Zarządzanie portfelem inwestycyjnym

Zarządzanie portfelem
inwestycyjnym
Dr hab. Renata Karkowska
Wykład 3, 4 © Renata Karkowska, Wydział Zarządzania
1
Wykład 3 - cel
3. Konstrukcja i zarządzanie portfelem
inwestycyjnym
1. Cele i ograniczenia inwestorów
2. Polityka inwestycyjna
3. Charakterystyka aktywów i ich alokacja
4. Strategie inwestycyjne i ich implementacja
5. Monitoring i kontrola efektywności portfela
inwestycyjnego
Wykład 3, 4 © Renata Karkowska, Wydział Zarządzania
2
Pojęcie portfela inwestycyjnego
- to kombinacja różnych instrumentów inwestycyjnych zebranych razem
w celu pomnażania pieniędzy,
- to cały wachlarz inwestycji, w które klient lub fundusz inwestycyjny
dokonuje inwestycji,
- do portfela można wliczać wszelkie nabytki, jak dzieła sztuki i
nieruchomości, akcje, obligacje, rachunki i lokaty bankowe, gotówkę
3
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
Proces zarządzania portfelem inwestycyjnym
I Planowanie
II Wykonanie strategii
III Ocena portfela
Ocena
portfela
Wykonanie
strategii
Alokacja aktywów
Opracowanie polityki inwestycyjnej
Wybór strategii
Identyfikacja celów inwestycyjnych, ograniczeń oraz
preferencji Inwestora
4
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
I. Faza planowania
Różni inwestorzy – różne cele i ograniczenia


Inwestor instytucjonalny

Fundusz inwestycyjny
Fundusz emerytalny
Bank
Inwestor indywidualny


 Kryterium osiąganej stopy zwrotu (absolutna i relatywna)
 Efektywność kosztowa (niskie opłaty za zarządzanie i transakcyjne)
 Efektywność podatkowa
 Dywersyfikacja (bezpieczeństwo portfela)
 Kontrola ryzyka (niskie margines błędu wobec benchmarku – tracking error)
 Relatywna łatwość zarządzania.
5
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
I.1 Ograniczenia inwestora
Płynność
aktywów
Horyzont
inwestycyjny
- Krótkoterminowy
- Długoterminowy
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
Portfel
inwestycyjny
Aspekty
podatkowe
Ograniczenia
natury
prawnej
6
I.2 Ograniczenia inwestora
Faza akumulacji (wiek inwestora: ~25-45 lat)
Długi horyzont inwestycyjny, niska wartość netto majątku, wysokie zadłużenie,
korzystne perspektywy zawodowe.
Instrumenty o stabilnej
stopie zwrotu i niskim
ryzyku (bony skarbowe,
obligacje, lokaty
bankowe)
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
Inwestycje w
instrumenty o relatywnie
wysokim ryzyku oraz o
wysokiej oczekiwanej
stopie zwrotu
7
I.3 Ograniczenia inwestora
Faza konsolidacji (wiek inwestora: ~45-65 lat)
Horyzont inwestycyjny ulega skróceniu, jednakże jest na tyle długi ,
że pozwala na umieszczenie w portfelu instrumentów o
podwyższonym ryzyku.
Instrumenty o stabilnej
stopie zwrotu i niskim
Inwestycje w
ryzyku (Fundusze
instrumenty o relatywnie
pieniężne, bony
wysokim ryzyku oraz o
skarbowe, obligacje,
wysokiej oczekiwanej
lokaty bankowe)
stopie zwrotu
8
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
I.4 Polityka inwestycyjna
+ profil inwestora,
+ cele inwestycyjne, w zakresie oczekiwanej stopy zwrotu, relacji do
benchmarku
+ ograniczenia inwestycyjne (ryzyko, limity, rodzaje i alokacja aktywów)
+ strategie inwestycyjne
+ horyzont inwestycyjny
+ styl zarządzania portfelem – aktywny, pasywny
+ opłatę za zarządzanie
+ zasady raportowania, czyli okresy rozliczeniowe, sposób komunikacji.
