WADY POSTAWY U DZIECI Raport podsumowujący kampanię

WADY POSTAWY U DZIECI
Raport
podsumowujący kampanię informacyjno-edukacyjną
pod hasłem
„POSTAWA TO PODSTAWA,
więc mamo, tato zadbajcie o mój kręgosłup!”,
realizowaną przez Fundację „Promyk Słońca”
ze środków FIO
Wrocław, 2007 r.
Spis treści:
1. Wady postawy jako problem społeczny –
przesłanki do realizacji kampanii informacyjno-edukacyjnej na rzecz profilaktyki wad
postawy i promocji zdrowego stylu życia…………………………………………… str. 3
2. Cele i działania kampanii „POSTAWA TO PODSTAWA, więc mamo, tato zadbajcie
o mój kręgosłup!”……………………………………………………………………… str. 4
3. Infolinia dla rodziców……………………………………………………………… str. 5
4. Wady postawy u dzieci –
na podstawie badań i konsultacji lekarskich prowadzonych w Centrum
Diagnostyczno-Rehabilitacyjnym „Promyk Słońca”…………………………………str. 7
5. Wady postawy – zalecenia i przeciwwskazania…………………………………str. 10
6. Ćwiczenia wspomagające leczenie wad postawy………………………………str. 12
2
1.
Wady postawy jako problem społeczny –
przesłanki do realizacji kampanii informacyjno-edukacyjnej na
rzecz profilaktyki wad postawy i promocji zdrowego stylu życia
Gwałtowne zmiany środowiska, postęp techniczny i cywilizacyjny znacznie
ułatwiają życie współczesnemu człowiekowi. Człowiek dzięki nowoczesnym
urządzeniom, postępowi motoryzacyjnemu i podniesieniu poziomu życia stał się
wygodny i powoli zapomina o dobroczynnym wpływie ruchu na jego organizm.
Dominacja siedzącego trybu życia jest najczęstszą przyczyną pojawiania się u dzieci
w wieku rozwojowym wad postawy ciała. Wady te w późniejszym okresie życia stają
się przyczyną problemów bólowych kręgosłupa i innych stawów.
W dzisiejszych czasach obserwuje się tendencję do eliminacji prostej
aktywności fizycznej i zastępowanie jej wysiłkiem intelektualnym, co powoduje
zmniejszanie obciążenia układu ruchu na rzecz zwiększania obciążenia układu
nerwowego. Skutkiem tego jest wzrastająca liczba osób niepełnosprawnych fizycznie
oraz psychicznie. Zjawisko to powszechnie zaliczane jest do następstw /skutków
przemian cywilizacyjnych - i związane jest w ewolucyjnym rytmem przemian
/dostosowań gatunkowych.
Charakterystyczną cechą naszych czasów jest zmniejszanie się spontanicznego
zapotrzebowania na ruch, na fizyczny wysiłek, które są niezbędne do normalnego
funkcjonowania organizmu.
Zdrowe, zgrabne, o pięknej sylwetce dziecko to marzenie wszystkich
rodziców. Niestety warunki, w których żyjemy nie sprzyjają samoczynnej realizacji
tego celu. Niedostatek ruchu, telewizja, zanieczyszczenie środowiska powodują, że
nasze dzieci nie zawsze rosną i rozwijają się prawidłowo.
Podstaw powstawania wad postawy u dzieci doszukać się należy już we wczesnym
dzieciństwie. Mała aktywność ruchowa powoduje, że mięśnie są słabsze, a układ
krążenia i oddechowy mniej wydolne. Organizm dziecka staje się przez to bardziej
podatny na niekorzystne zmiany. Wady postawy w postaci popularnego „ garbienia
się „, skrzywień kręgosłupa, płaskostopia powodują nie tylko defekty urody, ale mają
wielce niekorzystny wpływ na dalszy rozwój dziecka.
Raporty WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) o stanie zdrowotności obecnej
populacji ludzkiej, szczególnie w zakresie wad postawy są alarmujące!
