Wolontariat pracowniczy w polskich firmach
advertisement
Wolontariat pracowniczy w polskich firmach [analiza zjawiska] Sposoby angażowania pracowników, bariery, korzyści Realizacja opracowania: Partner merytoryczny: raport spis treści 00001 _ _ _ _ _ W stęp 00004 _ _ _ _ _ Główne wnioski z badań 000 5 _ _ _ _ _ Dobre praktyki angażowania pracowników w wolontariat 000 9 _ _ _ _ _ Barier y we wdrażaniu i stosowaniu wolontariatu pracowniczego 00015 _ _ _ _ _ Korzyści z uczestnictwa w wolontariacie pracowniczym 00024 _ _ _ _ _ Rekomendacje dla początkując ych 00030 _ _ _ _ _ Metodologia badania 00031 _ _ _ _ _ Bibliografia raport 1 wstęp Wolontariat pracowniczy w Polsce to W efekcie najczęściej nawiązują stałą współpracę – w porównaniu z doświadczeniami światowymi z jedną lub kilkoma organizacjami i zapraszają – nowe zjawisko. Idea nieodpłatnej pracy na rzecz pracowników, by również oni zainwestowali potrzebujących narodziła się w nowojorskich w te działania czas i umiejętności. korporacjach na początku lat 70. Dużą popularnością cieszy się pomoc wszelkiego W Polsce pierwsze przejawy pracowniczych akcji rodzaju udzielana placówkom edukacyjnym wolontariackich pojawiają się w początkach i tym zajmującym się opieką nad dziećmi. XXI w. Właśnie wtedy, w 2002 r., powstał Jak przyznają koordynatorzy wolontariatu, pierwszy program koordynujący dziś w Polsce trudno jest już znaleźć tego typu tego typu działania – Wolontariat Biznesu miejsce, które jeszcze nie było beneficjentem stowarzyszenia Centrum Wolontariatu. żadnej akcji wolontariackiej. Tę tendencję Wolontariat pracowniczy zazwyczaj rozpoczyna potwierdza raport badawczy Centrum się w polskich firmach od świadomego kroku Wolontariatu z 2008 r., który ujawnia, że osoby pracodawcy, który udostępnia pracownikom zaangażowane w wolontariat najchętniej informacje o możliwościach wolontariatu, pomagałyby dzieciom z placówek opiekuńczo- z propozycją wyboru. Nierzadko zdarza się -wychowawczych. Na drugim miejscu pojawiają również tak, że pracownik sam zgłasza się się dzieci z ubogich rodzin, trochę dalej na ochotnika do organizacji dobroczynnej, społeczności lokalne i niepełnosprawni. po czym prosi pracodawcę o wsparcie Nic dziwnego zatem, że najczęściej wymienianą (finansowe albo organizacyjne). Firmy idą też przez wolontariuszy osobistą motywacją czasem o krok dalej – tworzą programy w kontekście pomocy potrzebującym wolontariatu pracowniczego, które następnie jest uśmiech dziecka, który przynosi promują w sektorze organizacji pozarządowych. pracownikom niezwykłą satysfakcję. 1 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport Potrzebujących jest zawsze wielu (37 proc.) można znaleźć publicznie dostępne Staje się jedynie przed dylematem doboru informacje o własnych programach beneficjentów i formy pomocy. Działania wolontariackich lub udziale pracowników wolontariackie umownie możemy podzielić w różnych przedsięwzięciach dobroczynnych. na długo- i krótkoterminowe. Te pierwsze to Rzadziej – przede wszystkim z powodu barier trwające stale (np. codziennie, co parę dni) finansowych (na to wskazuje badanie Centrum przez kilka miesięcy. W takim przypadku Wolontariatu z 2008 r.), a także obaw przed wolontariusz podejmuje długookresową angażowaniem się pracowników w działania współpracę z jedną konkretną fundacją. wolontariackie w czasie pracy – decydują się W rzeczywistości taki wolontariat jest w firmach na wdrożenie wolontariatu pracowniczego małe bardzo rzadki, decyduje się na niego niewielu i średnie przedsiębiorstwa. Rolą odpowiednich pracowników, przede wszystkim z powodu braku stowarzyszeń i organizacji jest taka promocja czasu. Większą popularnością cieszy się zaś wolontariatu pracowniczego, aby zachęcić wolontariat krótkoterminowy. Ochotnicy z firm do niego właśnie firmy z mniejszym kapitałem. są angażowani do wspierania jednorazowej Badania THINKTANK, na podstawie których akcji, np. pomocy powodzianom. powstała niniejsza analiza, miały na celu ukazanie Wolontariat możemy również podzielić przede wszystkim dobrych praktyk wolontariatu na kompetencyjny i akcyjny. W przypadku pracowniczego w polskich firmach i korzyści tego pierwszego mamy do czynienia z niego wynikających, ale również barier, z przekazywaniem wiedzy przez pracowników które mogą przeszkadzać we wdrażaniu beneficjentom, a działalność edukacyjna i przeprowadzaniu wolontariatu pracowniczego. ma zwykle ścisły związek z branżą firmy. Badania zostały zrealizowane w formie Ten drugi to zazwyczaj właśnie akcje wolontariatu pogłębionych wywiadów jakościowych krótkoterminowego, zorganizowane (grupowych i indywidualnych) oraz obserwacji najczęściej w formie zaplanowanych, uczestniczącej przy udziale 11 firm angażujących jednorazowych eventów. się do tej pory w działania wolontariackie W wolontariat pracowniczy w Polsce angażowały oraz jednej, która je dopiero planuje. się do tej pory przede wszystkim duże korporacje, W celach badawczych przeprowadzono także które nierzadko przeszczepiały wzorce CSR-owe desk research polskich i zagranicznych publikacji ze swoich firm matek na Zachodzie. poświęconych wolontariatowi pracowniczemu. Analiza największych 100 polskich firm z Listy 500 Partnerem merytorycznym opracowania „Polityki”1 pokazuje, że u prawie 4 na 10 z nich jest Centrum Wolontariatu. 1 Lista 500, „Polityka”, 2010, http://www.lista500.polityka.pl, dostęp: 16.07.2011. 2 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport wolontariat pracowniczy: typologia wolontariat pracowniczy krótkoterminowy okresowy jednorazowy wyjazdy integracyjne z wolontariatem 3 długoterminowy jednorazowe akcje wolontariackie W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport 2 Główne wnioski z badań _1. Wolontariat należy wprowadzać do firmy _5. W olontariat pracowniczy jest sposobem stopniowo, krok po kroku. Kluczowe jest na nawiązanie współpracy firmy z lokalnymi przekonanie zarządu, a najlepiej prezesa firmy, społecznościami, co wpływa pozytywnie do idei wolontariatu i wyznaczenie osoby na jej kondycję biznesową. lub zespołu odpowiedzialnych za jego realizację. _6. W olontariat pracowniczy jest też metodą _2. Wolontariat pracowniczy ma szansę wspierania samorealizacji pracowników, na sukces tylko w wypadku, gdy pracownicy która wywołuje w nich poczucie satysfakcji angażują się w niego również w czasie pracy, i zwiększa motywację do pracy. a na przewidziane działania mają zaplecze Może również stać się narzędziem budowy w postaci środków gwarantowanych przez firmę. kompetencji pracowników, które potem przydają się w codziennej pracy na rzecz firmy. _3. Istnieje wachlarz narzędzi zachęcających pracowników do wolontariatu: ułatwienia _7. Z aangażowanie pracowników w akcje prawne i statutowe, specjalne sposoby wolontariackie przyczynia się do tworzenia komunikowania, narzędzia marketingowe w firmie tzw. kapitału społecznego. promujące postawy wolontariackie w firmie. Wolontariat buduje zaufanie, wpływa na wartości, ale przede wszystkim zmienia _4. Istnieją bariery wejścia, które utrudniają wprowadzanie i rozpowszechnianie wolontariatu relacje między pracownikami, tworząc między nimi sieci powiązań. pracowniczego – są to zarówno przeszkody natury psychologicznej, jak i prawnej oraz _8. W olontariat jest też skutecznym narzędziem instytucjonalnej. Można je jednak skutecznie employer branding: wpływa na lojalność wobec neutralizować, korzystając z różnych dobrych firmy, a także czyni ją w oczach przyszłych praktyk, zaprezentowanych w raporcie. pracowników bardziej atrakcyjną. 