Analiza kosztów własnych przedsiębiorstwa - część 5

Analiza kosztów własnych przedsiębiorstwa - część 5
V. Analiza kosztów pracy.
W analizie roli całkowitych kosztów pracy i ich podstawowych składników w przedsiębiorstwie
przemysłowym, tj. kosztów wynagrodzeń i pozawynagrodzeniowych kosztów pracy, można
posłużyć się następującymi wskaźnikami:
wskaźnikiem relacji całkowitych kosztów pracy do wartości produkcji sprzedanej netto,
obliczamy za pomocą wzoru:
K pcpsn 
K pc
Psn
 100 ;
wskaźnikiem relacji kosztów wynagrodzeń do wartości produkcji sprzedanej netto, obliczamy
według wzoru:
K wpsn 
Kw
 100 ;
Psn
wskaźnikiem relacji pozawynagrodzeniowych kosztów pracy do wartości produkcji sprzedanej
netto, którego formuła ma postać następującą:
K pppsn 
K pp
Psn
 100 ;
wskaźnikiem udziału pozawynagrodzeniowych kosztów pracy w całkowitych kosztach pracy,
obliczamy za pomocą wzoru:
K ppkpc 
K pp
Ppc
 100 ;
wskaźnikiem relacji pozawynagrodzeniowych kosztów pracy do kosztów wynagrodzeń,
obliczamy według wzoru:
K ppkw 
K pp
Pw
 100 ;
wskaźnikiem produktywności kosztów pracy, który oblicza się za pomocą wzoru:
K snkpc 
Psn
;
K pc
gdzie:
Kpc – całkowite koszty pracy,
Kw – koszty wynagrodzeń,
Kpp – pozawynagrodzeniowe koszty pracy,
Psn – produkcja sprzedana netto.
www.wkuwanko.pl
1
Analiza kosztów własnych przedsiębiorstwa - część 5
Dane niezbędne do analizy kosztów pracy w przedsiębiorstwie przemysłowym przedstawia
tabela nr. 14.
Tabela nr. 14. produkcja sprzedana netto w cenach stałych, przeciętna liczba ogółu
pracowników i całkowite koszty pracy według składników w cenach stałych w latach 1995 –
1997
Wyszczególnienie
1995
1996
1997
Produkcja sprzedana netto (w tys. zł.)
99.851
109.759
123.613
Przeciętna liczba ogółu pracowników
1.400
1.395
1.390
Całkowite koszty pracy (w tys. zł.)
36.442
39.060
42.625
Koszty wynagrodzeń
21.000
22.480
24.495
Pozawynagrodzeniowe koszty pracy
15.442
16.580
18.130
Składki na ubezpieczenia społeczne i fundusz pracy
9.408
10.061
10.973
Koszty dojazdu pracowników do pracy
980
1.031
1.051
Koszty bezpieczeństwa i higieny pracy
1.540
1.656
1.854
840
947
1.094
pracodawcę
2.114
2.284
2.502
Pozostałe koszty pracy
560
601
656
z tego:
z tego:
Koszty
kształcenia,
dokształcania
i
doskonalenia
pracowników
Koszty
działalności
socjalno
–
bytowej
obciążające
Na podstawie danych z tabeli 14 należy:
ocenić rolę całkowitych kosztów pracy w rozpatrywanym przedsiębiorstwie,
ustalić oraz ocenić dynamikę i strukturę całkowitych kosztów pracy w rozpatrywanym
przedsiębiorstwie,
obliczyć
jednostkowy
koszt
pracy
i
ocenić
jego
dynamikę
w
rozpatrywanym
przedsiębiorstwie.
Ad. 1) – rolę całkowitych kosztów pracy i ich podstawowych składników w rozpatrywanym
przedsiębiorstwie charakteryzują wskaźniki zamieszczone w
tabeli nr. 15.
Tabela nr. 15. wskaźniki relacji całkowitych kosztów pracy, kosztów wynagrodzeń i
pozawynagrodzeniowych kosztów pracy do wartości produkcji sprzedanej netto, wskaźnik
www.wkuwanko.pl
2
Analiza kosztów własnych przedsiębiorstwa - część 5
udziału pozawynagrodzeniowych kosztów pracy w całkowitych kosztach pracy, wskaźnik
relacji pozawynagrodzeniowych kosztów pracy do kosztów wynagrodzeń i wskaźnik
produktywności kosztów pracy oraz ich komponenty w latach 1995 – 1997
Wyszczególnienie
1995
1996
1997
Produkcja sprzedana netto (w tys. zł.)
