarów
wiejskich
sprzyjająca rozwojowi agroturystyki i turystyki
wiejskiej; obszary te predestynują do bycia
wsparciem
wypoczynkowo-infrastrukturalnym
obszarów o wysokich funkcjach turystycznych,
korzystne warunki rozwoju turystyki zarówno w
sensie przestrzennym jak i jakościowym,
wzrastająca aktywność gospodarcza i społeczna
mieszkańców województwa, w szczególności
osób młodych,
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
wysoka sezonowość popytu na usługi turystyczne
województwa
co
prowadzi
do
niewykorzystywania
lub
częściowego
wykorzystywania walorów i infrastruktury
turystycznej w okresach poza wakacyjnych (poza
sezonowych),
przeciążenie niektórych ośrodków na wybrzeżu w
sezonie, a także terenów w bezpośredniej bliskości Szczecina i Koszalina w weekendy i dni
wolne od pracy,
słabo rozwinięta sieć placówek gastronomicznych
na pojezierzach,
słabo rozwinięta baza uzupełniająca w obiektach
noclegowych,
nierównomierny rozwój infrastruktury uzupełniającej w rejonach turystycznych województwa,
zbyt słabe przystosowanie infrastruktury turystycznej dla potrzeb osób niepełnosprawnych,
słabo rozwinięta infrastruktura turystyczna
umożliwiającą wypoczynek turystom niezależnie
od wahań pogody,
zbyt mała liczba obiektów o charakterze centrum
kongresowego,
niewielka oferta dla odwiedzających jednodniowych oraz przejeżdżających tranzytem,
niedostatecznie rozwinięta sieć drogowa co
wskazuje na słabą dostępność komunikacyjną dla
turystów zmotoryzowanych
zły stan eksploatacyjny nawierzchni drogowych,
wieloletnie zaniedbania w zakresie modernizacji
ciągów drogowych,
likwidacja połączeń kolejowych, w tym do
rejonów
turystycznych
(np.
Pojezierza
Wałeckiego, Połczyna Zdroju),
brak właściwego zagospodarowania ciągów
transportowych,
słabo rozwinięta infrastruktura usługowa i techniczna na pojezierzach, jak i w części gmin nadmorskich,
niska świadomość władz samorządowych i
społeczności lokalnej na temat korzyści
płynących z rozwoju turystyki,
tylko niewielka część jednostek samorządu
terytorialnego opracowała lokalne strategie
rozwoju turystyki; niedocenianie tego dokumentu
jako pewnego rodzaju lokalnej mapy drogowej w
zakresie
rozwoju
lokalnej
gospodarki
turystycznej na bazie posiadanych walorów oraz
generowanej współpracy ponadjednostkowych,
niewielka aktywność władz lokalnych w zakresie
stosowania różnego rodzaju zachęt i preferencji
dla inwestujących w sektor turystyczny, takich
jak preferencje podatkowe, uzbrajanie terenów,
przyspieszenie procedury administracyjnej,
brak inwestycji gminnych ukierunkowanych na
wydłużenie sezonu turystycznego,
niedostateczne wykorzystywanie przez władze
lokalne takich form promocji turystycznej, jak
142
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
-
-
-
-
-
-
MOŻLIWOŚCI/SZANSE
-
-
-
-
możliwość rozwoju różnorodnych form turystyki,
takich jak: kwalifikowana, wiejska, krajoznawcza, zdrowotna, kongresowa, biznesowa, tranzytowa itp.,
możliwość wykorzystania szlaku wodnego Odry
oraz połączenia wodnego z Berlinem,
możliwość większego wykorzystania turystycznego rzek i obszarów pojeziernych,
działalność Zachodniopomorskiej Regionalnej
Organizacji Turystycznej,
członkostwo Polski w Unii Europejskiej, większa
możliwość korzystania z funduszy unijnych,
rozwój współpracy międzynarodowej, transgranicznej i międzyregionalnej,
korzystne trendy na rynkach światowych (stały
wzrost liczby turystów międzynarodowych, coraz
większe zainteresowanie aktywnymi formami
wypoczynku, poszukiwanie nowych atrakcji),
duży potencjał rynku europejskiego i stosunkowo
duży rynek krajowy.