Piśmiennictwo naukowe wskazuje na występowanie wad postawy u 80 % dzieci. U
36% -50 % dzieci wady te dotyczą one głównie kręgosłupa, a u 56-60% - kończyn
dolnych, głównie stóp. Wady postawy występujące u dzieci to problem zdrowotny i
społeczny. Konieczne jest wprowadzanie zdrowotnych programów profilaktycznoleczniczych i ich sumienna realizacja.
3
2.
Cele i działania kampanii „POSTAWA TO PODSTAWA, więc
mamo, tato zadbajcie o mój kręgosłup!”
Kampania informacyjno-edukacyjna „POSTAWA TO PODSTAWA, więc mamo,
tato zadbajcie o mój kręgosłup”, realizowana ze środków FIO przez Fundację
„Promyk Słońca” od października do grudnia 2007 r., adresowana była do rodziców
małych dzieci w wieku od 0 do 6 lat. W ramach kampanii prowadzone były działania
- propagujące wiedzę na temat rozwoju ruchowego dziecka w pierwszych latach
życia, umożliwiającą wczesne wykrycie nieprawidłowości – schorzeń narządów ruchu
– będących przyczyną wad postawy
- edukujące rodziców w zakresie prawidłowej opieki nad dzieckiem
ukierunkowanej na profilaktykę wad postawy
- promujące ruch i zdrowy styl życia jako warunek prawidłowego rozwoju dziecka,
a w szczególności – prawidłowego rozwoju ruchowego.
Głównym celem kampanii było podniesienie świadomości rodziców w zakresie
ochrony zdrowia i możliwości zapobiegania wadom postawy. Założone cele
szczegółowe były następujące:
-szerzenie wśród rodziców i opiekunów informacji na temat prawidłowego
rozwoju ruchowego dziecka, możliwości wczesnego wykrywania nieprawidłowości i
zapobiegania schorzeniom narządów ruchu,
- promocja zdrowego stylu życia mającego wpływ na zdrowie człowieka i
prawidłowy rozwój dziecka.
Opracowując projekt kampanii informacyjno-edukacyjnej na rzecz profilaktyki
wad postawy i promocji zdrowego stylu życia uznaliśmy, że najskuteczniejszym
sposobem osiągnięcia założonych celów, będzie przekaz lekarski oraz dotarcie do
rodziców z broszurą informacyjno-edukacyjną zawierającą rzetelne, fachowe, podane
w przystępnej formie informacje. Wyszliśmy z założenia, że ważne są diagnostyka i
wczesne wykrywanie wad postawy zwiększające szanse na korekcję, a także
profilaktyka – świadomość rodziców, że prawidłowa opieka nad dzieckiem w
pierwszych latach jego życia mogą uchronić dziecko przed schorzeniami narządów
ruchu, wadami postawy. Chcieliśmy uświadomić rodzicom, że aktywność fizyczna i
zdrowa dieta to najskuteczniejsze formy wspomagania zdrowia.
W ramach kampanii przeprowadzono następujące działania:
1) Opracowano i opublikowano broszurę informacyjno-edukacyjną dla
rodziców na temat rozwoju ruchowego dziecka, profilaktyki wad postawy oraz
korzyści wynikających ze zdrowego stylu życia.
2) Uruchomiono infolinię dla rodziców
3) Prowadzono bezpłatne badania i konsultacje lekarskie dla dzieci
4) Zorganizowano imprezę sportowo-rekreacyjną promującą zdrowy styl życia,
w tym aktywność fizyczną i zdrową dietę.
4
3.
Infolinia dla rodziców
W ramach kampanii informacyjno – edukacyjnej „POSTAWA TO PODSTAWA –
więc mamo, tato zadbajcie o mój kręgosłup!” uruchomiona została infolinia, która
działała 4 razy w tygodniu przez 2 godziny ( we wtorki i środy w godz. 13.00 – 15.00
oraz w poniedziałki i piątki w godz. 18.00- 20.00).
