MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO
advertisement
MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Samorząd Województwa Mazowieckiego MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO 2011-2015 Grudzień 2011 Strona 1 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Spis treści I. Wprowadzenie…………………………………………………………………………………………………… 4 Uwarunkowania zdrowia psychicznego. 5 1. Definicje…………………………………………………………………………………………………………… 5 2. Determinanty zdrowia psychicznego ………………………………………………………………………….. 6 3. Konsekwencje występowania zaburzeń psychicznych ………………………………………………….….. 7 4. Otoczenie prawne. ………………………………………………………………………………………………. 7 Zaburzenia zdrowia psychicznego – diagnoza dla Mazowsza. II. 9 1. Charakterystyka populacji województwa mazowieckiego w kontekście determinantów zdrowia psychicznego. ……………………………………………………………………………………………………. 9 2. Epidemiologia zaburzeń psychicznych w województwie mazowieckim ………………………………. 9 Infrastruktura. Dostępność do placówek ochrony zdrowia psychicznego w województwie mazowieckim. 13 III. 1. Placówki dla dorosłych z zaburzeniami psychicznymi……………………………………………………….. 13 2. Placówki dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi. .…………………………………………… 18 3. Placówki dla uzależnionych od alkoholu i współuzależnionych………………………………………….... 20 4. Placówki dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych………………………………………………. 22 IV. Dostępność do wybranych placówek opieki społecznej w województwie mazowieckim udzielających wsparcia osobom z zaburzeniami psychicznymi. 25 V. Analiza SWOT 27 VI. Cele Mazowieckiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. 28 V. 1. I cel strategiczny………………………………………………………………………………………………….. 29 2. II cel strategiczny ………………………………………………………………………………………………… 31 3. III cel strategiczny ……………………………………………………………………………………………….. 32 4. IV cel strategiczny………………………………………………………………………………………………... 34 4.1. Centra Zdrowia Psychicznego…………………………………………………………………………….. 34 4.2. Plan przekształcania dużych szpitali psychiatrycznych w placówki wyspecjalizowane, zapewniające profilowane usługi zdrowotne z jednoczesnym przenoszeniem zadań podstawowej psychiatrycznej opieki stacjonarnej do oddziałów szpitali ogólnych………….. 37 5. V cel strategiczny………………………………………………………………………………………………… 43 6. VI cel strategiczny. ………………………………………………………………………………………………. 46 7. VII cel strategiczny……………………………………………………………………………………………….. 50 Harmonogram realizacji Mazowieckiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego……………. 51 Spis rycin, wykresów, map i tabel. …………………………………………………………………………….. 53 Strona 2 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO ŹRÓDŁA POZYSKIWANYCH DANYCH I INFORMACJI 1. Wydział Zdrowia Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego (sprawozdania Mz i opracowania własne) 2. Wydział Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego (opracowanie własne) 3. Instytut Psychiatrii i Neurologii (Zakłady psychiatrycznej oraz neurologicznej opieki zdrowotnej, Rocznik statystyczny 2008) 4. Mazowiecki Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia (opracowanie własne) 5. Wojewódzki Urząd Pracy (opracowanie własne) 6. „W stronę lepszej psychiatrycznej opieki zdrowotnej” Graham Thornicroft, Michele Tansella, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2010. 7. „Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniem psychicznym Polityka dla Europy”, 2005. 8. Priorytety Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego: Ekspertyza, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2010 9. Prezentacja Pani Wandy Langiewicz z Zakładu Organizacji Ochrony Zdrowia Instytutu Psychiatrii i Neurologii. 10. Raport „Stan Zdrowia Mieszkańców Warszawy w latach 1999-2008”, Urząd Miasta Stołecznego Warszawy. 11. Strona Narodowego Funduszu Zdrowia www.nfz.gov.pl – Informator o zawartych umowach. 12. Strona Wikipedia, wolna encyklopedia http://pl.org/wiki/Polska Strona 3 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Wprowadzenie W dniu 28 grudnia 2010 Rada Ministrów wydała rozporządzenie w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz.U.11.24.128). Zgodnie z tym rozporządzeniem, ustanowiony został Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego określający strategię działań mających na celu ograniczenie występowania zagrożeń dla zdrowia psychicznego, poprawę jakości życia osób z zaburzeniami psychicznymi i ich bliskich oraz zapewnienie dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej. Realizacja Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego przewidziana jest na lata 2011-2015. Celami głównymi Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego są: 1. promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym; 2. zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym; 3. rozwój badań naukowych i systemu informacji z zakresu zdrowia psychicznego. Wydanie rozporządzenia zobowiązuje do intensywnego wdrażania „Programu” i wyraźnie wskazuje na rosnącą rangę zdrowia psychicznego Polaków wśród priorytetów państwa. Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego (NPOZP), którego realizacja została zainicjowana ww. rozporządzeniem nakłada obowiązek tworzenia odpowiednich programów na wszystkich szczeblach samorządu. W wyniku wejścia w życie powyższego rozporządzenia Samorząd Województwa Mazowieckiego powołał Mazowiecką Radę Zdrowia Psychicznego, która została zobligowana do opracowania i koordynowania realizacji Mazowieckiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. Mazowiecki Program Ochrony Zdrowia Psychicznego ma charakter strategiczny i wyznacza kierunki rozwoju opieki nad osobami z zaburzeniami psychicznymi na Mazowszu, w realizację których powinno być zaangażowanych wiele niezależnych podmiotów takich jak organy administracji rządowej, samorządowej wszystkich szczebli oraz organizacje pozarządowe. Należy przyjąć, że Mazowiecki Program Ochrony Zdrowia Psychicznego (MPOZP) będzie realizowany wieloetapowo i wieloośrodkowo. Na starcie Mazowieckiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, zaplanowanego do realizacji w latach 2011-2015, niezbędne jest określenie zasobów (infrastruktury, kadr), którymi dysponują wykonawcy Programu oraz wstępne uzgodnienie i zharmonizowanie niezbędnych do realizacji zadań. Nie mniej ważne jest zbudowanie świadomości potrzeb psychicznych we wszystkich jednostkach samorządowych oraz we wszystkich jednostkach podejmujących działania na rzecz ochrony zdrowia psychicznego na Mazowszu. Program opracowany w oparciu o dostępne dane epidemiologiczne, dane dotyczące zasobów ochrony zdrowia, opieki społecznej oraz sektora zatrudnienia, a także ankiety oraz karty powiatu otrzymane ze starostw z terenu województwa mazowieckiego. Przyjęta forma diagnozy, poza funkcją informacyjną, posłużyła także do aktywizacji samorządów powiatowych do podjęcia działań na rzecz opracowania i wdrożenia lokalnych programów ochrony zdrowia psychicznego. Mazowiecki Program Ochrony Zdrowia Psychicznego rozpoczyna się w momencie reformy systemu ochrony zdrowia i kryzysu ekonomicznego. Tworzy to trudne warunki początkowe dla jego realizacji. W tej sytuacji największą wartością jest obecnie sam fakt jego rozpoczęcia i szansa na stopniowe przewartościowanie postaw wobec spraw psychiatrii. Strona 4 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO I. Uwarunkowania zdrowia psychicznego 1.1. Definicje Mazowiecki Program Ochrony Zdrowia Psychicznego ustanawia model działań służących promocji zdrowia psychicznego, zapobieganiu zaburzeniom psychicznym oraz zapewnieniu osobom z zaburzeniami psychicznymi odpowiedniego dostępu do świadczeń zdrowotnych i opieki społecznej. Realizowanie Mazowieckiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego wymaga sprecyzowania kluczowych pojęć, których program dotyczy. Aby zajmować się działaniami z zakresu zdrowia psychicznego należy ustalić, co dokładnie oznacza termin „zdrowie psychiczne”. Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zdrowie psychiczne jest stanem dobrego samopoczucia, w którym człowiek wykorzystuje swoje zdolności, radzi sobie ze stresem w codziennym życiu, wydajnie i owocnie pracuje oraz jest w stanie wnieść wkład w życie danej wspólnoty. Zdrowie psychiczne można ujmować przez dwa wymiary: pozytywne zdrowie psychiczne – to dobrostan jednostki i takie zasoby, które umożliwiają radzenie sobie z trudnościami i unikanie załamania stanu zdrowia; negatywne zdrowie psychiczne – wiąże się z objawami negatywnymi, określanymi jako psychologiczny dystres i występowaniem zaburzeń psychicznych. Pozytywne zdrowie psychiczne oznacza m.in. rozwijanie swoich mocnych stron, czyli takich kompetencji, które umożliwiają konfrontację i harmonijne przechodzenie przez niepowodzenia, trudności i zagrożenia. W przyjętej przez WHO definicji zdrowia psychicznego, należy podkreślić, iż zdrowie psychiczne jest nieodłączną częścią ogólnego stanu zdrowia. W takim samym stopniu jak zdrowie fizyczne determinuje dobrostan pojedynczych jednostek, rodzin, wspólnot, społeczeństw. Zaburzenia, które utrudniają jednostce samodzielne funkcjonowanie mogą stanowić zaburzenia psychiczne. Zgodnie z definicją WHO pod pojęciem zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania rozumie się schorzenia o charakterze klinicznym objawiające się zmianami w myśleniu, nastroju lub zachowaniu związanymi z problemami osobistymi i/lub upośledzonym funkcjonowaniem. Dla zaburzeń tych charakterystyczne jest występowanie nienaturalnych myśli, emocji, zachowań i relacji z innymi osobami. Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania stanowią wyodrębnioną grupę chorób, oznaczoną literą F. Raport z 2001 r. Światowej Organizacji Zdrowia, odnoszący się do kwestii zdrowia psychicznego „Zdrowie psychiczne, nowe rozumienie, nowa nadzieja”, wśród zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania wymienia jako najczęściej występujące: depresję schizofrenię zaburzenia zachowania zaburzenia związane ze spożywaniem alkoholu i narkotyków samookaleczenia. Z kolei ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. Nr 111, poz. 535) definiuje osoby z zaburzeniami psychicznymi jako: osoby chore psychicznie (wykazujące zaburzenia psychotyczne), upośledzone umysłowo, wykazujące inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub socjalnych. Strona 5 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO 1.2. Determinanty zdrowia psychicznego Według raportu WHO większość zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowań powodują interakcje pomiędzy czynnikami biologicznymi, psychologicznymi oraz socjalnymi. Oznacza to, że w ciągu trwania życia człowieka, predyspozycje genetyczne oraz czynniki otaczające determinują zdolność jednostki do zapadania na powyższe choroby. Wpływ poszczególnych grup czynników na zdrowie psychiczne pokazuje ryc. 1. Ryc. 1. Interakcje pomiędzy czynnikami biologicznymi, psychologicznymi oraz socjalnymi. Źródło: Raport WHO z 2001 r. „Zdrowie psychiczne, nowe rozumienie, nowa nadzieja”. Oznaczenia: Biological factors – czynniki biologiczne, psychological factors –czynniki psychologiczne, social factors – czynniki socjalne. Raport WHO zwraca szczególną uwagę na rolę czynników socjalnych w uwarunkowaniu powstawania zaburzeń psychicznych. Jako priorytetowe wymieniane są: ubóstwo – a zwłaszcza niski status społeczny niski poziom wykształcenia płeć żeńska w przypadku nerwic i depresji (częstym powodem są zmiany hormonalne w organizmie, np. na skutek macierzyństwa, ale też większe narażanie na przemoc domową, nadużywanie leków psychotropowych) wiek dziecięcy i starczy (rozwój emocjonalny w dzieciństwie ma znaczny wpływ na występowanie zaburzeń psychicznych w wieku dorosłym, u ludzi starszych zwiększa się tendencja do zapadania na zaburzenia psychiczne, zwłaszcza na depresję), sytuacje konfliktów i katastrof, czynniki rodzinne i środowiskowe (utrata małżonka, utrata pracy, relacje rodzinne) choroby o dużym zagrożeniu dla zdrowia/życia (nowotwory, AIDS). Strona 6 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO 1.3. Konsekwencje występowania zaburzeń psychicznych Konsekwencje występowania zaburzeń psychicznych można rozpatrywać dwutorowo. Z jednej strony badane mogą być skutki oddziaływania tych chorób na społeczeństwo, może to być społeczność np. na poziomie powiatu, województwa, kraju, z drugiej strony analizować można wpływ choroby na konkretną jednostkę, pod względem jej możliwości samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie i możliwości pełnienia codziennych ról społecznych. Z całą pewnością w wymiarze globalnym zaburzenia psychiczne prowadzą do obniżenia dobrostanu i jakości życia społeczeństwa, ale stanowią też obciążenie dla gospodarki i finansów publicznych. W Polsce koszty problemów (zdrowotnych i społeczno ekonomicznych) związanych z brakiem zdrowia psychicznego szacuje się na 3%-4% produktu krajowego brutto. Dla jednostki zaburzenia psychiczne wiążą się najczęściej z utratą pracy albo spadkiem jej wydajności, obniżeniem statusu socjoekonomicznego, marginalizacją oraz wykluczeniem społecznym chorego ale tez osób z jego rodziny, zwiększeniem narażenia na ryzyko wystąpienia przestępczości, wypadku drogowego, przemocy w rodzinie, zaniedbywania dzieci, bezdomności lub popełnienia samobójstwa. 1.4. Otoczenie prawne Perspektywa międzynarodowa Prawo do zdrowia i zdrowia psychicznego uwzględniono w wielu deklaracjach i konwencjach ONZ. Deklaracja ONZ dotycząca Praw Osób z Chorobą Psychiczną stwierdza, że ich podstawowym prawem jest to, że nie będą dyskryminowane z powodu choroby psychicznej. Istotnym dokumentem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), odnoszącym się do kwestii zdrowia psychicznego, był opublikowany w 2001 r. doroczny raport pt. „Zdrowie psychiczne, nowe rozumienie, nowa nadzieja”. Przypomina on trzy podstawowe zasady dotyczące ochrony zdrowia psychicznego, wprowadzone przed 10 laty przez Organizację Narodów Zjednoczonych (ONZ): 1. niedopuszczalność dyskryminacji jednostki z powodu choroby psychicznej, 2. każdy pacjent winien mieć prawo leczenia i opieki w swoim własnym środowisku, 3. każdy pacjent winien mieć prawo leczenia w najmniej ograniczającym środowisku, z zastosowaniem najmniej ograniczającego i ingerującego w jego osobowość i leczenia. Wymieniony Raport podkreśla powszechny charakter zaburzeń neuropsychicznych, które na przestrzeni życia osobniczego dotykają co czwartego człowieka, a także znaczący udział tych schorzeń w tzw. Globalnym Obciążeniu Chorobami (odpowiadającego poziomowi inwalidyzacji, tzw. DALYs) – wskaźnik dla Świata w 2000 roku wyniósł 12%, a dla Europy 20%. W 2005 roku reprezentanci ministerstw 43 krajów europejskiego regionu WHO uczestniczący wraz z przedstawicielami Komisji Europejskiej i Rady Europy w Europejskiej Konferencji Ochrony Zdrowia Psychicznego, zwołanej przez Europejskie Biuro Regionalne WHO w Helsinkach przyjęli deklarację w sprawie ochrony zdrowia psychicznego, której główne tezy są następujące: „kraje europejskie zobowiązują się w ciągu następnych 5-10 lat opracować, wprowadzić i ocenić, taką politykę i ustawodawstwo, które pozwolą na poprawę dobrego samopoczucia psychicznego całej populacji, pozwolą stworzyć warunki do zapobiegania zaburzeniom psychicznym i wreszcie pozwolą na dobre funkcjonowanie społeczne i osobiste ludzi doświadczających problemów psychicznych”. Kolejnym ważnym krokiem było ogłoszenie przez Komisję Europejską w październiku 2005 r. tzw. Zielonej Księgi w sprawie poprawy zdrowia psychicznego ludności - myśli proponującej strategię zdrowia psychicznego dla Unii Europejskiej. Dokument ten nawiązuje do Deklaracji Helsińskiej i jest realizacją zapisów