reklama prasowa, radiowa, telewizyjna czy zewnętrzna, udział w targach zagranicznych oraz
działania w zakresie public relations,
słaba aktywność władz lokalnych w zakresie
planowanych inwestycji turystycznych,
słaba aktywność władz lokalnych w zakresie pozyskiwania środków pomocowych z Unii Europejskiej na inwestycje turystyczne,
słabe przygotowanie jednostek samorządu
terytorialnego do korzystania ze wsparcia
finansowego Unii Europejskiej,
brak prowadzonych badań rynku turystycznego,
niewielka część gmin jest w stanie oszacować
uzyskiwane przychody z turystyki,
niewielkie środki przeznaczane na turystykę i
wypoczynek w budżetach gmin województwa,
słaba kondycja finansowa wielu gmin i wynikający z tego brak środków własnych na inwestycje,
brak dostępu do kapitału na rozpoczęcie działalności gospodarczej, zwłaszcza wśród mieszkańców wsi,
niedostateczna koordynacja działań pomiędzy
poszczególnymi podmiotami gospodarki turystycznej oraz władzami samorządowymi,
bierna postawa ludności, zwłaszcza z obszarów
popegeerowskich oraz niektórych samorządów
lokalnych,
brak szczególnego zainteresowania części gmin
współpracą ze ZROTem,
niewystarczająca dostępność do infrastruktury
telekomunikacyjnej, szczególnie na obszarach o
szczególnej funkcji turystycznej oraz obszarach
wiejskich predestynowanych
do
rozwoju
agroturystyki,
słaby i
niewydolny
system
informacji
turystycznej na terenie województwa,
ZAGROŻENIA
-
-
-
-
konkurencyjność rynku niemieckiego i skandynawskiego;
konkurencja ze strony województw: pomorskiego, warmińsko-mazurskiego, wielkopolskiego i
lubuskiego,
niestabilność rynku turystyki przygranicznej
(wyrównywanie się cen po obu stronach granicy),
nieuwzględnienie w krajowych planach budowy
autostrad autostrady A3 (w jej miejsce ma powstać droga ekspresowa) oraz pominięcie w planach dróg ekspresowych drogi krajowej nr 6,
nadal niska jakość usług turystycznych i paraturystycznych, zbyt wysokie ceny usług dla turystów krajowych, zachęcające do wyjazdów zagranicznych, konkurencyjnych względem oferty polskiej,
miejscowe przeciążenie środowiska przez zbyt
duży napływ odwiedzających (np. jeziora w pobliżu Szczecina i Koszalina, popularne miejscowości wypoczynkowe),
143
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
niski stopień integracji społeczno-politycznej
regionu (w odniesieniu do byłych województw
szczecińskiego i koszalińskiego),
- niska koncentracja działań marketingowych i
środków finansowych na promocję, zarówno na
szczeblu regionalnym, jak i krajowym,
- nie wypracowany wizerunek Polski jako celu
podróży
turystycznych
na
rynkach
międzynarodowych,
- problemy z zapewnieniem bezpieczeństwa turystom przyjeżdżającym do Polski (wizerunek
Polski, jako kraju niebezpiecznego),
- kryzys finansów publicznych w Polsce (ograniczenie środków z budżetu państwa i jednostek
samorządu terytorialnego na rozwój turystyki)
oraz spadek koniunktury gospodarczej za granicą,
brak polityki finansowej, w tym kredytowej,
odpowiadającej potrzebom w zakresie turystyki,
turystyka nie rozwiązuje problemów społecznych,
ale tak jest postrzegana
Źródło: opracowanie własne (D. Szostak, D. Milewski).
-
Analiza SWOT turystyki Województwa Zachodniopomorskiego
Rangowanie i Szacowanie
Rangowanie i szacowanie silnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń przemysłu turystycznego
województwa zachodniopomorskiego zostało wykonane za pomocą metody eksperckiej oraz ich
wyniki zostało zaprezentowane w poniższej tabeli. Poszczególnym elementom przypisano przy użyciu
tejże metody wartość względną (rangi od 1 do 5), a następnie w zależności od ważności ich wpływu
na analizowaną jednostkę, poszczególnym elementom przypisano właściwą im ocenę (od 1 do 10). Do
rangowania i szacowania wybrano po 15 najistotniejszych słabych i silnych stron oraz po 8
najważniejszych z punktu widzenia rozwoju turystycznego województwa zachodniopomorskiego
szans i zagrożeń występujących w otoczeniu rynkowym.
Tabela 49 Tabelaryczne procesu rangowania i szacowania elementów składowych prowadzonej analizy SWOT
przemysłu turystycznego Województwa Zachodniopomorskiego
L
p
.