4 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport Dobre praktyki 3 angażowania pracowników w wolontariat Każda z metod zachęcania pracowników do działań opiera się na założeniu, że firma aktywnie włącza się w koordynację programów i wspiera wolontariuszy. Zapewnia zatem pomoc finansową oraz organizacyjną, co jest warunkiem sine qua non powodzenia wolontariatu w firmie i tylko wówczas stosowanie takich praktyk ma sens. Poniżej wymieniamy te, które ujawniły się w czasie badania i są najczęściej stosowane przez koordynatorów programów wolontariatu pracowniczego w firmach. _1. W olontariat szyty na miarę Podobnie jest z pracownikami różnych działów – informatyk zapewne chętniej odnajdzie się Z wypowiedzi badanych wynika, że firmy starają się w edukacji informatycznej gimnazjalistów niż dostosowywać ofertę wolontariatu pracowniczego w przygotowywaniu dekoracji w pokojach dla dzieci do swoich pracowników. Przygotowując się w ośrodku wychowawczym (aczkolwiek wcale nie jest do wprowadzenia wolontariatu, przeprowadzają np. wykluczone, że w tym również się sprawdzi). ilościowe badania pracownicze, które pomagają określić cele osobiste pracowników związane „W mojej firmie pracuje 80 proc. inżynierów, z ich zaangażowaniem (m.in. formy zaangażowania, konserwatywnych […], których trudno zaangażować preferowane grupy beneficjentów, ramy czasowe). w jakąkolwiek działalność. Musieliśmy znaleźć ciekawą Jeszcze przed wolontariatem nierzadko formę wolontariatu i sposób komunikowania, przeprowadzane są też warsztaty z przedstawicielami aby ich do tego zachęcić”2. fundacji partnerskich – to dobra okazja dla wolontariuszy, aby oswoić się ze światem organizacji Jednocześnie w firmach wprowadzane są non profit. Firmy starają się także oferować możliwie programy autorskie: wolontariusze sami proponują duży wybór projektów wolontariackich o różnych akcje wolontariackie, w których chcieliby stopniach trudności. Inną aktywność wolontariacką wziąć udział, a następnie je koordynują proponuje się początkującemu wolontariuszowi, (patrz punkt 4.: Tworzenie programów grantowych). inną liderowi, który przewodził już kilku projektom. To zwiększa ich zaangażowanie w projekty. 2 FGI (Focus group interview) z koordynatorami wolontariatu w firmie. 5 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport _2. P romocja przy użyciu narzędzi komunikacji wewnętrznej w materiałach firmowych upowszechniających wolontariat. Kolejnym rozwiązaniem stosowanym Promowanie wolontariatu w firmie odbywa się przez firmy są koszulki zakładane podczas akcji. zazwyczaj za pomocą zwykłego maila, newslettera, Pełnią one funkcję egalitarną (podczas akcji wszyscy jak również narzędzi takich jak intranet czy specjalny są sobie równi – zarówno dyrektor, jak i szeregowy portal dla wolontariuszy lub sieci korporacyjnej. pracownik) oraz identyfikującą (np. biegający Niektóre firmy pozyskują też z działu kadr numery po szpitalu z pędzlami wolontariusze są telefonów pracowników i powiadamiają ich od razu rozpoznawani przez personel i pacjentów o wolontariacie SMS-em. jako pomagający placówce, a nie intruzi), ale również są miłą, przywołującą „Widzę, że w naszej firmie nie do wszystkich dociera wspomnienia pamiątką. komunikacja mailowa. Niektórzy mają poblokowany dostęp”3. „Nagle w firmie pojawia się koszulka z akcji wolontariackiej sprzed dwóch, trzech lat. Jedno z przedsiębiorstw promuje wolontariat Jest wtedy silny sentyment, odżywają przy użyciu wlepek rozklejanych w różnych miejscach wspomnienia i opowieści”4. firmy. Ta sama organizacja prowadzi również ciekawą akcję – podczas realizacji wybranych projektów _4. Tworzenie programów grantowych wolontariatu pracowniczego prezentuje jego reklamę Firmy (oraz fundacje przez nie założone) oferują na wygaszaczach ekranu w komputerach w całej swoim pracownikom granty wolontariackie firmie. Coraz popularniejsze staje się też zachęcanie (zazwyczaj w wysokości od 1 tys. do 5 tys. zł), do akcji charytatywnych poprzez media które są rozdysponowywane w drodze konkursów. społecznościowe (a w szczególności Facebooka, Pracownicy najczęściej organizują się w kilkuosobowe na którym są specjalne wolontariackie profile). grupy, które nawiązują kontakt z organizacją zewnętrzną, przygotowują kosztorys, opis efektów _3. Branding programu projektu wolontariackiego, czasem wypełniają Przystępując do planowania promocji też ankietę umieszczoną w intranecie lub serwisie wolontariatu, firmy przygotowują nazwę programu wolontariackim firmy. Następnie gromadzi się kapituła, odpowiadającą ich potrzebom – niektóre w tym rada programowa (złożona z członków zarządu, celu przeprowadzają konkurs wśród pracowników. ale także członków stowarzyszeń i instytucji, Stałą praktyką jest projektowanie logo, a nawet aby uniknąć podejrzeń o stronniczość), całej identyfikacji wizualnej, którą wykorzystuje się która rozpatruje wnioski. 3,4 FGI z koordynatorami wolontariatu w firmie. 6 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport Przy selekcji pod uwagę mogą być brane różne ma prawo do odebrania sobie takiego dnia czynniki: formalne – takie jak odpowiedni czas w późniejszym terminie. przeprowadzenia projektu; odpowiednio wycenione koszty pomocy itd.; zgodność projektu z misją _6. Ubezpieczenie i zwrot kosztów firmy (lub specjalnie stworzoną misją programu Istotnym elementem programów wolontariatu wolontariackiego) innowacyjność projektu, pracowniczego jest wspieranie wolontariuszy poprzez rozumiana jako dotarcie do grup społecznych, do ubezpieczenia OC i NNW, jak również zwrot kosztów których jeszcze pomoc nie trafiła. Ważna jest też poniesionych na tę pracę – dojazdu, wyżywienia, forma pomocy: członkowie kapituły mają dylemat, materiałów itd. (w firmach, w których istnieją czy wybierać projekty, w których pomoc polega programy grantowe, zwrot kosztów jest oczywiście na zaspokajaniu podstawowych potrzeb (np. remonty, wliczony w sumę grantu). zakup mebli itd.), czy stawiać na programy takich jak np. Fundacja Kronenberga przy Citi _7. Pokazywanie efektów działań i prezentacja sylwetek wolontariuszy Handlowy, selekcja nie jest bardzo ostra – w ostatnich Najbardziej motywującą (zarówno w opinii liderów latach w tej fundacji odpadało mniej więcej 10 proc. wolontariatu, jak i koordynatorów) metodą wniosków, głównie ze względów formalnych. promowania wolontariatu w firmie jest pokazywanie W konstruowaniu programów bardzo ważna jest zdjęć, filmów z akcji wolontariackich. transparentność kryteriów wyboru wniosków, tak aby Na początku mogą to być przykłady z innych firm nikt nie czuł się niesłusznie odrzucony. Istotny też jest (wiele z nich można znaleźć w zakładkach CSR-owych jednoznaczny feedback opisujący przyczyny przyjęcia stron WWW), później oczywiście case study z własnych lub eliminacji wniosku. Niektóre fundacje akceptują dokonań. Co ciekawe, korporacje angażują swoje „poprawkę” – dają możliwość udoskonalenia wniosku, działy komunikacji i multimediów do rejestracji jeśli nie spełnia on kryteriów formalnych. wydarzeń wolontariackich. Na miejsce akcji jedzie edukacyjne, rozwojowe. W największych fundacjach, kamerzysta i nagrywa film, a następnie zamieszcza go _5. Czas dla wolontariuszy w firmowym intranecie. Można też znaleźć Firmy przeznaczają zazwyczaj od jednego do trzech angażujących się od dawna w wolontariat dni wolnych w roku dla pracowników biorących pracowników i zrobić z nimi krótki wywiad udział w projektach wolontariackich. Pracownik musi prezentujący ich sylwetki. odpowiednio wcześniej złożyć wniosek do działu kadr i wtedy otrzymuje dzień wolny (pełnopłatny) „Po liczbie wejść na stronę widać, że takie filmiki od pracy. Często akcje wolontariackie odbywają się są bardzo popularne, pracownicy w weekendy – wtedy w niektórych firmach pracownik przesyłają sobie do nich linki”5. 5 FGI z koordynatorami wolontariatu w firmie. 7 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport _8. Nagrody i wyróżnienia Nawet symboliczne wyróżnienie wolontariuszy bardzo cieszy. Dyplom wręczony przez prezesa podczas firmowego eventu jest dobrym przykładem docenienia pracy wolontariuszy, buduje też ich motywację. Świetną okazją do takich wyróżnień są np. imprezy firmowe, uroczyste dni wolontariatu czy same akcje wolontariackie (podczas których można wyróżnić te osoby, które zasłużyły się już wcześniej). Istnieje też konkurs Wolontariusz Miesiąca (koordynowany przez Centrum Wolontariatu). Korporacje nadsyłają co miesiąc zgłoszenia swoich pracowników, a niezależna kapituła wybiera zwycięzcę. Informacje o laureatach publikowane są na stronie wolontariatpracowniczy.pl i stronie firmy. Nagradzanie wolontariuszy to także pole do popisu dla beneficjentów działań. „Pod koniec akcji w szpitalu dostaliśmy symboliczny dyplom od dyrektora, władz placówki. To miły gest, który daje wiele satysfakcji”6. 