9
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
I.5 Polityka inwestycyjna - alokacja aktywów
Gotówka
Obligacje
Akcje
Depozyty bankowe
Skarbowe
Duże spółki
Bony, obligacje 1Y
Komunalne
Średnie spółki
Komercyjne
Małe spółki
Wykład 3, 4 © Renata Karkowska, Wydział Zarządzania
10
I.6 Rodzaje portfeli inwestycyjnych
portfel bezpieczny – to obligacje i bony skarbowe, wierzytelności pieniężne bądź w
bankowe lokaty terminowe
portfel zrównoważony – to obligacje i bony skarbowe jak również akcje spółek
mających duży potencjał wzrostu, do 60% wartości portfela
portfel aktywnej alokacji – to akcje spółek o solidnych podstawach
fundamentalnych, prawa pochodne oraz skarbowe instrumenty dłużne. Udział
poszczególnych aktywów zmienia się w zależności od perspektyw rynku akcji,
rentowności instrumentów dłużnych oraz możliwości arbitrażu.
portfel akcji – to akcje spółek o solidnych podstawach fundamentalnych. Udział
akcji stanowi do 100% wartości portfela i zasadniczo nie spada poniżej 50%. W
okresach dekoniunktury, część portfela może być lokowana w instrumenty dłużne
11
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
I.7 Wybór strategii inwestycyjnej
- analiza fundamentalna
- analiza techniczna
- analiza behawioralna
- analiza portfelowa
12
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
I.8 Strategie inwestycyjne
1/ strategia zachowania
2/ strategia bieżącego dochodu
3/ strategie w zależności od preferencji do ryzyka (skłonność do
ryzyka, neutralność, awersja)
4/ strategie uwzględniające horyzont czasowy
5/ strategie aktywne i pasywne
6/ strategie efektywności rynku (słaba, słabo-silna, silna efektywność)
13
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
II.1 Wykonanie strategii (nabycie aktywów, zarządzanie
monitorowanie portfela)
- im dłuższy horyzont inwestycyjny, tym w portfelu instrumenty o wysokim ryzyku
inwestycyjnym
- im wyższe ryzyko jest w stanie podjąć inwestor, tym wyższy może być potencjalny
zysk
- inwestujemy w instrumenty charakteryzujące się wysoką płynnością, będące
przedmiotem codziennych transakcji kupna i sprzedaży na giełdzie lub rynku
międzybankowym
- najbezpieczniejsze portfele inwestycyjne to te, które charakteryzują się
najmniejszą zmiennością cen (portfele składające się z bonów i obligacji
skarbowych)
- najbardziej ryzykowne portfele inwestycyjne składają się z akcji i instrumentów
pochodnych
14
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
II.2 Dobór aktywów - dywersyfikacja
- kryterium rodzaju aktywów (dochód zmienny/stały),
- kryterium płynności,
- kryterium terminu wykupu,
- kryterium ilości/udziału aktywów w portfelu,
- kryterium relacji stopy zwrotu do podejmowanego ryzyka,
- kryterium wielkości i jakości spółek,
- kryterium sektorowe,
- kryterium pochodzenia aktywów (krajowe, zagraniczne),
- kryterium korelacji aktywów.
15
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
II.3 Zarządzanie portfelem
1/ Zarządzanie pasywne – stałe dopasowywanie struktury posiadanego
porfela papierów wartościowych do struktury portfela rynkowego.
Celem zarządzanie pasywnego jest osiągnięcie przeciętnej stopy
zwrotu/rynkowej.
2/ Zarządzanie aktywne - znajdowanie papierów, których ceny są
przeszacowane lub niedoszacowane (rynek nie zdążył ich jeszcze
właściwie wycenić). Celem jest osiąganie ponadprzeciętnej stopy zwrotu.
Uzyskana stopa zwrotu=oczekiwana stopa zwrotu + alfa=
= stopa zwrotu wolna od ryzyka + premia za ryzyko + alfa
Zarządzanie pasywne
Zarządzanie aktywne
16
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
II.3 Zarządzanie portfelem
Zarządzanie pasywne:
+ jest stosunkowo tanie
+ niskie są koszty transakcyjne
+ niskie opłaty za zarządzanie
- stopy zwrotu zależą od falowania cen rynkowych.
Zarządzanie aktywne:
- większe koszty transakcyjne
- większe opłaty za zarządzanie
17
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
II.3 Zarządzanie portfelem
powszechność aktywnego
zarządzania
zanikanie
różnic w
stopach
zwrotu
wzrost
efektywności
rynków
finansowych
18
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
III.1 Ocena portfela
- ocena wyników portfela i jego składowych (nominalna i relatywna)
- ocena ryzyka portfela
- zgodność inwestowania z regulacjami i przepisami prawnymi, tzw.