SILNE STRONY
Kryteria oceny
War
tość
wzgl
ędna
(ran
ga)
Oc
ena
1
.
położenie w strefie nadmorskiej i
przygranicznej oraz na szlakach
tranzytowych z północy Europy na
południe i z zachodu na wschód,
5
7
2
.
sąsiedztwo
5
8
Niemiec
(stosunkowo
SŁABE STRONY
Kryteria oceny
warunki
klimatyczne,
ograniczające czas trwania
sezonu
turystycznego
do
maksimum trzech miesięcy,
przy czym nawet latem dość
często
mają
miejsce
niekorzystne
warunki
pogodowe,
niewystarczająca intensywność
Wart
ość
wzglę
dna
(rang
a)
Oce
na
4
8
4
6
144
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
3
.
niewielka odległość do Berlina – jednej
z najbardziej dynamicznie rozwijającej
się europejskiej aglomeracji miejskiej),
jak i Skandynawii,
dość liczne tereny o dużych walorach
przyrodniczych: wody powierzchniowe
(6% powierzchni województwa), lasy
(34,2% powierzchni województwa),
5
8
4
.
różnorodność krajobrazu (krajobraz
nadmorski, równin i pojezierzy),
3
5
5
.
walory lecznicze i uzdrowiskowe
(uzdrowiska statutowe w Świnoujściu,
Kamieniu Pomorskim, Międzyzdrojach,
Kołobrzegu i Połczynie Zdroju),
4
8
6
.
różnorodność form ochrony przyrody
(parki narodowe, rezerwaty przyrody,
parki krajobrazowe, obszary
chronionego krajobrazu i inne),
zajmujących 20% powierzchni
województwa,
dość liczne szlaki turystyczne (piesze,
rowerowe, wodne i konne),
4
7
4
6
8
.
dobrze
rozwinięta
(w
aspekcie
ilościowym) baza noclegowa w pasie
nadmorskim,
4
6
9
.
znaczące natężenie ruchu turystycznego
krajowe-go i zagranicznego,
5
8
7
.
rewaloryzacji
obiektów
zabytkowych i przystosowania
ich do pełnienia funkcji
turystycznych,
brak
kompleksowego
zagospodarowania
wybrzeża
morskiego
i
Zalewu
Szczecińskiego pod kątem
uprawiania żeglarstwa (brak
sieci wiążącej porty jachtowe
województwa, brak marin z
miejscami
postojowymi
o
standardzie porównywalnym z
marinami
po
stronie
niemieckiej, a istniejące mariny
są nieprzystosowane w pełni do
obsługi ruchu turystycznego),
niewykorzystanie możliwości
istnienia toru wodnego do
Berlina,
nierównomierne rozłożenie
walorów turystycznych na
terenie województwa co
prowadzi do powstawania
białych plam na mapie
turystycznej województwa,
niedostateczna jakość usług w
stosunku
do
wymagań
kategoryzacyjnych
obiektów
noclegowych turystyki,
nierównomierne
rozmieszczenie
bazy
noclegowej (84,6% wszystkich
miejsc noclegowych znajduje
się w pasie nadmorskim),
znaczący, przy tym, udział
obiektów
o
charakterze
sezonowym
i
niskim
standardzie,
nierównomierne rozmieszenie
ruchu turystycznego (w pasie
nadmorskim udzielono 85%
wszystkich noclegów), w pasie
pojezierzy przeciętny pobyt
turysty był krótszy o 5 dni w
porównaniu
z
pasem
nadmorskim,
wysoka sezonowość popytu na
usługi turystyczne
województwa co prowadzi do
3
7
4
8
3
6
3
5
4
9
4
7
4
8
145
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
1
0
.
1
1
.
1
2
.
1
3
.
1
4
.
1
5
.
duże natężenie ruchu tranzytowego w
różnych ciągach komunikacyjnych
(drogowym, kolejowym, morskim,
lotniczym),
stale rozwijająca się oferta uczelni i
szkół w zakresie kształcenia kadr dla
potrzeb turystyki,
4
7
2
5
uwzględnienie
rozwoju
funkcji
turystyczno-uzdrowiskowej w strategii
województwa jako jednego z celów
pośrednich poprawy konkurencyjności
województwa,
wykorzystywanie przez lokalnych
przedsiębiorców oraz lokalne władze
samorządowe Internetu i innych
narzędzi promocji do marketingu
terytorialnego i budowania marki
lokalnego produktu turystycznego,
współpraca poszczególnych jednostek
samorządu terytorialnego (przede
wszystkim gmin i powiatów) z
partnerami zagranicznymi w zakresie
rozwoju turystyki i produktów
turystycznych o znaczeniu
ponadregionalnym i ponadgranicznym,
wzrastająca aktywność gospodarcza i
społeczna mieszkańców województwa,
w szczególności osób młodych,
3
6
3
4
4
6
5
6
niewykorzystywania lub
częściowego wykorzystywania
walorów i infrastruktury
turystycznej w okresach poza
wakacyjnych (poza
sezonowych),
zbyt słabe przystosowanie
infrastruktury tury-stycznej dla
potrzeb
osób
niepełnosprawnych,
słabo rozwinięta infrastruktura
turystyczna
umożliwiająca
wypoczynek
turystom
niezależnie od wahań pogody,
zły
stan
eksploatacyjny
nawierzchni
drogowych,
wieloletnie zaniedbania w
zakresie modernizacji ciągów
drogowych,
likwidacja
połączeń
kolejowych, w tym do rejonów
turystycznych (np. Pojezierza
Wałeckiego, Połczyna Zdroju),
3
4
2
4
4
7
4
6
słaba
aktywność
władz
lokalnych w zakresie pozyskiwania
środków
pomocowych
z
Unii
Europejskiej na inwestycje
turystyczne,
5
7
słaby i niewydolny system
informacji turystycznej na
terenie województwa,
4
6
400
RAZEM
369
RAZEM
+31
L
p
.