6 8 FGI z koordynatorami wolontariatu w firmie. W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport Bariery we wdrażaniu 4 i stosowaniu wolontariatu pracowniczego Prowadząc wolontariat w firmie, trzeba wziąć pod uwagę różne trudności, które mogą pojawić się zarówno ze strony pracowników, beneficjentów i samych organizacji, jak i w wyniku konieczności przestrzegania niekiedy zawiłych regulacji prawnych. W badaniu zidentyfikowano trzy grupy przeszkód: psychologiczne, prawne oraz instytucjonalne. Przy każdej z nich podano propozycję neutralizacji bariery – opracowaną przez THINKTANK. Bariery psychologiczne wyłoniono na podstawie analizy wypowiedzi badanych, bariery prawne i instytucjonalne – opierając się na wypowiedziach oraz dostępnej literaturze na temat wolontariatu pracowniczego. _1. Bariery psychologiczne Jak zneutralizować tę barierę? Przede wszystkim przez politykę informacyjną, _ _Stereotyp wolontariatu pokazywanie przykładów wolontariatu ze swojej firmy Wolontariat nierzadko kojarzy się pracownikom (lub innych firm), w której wolontariusze biorą udział z poświęcaniem się lub czynnościami trudnymi w różnych, często odbiegających od stereotypowych do wykonywania dla przeciętnego pracownika firmy. działaniach wolontariackich (od malowania płotu Tego typu wyobrażenie budzi lęk u osób, które może aż po nauczanie seniorów pisania na komputerze). chciałyby pomagać, ale nie czują się na siłach, aby obcować z ludzkim nieszczęściem, lub nie rozumieją, że pomoc nie musi przybierać zawsze _ _Negatywne stereotypy wolontariusza (wśród pracowników) formy bezpośredniego kontaktu z ludźmi. a) Wolontariusz: bez życia prywatnego „W badaniach, które przeprowadziliśmy wśród Badani koordynatorzy programów wolontariackich pracowników, pojawiały się przede wszystkim podkreślają, że nierzadko spotykają się z negatywnym wypowiedzi «obawiam się, że sobie nie poradzę, stereotypem wolontariusza w firmach. Często jest on że to nie dla mnie”1. postrzegany jako osoba, która ma dużo wolnego czasu 1 FGI (Focus group interview) z koordynatorami wolontariatu w firmie. 9 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport po pracy, ponieważ nie ma życia prywatnego _ _Bariera „nie mam czasu” – rodziny, przyjaciół, hobby itd. Takie wyobrażenie Koordynatorzy wolontariatu sugerują, że pierwsza jest oczywistą blokadą przed podejmowaniem negatywna odpowiedź pracownika na pytanie, czy działalności wolontariackiej w firmie. chciałby wziąć udział w akcji wolontariackiej, jest najczęściej związana z nadmiarem obowiązków b) Wolontariusz: nieudacznik i człowiek z problemami i niemożnością poświęcenia na pomoc dobroczynną Nierzadko o wolontariuszach w firmie myśli się też czasu – nawet tego opłacanego przez pracodawcę. jako o ludziach, którzy chcą pomagać, gdyż sami Potwierdzają to opinie wolontariuszy. nie radzą sobie w życiu. Są nieudacznikami i pomaganiem innym kompensują np. problemy „Mamy godziny pracy, mamy swoje zajęcia, w życiu osobistym (niepowodzenia na tle nie zawsze możemy sobie pozwolić uczuciowym, kompleksy) oraz słabe wyniki w pracy. na udział w wolontariacie”2. Jak zneutralizować tę barierę? Jak zneutralizować tę barierę? Pierwszemu stereotypowi można się przeciwstawiać Przede wszystkim warto przekonywać pracowników, głównie przez udowadnianie, że wolontariusze że zawsze można dopasować działania do ich mogą np. brać udział w działaniach wolontariackich terminarza i czasu, którym dysponują. z rodzinami, czyli de facto spędzać czas z najbliższymi. Nie każdy projekt wymaga identycznego Zamiast wyjścia do kina czy restauracji w swoim zaangażowania. Wolontariat może polegać również wolnym czasie pomagają innym. Można też na wykonywaniu telefonów, pracy przez internet, wskazywać, że wolontariat może być świetną przygotowaniu dokumentacji albo różnych integrującą pracowników zabawą, alternatywą materiałów. Prace wolontariackie można dla wyjścia do pubu czy na wspólną imprezę. wykonywać nawet w domu, wieczorami. Drugi stereotyp może zostać przełamany poprzez Dodatkowo można także wynegocjować promowanie w firmie liderów wolontariatu, u kierowników lub w działach HR jeden dzień w roku którzy są profesjonalistami, a zarazem są szczególnie (a może nawet więcej) na aktywność wolontariacką. lubiani i dobrze współpracownikom znani, Zaangażowanie w wolontariat rzadko kończy się lub przez zaangażowanie w wolontariat władz firmy jednak na jednym dniu. Koordynatorzy wolontariatu (to natychmiast obali stereotyp wolontariusza na podstawie własnych doświadczeń sugerują, nieudacznika). że „zapracowanych” należy przekonywać, że wolontariat to inwestycja we własne umiejętności, 2 FGI z koordynatorami wolontariatu w firmie. 10 rozwój, co w przyszłości zwróci się po wielokroć. W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport _ _Obawa przed kontaktem z problemami społecznymi, nieszczęściem ludzkim _ _Bariery rodzące się po doświadczeniach z wolontariatem: złe emocje i frustracje Wynika przede wszystkim ze stereotypu wolontariatu jako pomocy wyłącznie ludziom z poważnymi „Czasem zdarza się, że wolontariusz idzie na akcję, problemami. po czym stwierdza: nigdy już w wolontariat się nie zaangażuję”3. Jak zneutralizować tę barierę? Jasne jest, że w pierwszej kolejności wolontariusz Nierzadko jednak okazuje się, że wolontariusze nie powinien mieć odpowiednią motywację i wybierać byli przygotowani na różne niespodziewane wypadki takie działania, w które z jakichś powodów naprawdę i przeżycia, które towarzyszą pomagającym w trakcie chce się włączyć – nie musi to być od razu np. wizyta aktywności wolontariackiej. W jednej z korporacji w szpitalu czy pomoc niepełnosprawnym. Dopiero zaproszenie dzieci z domu dziecka do firmy jeśli osoba zachęcająca do udziału w akcjach widzi, zakończyło się konfliktem na linii dzieci – pracownicy. że potencjalny wolontariusz ma obawy, ale chce Doszło do agresji słownej, a nawet rękoczynów. spróbować, powinna zapewnić mu odpowiednie Pracownicy wyszli z tego doświadczenia zawiedzeni, wsparcie. Może to być szkolenie, najlepiej zniechęceni, ze sporą dozą negatywnych emocji. z psychologami lub doświadczonymi W innej firmie pomoc powodzianom doprowadziła wolontariuszami, którzy przygotują do tego, do frustracji pracowników, gdy zobaczyli, że lokalna z czym można w trakcie wolontariatu się zetknąć. społeczność biernie przygląda się działaniom Najczęściej te obawy znikają po pierwszych wolontariuszy, a jednocześnie prosi o dodatkową akcjach wolontariackich, gdy okazuje się, że pomoc pomoc finansową, przyjmując postawę roszczeniową. w przeważającej większości wyzwala pozytywne, Może się też zdarzyć, że w akcję wolontariacką a nie negatywne emocje. zaangażują się lokalne media i będą chciały koniecznie porozmawiać z wolontariuszem, co sprawi, że poczuje 3 FGI z koordynatorami wolontariatu w firmie. się on dotknięty nachalnością dziennikarzy. Jak zneutralizować tę barierę? Bariera ta nie wystąpi, jeśli działania wolontariackie zostaną dobrze przygotowane. (Informacje o pierwszych krokach z wolontariatem zamieszczono w rozdziale VI: Rekomendacje dla początkujących). W tym miejscu należy wspomnieć, że dobrze jest przed akcją wprowadzić wolontariuszy w specyfikę 11 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport miejsca, w którym będą działali, szczególnie jeśli _2. Bariery prawne jest to np. dom dziecka, szpital, hospicjum. Wolontariusze powinni wiedzieć, z czym mogą się spotkać, jak sobie z tym radzić lub kogo poprosić _ _Brak wolontariatu pracowniczego w polskim prawie o wsparcie. W czasie akcji wolontariackich i po nich W polskim ustawodawstwie nie ma przepisów, należy omawiać w gronie wolontariuszy wszystkie które wprost mówiłyby o zjawisku wolontariatu zaistniałe problemy. Ta rada może wydawać się pracowniczego. Należy jednak działać na podstawie banalna, ale organizatorzy wolontariatu podkreślają, standardów obowiązujących w Kodeksie pracy. że takie rozmowy mają właściwości oczyszczające. Gdy pracodawca zatrudnia zatem poniżej W pierwszej opisanej firmie po każdej akcji 20 pracowników, powinien zawrzeć w umowie o pracę wolontariackiej organizowano dla wolontariuszy ustalenia dotyczące wolontariatu pracowniczego. 