Choroba próchnicowa u dzieci w wieku 0

prof. zw. dr hab. n. med. Jadwiga Jośko - Ochojska
PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY
Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
WSPÓŁFINANSOWANIE KRAJOWE DLA PROJEKTU ZAPEWNIA MINISTER ZDROWIA
www.zebymalegodziecka.pl
Próchnica wczesnego dzieciństwa
(early childhood caries – ECC)
wg Towarzystwa Stomatologów Amerykańskich (American Dental Association – ADA) i Amerykańskiej Akademii
Stomatologii Dziecięcej (American Academy of Pediatric Dentistry – AAPD)
to obecność 1 lub więcej zębów z próchnicą, usuniętych z jej powodu lub wypełnionych u dzieci przed
ukończeniem 6. roku życia.
www.zebymalegodziecka.pl
Wpływ emocji matki ciężarnej
na rozwój jej dziecka.
www.zebymalegodziecka.pl
Wpływ negatywnych emocji i stresu matki ciężarnej na rozwój jej dziecka.
www.zebymalegodziecka.pl
W ciąży,
pod wpływem stresu,
organizm matki wytwarza
hormony stresu,
które mogą wpłynąć
na całe życie jej dziecka.
www.zebymalegodziecka.pl
Negatywne emocje w czasie ciąży
powodują wzrost
kortyzolu
we krwi matki oraz we krwi
pępowinowej.
O'Connor TG, Bergman K, Sarkar P, Glover V.
Prenatal cortisol exposure predicts infant cortisol response to acute stress.
Developmental Psychobiology. 2012.
www.zebymalegodziecka.pl
W ciąży,
w czasie negatywnych emocji,
neuroprzekaźniki
wydzielane przez matkę
modyfikują rozwój mózgu dziecka.
www.zebymalegodziecka.pl
W ciąży emocje matki
kształtują u płodu
synapsy
i modyfikują rozwój mózgu dziecka.
www.zebymalegodziecka.pl
Negatywne emocje w czasie ciąży
mogą być przyczyną
porodu przedwczesnego
( IL-6, IL-8 , IL-10, IL-13 i IL-18 we krwi pępowinowej)
Fransson E, Dubicke A, Bystrom B, Ekman-Ordeberg G, Hielmstedt A, Lekander M.
Negative emotions and cytokines in maternal and cord serum at preterm birth.
Am. J. Reprod. Immunol. 2012; 67(6):506-14.
www.zebymalegodziecka.pl
Stres w czasie ciąży zwiększa
ryzyko
urodzenia dziecka z:
ADHD
chorobą Downa
depresją
chorobą psychiczną
autyzmem
próchnicą
itd….
www.zebymalegodziecka.pl
www.zebymalegodziecka.pl
www.zebymalegodziecka.pl
Modyfikacje epigenetyczne
(STRES)
---------------------------------------Komórki identyczne
genetycznie
www.zebymalegodziecka.pl
Różne
fenotypy
Jesteśmy wytworem genów
oraz
komórkowych i środowiskowych
interakcji.
www.zebymalegodziecka.pl
Noworodek
dziedziczy nie tylko geny,
ale i część
biografii matki.
www.zebymalegodziecka.pl
Zlokalizowane wewnątrzkomórkowo receptory glikokortykosteroidowe
po uczynnieniu przez kortyzol wędrują do jądra komórkowego,
gdzie działają stymulująco bądź hamująco na procesy transkrypcji DNA.
Pużyński S.:
Choroby afektywne nawracające . W: Psychiatria tom II
(red. Bilikiewicz). Urban&Partner. Wrocław, 2002, 342-424.
www.zebymalegodziecka.pl
STRES I NEGATYWNE EMOCJE W CIĄŻY
DEPRESJA
u dziecka
CHOROBY
PSYCHICZNE
u dziecka
www.zebymalegodziecka.pl
INNE
CHOROBY
u dziecka
Rola czynników epigenetycznych
i środowiskowych
w rozwoju próchnicy zębów u dzieci
nie budzi żadnych wątpliwości.
Lovelina FD, Shastri SM, Kumar PD.
Assessment of the oral health status
of monozygotic and dizygotic twins - a comparative study.
Oral Health Prev Dent. 2012;10(2):135-9.
Al.-Jewair TS, Leake JL.
The prevalence and risks of early childhood caries (ECC) in Toronto, Canada.
J Contemp Dent Pract. 2010 Oct 14;11(5):001-8.
Bretz WA, Corby PM, Schork NJ, Robinson MT, Coelho M,
Costa S, Melo Filho MR, Weyant RJ, Hart TC.
Longitudinal analysis of heritability
for dental caries traits. J Dent Res. 2005 (11):1047-51.
www.zebymalegodziecka.pl
Jeżeli matka
cierpi na depresję w czasie ciąży,
to zwiększa się ryzyko
zachorowania jej dziecka na
próchnicę wczesnego okresu
dzieciństwa.