1
.
2
.
SZANSE
Kryteria oceny
możliwość rozwoju różnorodnych form
turystyki, takich jak: kwalifikowana,
wiejska, krajoznawcza, zdrowotna,
kongresowa, biznesowa, tranzytowa
itp.,
możliwość
wykorzystania
szlaku
wodnego Odry oraz połączenia
wodnego z Berlinem,
ZAGROŻENIA
Kryteria oceny
War
tość
wzgl
ędna
(ran
ga)
Oc
ena
Wart
ość
wzgl
ędna
(ran
ga)
Oce
na
5
7
konkurencyjność
niemieckiego
skandynawskiego;
rynku
i
4
9
4
8
konkurencja
ze
strony
województw:
pomorskie-go,
warmińsko-mazurskiego,
4
8
146
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
3
.
możliwość większego wykorzystania
turystycznego
rzek
i
obszarów
pojeziernych,
3
7
4
.
działalność
Zachodniopomorskiej
Regionalnej Organizacji Turystycznej,
4
8
5
.
członkostwo
Polski
w
Unii
Europejskiej,
większa
możliwość
korzystania z funduszy unijnych,
4
7
6
.
rozwój współpracy międzynarodowej,
transgranicznej i międzyregionalnej,
4
8
7
.
korzystne
trendy
na
rynkach
światowych (stały wzrost liczby
turystów międzynarodowych, coraz
większe zainteresowanie aktywnymi
formami wypoczynku, poszukiwanie
nowych atrakcji),
duży potencjał rynku europejskiego i
stosunkowo duży rynek krajowy,
3
6
3
7
8
.
RAZEM
219
wielkopolskiego i lubuskiego,
niestabilność rynku turystyki
przygranicznej (wyrównywanie
się cen po obu stronach
granicy),
nieuwzględnienie w krajowych
planach budowy autostrad
autostrady A3 (w jej miejsce
ma powstać droga ekspresowa)
oraz pominięcie w planach dróg
ekspresowych drogi krajowej
nr 6,
im ma sezonowość turystyczna
miejscowe
przeciążenie
środowiska przez zbyt duży
napływ odwiedzających (np.
jeziora w pobliżu Szczecina i
Koszalina,
popularne
miejscowości wypoczynkowe),
niski
stopień
integracji
społeczno-politycznej regionu
(w odniesieniu do byłych
województw szczecińskiego i
koszalińskiego),
niska koncentracja działań
marketingowych i środków
finansowych na promocję,
zarówno
na
szczeblu
regionalnym, jak i krajowym,
problemy z zapewnieniem
bezpieczeństwa
turystom
przyjeżdżającym do Polski
(wizerunek Polski, jako kraju
niebezpiecznego),
RAZEM
3
6
4
7
3
6
4
6
3
6
3
8
192
+27
Źródło: opracowanie własne (D. Szostak, D. Milewski)
Przedstawiona analiza SWOT przemysłu turystycznego województwa zachodniopomorskiego
wskazuje na duży potencjał turystyczny tegoż regionu. Silne strony w niewielkim stopniu przeważają
nad słabymi stronami. Podobnie szanse w niewielkim stopniu przeważają nad zagrożeniami. Oznacza
to, że Województwo Zachodniopomorskie jest obszarem posiadającym pewien potencjał turystyczny,
przy czym widoczny jest znaczny niedorozwój turystyczny na badanym obszarze. Niedorozwój ten nie
niwelowany może doprowadzić do pogłębienia się różnic między silnymi i słabymi stronami w
przewagą tych drugich. Wiele słabych stron wynika z braku przygotowania regionu do działań
proturystycznych. Widoczna jest szczególnie różnica oczekiwań między różnymi beneficjentami
rozwoju turystycznego województwa zachodniopomorskiego. Brak wyraźnej współpracy na różnych
szczeblach systemu zarządzania województwem przyczynia się do uaktywniania się punktów
krytycznych (słabych stron) przemysłu turystycznego województwa zachodniopomorskiego.
