ZASADY UDZIELANIA POMOCY PRZEDLEKARSKIEJ Znajomość sposobów udzielania pierwszej pomocy jest zawsze potrzebna, a wyjątkowego znaczenia nabiera w razie masowych strat sanitarnych, jakie mogą zaistnieć w rejonach porażenia. Podstawowym zadaniem pierwszej pomocy jest utrzymanie przy życiu poszkodowanego oraz zapobieżenie dalszym powikłaniom. Pomoc ta może obejmować następujące zabiegi: - zabezpieczenie poszkodowanego przed dodatkowymi urazami, - zatamowanie krwawienia (doraźny opatrunek uciskowy), - zapewnienie drożności dróg oddechowych (usunięcie ciał obcych z ust), - sztuczne oddychanie metodą "usta-usta" i "usta-nos", - zewnętrzny masaż serca, - założenie opatrunku na miejsce zranienia, - uruchomienie złamań (za pomocą środków podręcznych), - oczyszczenie skażonych powierzchni ciała i odzieży, Wykonanie czynności składających się na pierwszą pomoc zmniejsza śmiertelność, zapobiega ciężkim powikłaniom (wstrząsom, zakażeniom). ZŁAMANIA KOŚCI KOŃCZYN, ZWICHNIĘCIA I SKRĘCENIA STAWÓW Pierwsza pomoc polega na: - unieruchomieniu kości i stawów w celu uniemożliwienia ruchów w uszkodzonych stawach lub miejscach złamań, ograniczenia ruchów mięśni, - wykonując unieruchomienie kończyny z powodu złamania kości, należy unieruchomić dwa stawy sąsiadujące ze złamaniem (powyżej i poniżej miejsca złamana), - w przypadku zwichnięcia lub skręcenia stawów wystarczy unieruchomienie uszkodzonego stawu, - do unieruchomienia używamy: szyny Kramera, deski, laski, kije, które powinny być owinięte miękkim materiałem, - w przypadku braku środków unieruchamiających można uzyskać częściowe unieruchomienie przymocowując uszkodzoną kończynę dolną do zdrowej, - uszkodzone ramię do tułowia. RANY Rozróżniamy rany: cięte, kłute, szarpane, tłuczone, kąsane, postrzałowe. Pierwsza pomoc polega na: - nałożeniu opatrunku (kilka warstw gazy jałowej, na to warstwę waty lub ligniny, wszystko to okręcamy opaską gazową lub chustą trójkątną), - przed nałożeniem opatrunku oczyścić okolice rany z widocznych zanieczyszczeń. OPARZENIA Przed przystąpieniem do udzielania pomocy należy: - odsłonić miejsce oparzone zdejmując delikatnie lub rozcinając odzież, przylepionej odzieży nie wolno odrywać od skóry, a okroić wokół oparzenia, - zdjąć z miejsc oparzonych obrączki, pierścionki, bransolety, naszyjniki itp., - rozpocząć chłodzenie oparzonych miejsc chłodnym płynem (zimną wodą) i kontynuować to co najmniej 10 min. Nie można dopuścić jednak do wychłodzenia ratowanego - przy dużej powierzchni oparzonej, chłodzenie przerwać wcześniej, - oparzone miejsce chronić przed kontaktem z ziemią, osłonić jałowym opatrunkiem (oparzenia twarzy nie muszą być osłaniane), - w razie braku jałowego opatrunku użyć czystego prześcieradła lub folii z rolki, - zapewnić szybką pomoc medyczną. ATAK SERCA Osoba z atakiem serca może się skarżyć na ból w klatce piersiowej, promieniujący do barków i rąk (zwłaszcza lewej), a także na uczucie gniecenia w klatce piersiowej i trudności w oddychaniu: - chory kurczowo ściska z bólu klatkę piersiową, ma trudności w oddychaniu, jest blady i zlany zimnym potem. Może się też przewrócić. Sprawdzamy obecność oddechu oraz tętno i w razie potrzeby rozpoczynamy resuscytację, - jeśli chory jest przytomny, sadzamy go z nogami zgiętymi w kolanach. Rozpinamy ciasne części garderoby, staramy się go uspokoić. Jak najszybciej zawiadamiamy pogotowie lekarskie zaznaczając, że istnieje możliwość zawału serca, - co kilka minut kontrolujemy obecność tętna i stan ogólny chorego. Otwieramy okno, zapewniając dopływ świeżego powietrza. Staramy się zachować spokój i utrzymać gapiów z dala od chorego, - jeśli chory ma przy sobie odpowiednie leki, np. stosowane w chorobie niedokrwiennej serca, to powinien je przyjąć zgodnie z wcześniejszymi zaleceniami. Czasami pomocne jest podanie kwasu acetylosalicylowego (Aspirin, Polopiryna) rozpuszczonego w szklance wody lub w tabletkach do rozpuszczenia w ustach. Obserwujemy chorego i zapamiętujemy zachodzące zmiany. Nasze informacje mogą się okazać cenne dla przybyłego lekarza.