Wojska lądowe i lotnictwo, flota na całym świecie w ciągu ostatniego
advertisement
1 MISJE POKOJOWE cz.I Przez misje pokojowe rozumie się udział wojsk własnych i państw neutralnych w różnych operacjach para militarnych (ostatnio terrorystycznych) wewnątrz danego kraju oraz miedzy państwami mającymi za zadanie utrzymanie pokoju i porządku publicznego. Również termin ten obejmuje operacje mające na celu pomoc ludności w klęskach żywiołowych oraz usuwanie ich skutków a także zapobieganiu takim klęskom Ze względu na charakter: misje można podzielić na typowe operacje militarne oraz pomocowe w kataklizmach pogodowych, i geo-klimatycznych ( zwłaszcza trzęsieniach ziemi). Inny podział misji to obserwacyjne, interwencje wojskowe w celu zachowania praw człowieka, przywracające i utrzymujące pokój zwaśnionych państw czy też narodów. . Przeznaczenie misji zależy tez od rodzaju organizacji, która tworzy siły militarne, prowadzi je lub im patronuje. W znacznej większości są to organizacje powołane przez ONZ. Mogą to być organizacje bardziej lub mniej neutralne politycznie, szczególnie wtedy gdy w grę wchodzą interesy mocarstw. W strefie wojny siły pokojowe- na ogół złożone z żołnierzy neutralnych państwpomagają w rozbrojeniu i demobilizacji bojowników, wspierają pomoc humanitarną i struktury cywilne władzy oraz przemieszczanie się ludności. Żołnierze misji pokojowych wysyłani są do miejsc na całym świecie w roli bezstronnej siły, stojącej pomiędzy dwoma walczącymi stronami. Mają zapobiegać wznowieniu działań wojennych, gwarantować bezpieczeństwo i wzbudzać nadzieję na rozwiązanie konfliktu. Operacje utrzymania pokoju Siły pokojowe wysyła się zazwyczaj od razu po zawieszeniu broni, a przed politycznym rozstrzygnięciem i zawarciem długotrwałego traktatu pokojowego. Ich zadanie może polegać na strzeżeniu granic bądź obszaru zawieszenia broni oraz nadzorze nad przestrzeganiem traktatów i umów. W operacjach pokojowych muszą obowiązywać następujące zasady: bezstronność, uzyskanie zgody na przeprowadzenie misji od zainteresowanego społeczeństwa lub państwa i minimalne stosowanie siły w obronie własnej. 2 Pierwsze próby i operacje pokojowe misji obserwacyjnych Jedną z pierwszych misji pokojowych w latach 20. była – objęta do I wojny światowej mandatem Ligi Narodów (poprzedniczki ONZ)- operacja zapewnienia porządku publicznego w Zagłębiu Saary, regionie należącym do Niemiec. Po zakończeniu działań wojennych Liga Narodów rozciągnęła nad tym obszarem swój protektorat, a obce wojska pomagały w egzekwowaniu prawa do chwili, gdy w Zagłębiu Saary odbył się plebiscyt, w którym zagłosowano za ponownym połączeniem się z Niemcami. Jednak po zakończeniu II wojny światowej i powstaniu ONZ operacje pokojowe zaczęto organizować na szeroką skalę. W 1947 r jedną z pierwszych misji przeprowadził wysłany do Grecji Specjalny Komitet ONZ ds. Bałkanów (ang. UNSCOB- United Nations Specjal Committee on the Balkans) wybuchły tam walki pomiędzy komunistycznymi i niekomunistycznymi partyzantami oraz doszło do wojny domowej. Zdaniem komitetu była obserwacja sytuacji politycznej i przekazywanie informacji do głównej siedziby ONZ. Była to jedna z pierwszych misji obserwacyjnych. Napięcie na Cyprze W regionie śródziemnomorskim potrzebne były jednak dalsze misje pokojowe, zwłaszcza z udziałem wojska pod egidą ONZ. Wysłano je w 1964 r, po odzyskaniu niepodległości przez Cypr, aby zmniejszyć napięcie pomiędzy miejscowościami Grekami i Turkami. Jednak 1974 r Turcja zaatakowała Cypr, zajmując jego północną część, a UNFICYP (ang. United Nations Peacekeeping Force in Cyprus- Siły Pokojowe Organizacji Narodów Zjednoczonych na Cyprze) musiały użyć