Poszczególne gminy artykułują zazwyczaj różne podejścia do problematyki rozwoju przemysłu
turystycznego w województwie zachodniopomorskim. Posiadanie określonych walorów oraz
147
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
atrakcyjna lokalizacja całego województwa nie stanowi jeszcze o odniesieniu sukcesu gospodarczego
w obszarze turystyki. Kreowanie produktów turystycznych wymaga podjęcia wielu działań o
charakterze systemowym, integrującym zarówno władze wojew-ódzkie i lokalne, jak też lokalną
przedsiębiorczość i społeczność oraz partnerów transgranicznych. Niska rozbieżność między słabymi i
mocnymi stronami przemysłu turystycznego województwa zachodniopomorskiego wskazuje na
potrzebę większego zaangażowania się władz lokalnych i wojewódzkich w kształtowanie właściwej
polityki turystycznej, a poprzez nią identyfikowanie celów strategicznych, które poprzez
wykorzystanie strategicznej przewagi może być podstawą do budowania strategii rozwoju turystyki,
którą następnie można by w przyszłości z powodzeniem wdrożyć.
Również szanse przeważają nad zagrożeniami jakie występują w otoczeniu rynkowym
przemysłu turystycznego województwa zachodniopomorskiego. Przewaga ta pozwala na wskazanie na
konkretne działania proturystyczne, które pozwolą osiągnąć wysoką konkurencyjność przemysłu
turystycznego zachodniopomorskiego w jego otoczeniu bliższym i dalszym. Województwo
Zachodniopomorskie może być doskonałym miejscem destynacji turystycznej dla mieszkańców
aglomeracji poza wojewódzkich i zagranicznych, oczywiście po odpowiednim zagospodarowaniu
posiadanych walorów turystycznych. Przemysł turystyczny województwa zachodniopomorskiego
może być również alternatywą, ale też i obszarem konkurencyjnym dla obszarów turystycznych
województw ościennych oraz tych znajdujących się poza granicami kraju, np. po niemieckiej stronie
granicy. Ważnym elementem strategii rozwoju turystycznego w takim przypadku jest podjęcie
kompleksowych działań w zakresie kształtowania produktu markowego, a następnie jego promocja i
dystrybucja. Skuteczność działań promocyjnych powinna wspierać dobrze rozwinięta infrastruktura
techniczna (w tym turystyczna), zapewniona właściwa dostępność komunikacyjna oraz właściwie
zaakcentowana lokalizacja, będąca pewnym rodzajem specyficznego i unikatowego wyróżnika dla
danego obszaru.
Atuty województwa zachodniopomorskiego w zakresie rozwoju turystyki opierają się głównie
na walorach przyrodniczych oraz korzystnym położeniu (przygranicznym, w sąsiedztwie rynków
niemieckiego i skandynawskiego). Warto jednak podkreślić, że stopień atrakcyjności tych walorów
zależy w dużej mierze od rynku turystycznego, w kontekście którego jest rozpatrywany. Walory
przyrodnicze pasa nadmorskiego czy pojezierzy można ocenić jako bardzo atrakcyjne dla rynku
krajowego, natomiast dla rynku europejskiego – jako średnio atrakcyjne (przy czym atrakcyjność
pojezierzy można tu ocenić wyżej od pasa nadmorskiego). Mówiąc o silnych stronach należy też
podkreślić widoczną, systematyczną poprawę stanu środowiska naturalnego, co jest wynikiem takich
inwestycji, jak np. budowa oczyszczalni ścieków (finansowana najczęściej przy znacznym udziale
środków pomocowych Unii Europejskiej). Warto też wskazać na wzrost rangi turystyki, jako czynnika
rozwoju społeczno-gospodarczego, zarówno na szczeblu władz regionalnych (ujęcie funkcji
turystyczno-uzdrowiskowej w strategii województwa), jak i lokalnych (znaczna część gmin prowadzi
działania aktywizacyjne w tym zakresie, choć należy je uznać za niewystarczające, co potwierdziły
przeprowadzone badania ankietowe).
Słabe strony rozwoju turystyki w województwie zachodniopomorskim wynikają przede
wszystkim z dużej sezonowości popytu turystycznego, na co wpływ mają m.in. warunki klimatyczne i
ukształtowanie terenu, ale również słabo rozwinięta infrastruktura turystyczna i paraturystyczna.
Niekorzystny wpływ mają też dysproporcje w zakresie rozwoju bazy noclegowej i uzupełniającej, a
także infrastruktury technicznej i usługowej między pasem nadmorskim a pojezierzami. Słabością
regionu jest pogarszająca się dostępność transportowa (m.in. zamykanie linii kolejowych i likwidacja
połączeń), niekorzystna relacja: cena – jakość, w odniesieniu do usług turystycznych, a ponadto
niedostatecznie rozwinięty system promocji i dystrybucji oraz zbyt mała aktywność władz lokalnych
(w zakresie podejmowanych działań aktywizacyjnych, stosowanego systemu zachęt i preferencji dla
inwestorów, działań promocyjnych, podejmowanych inwestycji, współpracy z innymi podmiotami i
środków przeznaczanych na turystykę w budżecie gminy).
