Badania krwi: Morfologia, Ht, OB

Na czym polega
badanie krwi?
Pobieranie krwi
Etapy pobierania krwi
W przypadku pobrania krwi jednorazowo najczęściej nakłuwa się żyły
kończyny górnej, w okolicy zgięcia łokciowego, rzadziej grzbietu dłoni
lub przedramienia.
• układamy wyprostowaną rękę w stawie łokciowym, z dłonią zwróconą
ku górze, na poduszce podłożoną pod łokieć.
• badający zakłada opaskę uciskową (stazę) na kończynę powyżej
wybranego miejsca nakłucia żyły .
• zaciskamy pięść celem lepszego uwidocznienia wybranej żyły do
nakłucia.
• skórę w miejscu planowanego wkłucia badający odkaża np. roztworem
alkoholu etylowego.
• następnie badający jedną ręką unieruchamia żyłę przez naciągnięcie
skóry, a drugą zdecydowanym ruchem dokonuje nakłucia; następnie
badający zwalnia ucisk opaski.
• następnie wyprowadza się krew po przez powolne pociągnięcie tłoka
strzykawki lub przyłożeniu probówki próżniowej
Probówki próżniowe
Pobieranie krwi włośniczkowej
Krew włośniczkową pobiera się pacjentowi z płatka usznego lub opuszki
palca, najczęściej czwartego lub piątego.
• wybrane miejsce nakłucia badający zwykle lekko uciska celem wywołania
przekrwienia skóry. następnie miejsce to przez kilkanaście sekund naciera
np. roztworem alkoholu etylowego, aby je odkazić i dodatkowo zwiększyć
przekrwienie skóry.
• po wyparowaniu alkoholu badający nakłuwa tak przygotowane miejsce
specjalnym jałowym nożykiem na głębokość około 3 mm.
• pierwsze 2 krople badający usuwa gazikiem. następne wypływające
swobodnie krople krwi badający pobiera przy pomocy mikropipet lub
specjalnych kapilar (cienkich rurek).
Probówki i kapilary
Przygotowanie krwi do badania
Tradycyjnie krew pobierana jest do strzykawki, po czym
wstrzykuje się ją probówki i mieszana z preparatem
chemicznym - antykoagulantem.
Antykoagulant zapobiega krzepnięciu krwi i tworzeniu
mikroskrzepów oraz oddzielaniu się składników
morfotycznych.
Przy krwi przeznaczonej do morfologii zwykle jest to
wersenian dwupotasowy, a do OB cytrynian sodowy
Morfologia krwi
Morfologia jest to badanie ilości i jakości elementów
morfotycznych krwi.
Można je wykonać ręcznie pod mikroskopem lub
za pomocą automatu.
Standardowym badaniu składu krwi znajdziemy: RCB,
MCV, MCH, MCHC, WBC, PTL, HGB, HTC, LYMPH,
MONO, RDW, BASO, EOS, NEUT.
Objaśnienie skrótów
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
RCB – ilość czerwonych krwinek
MCV – wskaźnik średniej objętości czerwonych krwinek
MCH – wskaźnik średniej masy hemoglobiny w czerwonej krwince
MCHC – wskaźnik średniego stężenia hemoglobiny w objętości
krwinek czerwonych
WBC – ilość białych krwinek
PTL - wskaźnik ilości płytek krwi w mm3 krwi
HGB – ilość hemoglobiny
HTC – hematokryt
LYMPH - ilość limfocytów
MONO – ilośc monocytów
RDW – rozkład objętości czerwonych krwinek
BASO – ilość bazofili
EOS – ilość eozynofili
NEUT – ilość neutrofili
Prawidłowe wartości składników krwi
Hematokryt – HCT, Ht
Jest to stosunek między objętością erytrocytów
a objętością całej krwi.
Najogólniej można powiedzieć, że wzrasta, gdy
krew jest zagęszczona i maleje, gdy staje się
bardziej rzadka. Stąd jedną z najczęstszych
przyczyn wzrostu hematokrytu jest
odwodnienie.
Obniżony wskaźnik sugeruje anemię.
OB – Odczyn Biernackiego
Miara szybkości opadania czerwonych krwinek w osoczu w
jednostce czasu (zazwyczaj jednej godzinie). Test ten i jego
zastosowanie w diagnostyce medycznej zostały po raz pierwszy
opracowane w 1897 przez polskiego lekarza Edmunda
Biernackiego.
W warunkach fizjologicznych jest wartością stałą, zależną od:
 masy właściwej krwinek i osocza,
 stężenia białek krwi,
 wielkości opadających cząstek i innych mniej poznanych
czynników.
Po pobraniu krwi zawartość strzykawki delikatnie miesza się
i wprowadza do rurki szklanej przyrządu Westergreena do
podziałki 0.
Rurkę ustawia się w statywie pionowo, a wynik odczytuje się:
I - po upływie 1 godziny od chwili ustawienia rurki w statywie,
II - po upływie kolejnej godziny od chwili odczytania
pierwszego wyniku.
Inną metodą stosowaną do tego badania jest metoda
przyspieszona, w której rurki ustawia się skośnie, a wynik
odczytuje się: I - po 7 min., II - po 3 min. od pierwszego
odczytania.
Szybkość opadania krwinek u ludzi zdrowych wynosi do 6 mm/h
u mężczyzn i do 10 mm/h u kobiet.
WBC - białe ciałka krwi (leukocyty).