siły w obronie cywilów i własnej - w stolicy państwa, Nikozji. UNFICYP utworzono na mocy Rezolucji nr 186 Rady Bezpieczeństwa ONZ, gwarantującej „podjęcie wszelkich starań mających na celu przeciwdziałanie wznowieniu walk oraz utrzymanie i przywrócenie porządku i prawa, a także powrót do normalnych warunków”. Ze względu na duże upolitycznienie cypryjskiego konfliktu nie zamierzano włączać do wspólnych działań państwa komunistycznych sąsiadujących z Grecją np. Jugosławii, posadzonej o pomoc komunistom. Siły pokojowe pozostały na Cyprze , nadzorując granice między greckimi i tureckimi terenami na wyspie. Siły pokojowe stacjonują na Cyprze od 1964r chociaż w ostatnich latach ich liczebność zredukowano. Pierwsza misja rozpoczęta 10 lat przed napaścią Turków, miała na celu powstrzymanie rozprzestrzeniania się przemocy pomiędzy społecznościami grecka i turecką na wyspie. Konflikt nasilił się ponownie w połowie lat 90., co doprowadziło do kolejnych starć. Do 2001 r. 2400 żołnierzy sił pokojowych patrolowało strefę buforową, starając się utrzymać trudny pokój między zwaśnionymi stronami. 3 BLISKI WSCHÓD W rok po misji specjalnego komitetu ONZ na Bałkanach, w 1947 r. ONZ powołało Organizację Nadzorującą Rozejm Narodów Zjednoczonych do pomocy w wyegzekwowaniu zawieszenia broni na Bliskim Wschodzie. Organizacja Nadzorująca Rozejm narodów Zjednoczonych (ang. UNTSO- United Nations Truce Supervision Organization) otrzymała zadanie obserwacji zawieszenia broni pomiędzy Żydami i Arabami po utworzeniu w 1948r. Izraela. UNTSO było także odpowiedzialne za nadzorowanie strefy zdemilitaryzowanej, ustalonej miedzy Izraelem, Egiptem, Syrią, Libanem i Jordanią. Mimo, że organizacja nie była w stanie wyegzekwować przestrzegania umowy zawieszenie broni, informowała o każdym pogwałceniu jej warunków. Reakcją na wypowiedzenie wojny Izraelowi przez Ligę Państw Arabskich 15 maja 1958r., zaledwie jeden dzień po formalnym ogłoszeniu powstania państwa żydowskiego, było – w czerwcu 1948r. - rozmieszczenie sił UNTSO na Bliskim Wschodzie. Wycofanie z Suezu Na Bliskich Wschodzie przeprowadzono też wiele innych misji pokojowych. Kiedy na skutek operacji militarnej Wielkiej Brytanii i Francji przeciwko Egiptowi w 1956r doszło do kryzysu sueskiego wysłano tam wojska UNEF I (ang. First United Nations Emergency Force- Pierwsze Doraźne Siły Pokojowe Organizacji Narodów Zjednoczonych). Siły te zdołały doprowadzić do wycofania wojsk angielsko- francuskich z egipskiego terytorium na północ od Kanału Sueskiego oraz oddziałów izraelskich, które wkroczyły na pustynie Synaj. Ze swoich 72 punktów obserwacyjnych rozmieszczonych wzdłuż granicy izraelsko- egipskiej kontrolowały ten obszar do wybuchu wojny sześciodniowej w 1967r mimo, że wcześniej prowadzono podobne operacje, UNEF I stał się oficjalną pierwszą misją ONZ mające na celu utrzymanie, a nie wymuszenie pokoju. Pod koniec lat 50 na Bliski Wschód, ze względu na dalszy brak stabilizacji w tym regionie, wysłano kolejne organizacje pokojowe. Jedną z nich była Grupa Obserwatorów Organizacji Narodów Zjednoczonych w Libanie (ang. UNOGIL- United Nations Observation Group in Lebanon), Wysłana została tam na skutek wewnętrznych napięć pomiędzy muzułmańskimi i chrześcijańskimi mieszkańcami tego kraju. Pod koniec 1958r konflikt osłabł, a siły pokojowe wycofano po sześciu miesiącach misji. MISJE ONZ W JEMENIE Kolejne operacje przeprowadzono w Jemenie w latach 1963-64 w ramach Misji Obserwacyjnej Narodów Zjednoczonych. Operacja ta została zorganizowana po zawieszeniu broni między Arabią Saudyjską i Jemeńską Republiką Arabską i zaowocowała wycofaniem się egipskich i saudyjskich sił zbrojnych, które brały udział w wojnie domowej w Jemenie. Podczas misji sił ONZ patrolowały teren z lądu i powietrza. 