compliance
19
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
Rady dla przedsiębiorstw
1/ Bądź pewny, że w pełni rozumiesz transakcje, których
dokonujesz
2/ Upewnij się, że zabezpieczanie ryzyka nie stanie się
spekulacją
3/ Uważaj, aby dział finansowy nie przeobrażał się w
„centrum zysków”
J.C. Hull, Fundamentals of Futures and Options
Markets, Pearson Prentice Hall, Upper Saddle River 2008
20
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
Rady dla inwestorów
1/ Na rynku nie ma darmowego lunchu
2/ Arbitraż praktycznie nie istnieje a kwotowane ceny są
cenami równowagi
3/ Wyższa dochodowość oznacza wyższe ryzyko
21
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
Wykład 4 - cel
4. Optymalizacja portfela inwestycyjnego
1. Model Markowitza
2. Model jednowskaźnikowy Sharpe’a
3. Model wyceny aktywów kapitałowych CAPM
Wykład 3, 4 © Renata Karkowska, Wydział Zarządzania
22
Portfel akcji dwóch spółek
Oczekiwana stopa zwrotu portfela dwóch akcji:
E(rp ) = w1 E(R1 ) + w2 E(R 2 )
gdzie: E(R1), E(R2) – oczekiwane stopy zwrotu z akcji pierwszej i drugiej spółki,
E(Rp) – oczekiwana stopa zwrotu z portfela,
w1, w2 – udziały akcji pierwszej i drugiej spółki w portfelu, w1+ w2 = 1.
Wariancja portfela akcji dwóch spółek:
Vp = w12 σ12 + w22 σ22 + 2w1 w2 σ1 σ2 ρ12
gdzie: σ1, σ2 – odchylenia standardowe akcji pierwszej i drugiej spółki,
ρ12 – współczynnik korelacji dwóch akcji
σp = Vp0,5
23
Wykład 3, 4 © Renata Karkowska, Wydział Zarządzania
Korelacja stóp zwrotu
 A, B 
cov( A, B )
 A B
 1   A,B  1
 ρA,B =-1 ścisła korelacja ujemna, wzrostowi stopy zwrotu A odpowiada zawsze taki sam spadek
stopy zwrotu B i odwrotnie,
 ρA,B =1 ścisła korelacja dodatnia, wzrostowi stopy zwrotu A odpowiada taki sam wzrost stopy
zwrotu B i odwrotnie,
 ρA,B =0 braku skorelowania, zmiany stóp zwrotu są względem siebie czysto losowe lub jedna ze
stóp zwrotu nie wykazuje zmienności.
W pozostałych przypadkach tj. 0<ρA,B <1 oraz -1<ρA,B <0 mówimy odpowiednio o korelacji ujemnej
i dodatniej, przy czym dla ρA,B bliskiego zero o korelacji słabej, dla ρA,B około -/+0,5 o korelacji
umiarkowanej, dla ρA,B około -/+1 o o korelacji silnej.
24
Wykład 3, 4 © Renata Karkowska, Wydział Zarządzania
Portfel dwóch spółek – współczynnik korelacji równy 1
Vp = w1 σ1 + w2 σ2
2
i σp = w1 σ1 + w2 σ2
25
Wykład 3, 4 © Renata Karkowska, Wydział Zarządzania
Portfel dwóch spółek – współczynnik korelacji równy -1
Vp = w1 σ1 − w2 σ2
2
i σp = |w1 σ1 − w2 σ2 |
26
Wykład 3, 4 © Renata Karkowska, Wydział Zarządzania
Portfel dwóch spółek – współczynnik korelacji równy (-1:1)
27
Wykład 3, 4 © Renata Karkowska, Wydział Zarządzania
Stopa zwrotu i wariancja z portfela wielu spółek
wi , wj – wagi danego instrumentu w portfelu,
covij – kowariancja stóp zwrotu i-tego i j-tego instrumentu wchodzącego w skład portfela
ρij- współczynnik korelacji między oczekiwanymi stopami zwrotu
28
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
Portfel inwestycyjny wielu spółek – model Markowitza
Jak stworzyć portfel optymalny, aby osiągnąć korzyść max dochodu i min ryzyka?
Portfele efektywne
Portfele nieefektywne
Portfele agresywne
Portfel min. ryzyka
Portfel krytyczny
29
Wykład 3, 4 © Renata Karkowska, Wydział Zarządzania
Model jednowskaźnikowy Sharpe’a
E(R i ) = α + β ∗ R M + ε
gdzie:
E(R i )– stopa zwrotu akcji spółki i
RM - stopa zwrotu portfela rynkowego
α – wyraz wolny,
β – współczynnik beta,
ε – składnik losowy
σ2i = β2i ∗ σ2M + σe2i
𝜎𝑖2 – wariancja stopy zwrotu akcji spółki i
2
𝜎𝑀
– wariancja stopy zwrotu portfela rynkowego (ryzyko systematyczne)
𝜎𝑒𝑖2 - tzw. wariancja składnika losowego (ryzyko specyficzne)
Wykład 3, 4 © Renata Karkowska, Wydział Zarządzania
30
Współczynnik β
Współczynnik β jest miarą siły ekspozycji inwestora na ryzyko.
