Indeks Społeczeństwa Obywatelskiego 2007

Indeks Społeczeństwa
Obywatelskiego 2007
Stowarzyszenie Klon/Jawor
Projekty Indeks Społeczeństwa Obywatelskiego 2007
i Civicpedia były realizowane przez Stowarzyszenie
Klon/Jawor w ramach Programu Trzeci Sektor
finansowanego przez Trust for Civil Society in Central
and Eastern Europe CEE i Fundację im. Stefana
Batorego.
Społeczeństwo obywatelskie…
…to przestrzeń na zewnątrz rodziny, władzy
państwowej czy obszaru regulowanego
mechanizmami rynkowymi, w której ludzie
dobrowolnie zrzeszają się, aby działać na rzecz
wspólnego dobra.
Przestrzeń tę „wypełniają” przede wszystkim
organizacje społeczne (należące do tzw.
trzeciego sektora) i właśnie ich kondycja oraz
środowisko działania są w projekcie
opisywane i poddawane ocenie.
Metodologia
• Autor: międzynarodowa organizacja
CIVICUS (www.civicus.org)
• 72 wskaźniki
25 podwymiarów
4 wymiary:
 Struktura: Kto tworzy społeczeństwo obywatelskie? Jak jest
ono zorganizowane? Jakimi zasobami dysponuje?
 Środowisko: Czy społeczno – prawno -instytucjonalne
otoczenie sprzyja rozwojowi społeczeństwa obywatelskiego?
 Wartości: Czy wartości leżące u podstaw demokratycznych,
otwartych społeczeństw są respektowane i promowane?
 Wpływ: na ile skuteczne są działania podejmowane przez
organizacje społeczeństwa obywatelskiego?
Od początku powstaniu metodologii ISO
towarzyszyło ścieranie się dwóch
tendencji, przekonań…
Potrzeba
uniwersalnej
struktury
pozwalającej na
analizę porównawczą.
Przekonanie, że
przeprowadzenie
analizy porównawczej
na podstawowym
poziomie jest możliwe
i potrzebne.
Przekonanie, że
społeczeństwo
obywatelskie istnieje
zawsze w kontekście
kulturowym i
społecznym, na co
dowodem jest
choćby fakt, że nie
ma jednaj definicji.
Pomysł Indeksu to
„exercise in
madness”.
Indeks Społeczeństwa Obywatelskiego
– podstawowe zasady
• Stworzenie użytecznej i uniwersalnej struktury – która
może być stosowania we wszystkich krajach świata i
która stara się uniknąć zachodocentryzmu.
• Zachowanie równowagi między uwzględnieniem
specyfiki poszczególnych kontekstów społecznokulturowych, a uniwersalizmem pozwalającym na
porównania między krajami.
• Inkluzywne podejście łączące różnego rodzaju
koncepcje, definicje czy wskaźniki społeczeństwa
obywatelskiego.
• Przyjęcie perspektywy normatywnej, choć „realistycznej”.
• Podejście typu action-research, ze względu na sposób
zbierania i wykorzystania danych.
ISO 2007 i 2005
struktura
3
2,5
2
1,5
1
2,1
wartości
1,2
1,1
1,7
0,5
0
2
1,7
1,8
1,6
wpływ
środowis
ko
2005
2007
Struktura – ocena podwymiarów
rozległość partycypacji
3,0
2,5
2,0
zasoby
gębokość partycypacji
1,5
1,0
0,8
1,3
0,5
1,0
0,0
0,6
0,8
1,5
1
1,5
relacje wewnętrzne
2005
2007
1,0
1,7
1,4 1,4
poziom zorganizowania
zróżnicowanie uczestników
Struktura – mocne i słabe strony
Mocne strony:
 dobre zasoby sprzętowe i technologiczne;
 aktywne organizacje pomocowe, które skutecznie
wspierają inicjatywy i organizacje obywatelskie.
Słabe strony:
 malejące zaangażowanie obywateli w sprawy
publiczne - spadek wszystkich wskaźników o nim
świadczących: polityczna aktywność niepartyjna, liczba
wolontariuszy, czas ich pracy, liczba członków
organizacji;
 również organizacje zbyt rzadko ze sobą współpracują
na rzecz dobra wspólnego - nieliczne są przykłady
międzysektorowych koalicji, słaba jest komunikacja.