4 ONZ w Libanie Grupa Obserwatorów Organizacji Narodów Zjednoczonych UNOGIL, mająca siedzibę w stolicy Libanu-Bejrucie, posiadała 49 posterunków obserwacyjnych na terenie całego kraju i w pewnym momencie liczyła niemal sześciuset żołnierzy. Jednym z celów misji było sprawdzenie, czy Syria zaopatruje siły antyrządowe działające w Libanie. Aby wykonać to zadanie organizacja ta musiała monitorować granicę syryjsko-libańską na długości około 325 km. MISJE OBERWACYJNE Jedną z najdłużej trwających operacji utrzymania pokoju przez ONZ jest nadzorowanie niepewnego zawieszenie broni pomiędzy Indiami i Pakistanem. W 1960r siły ONZ zostały też wysłane do niespokojnego Kongo. W 1949r powołano Grupę Obserwatorów Wojskowych ONZ w Indiach i Pakistanie (ang. UNMOGIP- United Nations Monitoring Group of India and Pakistan) i wysłano ja do Kaszmiru- spornego regionu w południowej Azji. Indie i Pakistan pozostawały ze sobą w stanie wojny od 1947r kiedy uzyskały niepodległość od Wielkiej Brytanii. Oba państwa zgłosiły bowiem roszczenia do Kaszmiru. Misja UNMOGP miała wiec za zadanie informowanie o przestrzeganiu zawieszenia broni przez te dwa kraje. Kiedy w 1965r doszło do zakończenia drugiej wojny między Indiami i Pakistanem, UNMOGIP zastąpiono Misją Obserwacyjną ONZ (ang. UNIPOM- United Nations India- Pakistan Observation Mission). Oprócz nadzoru nad sporną granicą pomiędzy tymi dwoma krajami w Kaszmirze, UNIPOM kontrolował tez granicę między Indiami i Pakistanem Zachodnim oraz częścią Pakistanu, która w 1971r uzyskała niepodległość jako Bangladesz. Separatystyczna prowincja Inną misja utrzymania pokoju była operacja ONZ w Kongu (ONUC- fr. Organisation des Nations Unies au Congo), Rozpoczęła się w 1960r w środkowo- zachodniej Afryce po odzyskaniu przez byłą kolonię belgijską niepodległości. W efekcie doszło do licznych ataków przemocy. Atakowano belgijskich cywilów, którzy pozostali w kraju, oraz ogłoszono niepodległość prowincji Katanga wraz z Kasai Południowym. Rezolucja rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych nr 143 z lipca 1960r umożliwiła utworzenie ONUC, która dysponowała 19800 żołnierzami z 30 krajów. Ich zadaniem było utrzymanie pokoju oraz pomoc kongijskiemu wojsku w ponownym przyłączeniu zbuntowanych prowincji do Konga. Wojska ONZ wycofały się w czerwcu 1964r jednak ciągłe działania zbrojne milicji i okresowe wybuchy przemocy, łącznie z wojna domową w 1997r zmusiły ONZ do utworzenia w 1999r nowej misji pokojowej w Kongu i nadzoru nad przebiegiem wyborów w tym samym kraju. Misja obserwacyjna ONZ została powołana do kontrolowania warunków określonych w porozumieniu o zawieszeniu broni podpisanym w Lusace w 1999r. Nadano jej nazwę Misji Organizacji narodów Zjednoczonych w 5 Demokratycznej Republice Konga (MONUC- fr. Mission de l’Organisation des Nations Unies en Republique Democratique du Congo). W następnych latach ONZ rozszerzyło jej mandat i zwiększyło liczebność “błękitnych hełmów”. Wkrótce jednak pod adresami misji pokojowej ONZ zaczęto kierować coraz liczniejsze słowa krytyki za nieudolne zapobieganie przemocy, która rozprzestrzeniła się już na taka skalę, że drugą wojnę kongijską określa się mianem najbardziej krwawego konfliktu zbrojnego od czasów II wojny światowej. Sytuacja wymknęła się spod kontroli, a siły zadaniowe ONZ mogły już tylko informować o masakrach na ludności cywilnej dokonywanych przez rebeliantów. Interwencje w Kongu (Katandze) Po tym jak w lipcu 1960r Katanga odłączyła się od Kongo, w styczniu 1961r najechały na nią wojska rządu kongijskiego. Wysiłki