W maszynie prądu stałego wyróżnia się część nieruchomą zwaną
advertisement
W maszynie prądu stałego wyróżnia się część nieruchomą zwaną stojanem oraz część ruchomą nazywaną wirnikiem lub twornikiem. Uzwojenie wirnika jest umieszczone w żłobkach i przyłączone do wycinków komutatora. Pierścień zewnętrzny stojana, zwany jarzmem wraz z przymocowanymi do niego rdzeniami elektromagnesów głównych i pomocniczych jest elementem obwodu magnetycznego maszyny. Na rdzeniach biegunów głównych jest osadzone uzwojenie wzbudzenia (magnesujące), którego prąd wytwarza główny strumień magnetyczny. Na rdzeniach biegunów pomocniczych są umieszczone uzwojenia komutacyjne zwane również pomocniczymi lub zwrotnymi. Zadaniem ich jest poprawienie warunków komutacji. W maszynach o specjalnym przeznaczeniu stosuje się także uzwojenie kompensacyjne, służące do skompensowania oddziaływania twornika. Uzwojenie to umieszczone jest w żłobkach biegunów głównych. W prądnicy prądu stałego dokonuje się zamiana energii mechanicznej ruchu obrotowego w wirnikach na energię elektryczną. W wirującym uzwojeniu twornika w polu magnetycznym, indukuje się – zgodnie z regułą prawej dłoni – siła elektromotoryczna, której zwrot jest przemienny (zależy od kierunku przemieszczania się pręta w polu magnetycznym). Siła elektromotoryczna (a tym samym i prąd) powstająca w tworniku jest sinusoidalna. Elementem prostowniczym dającym w obwodzie zewnętrznym prądnicy napięcie o stałej biegunowości jest komutator. W silniku prądu stałego dokonuje się przemiana energii elektrycznej w mechaniczną ruchu obrotowego. Jeżeli uzwojenie wirnika, przez które płynie prąd elektryczny, znajdzie się w polu magnetycznym biegunów głównych, to będzie na nie działać siła powodująca ruch o zwrocie określonym regułą lewej dłoni. W silniku komutator odgrywa rolę falownika, przetwarzającego prąd stały sieci zasilającej na prąd przemienny płynący w prętach twornika. Maszyny prądu stałego zarówno silniki jak i prądnice dzielimy na samowzbudne i obcowzbudne. Podział ten wynika ze sposobów zasilania uzwojenia wzbudzenia. Ze względu na sposób podłączenia uzwojenia wzbudzenia z uzwojeniem biegunów głównych maszyny prądu stałego dzielimy na szeregowe, bocznikowe i szeregowobocznikowe. Silniki indukcyjne trójfazowe. Trójfazowe uzwojenie stojana o liczbie par biegunów równej –p, zasilane z sieci trójfazowej symetrycznej częstotliwości f, wytwarza wirujące pole magnetyczne kołowe. Pole to wiruje względem stojana z prędkością kątową synchroniczną i przecina zwarte uzwojenie wirnika, indukując w nim prąd. Wirujące pole „pociąga” za sobą uzwojenie wirnika, w którym płynie zaindukowany prąd. Wirnik nie może uzyskać prędkości pola magnetycznego gdyż wtedy nie przecinałoby ono uzwojenia wirnika, a tym samym w wirniku niezaindukowałby się prąd. Różnicę między prędkością wirowania pola stojana, a prędkością wirnika, odniesioną do prędkości wirowania pola stojana nazywamy poślizgiem. Ze względu na to, że omawiamy silnik działa na zasadzie indukcji magnetycznej, a jego wirnik obraca się z prędkością mniejszą od synchronicznej, pełna nazwa tego silnika brzmi: trójfazowy asynchroniczny silnik indukcyjny. Silniki pierścieniowe w żłobkach wirnika mają uzwojenie i liczbie faz i par biegunów takie same jak uzwojenie stojana. Końcówki uzwojenia wirnika połączonego w gwiazdę, są przyłączone do pierścieni ślizgowych wirnika i stąd poprzez szczotki wyprowadzone do tabliczki zaciskowej silnika. Umożliwia to włączenie w obwód uzwojenia wirnika rezystancji lub impedancji i wpływanie w ten sposób na własności ruchowe silnika. Włączenie rezystancji powoduje w czasie rozruchu zmniejszenie prądu i zwiększenie momentu, natomiast podczas pracy silnika umożliwia regulację prędkości kątowej. W silniku klatkowym (zwartym) uzwojenie wirnika tworzą pręty (miedziane, aluminiowe, mosiężne, lub brązowe) nieizolowane, połączone po obu stronach wirnika pierścieniami zwierającymi. Uzwojenie to ma postać klatki. W zależności od kształtu i liczby prętów uzyskuje się wirniki o różnych rezystancjach i tym samym silniki o różnych charakterystykach mechanicznych. Uwalnianie porażonego spod napięcia: ●wyłączenie napięcia wyłącznikiem (mieć na uwadze zabezpieczenie porażonego przed upadkiem i brak oświetlenia po wyłączeniu) urządzenia do 1000 V ●ratujący odciąga porażonego izolując się sam od napięcia lub ziemi (sprzęt ochronny, suche drewno, suche części ubrania) ●odcięcie przewodów przy użyciu narzędzi z izolacyjną rękojeścią, urządzenia powyżej 1000V ●uwolnienie porażonego przy użyciu sprzętu ochronnego na napięcie równe napięciu urządzeń ●wyłączenie urządzeń przez wykonanie zarzutki (mieć na uwadze napięcie krokowe i powstający łuk) . Organizacja pomocy doraźnej: ●jak najszybciej przystąpić do wykonywania sztucznego oddychania lub masażu serca ●druga osoba wzywa pogotowie ●położyć porażonego na wznak, odchylić głowę ku tyłowi, rozpiąć ubranie pod szyją i w pasie ●oczyścić drogi oddechowe ●porażony oddycha szybko, lecz powierzchownie, jest blady, niewysłuchuje się tonów serca, stosuje się tylko masaż serca ●porażony jest sinoblady, nie oddycha, niewysłuchuje się tonów serca i nie wyczuwa tętna -stosować sztuczne oddychanie i masaż serca ●po odzyskaniu przytomności można podać łyżeczkami mocną kawę, herbatę lub koniak. Z leków 25 kropli Waleriana lub 25 kropli Cardiamidu. Wykonywanie sztucznego oddychania metodą ust do ust. Uklęknąć na wysokości ramion poszkodowanego po prawej lub po lewej stronie, oburącz uchwycić żuchwę z boków w okolicy jej kątów, odciągając ją najpierw ku klatce piersiowej, a potem do przodu ku górze przyciskając szczęki do siebie tak, aby zęby szczęki dolnej znalazły się przed zębami szczęki górnej. Podtrzymując tak ustawioną żuchwę należy odciągnąć głowę do tyłu, aby utrzymać drożność dróg oddechowych. Wdech: ratujący wciąga powietrze do płuc, obejmuje ustami jak najszczelniej usta porażonego i wdmuchuje ostrożnie powietrze do jego płuc. Policzek ratującego zatyka nos porażonego (nos można zacisnąć palcami lub specjalnym zaciskiem). Wdmuchując powietrze należy obserwować czy klatka piersiowa porażonego unosi się. Wydech: ratujący odrywa usta od ust prażonego. W tym czasie ratujący wciąga powietrze do wykonywania następnego wdechu. W ciągu 1 minuty należy wykonać około 15 oddechów.