Deklaracji w Unii Strona 7 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Europejskiej. Zielona Księga wymienia następujące zadania ważne dla reformowania polityki ochrony zdrowia psychicznego w krajach Unii: wspieranie zdrowia psychicznego wszystkich ludzi, czyli promocja zdrowia psychicznego; zapobieganie złemu stanowi zdrowia psychicznego, czyli działania profilaktyczne podejmowane wobec grup narażonych na zagrożenia dla zdrowia psychicznego; poprawa jakości życia ludzi chorych i niepełnosprawnych psychicznie poprzez integrację społeczną oraz ochronę ich praw i godności; opracowanie zasad budowania informacji, współpracy w zakresie badań naukowych i upowszechniania wiedzy na temat zdrowia psychicznego miedzy krajami Unii Europejskiej. W 2008 roku podczas Konferencji w sprawie zdrowia psychicznego w Brukseli zainaugurowany został Europejski Pakt na rzecz Zdrowia i Dobrostanu Psychicznego. Pakt Stanowi wezwanie do działania w duchu partnerstwa i uwzględnia wyzwania wiążące się z kwestiami zdrowia psychicznego. W jego ramach proponuje się zgromadzenie wiedzy z całej unii Europejskiej w celu wypracowania wspólnych zaleceń dotyczących działania w pięciu głównych obszarach: zapobieganie samobójstwom i depresji, zdrowie psychiczne wśród młodzieży i w kontekście edukacji, zdrowie psychiczne w środowisku zawodowym, zdrowie psychiczne ludzi starszych, zwalczanie uprzedzeń i wykluczenia społecznego. Polskie programy są obecnie harmonizowane z Paktem na Rzecz Zdrowia i Dobrostanu psychicznego (European Pact for Mental Heath and Well-being) z 2008 roku, który zawiera ww. priorytetowe obszary dla Unii Europejskiej. Głównym priorytetem polityki europejskiej dotyczącej promocji zdrowia jest opracowanie w każdym z krajów członkowskich Unii Europejskiej Planu Działania obejmującego profilaktykę i promocję zdrowia psychicznego oraz uwzględniającego niezbędne potrzeby danego państwa. Perspektywa krajowa Prawo do ochrony zdrowia uważa się za prawo konstytucyjne, tj. expressis verbis wyrażone w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w której to w art. 68 ust. 1 zapisano, że każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Podstawowym polskim aktem prawnym wyznaczającym najważniejsze obszary działania w ochronie zdrowia psychicznego jest ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, z późn. zm.). Celem ustawy jest zapewnienie właściwej gwarancji poszanowania praw i godności obywatelskich, wśród których zdrowie psychiczne zajmuje kluczową pozycję. Kluczowym aktem wykonawczym do ww. ustawy jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 24, poz. 128). Dla przełożenia realizacji problemów zdrowia psychicznego istotne znaczenie mają także dwie ustawy dotyczące zagadnień związanych z uzależnieniami: ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473, z późn. zm.) ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. z 2005 r. Nr 179, poz. 1485, z późn. zm.) Na ich podstawie opracowano wieloletnie prognozy działań zmierzające do ograniczenia podaży i rozwiązywania problemów związanych z nadużywaniem alkoholu i innych substancji psychoaktywnych. Strona 8 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO II. Zaburzenia zdrowia psychicznego – diagnoza dla Mazowsza 2.1. Charakterystyka populacji województwa mazowieckiego względem determinantów zdrowia psychicznego Województwo mazowieckie położone jest w środkowo – wschodniej części Polski. Sąsiaduje z sześcioma województwami: warmińsko – mazurskim, podlaskim, lubelskim, świętokrzyskim, łódzkim i kujawsko – pomorskim. Zgodnie z podziałem administracyjnym kraju w województwie wydzielono 37 powiatów ziemskich i 5 miast na prawach powiatu (Płock, Radom, Siedlce, Ostrołęka, Warszawa) oraz 314 gmin, w tym 35 miejskich, 50 miejsko – wiejskich i 229 wiejskich. Województwo mazowieckie jest największe w kraju zarówno pod względem zajmowanego 2 obszaru – 35,6 tys. km co stanowi 11,4% powierzchni Polski, jak i liczby ludności, która wynosiła pod koniec roku 2009 5 213 855 osób, z czego 2 494 570 osób stanowili mężczyźni, a 2 719 285 osób kobiety. 64, 6% ogółu ludności mieszka w miastach, głównym skupiskiem jest aglomeracja warszawska (ponad 2,8 mln osób). Jest to region o najmniejszym w kraju bezrobociu i największej liczbie zatrudnionych (ponad 2,5 mln osób). Statystyczny pracujący mieszkaniec ma nieco ponad 36 lat; jest lepiej wykształcony i zarabia więcej niż osoby zamieszkałe w innych częściach kraju. W województwie mazowieckim przeciętna liczba osób w gospodarstwie domowym w roku 2009 wynosiła 2,74, a przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę wynosił 1438, 73 zł. Ogólnie, w 2009 na Mazowszu było zatrudnionych 2 256 701 osób, w tym 1 737 292 osób w sektorze prywatnym. Natomiast w tym samym roku zarejestrowano 224 480 osób bezrobotnych, w tym 116 530 mężczyzn. W 2008 roku z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w województwie mazowieckim zmarło 366 osób, z czego 306 osób stanowili mężczyźni. Zgony te były spowodowane używaniem środków psychoaktywnych. Dokonanych zamachów samobójczych zarejestrowanych przez policję w roku 2009 było 593, z czego 504 dokonanych przez mężczyzn. 2.2. Epidemiologia zaburzeń psychicznych w województwie mazowieckim Z analizy danych za 2008 rok, dokonanej przez Mazowiecki Urząd Wojewódzki, dotyczących chorobowości i zapadalności na zaburzenia psychiczne (bez uzależnień) na tle całego kraju wynika, że chorobowość ogółem w województwie mazowieckim jest mniejsza niż w skali całego kraju. Jednak w grupach wiekowych skrajnych tzn. 0-18, 19-29 oraz 65 i więcej lat jest wyższa niż w Polsce. Natomiast wskaźnik zapadalności ogółem kształtuje się na zbliżonym poziomie zarówno dla Mazowsza jak i Polski. Chorobowość jak i zapadalność związane z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi używaniem substancji psychoaktywnych są znacząco wyższe w województwie mazowieckim niż w kraju, zarówno w ujęciu ogólnym jak i w poszczególnych grupach wiekowych. W przypadku zaburzeń psychicznych spowodowanych używaniem alkoholu sytuacja epidemiologiczna w województwie mazowieckim jest nieznacznie korzystniejsza niż w skali kraju. Wskaźnik zapadalności ogółem jest porównywalny do wartości dla Polski, przy czym w grupie wiekowej 19-29 wyższy niż w kraju. Według danych pochodzących ze sprawozdań MZ - 15 w 2009 r. z powodu zaburzeń psychicznych (bez uzależnień) leczonych ogółem tj. zarejestrowanych w bieżącym roku jak i przeniesionych z lat poprzednich a leczących się w danym roku było 155 799 osób. Mężczyźni stanowili 40,4% ogółu leczonych. Chorobowość czyli liczba pacjentów na 10 000 ludności ogółem lub w omawianej grupie wiekowej populacji ogółem na Mazowszu wyniosła 298,3. W wieku 0 - 18 leczyło się 23 006 osób co daje chorobowość 220,8. Liczba pacjentów w grupie 19 - 29 lat wyniosła 25 114 – chorobowość 286,7, w wieku 30 - 64 leczyło się 81 608 – chorobowość to 320,4, w wieku 65 i więcej leczyło się 26 071 pacjentów – chorobowość to 344,0. Strona 9 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Zapadalność liczba pacjentów, którzy podjęli leczenie w opiece ambulatoryjnej po raz pierwszy w życiu na 10 000 ludności ogółem lub w omawianej grupie wiekowej populacji ogółem na Mazowszu wyniosła 80,3. W wieku 0 - 18 lat wyniosła 74,9, w wieku 19 - 29 zapadalność 96,0, w wieku 30 - 64 19475 zapadalność wyniosła 76,4, natomiast w wieku 65 i więcej zapadalność 82,6. Wśród leczonych po raz pierwszy w województwie mężczyźni stanowili 39,5%. Z powodu zaburzeń psychicznych spowodowanych używaniem środków psychoaktywnych leczonych ogółem było 7 774 osób. Mężczyźni stanowili 65,2%. Chorobowość wyniosła ogółem 14,8. W wieku 0 - 18 leczyło się 1 363 osób co daje chorobowość 13,0. Liczba pacjentów w grupie 19 - 29 lat wyniosła 3 160 – chorobowość 36,0, w wieku 30 64 leczyło się 3 017 osób – chorobowość to 11,8, w wieku 65 i więcej lat leczyło się 234 pacjentów – chorobowość 3,0. Zapadalność ogółem na Mazowszu wyniosła 6,1 – w wieku 0 - 18 lat wyniosła 7,5, w wieku 19 - 29 zapadalność 14,0, w wieku 30 - 64 zapadalność wyniosła 4,2, natomiast w wieku 65 i więcej lat zapadalność 1,1. Z liczby leczonych po raz pierwszy mężczyźni stanowili 65,6%. Z powodu zaburzeń psychicznych spowodowanych używaniem alkoholu liczba leczonych ogółem wyniosła 24 562 osób. Mężczyźni stanowili 81,6% ogółu leczonych. Chorobowość wyniosła ogółem 47,0. W wieku 0 - 18 leczyło się 88 osób co daje chorobowość 0,8. Liczba pacjentów w grupie 19 - 29 lat wyniosła 3 376 – chorobowość 38,5, w wieku 30 - 64 leczyło się 20 091 osób – chorobowość to 78,8, w wieku 65 i więcej leczyło się 1 007 pacjentów – chorobowość 13,2. Zapadalność ogółem na Mazowszu wyniosła 22,2. W wieku 0 - 18 lat zapadalność 0,6, w wieku 19 - 29 zapadalność wyniosła 22,8, w wieku 30 - 64 zapadalność równała się 36,1, natomiast w wieku 65 i więcej zapadalność wyniosła 4,3. Z liczby pacjentów pierwszorazowych mężczyźni stanowili 81,2%. Częstotliwość występowania zaburzeń psychicznych w poszczególnych grupach wiekowych pokazują wykresy 1-4. Wykres 1. Najczęstsze zaburzenia psychiczne u osób w wieku 0 - 18 lat w województwie mazowieckim w 2009 r. Zespoły behawioralne związane z zaburzeniami odżywiania Nieokreślone zaburzenia Upośledzenie umysłowe Pozostałe zaburzenia rozwoju psychicznego Zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i somatoformiczne Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym Strona 10 z 53 1 108 1 498 1 748 Całościowe zaburzenia rozwojowe liczba leczonych 520 0 2 389 3 412 7 569 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 7 000 8 000 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Wykres 2. Najczęstsze zaburzenia psychiczne u osób w wieku 19-29 lat w województwie mazowieckim w 2009 r. Inne zaburzenia psychotyczne i urojeniowe /bez afektywnych i schizofrenii 1 031 Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych 1 393 Upośledzenie umysłowe 1 563 Depresje nawracające i zaburzenia dwubiegunowe 1 875 Epizody afektywne 1 985 3 086 Schizofrenia Zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i somatoformiczne 7 943 0 liczba leczonych 00 10 00 20 00 30 00 40 00 50 00 60 00 70 00 80 00 90 Wykres 3. Najczęstsze zaburzenia psychiczne u osób w wieku 30 - 64 lat w województwie mazowieckim w 2009 r. Organiczne zaburzenia niepsychotyczne 3 688 Inne zaburzenia psychotyczne i urojeniowe /bez afektywnych i schizofrenii/ 4 190 Organiczne zaburzenia psychotyczne 5 182 Depresje nawracające i zaburzenia dwubiegunowe 9 002 Epizody afektywne 9 086 12 210 Schizofrenia Strona 11 z 53 00 0 30 00 0 25 00 0 20 00 0 15 00 0 10 00 0 24 570 5 liczba leczonych 0 Zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i somatoformiczne MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Wykres 4. Najczęstsze zaburzenia psychiczne u osób w wieku powyżej 65 lat w województwie mazowieckim w 2009 r. Inne zaburzenia psychotyczne i urojeniowe /bez afektywnych i schizofrenii/ 1 231 Epizody afektywne 2 573 Depresje nawracające i zaburzenia dwubiegunowe 2 949 Schizofrenia 3 115 Organiczne zaburzenia niepsychotyczne 3 478 Zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i somatoformiczne 4 327 Źródło: Mazowiecki Urząd Wojewódzki Strona 12 z 53 00 0 6 00 0 5 00 0 4 00 0 3 00 0 2 00 0 4 838 1 liczba leczonych 0 Organiczne zaburzenia psychotyczne MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO III. Infrastruktura. Dostępność do placówek ochrony zdrowia psychicznego w województwie mazowieckim Założenia Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, w tym zalecane wskaźniki dostępności w psychiatrycznej opiece zdrowotnej, odnoszą się do świadczeń udzielanych w warunkach stacjonarnych, oddziału dziennego oraz w warunkach ambulatoryjnych. Wskaźniki te określają dostępność poszczególnych placówek względem danej wielkości populacji. Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego (NPOZP) wyróżnia 4 grupy placówek psychiatrycznej opieki zdrowotnej: placówki dla dorosłych z zaburzeniami psychicznymi, placówki dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi, placówki dla uzależnionych od alkoholu i współuzależnionych oraz placówki dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych. Program przewiduje także powołanie Centrów Zdrowia Psychicznego, które zostaną omówione w dalszej części. Według założeń NPOZP każda grupa placówek powinna udzielać świadczeń we wszystkich trzech trybach: stacjonarnym, dziennym oraz ambulatoryjnym. Wymagana dostępność do świadczeń psychiatrycznej opieki zdrowotnej jest różna w poszczególnych grupach placówek. Poniższe dane zostały opracowane przez Mazowiecki Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia na podstawie umów zawartych ze świadczeniodawcami w 2011 roku. 3.1. Placówki dla dorosłych z zaburzeniami psychicznymi Poradnia – założenia to 1 poradnia na 50 tys. mieszkańców czynna codziennie w każdym powiecie lub dzielnicy dużego miasta. Na rok 2011 Mazowiecki Oddział Wojewódzki NFZ podpisał umowy ze 123 świadczeniodawcami realizującymi świadczenia w 144 poradniach dla dorosłych w zakresie: a. zdrowia psychicznego (122 poradnie) b. leczenia nerwic (4 poradnie) c. świadczeń psychologicznych (16 poradni) d. świadczeń seksuologicznych i patologii współżycia ( 2 poradnie). Aktualny wskaźnik liczby poradni na 50 tys. mieszkańców wynosi 1,4. Poradnie świadczeń zdrowia psychicznego zostały zakontraktowane w każdym powiecie województwa mazowieckiego, a na terenie m. st. Warszawy w każdej dzielnicy. Wskaźnik dostępności poradni dla osób dorosłych z zaburzeniami psychicznymi przedstawia mapa 1. Strona 13 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Mapa 1. Wskaźnik dostępności poradni dla osób dorosłych z zaburzeniami psychicznymi. Strona 14 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Oddziały dzienne – założenia to 3 miejsca na 10 tys. mieszkańców co najmniej 1 w mieście powyżej 70 tys. mieszkańców. Podpisano 19 umów ze świadczeniodawcami realizującymi świadczenia w 27 oddziałach dziennych psychiatrycznych (ogólnych dla dorosłych, rehabilitacyjnych oraz geriatrycznych). Łącznie ww. świadczeniodawcy realizują świadczenia na bazie 575 miejsc opieki dziennej, co daje obecnie wskaźnik 1,2 miejsca na 10 tys. mieszkańców województwa mazowieckiego. W celu spełnienia wymagań określonych rozporządzeniem w województwie mazowieckim powinno funkcjonować dodatkowo ok. 992 miejsc opieki dziennej. Oddziały dzienne zgodnie z zaleceniami określonymi rozporządzeniem powinny funkcjonować w każdym mieście powyżej 70 tys. mieszkańców tj. w województwie mazowieckim w Siedlcach, Radomiu, Płocku i w Warszawie . Brak jest świadczeniodawców realizujących ww. świadczenia w miastach Radom i Siedlce, jak również nie zabezpieczono ich w powiatach sąsiadujących. Dzienne odziały psychiatryczne (ogólne) zlokalizowane są w Warszawie, Pruszkowie, Płońsku, Płocku i Żurominie. Zespoły środowiskowe – założenia to 1 zespół na 50 tys. mieszkańców realizujący od 1 do 3 wizyt tygodniowo. Mazowiecki Oddział Wojewódzki podpisał 9 umów w zakresie zespołów środowiskowych. Wskaźnik liczby zespołów wynosi 0,09 na 50 tys. mieszkańców, przy zalecanym wskaźniku dostępności 1 na 50 tys. mieszkańców. W celu spełnienia wymagań określonych rozporządzeniem w województwie mazowieckim powinno funkcjonować dodatkowo 96 zespołów środowiskowych. Zespoły interwencji kryzysowych i pomocy doraźnej – założenia to 1 zespół w miastach powyżej 200 tys. mieszkańców. Mazowiecki Oddział Wojewódzki NFZ podpisał 16 umów w zakresie pomocy doraźnej (izba przyjęć). Ww. zespoły zgodnie z zaleceniami określonymi rozporządzeniem powinny funkcjonować w każdym mieście powyżej 200 tys. mieszkańców tj. w województwie mazowieckim