zmierzające do utrzymania pokoju w Katandze prowadzone przez ONZ kosztowały życie Daga Hammarskjolda, sekretarza generalnego, którego samolot rozbił się w Rodezji Północnej we wrześniu 1961r. Sekretarz był na misji dyplomatycznej mającej na celu zażegnanie kryzysu. Po ataku wojska ONZ-etu na stolice Katangi, Elizabethville, w grudniu 1962r Katanga zrezygnowała z prób oderwania się od Kongo. OPERACJE REGIONALNE ONZ to nie jedyna organizacja, która prowadziła operacje utrzymania pokoju. Często na skutek lokalnych inicjatyw powołano i wysłano wielonarodowe oddziały, takie jak te skierowane do Liberii w zachodniej Afryce. Od czasu zakończenia europejskiej kolonizacji w 1960r w Afryce dochodziło do rozruchów społecznych. Wielokrotne wysiłki misji pokojowych miały na celu zakończenie walk i utrzymanie zawieszenia broni. Pod koniec lat 80 w Liberii Charles Taylor, wojowniczy przywódca Narodowo- Patriotycznego Frontu Liberii, rozpoczął bunt przeciwko prezydentowi państwa. Do połowy 1990 r siły Taylora przejęły kontrolę niemal nad całym krajem, a w 1997r Taylor został prezydentem. Tymczasem przemoc w Liberii rozprzestrzeniła się na Gwineę, Wybrzeże Kości Słoniowej i Sierra Leone, obejmując większość zachodniej Afryki Zachodniej. Wspólnota Gospodarcza Krajów Afryki Zachodniej (ECOWAS- ang. Econimic Community of West African States)utworzyła Grupę Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej ds. Monitorowania Zawieszenia Broni (ECOMOG- ang. ECOWAS Monitoring Group). Kontrolowała ona przestrzegania zawieszenia broni w Liberii i pomagała w organizacji wyborów. EGZEKWOWANIE POKOJU Mimo obecności ECOMOG, zawieszenie broni w Liberii trwało tylko do 1992r, a wojska Charlesa Taylora posuwały się w kierunku stolicy Liberii, Monrowii, tylko po to, by zmierzyć się z siłami ECOMOG. Utrzymanie pokoju stało się więc wymuszeniem pokoju, a ponadto żołnierze ECOMG często byli posadzani o korupcję, brutalność oraz bezstronność. 6 Taylor prezydentem W sierpniu 1997r Charles Taylor został prezydentem Liberii pomimo łamania praw człowieka przez podległe mu oddziały. Powszechnie uważano, że jego zwycięstwo w wyborach prezydenckich było efektem przekonania, że gdyby nie został wybrany, doszłoby do wznowienia wojny domowej.. Bunt przeciwko reżimowi Taylora wybuchł w 1999r. W jego wyniku prezydent wkrótce uciekł z kraju. W sierpniu 2003r , po tym jak Stany Zjednoczone oficjalnie zagroziły inwazją na Liberię, gdyby Taylor pozostał na stanowisku, oraz w wyniku rosnącej silnej opozycji przeciwko jego rządom, przywódca zrezygnował z prezydentury i wyemigrował do Nigerii. Aresztowano go w 2006r i szybko stanął przed sądem w Sierra Leone, aby odpowiedzieć za przestępstwa popełnione przeciwko ludzkości podczas wojny domowej. Punkt zapalny: Monrowia Kampanię prezydencką Charlesa Taylora dobrze podsumowuje slogan: „ zabił mi mamę, zabił mi tatę, ale i tak na niego zagłosuję”. Nic wiec dziwnego, że zaprowadzenie pokoju w Liberii nie było łatwe. W maju 2004r żołnierze misji pokojowej ONZ podjęli próbę rozbrojenia cieszących się zła sławą oddziałów Taylora, kiedy żołnierze i milicjanci wszczęli zamieszki w stolicy Liberii- Monrowii. ONZ wydala zarządzenie, że rozbrojenie jest konieczne do zaprowadzenia długotrwałego pokoju w państwie i podjęła działania zmierzające do odebrania broni ok. 40 tysiącom żołnierzy lojalnym wobec Taylora. Kiedy nie otrzymali oni rekompensaty finansowej za oddaną broń, rozpoczęły się walki, a żołnierze ONZ do stłumienia zamieszek użyli gazu łzawiącego. OD PUSTYNI DO TROPIKU Granica kuwejcko- iracka stała się niebezpiecznym rejonem po zwycięstwie koalicji w pierwszej wojnie w Zatoce Perskiej. Żołnierze