Różnorodność walorów przyrodniczych województwa zachodniopomorskiego stwarza jednak
sprzyjające warunki do rozwoju turystyki nie tylko pobytowej typu słońce-morze-piasek, ale również
kwalifikowanej (wodnej, pieszej, rowerowej, konnej itp.), zdrowotnej czy wiejskiej. Powstające nowe
obiekty hotelarskie (m.in. niedawno powstałe hotele Campanille, Novotel i Ibis w Szczecinie) tworzą z
148
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
kolei bazę dla rozwoju turystyki biznesowej i kongresowej. Potencjał stanowią niedoinwestowane jak
dotąd obszary rzek i pojezierzy, a także Zalewu Szczecińskiego. Szans dla rozwoju turystyki w
województwie należy również upatrywać w aktywnej działalności Zachodniopomorskiej Regionalnej
Organizacji Turystycznej, która powstała w 2001 roku jako druga w kraju. Sprzyjające są również
trendy w światowej turystyce (m.in. coraz większa popularność aktywnych form wypoczynku,
turystyki uzdrowiskowej itp.), sąsiedztwo rynku niemieckiego i skandynawskiego oraz dość duży
rynek krajowy.
Jednym z największych zagrożeń dla województwa zachodniopomorskiego w zakresie
rozwoju turystyki jest konkurencja ze strony rynku niemieckiego i skandynawskiego, a także
województw sąsiednich, w tym zwłaszcza pomorskiego – regionu o podobnych walorach
przyrodniczych. Konkurencję stanowi też bogata oferta turystyki zagranicznej na rynku krajowym.
Zagrożeniem jest również pogorszenie koniunktury gospodarczej w Polsce i na świecie, co wpływa
negatywnie m.in. na popyt turystyczny oraz podejmowane inwestycje przez władze lokalne
(ograniczone środki własne). W przyszłości należy liczyć się także z ograniczeniem ruchu
przygranicznego i turystyki zakupowej, ze względu na wyrównywanie się cen po obu stronach granicy
oraz likwidację sklepów wolnocłowych na statkach białej floty. Dla rozwoju nie tylko turystyki, ale
również całej gospodarki województwa duże zagrożenie stanowi prowadzona polityka transportowa w
odniesieniu do regionu zachodniopomorskiego, który najprawdopodobniej będzie „białą plamą” na
mapie transportowej Polski (brak autostrady A3, brak drogi ekspresowej na bazie drogi krajowej nr 6).
Przeprowadzona analiza SWOT wskazuje, że Województwo Zachodniopomorskie, mimo licznych
zagrożeń i słabych stron swego rynku turystycznego, ma szansę uczynienia z turystyki jednej z
wiodących dziedzin rozwoju gospodarczego, na co wskazują możliwości i mocne strony rynku
turystycznego na omawianym obszarze. Mając na uwadze potencjał, jakim dysponuje Województwo
Zachodniopomorskie w zakresie turystyki oraz uwzględniając przedstawione uwarunkowania, można
zatem zaproponować kierunki rozwoju turystyki jako czynnika stymulującego rozwój gospodarczy
województwa.
149
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
5.
Bilans strategiczny
Analiza potencjału i atrakcyjności turystycznej Województwa, a także analiza SWOT
wskazuje, iż do punktów krytycznych rozwoju turystyki w województwie
zachodniopomorskim, można zaliczyć:







Niewystarczającą ofertę produktów markowych w różnych obszarach produktowych
województwa.
Występowanie zjawisk patologicznych związanych z brakiem poczucia bezpieczeństwa.
Niską jakość lub niewystarczająca dostępność usług turystycznych.
Małe lub niewystarczające nasycenie infrastrukturą turystyczną i okołoturystyczną.
Brak zagospodarowania niektórych kluczowych atrakcji i walorów turystycznych; podjęcie
działań na rzecz zrównoważonego rozwoju; dzika przyroda atutem turystycznym województwa,
Procesy wspomagające zintegrowanego wsparcia instytucjonalnego np. budowa klastra lub
klastrów turystycznych,
Obszary okołoturystyczne warunkujące rozwój turystyki mało angażowane w kreowanie produktu
turystycznego.