w Radomiu i Warszawie. Ww. formy opieki zostały zakontraktowane we wskazanych miastach, jak również w innych 10 powiatach. Hostel – założenia to 0,2 miejsca na 10 tys. mieszkańców. Mazowiecki Oddział Wojewódzki NFZ podpisał 1 umowę w zakresie hostelu świadczeń dla osób dorosłych z zaburzeniami psychicznymi (3 miejsca). Wskaźnik liczby miejsc na 10 tys. zalecanym wskaźniku dostępności 0,2 na 10 tys. rozporządzeniem na Mazowszu mieszkańców wynosi 0,01 przy mieszkańców. W celu spełnienia wymogów określonych powinno funkcjonować dodatkowo ok. 97 miejsc w hotelach dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Oddziały opiekuńcze (ZPO, ZOL) – założenia to 1-2 łóżka na 10 tys. mieszkańców. Mazowiecki Oddział Wojewódzki NFZ podpisał 6 umów w zakresie świadczeń opiekuńczo-leczniczych psychiatrycznych dla dorosłych. Łącznie ww. świadczeniodawcy realizują świadczenia na 640 łóżkach opieki długoterminowej, co daje wskaźnik 1,2 łóżka na 10 tys. mieszkańców województwa mazowieckiego. Minimalny wskaźnik określony rozporządzeniem wynosi 1-2 łóżka na 10 tys. mieszkańców. Rozmieszczenie placówek dla dorosłych z zaburzeniami psychicznymi w województwie mazowieckim przedstawia Tabela 1. Strona 15 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Tabela 1. Placówki dla dorosłych z zaburzeniami psychicznymi wg powiatów województwa mazowieckiego – oddziały opiekuńcze (ZOL, ZPO). Lp. Powiaty województwa mazowieckiego Liczba oddziałów Liczba łóżek 1 Gostyniński 1 60 2 Miński 1 42 3 Płoński 1 132 4 Pruszkowski 1 137 5 Radom 1 135 6 Wołomiński 1 134 RAZEM 6 640 Oddziały psychiatryczne szpitalne – założenia to 4 łóżka na 10 tys. mieszkańców równomiernie jak najbliżej miejsca zamieszkania pacjenta, w miastach lub dzielnicach powyżej 80 tys. mieszkańców; optymalna lokalizacja w szpitalach ogólnych. Mając na uwadze liczebność populacji Mazowsza wynika, ze wymagana jest ilość 2140 łóżek w psychiatrycznych oddziałach szpitalnych. Mazowiecki Oddział Wojewódzki NFZ na rok 2011 podpisał 18 umów ze świadczeniodawcami realizującymi świadczenia w 56 oddziałach opieki psychiatrycznej stacjonarnej w zakresie: Leczenia zaburzeń nerwicowych (4 oddziały) Świadczeń psychiatrycznych dla chorych somatycznie (4 oddziały) Świadczeń psychiatrycznych dla dorosłych (38 oddziałów) Świadczeń psychiatrycznych dla przewlekle chorych (2 oddziały) Świadczeń psychogeriatrycznych (4 oddziały) Świadczeń rehabilitacji psychiatrycznej (3 oddziały) Świadczeń w psychiatrii sądowej w warunkach wzmożonego zabezpieczenia (1 oddział). Łącznie w/w świadczeniodawcy realizują świadczenia na 2 306 łóżkach opieki stacjonarnej, co daje wskaźnik 4,4 łóżka na 1o tys. mieszkańców województwa mazowieckiego. Oddziały psychiatryczne zgodnie z zaleceniami określonymi w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego powinny funkcjonować w mieście powyżej 80 tys. mieszkańców tj. w Radomiu, Płocku i Warszawie. Wskaźnik przedstawia się następująco: - w mieście Radom: 18,5 łóżka na 10 tys mieszkańców miasta - w mieście Płock: 2,4 łóżka na 10 tys. mieszkańców miasta - w mieście st. Warszawa: 3,7 łóżka na 10 tys. mieszkańców miasta Ogólnie MOW NFZ na zakontraktował świadczenia z zakresu psychiatrycznej opieki stacjonarnej w 13 powiatach na terenie Mazowsza. Tabela 2 przedstawia lokalizację oddziałów psychiatrycznych ogólnych wraz z liczbą łóżek na tych oddziałach na Mazowszu. Dane zamieszczone w Tabeli 2 pokazują, ze dostępność świadczeń psychiatrycznych dla dorosłych nie jest równomierna na Mazowszu. Na terenie 30 powiatów ziemskich nie znajdują się żadne placówki udzielające świadczeń na ogólnych oddziałach psychiatrycznych. Strona 16 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Tabela 2. Lokalizacja oddziałów psychiatrycznych ogólnych w województwie mazowieckim. Lp. Nazwa szpitala Powiat Szpital ogólny/psychiatryczny Liczba łóżek na oddziale psychiatrycznym ogólnym 1 Specjalistyczny Szpital Wojewódzki w Ciechanowie Ciechanowski ogólny 30 2 Wojewódzki Samodzielny Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej im. prof. Eugeniusza Wilczkowskiego w Gostyninie Gostyniński psychiatryczny 152 3 Mazowieckie Specjalistyczne Centrum Zdrowia im. prof. Jana Mazurkiewicza w Pruszkowie Pruszkowski psychiatryczny 397 4 Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Przasnyszu Przasnyski ogólny 26 5 Zespół Opieki Zdrowotnej "Szpitala Powiatowego" w Sochaczewie Sochaczewski ogólny 116 6 Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych "Drewnica" SPZOZ Wołomiński psychiatryczny 203 7 Samodzielny Wojewódzki Publiczny Zespół Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej im. dr. Barbary Borzym w Radomiu m. Radom psychiatryczny 300 8 Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Siedlcach m. Siedlce ogólny 35 m. Warszawa psychiatryczny 214 9 Instytut Psychiatrii i Neurologii 10 Mazowiecki Szpital Wojewódzki w Warszawie Sp. z o.o. m. Warszawa ogólny 41 11 Samodzielny Wojewódzki Zespół Publicznych Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej w Warszawie m. Warszawa psychiatryczny 220 12 Szpital Bielański im. ks Jerzego Popiełuszki Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej m. Warszawa ogólny 27 13 Szpital Wolski im. dr Anny Gostyńskiej SPZOZ m. Warszawa ogólny 18 14 Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Płocki ZOZ" m. Płock ogólny 30 15 Wojskowy Instytut Medyczny m. Warszawa ogólny 29 RAZEM łóżek ogólnopsychiatrycznych 1838 Źródło: rejestrzoz.gov.pl Strona 17 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Tabela 2. Lokalizacja oddziałów psychiatrycznych innych niż ogólne w pozostałych podmiotach leczniczych w województwie mazowieckim. Lp. Nazwa szpitala Podmiot tworzący Rodzaj oddziału o profilu psychiatrycznym Liczba łóżek na oddziale psychiatrycznym 1 Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Lipsku Powiat lipski Oddział psychiatryczny dla przewlekle chorych 40 2 Samodzielny Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej im. dr Józefa Psarskiego w Ostrołęce Województwo Mazowieckie Oddział psychiatryczny dla chorych somatycznie 24 3 Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Specjalistyczny Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w Otwocku MSWiA Oddział leczenia zaburzeń nerwicowych 51 3.2. Placówki dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi Poradnia – założenia to 1 poradnia w powiecie lub na kilka powiatów 150 tys. mieszkańców czynna codziennie. Mazowiecki Oddział Wojewódzki NFZ podpisał umowy z 33 świadczeniodawcami realizującymi świadczenia w 41 poradniach w zakresie: zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży (30 poradni) świadczeń psychologicznych (1 poradnia) świadczeń dla osób z autyzmem dziecięcym lub innymi całościowymi zaburzeniami rozwoju (10 poradni). Wskaźnik liczby poradni na 150 tys. mieszkańców wynosi 1,2 przy zalecanym wskaźniku dostępności 1 poradnia na 150 tys. mieszkańców. Poradnie świadczeń zdrowia psychicznego dla dzieci zostały zakontraktowane na Mazowszu w każdym byłym mieście wojewódzkim, a na terenie m.st. Warszawy w każdej dzielnicy. Dostępność poradni psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży w powiatach woj. mazowieckiego przedstawia Tabela 3. Tabela 3. Liczba poradni psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży w powiatach woj. mazowieckiego. Lp Powiat 1 Ciechanowski 1 1,7 2 Garwoliński 1 1,4 3 Ostrołęcki 1 1,8 4 Ostrołęka 2 5,6 5 Otwocki 1 1,2 6 Piaseczyński 1 0,9 7 Płock 2 2,4 8 Płoński 1 1,7 9 Pruszkowski 1 1 10 Radom 4 2,7 11 Siedlce 2 3,9 12 Warszawa Strona 18 z 53 Wskaźnik liczby poradni na 150 tys mieszkaoców Liczba poradni 22 1,9 13 Wołomiński 2 1,4 RAZEM 41 1,2 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Oddziały dzienne – założenia to 1 miejsce na 10 tys. mieszkańców. Podpisano 4 umowy ze świadczeniodawcami realizującymi świadczenia w 6 oddziałach dziennych psychiatrycznych. Łącznie ww. świadczeniodawcy realizują świadczenia na 102 miejscach opieki dziennej, co daje wskaźnik 0,2 miejsca na 10 tys. mieszkańców województwa mazowieckiego. W celu spełnienia wymagań określonych rozporządzeniem w województwie mazowieckim powinno funkcjonować dodatkowo ok. 420 miejsc opieki dziennej dla dzieci i młodzieży. Oddziały dzienne zlokalizowane są w powiecie otwockim, w Radomiu oraz w Warszawie. Zespoły środowiskowe – założenia to 1 zespół na 150 tys. mieszkańców realizujący od 1 do 3 wizyt tygodniowo. Mazowiecki Oddział Wojewódzki NFZ nie podpisał odrębnych umów w zakresie zespołów środowiskowych dla dzieci i młodzieży. W celu spełnienia wymagań określonych rozporządzeniem (1 zespół na 150 tys. mieszkańców) w województwie mazowieckim powinno funkcjonować ok. 35 zespołów środowiskowych dla dzieci i młodzież, które zostały zakontraktowane zgodnie z zaleconymi wskaźnikami dostępności określonymi rozporządzeniem. Oddziały szpitalne – założenia to 0,4 łóżka na 10 tys. mieszkańców rozlokowane równomiernie. Podpisano 6 umów ze świadczeniodawcami realizującymi świadczenia w zakresie świadczeń psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży (w tym ze jeden podmiot uległ likwidacji, w wyniku której został utworzony NZOZ) . Na chwilę obecną oddziały szpitalne dla dzieci i młodzieży zlokalizowane są w: Instytucie Psychiatrii I Neurologii Mazowieckim Centrum Rehabilitacji i Terapii Neuropsychiatrycznej w Garwolinie Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Mazowieckiego Centrum Neurorehabilitacji i Psychiatrii w Zagórzu Samodzielnym Publicznym Dziecięcym Szpitalu Klinicznym Samodzielnym Wojewódzkim Publicznym Zespole Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej im. Barbary Borzym w Radomiu Łącznie ww. świadczeniodawcy realizują świadczenia na 167 łóżkach opieki stacjonarnej, co daje wskaźnik 0,4 łóżka na 10 tys. mieszkańców województwa mazowieckiego. Na terenie Mazowsza funkcjonuje dwie placówki dedykowana wyłącznie dzieciom i młodzieży - w Zagórzu oraz Garwolinie. Pozostałe oddziały funkcjonują w strukturze ogólnych szpitali psychiatrycznych lub szpitali dziecięcych. Hostel – założenia to 20 miejsc w województwie. Mazowiecki Oddział Wojewódzki NFZ świadczenia podpisał na 2012 rok umowę ze świadczeniodawcą realizującym w 1 hostelu (Zagórze) dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi. Łącznie w hostelu w Zagórzu zakontraktowano 22 miejsca, co spełnia warunek określony rozporządzeniem. Poradnie pomocy rodzinie – założenia to 1 poradnia w województwie. Mazowiecki Oddział Wojewódzki NFZ nie podpisał odrębnych umów w zakresie poradni pomocy rodzinie dla dzieci i młodzieży. W celu spełnienia wymagań określonych rozporządzeniem w województwie mazowieckim powinna funkcjonować 1 poradnia pomocy rodzinie. W zakresie świadczenia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży realizowane jest miedzy innymi świadczenie - sesja psychoterapii rodzinnej, która prowadzona jest z rodziną i nastawiona jest na przepracowanie nasilających się problemów i trudności oznaczających dysfunkcjonalność rodziny. Dostępność do ww. poradni spełnia zalecenia rozporządzenia oraz jest stosowna do lokalnych potrzeb i możliwości. Strona 19 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO 3.3. Placówki dla uzależnionych od alkoholu i współuzależnionych. Przychodnia lub poradnia terapii uzależnienia od alkoholu i współuzależnienia – założenia to co najmniej 1 w powiecie (50 tys. mieszkańców) z uwzględnieniem wskaźnika epidemiologicznego, czynna codziennie. Podpisano 80 umów ze świadczeniodawcami realizującymi świadczenia w 90 poradniach w zakresie: terapii uzależnienia i współuzależnienia od alkoholu od alkoholu (58 poradni ), terapii uzależnienia od alkoholu dla dzieci i młodzieży (4 poradnie), leczenia uzależnień, który obejmuje wszystkie uzależnienia, w tym również alkohol (28 poradni). Wskaźnik liczby poradni na 50 tys. mieszkańców wynosi 0,9 przy zalecanym wskaźniku dostępności 1 przychodnia/1 powiat (ok. 50 tys. mieszkańców). Tabela 4 przedstawia dostępność poradni terapii uzależnienia od alkoholu i współuzależnienia w województwie mazowieckim. Tabela 4. Poradnie terapii uzależnienia od alkoholu i współuzaleznienia w woj. mazowieckim. Kolorem pomarańczowym zaznaczono powiaty w których poradnie nie występują. Powiat woj. mazowieckiego Białobrzeski Ludność (tys.) Liczba poradni Wskaźnik liczby poradni na 50 tys. mieszkańców 33 713 1 1,5 Ciechanowski 90 173 3 1,7 Garwoliński 107 016 2 0,9 Gostyniński 46 572 1 1,1 Grodziski 82 635 2 1,2 Grójecki 97 037 2 1 Kozienicki 61 768 0 0 Legionowski 104 209 5 2,4 Lipski 35 937 2 2,8 Łosicki 31 985 0 0 Makowski 48 027 1 1,1 Miński 144 106 1 0,3 Mławski 72 645 1 0,7 Nowodworski 75 500 4 2,6 Ostrołęcki 84 000 1 0,6 Ostrołęka 53 361 5 4,6 Ostrowski 76 670 2 1,3 Otwocki 120 198 1 0,4 Piaseczyński 157 400 2 0,6 Płock 125 983 1 0,4 Płocki 107 471 0 0 Płoński 87 181 1 0,6 Pruszkowski 151 068 2 0,7 Przasnyski 52 252 1 1 Przysuski 42 880 1 1,2 Pułtuski 50 910 2 2 Radom 222 496 3 0,7 Radomski 147 793 2 0,7 Siedlce 77 102 2 1,3 Siedlecki 80 574 0 0 Sierpecki 53 531 1 0,9 Sochaczewski 83 467 1 0,6 Sokołowski 55 661 1 0,9 40 900 1 1,3 1 719 196 25 0,7 Szydłowiecki m. st. Warszawa Strona 20 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Warszawski Zachodni 100 000 1 0,5 Węgrowski 68 745 1 0,7 Wołomiński 216 631 3 0,7 Wyszkowski 72 423 1 0,7 Zwoleński 38 057 2 2,7 Żuromiński 39 671 1 1,3 Żyrardowski 75 136 1 0,7 Dzienny oddział terapii uzależnienia od alkoholu – założenia to 1 oddział na 20 miejsc w każdym większym mieście powyżej 50 tys. mieszkańców. Podpisano 15 umów ze świadczeniodawcami realizującymi świadczenia w dziennych oddziałach uzależnień od alkoholu oraz leczenia uzależnień bliżej niescharakteryzowanych. Łącznie ww. świadczeniodawcy realizują świadczenia na 167 miejscach opieki dziennej, co daje wskaźnik 0,4 miejsca na 10 tys. mieszkańców województwa mazowieckiego. Na jednym oddziale dziennym jest zakontraktowanych średnio 12 miejsc opieki dziennej przy zaleconej rozporządzeniem liczbie – 20 miejsc w oddziale. Oddziały dzienne zgodnie z zaleceniami określonymi rozporządzeniem powinny funkcjonować w każdym mieście powyżej 50 tys. mieszkańców tj. w województwie mazowieckim w Legionowie, Pruszkowie, Ostrołęce Siedlcach, Radomiu, Płocku i Warszawie. Ww. formy opieki zostały zakontraktowane w m.st. Warszawie, Pruszkowie i Radomiu oraz w miastach o mniejszej liczbie mieszkańców tj. w Otwocku, Wołominie, Piasecznie, Płońsku oraz powiecie grodziskim. Brak jest oddziałów dziennych w mieście: Legionowie, natomiast świadczenia te zostały zabezpieczone w powiecie sąsiadującym wołomińskim, Płocku, świadczenia te zostały zabezpieczone powiecie sąsiadującym płońskim, Ostrołęce i Siedlcach, brak również świadczeniodawców zabezpieczających świadczenia w powiatach sąsiadujących. Oddziały leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych – założenia to od 0,2 do 0,3 łóżka na 10 tys. mieszkańców. Podpisano 15 umów ze świadczeniodawcami realizującymi świadczenia z zakresu leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych (detoksykacji). Łącznie ww. świadczeniodawcy realizują świadczenia na 175 łóżkach, co daje wskaźnik 0,4 łóżka na 10 tys. mieszkańców województwa mazowieckiego. Tabela 5 obrazuje rozmieszczenie oddziałów leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych w woj. mazowieckim. Tabela 5. Oddziały leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych w woj. mazowieckim. Strona 21 z 53 Lp. Powiat Liczba oddziałów detoksykacyjnych Liczba łóżek 1 Ciechanowski 1 3 2 Gostyniński 1 23 3 Otwocki 1 1 4 m. Płock 1 15 5 Pruszkowski 1 15 6 Przasnyski 1 4 7 m. Radom 1 21 8 m. Siedlce 1 9 9 Sochaczewski 1 11 10 m. Warszawa 5 64 11 Wołomiński 1 18 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Oddziały lub ośrodki terapii uzależnienia od alkoholu – założenia to 1,2 łóżka na 10 tys. mieszkańców. Podpisano 100 umów ze świadczeniodawcami realizującymi świadczenia z zakresu terapii uzależnienia od alkoholu. Łącznie ww. świadczeniodawcy realizują świadczenia na 262 łóżkach, co daje wskaźnik 0,5 łóżka na 10 tys. mieszkańców województwa mazowieckiego. Wskaźnik zalecany rozporządzeniem to 1,3 łóżka / 10 tys. mieszkańców. W celu spełnienia wymagań określonych rozporządzeniem na Mazowszu powinno funkcjonować dodatkowo ok. 364 łóżek terapii uzależnień. Dostępność do ww. placówek i świadczeń jest stosowna do lokalnych możliwości i potrzeb. Hostele - założenia to 1 hostel z 20 miejscami w województwie. Mazowiecki Oddział Wojewódzki NFZ nie podpisał w zakresie hostelu dla uzależnionych od alkoholu i wpółuzależnionych. Jest to spowodowane brakiem takiej formy działalności wśród świadczeniodawców, realizujących świadczenia z zakresu leczenia uzależnień. W celu spełnienia wymogów określonych rozporządzeniem na Mazowszu powinien funkcjonować 1 hostel (ok. 20 miejsc) dla osób uzależnionych. 