15-minutowe spotkania, na których dyskutowano, jak Firmy, które zatrudniają więcej niż 20 osób, można było zapobiec przemocy i jakie odczucia mają zasady wolontariatu pracowniczego mogą wolontariusze. Podobnie można zrobić w drugiej (ale nie muszą) określić w regulaminie pracy. korporacji – zastanowić się, czy zaistniała sytuacja nie W regulaminie tym ustalana jest organizacja była przypadkiem spowodowana złym doborem i porządek w procesie pracy oraz związane z tym beneficjentów, niewłaściwą koordynacją lub prawa i obowiązki pracodawcy oraz pracowników. niedostatecznym rozeznaniem w lokalnych realiach. Podejmując decyzję o wprowadzeniu w firmie Kontakty z mediami można zaś usprawnić, prowadząc wolontariatu, pracodawca musi brać pod uwagę przed wolontariatem krótkie szkolenie (np. ze przepisy prawa pracy. Pracodawcy nie wolno specjalistami public relations z firmy). uzależniać awansów ani podwyżek od zaangażowania pracownika w wolontariat. Wolontariuszem może też być każdy pracownik w firmie, niezależnie od tego, czy jest Polakiem, czy cudzoziemcem. Jak zneutralizować tę barierę? O ile nie ma w Polsce regulacji dotyczących wolontariatu pracowniczego, o tyle od 2003 r. w polskim prawie są przepisy dotyczące współpracy organizacji z wolontariuszami. Do podstawowych obowiązków wobec wolontariuszy należy: „zawarcie 12 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport porozumienia o współpracy z wolontariuszem, Jak zneutralizować tę barierę? poinformowanie go o bezpiecznych i higienicznych Przede wszystkim poprzez uświadamianie warunkach wykonywania świadczeń oraz zarządu o korzyściach płynących z wolontariatu. zapewnienia tych warunków, ubezpieczenie W rzeczywistości jednak, jeśli nie ma woli władz firmy wolontariuszy w zakresie NNW, pokrywanie kosztów do zaangażowania w wolontariat, wprowadzenie delegacji i diet służbowych, wystawianie zaświadczeń go wyłącznie za pomocą oddolnych inicjatyw o wykonywaniu świadczeń przez wolontariusza, może być bardzo trudne. zapewnienie środków ochrony osobistej w trakcie wykonywania świadczeń”4. _ _Wymagająca koordynacja wolontariatu Firmy, korzystając z tych ułatwień prawnych, Wolontariat pracowniczy, jak podkreślają jego powołują fundacje, które korzystają organizatorzy, powinien być traktowany w firmie z powyższego zapisu. poważnie – a więc trzeba w niego angażować czas pracowników, którzy zajmą się jego koordynacją _2. Bariery instytucjonalne na co dzień (to przede wszystkim praca organizacyjna). Brak zainteresowania zarządu lub centrali firmy Jak zneutralizować tę barierę? Decyzja o wprowadzeniu wolontariatu, a potem Do koordynacji działań wolontariatu pracowniczego jego utrzymaniu musi mieć poparcie centrali powinien zostać wybrany pracownik odpowiedzialny – brak takiego wsparcia w zasadzie uniemożliwia za tę dziedzinę. Wcześniej szukano go najczęściej działania wolontariatu pracowniczego. w działach PR, obecnie – w departamentach HR. Czasem zdarza się, że zbytnia centralizacja działań Idealną sytuacją jest powołanie do koordynacji działań zarządu, władz firmy i niezwracanie uwagi na wolontariackich osoby lub nawet całego zespołu problemy lokalne sprawiają, że wolontariat profesjonalistów mających doświadczenia pracowniczy jako strategiczny obszar działań związane z III sektorem. firmy jest pomijany. Koordynatorzy wolontariatu podkreślają jednak, że sam impuls „Koordynatorem nie powinien być pracownik, od centrali nie wystarczy, musi pojawić się który nie zna rynku organizacji non profit, nie ma najpierw (albo w trakcie) inicjatywa oddolna. doświadczenia w pracach społecznych, odpowiedniej wrażliwości, nastawienia na rozwój pracowników”5. 4 5 Zaczerpnięte z Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z 24 kwietnia 2003 r. z późn. zm. IDI z koordynatorami wolontariatu w firmie. 13 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport _ _Problem komunikacyjny odrywany od codziennych obowiązków Niejednokrotnie akcja promująca wolontariat ciągłymi zapytaniami. Można też wdrożyć pracowniczy w firmie spotyka się z dużym specjalny system wspomagania wolontariatu zainteresowaniem. Natychmiast pojawiają się (ma go większość firm, które wzięły udział jednak wątpliwości – dla wielu osób jest to temat w badaniu), który będzie zawierał bazy danych nowy i koordynatorzy wolontariatu są zasypywani z opisami przedsięwzięć itd. Warto bardzo mailami z pytaniami. Może to powodować pewną szczegółowo opisać program przedsięwzięcia, dezorganizację, szczególnie gdy wolontariatem aby pojawiało się jak najmniej wątpliwości. zajmuje się pracownik HR lub PR, który ma wiele Dobrą praktyką jest także przeszkolenie innych obowiązków. menedżerów i kierowników, z którymi pracownicy kontaktują się na co dzień. „Gdy robiliśmy badanie, które miało określić, Powinni oni mieć informacje o programie, dlaczego ktoś chce zostać wolontariuszem, pierwszą umieć odpowiedzieć na podstawowe pytania wymienianą barierą było «nie wiedziałem»”6. i wspierać swoich pracowników, podwładnych w podejmowanych działaniach. Jak zneutralizować tę barierę? Przede wszystkim założyć osobną skrzynkę Więcej sposobów angażowania pracowników e-mailową poświęconą wolontariatowi, na którą w wolontariat opisano w rozdziale 3: wolontariusze mogą wysyłać pytania. Dobre praktyki angażowania pracowników Dzięki temu koordynator nie będzie w wolontariat. 6 FGI z koordynatorami wolontariatu w firmie. 14 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport Korzyści z uczestnictwa 5 w wolontariacie pracowniczym W poniższym zestawieniu umieściliśmy płynące z akcji wolontariackich korzyści (dla pracowników i firmy), które ujawniły się w naszym badaniu. Wszystkie zalety pojawiły się w wypowiedziach badanych lub zostały zaobserwowane podczas badania etnograficznego. Wnioski z niektórych z nich pogłębiono cytatami z literatury dotyczącej wolontariatu pracowniczego oraz z materiałów firm, które brały udział w badaniu. _1. Korzyści dla pracowników _ _Satysfakcja i duma „Jestem strażakiem ochotnikiem, bardzo interesuję się To pierwsza i najczęściej wymieniana wśród badanych technikami pierwszej pomocy. Z przyjemnością uczę wolontariuszy osobista korzyść z zaangażowania zatem, w ramach wolontariatu pracowniczego, w wolontariat. Wolontariusze podkreślają, że daje sposobów pierwszej pomocy. To, że mogę podzielić się im on dużą radość. W relacjach z akcji wolontariackich swoją wiedzą z innymi, daje mi dużo satysfakcji”1. przebija się przede wszystkim doświadczenie silnych emocji, zaangażowania, spełnienia. Działalność _ _Rozbijanie rutyny dobroczynna może też wzmacniać poczucie dumy Jedna z ważniejszych (w opinii wolontariuszy – szczególnie gdy wolontariusze np. zostaną i koordynatorów wolontariatu pracowniczego) wyróżnieni jakimś odznaczeniem przez firmę. korzyści z wolontariatu pracowniczego wiąże się Drugi element, prócz motywującego poczucia, z wyrwaniem z rutyny firmowej „bieżączki”, że zrobiło się coś dobrego, to możliwość co bardzo pozytywnie wpływa na samopoczucie, zaprezentowania i wykorzystania własnych zadowolenie pracowników, a jednocześnie umiejętności, realizacji pasji. daje dużo energii do dalszej pracy. 1 FGI (Focus group interview) z koordynatorami wolontariatu w firmie. 15 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport _ _ R ozwój pracowników do samodzielnego podejmowania inicjatywy Nabywanie nowych umiejętności – podczas badania etnograficznego okazało się, że wolontariusze dobrowolnie remontujący szpitalne A. Umiejętności miękkie pomieszczenia dla dzieci niejako nadprogramowo Wolontariusze podczas akcji wolontariackich (za zgodą szpitala) odmalowali jeszcze jedno nabywają przede wszystkim umiejętności miękkich, pomieszczenie, mimo że nie było to przewidziane a w szczególności kompetencji interpersonalnych. w planach projektu i w kosztorysie. W pierwszej kolejności uczą się empatii i wrażliwości. Zdobywają także kompetencje sztuki perswazji, B. U miejętności organizacyjne rozmowy, asertywności. Niejednokrotnie negocjują Wolontariat pracowniczy wymaga od pracowników bowiem warunki współpracy z organizacjami nierzadko umiejętności organizowania różnych i różnymi beneficjentami. Wolontariat uczy działań. W dużych firmach, aby otrzymać dotację również elastyczności i kreatywnego myślenia, na aktywność wolontariacką, należy starannie ją dostosowywania się do zmiennych warunków. zaprojektować, a następnie przeprowadzić. W jednej z firm podczas organizacji przedstawienia Jest to zatem zadanie, które wymaga od lidera z udziałem dzieci z ośrodka specjalnego okazało się, projektu umiejętności koordynacyjnych związanych że nie potrafią one deklamować swoich ról. z prowadzeniem np. projektów eventowych. Akcji nie można było przerwać ze względu na Osoby, które na co dzień nie zarządzają projektami, oczekiwania pracowników i beneficjentów. Któryś są zatem motywowane do podnoszenia swoich z pracowników wpadł więc na pomysł, by całe kwalifikacji – oczywiście nie muszą być od początku wystąpienie nagrać i puścić z playbacku – aktorzy liderem projektu, ale mogą zaangażować się będą wykonywać jedynie pantomimę. np. w kupienie i dostarczenie materiałów do akcji Łącznie z podkładem muzycznym efekt był wolontariackich (np. farb, materiałów budowlanych), bardzo