Al.-Jewair TS, Leake JL. The prevalence and risks of early childhood caries (ECC) in Toronto, Canada.
J Contemp Dent Pract. 2010 Oct 14;11(5):001-8.
www.zebymalegodziecka.pl
Wcześniactwo,
niska masa urodzeniowa ciała,
są czynnikami ryzyka
próchnicy wczesnego okresu
dzieciństwa.
Turska-Szybka A, Grudziąż-Sękowska J, Olczak-Kowalczyk D.
Czynniki ryzyka próchnicy wczesnego dzieciństwa i indywidualna ocena poziomu ryzyka na podstawie CAMBRA.
Borgis - Nowa Stomatologia 3/2011, s. 119-127
www.zebymalegodziecka.pl
Wcześniactwo
< 29 tygodnia ciąży
 Hipomineralizacja
 Częste zapalenia dziąseł
 Mniejsze wydzielanie śliny
 Więcej Streptococcus mutans
 Wada zgryzu (II klasa Angle'a)
 Mniejsza wielkość zębów.
Rythen M. Preterm infants--odontological aspects.
Swed Dent J Suppl. 2012;(224) 1-106.
www.zebymalegodziecka.pl
Bliźnięta monozygotyczne a próchnica
Przy użyciu nowoczesnych
metod molekularnych
stwierdzono,
że czynniki epigenetyczne
i środowiskowe
oddziałują na rozwój zębów
i stan zdrowia jamy ustnej.
Przebadano 1200 par bliźniąt.
Hughes T, Bockmann M, Mihailidis S, Bennett C, Harris A, Seow WK, Lekkas D, Ranjitkar S,
Rupinskas L, Pinkerton S, Brook A, Smith R, Townsend GC.
Genetic, epigenetic, and environmental influences on dentofacial structures
and oral health: ongoing studies of Australian twins and their families.
Twin Res Hum Genet. 2013 Feb;16(1):43-51.
www.zebymalegodziecka.pl
Bliźnięta monozygotyczne a próchnica
U 25% bliźniąt kolonizacja
Streptococcus mutans
występowała przed pojawieniem
się pierwszego zęba.
U 21%występowały różnice
w kolonizacji bakterii
pomiędzy bliźniętami,
co także wskazuje na rolę
czynników epigenetycznych
lub środowiskowych.
Hughes T, Bockmann M, Mihailidis S, Bennett C, Harris A, Seow WK, Lekkas D, Ranjitkar S,
Rupinskas L, Pinkerton S, Brook A, Smith R, Townsend GC.
Genetic, epigenetic, and environmental influences on dentofacial structures
and oral health: ongoing studies of Australian twins and their families.
Twin Res Hum Genet. 2013 Feb;16(1):43-51.
www.zebymalegodziecka.pl
Rozmieszczenie sześciu regionów WHO na świecie.
Source: WHO (http://www.who.int/about/regions/en/index.html)
Rafael Da Silveira Moreira, Epidemiology Dental Caries in the world Oral Health Care - Pediatric, Research, Epidemiology and Clinical Practices, Prof. Mandeep
Virdi(Ed.)ISBN:9789535101338,InTech,Available from: http://www.intechopen.combooks/oral-health-care-pediatric-research-epidemiology-and-clinicalpractices/epidemiology-of-dental-caries-in-the-world.
www.zebymalegodziecka.pl
Kraje świata według roku badania
Rafael Da Silveira Moreira, Epidemiology Dental Caries in the world Oral Health Care - Pediatric, Research, Epidemiology and Clinical Practices, Prof. Mandeep
Virdi(Ed.)ISBN:9789535101338,InTech,Available from: http://www.intechopen.combooks/oral-health-care-pediatric-research-epidemiology-and-clinicalpractices/epidemiology-of-dental-caries-in-the-world
www.zebymalegodziecka.pl
Ryzyko względne dla próchnicy
wg regionów WHO
Rafael Da Silveira Moreira, Epidemiology Dental Caries in the world Oral Health Care - Pediatric, Research, Epidemiology and Clinical Practices, Prof. Mandeep
Virdi(Ed.)ISBN:9789535101338,InTech,Available from: http://www.intechopen.combooks/oral-health-care-pediatric-research-epidemiology-and-clinicalpractices/epidemiology-of-dental-caries-in-the-world.