ONZ mieli zatem patrolować ten teren, a w Salwadorze rozbroić zbrojne grupy i nadzorować wybory. Kiedy koalicja pod przewodnictwem Stanów Zjednoczonych zmusiła irackie wojska Saddama Husajna do wycofania się z Kuwejtu w 1991r, zorganizowano, dzięki pozwoleniu ONZ, misję obserwacyjną ONZ w Iraku-Kuwejcie (UNIKOM- ang. United Nations IraqKuwait Observation Mission). Zostało to postanowione w rezolucji rady Bezpieczeństwa ONZ nr 687, która mówiła też o ustanowieniu i nadzorowaniu strefy zdemilitaryzowanej pomiędzy Irakiem i Kuwejtem. Dla żołnierzy wojsk lądowych ONZ misja UNIKOM była stosunkowo spokojna, jednak naruszenie strefy powietrznej i warunków kapitulacji przez Irak zmusiły siły pokojowe do przeprowadzenia kilku ataków powietrznych. Najpoważniejszym z nich była operacja „ Desert Fox” w 1998r, kiedy to z amerykańskich okrętów wojennych w zatoce Perskiej wystrzelono na cele w Iraku kierowane pociski rakietowe Tomahawk. Siły UNIKOM powiększyły się od 1993r- po wielokrotnym naruszeniu strefy zdemilitaryzowanej od strony granicy irackiej aż do Kuwejtu. W późniejszym okresie do 7 UNIKOM włączono dodatkowy batalion piechoty zmechanizowanej. ONZ była również zaangażowana w umożliwianie dostępu do irackich obiektów wojskowych inspektorom nadzorującym proces rozbrojenia. Ostatecznie, domniemana nieudana próba Iraku nieudostępnienia podejrzanych obiektów produkujących broń chemiczną stała się jednym z powodów inwazji wojsk koalicyjnych w marcu 2003r. Program rozbrojeniowy Na drugim krańcu świata, wojska Grupy Obserwacyjnej ONZ w Salwadorze (ONUSALang. UN Observer Group in El Salvador) wysłano do tego kraju po zawieszeniu broni kończącym wojnę domową między rządem a rebeliantami z Frontu Wyzwolenia Narodowego im. Farabundo Marti, nazywanego w skrócie Frente. Oddziały ONUSAL monitorowały przestrzeganie praw człowieka, warunków militarnych zawieszenie broni oraz nadzorowały przebieg wyborów w 1993r. dla 373 obserwatorów wojskowych zawieszenie broni było bardzo trudne do utrzymania ze względu na częściowo górzysty teren, sprzyjający zakładaniu kryjówek. Jednak mandat ONUSAL wygasł rok po wyborach, które odbyły się w 1994r. Po „Pustynnej Burzy” Siły UNIKOM otrzymały zadanie monitorowania zarówno iracko-kuwejckiej granicy, jak i drogi wodnejKhwar Abd Allah. W skład sił pokojowych wchodziły trzy bataliony piechoty zmechanizowanej wraz z elementami wsparcia, których zadaniem było zapobieganie wszelkim próbom naruszenia granicy. Siły te, licząc 1187 osób, ulokowały główna kwaterę swojego dowództwa w irackim mieście Umm Qasr. Podczas misji, która ostatecznie zakończyła się w październiku 2003r, śmierć poniosło 19 osób. NADZIEJE DLA SOMALII Kiedy w 1991r przywódca Somalii został obalony, starcia pomiędzy rywalizującymi o to stanowisko doprowadziły do eskalacji głodu i wybuchu wojny domowej. W tej sytuacji wysłano tam siły utrzymania pokoju pod dowództwem USA. Po zakończeniu zimnej wojny w planach operacji pokojowych dominowała Somalia. Przez wiele lat krajem rządził generał brygady Mahammed Siad Barre. Jednak w 1992r, na skutek narastającego ubóstwa i sposobu prowadzenia polityki, wybuchła tam zacięta wojna domowa. Tego samego roku ambasador Somalii przy ONZ-ecie poprosił organizację o udzielenie oficjalnego wsparcia. Rezolucja nr 733 wezwano wszystkie strony do powstrzymania się od przemocy, a w celu zapewnienia bezpieczeństwa operacji humanitarnych wysłano siły pokojowe UNOSOM (ang. United Nations Operation in Somalia- Operacja Organizacji Narodów Zjednoczonych w Somalii). Liczące około 3500 osób siły pokojowe nie były jednak w stanie funkcjonować w obliczu przemocy, w wyniku której w czerwcu 1993r zginęło 26 pakistańskich żołnierzy operacji UNOSOM. W efekcie przyjęto Rezolucję nr 836, która upoważniła ONZ do „podjęcia wszelkich niezbędnych środków ostrożności wobec wszystkich osób odpowiedzialnych za ataki zbrojne”. 