Norma - 4,0-10,0 K/ L. Gdy jest ich więcej, może to świadczyć o stanie
zapalnym, nowotworach, dnie moczanowej.
Są to krwinki odpornościowe, służą obronie przed bakteriami, wirusami,
pierwotniakami czy grzybami. W skład białych krwinek wchodzi kilka
podgrup - granulocyty, limfocyty i monocyty. Podwyższenie WBC może
być spowodowane przyczynami fizjologicznymi (wysoka temperatura
otoczenia, wysiłek fizyczny, stres) lub patologicznymi (np. stany zapalne
narządów, zakażenia, nowotwory). Obniżenie WBC może mieć miejsce
np. w niektórych chorobach wirusowych, w chorobach wątroby, w
wyniszczeniu organizmu, w uszkodzeniu szpiku (np. w aplazji szpiku).
Prawidłowy skład procentowy poszczególnych leukocytów to:
limfocyty (LYMPH) stanowią od 20 do 40%,
monocyty (MONO) stanowią od 4 do 8%,
granulocyty kwasochłonne (eozynofile, EOS) stanowią od 1do 3%,
granulocyty zasadochłonne (bazofile, BASO) do 1%,
granulocyty obojętnochłonne (neutrofile, NEUT) pałeczkowate od 3 do
6% a segmentowe od 50 do 70%.
RBC - czerwone ciałka krwi (erytrocyty).
Norma - 4,0-5,0 M/ L u kobiet i 4,5-5,5 M/ L u mężczyzn. Za mała liczba
czerwonych krwinek może świadczyć o anemii.
HGB - hemoglobina, barwnik krwinek czerwonych przenoszący tlen.
Norma - 12-16 g/dl dla kobiet i 14-18 g/dl dla mężczyzn. Niski poziom
hemoglobiny, podobnie jak erytrocytów, może świadczyć
o niedokrwistości.
PLT - płytki krwi (trombocyty).
Norma - 150-400 K/ L. Mniejsza liczba może świadczyć o zaburzeniach
krzepliwości krwi, większa - o przewlekłych zakażeniach, a nawet
nowotworach.
OB (Odczyn Biernackiego, tzw. opad).
Norma: wynik nie powinien przekraczać 20 mm/godz. Gdy jest
podwyższony, może to być oznaką stanu zapalnego. OB wzrasta też
pod wpływem niektórych leków oraz czasami z powodu stresu. W ciąży
OB może przekroczyć 20 mm/godz. Trzeba poradzić się lekarza.
MCV - średnia objętość krwinki czerwonej.
Norma: 82–94 fl (femtolitr, ułamek litra).
MCH - średnia masa hemoglobiny w krwince.
średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej. Norma: 27–31 pg
(pikogram, ułamek grama).
MCHC - średnie stężenie hemoglobiny w krwince.
Norma: 32–36 g/dl (gram na decylitr).
Parametry MCHC, MCH i MCV pomagają lekarzowi ustalić, czy
niedokrwistość jest skutkiem niedoboru żelaza, kwasu foliowego czy
witaminy B12, i rozpocząć leczenie.
RDW - rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów – jest miarą
zróżnicowania objętości krwinek czerwonych (anizocytozy).
Umożliwia różnicowanie niedokrwistości jednorodnych i
niejednorodnych oraz ułatwia rozpoznanie wczesnej fazy
niedokrwistości.
Wartość prawidłowa: 11,5-14,5%
MPV - średnia objętość trombocytu zależy od czynników
genetycznych i biologicznych, a także od diety i stylu życia.
wartość prawidłowa: 7,5-10,5 fl
Wykaz norm fizjologicznych
PEŁNA NAZWA
RBC
czerwone krwinki
WBC
PLT
białe krwinki
płytki krwi
HGB
hemoglobina
12,0 – 15,0 g/dl ♀
13,0 – 17,0 g/dl ♂
7,45 – 9,41 mmol/l
8,07 – 10,56 mmol/l
HCT
hematokryt
36 – 46 % ♀
41 – 52 % ♂
0,36 – 0,46 l/l
0,41 – 0,52 l/l
MCH
średnia masa HGB w
krwince
27 – 31 pg
1,67 – 1,92 fmol
MCHC
śr. stężenie HGB w
krwince
33 – 37 g/dl
20,46 – 22,94 mmol/l
MCV
śr. objętość erytrocytu
-
80 – 94 fl ♂
81 – 99 fl ♀
RET
retikulocyty
0,2 – 2 % liczby RBC
-
RDW
wskaźnik anizocytozy
erytrocytów
11,5 – 16,0 %
-
Neu
Eos
Bazo
LYM
MON
MPV
PDW
PCT
HDW
OB
w. o. neutrofilów
w. o. eozynofilów
w. o. bazofilów
limfocyty
makrofagi
LICZBA
JEDNOSTKI W UKŁADZIE
SI
SKRÓT
4,0 – 5,5 mln. ♀
4,5 – 6,2 mln. ♂
4,0 – 10,0 tys.
150 – 400 tys.
-
45 – 74 %
0–5%
0–2%
22 – 44 %
1,5 – 4,0 tys./mm
2–4%
średnia objętość płytek
współczynnik zmienności średniej objętości
37 – 47 % ♀
płytkokryt
40 – 52 % ♂
rozproszenie rozkładu hemoglobiny
do 12 mm/h ♀
odczyn Biernackiego
do 8 mm/h ♂
3