Specjalista rehabilitacji udzielał rodzicom informacji na temat wad postawy i
rozwoju ruchowego dziecka. W okresie funkcjonowania infolinii z pytaniami
dotyczącymi wad postawy u dzieci zgłosiło się 70 rodziców.
Pytania dotyczyły zagadnień, które podzielić można na następujące grupy:
1) Problemy dotyczące rozwoju dziecka.
Rodzice pytali najczęściej, w jakim wieku dziecko powinno siadać, a kiedy powinno
już samodzielnie chodzić itp.
2) Pytania dotyczące wad postawy u dzieci.
Wiele pytań z tej grupy dotyczyło definicji poszczególnych wad postawy, szczególnie
skoliozy u dzieci. Często pojawiało się też pytanie o zasadność chodzenia na basen
dzieci z wadą postawy.
3) Pytania dotyczące rehabilitacji wad postawy.
Tu często pojawiało się pytanie o skoliozę kręgosłupa. Wiele było również pytań
dotyczących rehabilitacji metodą Vojty.
4) Pytania dotyczące warunków uczestnictwa w programie „POSTAWA TO
PODSTAWA” i zapisywania się na rehabilitację.
5) Pozostałe pytania dotyczyły m.in. wątpliwości związanych z zakupem i
wyborem odpowiedniego obuwia dla dzieci, wkładek ortopedycznych oraz
używania chodzików.
5
Tematyka pytań zadawanych przez rodziców
Pozostałe
23%
Pytania dotyczące
rozwoju dziecka
6%
Pytania dotyczące
wad postawy
24%
Pytania dotyczące
warunków
uczestnictwa w
programie i
warunków
zapisywania się na
rehabilitacje
28%
Pytania dotyczące
rehabilitacji wad
postawy
19%
6
4.
Wady postawy u dzieci –
na podstawie badań i konsultacji lekarskich prowadzonych
w Centrum Diagnostyczno-Rehabilitacyjnym „Promyk Słońca”
W trakcie realizacji kampanii istniała możliwość konsultacji lekarskich. Lekarz
rehabilitacji badał dziecko, dzięki czemu rodzice mogli skonsultować ze specjalistą
zaobserwowane u dziecka niepokojące objawy dotyczące schorzeń narządu ruchu.
Lekarz badał dziecko i udzielał wskazówek na temat dalszego postępowania w
kierunku korekcji wykrytej wady.
Na konsultacje do specjalisty zgłoszonych zostało 168 dzieci w wieku od 1
miesiąca do 11 roku życia. Wady postawy wykryto u 128 dzieci.
Najczęściej stwierdzano płaskostopie, nieprawidłowości krzywizn
fizjologicznych kręgosłupa, odstające łopatki, stopy płasko-koślawe, okrągłe plecy i
wady klatki piersiowej. Stosunkowo rzadko występowały asymetria ułożeniowa, kręcz
szyi, szpotawość nóg i kyfoza.
płaskostopie
Liczba dzieci, u których lekarz
zdiagnozował daną wadę
75
skolioza
23
odstające łopatki
26
stopy płasko-koślawe
12
okrągłe plecy
10
hyperlordoza
8
zapadnięta klatka piersiowa
8
wystający brzuch
7
Wada postawy
7
koślawe kolana
7
asymetria złożeniowa
6
kyfoza
4
wewnętrzne ustawienie stóp (nieprawidłowy
chód)
szpotawość nóg
4
kręcz szyi
1
2
Procentowy udział dzieci zdrowych i dzieci z wadami postawy w ogólnej
liczbie badanych dzieci.
dzieci, u których
zdiagnozowano
wady postawy
76%
zdrowe dzieci
24%
8
Najczęściej występujące wady postawy u dzieci w wieku od 1 miesiąca do 11 lat.