satysfakcjonujący. komunikację z beneficjentami itp. Wolontariat uczy też zdolności przywódczych. Badani wolontariusze przyznają, że ich znajomi C. Umiejętności dydaktyczne zajmujący się na co dzień pracą bardzo techniczną Wolontariat kompetencyjny to specyficzna forma (np. księgowością) nagle w trakcie akcji wolontariatu opierająca się na przekazywaniu wolontariackich wykazywali się zdolnościami swojej wiedzy. Mogą to być np. wykłady przywódczymi – rozdzielali zadania, starali się w szkole prowadzone przez dział finansowy motywować innych do bardziej wytrwałej pracy. lub prawny firmy. Ta forma wolontariatu uczy Wolontariat może też stymulować pracowników dydaktyki – wolontariusz musi rozpisać 16 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport plan zajęć, a potem sprawnie przekazać swoją wiedzę (przy okazji ćwicząc umiejętności prezentacyjne). _ _ P oprawa komunikacji wewnątrz firmy, ułatwiająca pracę W tej formie wolontariatu dochodzi również Integracja podczas akcji wolontariackich sprzyja do przełamania nieśmiałości, pokonania tremy codziennym kontaktom pracowników – również przed wystąpieniami publicznymi. pomiędzy działami w firmie. Badani podkreślają, że mają opory przed kontaktami z osobami [O wolontariacie edukacyjnym w szkole] z innych działów firmy, co często pogarsza „Pierwsze zajęcia były dla mnie bardzo stresujące. jakość ich pracy. Przyzwyczajony do prowadzenia szkoleń dla dorosłych nagle zdałem sobie sprawę, „To są takie fajne momenty, których się nie zapomina, że moimi słuchaczami będą dzieci. […] nie zapomina się też miłych ludzi z firmy. Po akcji Na szczęście moje obawy okazały się nieuzasadnione. wolontariackiej łatwiej podnieść słuchawkę i zadzwonić Dzieciaki były super, zadawały dużo pytań; do osoby z innego działu, aby załatwić jakąś sprawę. forma zajęć bardzo im się spodobała”2. Znika obawa przed takim kontaktem”3. D. Umiejętności twarde __N abywanie wiedzy o problemach społecznych i dystans do codzienności Rodzaj nabytych umiejętności twardych zależny jest Akcje wolontariackie otwierają oczy na problemy oczywiście od charakteru aktywności wolontariackiej. społeczne. W badaniu jedna z wolontariuszek Wolontariusze często uczą się (jeśli wcześniej nie mieli stwierdziła, że nigdy nie zdawała sobie sprawy takich doświadczeń) prostych prac remontowych z problemów, jakie pojawiają się w domach dziecka czy montażowych. Często nabywają też podstawową – np. że prawie co roku muszą one kupować dzieciom wiedzę z zakresu zarządzania finansami – przede nowe podręczniki szkolne ze względu na zmiany wszystkim przy przygotowywaniu planu projektu w programach nauczania. Takie skonfrontowanie się (kosztorys), jak również np. przy zakupie materiałów z realnymi kłopotami skutkuje nabraniem dystansu na akcje czy rozliczaniu faktur. Liderzy projektu do własnej pracy, niejednokrotnie zupełnie w badaniu wskazywali także na twarde umiejętności, przewartościowuje priorytety pracowników. które zdobyli w trakcie akcji na terenach popowodziowych – użytkowanie pomp, obeznanie „Wolontariusze mówią: ja naprawdę zobaczyłem, z pracami rozbiórkowymi, wymiana wody jak jest gdzieś indziej. Inny świat, inne problemy, w chłodnicach itp. przy których moje wydają się błahostką”4. 2 3, 4 Wypowiedź mailowa wolontariusza (zaczerpnięta z materiałów Fundacji Orange). FGI z koordynatorami wolontariatu w firmie. 17 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport _2. Korzyści dla firmy _ _ Odpoczynek Wolontariat prowadzony poza czasem pracy jest też dla pracowników sposobem na relaks i odreagowanie stresu. Osoby, które brały udział w badaniu _ _ B udowanie współpracy z lokalnymi społecznościami etnograficznym – malowaniu ośrodka Jedna z głównych korzyści dla firmy to wzmacnianie rehabilitacyjnego – traktowały to w dużym stopniu relacji ze społecznościami lokalnymi – organizacjami jako odpoczynek, odskocznię od codzienności, non profit, instytucjami publicznymi, potrzebującymi. a jednocześnie połączenie pracy i pożytecznej Firmy z placówkami w całym kraju starają się zabawy ze współpracownikami. Podczas akcji śmiały wyszukiwać pracowników, którzy w swojej się, rozmawiały o różnych błahych sprawach. miejscowości, regionie angażują się w działalność społeczną. _ _ Integracja z rodziną i wspomaganie „Okazało się, że są osoby, które starały się pomagać wychowania Być może to zaskakujące, ale taka korzyść również innym w swoim otoczeniu, w swoim wolnym czasie, pojawia się w wypowiedziach badanych. nie dla poklasku, ale dla siebie samego. Była pracownica W akcjach wolontariackich biorą udział pracownicy w Wałbrzychu, był dyrektor w Krakowie, była dyrektor wraz z całymi rodzinami, ale również znajomymi z Lublina. Dostrzeżenie tych dobrych inicjatyw – najczęściej nie ma żadnych ograniczeń odnośnie poskutkowało pomysłem, aby wesprzeć do zapraszania do akcji osób spoza firmy. tych ludzi finansowo”5. Rodziny traktują więc akcję wolontariacką jako alternatywę dla np. pójścia na piknik, festyn Niektóre firmy prowadzą na poziomie lokalnym czy inną zorganizowaną imprezę. Jednocześnie konsultacje społeczne z interesariuszami, sondując wolontariusze podkreślają, że dzięki akcjom ich potrzeby, które mógłby zaspokoić wolontariat wolontariackim ich dzieci dowiadują się wiele pracowniczy. Jedna z firm piwowarskich zainicjowała o problemach ludzi w potrzebie, co wspomaga cykl spotkań z przedstawicielami okolicy każdego proces ich socjalizacji. ze swoich browarów oraz centrali w Warszawie. Dzięki temu wiedziała, jakie powinna podjąć zobowiązania wobec swoich interesariuszy, 5 a także w jakim czasie mogłaby je zrealizować. IDI z koordynatorami wolontariatu. 18 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport Firmy bez szerokiej sieci placówek szukają lokalnej Badani PR-owcy zajmujący się wolontariatem społeczności wokół centrali. Firma, której budynek podkreślają jednak, że jakakolwiek zewnętrzna mieści się w jednej z dzielnic Warszawy, na Ochocie, promocja działań wolontariackich powinna zdecydowała się na współpracę z domem seniora przebiegać w sposób subtelny i nienachalny właśnie tam. To znacznie usprawniło logistykę projektu. – np. w postaci klasycznych notek prasowych. Koordynatorzy wolontariatu, którzy wzięli udział Z jednej strony oczywiście naturalna jest chęć w badaniu, podkreślają, że w obecnych warunkach promocji pożytecznego zjawiska, z drugiej ich firma nie może już istnieć jako twór wyizolowany, – należy do takich działań marketingowych działający w próżni. Musi nawiązywać kontakty podchodzić z dużą dozą wrażliwości, z członkami określonej zbiorowości, w której uwzględniającą fakt, że wolontariusze funkcjonuje – organizacjami non profit, mieszkańcami działają z założenia bezinteresownie. terenów, na których znajduje się siedziba firmy, Stąd częsty, towarzyszący PR-owcom dylemat pobliskimi instytucjami, władzami samorządowymi. dotyczący nagłaśniania tego, co robią Brak tej kooperacji może decydować wolontariusze. o biznesowym niepowodzeniu firmy. _ _ Budowanie kapitału __W izerunek firmy wśród interesariuszy, społecznego w firmie Kapitał społeczny to termin mieszczący się partnerów, klientów Opisana powyżej współpraca wpływa pozytywnie na pograniczu ekonomii i socjologii. na wizerunek firmy, która zyskuje na reputacji Istnieją różne jego definicje, ale zasadniczo i zostaje odebrana jako przedsiębiorstwo pojęcie to jest rozumiane jako fakt wymiernej odpowiedzialne społecznie. Oto wypowiedź wartości wzajemnych relacji społecznych jednego z prezesów firmy stale prowadzącej i zaufania jednostek, dzięki któremu mogą działania wolontariackie: one osiągnąć więcej korzyści – z ekonomicznego i społecznego punktu widzenia. Wolontariat „[…] w tym momencie wolontariat staje się również pracowniczy to idealny przykład budowania kapitału elementem strategii PR-owej banku. Wpływa na społecznego w firmie. Według definicji socjologa umocnienie pozytywnego wizerunku firmy […] Roberta Putmana budowanie kapitału społecznego Jeżeli możemy połączyć działania społeczne to rozwój: zaufania, norm, powiązań, który może z marketingowymi i PR-owymi celami firmy, prowadzić do zwiększenia sprawności to tym lepiej”6. społeczeństwa7. 6 7 Wolontariat pracowniczy – Nowa jakość zarządzania zasobami ludzkimi. Program „Wolontariat biznesu” w latach: 2002–2007, Centrum Wolontariatu, Warszawa 2008, s. 28. Robert Putnam, Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, Fundacja im. Stefana Batorego, 1995. 