www.zebymalegodziecka.pl
Rozmieszczenie wskaźnika
próchnicy zębów stałych(DMFT)
w krajach Afryki
Rafael Da Silveira Moreira, Epidemiology Dental Caries in the world Oral Health Care - Pediatric, Research, Epidemiology and Clinical Practices, Prof. Mandeep
Virdi(Ed.)ISBN:9789535101338,InTech,Available from: http://www.intechopen.combooks/oral-health-care-pediatric-research-epidemiology-and-clinicalpractices/epidemiology-of-dental-caries-in-the-world
www.zebymalegodziecka.pl
Rozmieszczenie wskaźnika
próchnicy zębów stałych(DMFT)
w krajach obu Ameryk
Rafael Da Silveira Moreira, Epidemiology Dental Caries in the world Oral Health Care - Pediatric, Research, Epidemiology and Clinical Practices, Prof. Mandeep
Virdi(Ed.)ISBN:9789535101338,InTech,Available from: http://www.intechopen.combooks/oral-health-care-pediatric-research-epidemiology-and-clinicalpractices/epidemiology-of-dental-caries-in-the-world.
www.zebymalegodziecka.pl
Rozmieszczenie
wskaźnika próchnicy
zębów stałych(DMFT)
w Europie
Rafael Da Silveira Moreira, Epidemiology Dental Caries in the world Oral Health Care - Pediatric, Research, Epidemiology and Clinical Practices, Prof. Mandeep
Virdi(Ed.)ISBN:9789535101338,InTech,Available from: http://www.intechopen.combooks/oral-health-care-pediatric-research-epidemiology-and-clinicalpractices/epidemiology-of-dental-caries-in-the-world.
www.zebymalegodziecka.pl
Częstość występowania choroby próchnicowej
u dzieci do 5. roku życia w wybranych krajach na świecie
wg WHO
www.zebymalegodziecka.pl
Intensywność i frekwencja próchnicy u 6 letnich dzieci
w Polsce na tle wybranych krajów.
WHO- Global Oral Data Bank 2000-2006 oraz dane z Ogólnopolskiego Monitoringu Stanu Jamy Ustnej i jego Uwarunkowań.
2008r. Wierzbicka M i współ.
www.zebymalegodziecka.pl
- Polska jest jednym z niewielu krajów Europy,
w którym nie udało się zmniejszyć zapadalności na próchnicę u
dzieci, pomimo zaleceń WHO na rok 2000, mających na celu
obniżenie częstości występowania próchnicy
wśród dzieci 6-letnich do poziomu 50%.
- Zaleceniem WHO na rok 2015 jest obniżenie
częstości występowania próchnicy do 30% w grupie 6latków
(70% dzieci 6-letnich wolnych od próchnicy).
Kozłowska-Wojciechowska M, Makarewicz-Wujec M.
Badanie preferencji żywieniowych dzieci w wieku przedszkolnym,
Roczn. PZH 2005; 56, 2: 165-169
www.zebymalegodziecka.pl
Wyniki dotychczasowych badań
wskazują na alarmująco zły stan zdrowotny
uzębienia dzieci
w wieku przedszkolnym w Polsce.
Stan ten różni się znacząco od stanu obserwowanego
w wielu krajach Unii Europejskiej.
www.zebymalegodziecka.pl
Wiek dziecka
podczas pierwszej wizyty u stomatologa
100
90
80
70
60
50
40
30
20
16,6
19
24
13,6
10
7,4
2,1
0
1
2
3
4
5
6
Wybrane elementy profilaktyki próchnicy zębów dzieci w wieku przedszkolnym. II. Profilaktyka instytucjonalna
Marcinkowska U, Piekarz T, Mosler B, Michalak E, Jośko-Ochojska J. Dent. Med. Probl. 2013, 50, 1.
www.zebymalegodziecka.pl
Średni wiek dziecka podczas wizyty adaptacyjnej
w gabinecie stomatologicznym wynosi 2,9 roku.
Jedynie w 1/3 gabinetów stomatologicznych poinstruowano
dziecko co do zasad prawidłowej higieny jamy ustnej.
W 1/5 zbadanych przedszkoli jest realizowana
profilaktyka próchnicy zębów.
22% dzieci w wieku 4–6 lat nigdy nie było u stomatologa.
Wybrane elementy profilaktyki próchnicy zębów dzieci w wieku przedszkolnym. II. Profilaktyka instytucjonalna
Marcinkowska U, Piekarz T, Mosler B, Michalak E, Jośko-Ochojska J. Dent. Med. Probl. 2013, 50, 1.
www.zebymalegodziecka.pl
W Polsce ponad 50% dzieci w wieku 3 lat
ma zęby z ubytkami próchnicowymi.
Ponad 60% matek dzieci w wieku 3 lat nie było
z dzieckiem u stomatologa.
Odsetek dzieci w wieku 5 lat bez próchnicy
nie przekracza 20%.
Minister Zdrowia Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej w latach 2013-2015
www.zebymalegodziecka.pl
Monitoring zdrowia jamy ustnej – 2012 rok.
