TRAUMATOLOGIA

TRAUMATOLOGIA
Uszkodzenia ciała
•
•
•
•
•
Urazy mechaniczne
Chemiczne
Elektryczne
Działanie promieni rtg, radu
Działanie niskiej i wysokiej temperatury
TRAUMATOLOGIA
OBRAŻENIA PRZYŻYCIOWE
•
•
•
•
•
Podbiegnięcia krwawe
Cechy zapalenia lub gojenia się
Masywny krwotok
Ogniska aspiracji
Zator powietrzny lub zatory tłuszczowe
TRAUMATOLOGIA
OBRAŻENIA SCHYŁKOWE I POŚMIERTNE
•
•
•
•
Obrażenia okołośmiertne
Obrażenia zwłok w wodzie
Działanie gryzoni
Uszkodzenia transportowe
TRAUMATOLOGIA
Rodzaje urazów:
• uraz czynny,
• uraz bierny.
Rodzaje narzędzi:
• tępe (o ograniczonej i płaskiej powierzchni kontaktu),
• tępo - krawędziste,
• ostre,
• ostro - kończyste,
• kończyste.
TRAUMATOLOGIA
URAZY MECHANICZNE
•
•
•
•
Obrzęk i zaczerwienienie
Otarcia naskórka
Zasinienia (podbiegnięcia krwawe)
Rany –
– Zadane narzędziami tępymi
– Zadane narzędziami ostrymi
– Postrzałowe
– Spowodowane działaniem prądu elektrycznego,
temperatury
TRAUMATOLOGIA - URAZY MECHANICZNE
Cechy rany tłuczonej:
• kształt osełkowaty z odgałęzieniami, nieregularny, niekiedy podobny do
litery L lub V,
• brzegi nierówne, z otarciami naskórka na obwodzie,
• w dnie mostki tkanek odpornych na uraz (włókna sprężyste, nerwy,
naczynia, ścięgna),
• obrzęk i podbiegnięcie krwawe w rzucie rany.
TRAUMATOLOGIA - URAZY MECHANICZNE
Najczęstszy błąd diagnostyczny !!!
Rana o wyglądzie nietypowym: linijna, przypominająca ciętą – w miejscach w
których skóra napięta jest na twardym podłożu np. na czaszce. Dokładne oględziny
wykazują jednak cechy rany tłuczonej – obrzęk w rzucie i mostki łącznotkankowe w
dnie.
TRAUMATOLOGIA - URAZY MECHANICZNE
Rana darta :
• powstaje wskutek silnego urazu narzędziem tępym, godzącym
stycznie lub pod pewnym kątem do powierzchni skóry, co
powoduje oderwanie płata skórnego (jest nią np.
oskalpowanie).
TRAUMATOLOGIA - URAZY
MECHANICZNE
Rana kąsana:
układające się w łuki drobne, o kształcie prostokątnym rany
tłuczone, otoczone sińcem, z obrzękiem, stanowiące
odbicie zębów
TRAUMATOLOGIA - URAZY
MECHANICZNE
Rany rąbane:
• stanowią pomost pomiędzy
ranami
tłuczonymi
a
ciętymi.
• W porównaniu z ranami
tłuczonymi:
· są głębsze,
· często połączone z uszkodzeniami
kośćca,
· urozmaicony charakter w zależności
od rodzaju narzędzia.
TRAUMATOLOGIA - URAZY
MECHANICZNE
Rany cięte:
• kształt linijny lub
wrzecionowaty,
• brak otarcia naskórka na
brzegach,
• brzegi równe,
• brak podbiegnięć krwawych
na brzegach i w dnie,
• różna głębokość.
TRAUMATOLOGIA - URAZY
MECHANICZNE
Cechy rany kłutej:
• otwór wkłucia,
• kanał (w tkankach miękkich
może być dłuższy niż długość
narzędzia),
• Ewentualnie otwór wykłucia.
Różnicowanie ran kłutych i ciętych
samobójczych i
zdanych przez osobę drugą
Cechy różnicowe:
• nacięcia i rany próbne wokół rany śmiertelnej,
• obnażenie ciała w okolicy zadania rany samobójczej,
• dostępność dla własnej ręki miejsca zranienia.