3.4. Placówki dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych Przychodnia lub poradnia terapii uzależnienia od substancji psychoaktywnych – założenia to co najmniej 3 przychodnie w województwie, w tym w miastach liczących od 50 do 70 tys. mieszkańców - 1 przychodnia, w miastach liczących od 70-100 tys. mieszkańców – 2 przychodnie oraz w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców – 3 przychodnie; przychodnie powinny być czynne codziennie, w tym obejmować ośrodki interwencji kryzysowej. Należy uwzględnić także wskaźnik epidemiologiczny. Podpisano 35 umów ze świadczeniodawcami realizującymi świadczenia w 38 poradniach w zakresie: terapii uzależnienia od substancji psychoaktywnych innych niż alkohol (10 poradni), leczenia uzależnień, który obejmuje wszystkie uzależnienia, w tym również substancje psychoaktywne (28 poradni). Poradnie funkcjonują w 19 powiatach Województwa Mazowieckiego. Zgodnie z zaleceniami określonymi rozporządzeniem ww. poradnie powinny funkcjonować w liczbie co najmniej: trzy na województwo, w województwie mazowieckim jest ich 38; jedna w każdym mieście powyżej 50-70 tys. mieszkańców, tj. w województwie mazowieckim w Legionowie, Pruszkowie i Ostrołęce. Mazowiecki Oddział Wojewódzki NFZ zakontraktował poradnie w Legionowie i Ostrołęce, natomiast w Pruszkowie ww. świadczenia zabezpieczają poradnie sąsiadujące w powiecie grodziskim, piaseczyńskim i m. st. Warszawa; Dwie w każdym mieście powyżej 70-100 tys. mieszkańców, tj. w województwie mazowieckim w Siedlcach. Mazowiecki Oddział Wojewódzki Zakontraktował 2 poradnie w Siedlcach. Trzy w każdym mieście powyżej 100 tys. mieszkańców tj. w województwie mazowieckim w Płocku, Radomiu i Warszawie. Mazowiecki Oddział Wojewódzki NFZ zakontraktował 10 poradni w m. st. Warszawie i 1 poradnie w Radomiu oraz w powiecie sąsiadującym białobrzeskim. Nie zakontraktowano w mieście Płock, natomiast zabezpieczono świadczenia w powiecie sąsiadującym sochaczewskim. Tabela 6 przedstawia dostępność przychodni lub poradni terapii uzależnienia od substancji psychoaktywnych w woj. mazowieckim. Strona 22 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Tabela 6. Przychodnie lub poradnie terapii uzależnienia od substancji psychoaktywnych w woj. mazowieckim. Lp. Powiat Liczba poradni/przychodni 1 Białobrzeski 1 2 Ciechanowski 2 3 Garwoliński 2 4 Grodziski 1 5 Grójecki 2 6 Legionowski 1 7 Miński 1 8 Nowodworski 2 9 Ostrołęcki 1 10 Ostrołęka 5 11 Otwocki 1 12 Piaseczyński 2 13 Przasynski 1 14 Radom 1 15 Siedlce 2 16 Sochaczewski 1 17 m. st. Warszawa 10 18 Wołomiński 1 19 Wyszkowski 1 Oddziały dzienne dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych – założenia to co najmniej 1 oddział liczący 20 miejsc w województwie z uwzględnieniem potrzeb województwa. Podpisano 7 umów ze świadczeniodawcami realizującymi świadczenia w dziennych oddziałach terapii uzależnień od substancji psychoaktywnych oraz leczenia uzależnień bliżej niescharakteryzowanych. Łącznie ww. świadczeniodawcy realizują świadczenia na 76 miejscach opieki dziennej, co daje wskaźnik 0,2 miejsca na 10 tys. mieszkańców województwa mazowieckiego. Na jednym oddziale dziennym jest zakontraktowanych średnio 11 miejsc opieki dziennej. Zgodnie z zaleceniami określonymi rozporządzeniem oddziały dzienne dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych powinny funkcjonować w liczbie co najmniej 1 oddział 20 łóżkowy w województwie. Oddziały lub łóżka detoksykacyjne – założenia to 0,1 łóżka na 10 tys. mieszkańców z uwzględnieniem potrzeb województwa. Podpisano 3 umowy ze świadczeniodawcami realizującymi abstynencyjnych po substancjach psychoaktywnych świadczenia na 27 łóżkach , co daje wskaźnik świadczenia z zakresu (detoksykacji). Łącznie leczenia zespołów ww. świadczeniodawcy realizują 0,06 miejsca na 10 tys. mieszkańców Województwa Mazowieckiego, przy wskaźniku określonym rozporządzeniem jako minimalny 0,1 łóżka/10 tys. mieszkańcow. W celu spełnienia wymagań określonych rozporządzeniem w województwie mazowieckim powinno funkcjonować dodatkowo ok. 25 łóżek detoksykacyjnych dla osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych. Tabela 7 pokazuje dostępność lóżek detoksykacyjnych dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych w woj. mazowieckim. Strona 23 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Tabela 7. Dostępność lóżek detoksykacyjnych dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych w woj. mazowieckim. Lp. Powiat Liczba oddziałów detoksykacyjnych Liczba łóżek 1 Gostyniński 1 3 2 m. Radom 1 7 3 m. st. Warszawa 1 17 Oddziały lub ośrodki terapeutyczne i rehabilitacyjne dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych – założenia to 0,7 łóżka na 10 tys. mieszkańców w tym także prowadzone przez organizacje pozarządowe, z uwzględnieniem potrzeb województwa. Podpisano 10 umów ze świadczeniodawcami realizującymi świadczenia w 16 oddziałach w zakresie: świadczeń terapii dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych (1 oddział), świadczeń rehabilitacji dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych (10 oddziałów), krótkoterminowych świadczeń terapii uzależnień od substancji psychoaktywnych (5 oddziałów). Łącznie ww. świadczeniodawcy realizują świadczenia na 247 łóżkach, co daje wskaźnik 0,5 miejsca na 10 tys. mieszkańców województwa mazowieckiego. Wskaźnik zalecany rozporządzeniem to 0,7 łóżka/10 tys. mieszkańców. Oddziały te funkcjonują w 11 powiatach województwa mazowieckiego. W celu spełnienia wymagań określonych rozporządzeniem w województwie mazowieckim powinno funkcjonować dodatkowo ok. 110 łóżek na oddziałach terapii i rehabilitacji dla osób uzależnionych. Hostele dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych – założenia to 0,2 miejsca na 10 tys. mieszkańców. Mazowiecki Oddział Wojewódzki NFZ nie podpisał umów w zakresie hostelu dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych. Jest to spowodowane brakiem takiej formy działalności wśród świadczeniodawców realizujących świadczenia z zakresu leczenia uzależnień. W celu spełnienia wymogów określonych rozporządzeniem (0,2 miejsca/10 tys. mieszkańców) na Mazowszu powinno funkcjonować ok. 104 miejsc w hostelach dla osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych. Program leczenia substytucyjnego – założenia to w każdym mieście, w którym jest co najmniej 30 użytkowników opiatów, kwalifikujących się do leczenia substytucyjnego. Podpisano 6 umów ze świadczeniodawcami realizującymi świadczenia w zakresie programu leczenia substytucyjnego, spośród których 5 realizuje świadczenia na terenie m.st. Warszawy i jeden n terenie m. Siedlce. W 2010 roku łącznie w programie uczestniczą 993 osoby. Z kodu terytorialnego pacjenta wynika, że 774 osoby uczestniczące w programie to mieszkańcy Warszawy. W każdym z pozostałych miast w programie jest mniej niż 30. Strona 24 z 53 osób uczestniczących MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO IV. Dostępność do wybranych placówek opieki społecznej w województwie mazowieckim udzielających wsparcia osobom z zaburzeniami psychicznymi Organizację pomocy społecznej, ukierunkowaną na potrzeby osób z zaburzeniami psychicznymi określa ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm). Zgodnie z zapisami ustawy samorząd terytorialny realizuje zadania z zakresu rozwoju infrastruktury jednostek organizacyjnych pomocy społecznej skierowanej dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz prowadzi działania na rzecz osób cierpiących na zaburzenia psychiczne, zwłaszcza pod kątem przeciwdziałania społecznemu wykluczeniu takich osób. W oparciu o powyższą ustawę na terenie województwa mazowieckiego jednostki samorządu terytorialnego realizują zadania wynikające z zapisów ustawy o pomocy społecznej głównie poprzez prowadzenie: 1. domów pomocy społecznej, które świadczą usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na potrzeby osób w nim przebywających, jak również usługi opiekuńcze i specjalistyczne dla osób w nim nie zamieszkujących. Pod kątem udzielania pomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi wyróżnia się: - domy pomocy społecznej dla osób przewlekle psychicznie chorych - domy pomocy społecznej dla osób niepełnosprawnych intelektualnie (dla osób dorosłych oraz dla dzieci i młodzieży); 2. środowiskowych domów samopomocy, które świadczą usługi w ramach indywidualnych lub zespołowych treningów samoobsługi i treningów umiejętności społecznych, polegających na nauce, rozwijaniu lub podtrzymywaniu umiejętności w zakresie czynności dnia codziennego i funkcjonowania w życiu społecznym. Pod kątem udzielania pomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi wyróżnia się: - środowiskowe domy samopomocy dla osób przewlekle psychicznie chorych - środowiskowe domy samopomocy dla osób upośledzonych umysłowo; Na terenie województwa mazowieckiego wg stanu na 31 grudnia 2010 roku zarejestrowanych jest: 21 domów pomocy społecznej dla osób przewlekle psychicznie chorych 28 domów pomocy społecznej dla osób niepełnosprawnych intelektualnie 25 środowiskowych domów samopomocy dla osób przewlekle psychicznie chorych 32 środowiskowych domów samopomocy dla osób upośledzonych umysłowo 8 środowiskowych domów pomocy udzielających świadczeń zarówno dla osób przewlekle psychicznie chorych jak i dla osób upośledzonych umysłowo Dodatkowo gminy realizują specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi. W roku 2010 usługą taką objętych było 1570 osób. Liczba osób w województwie mazowieckim wymagająca wsparcia w formie pobytu w domu pomocy społecznej dla osób przewlekle psychicznie chorych i niepełnosprawnych intelektualnie wg stanu na dzień 31 grudnia 2010 roku wynosiła 384. Analiza zabranych przez Wydział Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego danych pokazuje, ze musi ulec zwiększeniu liczba domów pomocy społecznej dla osób przewlekle psychicznie chorych oraz niepełnosprawnych intelektualnie oraz środowiskowych domów samopomocy dla osób przewlekle psychicznie chorych oraz upośledzonych umysłowo. Obecnie w 13 powiatach województwa mazowieckiego nie ma placówek udzielających pomocy społecznej dla osób z zburzeniami psychicznymi. W wieloletnim planie dotyczącym zabezpieczenia pomocy społecznej dla mieszkańców województwa mazowieckiego przewiduje się powstanie 8 -9 domów pomocy społecznej udzielających świadczeń dla osób przewlekle psychicznie chorych oraz niepełnosprawnych intelektualnie, a także powstanie ok. 40 środowiskowych domów samopomocy dla osób Strona 25 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO przewlekle psychicznie chorych i upośledzonych umysłowo. Uzupełnienie sieci placówek udzielających pomocy społecznej dla osób z zaburzeniami psychicznymi, szczególnie w powiatach pozbawionych dostępu do tego rodzaju usług pozwoliłoby na optymalne zapewnienie tego typu pomocy osobom z zaburzeniami psychicznymi na terenie województwa mazowieckiego. Formą pomocy społecznej, która przygotowuje osoby z zaburzeniami psychicznymi do samodzielnego życia są mieszkania chronione. Zapewniają one warunki samodzielnego funkcjonowania w środowisku poprzez nauczanie ich mieszkańców podstawowych umiejętności niezbędnych dla samodzielnej egzystencji. Czas pobytu w mieszkaniach chronionych nie powinien trwać dłużej niż 24 miesiące. W województwie mazowieckim mieszkania chronione zlokalizowane są w następujących powiatach: mławskim ( 1 mieszkanie) węgrowskim (1 mieszkanie) m. Siedlce (1 mieszkanie) sierpecki (3 mieszkania) m. Płock (6 mieszkań) grodziski (1 mieszkanie) m. Warszawa (2 mieszkania) – dla osób z zaburzeniami psychicznymi. W pozostałych przypadkach nie sprecyzowano, osoby z jakimi problemami korzystają z niniejszej formy wsparcia (źródło ankieta dla powiatów). Dostępność poszczególnych form opieki społecznej, oraz aktywizacji zawodowej osób z zaburzeniami psychicznymi zawierają karty powiatów stanowiące załącznik III 1- 42. Strona 26 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO V. Analiza SWOT Zasoby zadowalająca liczba punktów ambulatoryjnej oraz stacjonarnej opieki psychiatrycznej szeroki zakres usług opieki społecznej specjalistyczne usługi opiekuńcze oraz mieszkania chronione jako formy marginalne dobre podstawy do realizacji programów aktywizacji zawodowej – PUP w każdym powiecie Braki nierównomierne rozmieszczenie zasobów psychiatrycznej opieki stacjonarnej na terenie województwa zbyt mała liczba zespołów leczenia środowiskowego braki kadrowe zwłaszcza w zakresie opieki psychiatrycznej dzieci i młodzieży nierównomierne rozlokowanie niektórych form wsparcia społecznego małe wykorzystanie dostępnych form aktywizacji zawodowej Szanse Zagrożenia brak finansowania Narodowego Programu Ochrony Zdrowia trudności w oszacowaniu istniejących zasobów np. ile miejsc w dps lub wtz przeznaczonych jest dla osób z zaburzeniami psychicznymi mała stabilność istniejącego finansowania – brak pewności, że poniesione nakłady na organizację np. ZLŚ lub CZP zostaną sfinalizowane zawarciem kontraktu z NFZ brak dostatecznej ilości wyspecjalizowanej kadry Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego brak współpracy między poszczególnymi szczeblami samorządu zmieniający się powoli klimat wokół problemów osób z zaburzeniami psychicznymi niedostrzeganie w niektórych rejonach województwa przez lokalnych decydentów problematyki zdrowia psychicznego niekorzystny wpływ systemów powiązanych na strukturę świadczeń opieki zdrowotnej, np. orzecznictwo brak planu rozwoju specjalistycznych świadczeń psychiatrycznych możliwa likwidacja niektórych środowiskowych domów samopomocy w związku z zaostrzaniem obowiązujących standardów trudności we współpracy pomiędzy placówkami służby zdrowia a środowiskowymi domami samopomocy Strona 27 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO V. Cele Mazowieckiego Programu Ochrony zdrowia Psychicznego Cele Mazowieckiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego wynikają z zadań, jakie nałożył na samorządy województw Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego, obowiązujący w latach 2011 – 2015. Celem nadrzędnym Mazowieckiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego jest: „Poprawa zdrowia psychicznego mieszkańców województwa mazowieckiego i podniesienie jakości życia osób chorych psychicznie”. Cel nadrzędny ma być osiągnięty poprzez następujące cele strategiczne: 1. wyznaczenie priorytetów promocji zdrowia psychicznego dla województwa mazowieckiego 2. opracowanie i wdrożenie mazowieckiego programu promocji zdrowia psychicznego 3. opracowanie założeń do programów