19 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport A. Zaufanie i wyłącznie partykularnym interesem, Wolontariat pracowniczy zwiększa zaufanie ale właśnie chęcią pomocy współpracownikowi. między pracownikami. W akcjach wolontariackich (np. w sytuacjach kryzysowych, takich jak radzenie C. Powiązania sobie ze skutkami kataklizmów) kluczowa jest Tworzenie sieci powiązań, czyli integracja, to jeden umiejętność polegania na współpracowniku. z głównych profitów wolontariatu pracowniczego. Możemy rozbić go na kilka obszarów: „Moim zdaniem pracownicy z mojego zespołu zbudowali a) Budowanie integracji w zespole podczas remontu szpitala wzajemne zaufanie, które Wolontariat pracowniczy jest skutecznym działaniem, przekłada się na lepszą budującym współpracę w zespołach. ich współpracę w codziennej pracy”8. Przede wszystkim umożliwia lepsze poznanie się – w badaniu etnograficznym dostrzeżono, iż Jednocześnie udział w akcjach wolontariackich członkowie zespołu malującego sale w ośrodku jest szczególnego rodzaju sprawdzianem rzetelności rehabilitacyjnym wymieniali się informacjami, takimi i odpowiedzialności. Liderzy wolontariatu przyznają, że jak daty urodzin, rodzaj słuchanej muzyki (przy okazji nierzadko po nawet małych obowiązkach, które zlecają włączonego radia), hobby (przy okazji rozmowy wolontariuszom (takich jak zakup np. farb), można o rodzajach aktywności, które proponuje poznać, czy dana osoba zasługuje na zaufanie, czy jest pracownikom firma – w tym przypadku to jedynie słomiany zapał i chęć zabłyśnięcia. Ten test był to wyjazd z nordic walking). odpowiedzialności może być także wskazówką, jak daną osobę traktować później w firmie. „Po wolontariacie pracowniczym kontakty w zespole moich pracowników naprawdę stały się mniej oficjalne”9. B. Normy Działający zespołowo w wolontariacie pracowniczym Jednocześnie podczas akcji nastąpił szybki podział ról: podkreślają, że umacnia on w nich wspólny system z góry określono, że prace wykończeniowe wartości, opierający się na gotowości do przeprowadzą dwie utalentowane plastycznie altruistycznego działania – postawie prospołecznej. koleżanki (jedna z nich ukończyła liceum plastyczne). Jednocześnie zaznaczają, że takie podejście wpływa Praca wolontariuszy została więc zorganizowana na jakość ich pracy, gdyż skłania do bezinteresownej wokół wykorzystania talentów uczestników działania współpracy w firmie, niepodyktowanej tylko – dokładnie tak jak powinno się to dziać 8, 9 w środowisku pracy. IDI z menedżerami, których zespoły zaangażowały się w wolontariat. 20 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport Menedżerowie zarządzający zespołami biorącymi „Projekt wolontariacki pozwala poznać się w większym udział w akcjach wolontariackich podkreślają też, stopniu niż tylko zamienienie dwóch słów, gdy że działanie na rzecz wspólnego, namacalnego celu, pracownicy biorą kawę z kuchni”11. a następnie obserwacja efektów bardzo jednoczy pracowników. Czym więc różni się wolontariat od c) Integracja między pracownikami zwykłego wyjazdu integracyjnego, którego celem jest z różnych szczebli zarządzania zbudowanie jedności zespołu (wspólne zadania Kolejną korzyścią płynącą z budowy kapitału budowania wieży z klocków itd.)? Przede wszystkim społecznego jest integracja wertykalna – pomiędzy zdaniem menedżerów, których zespoły brały udział pracownikami na różnych szczeblach organizacji. w wolontariacie, prace dobroczynne uruchamiają Wolontariat sprzyja tworzeniu przyjaznej hierarchii silne pozytywne emocje. Są zatem potem w firmie, niwelującej sztywne podziały. rozpamiętywane, stwarzają okazję do rozmów ze współpracownikami (trudno wyobrazić sobie „Zazwyczaj, gdy widzimy dyrektora, ściska nam się gardło. długotrwałe wspominanie wyścigu quadami). A tu nagle widzimy faceta w spadających spodniach, Jednocześnie akcje wolontariackie nie wiążą się obszarpanego, z łopatą. I to jest fajne, taki dyrektor z rywalizacją, która zazwyczaj jest nieodłącznym zyskuje w oczach”12. elementem wyjazdów integracyjnych. Zamiast konkurencji pojawia się więc współpraca. „Jako menedżer kierujący zespołem mogę powiedzieć, że wolontariat pracowniczy «spłaszczył» relacje w naszym „Pracownicy mają dość rywalizacji na co dzień. zespole. A to, moim zdaniem, uprościło współpracę”13. Wyjazd integracyjny powinien dawać im możliwość odpoczynku od wyścigu szczurów”10. d) Tworzenie networkingu pomiędzy pracownikami różnych firm b) Integracja między pracownikami z różnych Podstawę zespołów wolontariackich zazwyczaj działów lub departamentów w firmie stanowią znajomi, koledzy z firmy. W miarę rozwoju Dzięki wolontariatowi możliwe jest bliższe projektów do akcji mogą się jednak włączać poznawanie się pracowników z różnych działów. pracownicy innych przedsiębiorstw. Tworzą się więc Zazwyczaj są to osoby, które bez działalności nieformalne sieci, skupiające wolontariuszy z różnych wolontariackiej nigdy by się nie poznały. Dzięki branż i sektorów. Tacy pracownicy pomagają sobie e-mailingowi i wolontariackim skrzynkom mailowym w różnych sytuacjach, korzystając z własnych dowiadują się, że obok, tuż za ścianą, pracują inni kompetencji zawodowych i możliwości, wolontariusze. które stwarza im organizacja. 10,11,13 IDI z koordynatorami wolontariatu w firmie. 12 FGI z koordynatorami wolontariatu w firmie. 21 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport _ _ Budowanie motywacji i zaangażowania __W olontariat jako kuźnia liderów pracowników Wolontariat to często dodatkowy czynnik budujący Wolontariat może rozwijać również kompetencje motywację do pracy. Może się zdarzać, że motywacja przywódcze pracowników. Liderzy wolontariatu finansowa powoli przestaje wystarczać – to problem to osoby zdecydowane, przebojowe, bardzo sprawne znany większości pracowników działów HR. organizacyjnie. Niejednokrotnie potrafią szybko radzić Uaktywnienie programu wolontariackiego sobie w sytuacjach kryzysowych, mają też duży dar tę motywację może stymulować. przekonywania ludzi, konieczny w rozmowach z organizacjami non profit i beneficjentami, a przede „Niejednokrotnie nowi pracownicy wykazują wysokie wszystkim – z pracownikami, których czasem trzeba zaangażowanie. Potem ich zapał powoli opada, zachęcać do działań wolontariackich. Koordynatorzy a pojawia się postawa roszczeniowa. działań dobroczynnych mają poczucie Wolontariat może to zmienić”14. odpowiedzialności (często wzmacniane podczas akcji wolontariackich dużymi oczekiwaniami HR-owcy przyznają, że nowe pokolenie, wchodzące beneficjentów), muszą być sumienni i umieć na rynek pracy, nierzadko ma bardzo duże dotrzymywać danego słowa. Lider wolontariatu może oczekiwania w stosunku do firmy. Spodziewa się powoli stawać się również liderem w firmie, o ile jego nie tylko wysokiego wynagrodzenia, ale również potencjał zostanie w organizacji dostrzeżony. dodatkowych świadczeń pozapłacowych, a przede wszystkim nie zamierza poświęcać prywatnego czasu na rzecz pracodawcy. Satysfakcję przynoszą _ _ Wolontariat jako narzędzie employer branding inne czynniki niż tylko pensja czy możliwość awansu albo kariery. Odpowiedzią na te wymagania a) Lojalność wolontariuszy pracowników może być właśnie program wolontariacki, który Z wypowiedzi badanych wynika, że wolontariat da możliwość samorealizacji, budowania poczucia buduje lojalność wobec pracodawcy – przede własnej wartości w sposób inny niż tradycyjne wszystkim dlatego że jest sposobem na zapewnienie metody motywacyjne. buforu bezpieczeństwa (wsparcie finansowe, organizacyjne, merytoryczne) dla działań prospołecznych dających pracownikom poczucie 14 FGI z koordynatorami wolontariatu w firmie. 22 samorealizacji. Za to wsparcie są oni po prostu W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport organizacji wdzięczni. Zdaniem koordynatorów uwagę na to, czy jest ona odpowiedzialna społecznie, wolontariatu pracowniczego aktywność dobroczynna pytają również o programy wolontariackie. może być czynnikiem rozstrzygającym przy decyzjach Jeśli wcześniej brali udział w takich działaniach o pozostaniu w strukturach firmy lub jej opuszczeniu, (np. na studiach albo u poprzedniego pracodawcy), gdy pracownik otrzyma inną ofertę pracy. w naturalny sposób chcą je kontynuować. Dodatkowym bodźcem może być fakt, że Przytoczmy wypowiedź Dariusza Pietrowskiego, wolontariusze nawiązują za pomocą firmy kontakty prezesa Centrum Wolontariatu: z różnymi organizacjami, z którymi współpracują stale, przez wiele miesięcy. Opuszczenie firmy mogłoby „Moje doświadczenia pokazują, że dla młodych równać się z zerwaniem kontaktu z organizacją, wykształconych ludzi, wybitnych absolwentów a tego wolontariusze, traktując swoją działalność wyższych szkół większą wartość stanowi społeczną bardzo poważnie, zazwyczaj chcą uniknąć. społeczne zaangażowanie pracodawcy niż laptop i telefon komórkowy, b) Budowanie wizerunku firmy które już nie są rarytasem”14. dla przyszłych pracowników Z relacji pracowników HR koordynujących Firma mająca programy wolontariatu działania wolontariackie wynika, że pracownicy pracowniczego jest zatem dla nowego przystępujący do rekrutacji do firmy zwracają pracownika atrakcyjniejszym pracodawcą. 