8 Helikopter w ogniu Zgodnie z rezolucją nr 836, w ramach operacji „Restore Hope” (ang. przywrócić nadzieję), od grudnia 1992r do maja 1994r w Somalii rozmieszczono nowe siły- Zjednoczone Siły Zadaniowe (UNITAF- ang. Unified Task Force) dowodzone przez USA i liczące około 38000 żołnierzy (w większości amerykańskich). W październiku 1993r w bitwie o Mogadiszu zestrzelono dwa amerykańskie śmigłowce Black Hawk podczas próby schwytania przywódców milicji lojalnych wobec Mahameda Farraha Aidida. W czasie ciężkich walk zginęło 19 żołnierzy amerykańskich. Ludzie Aidida wlekli ciała zabitych ulicami Mogadiszu przed kamerami telewizyjnymi, co spowodowało wycofanie się wojsk amerykańskich. Wersja hollywoodzka Wyreżyserowany przez nominowanego do Oscara Ridleya Scotta film „Helikopter w ogniu” („Black Hawk Down”), opowiadający o operacji jednostki Task Force Ranger w Mogadiszu z 1993r był światowym hitem. Choć film krytykowano za brak odniesień do politycznego charakteru operacji, otrzymał on świetne recenzje za sceny walk, opisane przez jednego z krytyków jako „absorbujący, realistyczny obraz bitwy”. Autorem zdjęć był Polak, Sławomir Idziak. KONFLIKT NA BAŁKANACH Po rozpadzie Jugosławii wzrosły napięcia etniczne wśród miejscowych społeczności. Etniczni Serbowie z Bośni i Hercegowiny pozbyli się miejscowych muzułmanów z terytorium, które kontrolowali. Gdy wyszły na jaw działania bośniackich Serbów w postaci mordów, tortur i deportacji wykonywanych na ludności muzułmańskiej, określono je nowym wyrażeniem- „czystki etniczne”. Prócz przeprowadzenie czystek etnicznych, siły Serbów bośniackich pod dowództwem Radovana Karadzica w czasie trwającego cztery lata oblężenia spustoszyły Sarajewo. Wszystkie strony walczące w wojnie domowej w Jugosławii- Chorwaci, Serbowie i Muzułmanie- miały na swoich rękach krew, coc według wspólnoty międzynarodowej to działania bośniackich Serbów charakteryzowały się szczególnym okrucieństwem. Wysiłki humanitarne W tej sytuacji rada bezpieczeństwa ONZ postanowiła wysłać do Bośni siły pokojowe UNPROFOR (ang. United Nations Protection Force- Siły Ochronne ONZ), które miały umożliwić dostarczenie pomocy humanitarnej. Organizacja Narodów Zjednoczonych ustaliła również warunki założenia tak zwanych stref bezpieczeństwa (ang. safe haven) dla bośniackich Muzułmanów w miastach pod kontrolą rządu bośniackiego, ale zagrożonych pod atakami ze strony Serbów. Okazało się jednak, że siły pokojowe, mające ograniczone pole działania, często nie mogły wymusić dostaw pomocy humanitarnej do stref bezpieczeństwa oraz zapobiec napaściom Serbów. Jednym z najokrutniejszych wydarzeń było zajecie w lipcu 1933r przez bośniackich Serbów Srebrenicy i wymordowanie 7500 osób. Problemem było to, że oddziały 9 pokojowe były jedynie upoważnione do użycia siły w obronie własnej, a nie w obronie stref bezpieczeństwa. Choć Srebrenica była strefą bezpieczeństwa chronioną przez batalion 400 holenderskich żołnierzy, armii serbskiej udało się wkroczyć do miasta.. brak ochrony dla ludności cywilnej był kompromitacją dla wspólnoty międzynarodowej i operacji pokojowych. Ta sytuacja doprowadziła do operacji „Deliberate Force”- prowadzonej przez NATO serii ataków powietrznych, rozpoczętych w sierpniu 1995r. W ich wyniku zniszczono artylerię bośniackich Serbów, odstrzeliwując muzułmańskie miasta i ludność cywilną. Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii tak podsumował sprawę Srebrenicy: „W lipcu 1995r po okrążeniu Srebrenicy przez siły serbskie miała miejsce tragiczna masakra na ludności muzułmańskiej. Dowody opisujące sceny niewyobrażalnego bestialstwa; tysiące mężczyzn zamordowanych i pochowanych w masowych grobach, setki ludzi zakopanych żywcem, kobiet i mężczyzn okaleczonych i masowo pomordowanych. Są to naprawdę sceny z piekła rodem, zapisanych na najciemniejszych kartach historii”. SIŁY POKOJOWE W AFRYCE Równie brutalne ludobójstwo jak to na Bałkanach miało miejsce także w Afryce. Masakra w Srebrenicy była tragiczna w skutkach niepowodzeniem sił pokojowych. Niestety, do podobnej sytuacji doszło też w Rwandzie. W kwietniu 1994r prezydent Rwandy Juvenal Habyarimana zginął w zestrzelonym samolocie.Habyarimana należał do plenienia Huta, jednak w okresie kiedy Rwanda była jedną z belgijskich kolonii w Afryce, grupa Tutsi, stanowiąca mniejszość etniczną, zaczęła dominować na scenie polityczne kraju. Ludobójstwo w Rwandzie Po wycofaniu się Belgów w wyniku krwawego konfliktu, do władzy doszło plemię Hutu, natomiast wielu Tutsi uciekło z Rwandy i stało się uchodźcami politycznymi. Po pewnym czasie Tutsi podjęli próbę najazdu na Rwandę w celu przejęcia władzy, zostali jednak brutalnie pokonani. Do 1990r w Ufgandzie uformowano Rwandyjski Front Patriotyczny Tutsi, który rozpoczął wojnę partyzancką na terytorium Rwandy. Porozumienie pokojowe w Aruszy doprowadziły w 1993r do wstrzymania działań w wojnie domowej, a wojska Misji wsparcia ONZ dla Rwandy (UNMIR- ang. Uniteed Nations Assistance Mission for Rwanda) zostały rozmieszczone w kraju w celu monitorowania przebiegu procesu zawieszenia broni. Podejrzana śmierć Habyarimana utorowała drogę ekstremistom Hutu do ludobójstwa na zamieszkującej kraj ludności Tutsi i ludności Hutu o umiarkowanych poglądach politycznych, w wyniku czego w ciągu zaledwie 3 miesięcy śmierć poniosło ponad 800000 osób. Siły UNAMIR nie posiadały wystarczającej ilości żołnierzy ani sprzętu, aby powstrzymać tę rzeź. 10 Czarna godzina dla sił pokojowych społeczności międzynarodowej brakowało politycznego wsparcia do wysłania potężniejszych sił pokojowych mogących powstrzymać masakrę ludności cywilnej. Generał Romeo Dallaire, kanadyjski dowódca wojsk UNAMIR, nie krył oburzenia, gdy wypowiadał się o „niewybaczalnej apatii suwerennych państw ONZ, która przekracza granice zrozumienia i jest moralnie nie do zaakceptowania”. Sekretarz generalny ONZ Kofi Annan przeprosił w imieniu społeczności międzynarodowej za niepowodzenie w powstrzymaniu ludobójstwa w Rwandzie: „Każdy z nas bardzo mocno żałuje, że nie zrobiliśmy więcej, aby zapobiec ludobójstwu. Siły ONZ rozmieszczone w Rwandzie nie posiadały upoważnienia ani środków potrzebnych do przeprowadzenia zdecydowanych działań niezbędnych, by nie doszło do ludobójstwa. W imieniu Organizacji Narodów Zjednoczonych uznaje to za niepowodzenie i wyrażam swoją głęboką skruchę”. Od czasu ludobójstwa w 1994r Rwanda powróciła do wewnętrznej stabilności, mimo, że zaangażowała się w krwawy konflikt w sąsiadującej z nią Demokratycznej Republice Konga. Koszmar Rwandy Ludobójstwo rwandyjskie w 1994r była oczywistym niepowodzeniem polityki międzynarodowej- jak przyznała Rada Bezpieczeństwa ONZ. W chwili rozpoczęcia masakry, siły Organizacji narodów Zjednoczonych w tym kraju liczyły około 2500 żołnierzy. Jednak gdy 10 belgijskich żołnierzy straciło życie, a walki nasiliły się, oddziały wycofano. Łączna liczba zabitej ludności przekroczyła nawet liczbę zamordowanych w nazistowskich obozach koncentracyjnych. Bojówki Hutu, zachęcane przez rząd, zamordowały większość swoich ofiar, używając maczet. Obiecane przez rządzących pieniądze, jedzenie