informacyjno - edukacyjnych sprzyjających postawom zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałających dyskryminacji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi 4. opracowanie i wdrażanie mazowieckiego programu zwiększenia dostępności i zmniejszenia nierówności w dostępie do rożnych form środowiskowej psychiatrycznej opieki zdrowotnej, w tym opracowanie założeń dotyczących ogólnych zasad tworzenia i funkcjonowania centrów zdrowia psychicznego oraz opracowanie planu stopniowego zmniejszania i przekształcania dużych szpitali psychiatrycznych w placówki wyspecjalizowane, zapewniające profilowane usługi zdrowotne z jednoczesnym przenoszeniem zadań podstawowej psychiatrycznej opieki stacjonarnej do oddziałów szpitali ogólnych 5. wzmocnienie wsparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi w środowisku życia poprzez opracowanie mazowieckiego programu poszerzenia, zróżnicowania i unowocześnienia pomocy i oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi w zakresie pomocy: bytowej, mieszkaniowej, stacjonarnej, samopomocy środowiskowej 6. opracowanie mazowieckiego programu rozwoju zróżnicowanych forma wspieranego zatrudnienia i przedsiębiorczości społecznej dostosowanych do potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi 7. powołanie Mazowieckiej Rady Zdrowia Psychicznego Strona 28 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO I CEL STRATEGICZNY Wyznaczenie priorytetów promocji zdrowia psychicznego dla województwa mazowieckiego. Priorytety w obszarze promocji zdrowia psychicznego na Mazowszu zostały wyznaczone w oparciu o konsultacje prowadzone ze starostwami powiatów województwa mazowieckiego a także w oparciu o rekomendację Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, w tym również o opinię Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie psychiatrii. Przyjęto, że promocja zdrowia psychicznego powinna być realizowana pod kątem następujących zaburzeń zdrowotnych: zaburzenia psychogeriatryczne zaburzenia spowodowane spożyciem alkoholu zaburzenia spowodowane zażywaniem substancji psychoaktywnych przewlekłe i nawracające choroby psychiczne zaburzenia depresyjne zaburzenia związane z ostrym i przewlekłym stresem zaburzenia wynikające z wykluczenia cywilizacyjnego, ubóstwa, bezrobocia i bezdomności samobójstwa zaburzenia wieku rozwojowego Przeprowadzona w starostwach powiatowych ankieta wykazała powszechny i wyrównany poziom zainteresowania tymi priorytetami. Zaburzenia psychogeriatryczne Wiek podeszły charakteryzuje znacząco większa liczba chorób somatycznych, ośrodkowego układu nerwowego oraz pierwotnych i wtórnych zaburzeń psychicznych. Zaburzenia psychiczne z reguły w tym wieku mają charakter polietiologiczny i wymagają zintegrowanego podejścia (np. zaburzenia świadomości występują do 30% chorych hospitalizowanych w oddziałach somatycznych, a u 40% pacjentów po udarze rozwijają się zespoły depresyjne). Zaburzenia otępienne także mogą mieć charakter pierwotny i wtórny. Wraz ze wzrostem długości życia, co charakteryzuje mieszkańców Mazowsza, szybko wzrasta rozpowszechnienie zaburzeń otępiennych. Problemy związane z obecnością zespołów otępiennych dotyczą przewlekłości przebiegu choroby, konieczności stałej opieki w stanach o mniejszym nasileniu oraz pielęgnacji w otępieniu o nasileniu umiarkowanym lub znacznym. Zaburzenia spowodowane spożyciem alkoholu Problemy alkoholowe są najczęstszą przyczyną hospitalizacji psychiatrycznych; współistnieją z większością przypadków zachowań agresywnych i autoagresywnych; są źródłem cierpień rodzin i strat gospodarczych. Zaburzenia spowodowane zażywaniem substancji psychoaktywnych Problematyczne spożycie, szkodliwe spożycie lub uzależnienie może być wywołane wieloma substancjami psychoaktywnymi: nielegalnymi w obrocie (narkotykami), lekami psychotropowymi lub innymi substancjami, w tym także powszechnie dostępnymi. Zaburzeniom tym z reguły towarzyszy złożony zespół problemów medycznych, społecznych, prawnych i innych. Strona 29 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Przewlekłe i nawracające choroby psychiczne Choroby psychiczne to zróżnicowana grupa zaburzeń, której trzon stanowią schizofrenia i psychozy zbliżone do niej w obrazie klinicznym. Psychozy nie-schizofreniczne są równie liczne jak schizofrenia. Także inne zaburzenia, np. zaburzenia afektywne jedno- i dwubiegunowe, nawet w 50% przebiegają z objawami psychotycznymi. Choroby te przyjmują często obraz schorzeń postępujących, z pogłębieniem ciężkości zburzeń. Są głównym, oprócz zaburzeń psychogeriatrycznych, celów pracy środowiskowej. Zaburzenia depresyjne Zaburzenia depresyjne stanowią jedną z najbardziej inwalidyzujących grup zaburzeń wg WHO. W wielkich aglomeracjach, wśród kobiet, zaburzenia depresyjne są główną przyczyną tego typu inwalidyzacji (tzw. wskaźniki DALYs wg WHO). Zespół depresyjny może występować pierwotnie lub współistniejąc z innymi zaburzeniami psychicznymi (jako wymiar depresyjny) oraz wtórnie, w przebiegu chorób somatycznych. Koszty bezpośrednie i pośrednie zaburzeń depresyjnych, koszty ekonomiczne, społeczne, są ogromne. Zaburzenia związane z ostrym i przewlekłym stresem Zaburzenia te mają określone podłoże sytuacyjne i przybierają początkowo zwykle formę stanów lękowych. Jednak ich dalsza ewolucja może mieć charakter depresyjny, psychotyczny lub zaburzać osobowość. Często wymagają złożonych interwencji, z wykorzystaniem środków społecznych, zawodowych i prawnych. Mogą wiązać się z patologią w miejscu pracy (np. zespoły wypalenia zawodowego) lub w domu (np. przemoc w rodzinie). Zaburzenia wynikające z wykluczenia cywilizacyjnego, ubóstwa i bezrobocia Jednym z kosztów rozwoju cywilizacyjnego jest stale odtwarzająca się grupa osób nie potrafiąca uczestniczyć w tym rozwoju. Wykluczenie to może mieć charakter edukacyjny, technologiczny lub inny, a jego skrajnymi formami, zwykle powiązanymi z zaburzeniami psychicznymi, są ubóstwo i bezrobocie. Z reguły ten typ problemów skutkuje zaburzeniami w całym systemie rodzinnym. Samobójstwa Samobójstwa stanowią fragment znacznie szerszej grupy zjawisk, takich jak myśli rezygnacyjne, myśli samobójcze i próby samobójcze. Samobójstwa mogą być zdeterminowane zaburzeniami psychicznymi, jednak w większości przypadków są uwarunkowane różnorodnymi czynnikami (sytuacyjnymi, społecznymi, zawodowymi, ekonomicznymi, ograniczeniami rozwoju i innymi). Dlatego jedynie podejście zintegrowane, nie tylko ściśle medyczne, jest w stanie przeciwdziałać tym zjawiskom. Wymienione priorytety będą punktem odniesienia przy podejmowaniu decyzji o alokacji środków finansowych przeznaczonych na promocje zdrowia psychicznego, przeciwdziałanie zaburzeniom psychicznym oraz leczenie, rehabilitację i powrót do pełnego udziału w życiu społecznym osób dotkniętych zaburzeniami psychicznymi. Strona 30 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO II CEL STRATEGICZNY Opracowanie i wdrożenie Mazowieckiego Programu Promocji Zdrowia Psychicznego. Realizacja zadań określonych w Mazowieckim Programie Promocji Zdrowia Psychicznego ma na celu podniesienie poziomu odpowiedzialności i umiejętności wpływania na własne zdrowie psychiczne. Szczegółowe działania służące realizacji powyższych celów obrazuje tabela 8. Tabela 8. Zakres działań służący podniesieniu poziomu odpowiedzialności i umiejętności pozytywnego wpływania na zdrowie psychiczne. Lp. CELE SZCZEGÓŁOWE ZADANIA opracowanie i wdrażanie programów promocji zdrowia psychicznego skierowanych do różnych grup ze szczególnym ukierunkowaniem na młodzież szkolną i osoby starsze 1 rozpowszechnienie wśród mieszkańców województwa mazowieckiego zachowań sprzyjających utrzymaniu i wzmacnianiu zdrowia psychicznego organizowanie konferencji i seminariów o problematyce promocji zdrowia psychicznego REALIZATORZY jednostki samorządu terytorialnego podmioty działalności leczniczej m.in. w ramach Programu „Szkoła Promocji Zdrowia” POTENCJALNI PARTNERZY Warszawski Uniwersytet Medyczny Akademia Pedagogiki Specjalnej Instytuty (Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Instytut Psychiatrii i Neurologii) Wyższe uczelnie humanistyczne organizacje pozarządowe, samopomocowe media WKAŹNIKI DO EWALUACJI liczba przygotowanych i wdrożonych programów promocji zdrowia psychicznego szacunkowa liczba odbiorców działań promujących zdrowie psychiczne liczba podmiotów zaangażowanych w realizację programów promocji zdrowia psychicznego liczba seminariów i konferencji dotyczących promocji zdrowia psychicznego oraz wydawnictw pokonferencyjnych wkład osób doświadczających problemów zdrowia psychicznego i/lub ich bliskich w realizację zadań opinie uzyskiwane od grup/organizacji pozarządowych o wpływie realizacji zadań na zmianę świadomości i zachowań mieszkańców Strona 31 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO liczba programów i kampanii edukacyjnych dotyczących problematyki zaburzeń psychicznych, 2 podniesienie poziomu wiedzy mieszkańców województwa mazowieckiego na temat najbardziej powszechnych problemów zdrowia psychicznego działania edukacyjne dotyczące wybranych problemów zdrowia psychicznego skierowane do różnych grup odbiorców: młodzieży, nauczycieli, osób chorych i ich bliskich, personelu medycznego Warszawski Uniwersytet Medyczny Akademia Pedagogiki Specjalnej jednostki samorządu terytorialnego podmioty działalności leczniczej m.in. w ramach Programu „Szkoła Promocji Zdrowia” organizowanie konferencji i seminariów dotyczących wybranych zaburzeń psychicznych Instytuty (Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Instytut Psychiatrii i Neurologii) Wyższe uczelnie humanistyczne organizacje pozarządowe, samopomocowe media szacunkowa liczba odbiorców działań edukacyjnych, liczba podmiotów realizujących działania edukacyjne np. liczba szkół lub placówek ochrony zdrowia, liczba seminariów i konferencji dotyczących wybranych zaburzeń psychicznych wkład osób doświadczających problemów zdrowia psychicznego i/lub ich bliskich w realizacji zadań opinie uzyskiwane od grup/organizacji samopomocowych o wpływie realizacji zadań na podniesienie poziomu III CEL STRATEGICZNY Opracowanie założeń do programów informacyjno-edukacyjnych sprzyjających postawom zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałających dyskryminacji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi. Ten cel strategiczny ma być osiągnięty poprzez realizację celu pośredniego, jakim jest podniesienie poziomu akceptacji społecznej w stosunku do osób z zaburzeniami psychicznymi. Proponuje się, aby cel był realizowany w oparciu o „Roczny programu współpracy Samorządu Województwa Mazowieckiego z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie na 2012 rok”. Szczegółowe działania służące realizacji powyższych celów obrazuje tabela 9. Strona 32 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Tabela 9. Zakres działań służący podniesieniu poziomu akceptacji społecznej w stosunku do osób z zaburzeniami psychicznymi. Lp. CELE SZCZEGÓŁOWE ZADANIA REALIZA TORZY POTENCJALNI PARTNERZY Warszawski Uniwersytet Medyczny jednostki samorządu terytorialnego 1 zwiększenie świadomości społecznej w zakresie możliwości leczenia zaburzeń psychicznych prowadzenie kampanii informacyjnych i działań edukacyjnych zachęcające do konsultacji lekarskich w razie wystąpienia niepokojących objawów (np. depresja) podmioty działalności leczniczej organizacje pozarządowe, samopomocowe media Akademia Pedagogiki Specjalnej Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Instytut Psychiatrii i Neurologii Wyższe uczelnie humanistyczne organizacje pozarządowe realizacja programów edukacyjnych skierowane do młodzieży szkolnej, zakładów pracy, rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi, osób chorych psychicznie lub uzależnionych od alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych 2 podniesienie świadomości społecznej dotyczącej możliwości udziału osób z zaburzeniami psychicznymi w życiu społecznym promocja doświadczeń dotyczących podejmowania satysfakcjonujących ról społecznych oraz osiągania celów edukacyjnych i zawodowych przez osoby z problemami zdrowia psychicznego wspieranie organizacji pozarządowych w realizacji zadań edukacyjnych, przeciwdziałaniu stygmatyzacji i wykluczeniu społecznemu oraz działających na rzecz integracji społecznej, organizowanie konferencji. Strona 33 z 53 Warszawski Uniwersytet Medyczny jednostki samorządu terytorialnego Akademia Pedagogiki Specjalnej podmioty działalności leczniczej Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Instytut Psychiatrii i Neurologii organizacje pozarządowe Wyższe uczelnie humanistyczne organizacje pozarządowe, samopomocowe media WSKAŹNIKI DO EWALUACJI liczba przeprowadzonych kampanii oraz działań edukacyjnych szacunkowa liczba odbiorców wkład osób doświadczających problemów zdrowia psychicznego i/lub ich bliskich w realizacji zadań opinie uzyskiwane od grup/organizacji samopomocowych o wpływie realizacji zadań na zwiększenie świadomości dotyczącej leczenia i innych form specjalistycznej pomocy liczba opracowanych i wdrożonych programów edukacyjnych mających na celu integracje osób z zaburzeniami psychicznymi ze środowiskiem społecznym, liczba odbiorców programów i kampanii edukacyjnych liczba organizacji pozarządowych działających na rzecz integracji osób z zaburzeniami psychicznymi, liczba konferencji i seminariów dot. zaburzeń psychicznych wkład osób doświadczających problemów zdrowia psychicznego i/lub ich bliskich w realizacji zadań opinie uzyskiwane od grup/organizacji samopomocowych o wpływie realizacji zadań na podniesienie świadomości dotyczącej możliwości udziału osób z zaburzeniami psychicznymi w życiu społecznym MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO IV CEL STRATEGICZNY Opracowanie i wdrażanie mazowieckiego programu zwiększenia dostępności i zmniejszenia nierówności w dostępie do rożnych form środowiskowej psychiatrycznej opieki zdrowotnej. Opracowanie założeń dotyczących ogólnych zasad tworzenia i funkcjonowania centrów zdrowia psychicznego, restrukturyzacji szpitali psychiatrycznych i tworzenia specjalistycznych centrów psychiatrycznych. Świadczenia z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień należą do świadczeń gwarantowanych i udzielane są w warunkach: 1) stacjonarnych a) psychiatrycznych b) leczenia uzależnień c) w izbie przyjęć 2) dziennych a) psychiatrycznych b) leczenia uzależnień 3) ambulatoryjnych a) psychiatrycznych i leczenia środowiskowego (domowego) b) leczenia uzależnień 4.1. Centra Zdrowia Psychicznego Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego nakłada na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek utworzenia Centrów Zdrowia Psychicznego dla osób dorosłych z zaburzeniami psychicznymi oraz dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi. Centra te mają udzielać świadczeń w warunkach stacjonarnych, dziennych oraz ambulatoryjnych. Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego nie precyzuje szczegółowych zasad organizacji CZP ani konkretnego zakresu świadczeń wchodzących w skład struktury CZP, dlatego też na etapie opracowywania Mazowieckiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego można jedynie wskazać proponowaną lokalizację CZP oraz zaproponować ogólne zasady funkcjonowania tych podmiotów. Kwestią nadal nierozstrzygniętą pozostaje sposób kontraktowania świadczeń w ramach CZP. Z konsultacji z jednostkami samorządu terytorialnego, zwłaszcza szczebla powiatowego wynika, że gotowość do utworzenia CZP uzależniają one od uwarunkowań ekonomicznych, w tym od zasad finansowania świadczeń udzielanych przez te centra. Strukturę CZP zaproponowaną przez IPiN przedstawia rycina 2. Ryc. 2 Struktura CZP Źródło: Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Strona 34 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Centra Zdrowia Psychicznego, zbliżone strukturą do powyższego schematu, powstawać będą przy szpitalach psychiatrycznych, dysponujących infrastrukturą, a przede wszystkim zasobami kadrowymi. Centra Zdrowia Psychicznego tworzone w powiatach, nie dysponujących zapleczem łóżkowym, będą przede wszystkim obejmowały poradnię zdrowia psychicznego oraz zespół opieki środowiskowej, natomiast opieka psychiatryczna stacjonarna całodobowa i dzienna będzie mogła być zapewniona w najbliższym szpitalu posiadającym oddziały psychiatryczne. Rozwiązaniem holistycznym, pożądanym z punku widzenia klienta jest włączenie w Centrum Zdrowia Psychicznego oferty podmiotów z sektora pomocy społecznej, w tym środowiskowych domów samopomocy oraz sektora zatrudnienia. Konsolidacja taka mogłaby mieć charakter funkcjonalny zapewniony przez działalność koordynatora. Mając na uwadze dostępność CZP wymogi Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego dają szeroki wybór możliwości lokalizacji tych placówek. Początkowa liczba i lokalizacja CZP w Województwie Mazowieckim zostaje określona liczbą i lokalizacją szpitali psychiatrycznych i oddziałów psychiatrycznych przy szpitalach ogólnych. Ten stan jest otwarty na uzupełnianie o kolejne CZP. Można oczekiwać dalszego tworzenia CZP - udzielających kompleksowych świadczeń lub CZP ograniczonych w zakresie udzielanych świadczeń, ale powiązanych z oferującymi swoją bazę oddziałami/szpitalami. Tego typu otwartość i dynamika systemu musi wynikać z obecnych uwarunkowań ekonomicznych, postępujących przekształceń własnościowych w ochronie zdrowia oraz zależności od poziomu własnej aktywności powiatów i dzielnic. Mobilizacja w tym przypadku jednostek samorządu jest kluczowa, biorąc pod uwagę ich dotychczas niewielkie zaangażowanie w reformę psychiatrii. Działania te będą przybliżać stopniowo organizację udzielania świadczeń do założonych kryteriów dostępności CZP (1 CZP dla dorosłych i 1 CZP dla dzieci i młodzieży obsługujące terytorium zamieszkałe przez liczbę od 50 tys. do 200 tys. mieszkańców). Korzystny jest fakt, iż już teraz w każdym powiecie województwa mazowieckiego działa poradnia zdrowia psychicznego. Należy przyjąć, że ostatecznie nie wszystkie CZP będą obejmować stacjonarny oddział psychiatryczny lub oddział dzienny – część z nich będzie kierowało swoich pacjentów do oddziałów znajdujących się w sąsiednich lokalizacjach, albo wprost do bardziej wyspecjalizowanych centrów psychiatrycznych, zgodnie z potrzebami diagnozy i terapii. Aktualny dostęp do stacjonarnej opieki psychiatrycznej w województwie mazowieckim przedstawia mapa 2. Ostateczny plan lokalizacji CZP na terenie województwa mazowieckiego według wymogów rozporządzenia zostanie przygotowany do końca 2013 roku. Strona 35 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Mapa 2. Dostęp do stacjonarnej opieki psychiatrycznej w województwie mazowieckim. Strona 36 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Centra Zdrowia Psychicznego dla dorosłych oraz Centra dla dzieci i młodzieży mogą mieć wspólną lokalizację. W przypadku CZP dla dzieci i młodzieży zespół szpitalny mógłby być zlokalizowany jedynie w tych zakładach, które posiadają oddział psychiatryczny dla dzieci i młodzieży - obecnie na terenie Mazowsza oddziały te posiada 5 podmiotów wymienionych w części charakteryzującej opiekę psychiatryczną dla dzieci i młodzieży. Z informacji przekazanych przez starostwa powiatowe województwa mazowieckiego wynika, że gotowość do utworzenia CZP zgłosiły następujące powiaty: białobrzeski, ciechanowski, garwoliński, grodziski, legionowski, łosicki, miński, mławski, nowodworski, piaseczyński, Miasto Płock, przasnyski, przysuski, pułtuski, sierpecki, warszawski zachodni, węgrowski, wołomiński, żuromiński, żyrardowski, Warszawa. Powiaty uzależniają utworzenie Centrów Zdrowia Psychicznego od możliwości pozyskania środków finansowych na ten cel, m.in. na stworzenie odpowiednich warunków udzielania świadczeń, a także od gwarancji, a przynajmniej konkretnych perspektyw na zawarcie umowy z Mazowieckim Oddziałem Wojewódzkim NFZ. Jak wiadomo jednak, NFZ dotychczas nigdy nie udzielał formalnych gwarancji tego typu. Gotowość utworzenia Centrum Zdrowia Psychicznego w ramach struktury istniejącego podmiotu leczniczego o profilu psychiatrycznym wyraziły następujące placówki podległe Samorządowi Województwa Mazowieckiego: Samodzielny Wojewódzki Publiczny Zespołu Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej im. dr Barbary Borzym w Radomiu, Mazowieckie Specjalistyczne Centrum Zdrowia im. prof. Jana Mazurkiewicza w Pruszkowie, Samodzielny Wojewódzki Zespół Publicznych Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej w Warszawie - 2 (ul. Nowowiejska i Dolna), Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych „Drewnica” w Ząbkach, Mazowieckie Centrum Neuropsychiatrii sp. z o.o. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Mazowieckie Centrum Neurorehabilitacji i Psychiatrii w Zagórzu. 4.2. Plan stopniowego zmniejszania i przekształcania dużych szpitali psychiatrycznych w placówki wyspecjalizowane, zapewniające profilowane usługi zdrowotne z jednoczesnym przenoszeniem zadań podstawowej psychiatrycznej opieki stacjonarnej do oddziałów szpitali ogólnych. Przeniesienie podstawowej działalności do CZP, umożliwi przekształcenie bazy dużych szpitali psychiatrycznych w placówki wyspecjalizowane, zapewniające profilowane usługi zdrowotne. Jednym z założeń Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego jest ograniczenie ilości łóżek niesprofilowanych w szpitalach psychiatrycznych. Mazowiecki Program Ochrony Zdrowia Psychicznego, wychodząc naprzeciw powyższym wymaganiom, przewiduje ograniczenie do 300 liczby łóżek w oddziałach psychiatrycznych ogólnych, przy nie limitowaniu liczby miejsc już wyspecjalizowanych. W istocie należy dążyć do dalszego zastępowania świadczeń „ogólnopsychiatrycznych”, jako anachronicznych medycznie i zbyt często traumatycznych dla samych pacjentów. W jednostkach tego typu, obserwowane u innych pacjentów i doświadczane zaburzenia zachowania prowadzą do psychologicznych urazów, a interwencyjny terapeutycznych. Strona 37 z 53 charakter ogólnopsychiatrycznych oddziałów zubaża oferowany profil oddziaływań MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Na terenie województwa mazowieckiego zlokalizowanych jest 6 jednoimiennych szpitali psychiatrycznych, udzielających świadczeń dla osób dorosłych z zaburzeniami psychicznymi. Z danych pochodzących z Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia (rejestr podmiotów działalności leczniczej) wynika, że restrukturyzacja łóżek psychiatrycznych ogólnych dotyczyłaby jedynie Mazowieckiego Specjalistycznego Centrum Zdrowia im. prof.Jana Mazurkiewicza w Pruszkowie. Tylko w tym szpitalu liczba łóżek ogólnopsychiatrycznych przekracza zalecenie rozporządzenia. Szpital uzyskał już zgodę Ministerstwa Zdrowia na rozszerzenie liczby internacji sądowopsychiatrycznych w ramach oddziałów sądowo-psychiatrycznych o podstawowym zabezpieczeniu, co w praktyce zniweluje do 300 liczbę łóżek niesprofilowanych w 2012. Odpowiednia liczba pacjentów o takim statusie przebywa obecnie w tym szpitalu. MSCZ planuje dalsze przekształcenia, aż do sprofilowania blisko 100% swojej bazy łóżkowej, głównie w kierunku zaawansowanej diagnostyki neuropsychiatrycznej i funkcjonalnej, leczenia zaburzeń cywilizacyjnych, afektywnych, rehabilitacji oraz tworzenia miejsc opieki długoterminowej. Pozostałe podmioty lecznicze, dla których podmiotem tworzącym lub właścicielem jest Samorząd Mazowiecki, przewidują dokonanie restrukturyzacji wewnętrznej poprzez dostosowanie oferty terapeutycznej do założeń NPOZP, a przede wszystkim do oczekiwań i potrzeb pacjentów. Harmonogramy restrukturyzacji szpitali psychiatrycznych określone zostały bądź to w planach medycznych, programach restrukturyzacji wewnętrznej lub innych opracowaniach majach na celu określenie miejsca podmiotu leczniczego w realizacji NPOZP. Tabela 11. Łóżka ogólnopsychiatryczne w szpitalach o profilu psychiatrycznym w woj. mazowieckim. Lp. Nazwa szpitala psychiatrycznego Liczba łóżek na oddziałach ogólopsychiatrycznych Sumaryczna liczba łóżek w szpitalu Liczba łóżek podlegająca restrukturyzacji 1 Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych "Drewnica" SPZOZ 203 274 - 2 Wojewódzki Samodzielny Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej im. Profesora Eugeniusza Wilczkowskiego w Gostyninie 152 370 - 3 Mazowieckie Specjalistyczne Centrum Zdrowia im. prof. Jana Mazurkiewicza w Pruszkowie 397 831 97 4 Samodzielny Wojewódzki Publiczny Zespół Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej im. dr. Barbary Borzym w Radomiu 300 716 - 5 Instytut Psychiatrii i Neurologii 214 542 - 6 Samodzielny Wojewódzki Zespół Publicznych Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej w Warszawie 220 479 - uwaga: 1. Dla Samodzielnego Wojewódzkiego Publicznego Zespołu Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej im. dr. Barbary Borzym w Radomiu dane nie uwzględniają łóżek na oddziale psychiatrycznym ogólnym dla przewlekle chorych. 2. Dane dotyczące sumarycznej ilości lóżek w szpitalu uwzględniają łóżka wchodzące w strukturę ZOL, łóżka oddziału terapii uzależnienia od alkoholu Strona 38 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Mazowiecki Program Ochrony Zdrowia Psychicznego przewiduje działalność szpitali psychiatrycznych na dotychczasowym poziomie (wielkość), których zadaniem jest zabezpieczenie opieki psychiatrycznej podstawowej dla mieszkańców okolicznych powiatów (np. wg zaproponowanych okręgów) oraz opiekę wyspecjalizowaną dla mieszkańców całego województwa. Dodatkowe środki pojawiające się w systemie mogą być przeznaczone na zawarcie umów przez płatnika z dodatkowymi, zlokalizowanymi w newralgicznych punktach oddziałami psychiatrycznymi. Do chwili obecnej (28 listopada 2011), gotowość do utworzenia oddziałów psychiatrycznych ogólnych zgłosiły: Łosice - ok. 20-25 łóżek, termin realizacji – 2014 oraz Mińsk - ok. 50-60 łóżek, termin realizacji - 2015. Powyższe plany uzależnione są od wyceny świadczeń udzielanych przez CZP. W przypadku szpitali psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży istniejące zasoby, z uwagi na brak specjalistów, będą przez długi czas musiały zapewnić opiekę mieszkańcom całego Województwa Mazowieckiego. Podstawowy dokument NPOZP - Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 grudnia 2010 (Dz.U.11.24.128) – jest materiałem kierunkowym, wskazującym ogólne założenia i zalecenia Programu. Rozporządzenie jedynie w niewielkim stopniu odnosi się do rozwoju specjalistycznej opieki psychiatrycznej. Także Narodowy Fundusz Zdrowia nie posiada adekwatnej do potrzeb oferty świadczeń specjalistycznych, adresowanych do szeregu powszechnie występujących zaburzeń i/lub świadczeń związanych ze specjalistyczną diagnostyką i terapią. W rezultacie, nawet uniwersyteckie oddziału psychiatryczne zorganizowane są najczęściej, jako „oddziały ogólnopsychiatryczne”. Zakresy świadczeń kontraktowanych przez NFZ nie odpowiadają często znanym, zidentyfikowanym trendom wzrostu i rozpowszechnienia zaburzeń. Na przykład, o ile występuje rozbudowana i zróżnicowana liczba form świadczeń w zaburzeniach alkoholowych, to nie ma w katalogu świadczeń gwarantowanych w ogóle oddziałów zaburzeń afektywnych, pomimo, że są to zaburzenia o najwyższej dynamice wzrostu występowania w Polsce w ciągu 20 ostatnich lat. Nie ma w tym katalogu świadczeń diagnostycznych dla pacjentów pierwszorazowych, zwłaszcza z użyciem najnowszych technik neuroobrazowania i badań funkcjonalnych, oddziałów leczenia zaburzeń odżywiania, brakuje zróżnicowania jednostek psychogeriatrycznych – co jest szczególnie dotkliwe na Mazowszu poza typowymi świadczeniami w zaburzeniach otępiennych, brakuje zespołów leczenia środowiskowego z zakresu psychiatrii sądowej, oddziałów interwencji kryzysowej, intensywnej opieki psychiatrycznej, przeciwdziałania zagrożeniom samobójczym, diagnostyki i leczenia stanów lekoopornych czy wreszcie stworzenia świadczeń wyjazdowych umożliwiający kompetentne interwencje w miejscu zamieszkania pacjenta („psychiatryczne pogotowie”). Wprowadzenie tego typu świadczeń do katalogu oraz wykorzystanie świadczeń już dostępnych, umożliwi stopniowe przygotowanie szpitali psychiatrycznych do udzielania wysokospecjalistycznych świadczeń. Ogół zadań służących opracowaniu i wdrażaniu mazowieckiego programu zwiększenia dostępności i zmniejszenia nierówności w dostępie do rożnych form psychiatrycznej opieki zdrowotnej przedstawia tabela 12. Strona 39 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Tabela 12. Zakres działań służących opracowaniu i wdrażaniu mazowieckiego programu zwiększenia dostępności i zmniejszenia nierówności w dostępie do rożnych form środowiskowej psychiatrycznej opieki zdrowotnej. Lp CELE SZCZEGÓŁOWE ZADANIA REALIZATORZY organizacyjne wydzielenie CZP w istniejących zakładach opieki zdrowotnej (podmiotach leczniczych) opcjonalnie w miejskich ośrodkach zdrowia NFZ POTENCJALNI PARTNERZY WSKAŹNIKI DO EWALUACJI Mazowiecka Rada Zdrowia Psychicznego liczba utworzonych centrów zdrowia psychicznego na istniejącej bazie ochrony zdrowia 1 utworzenie i rozwój sieci CZP i CZP dla dzieci i młodzieży zgodnie z zalecanymi wskaźnikami zdiagnozowanie obszarów deficytowych i utworzenie w tych rejonach CZP jednostki samorządu terytorialnego podmioty działalności leczniczej Konsultant Wojewódzki w dziedzinie psychiatrii Konsultant Wojewódzki w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży liczba utworzonych centrów zdrowia psychicznego w nowych lokalizacjach organizacje pozarządowe, samopomocowe 2 restrukturyzacja szpitali z oddziałami psychiatrycznymi (ogólnymi) dostosowanie struktury łóżek psychiatrycznych i leczenia uzależnień do wymogów NPOZP dostosowanie ilości łóżek ogólnopsychiatrycznych w szpitalach ogólnych do wymogów NPOZP Mazowiecka Rada Zdrowia Psychicznego jednostki samorządu terytorialnego NFZ Konsultant Wojewódzki w dziedzinie psychiatrii Konsultant Wojewódzki w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży Mazowiecka Rada Zdrowia Psychicznego 3 skoncentrowanie specjalistycznej opieki psychiatrycznej w jednostkach dysponujących bazą stacjonarną ukierunkowanie działalności szpitali psychiatrycznych na określony typ zaburzeń psychicznych z uwzględnieniem chorób somatycznych i opieki geriatrycznej dostosowanie infrastruktury szpitali psychiatrycznych do specyfiki działalności NFZ jednostki samorządu terytorialnego podmioty działalności leczniczej Konsultant Wojewódzki w dziedzinie psychiatrii Konsultant Wojewódzki w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży Konsultant Wojewódzki w dziedzinie geriatrii Strona 40 z 53 dostosowanie infrastruktury szpitali psychiatrycznej do wymogów rozporządzenia ministra zdrowia informacje o ewaluacji działań restrukturyzacyjnych przez grupy/organizacje samopomocowe liczba oddziałów „profilowanych” ukierunkowanych na określone grupy schorzeń poziom odchylenia wskaźnika faktycznej dostępności względem wymaganej przez NPOZP informacje o ewaluacji koncentrowania specjalistycznej opieki w jednostkach dysponujących bazą przez grupy/ organizacje samopomocowe MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO liczba powiatów posiadających oddział ogólnopsychiatryczny 4 decentralizacja podstawowego psychiatrycznego lecznictwa szpitalnego poprzez rozwijanie sieci oddziałów psychiatrycznych w szpitalach ogólnych wytypowanie szpitali ogólnych (powiatowych) gotowych do utworzenia oddziału psychiatrycznego