80
płaskostopie
70
skolioza
60
stopy płasko -koślawe
50
okrągłe plecy
40
.
odstające łopatki
30
hyperlordoza
20
wady w obrębie klatki piersiowej
10
0
inne: koślawe kolana, kyfoza,
kręcz szyi, szpotawość nóg,
wewnętrzne ustawienie nóg,
wystający brzuch, asymetria
położeniowa
Wnioski:
Najczęściej pojawiały się wady stóp i skolioza kręgosłupa. Wady postawy
stwierdzono u 76 % dzieci, wobec czego działania z zakresu promocji zdrowia oraz
wczesne wdrożenie programów rehabilitacyjnych są jak najbardziej uzasadnione i
pożądane z punktu widzenia zdrowia przyszłych pokoleń.
9
5.
Wady postawy – zalecenia i przeciwwskazania
WADY POSTAWY, BOCZNE SKRZYWIENIE KRĘGOSŁUPA – SKOLIOZA,
ASYMETRIA BARKÓW I ŁOPATEK
ZALECENIA:
1. W ciągu dnia dziecko powinno jak najdłużej przebywać w pozycji leżącej na
brzuchu z łokciami wysuniętymi do przodu (odrabianie lekcji, czytanie, oglądanie
telewizji itp.)
2. Dzieci powinny spać na twardym materacu z „ jaśkiem „ pod głowa.
3. Noszenie książek do szkoły jak najdłużej w dobrze dopasowanym tornistrze,
ewentualnie torbie przewieszonej przez ramię.
4. Najkorzystniejszym sportem jest pływanie stylem klasycznym i na grzbiecie, jazda
na rowerze z wysoko uniesioną kierownicą i obniżonym siodełkiem, łyżwy i wrotki.
5. Zaleca się systematyczne wykonywanie ćwiczeń – minimum 1 raz dziennie 20 –
30 min.
6. Dieta wysokobiałkowa z dużą ilością warzyw i owoców.
7. Zalecana jest zabawa na czworakach, umiarkowany bieg.
PRZECIWWSKAZANIA:
1.
2.
3.
4.
Uprawianie ćwiczeń z elementami skoków i skłonów bocznych.
Długotrwałe stanie oraz siedzenie, dźwiganie ciężarów.
Gry sportowe znacznie ograniczyć.
Uprawianie dyscyplin sportowych: gimnastyki artystycznej, akrobatycznej.
10
STOPA PŁASKA I PŁASKO - KOŚLAWA
ZALECENIA:
1. Przestrzeganie codziennej higieny i pielęgnacji stóp, kąpiele w ciepłej wodzie z
dodatkiem soli.
2. Chodzenie i bieganie boso po urozmaiconym terenie i podłożu ( trawie i piasku ).
3. Stosowanie odpowiedniego obuwia (o noszeniu wkładek ortopedycznych
powinien decydować lekarz).
4. Nie przeciążanie stóp nadmiernym wysiłkiem.
5. Nauka prawidłowego chodu - równoległe stawianie stóp.
6. Jazda na rowerze, pływanie.
PRZECIWWSKAZANIA:
1. Długotrwałe stanie we wszystkich sytuacjach i okolicznościach życiowych.
2. Zeskoki, skoki na twarde podłoże ( skakanie przez skakankę, gumę na betonie,
asfalcie).
3. Marsz z dużym obciążeniem, dźwiganie ciężarów.
4. Marsz na wewnętrznych krawędziach stóp, piętach.
5. Uprawianie dyscyplin sportowych takich jak: piłka nożna, jazda na łyżwach, biegi
długie i skoki.
6. Długotrwały wysiłek doprowadzający do przemęczenia mięśni wysklepiających
stopę.
KOŚLAWOŚĆ KOLAN
ZALECENIA:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Dążymy do odciążenia stawów kolanowych we wszystkich możliwych warunkach.
Przestrzeganie codziennej higieny.
Częste przyjmowanie pozycji siadu skrzyżnego.
Sporty; pływanie, jazda na rowerze.
Przeciwdziałamy istniejącemu płaskostopiu.
Przy istniejącej nadwadze dziecka – postępowanie w kierunku jej zmniejszenia,
nauka prawidłowego chodu.
PRZECIWWSKAZANIA:
1.
2.
3.
4.
5.
Długotrwałe stanie.
Wyeliminowanie siadu płotkarskiego.