oraz ziemia stanowiły silną motywację do zabijania. UDANE MISJE Rwanda i Bośnia to przykłady rażącego nieporozumienia działań społeczności międzynarodowej. Jednak w wielu przypadkach prewencyjne rozmieszczenie sił pokojowych pozwoliło zapobiec przerodzeniu się przemocy w otwartą wojnę. W Macedonii, byłej części Jugosławii, zrodził się konflikt pomiędzy rządem a mniejszością albańską zamieszkująca ten kraj, domagającą się przyznania jej większych praw. Dzięki szybkiemu rozmieszczeniu w 1995r Sił Prewencyjnych ONZ (UNPDF- ang. United Nations Preventive Deployment Force), udało się zapobiec kolejnej wojnie na Bałkanach. Pomogło to w odbudowaniu komunikacji pomiędzy słowiańską a albańska ludnością w Macedonii, jak również przyczyniło się do ogólnej poprawy infrastruktury kraju, choć w 2001r doszło do trwających kilka miesięcy zbrojnych starć z utworzoną przez Albańczyków Armią Wyzwolenia Narodowego. 11 Misja zachodnioafrykańska Trwające walki w Sierra Leone doprowadziły do wysłania tam sił Misji Obserwacyjnej ONZ (UNOMOSIL- ang. United Nations Observer Mission in Sierra Leone), odpowiedzialnych za monitorowanie zawieszenia broni pomiędzy rządem Sierra Leone a rebeliantami Zjednoczonego Frontu Rewolucyjnego (RUF- ang. Revolutionary United Front) oraz za pomoc w rozbrojeniu i przeorganizowaniu sił zbrojnych. Jednak wojska UNOMSIL okazały się bezsilne i nie zdołały zapobiec aktom naruszenia zawieszenia broni, dlatego w 1999r znane z okrucieństwa siły RUF zbliżyły się aż do stolicy Sierra Leone- Freetown. Mimo porozumień pokojowych, przemoc w Sierra Leonie nie ustała. W efekcie w maju 2000r rząd brytyjski zorganizował operację „Palliser”. Jej celem była ewakuacja Brytyjczyków z Sierra Leone, jednak ostatecznie- w wyniku operacji- RUF został zmuszony do zaniechania prób zajęcia stolicy. W 1999r wraz z eskalacją przemocy zamieszkałej przez Albańczyków prowincji Kosowo między aparatem bezpieczeństwa państwa serbskiego a Armią Wyzwolenia Kosowa ponownie wzrosło napięcie na Bałkanach. Nieustające akty przemocy w prowincji doprowadziły do zorganizowania w 1999r operacji „ Allied Force”- serii ataków powietrznych NATO na serbskie siły zbrojne, policje i rząd, które miały na celu zatrzymanie deportacji etnicznie albańskiej ludności z Kosowa. Gdy w czerwcu 1999r Serbia zgodziła się na przyjęcie natowskich sił pokojowych (KFOR- ang. Kosovo Force) podjęto próby utrzymania pokoju w prowincji. Walki uliczne w Kosowie W czasie napiętych konfliktów, w których działają siły pokojowe, często dochodzi do zamieszek i gwałtownych wybuchów przemocy. W krajach, w których walczą ze sobą grupy etniczne, takie „zapalne” sytuacje łatwo przekształcają się w znacznie większy problem. W tym przypadku żołnierze brytyjscy musieli użyć siły, aby utrzymać pokój podczas demonstracji etnicznych Albańczyków w mieście Kosowska Mitrowica w Kosowie w lutym 2000r. Demonstranci próbowali wedrzeć się do serbskiej części miasta, ale zostali zatrzymani przez żołnierzy na moście łączącym dwie strefy. Żołnierzom sił pokojowych udało się ostatecznie uspokoić sytuację, która wkrótce przerodziła się w zażarte walki między kosowskimi Albańczykami a żołnierzami z natowskiej misji KFOR. Podczas pierwszej potyczki w 1999r, w wyniku wybuchu granatu ręcznego rannych zostało pięciu żołnierzy NATO. Podsumowanie Wojska lądowe i lotnictwo, flota na całym świecie w ciągu ostatniego 50-lecia zdobyły ogromne doświadczenie jak przeprowadzać operacje wojskowe poniżej progu wojennego, Różnorodność tych misji, które często trzeba prowadzić równocześnie stanowi duże wezwanie w zakresie logistyki i planowania. Opracował…. Bronisław Brach 12 Jasło 5.06 2012r