TRAUMATOLOGIA
Uszkodzenia ciała inne niż mechaniczne:
•
•
•
•
Chemiczne
Elektryczne
Działanie promieni rtg, radu
Działanie niskiej i wysokiej temperatury
RAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM
Działanie na ludzki organizm zależy od:
- napięcia prądu,
- natężenia,
- częstotliwości,
- oporu tkanek,
- czasu kontaktu,
- drogi przepływu.
RAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM
Zakresy natężenia prądu
stałego
Reakcje fizjologiczne w poszczególnych zakresach
zmiennego
0,1 - 1 mA nieznaczne kurcze mięśni w
podwyższenie
palcach
ciśnienia krwi
1 - 5 m A wstrząśnienia w placach aż
bez wpływu na
do przedramienia
< 80 mA
< 25 mA
rytm pracy serca
5 - 15 mA uwolnienie od kontaktu
i system
jeszcze możliwe
przewodzący
15 - 25 mA samowolne uwolnienie nie
jest już możliwe
dające się znieść natężenie bez utraty
przytomności, podwyższenie ciśnienia
80 - 300 mA
25 - 80 mA
krwi, zaburzenia rytmu serca,
odwracalne zatrzymanie akcji serca,
powyżej 50 mA utrata świadomości
migotanie komór zależne od czasu
działania prądu, z reguły utrata
300 mA - 3-5 A 80 mA - 3-5 A
przytomności (przepływ poniżej 0,3 sek
może nie wywołać migotania)
jak wyżej, arytmia, zatrzymanie akcji
powyżej 5 A
serca, rozdęcie płuc
RAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM
• Aby doszło do porażenia ciało ludzkie musi stać się
częścią obwodu
• Rażenie krokowe (zdarza się na budowach): gdy człowiek
zbliża się do leżącego, zerwanego przewodu wysokiego
napięcia, różnica potencjałów między przesuniętymi w
stosunku do siebie stopami może wynieść wiele tysięcy
woltów, co wystarcza do pokonania oporu izolacyjnego
obuwia i powoduje śmiertelne porażenie prądem.
RAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM
Działanie prądu na organizm ludzki:
- miejscowe,
- ogólne,
Działanie miejscowe polega na wytworzeniu się dużej ilości
ciepła w miejscu zetknięcia przewodnika ze skórą – ilość
ciepła jest wprost proporcjonalna do natężenia prądu, czasu
jego działania i oporu skóry.
Jest to ciepło Joule’a, temperatura przekraczać może nawet
1000 st. C. Jest tym większa, im mniejsza jest powierzchnia
zetknięcia przewodnika z ciałem.
RAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYMDZIAŁANIE OGÓLNE
• Przepływ prądu poraża aparat bodźcotwórczy serca, co
prowadzi do migotania komór lub nagłego zatrzymania akcji
serca.
• Porażenie ośrodków wegetatywnych w mózgu może
spowodować ustanie akcji oddechowej.
• Porażenie mięśni, w tym oddechowych – dłuższy czas
ekspozycji (minuty) przy niższym natężeniu.
RAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYMDZIAŁANIE MIEJSCOWE
znamię prądu
- Może mieć różny wygląd.
-Typowy - to ograniczone zgrubienie naskórka o wzmożonej, skórzastej
konsystencji i zabarwieniu biało-szarawym lub żółtawym. Kształt jest
owalny lub okrągły, czasem z odbiciem kształtu przewodnika.
-Naskórek w obrębie znamienia może lekko odstawać od skóry
właściwej, a centrum znamienia jest zapadnięte w postaci „pępka”.
- Brak jest odczynu zapalnego.
- Przestrzeń między naskórkiem a skórą właściwą nie jest wypełniona
płynem wysiękowym (w odróżnieniu od pęcherza oparzeniowego).
RAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYMDZIAŁANIE MIEJSCOWE
•
-
W obrębie znamienia prądu stwierdza się niekiedy na skórze
inkrustację metalem, związaną z przenikaniem jonów metalu
z przewodnika w głąb skóry. Znamię może np. przybrać
zabarwienie zielono-niebieskawe pod wpływem jonów
miedzi.
Typowe znamiona spotyka się najczęściej na dłoniowej
powierzchni rąk lub podeszwowej powierzchni stóp. Znamię
prądu jest niebolesne, goi się długo, zwykle bez powikłań
ropnych. Jest to utrwalona zmiana skórna, może być nawet
widoczna na zwłokach rozłożonych gnilnie.
RAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYMDZIAŁANIE MIEJSCOWE
- Przy działaniu prądu wysokiego napięcia powstają obrażenia
przypominające rany rąbane, ze zwęgleniem okolicznych
tkanek miękkich, amputacje kończyn, zwęglenie całego ciała.
RAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYMRAŻENIE PIORUNEM
•
•
•
•
Przeciętne natężenie prądu wynosi 20 000 A
Maksimum uderzenia to 220 000 A
Temperatura około 20 000 ° C
Działa także z pewnej odległości
RAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYMRAŻENIE PIORUNEM
„figury piorunowe” w postaci drzewkowato ułożonych pasm koloru
brunatnego, sinawo-czerwonawego lub czerwonego, ustępujących po
uciśnięciu
DZIAŁANIE WYSOKIEJ TEMPERATURYSTOPNIE OPARZENIA
I
Krótkotrwała ekspozycja na działanie miernie rozgrzanego
obiektu: zaczerwienienie skóry z niewielkim obrzękiem.
Zmiana ta goi się bez pozostawienia śladu, względnie
pozostawia brunatnawe przebarwienie skóry
DZIAŁANIE WYSOKIEJ TEMPERATURYSTOPNIE OPARZENIA
II
- Działanie wyższej temperatury lub przedłużony okres
ekspozycji: zniszczenie naskórka i powierzchownych warstw
skóry, z wytworzeniem się pęcherzy wypełnionych płynem
surowiczym o wysokiej zawartości białka. Pęcherze łatwo
ulegają ropnym zapaleniom, ustrój oparzonego traci znaczne
ilości płynów i białka z powodu sączenia surowicy z
obnażonych powierzchni. Gojenie następuje przez
ziarninowanie, z pozostawieniem blizn.
DZIAŁANIE WYSOKIEJ TEMPERATURYSTOPNIE OPARZENIA
III
- Działanie temperatury przekraczającej 100 st. C. - powstaje
głęboka martwica skóry i zakrzepy w naczyniach żylnych,
także poza obszarem oparzenia. Zmiany goją się przewlekle, z
pozostawieniem blizn, nieraz blizn koloidowych.
DZIAŁANIE WYSOKIEJ TEMPERATURYSTOPNIE OPARZENIA
IV
Bezpośrednie działanie płomienia na ciało: dochodzi do
zwęglenia ciała.
CECHY ZAŻYCIOWEGO PRZEBYWANIA
W ATMOSFERZE POŻARU
- wykazaniu obecności hemoglobiny tlenkowęglowej we krwi w
ilości co najmniej kilkunastu %, co dowodzi, że ofiara
oddychała w atmosferze zawierającej tlenek węgla. Badaniu
poddaje się krew z żył głębokich, tlenek węgla dyfunduje
bowiem przez skórę także w zwłokach.
- obecności w drogach oddechowych drobin sadzy i
nadpalonych materiałów, unoszących się podczas pożaru w
powietrzu,
- obecności wokół oczu jasnych smug niezwęglonej skóry spowodowane jest to odruchowym zaciśnięciem oczu przez
człowieka żywego.
- oparzeniu śluzówek jamy ustnej i górnych dróg oddechowych
DZIAŁANIE WYSOKIEJ
Pośmiertne zmiany urazowe:
-
-
linijne pęknięcia skóry, przypominające rany cięte lub rąbane.
Powstają wskutek tego, ze działanie wysokiej temperatury powoduje
kurczenie się (później zwęglenie) skóry, która wskutek tego pęka,
często w okolicy stawów,
linijne pęknięcia kości: wskutek płomienia kości szybko wysychają,
kurczą się i kruszą na drobne fragmenty, przy czym może dojść do
powstania licznych pęknięć, zwłaszcza w obrębie kości płaskich,
rzekomy krwiak nadtwardówkowy: wskutek działania płomienia na
głowę dochodzi do kurczenia się tkanek miękkich i przemieszczania
się płynów, głównie krwi. To może powodować gromadzenie się krwi
w przestrzeni pomiędzy kością a opona twardą. Krwiak taki zawiera
domieszki tłuszczu i ma wygląd tłustej, malinowo-czerwonej
galarety.
.
UDAR CIEPLNY
- oddawanie ciepła jest mniejsze od jego podaży
- często wynik nadmiernej izolacji skóry
- zaburzenie bilansu elektrolitów (utrata NaCl)
- objawy prodromalne: bóle i zawroty głowy, wymioty,
tachykardia, wzrost ciśnienia krwi
- następnie: pobudzenie psychoruchowe, drgawki i objawy
halucynozy
- niewydolność krążenia, zapaść i zgon (czynnościowy)
- wynik sekcji często ujemny lub mało specyficzny
.