mając na uwadze równy dostęp do świadczeń tego rodzaju dla mieszkańców województwa stopniowe tworzenie oddziałów ogólnopsychiatrycznych w wytypowanych powiatach szczególnie regionu północno-wschodniego NFZ jednostki samorządu terytorialnego podmioty działalności leczniczej Mazowiecka Rada Zdrowia Psychicznego Konsultant Wojewódzki w dziedzinie psychiatrii Konsultant Wojewódzki w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży - liczba utworzonych oddziałów ogólnopsychiatryczny ch - poziom odchylenia wskaźnika faktycznej dostępności względem wymaganej przez NPOZP - informacje o ewaluacji działań decentralizacyjnych przez grupy/organizacje pozarządowe - Mazowiecka Rada Zdrowia Psychicznego NFZ 5 zwiększenie dostępności do psychiatrycznej opieki środowiskowej stworzenie sieci zespołów środowiskowych na terenie województwa mazowieckiego zgodnie z wymaganiami NPOZP – ok. 100 dla dorosłych i ok. 35-40 dla dzieci i młodzieży jednostki samorządu terytorialnego podmioty działalności leczniczej Konsultant Wojewódzki w dziedzinie psychiatrii Konsultant Wojewódzki w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży liczba powiatów/dzielnic na terenie których działają zespoły środowiskowej opieki psychiatrycznej informacje o ewaluacji dostępności do psychiatrycznej opieki środowiskowej przez grupy/organizacje pozarządowe liczba utworzonych oddziałów dziennych 6 zwiększenie dostępności do terapii w oddziałach dziennych i środowiskowych domach samopomocy Strona 41 z 53 NFZ utworzenie około 1000 miejsc opieki dziennej dla dorosłych i ok. 450 dla dzieci i młodzieży jednostki samorządu terytorialnego podmioty działalności leczniczej Mazowiecka Rada Zdrowia Psychicznego Konsultant Wojewódzki w dziedzinie psychiatrii Konsultant Wojewódzki w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży liczba powiatów/dzielnic na terenie których działają oddziały dzienne informacje o ewaluacji dostępności do oddziałów dziennych przez grupy/organizacje pozarządowe l i MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO 7 zwiększenie liczby specjalistów w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia psychicznego (lekarzy psychiatrów zwłaszcza dzieci i młodzieży, terapeutów, psychoterapeutów, psychologów klinicznych itp.) uszczegółowienie potrzeb kadrowych w celu dostosowania zatrudnienia do wymogów NPOZP (wg szacunkowych wyliczeń brakuje ok. 130 lekarzy psychiatrów dla dorosłych, 20 lekarzy psychiatrów dzieci i młodzieży, 340 psychologów klinicznych) zwiększenie liczby miejsc specjalizacyjnych działania na rzecz utworzenia systemu motywującego do podejmowania specjalizacji w dziedzinach deficytowych wspieranie działalności i rozwoju Wojewódzkiego Ośrodka Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia od Alkoholu oraz innych ośrodków leczenia uzależnień 8 rozwój sieci ośrodków (oddziały, poradnie, hosteli) leczenia uzależnień na terenie województwa mazowieckiego utworzenie ośrodków leczenia uzależnień od alkoholu (oszacowano brak w województwie na ok. 400 łóżek) oraz innych substancji psychoaktywnych (oszacowano braki na ok. 110 łóżek) na terenie powiatów zgodnie ze wskaźnikami NPOZP monitorowanie i dostosowanie do aktualnych potrzeb sieci punktów metadonowych ze wskaźnikami NPOZP Strona 42 z 53 liczba specjalistów „wchodzących” na rynek pracy konsultanci wojewódzcy w odpowiednich dziedzinach Wojewoda Mazowiecki Ministerstwo Zdrowia podmioty działalności leczniczej jednostki samorządu terytorialnego jednostki akredytowane liczba osób rozpoczynających oraz będących w trakcie specjalizacji liczba rezydentów oraz miejsc specjalizacyjnych zmiany warunków (w tym finansowych) uzyskiwania tytułu specjalisty opinie o zwiększeniu dostępności i jakości świadczeń ww. specjalistów uzyskane od grup/organizacji pozarządowych uczelnie wyższe wysokość wsparcia dla WOTUW liczba utworzonych ośrodków leczenia uzależnień Samorząd Województwa Mazowieckiego NFZ jednostki samorządu terytorialnego Mazowieckie Specjalistyczne Centrum Zdrowia im. J. Mazurkiewicza w Pruszkowie podmioty działalności leczniczej liczba powiatów/dzielnic na terenie których działają ośrodki/oddziały / poradnie leczenia uzależnień MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO V CEL STRATEGICZNY Wzmocnienie wsparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi, w tym młodzieży w środowisku życia. W celu wzmocnienia oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi Mazowiecki Program Ochrony Zdrowia Psychicznego zakłada realizację polityki społecznej na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi przy współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego. Zadania te wynikają z zapisów „Rocznego programu współpracy Samorządu Województwa Mazowieckiego z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie”. Program poświęcony jest między innymi promocji zdrowia i polityce społecznej. Zadania ze strony Samorządu Województwa Mazowieckiego w części dotyczącej pomocy i oparcia społecznego realizowane są przez jednostkę organizacyjną Województwa – Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej we współpracy z Departament Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego. Obszar ten dotyczy działań na rzecz profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz działań z zakresu przeciwdziałania narkomanii (wymogi Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego regulują działalność podmiotów udzielających świadczeń dla osób uzależnionych od alkoholu oraz substancji psychoaktywnych). Program zakłada ponadto prowadzenie działań mających na celu min. zapobieganie wykluczeniu społecznemu, wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałanie ich wykluczeniu społecznemu. Powyższe zadania realizowane są we współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz organizacjami pożytku publicznego w ramach współpracy finansowej oraz pozafinansowej. Główny schemat działań realizujących politykę społeczną na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi zostanie określony w Wojewódzkim Programie Pomocy i Oparcia Społecznego dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi na lata 2012 – 2015 (obecnie w fazie projektu). Powyższy program zakłada podejmowanie systemowych, kompleksowych, interdyscyplinarnych działań mających na celu promocję zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym, wskazuję na potrzebę zapewnienia osobom z zaburzeniami psychicznymi różnych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym. Dodatkowo, działania na rzecz osób uzależnionych od alkoholu oraz substancji psychoaktywnych uszczegółowiają: Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2011 – 2015, Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011 – 2016 (na etapie uchwalania), które wpisują się w realizację celów Mazowieckiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. Ogólny zakres proponowanych działań mających na celu wsparcie społeczne dla osób z zaburzeniami psychicznymi w środowisku życia obrazuje Tabela 13. Strona 43 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Tabela 13. Ogólny zakres proponowanych działań służących wsparciu społecznemu osób z zaburzeniami psychicznymi Lp. 1 2 CELE SZCZEGÓŁOWE poszerzenie, zróżnicowanie i unowocześnienie pomocy i oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi w zakresie pomocy: bytowej, mieszkaniowej, stacjonarnej, samopomocy środowiskowej stworzenie optymalnej sieci stacjonarnej pomocy społecznej dla osób z zaburzeniami psychicznymi ZADANIA REALIZATORZY POTENCJALNI PARTNERZY opracowany bilans potrzeb w zakresie pomocy społecznej opracowanie bilansu potrzeb w zakresie pomocy społecznej opracowanie Wojewódzkiego Programu Pomocy i Oparcia Społecznego dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi dokonanie pogłębionej analizy zapotrzebowania na stacjonarną pomoc społeczną wg faktycznych potrzeb, sukcesywne tworzenie specjalistycznych DPS oraz ŚDS, a także innych form opieki stacjonarnej dla osób z zaburzeniami psychicznymi i uzależnionych wg rozpoznanych potrzeb, w pierwszej kolejności w powiatach pozbawionych takiej formy opieki, wsparcie procesu standaryzacji środowiskowych domów samopomocy z województwa mazowieckiego sukcesywne tworzenie innych form oparcia społecznego, w tym skoncentrowanych na osiąganiu przez osoby z problemami zdrowia psychicznego pełnej samodzielności społecznej, wykorzystywanie funkcjonujących już modeli (np. Domu-Klubu, Klubu Pacjenta w środowisku) i kreowanie nowych MCPS Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej, MOPS/GOPS jst szczebla powiatowego i gminnego organizacje pozarządowe, samopomocowe Mazowiecka Rada Zdrowia Psychicznego Mazowiecka Rada Zdrowia Psychicznego Wojewoda Mazowiecki organizacje pozarządowe Mazowiecka Rada Zdrowia Psychicznego identyfikacja potrzeb na poziomie gminnym 3 zapewnienie pomocy bytowej oraz mieszkaniowej wszystkim potrzebującym osobom z zaburzeniami psychicznymi i uzależnionym udoskonalenie przepływu informacji między sektorem ochrony zdrowia a sektorem pomocy społecznej udzielenie form wsparcia przewidzianych ustawą o pomocy społecznej (zasiłki socjalne, mieszkania socjalne) tworzenie mieszkań chronionych przeznaczonych dla osób z zaburzeniami psychicznymi i uzależnionych Strona 44 z 53 WSKAŹNIKI DO EWALUACJI Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej MOPS/GOPS jednostki sektora ochrony zdrowia jednostki samorządu terytorialnego szczebla gminnego jednostki samorządu terytorialnego opracowany Wojewódzki Program Pomocy i Oparcia Społecznego dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi diagnoza zapotrzebowania na stacjonarna opiekę społeczną dla osób z zaburzeniami psychicznymi - liczba utworzonych placówek (domów pomocy społecznej opinie uzyskiwane od grup/organizacji pozarządowych liczba przyznanych zasiłków w danej gminie oraz w skali Województwa osobom z zaburzeniami psychicznymi liczba przyznanych mieszkań socjalnych osobom z zaburzeniami psychicznymi i uzależnionym liczba utworzonych mieszkań chronionych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, opinie uzyskiwane od grup/organizacji pozarządowych MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO 4 rozwój współpracy sektora publicznego z sektorem pozarządowym w zakresie wsparcia osób z zaburzeniami psychicznymi i uzależnionych realizacja programu współpracy z organizacjami pozarządowymi pod kątem realizacji zadań z obszaru promocji zdrowia i polityki społecznej Mazowiecka Rada Działalności Pożytku Publicznego Samorząd Województwa Mazowieckiego Mazowiecka Rada Zdrowia Psychicznego Organizacje pozarządowe, samopomocowe Wojewoda Mazowiecki jednostki samorządu terytorialnego liczba organizacji pozarządowych biorących udział w realizacji programu w obszarach związanych ze wzmacnianiem zdrowia psychicznego opinie uzyskiwane od grup/organizacji pozarządowych Departament Zdrowia UMWM MCPS Mazowiecka Rada Zdrowia Psychicznego inicjowanie i koordynowanie lokalnej współpracy pomiędzy instytucjami służby zdrowia, pomocy społecznej i rynku pracy 5 tworzenie sieci powiązań pomiędzy obszarem ochrony zdrowia oraz pomocy społecznej stała wymiana informacji w obszarze wsparcia osób z zaburzeniami psychicznymi pomiędzy kluczowymi instytucjami ochrony zdrowia i opieki społecznej wypracowanie koncepcji i stworzenie warunków skoordynowania komunikacji i działań pracownika socjalnego oddziału psychiatrycznego, na którym przebywa określona osoba i pracownika socjalnego OPS właściwego dla tej osoby Samorząd Województwa Mazowieckiego jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego i gminnego jednostki sektora ochrony zdrowia jednostki sektora pomocy społecznej organizacje pozarządowe MCPS Konsultant Wojewódzki w dziedzinie psychiatrii Konsultant Wojewódzki w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży WUM, APS, IPiN i inne uczelnie MOW NFZ Wojewoda Mazowiecki Strona 45 z 53 zespoły koordynujące realizację NPOZP powołane we wszystkich powiatach województwa mazowieckiego opinie uzyskiwane od grup/organizacji pozarządowych MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO VI CEL STRATEGICZNY Opracowanie mazowieckiego programu rozwoju zróżnicowanych form wspieranego zatrudnienia i przedsiębiorczości społecznej dostosowanych do potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi. Realizacja zadań wynikających z niniejszego celu ma służyć przywróceniu osób z zaburzeniami psychicznymi na otwarty rynek pracy. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie planuje podjęcie działań w zakresie aktywizacji zawodowej dla osób psychicznie chorych. Działania te realizowane będą w ramach usług indywidualnego i grupowego poradnictwa zawodowego. Poradnictwo zawodowe to rodzaj pomocy skierowanej do osób napotykających przeszkody w podejmowaniu decyzji zawodowych oraz w poszukiwaniu zatrudnienia. Proces doradczy jest tym bardziej skuteczny, im bardziej jest zindywidualizowany, tzn. dostosowany do specyficznej sytuacji danej osoby. Osoby chore psychicznie, które korzystają z pomocy w zakresie poradnictwa zawodowego, powinny być zdolne do podjęcia pracy oraz włożenia wysiłku w jej poszukiwanie. Powinny zatem znajdować się na odpowiednim etapie leczenia i psychoterapii. Rezultat porady zawodowej zależy bowiem nie tylko od umiejętności, cech i przygotowania zawodowego doradcy, ale również od zaangażowania klienta. Warto, aby informacja o możliwości odbycia cyklu konsultacji w zakresie poradnictwa zawodowego dostępna była w ośrodkach, w których się leczą. Wskazana jest współpraca oraz możliwość kontaktowania się doradcy zawodowego z lekarzem i terapeutą w celu nadania spójności z daną osobą. Bardzo ważne jest to, aby wszyscy specjaliści pracujący z osobą chorą psychicznie, podejmowali działania zgodne z wytyczonymi celami leczenia. Poza poradnictwem indywidualnym, szczególnie w przypadku osób chorych, ważny jest też udział w zajęciach grupowych. Osoby biorące w nich udział poprzez interakcje z innymi uczestnikami uzyskują wiedzę na temat swoich zachowań w sytuacjach społecznych. Poprzez ćwiczenie pewnych umiejętności zaczynają lepiej funkcjonować na rynku pracy. Atmosfera grupy tworzy środowisko bezpieczne do uzyskiwania konstruktywnych informacji zwrotnych i eksperymentowania z wprowadzaniem zmian w zachowaniu. Wśród osób psychicznie chorych, będących jednocześnie odbiorcami usług w zakresie poradnictwa zawodowego można wyróżnić różne grupy uwzględniając etap rozwoju zawodowego, na jakim aktualnie się znajdują: ludzie młodzi, którzy przerwali edukację szkolną, nie posiadający żadnych kwalifikacji formalnych ani doświadczeń zawodowych, poza krótkotrwałymi epizodami prac dorywczych; osoby dojrzałe w tzw. wieku produkcyjnym, posiadające problemy zawodowe wynikające z choroby, ale również z dużego tempa rozwoju oraz wymagań rynku pracy; osoby w wieku przedemerytalnym, u których przeszkodę w podjęciu satysfakcjonującej pracy poza chorobą stanowią często nieaktualne kwalifikacje zawodowe oraz braki w posługiwaniu się nowoczesnymi technologiami. Osoby chore psychicznie miewają zaburzony sposób postrzegania czasu, organizacji swojej pracy, podejmowania stałego, systematycznego wysiłku, wywiązywania się ze zobowiązań. Niejednokrotnie choroba stanowiła bezpośrednią przyczynę utraty zatrudnienia lub przerwania edukacji. Rolą i zadaniem doradcy zawodowego jest stworzenie osobie chorej bezpiecznych warunków do poznawania na nowo rynku pracy, sprawdzania swoich możliwości, radzenia sobie z trudnościami i sprzecznościami, które można napotkać podczas poszukiwania pracy. Dotychczas w ramach poradnictwa zawodowego doradcy Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Centrum w Warszawie prowadzili: Strona 46 