Badaniem stomatologicznym objęto:
1968 dzieci w wieku 6 lat,
w tym 1034 chłopców i 930 dziewcząt.
w tym 888 mieszkańców wsi i małych miast
oraz 1080 z dużych miast.
Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu „Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej” w 2012 roku.
www.zebymalegodziecka.pl
Liczba dzieci w wieku 6 lat
zbadanych w poszczególnych województwach.
Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu „Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej” w 2012 roku.
www.zebymalegodziecka.pl
Średnia liczba zębów mlecznych u zbadanych dzieci w wieku 6 lat.
Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu „Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej” w 2012 roku.
www.zebymalegodziecka.pl
Odsetek dzieci 6-letnich wolnych od próchnicy
Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu „Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej” w 2012 roku.
www.zebymalegodziecka.pl
Odsetek dzieci 6-letnich wolnych od próchnicy
w poszczególnych województwach.
Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu „Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej” w 2012 roku.
www.zebymalegodziecka.pl
Odsetek dzieci w wieku 6 lat z usuniętym z powodu próchnicy
co najmniej 1 zębem mlecznym.
Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu „Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej” w 2012 roku.
www.zebymalegodziecka.pl
Odsetek dzieci w wieku 6 lat z usuniętym z powodu próchnicy co
najmniej 1 zębem mlecznym w poszczególnych województwach.
Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu „Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej” w 2012 roku.
www.zebymalegodziecka.pl
Odsetek dzieci w wieku 6 lat objętych programem codziennego
nadzorowanego szczotkowania zębów pastą
z fluorem w szkole/przedszkolu.
Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu „Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej” w 2012 roku.
www.zebymalegodziecka.pl
Odsetek dzieci w wieku 6 lat objętych programem codziennego nadzorowanego
szczotkowania zębów pastą z fluorem
w szkole/przedszkolu w poszczególnych województwach.
Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu „Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej” w 2012 roku.
www.zebymalegodziecka.pl
Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej
populacji polskiej w latach 2013-2015
Cele główne badań:
1. Ocena stanu zdrowotnego jamy ustnej dzieci oraz
dorosłych.
2. Badanie zjawisk społecznych, ekonomicznych,
organizacyjnych
i kulturowych warunkujących stwierdzony ww. badaniach
stomatologicznych stan zdrowia.
Koszt realizacji proponowanych zadań: 1.700.000 zł
www.zebymalegodziecka.pl
Największy ogólnopolski program profilaktyczno-edukacyjny
skierowany do 300 000 dzieci w wieku przedszkolnym,
ale także ich rodziców, nauczycieli przedszkolnych oraz do
lekarzy pediatrów, pielęgniarek i położnych:
„Edukacja, promocja i profilaktyka
w kierunku zdrowia jamy ustnej
skierowana do małych dzieci, ich rodziców,
opiekunów i wychowawców”.
Projekt współfinansowany przez Szwajcarię
w ramach Szwajcarskiego Programu Współpracy
z Nowymi Krajami Członkowskimi Unii Europejskiej.
www.zebymalegodziecka.pl
Warunkiem powodzenia naszego projektu,
jest między innymi:
• pozytywny przekaz
• społeczna akceptacja.
www.zebymalegodziecka.pl
Przed wizytą z dzieckiem u stomatologa.
„Nie bój się,
się
to tylko badanie,
nie boli”
boli.
Ochojski A. Słowa lękiem podszyte. O nadużywaniu emocji w komunikacji językowej.
W: Lęk-nieodłączny towarzysz człowieka od poczęcia aż do śmierci.
Red. Jośko-Ochojska J. Śląski Uniwersytet Medyczny. Katowice. 2013.
www.zebymalegodziecka.pl
Przed wizytą z dzieckiem u stomatologa.
„Pójdziemy do pana doktora,
pokażesz mu swoje
ładne ząbki.”
Ochojski A. Słowa lękiem podszyte. O nadużywaniu emocji w komunikacji językowej.
W: Lęk-nieodłączny towarzysz człowieka od poczęcia aż do śmierci.
Red. Jośko-Ochojska J. Śląski Uniwersytet Medyczny. Katowice. 2013.
www.zebymalegodziecka.pl
Przyjście dziecka do stomatologa
jest ogromnym stresem.
www.zebymalegodziecka.pl
Warto podejmować wszelkie wysiłki, żeby ten stres osłabiać.
www.zebymalegodziecka.pl
Warto podejmować wszelkie wysiłki, żeby ten stres osłabiać.
www.zebymalegodziecka.pl
Warto podejmować wszelkie wysiłki, żeby ten stres osłabiać.
www.zebymalegodziecka.pl
www.zebymalegodziecka.pl
PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO
PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Klinika Stomatologii Dziecięcej
Biuro Projektu
ul. Bukowska 70, 61-812 Poznań
tel.: 61 854 74 58, fax: 61 854 70 59
e-mail: [email protected]
www.zebymalegodziecka.pl