UDAR SŁONECZNY
- Podrażnienie opon mózgu w wyniku nadmiernego
nasłonecznienia głowy
- sekcyjnie
zmiany
mało
charakterystyczne:
przekrwienie skóry twarzy, silne przekrwienie i
obrzęk mózgowia, obrzęk z surowiczym wysiękiem
opon miękkich
.
DZIAŁANIE NISKIEJ TEMPERATURY
- Dolna granica temperatury ciała człowieka waha
się od 22 do 24 st. C.
- Ekspozycja człowieka na niską temperaturę
ciała (około 0 st. C. lub poniżej, ale także kilka
stopni powyżej), doprowadza do zmian:
 miejscowych - czyli odmrożeń,
 ogólnych - czyli zamarznięcia lub śmierci z
wychłodzenia.
DZIAŁANIE NISKIEJ TEMPERATURY
Zmiany miejscowe – trzy stopnie odmrożenia:
- zaczerwienienie skóry z obrzękiem; goją się bez
trwałych skutków lub z pozostawieniem
sinawych przebarwień, silnie swędzących w
cieple,
- obrzęki i pęcherze naskórkowe - goją się jak
wyżej,
- martwica tkanek aż do autoamputacji
obwodowych części palców, koniuszka nosa,
uszu itp.
Ochłodzenie - zaburzenia
czynności narządów
• 35°C – splątanie i apatia; intensywny
skurcz naczyń obwodowych; znaczny
wzrost minutowej objętości
oddechowej; drżenie mięśniowe
bardziej intensywne; 3-6-krotny
wzrost podstawowej przemiany
materii;
Ochłodzenie - zaburzenia
czynności narządów
• 30°C – brak reakcji na bodźce
słowne; arytmie nadkomorowe;
zmniejszenie minutowej objętości
oddechowej; zmniejszony odruch
kaszlowy; naprzemienne drżenie i
sztywność mięśni;
Ochłodzenie - zaburzenia
czynności narządów
• 25°C – brak reakcji na bodźce
bólowe; zagrożenie migotaniem
komór; znaczne upośledzenie
oddychania; utrwalona sztywność
mięśni; podstawowa przemiana
materii 50% normy;
Ochłodzenie - zaburzenia
czynności narządów
• 20°C – brak aktywności EEG;
migotanie komór; bezdech; utrwalona
sztywność mięśni; minimalna
termogeneza;
• 15°C – brak aktywności EEG;
asystolia; bezdech; utrwalona
sztywność mięśni; minimalna
termogeneza;
USZKODZENIE POPROMIENNE
Szkodliwe działanie energii jonizującej:
-
Aparaty RTG
Energia atomowa
Pierwiastki promieniotwórcza
Promienie kosmiczne
USZKODZENIE POPROMIENNE
Szkodliwe działanie energii jonizującej:
-
Aparaty RTG
Energia atomowa
Pierwiastki promieniotwórcza
Promienie kosmiczne
Promieniowanie:
- Świetlne
- radiowe
- akustyczne
USZKODZENIE POPROMIENNE –
działanie miejscowe
-
oparzenia
- działanie fototoksyczne i fotoalericzne
(promieniowanie świetlne)
- odcinkowa nekrobioza i martwica (promienie lasera)
USZKODZENIE POPROMIENNE –
działanie ogólnoustrojowe
- rozpad jąder komórkowych
- najbardziej wrażliwe narządy i tkanki o dużym
potencjale odnowy: układ krwiotwórczy, gruczoły
płciowe, nabłonek jelitowy, skóra, śledziona
- objawy prodromalne choroby popromiennej:
wymioty,
biegunka,
utrata
elektrolitów
i
hipoalbuminemia
- piorunująca postać mózgowa choroby popromiennej:
utrata przytomności, obrzęk mózgu, zgon
- Skaza krwotoczna: wynik działania fal akustycznych
SUBSTANCJE ŻRĄCE - KWASY
-
kwas siarkowy
kwas solny stężony
kwas azotowy stężony
związki fluoru (kwas fluorowodorowy)
jod i jego związki
kwas octowy stężony
fenole (kwas karbolowy)