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO zorganizowane przez Sekcję Zatrudnienia Warszawskiego Domu Pod Fontanną spotkania warsztatowe dla osób po hospitalizacji psychiatrycznej pomagające w przygotowaniu się do poszukiwania pracy. Spotykali się również indywidualnie z osobami, które chciałyby skonsultować swoje pomysły na aktywność zawodową; cykl spotkań warsztatowych zorganizowany w odpowiedzi na zapotrzebowanie Stowarzyszenia Rodzin i Przyjaciół Osób z Zaburzeniami Psychicznymi „Integracja” w celu poznania i określenia potencjału zawodowego oraz przygotowania się do kontaktów z pracodawcą; szkolenie dla kadry doradców zawodowych z Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Warszawie i Filii WUP „Przygotowanie do pracy z osobami chorymi psychicznie”. Szkolenie było pierwszym etapem zaplanowanych działań w zakresie aktywizacji zawodowej osób chorych psychicznie. Zakres tematyczny szkolenia obejmował: a. wybrane elementy psychiatrii, podstawowe choroby i zaburzenia psychiczne, podstawową wiedzę na temat przyczyn i mechanizmów powstawania choroby, jej objawy, rodzaje pracy jakie mogą wykonywać osoby z zaburzeniami psychicznymi; b. komunikację interpersonalną i umiejętności psychospołeczne w pracy z osobami chorymi psychicznie; c. radzenie sobie z emocjami w pracy z osobami chorymi psychicznie. Działania podejmowane przez Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie w zakresie aktywizacji zawodowej dla osób psychicznie chorych rozpoczną się w czwartym kwartale br. i będą kontynuowane w kolejnych latach. Obejmą one promocję usług poradnictwa zawodowego, indywidualne konsultacje oraz zajęcia grupowe, w zależności od potrzeb zgłaszanych przez środowisko osób chorych. Ze względu na dobrowolny charakter poradnictwa zawodowego zajęcia prowadzone będą w ramach współpracy z organizacjami i instytucjami zajmującymi się osobami niepełnosprawnymi. Ponadto WUP Warszawa deklaruje współudział w przygotowaniu diagnozy w sytuacji w zakresie funkcjonowania wspieranego zatrudnienia oraz przedsiębiorczości społecznej na terenie Mazowsza oraz opracowanie raportu na podstawie w/w diagnozy. Ogólny zakres proponowanych działań mających na celu przywrócenie osób z zaburzeniami psychicznymi na otwarty rynek pracy przedstawia tabela 14. Strona 47 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Tabela 14. Ogólny zakres proponowanych działań mających na celu przywrócenie osób z zaburzeniami psychicznymi na otwarty rynek pracy. Lp. CELE SZCZEGÓŁOWE ZADANIA REALIZATORZY POTENCJALNI PARTNERZY diagnoza sytuacji w zakresie funkcjonowania wspieranego zatrudnienia oraz przedsiębiorczości społecznej na terenie powiatów upowszechnianie form wspieranego zatrudnienia oraz przedsiębiorczości społecznej dla osób niepełnosprawnych, w tym z zaburzeniami psychicznymi 1 2 upowszechnianie innych form wspomagania osób z zaburzeniami zdrowia psychicznego na rynku pracy, w tym form nastawionych na maksymalne usamodzielnianie się zawodowe osób włącznie z podejmowaniem pracy niezależnej od orzeczenia o niepełnosprawności zwiększenie dostępności rehabilitacji zawodowej, organizacja poradnictwa zawodowego i szkoleń zawodowych dla osób niepełnosprawnych, w tym z zaburzeniami psychicznymi Strona 48 z 53 opracowanie raportu na podstawie w/w diagnozy ze wskazaniami do realizacji promocja istniejących spółdzielni socjalnych z terenu województwa jako przykładów dobrych praktyk diagnoza sytuacji w województwie mazowieckim przygotowany raport MCPS MCPS, WUP organizacja/współorganizacja targów pracy dla osób niepełnosprawnych MCPS kampanie promujące osiągnięcia zawodowe osób z problemami zdrowia psychicznego - na rynku pracy dostępnym dla osób niepełnosprawnych i na rynku pracy dostępnym dla wszystkich szkolenie dla doradców zawodowych z Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Warszawie i Filii WUP działania w zakresie aktywizacji zawodowej osób z zaburzeniami psychicznymi realizowane w ramach indywidualnego i grupowego poradnictwa zawodowego wspieranie programów realizowanych przez organizacje pozarządowe z zakresu rehabilitacji zawodowej i szkoleń zawodowych liczba i rodzaj przygotowanych materiałów promocyjnych MCPS rozwój współpracy pomiędzy samorządem województwa a podmiotami ekonomii społecznej kampanie informacyjne na rzecz ekonomii społecznej WSKAŹNIKI DO EWALUACJI podmioty ekonomii społecznej organizacje pozarządowe WUP, MCPS Organizacje pozarządowe, WUP liczba i rodzaj przeprowadzonych działań informacyjnych liczba przeszkolonych doradców zawodowych podmioty ekonomii społecznej organizacje pozarządowe MCPS liczba targów pracy wypracowanie sposobów monitoringu i ewaluacji kroków zawodowych podejmowanych przez osoby korzystające z wymienionych form wspierania zatrudnienia i przedsiębiorczości samopomocowe - Media WUP liczba spotkań, konferencji, zawiązanych partnerstw liczba osób objętych poradnictwem zawodowym liczba dotowanych programów, liczba osób objętych programami MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO 3 zwiększenie dostępności do systemu edukacji publicznej - na poziomie podstawowym, średnim i wyższym Strona 49 z 53 działania w zakresie informacji i poradnictwa rozwijanie koncepcji i działań brokerów edukacyjnych działań rzeczników/biur rzeczników studentów osób niepełnosprawnych kuratoria jednostki samorządowe odpowiedzialne za edukację publiczną WUP Centralne komisje egzaminacyjne uczelnie organizacje pozarządowe parametry określające skuteczność wymienionych form działań MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO VII CEL STRATEGICZNY Powołanie Mazowieckiej Rady Zdrowia Psychicznego. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz. U. Nr 24, poz.128) wydane na podstawie art. 2 ust. 6 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, z późn. zm.). nakłada na samorząd województwa obowiązek powołania wojewódzkiego zespołu koordynującego realizację Programu z zadaniami: opracowania regionalnego programu ochrony zdrowia psychicznego, uwzględniającego programy powiatowe oraz potrzeby ludności województwa w zakresie zdrowia psychicznego i opieki psychiatrycznej oraz dostosowanie do nich skoordynowanej działalności różnych form pomocy oparcia społecznego oraz aktywizacji zawodowej; realizacji, koordynowania i monitorowania Programu (NPOZP). Uchwałą Nr 1272/55/11 Zarządu Województwa Mazowieckiego z dnia 21 czerwca 2011 roku. została powołana Mazowiecka Rada Zdrowia Psychicznego mająca na celu realizację ww. zadań. W skład Rady wchodzą: 1) Bartosz Łoza – przedstawiciel Zarządu Województwa Mazowieckiego – Przewodniczący Rady, 2) Ewa Łagońska – przedstawiciel Departamentu Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego – Wiceprzewodnicząca, 3) Wiesława Krawczyk – przedstawicielka Sejmiku Województwa Mazowieckiego – Członek Rady, 4) Wiesława Kacperek-Biegańska - przedstawicielka Wojewody Mazowieckiego – Członek Rady, 5) Elżbieta Nawrocka – przedstawicielka Wojewody Mazowieckiego – Członek Rady, 6) Jacek Wciórka - Konsultant Wojewódzki w dziedzinie psychiatrii, przedstawiciel Instytutu Psychiatrii i Neurologii – Członek Rady 7) Mirosław Jeleniewski – przedstawiciel Mazowieckiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia – Członek Rady, 8) Waldemar Giza - przedstawiciel placówek realizujących zadania z zakresu ochrony zdrowia psychicznego działających na terenie województwa mazowieckiego – Członek Rady, 9) Grzegorz Kołodziej - przedstawiciel placówek realizujących zadania z zakresu ochrony zdrowia psychicznego działających na terenie województwa mazowieckiego – Członek Rady, 10) Stefan Welbel – przedstawiciel pozarządowych organizacji samopomocowych działających na terenie województwa mazowieckiego – Członek Rady, 11) Dariusz Hajdukiewicz – przedstawiciel Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy – Członek Rady 12) Elżbieta Smolińska – przedstawicielka samorządu powiatowego – Członek Rady, 13) Katarzyna Prot – Klinger – przedstawicielka Instytutu Psychiatrii i Neurologii – Członek Rady, 14) Natasza Grodzicka – przedstawicielka Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Warszawie – Członek Rady, 15) Lidia Ułanowska – przedstawicielka Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej – Członek Rady Strona 50 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO V. Harmonogram realizacji Mazowieckiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego 1. Samorząd Województwa Mazowieckiego Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 24, poz. 128) określa nakłady jednostek samorządu terytorialnego ogółem, jakie powinny być przeznaczone na realizacje zadań polegających na zwiększeniu dostępności świadczeń, zmiany organizacyjne, tworzenie centrów zdrowia psychicznego oraz realizacje zadań z zakresu profilaktyki i promocji. Mazowiecki Program Ochrony Zdrowia Psychicznego będzie finansowany ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego, a także ze środków innych jednostek samorządowych zaangażowanych w realizację programu. Nakłady finansowe przeznaczone na realizację strategii ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego przedstawia tabela 15. Z uwagi na roczny charakter budżetu Samorządu Województwa Mazowieckiego dane zawarte w tabeli należy traktować jako prognozę. Tabela 15. Nakłady finansowe ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego przeznaczone na realizację Mazowieckiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. Obecne i przewidywane nakłady finansowe Lp. Zadanie Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. * 1 cel strategiczny, 2 cel strategiczny, 1 3 cel strategiczny. 2 Unowocześnienie infrastruktury podmiotów leczniczych - poradnie oraz szpitale (wyposażenie w aparaturę medyczną, modernizacja obiektów). ** 4 cel strategiczny. Rozwój pomocy i wsparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi. *** 3 5 cel strategiczny. Aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi. ***** 4 6 cel strategiczny. 2011 2012 2013 2014 2015 929 000 1 149 872 1 181 344 1 212 976 1 244 768 13 936 350 14 031 041 8 487 983 9 920 883 19 415 891 3 300 500 3 631 000 3 759 000 3 762 000 3 759 000 13075 14400 10000 10000 10000 * zadania realizowane przez Departament Zdrowia UMWM, przyjęto wskaźnik wzrostu ok. 2,8% ** zadania ujęte w Uchwale 192/11 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 19 grudnia 2011 r. w sprawie uchwały budżetowej Województwa Mazowieckiego na 2012 rok oraz na podstawie danych zawartych w Wieloletniej Prognozie Finansowej *** zadania realizowane przez MCPS **** zadania realizowane przez WUP W każdym roku realizowane są i planowane są do realizacji w latach następnych zadania w ramach współpracy pozafinansowej, w takich obszarach jak promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym, rozwój pomocy społecznej dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi. Podmiotami odpowiedzialnymi za realizację zadań w ramach współpracy pozafinansowej są przede wszystkim: Departament Zdrowia UMWM w Warszawie, Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie, Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej. Strona 51 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO 2. Samorządy powiatowe i gminne z terenu województwa mazowieckiego Informację na temat planowanych środków finansowych na realizacje założeń Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego z ujęciem danych dotyczących samorządów gminnych uzyskano ze starostw powiatowych. Tabela 16. Nakłady finansowe ze środków jednostek samorządu terytorialnego (powiaty, gminy) przeznaczone na realizację Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. Obecne i przewidywane nakłady finansowe Lp. Zadanie Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. 1 cel strategiczny, 2 cel strategiczny, 1 3 cel strategiczny. 2 Unowocześnienie infrastruktury podmiotów leczniczych - poradnie oraz szpitale (wyposażenie w aparaturę medyczną, modernizacja obiektów). 4 cel strategiczny. Rozwój pomocy i wsparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi. 3 5 cel strategiczny. Aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi. 4 6 cel strategiczny. 2011 2012 2013 2014 2015 1 406 862 1 543 415 1 381 893 1 427 378 1 487 206 2 679 252 4 847 249 8 756 500 8 105 000 4 492 000 25 339 377 26 544 615 24 168 900 25 500 780 26 872 219 1 045 916 1 081 135 1 259 383 1 261 235 1 371 262 Barierą w realizacji założeń NPOZP jest brak źródła finansowania tego Programu. Szczegółowe zadania do realizacji NPOZP przez powiaty Województwa Mazowieckiego, a tym samym Mazowieckiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego określone zostały w lokalnych programach ochrony zdrowia psychicznego. Do dnia 5 grudnia 2011 roku programy opracowało i uchwaliło 5 jednostek samorządu powiatowego. Strona 52 z 53 MAZOWIECKI PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Spis rycin, wykresów, map i tabel. Rycina 1. Interakcje pomiędzy czynnikami biologicznymi, psychologicznymi oraz socjalnymi. Rycina 2. Struktura CZP. Wykres 1. Najczęstsze zaburzenia psychiczne w wieku 0-18 lat w województwie mazowieckim w 2009 roku. Wykres 2. Najczęstsze zaburzenia psychiczne w wieku 19-29 lat w województwie mazowieckim w 2009 roku. Wykres 3. Najczęstsze zaburzenia psychiczne w wieku 30-64 lata w województwie mazowieckim w 2009 roku. Wykres 4. Najczęstsze zaburzenia psychiczne w wieku powyżej 65 lat w województwie mazowieckim w 2009 roku. Mapa 1. Wskaźnik dostępności poradni dla osób dorosłych z zaburzeniami psychicznymi. Mapa 2. Dostęp do stacjonarnej opieki psychiatrycznej w województwie mazowieckim. Tabela 1. Placówki dla dorosłych z zaburzeniami psychicznymi wg powiatów województwa mazowieckiego – oddziały opiekuńcze (ZOL, ZPO). Tabela 2. Lokalizacja oddziałów psychiatrycznych ogólnych w województwie mazowieckim. Tabela 3. Liczba poradni psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży w powiatach woj. Mazowieckiego. Tabela 4. Poradnie terapii uzależnienia od alkoholu i współuzależnienia w woj. mazowieckim. Kolorem pomarańczowym zaznaczono powiaty w których poradnie nie występują. Tabela 5. Oddziały leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych w woj. mazowieckim. Tabela 6. Przychodnie lub poradnie terapii uzależnienia od substancji psychoaktywnych w woj. mazowieckim. Tabela 7. Dostępność lóżek detoksykacyjnych dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych w woj. mazowieckim. Wykres 5. Struktura priorytetów promocji zdrowia psychicznego na podstawie badania ankietowego skierowanego do starostw powiatowych. Tabela 8. Zakres działań służący podniesieniu poziomu odpowiedzialności i umiejętności wpływania na zdrowie psychiczne. Tabela 9. Zakres działań służący podniesieniu poziomu akceptacji społecznej w stosunku do osób z zaburzeniami psychicznymi. Tabela 11. Łóżka ogólnopsychiatryczne w szpitalach o profilu psychiatrycznym w woj. mazowieckim. Tabela 12. Zakres działań służący opracowanie i wdrażanie Mazowieckiego programu zwiększenia dostępności i zmniejszenia nierówności w dostępie do rożnych form środowiskowej psychiatrycznej opieki zdrowotnej. Tabela 13. Ogólny zakres proponowanych działań służących wsparciu społecznemu osób z zaburzeniami psychicznymi Tabela 14. Ogólny zakres proponowanych działań mających na celu przywrócenie osób z zaburzeniami psychicznymi na otwarty rynek pracy. Tabela 15. Nakłady finansowe ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego przeznaczone na realizację Mazowieckiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. Tabela 16. Nakłady finansowe ze środków jednostek samorządu terytorialnego (powiaty, gminy) przeznaczone na realizację Narodowego Programu ochrony Zdrowia Psychicznego. Strona 53 z 53