Środowisko – ocena podwymiarów
kontekst polityczny
2,5
relacje biznes społeczeństwo
obywywatelskie
1,7 1,6
2,0
2
1,5
1,2
1,0
1
relacje państwo 2
społeczeństwo
obywywatelskie 1,9
podstawowe prawa i
wolności
1,8
0,5
2
0,0
kontekst ekonomiczno
społeczny
2,3
1,4
1,3
1,4
2
środowiski prawne
2005
kontekst społeczno kulturowy
2007
Środowisko – mocne i słabe strony
Mocne strony:
 korzystna przestrzeń instytucjonalno -prawna i polityczna gwarantowane konstytucyjnie prawa obywatelskie i swobody
działania;
 dobra sytuacja społeczno-ekonomiczna;
 względna niezależność mediów;
 sprzyjające przepisy podatkowe.
Słabe strony:
 brak przejrzystości życia publicznego i nagminne łamanie prawa
dostępu do informacji publicznej;
 fasadowość instytucji dialogu społecznego;
 coraz niższy poziom identyfikacja obywateli z państwem i
uczciwości obywatelskiej;
 najniższe w Europie zaufanie do innych;
 wysokim poziomie korupcji.
Wartości – ocena podwymiarów
Demokracja
3,0
2,5
Ochrona środowiska
2
Przejrzystość
2,0
2
1,5
1,6
1,0
1,6
1,7
1,4
0,5
0,0
3
Przeciwdziałanie
ubóstwu
3
2
2
2
Tolerancja
2
2,3
Walka z przemocą
2
Równość płci
2005
2007
Wartości – mocne i słabe strony
Mocne strony:
 działania sektora służące przeciwstawianiu się przemocy
 przeciwdziałaniu ubóstwu,
 promocja tolerancji, demokracji, równości płci, praw
człowieka.
Słabe strony:
 nie respektowanie zasad demokratycznego podejmowania
decyzji;
 niewystarczające reprezentowanie ważnych grup
społecznych;
 nie stosowanie zasady włączania w proces podejmowania decyzji
osób, na rzecz których działa dana organizacja (tzw.
empowerment);
 brak przejrzystość i jawność działań;
 nepotyzm.
Wpływ – ocena podwymiarów
wpływ na politykę społeczną
2,5
2,0
2
1,9
1,5
odpowiadanie na potrzeby 2,1
społeczne
2
1,0
0,5
1
0,0
0,9
monitorowanie działań
finansowych
1,3
2
1,9
aktywizacja obywateli
2005
2
2007
reagowanie na problemy
społeczne
Wpływ – mocne i słabe strony
Mocne strony:
 trafne rozpoznawanie potrzeb społecznych;
 odpowiadanie na potrzeby społeczne, szczególnie w obszarze
pomocy najuboższym i społecznie wykluczonym oraz
przeciwdziałania przemocy;
 dostarczanie rozwiązań alternatywnych w stosunku do tego, co
proponuje państwo,
 działania związane z aktywizacją obywateli, budową kapitału
społecznego.
Słabe strony:
 mały zasięg i skuteczność działań w zakresie kontroli finansów
instytucji publicznych czy wpływu na politykę społeczną i
 brak działań zmierzających do monitorowania finansów
prywatnych przedsiębiorstw.
Przyszłość ISO
WWW.CIVICPEDIA.NGO.PL
SERWIS POŚWIĘCONY BADANIOM
SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO
ZAŁOŻENIA:
AKTUALNOŚĆ
KOMPLETNOŚĆ
INTERAKTYWNOŚĆ
www.civicpedia.ngo.pl
 Dostarczanie rzetelnej, pogłębionej wiedzy o wynikach
badań społeczeństwa obywatelskiego.
 Promocja problematyki społeczeństwa obywatelskiego.
 Tworzenie przestrzeni dla badaczy na prezentację
wniosków z własnych badań innym środowiskom
(działaczom, ekspertom, studentom, dziennikarzom,
politykom).
 Tworzenie baz danych najważniejszych badań i publikacji
z ostatnich lat.
 Tworzenie przestrzeni umożliwiającej rzeczową dyskusję
na temat wyników badań społeczeństwa obywatelskiego.
 Integrowanie środowiska badaczy zajmujących się
tematyką społeczeństwa obywatelskiego w różnych
ośrodkach na terenie całego kraju.
 Szybka wymiana informacji na temat wdrażanych
projektów i planów badawczych.
Dziękuje za uwagę!
Marta Gumkowska
Program Badania III sektora,
Stowarzyszenie Klon/Jawor
Kontakt: [email protected]