β wskazuje, o ile jednostek w przybliżeniu wzrośnie stopa zwrotu
akcji, gdy stopa zwrotu wskaźnika rynku wzrośnie o jednostkę.
β=1 oznacza, że stopy zwrotu z danego waloru zmieniają się
dokładnie tak samo, jak stopy zwrotu z portfela rynkowego,
β>1 oznacza silniejszą reakcję waloru niż rynku, porfel agresywny
0<β<1 słabszą, portfel defensywny,
β=0 stopa zwrotu z akcji nie zmienia się, gdy zmienia się stopa
31
rynkowa (aktywo wolne od ryzyka).
© Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW
Portfel inwestycyjny zawierający aktywo wolne od ryzyka
Oczekiwana stopa zwrotu dwuskładnikowego portfela
zawierającego aktywo wolne od ryzyka E(R p ):
E(R p ) = wF R F + 1 − wF E(R a )
gdzie:
wF – udział w portfelu aktywów wolnych od ryzyka
(1-wF) – udział aktywów obarczonych ryzykiem
RF – stopa zwrotu wolna od ryzyka
Odchylenie standardowe portfela z aktywem wolnym od ryzyka σp :
σp = 1 − wF σa
32
Wykład 3, 4 © Renata Karkowska, Wydział Zarządzania
Portfel inwestycyjny zawierający aktywo wolne od ryzyka
CML – linia rynku kapitałowego
(zbiór portfeli efektywnych)
E(R M ) − R F
σe
σM
E(R e ) – oczekiwana stopa zwrotu portfela efektywnego
RF – stopa zwrotu wolna od ryzyka
E(RM) – oczekiwana stopa zwrotu z portfela rynkowego
σe- ryzyko portfela efektywnego
σM – ryzyko portfela rynkowego
E(R e ) = R F +
33
Wykład 3, 4 © Renata Karkowska, Wydział Zarządzania
Model wyceny aktywów kapitałowych CAPM (Capital Asset
Pricing Model)
σM
E R = Rf + E RM − Rf ∗ β
gdzie:
E(R) - stopa zysku portfela/papieru wartościowego
Rf – stopa zysku wolna od ryzyka
E(RM) – stopa zysku portfela rynkowego
34
β – współczynnik beta
Wykład 3, 4 © Renata Karkowska, Wydział Zarządzania
Model wyceny aktywów kapitałowych CAPM – pomiar
oczekiwanej stopy zwrotu
Stopa zwrotu wolna od ryzyka wynosi 4%, a stopa zwrotu rynkowa
8%, współczynnik B akcji X wynosi 1,2. A. Ile wynosi oczekiwana
stopa zwrotu akcji X? B. Jak zmieni się oczekiwana stopa zwrotu jeśli
stopa rynkowa wzrośnie do poziomu 10%? C. Jak zmieni się
oczekiwana stopa zwrotu jeśli B spadnie do poziomu 0,9? D. Ile
wynosi premia za ryzyko rynkowe?
E R = Rf + 𝐸 RM − Rf ∗ β
A. E(R) =4% + (8% - 4%) * 1,2 = 8,8%
B. E(R) =4% + (10% - 4%) * 1,2 = 11,2% -> wzrost o 2,4%
C. E(R) =4% + (8% - 4%) * 0,9 = 7,6% -> spadek o 1,2%
35
D. Premia wynosi (8% - 4%) = 4%
Wykład 3, 4 © Renata Karkowska, Wydział Zarządzania
Model wyceny aktywów kapitałowych CAPM (Capital Asset Pricing Model)
α = E(R i ) − R f + βi ∗ E(R M ) − R f
α- współczynnik alfa, nadwyżka oczekiwanej stopy zwrotu nad rynkową
E(R i ) – oczekiwana stopa zwrotu
Rf – stopa zysku wolna od ryzyka
βi- współczynnik beta
E(RM)– stopa zysku portfela rynkowego
36
Wykład 3, 4 © Renata Karkowska, Wydział Zarządzania
Dziękuję za uwagę!
[email protected]
37
Wykład 3, 4 © Renata Karkowska, Wydział Zarządzania