14 Dariusz Pietrowski, Pomaganie wzmacnia. Ale nie za darmo, THINKTANK nr 9, 2011, s. 63. 23 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport 6 Rekomendacje dla początkujących Podczas badania zarówno wolontariuszy, jak i koordynatorów wolontariatu pytano o doświadczenia związane z wprowadzaniem wolontariatu do firmy. Korzystając z wypowiedzi badanych, autorzy raportu wyodrębnili 10 rekomendacji dla firm, które chcą wprowadzić wolontariat pracowniczy do swoich struktur. _1. Znajdź dobry moment bowiem różne oczekiwania – pracowników, Wolontariat pracowniczy to przedsięwzięcie, współpracujących z firmą partnerów oraz przede w które trzeba zaangażować czas (koordynatora wszystkim potencjalnych beneficjentów. i pracowników) i oczywiście środki finansowe. Połowiczne działania, niedokończone lub źle O ile przy dobrym pomyśle wcale nie muszą przeprowadzone projekty wolontariackie mogą to być gigantyczne kwoty, z pewnością przynieść firmie więcej szkód niż korzyści wprowadzaniu wolontariatu pracowniczego – stworzyć wrażenie, że nie dotrzymuje ona słowa w życie nie sprzyjają kryzysy i kłopoty finansowe lub lekceważy współpracowników, a działalność firmy. Nie należy również inwestować w wolontariat wolontariacką przeprowadza jedynie z powodu pracowniczy w trakcie restrukturyzacji firmy doraźnych wizerunkowych potrzeb. czy w czasie dużych zmian personalnych Jednocześnie przed zainicjowaniem w firmie – wolontariat opiera się na ludziach i poważna akcji charytatywnych warto o ich potrzebę rotacja pracowników zaburza cały proces jego zapytać samych pracowników. aktywizacji. Najlepiej wybrać moment stabilnego Przedsiębiorstwa przeprowadzają wzrostu organizacji, w którym może ona pozwolić m.in. badania ankietowe precyzujące, sobie na dodatkową działalność. Wolontariat jakie działania wolontariackie byłyby pracowniczy trzeba potraktować poważnie. dla pracowników najciekawsze i czy w ogóle Razem z planowaniem takiej aktywności rodzą się w obecnej sytuacji zaangażowaliby się w nie. 24 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport _2. Przekonaj decydentów w firmie obsługi konta bankowego, a inżynierowie z firmy dostarczającej nowoczesne rozwiązania Kluczowe we wprowadzaniu wolontariatu informatyczne mogą założyć szybki internet do firmy jest przekonanie osób na stanowiskach w pobliskiej szkole. Trzeba jednak pamiętać, że zarządzających – i to na wszystkich szczeblach pracownicy niejednokrotnie nie chcą angażować się kierowniczych. To ich inspiracja i przykład w akcje wolontariackie dublujące ich obowiązki w największym stopniu oddziałują na motywację firmowe, od których wolontariusze chcą po prostu pracowników do aktywności wolontariackiej. odpocząć. Z tego wynika wysoka popularność akcji Jeśli program wolontariacki nie ma wsparcia prezesa, polegających na pracach fizycznych i remontowych, raczej się nie powiedzie. To prezes powinien które są odskocznią od codzienności. zdecydować, jak mógłby pokonywać główne bariery W firmach mających własną tożsamość korporacyjną wejścia, czyli np. przyznać jeden dzień wolny dla strategie wolontariatu pracowniczego sięgają jednak pracowników na działania dobroczynne. Trzeba też głębiej – wpisują się w filozofię działalności firmy, znaleźć pracownika (lub nawet cały zespół), który odnosząc się do jej wartości. Przykładowo wartości będzie odpowiedzialny za organizację firmy Nutiricia, układające się w skrót HOPE i koordynowanie wolontariatu. Jak mówić – humanism (humanizm), openess (otwartość), o wolontariacie, rozmawiając z decydentami? proximity (bliskość), enthusiasm (entuzjazm) Przede wszystkim językiem korzyści. Argumentem – stały się podstawą do stworzenia całego programu mogą być prowadzone z sukcesem programy „wolontariuszy HOPE” (w zamyśle niosących nadzieję), wolontariatu pracowniczego innych firm (ich którzy poprzez różnego rodzaju akcje wspomagają przykłady znajdziemy m.in. na stronie lokalne społeczności. wolontariatpracowniczy.pl) i płynące z nich benefity dla firmy (zostały opisane szerzej w rozdziale 5: Korzyści z uczestnictwa w wolontariacie pracowniczym). _4. Znajdź partnerów i beneficjentów Firmy rzadko przeprowadzają wolontariat pracowniczy samodzielnie – zazwyczaj działają _3. W pisz wolontariat w porozumieniu z organizacją zewnętrzną, która w misję firmy zajmuje się koordynacją działań wolontariackich Nic nie stoi na przeszkodzie, aby wolontariat i wsparciem merytorycznym (taką jak Centrum pracowniczy wpisywał się w cele firmy. Na najbardziej Wolontariatu), lub tworzą przeznaczone specjalnie podstawowym poziomie może to oznaczać zgodność do tego fundacje (takie jak m.in. Fundacja tematyczną wykonywanej aktywności z działalnością Kronenberga przy Citi Handlowy czy Fundacja firmy, np. pracownicy banku mogą uczyć seniorów Orange). Mogą też współpracować z obiema 25 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport instytucjami jednocześnie. Można oczywiście skuteczna – pracownicy są na nią uodpornieni, samodzielnie nawiązać współpracę z lokalnymi czasem mają zablokowane skrzynki i wiele maili partnerami – organizacjami i stowarzyszeniami, do nich nie dociera. Więcej informacji o akcjach takimi jak instytucje działające na rzecz promocyjnych wolontariatu umieszczono w rozdziale niepełnosprawnych, placówki oświatowe, medyczne, III niniejszego opracowania: Dobre praktyki domy dziecka, kluby seniora, ośrodki dla angażowania pracowników w wolontariat. bezdomnych, ośrodki terapii uzależnień i inne. Na początek wystarczy research w internecie i próba wyselekcjonowania organizacji odpowiadających _6. Znajdź ambasadorów wolontariatu misji firmy i potrzebom pracowników. Przy tej okazji Bardzo ważnym elementem jest pozyskanie warto zastanowić się nad lokalizacją siedziby partnera tzw. ambasadorów wolontariatu wśród i jej dostosowaniem do planowanych akcji pracowników firmy, czyli takich osób, – nawiązywanie współpracy z instytucją z drugiego które zaangażują się w wolontariat i będą go końca Polski to dobry pomysł na wolontariacki rozpowszechniać pocztą pantoflową. wyjazd integracyjny, ale nie na stałą współpracę. Krótki wywiad wśród pracowników może pokazać, Wybrani partnerzy pomogą w dotarciu że wielu z nich już włącza się w różne działania do beneficjentów i skutecznej komunikacji z nimi wolontariackie poza czasem pracy w trakcie akcji dobroczynnych i po nich. – nic o tym jednak nie mówią i nie wiedzą, Można również zwrócić się do innych firm z pytaniem, że firma może im pomóc w realizowaniu czy nie chciałyby włączyć się w zaplanowane akcje takich projektów. – mogą to być klienci albo inne przedsiębiorstwa, Koordynatorzy podkreślają, że gdy zaczyna się które mają już swoje programy wolontariatu. akcję promocyjną wolontariatu w firmie, nagle okazuje się, że są w niej działające charytatywnie _5. P rzeprowadź akcję osoby, których nikt nie podejrzewałby o tego typu promocyjną w firmie aktywność. Co ciekawe, praktyka pokazuje, Promowanie wolontariatu w firmie może być że często to właśnie ci pracownicy są spiritus przeprowadzone za pomocą zwykłego maila, movens wprowadzania wolontariatu do firmy newslettera, jak również narzędzi takich jak intranet – to ich głosy powodują, że pracownicy działów PR czy specjalny portal dla wolontariuszy. Praktyka i HR zaczynają się zastanawiać nad uruchomieniem pokazuje jednak, że komunikacja via internet, programu wolontariackiego, i oni są zazwyczaj szczególnie w większych firmach, często nie jest pierwszym ogniwem procesu. 