99.851
109.759 123.613
Całkowite koszty pracy (w tys. zł)
36.442
39.060
42.625
Koszty wynagrodzeń
21.000
22.480
24.495
Pozawynagrodzeniowe koszty pracy
15.442
16.580
18.130
36,50
35,59
34,48
21,03
20,48
19,82
15,47
15,11
14,66
42,37
42,44
42,53
kosztów wynagrodzeń (w %)
73,53
73,75
74,02
Wskaźnik produktywności kosztów pracy (w zł.)
2,74
2,81
2,90
100,0
102,6
105,8
x
102,6
103,2
z tego
Wskaźnik relacji całkowitych kosztów pracy do wartości
produkcji sprzedabej netto (w %)
Wskaźnik relacji kosztów wynagrodzeń do wartości produkcji
sprzedanej netto (w %)
Wskaźnik relacji pozawynagrodzeniowych kosztów pracy do
wartości produkcji sprzedanej netto (w %)
Wskaźnik udziału pozawynagrodzeniowych kosztów pracy w
całkowitych kosztach pracy (w %)
Wskaźnik relacji pozawynagrodzeniowych kosztów pracy do
Wskaźnik dynamiki
1995 = 100%
Rok poprzedni = 100%
Wskaźniki zawarte w tabeli nr. 15. – wskazują na dużą, choć malejącą rolę całkowitych
kosztów pracy w rozpatrywanym przedsiębiorstwie w badanym okresie. Wskaźniki relacji tych
kosztów do wartości produkcji sprzedanej netto zmalały z 36,50% w roku 1995 do 35,59% w
roku 1996 i do 34,48% w roku 1997. Dzięki takiej tendencji rozwojowej tego wskaźnika
wzrastał stale i dość istotnie wskaźnik produktywności kosztów pracy. Jego wartość
bezwzględna powiększyła się z 2,74 zł. w roku 1995 i 2,81 zł w roku 1996 do 2,90 a roku
1997. w badanym okresie wzrost ten wyniósł 5,8% przy czym tempo wzrostu w roku 1997
było znacznie szybsze (3,2%) niż w roku 1996 (2,6%). Tendencja do spadku pierwszego i
wzrostu drugiego wskaźnika jest zjawiskiem korzystnym. Gdyż świadczy o szybszym tempie
wzrostu produkcji niż całkowitych kosztów pracy.
www.wkuwanko.pl
3
Analiza kosztów własnych przedsiębiorstwa - część 5
Na pozytywną ocenę zasługuje również malejąca tendencja wskaźnika relacji kosztów
wynagrodzeń do wartości produkcji sprzedanej netto z 21.03% w roku 1995 do 20,48% w
roku 1996 i 19,82% w roku 1997.
Ad. 2) – dynamikę i strukturę całkowitych kosztów pracy przedstawia tabela nr. 16.
Tabela nr. 16. Dynamika i struktura całkowitych kosztów pracy w latach 1995 – 1997
Wyszczególnienie
Wskaźniki dynamiki
Wskaźniki struktury (w
1995 -= 100% 1996
%)
=
100%
1995
1996
1997
1995
1996
1997
107,2
117,0
109,1
100,0
100,0
100,0
Koszty wynagrodzeń
107,0
116,6
109,0
57,62
57,55
57,46
Pozawynagrodzeniowych kosztów pracy
107,4
117,4
109,3
42,38
42,45
42,54
i fundusz pracy
106,9
116,6
109,1
25,81
25,81
25,74
Koszty dojazdu pracowników do pracy
105,2
107,2
101,9
2,69
2,64
2,47
Koszty bezpieczeństwa i higieny pracy
107,5
120,4
112,0
4,23
4,24
4,35
112,7
130,2
115,5
2,31
2,42
2,57
obciążające pracodawcą
106,7
116,9
109,5
5,80
5,80
5,87
Pozostałe koszty pracy
107,3
117,1
105,2
1,54
1,54
1,54
Całkowite koszty pracy
z tego:
z tego:
Składki
Koszty
na
ubezpieczenia
kształcenia,
społeczne
dokształcania
i doskonalenia pracowników
Koszty działalności socjalno – bytowej
Dane z tabeli nr. 16. – dowodzą, że całkowite koszty pracy wzrosły w badanym okresie o
17,0%, przy czym tempo tego wzrostu w 1997 roku było o 1,9 punktu szybsze niż w roku
1996. Zróżnicowana dynamika poszczególnych składników całkowitych kosztów pracy w
rozpatrywanym przedsiębiorstwie w badanym okresie spowodowała zmiany w strukturze
całkowitych kosztów pracy. Na uwagę zasługuje zmniejszenie się udziału kosztów
wynagrodzeń w całkowitych kosztach pracy z 57,62% w roku 1995 do 57,46% w roku 1997.