Siad klęczny.
Marsz na wewnętrznych krawędziach stóp.
Uprawianie dyscyplin sportowych: jazda na nartach, łyżwiarstwo.
11
6.
Ćwiczenia wspomagające leczenie wad postawy
W większości przypadków wadom postawy u dzieci można zapobiec. Można
również je skutecznie korygować, czemu sprzyja wczesna diagnoza i prowadzenie
systematycznej, zgodnej z zaleceniami specjalisty rehabilitacji. Wzmocnienie
odpowiednich grup mięśniowych oraz nauczanie dziecka przyjmowania prawidłowej
postawy uchroni je przed wadą, a prawidłowo dobrane ćwiczenia ruchowe są
skuteczną formą leczenia.
Każdorazowo ćwiczenia trzeba rozpoczynać od prostych ruchów we
wszystkich stawach. Dziecko powinno ćwiczyć w stroju niekrępującym ruchów, boso.
Pokój, w którym ćwiczy, powinien być dobrze wywietrzony.
Ćwiczenia przynoszą pożądany skutek, jeżeli:
-
przy ćwiczeniach asystować będą rodzice
ćwiczenia będą wykonywane dokładnie
ćwiczenia będą wykonywane systematycznie, najlepiej codziennie
w ciągu dnia będziemy przypominać dziecku o przyjmowaniu prawidłowej
postawy, wyprostowanej postawy.
ZESTAW ĆWICZEŃ DOMOWYCH I
1. Pw. Stanie, ręce na biodrach kciukami do przodu, brzuch wciągnięty, łopatki i
pośladki ściągnięte, woreczek na głowie.
Ruch. Marsz na palcach i na całych stopach z wypychaniem woreczka w górę.
2. Pw. Leżenie tyłem, nogi zgięte, kolana przyciągnięte do klatki piersiowej, ręce
w „skrzydełka”
Ruch. Wyprost nóg w kolanach.
3. Pw. Leżenie przodem, dłonie pod brodą, czoło na podłożu, nogi
wyprostowane.
Ruch. Unoszenie na przemian wyprostowanych nóg nad podłogę tzw.
„nożyce’
12
4. Pw. Leżenie przodem, ramiona w bok, czoło oparte na podłożu (wałek z
kocyka pod brzuchem)
Ruch. Uniesienie tułowia, głowy i ramion w górę, uderzenie dwukrotnie dłońmi
o podłoże z boku, przeniesienie ramion bokiem w górę i dwukrotne klaśnięcie
dłońmi tuż nad podłożem.
5. Ćwiczenie oddechowe:
Pw. Siad klęczny
Ruch. Wdech nosem z uniesieniem rąk w górę, wydech ustami z przejściem
do „ukłonu japońskiego”
ZESTAW ĆWICZEŃ DOMOWYCH II
1. Pw. Leżenie tyłem, nogi ugięte w kolanach, ramiona wzdłuż tułowia
Ruch. Przejście do półsiadu i powrót do leżenia – „brzuszki”
2. Pw. Jak wyżej
Ruch. Wznos bioder w górę – wytrzymać licząc do 5, powrót do pozycji
wyjściowej
3. Pw. Leżenie przodem, ręce splecione pod brodą, między piętami woreczek
Ruch. Unoszenie nóg nad podłogę – wytrzymać licząc do 5, powrót do pozycji
wyjściowej
4. Pw. Leżenie przodem, ramiona splecione na karku, czoło oparte na podłożu
(wałek z kocyka pod brzuchem)
Ruch. Odchylenie łokci w górę – wytrzymać licząc do 5, powrót do pozycji
wyjściowej
5. Ćwiczenie oddechowe:
Pw. Leżenie tyłem, nogi wyprostowane, ręce wyprostowane leżą na podłodze
przy
głowie
Ruch. Wdech nosem, a następnie wydech ustami z przyciągnięciem kolan do
klatki
piersiowej i chwytem dłońmi za kolana
(w czasie ćwiczenia barki i łopatki nie powinny być odrywane od podłogi)
ZESTAW ĆWICZEŃ DOMOWYCH III
1.