Obszary produktowe

Produkty markowe – w tym rozwój i promocja form turystyki uznanych za najbardziej
konkurencyjne (uzdrowiska i turystyka zdrowotna, aktywna i specjalistyczna, turystyka dzieci
i młodzieży, agroturystyka) oraz zgodne z założeniami promocji i rozwoju turystyki na
poziomie centralnym.

Rozwój submarek – koncentracja promocji na wydzielonych z turystyki specjalistycznej i
aktywnej submarkach: żeglarstwa, turystyki konnej, myślistwa, gry w golfa.

Rozwój nowatorskich form turystyki mających istotne znaczenie dla wizerunku Regionu
(np. turystyka przemysłowa, z wykorzystaniem obiektów militarnych, ornitologiczna).
Zjawiska

Sezonowość – działania na rzecz ograniczania wpływu sezonowości na działalność
turystyczną przedsiębiorstw oraz podejmowanie działań na rzecz przedłużania sezonu;
podejmowanie działań na rzecz efektywnego zagospodarowania czasu turystów w okresie
braku pogody; szukanie alternatyw dla turystyki typowo wypoczynkowej opartej na piasku i
wodzie poprzez np. oferta uczestnictwa w sportach ekstremalnych typu baloniarstwo,
paralotniarstwo.
150
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Usługi turystyczne


Rozwój oferty usług turystycznych w tym wzmacniających wizerunek uturystyczniania
województwa; kładzenie nacisku na jakość i kompleksowość obsługi; ujednolicanie standardu w
celu pewnej unifikacji – możliwość wspólnego oznakowania np. kwater agroturystycznych i bazy
noclegowej po stronie polskiej i niemieckiej,
Wsparcie dla inicjatyw kulturalnych, pro-historycznych, mających na celu zachowanie i
odtworzenie dziedzictwa kulturowego, atrakcyjnych dla ruchu turystycznego, powrót do polskich
korzeni ziem zachodnich oraz wskazanie na unikalność kulturową mieszkańców; wskazanie na
wielokulturowość, czystość języka polskiego; powrót do turystycznych korzeni wielu
miejscowości, które swoją świetność turystyczną przeżywały za czasów niemieckich np.
miejscowości nadodrzańskich
Infrastruktura turystyczna

Baza turystyczna - modernizacja i rozwój bazy turystycznej Województwa w kierunku
standardów i wymogów współczesnej turystyki (w tym ośrodków wczasowych, kolonijnych).
Inicjowanie działań w zakresie potrzeby kategoryzacji oraz podnoszenia poczucia bezpieczeństwa
w obiektach noclegowych. Uporządkowanie i wprowadzenie quasi standaryzacji dla obiektów
noclegowych i gastronomicznych, które nie podlegają oficjalnej państwowej kategoryzacji.
Możliwość implementowania rekomendacji regionalnej (np. z inicjatywy ZROT) dla najlepszych
obiektów turystycznych oferujących najlepszą jakość i obsługę z punktu widzenia oczekiwań
turystów. Stworzenie procedury rekomendacyjnej oraz logo np. najlepsze, bo zachodniopomorskie
lub lider turystyki zachodniopomorskiej.

Rozwój atrakcyjnej oferty w zakresie gastronomii – istotny element atrakcyjności
turystycznej, szczególnie dla turystów tranzytowych, kulturowych i biznesowych. Podjęcie działań
w celu wskazania pewnej uniwersalności gastronomicznej województwa oraz wskazanie na
lokalną specyfikę opartą o doświadczenia gastronomiczne społeczności i narodowości
zamieszkujące obszar województwa np. gastronomia narodowości ukraińskiej.

Baza w zabytkach – zagospodarowanie niszczejących zabytków na cele bazy turystycznej.
Dla wielu obiektów historycznych turystyka i możliwości jakie ze sobą ona niesie jest jedynym
ratunkiem przed całkowitym zniszczeniem i degradacją. Zachowanie oryginalnego stylu.

Szlaki turystyczne - wykorzystanie szansy dla intensyfikacji ruchu turystycznego wzdłuż
szlaków kulturowo-przyrodniczych poprzez ich kompleksowe zagospodarowanie turystyczne.
Wykorzystanie ekologii, dzikości przyrody, unikalności natury, bogactwa zwierzyny (np. ptactwa,
żubrów w w okolicach Świnoujścia i Mirosławca). Większa integracja szlaków oraz ich wzajemna
kompatybilność nawet różnorodzajowa np. tworzenie szlaków z wykorzystaniem różnych
środków transportu i przemieszczania się typu survivalowego.
Atrakcje i walory


Estetyka i architektura miast, miasteczek, obszarów wiejskich.
Wykorzystanie walorów turystycznych na obszarach atrakcyjnych turystycznie poprzez ich
zagospodarowanie, wypromowanie oraz zarządzanie na poziomie lokalnym.