26 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport _7. Okres „inkubacji”: beneficjentem, jakie są widoczne efekty, a także zacznij od działań na małą skalę oczywiście rozliczyć się z funduszy, które Jak pokazuje doświadczenie firm, wolontariat zainwestowano w wolontariat. W firmach pracowniczy dobrze zacząć od zaplanowanego z zaawansowanymi programami wolontariatu na jeden dzień wolontariatu akcyjnego. pracowniczego takie raporty są często obowiązkowe: Jego efekty będzie potem można zaprezentować pracownicy otrzymują na akcje wolontariackie granty, (np. na zdjęciach) przy okazji promocji kolejnych z których muszą się rozliczyć. Cykliczne (np. roczne) projektów. Do niewielkich działań z widocznymi raporty mogą być również cenne dla zarządu firm, rezultatami (np. remont przedszkola czy wystawienie które przecież inwestują w działalność wolontariacką sztuki razem z klubem seniora) będzie też łatwiej pieniądze i chciałyby dowiedzieć się więcej przekonać niezdecydowanych pracowników, którzy o przebiegu i efektach tych działań. jeszcze się ze zjawiskiem wolontariatu nie spotkali. Należy także uważać z doborem beneficjentów _9. Pokaż efekty pracownikom – pracownicy nieoswojeni np. z widokiem ciężko Jak zgodnie powtarzają sami wolontariusze chorych pacjentów hospicjum mogą wynieść po i koordynatorzy, najlepszą motywacją dla nowicjuszy takiej akcji traumatyczne przeżycia i zniechęcić się jest zaprezentowanie im efektów działań do dalszej działalności. Jeśli decydujemy się na taki dotychczasowych akcji wolontariackich. Najlepiej rodzaj pomocy społecznej, warto zapewnić zrobić to podczas eventów, spotkań firmowych wcześniejsze szkolenie przy pomocy terapeutów, – chociażby przy okazji popularnych rocznych psychologów. Pomoże nam do nich dotrzeć fundacja, podsumowań czy imprez integracyjnych. Nie musi to partner, z którymi współpracujemy. W pierwszej być wyłącznie prezentacja zdjęć – na taką okazję kolejności najlepiej jednak wybrać wolontariat można wręcz zaplanować finał akcji. Jedna z firm bezpieczny – zarówno dla pracowników, zorganizowała np. przedstawienie wraz z dziećmi jak i beneficjentów. z domu dziecka. Pracownicy rozpisali role, scenariusz i przygotowali dekoracje, a główny spektakl _8. Udokumentuj działania (zaprzyjaźniona fundacja udostępniła salę teatralną) Podstawą udokumentowania akcji wolontariackiej są został połączony z firmową wigilią. W trakcie takich oczywiście zdjęcia. Firmy kręcą też krótkie filmy spotkań warto też zadbać o wyróżnienie i docenienie dokumentujące działalność dobroczynną, wolontariuszy (a przynajmniej liderów). Prosty które są zamieszczane potem w intranecie lub dyplom, wydrukowany na eleganckim papierze, rozpowszechniane drogą mailową. Warto również z podpisem prezesa, wydaje się symboliczną nagrodą, sporządzić krótki raport z działań – zapisać, ile osób ale – jak przyznają sami wolontariusze brało udział w akcji, kiedy ona się odbyła, kto był – daje wiele satysfakcji. 27 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport _10. Z adbaj o kontynuację Jak zgodnie przyznają firmy z doświadczeniem wolontariackim, trudny jest pierwszy krok. Po przeprowadzeniu pierwszych akcji i wyłonieniu ambasadorów wolontariatu sprawy często nabierają własnego biegu i pracownicy sami zaczynają zgłaszać się ze swoimi inicjatywami. Takie zaangażowanie może przełożyć się na stworzenie systemu grantowego i akcji konkursowej, powołanie specjalnej komisji oceniającej wnioski wolontariackie, stworzenie osobnego stanowiska dla pracownika zajmującego się wyłącznie działalnością wolontariacką (czy szerzej – CSR-ową), zawiązanie współpracy z organizacją wspomagającą wolontariat w firmie (taką jak Centrum Wolontariatu) lub wręcz założenie własnej, firmowej fundacji koordynującej całość działań wolontariackich. „Nie sztuką jest przekonać prezesa zarządu do wyłożenia niewielkiej sumy na jednorazowy wyjazd wolontariacki. Wyzwaniem jest takie zaprezentowanie jego korzyści, aby zrozumiał on, iż wolontariat pracowniczy powinien wpisać się na stałe w działalność przedsiębiorstwa”1. 1 28 FGI z koordynatorami wolontariatu w firmie. W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport wolontariat w firmie: mechanizm działania firmy partnerskie pracodawca koordynator wolontariusze odbiorcy pomocy partnerzy społeczni Opracowanie własne na podstawie materiałów Fundacji Kronenbaerga przy City Handlaowy 29 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport 7 Metodologia badania _1. C el badania Celem badania było zidentyfikowanie najlepszych (jednodniowa obserwacja uczestnicząca praktyk przeprowadzania wolontariatu podczas akcji wolontariackiej) C. Badanie etnograficzne pracowniczego w firmach (sposoby organizacji, koordynacji projektów wolontariackich, bariery), a także wyszczególnienie korzyści, jakie przynoszą one pracownikom i firmie. _3. D obór respondentów Do badań jakościowych rekrutowano firmy, które przynajmniej od roku biorą udział w działaniach wolontariackich. W sumie w trakcie badań _2. T echniki badawcze jakościowych przebadano 25 osób. Badanie A. Desk research etnograficzne przeprowadzono podczas Polskie i zagraniczne publikacje poświęcone akcji wolontariackiej w ośrodku ortopedyczno- wolontariatowi pracowniczemu (ich wykaz -rehabilitacyjnym dla dzieci i młodzieży został umieszczony na końcu raportu); materiały w Konstancinie – brało w niej udział kilkunastu zebrane w firmach i organizacjach wspierających pracowników wolontariuszy, ich rodziny i znajomi. wolontariat; case study różnych form wolontariatu. W całym badaniu wzięły udział firmy: Citi Handlowy, Grupa TP, Grupa Żywiec, Kredyt Bank, Warta, B. Wywiady jakościowe Ericsson Polska, NUTRICIA Polska, DB Schenker, • 2 zogniskowane wywiady grupowe (FGI): Provident, Polska Telefonia Cyfrowa, •1 z liderami wolontariatu w firmach, Microsoft Polska, Bank BPH, Impel1. •1 z koordynatorami programów wolontariackich • 3 pogłębione wywiady indywidualne (IDI) z koordynatorami wolontariatu pracowniczego _4. T ermin realizacji badania Badania wolontariatu pracowniczego odbyły się w okresie luty–lipiec 2011 r. • 3 pogłębione wywiady indywidualne z menedżerami, których zespoły brały udział w działaniach wolontariackich 1 Firma Impel nie ma jeszcze programu wolontariatu, ale planuje jego wdrożenie. 30 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 raport 7 Bibliografia __ŹRÓDŁA ZWARTE 1. I ogólnopolskie badania wolontariatu 8. Pietrowski Dariusz, Pomaganie wzmacnia. pracowniczego – raport, Wydawnictwo Ale nie za darmo, THINKTANK nr 9, 2011. Lepszych Dni, Centrum Wolontariatu, 9. Raport roczny 2009, Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy, Warszawa 2009. Warszawa 2008. 2. Budowanie i rozwój zespołu poprzez 10. Sikora Sławomir S., W poszukiwaniu wolontariat pracowniczy – poradnik głębszego znaczenia miejsca pracy, dla wolontariuszy, red. Izabela Dyakowska, „Harvard Business Review”, Centrum Wolontariatu, Warszawa 2008. nr 7/8 (53/54), VII–VII 2007. 3. Cieśla Joanna, Z logo na pomoc, „Polityka” 11. Wolontariat pracowniczy – Nowa jakość zarządzania zasobami ludzkimi. Program z 5 kwietnia 2009 r. 4. Deloitte Deloitte Volunteer IMPACT Survey, 2011, www.deloitte.com, dostęp: „Wolontariat biznesu” w latach: 2002–2007, Centrum Wolontariatu, Warszawa 2008. 12. Wolontariat w pytaniach i odpowiedziach. 12.07.2011. 5. Dziedzictwo Kronenbergów, praca zbiorowa Poradnik prawny, praca zbiorowa pod red. Aleksandra Senka, Muza SA, pod red. Beaty Żmichowskiej, Warszawa 2010. Centrum Wolontariatu, Warszawa 2008. 6. Jak zdobyć i zatrzymać wolontariusza. Szkolenie z zakresu zarządzania pracą wolontariuszy, __źródła elektroniczne praca zbiorowa pod red. Zespołu Centrum Wolontariatu, •www.fundacja.orange.pl Wydanie III, Warszawa 2008. •www.kronenberg.org.pl 7. Moda na wolontariat, dodatek specjalny do czasopisma „Przekrój”, Warszawa 2011. 31 www.lista500.polityka.pl •www.wolontariatpracowniczy.pl W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1 Kazimierz Żurek kierownik Projektów, Koordynator Projektów Badawczych Przeprowadza analizy, planuje badania i współtworzy raporty badawcze THINKTANK. Ukończył Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Stypendysta uczelni Paris IV: Sorbonne (program „double diplôme”). Współautor publikacji "Przedsiębiorczość a protestancka etyka pracy". Współpracował z agencją badawczą ARC Rynek i Opinia, przez dwa lata pracował w agencji brandingowej SaltPepper Brand Design, uczestnicząc w przygotowywaniu strategii brandingowych oraz koordynując projekty badawcze. KONTAKT: tel. 22 201 99 32 e-mail: [email protected] 32 W O LO N TA R I AT P R A C O W N I C Z Y W P O L S K I C H F I R M A C H _ r a p o r t 2 0 1 1