Pw. Leżenie tyłem z nogami (wyprostowanymi w kolanach) uniesionymi nad
podłożem pod kątem prostym i ramionami ułożonymi wzdłuż tułowia.
Ruch. Uniesienie górnej części tułowia nad podłoże i zbliżenie dłoni do stóp
(scyzoryk)
2.
Pw. Siad skrzyżny, RR wyprostowane z woreczkiem
13
Ruch. Przekładanie za plecami woreczka z ręki do ręki (z góry na dół)
pamiętając o
prostych plecach.
3.
Pw. Leżenie przodem, woreczek trzymana w dłoniach na pośladkach, nogi
wyprostowane i złączone
Ruch. Ściągnięcie łopatek i wznos tułowia i głowy w górę
4.
Pw. Siad klęczny
Ruch. Wznos ramion z woreczkiem jak najwyżej w górę i przejście do „ukłonu
japońskiego”, sięgając i kładąc woreczek jak najdalej w przód.
5.
Ćwiczenie oddechowe:
Pw. Leżenie przodem ręce pod brodą. Wdech - podnosimy nogi i górną część
ciała, tak by, przez chwilę tylko brzuch dotykał podłoża. Swobodnie opadamy
na ziemię, głowę kładziemy na policzku - wydech.
ZESTAW ĆWICZEŃ DOMOWYCH I - PŁASKOSTOPIE
1. Pw. Siad prosty, ręce oparte z tyłu o podłoże
Ruch. Naprzemienne maksymalne zgięcie i prostowanie stóp „zmiana
biegów”
2. Pw. Siad na krześle, proste plecy
Ruch. Zbieranie z podłogi małych przedmiotów: klocków, kulek z papieru,
kredek
3. Pw. Stanie lub siad ugięty skorygowany
Ruch. Chwyt małego przedmiotu palcami stóp i rzut do określonego celu
4. Pw. Leżenie tyłem palcami stóp trzymamy: szarfy, ołówki, chusteczki
Ruch. „rowerek”
5. Chód gąsienicy: przesuwanie się do przodu z silnym podkurczaniem i
prostowaniem palców stóp
ZESTAW ĆWICZEŃ DOMOWYCH II - PŁASKOSTOPIE
1. Pw. Siad prosty, ręce oparte z tyłu o podłoże
Ruch. Maksymalne zgięcie i prostowanie stóp – jednocześnie
14
2. Pw. Siad na krześle, proste plecy na podłodze leży kartka papieru i ołówek
Ruch. Chwyt palcami jednej stopy ołówka i rysowanie nim na kartce
(druga stopa przytrzymuje papier)
3. Pw. Siad na krześle
Ruch. Chwyt małego przedmiotu palcami stóp i podawanie go do ręki
przeciwnej
(nie należy pochylać pleców w przód)
4. Pw. Leżenie tyłem ręce w „skrzydełka”, nogi ugięte, palce obu stóp trzymają
woreczek,
Ruch. Przejście do leżenia przewrotnego, z położeniem woreczka na podłodze
za głową
5. Chód na palcach, na zewnętrznych krawędziach stóp (sylwetka skorygowana)
ZESTAW ĆWICZEŃ DOMOWYCH III - PŁASKOSTOPIE
1.
Pw. Postawa zasadnicza, ręce wyprostowane splecione za plecami
Ruch. Marsz z podwiniętymi podeszwowo palcami
2.
Pw. Siad ugięty podparty, podeszwy stóp skierowane do siebie
Ruch. Klaskanie stopami.
3.
Pw. Leżenie tyłem, ręce wzdłuż tułowia, nogi ugięte w kolanach oparte o
ścianę
Ruch. „Gąsienica” pionowo w górę po ścianie.
4.
Pw. Postawa zasadnicza
Ruch. Wspięcie na palce – pięta – palce
5.
PW. Postawa zasadnicza
Ruch. Marsz z ołówkami trzymanymi palcami stóp
15