Procesy wspomagające


Marketing – konieczne spójne działania w zakresie promocji, badań, rozwoju systemu
dystrybucji, kreacji atrakcyjnych ofert turystycznych, identyfikacja segmentów docelowych.
Szkolenia i doradztwo - niewystarczające przygotowanie kadr turystycznych zarówno na
poziomie samorządów jak i sfery komercyjnej, a także rynku pracy.
151
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego


Innowacyjność – wspieranie rozwoju turystyki w regionie nowatorskimi rozwiązaniami w
zakresie usług, dystrybucji, zbierania informacji itd.
Wsparcie sektora MŚP – w tym dla osób i podmiotów rozpoczynających działalność w zakresie
turystyki.
Obszary okołoturystyczne warunkujące rozwój turystyki






Transport.
Ochrona środowiska.
Sport i edukacja.
Bezpieczeństwo.
Kultura.
Polityka przestrzenna.
152
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
6.
Obszary priorytetowe rozwoju turystyki w Województwie
Zachodniopomorskim
KLIENT/KONSUMENT PRODUKTU TURYSTYKI
ZACHODNIOPOMORSKIEJ
ROZWÓJ PRODUKTU TURYSTYCZ.
- tur. dzieci i młodzieży
- inne rodzaje turystyk, które być
podstawą do budowania reg.
prod. turystycznych
- agroturystyka
- tur. uzdrowiskowa
- tur. alternatywna
- tur. wodna
ZASOBY
Przestrzeń
LUDZKIE
turystyczna
MARKETING
Wsparcie
instytucji.
Źródło: opracowanie własne (dr Daniel Szostak)
153
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015
Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego
Podstawą strategii rozwoju turystyki województwa zachodniopomorskiego powinien być
produkt turystyczny, którego bezpośrednim beneficjentem jest turystyka. Odwrócenie piramidy w
schemacie powyższym wskazuje, że to co jest na jego górze jest najważniejsze i powinno
identyfikować turystyczność województwa. Najszersze działania powinny być skierowane na rozwój
produktu turystycznego w jego poszczególnych elementach składowych zarówno takie jak
infrastruktura turystyczna i paraturystyczna, walory turystyczne itp. oraz te wynikające uwarunkować
turystycznych i funkcji jakie ma odegrać w ramach funkcjonującej gospodarki województwa przemysł
turystyczny. W trakcie warsztatów przeprowadzonych przez ZROT w 2005 roku (dot. agroturystyki,
tur. uzdrowiskowej, tur. alternatywnej, tur. wodnej, tur. dzieci i młodzieży, informacji i promocji
turystycznej) zostały zidentyfikowane i szczegółowo rozpracowane poszczególne rodzaje turystyki,
które mogą stanowić podstawowy turystyczny potencjał gospodarczy. Efektywność produktu
turystycznego powinna opierać się i jednocześnie wynikać z dwóch kolejnych elementów
wspierających turystykę województwa zachodniopomorskiego: rozwój zasobów ludzkich oraz
przestrzeń turystyczna. Oba elementy powinny być dokładnie zidentyfikowane i zdiagnozowane pod
kontem rozwoju produktu turystycznego województwa turystycznego. sukces rynkowy produktu
turystycznego zależy w dużej mierze od jakości kadr turystycznych oraz od stanu zagospodarowania i
ochrony przestrzeni turystycznej, ze szczególnym uwzględnieniem dostępności komunikacyjnej.
Kompozycja produktu wspartego działaniami w zakresie kreowania zasobów ludzkich oraz
zagospodarowanej przestrzeni powinna być wsparta działaniami marketingu turystycznego, a
szczególnie promocji turystycznej. Podstawą każdego współczesnego produktu turystyczne jest
informacja, która jest jego początkiem i końcem. Bez właściwego sprawnie funkcjonującego systemu
gromadzenia przetwarzania, archiwizowania oraz dystrybuowania informacji turystycznej nie można
osiągnąć sukcesu na współczesnym rynku turystycznym. dla lokalnych przedsiębiorstw turystycznych
oraz władz samorządowych rozwój współczesnej turystyki powinien przede wszystkim opierać się na
systemie informacji turystycznej wewnątrz jak i na zewnątrz województwa zachodniopomorskiego.
Należy wskazać kierunki działań oraz właściwe narzędzia promocji adekwatne w danej sytuacji i w
danych uwarunkowaniach lokalnych. należy również wskazać źródła pozyskiwania środków na
marketing.
Całość działań proturystycznych w województwie zachodniopomorskim powinna być wsparta
instytucjonalnie z jednoczesnym wskazaniem, że wsparcie to powinno koordynować kreowanie
produktu turystycznego.
154