www.wkuwanko.pl
4
Analiza kosztów własnych przedsiębiorstwa - część 5
Pomimo tego, koszty wynagrodzeń odgrywały nadal decydującą rolę w całkowitych kosztach
pracy w roku 1997.
Ad. 3) – Wielkość i dynamikę jednostkowego kosztu pracy rozpatrywanego przedsiębiorstwa
przedstawia tabela nr. 17.
Tabela nr. 17. Koszty pracy i ich składniki przypadające na jednego pracownika ogółem i ich
dynamika w latach 1995 – 1997
Wskaźniki dynamiki
Wyszczególnienie
Jednostkowy
koszt 1995=100%
pracy (w zł.)
1995
Koszty pracy
1996
1996=
=100%
1997
1996
26.030 28.000 30.665 107,6
1997
1997
117,8
109,5
z tego:
www.wkuwanko.pl
5
Analiza kosztów własnych przedsiębiorstwa - część 5
Koszty wynagrodzeń
15.000 16.115 17.622 107,4
117,5
109,4
Pozawynagrodzeniowych kosztów pracy
11.030 11.885 13.043 107,8
118,3
109,7
i fundusz pracy
6.720
7.212
7.894
107,3
117,5
109,5
Koszty dojazdu pracowników do pracy
700
739
756
105,6
108,0
102,3
Koszty bezpieczeństwa i higieny pracy
1.100
1.187
1.334
107,9
121,3
112,4
600
679
787
113,2
131,2
115,9
obciążające pracodawcą
1.510
1.637
1.800
108,4
119,2
110,0
Pozostałe koszty pracy
400
431
472
107,8
118,0
109,5
z tego:
Składki
Koszty
na
ubezpieczenia
kształcenia,
społeczne
dokształcania
i doskonalenia pracowników
Koszty działalności socjalno – bytowej
Jak wynika z danych tej tabeli, łączny jednostkowy koszt pracy wzrósł w badanym okresie o
17,8%, przy czym tempo jego wzrostu było silniejsze w roku 1997 (9,5%) niż w roku 1996
(7,6%). Porównując dane z tabeli nr. 17 z danymi z tabeli nr. 16 można stwierdzić, że łączny
jednostkowy koszt prac rósł szybciej niż całkowite koszty pracy, co jest zjawiskiem
korzystnym, zwłaszcza, że tempo wzrostu produkcji sprzedanej netto zdecydowanie
wyprzedzało tempo wzrostu średniego wynagrodzenia. Nieco słabiej niż łączny jednostkowy
koszt pracy wzrósł w badanym okresie jednostkowy koszt wynagrodzeń, jednostkowy koszt
składek na ubezpieczenia społeczne i fundusz pracy oraz jednostkowy koszt dojazdu
pracowników do pracy. Jednostkowe koszty pozostałych składników kosztów pracy
charakteryzowało szybsze tempo wzrostu niż łącznego jednostkowego kosztu pracy, przy
czym było ono najsilniejsze w wypadku kosztów kształcenia, dokształcania i doskonalenia
pracowników, co zasługuje na ocenę pozytywną. W podsumowaniu można stwierdzić, że
proporcje zmian jednostkowego kosztu poszczególnych składników kosztów pracy w
badanym okresie były właściwe.
www.wkuwanko.pl
6