wójt gminy gręboszów - Biuletyn Informacji Publicznej w Małopolsce
advertisement
WÓJT GMINY GRĘBOSZÓW RADA GMINY GRĘBOSZÓW STRATEGIA ROZWOJU GMINY GRĘBOSZÓW NA LATA 2007 – 2017 GRĘBOSZÓW 2007 Spis treści: 1. WSTĘP…………………………………………………………………………………..99 1.1. 2. Harmonogram prac nad Strategią Rozwoju…………………………………………..99 CHARAKTERYSTYKA GRĘBOSZÓW……………………………………..101 GMINY 3. DIAGNOZA SPOŁECZNO – GOSPODARCZA………………………………………104 3.1. Sytuacja społeczna……………………………………………………………………104 3.1.1. Zaludnienie, ruch naturalny ludności, struktura wiekowa……………………………11 3.1.2. Struktura utrzymania ludności i zatrudnienie w gminie Gręboszów.…………….…13 3.1.3. Bezrobocie……………………………………………………………………………20 3.1.4. Poziom wykształcenia mieszkańców…………………………………………………21 3.2. Infrastruktura…………………………………………………………………………115 3.2.1 Transport i komunikacja………………………………………………………………115 3.2.2. Oświetlenie i sieć energetyczna………………………………………………………116 3.2.3. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna…………………………………………………...118 3.2.4. Sieć gazownicza…………………………...………………………………………....120 3.2.5. Telekomunikacja……………………………………………………………………..120 3.2.6. Zasoby mienia komunalnego gminy………………………………………………...121 3.3. Środowisko naturalne………………………………………………………………123 3.3.1. Budowa geologiczna…………………………………………………………………123 3.3.2 Surowce mineralne…………………………………………………………………..124 3.3.3. Wody…………………………………………………………………………………124 3.3.4. Świat roślinny………………………………………………………………………..126 3.3.5. Świat zwierzęcy……………………………………………………………………...127 3.3.6. Klimat………………………………………………………………………………..128 3.3.7. Gleby…………………………………………………………………………………129 3.3.8. Jakość powietrza……………………………………………………………………..130 3.3.9. Gospodarka odpadami……………………………………………………………….130 3.3. Rolnictwo…………………………………………………………………………..132 3.5. Edukacja……………………………………………………………………………135 3.6. Warunki życia mieszkańców……………………………………………………….137 3.6.1. Mieszkalnictwo………………………………………………………………………137 3.6.2. Ochrona zdrowia i opieka społeczna………………………………………………...138 3.6.3. Kultura, sport, turystyka………………………………………………………….142 ..... Kultura………………………………………………………………………………...142 ...... Sport…………………………………………………………………………………...144 ........ Turystyka………………………………………………………………………………55 3.7. Zasoby dziedzictwa kulturowego………………………………………………….145 3.8. Budżet……………………………………………………………………………...149 4. ANALIZA SWOT gminy Gręboszów………………………………………………….61 5. WIZJA I MISJA gminy Gręboszów……………………………………….……........64 6. KIERUNKI ROZWOJU, CELE STRATEGICZNE ,OPERACYJNE, ZADANIA….65 KIERUNEK ROZWOJU: Rolnictwo i przetwórstwo rolne……………………………….155 Cel strategiczny: Modernizacja struktury i doskonalenie organizacji rolnictwa. I.1. Wspieranie rozwoju rolnictwa………………………………………………………..157 I.2. Rozwój przetwórstwa rolnego………………………………………………………...159 I.3. Rozwój przedsiębiorczości rolniczej………………………………………………….160 KIERUNEK ROZWOJU: Infrastruktura techniczna i aktywność inwestycyjna….……….76 Cele strategiczny: Wszechstronny rozwój infrastruktury technicznej I.1. Uporządkowanie gospodarki wodno – ściekowej……………………………………..164 I.2. Zabezpieczenie przeciwpowodziowe…………………………………………………165 I.3. Poprawa sieci komunikacyjnej gminy i bezpieczeństwa na drogach…………………166 I.4. Rozwój infrastruktury informatycznej………………………………………………..168 Cel strategiczny: Tworzenie warunków do inwestowania, rozwój przedsiębiorczości….…88 II.1. Tworzenie merytorycznego i organizacyjnego systemu wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw………………………………………………………………………..171 II.2. Przygotowanie terenów pod cele inwestycyjne i budownictwo mieszkaniowe……..172 II.3. Aktywna promocja oferty inwestycyjnej oraz walorów gospodarczych gminy……...172 KIERUNEK ROZWOJU: Kultura, turystyka, sport………………………………………..93 Cel strategiczny: Wszechstronny rozwój kultury, turystyki i sportu I.1. Budowa i rozwój infrastruktury turystycznej oraz sportowej…………………………175 I.2. Rozwój bazy kulturano – oświatowej…………………………………………………176 I.3. Stworzenie oferty kulturalnej i jej promocja………………………………………….177 I.4. Kultywowanie tradycji i ochrona dziedzictwa kulturowego…………………………100 KIERUNEK ROZWOJU: Środowisko naturalne ............................................................... 101 Cel strategiczny: Racjonalne gospodarowanie środowiskiem I.1. Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców .............................................. 104 I.2. Opracowanie i wdrożenie systemu ochrony środowiska ............................................ 105 I.3. Poprawa gospodarki odpadami ................................................................................... 107 KIERUNEK ROZWOJU: Sfera społeczna i zasoby ludzkie…..………………………….108 Cel strategiczny: Rozwój usług społecznych oraz opartego na wiedzy społeczeństwa I.1. Doskonalenie ochrony zdrowia......………………………….………………….…….112 I.2. Rozwój opieki społecznej………………………………….………………………...113 I.3. Zapewnienie warunków do rozwoju zasobów ludzkich w drodze ustawicznego kształcenia i szkolenia…………………………………………………….………… 114 7. MONITOROWANIE, OCENA I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA STRATEGII…..…...117 Załączniki: - Lista liderów wiejskich, - Schemat strategii 1. WSTĘP Strategia Rozwoju Gminy Gręboszów na lata 2007 – 2017 została opracowana jako dokument całkowicie nowy w stosunku do Strategii opracowanej w roku 1998. Konieczność sformułowania nowej Strategii wynika bowiem z szeregu przesłanek, do których m.in. należą: o Członkostwo Polski w Unii Europejskiej, co skutkuje wyznaczeniem nowych celów strategicznych, które wpłyną na efektywne wykorzystanie unijnych środków finansowych, o spójność z rządowymi i regionalnymi dokumentami programowymi, w szczególności z Narodowym Planem Rozwoju na lata 2007 - 2013, Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 oraz Strategią Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007 -2013 , o zmiany w rozwoju zarówno w sferze społecznej jak i gospodarczej, które mają decydujący wpływ na treść planowanych działań, określenie wśród nich obszarów priorytetowych, nowego katalogu celów strategicznych i celów operacyjnych oraz zadań, o opracowanie koncepcji rozwoju lokalnego, akceptowanej przez podmioty życia publicznego i gospodarczego na szczeblu lokalnym. W przedmiotowym dokumencie strategicznym, szczególną rangę nadano sferze gospodarczej oraz sferze społecznej i wynikających z nich potrzeb mieszkańców. Strategia ujmuje główne cele i uwarunkowania rozwoju na przestrzeni 10 lat. Strategia rozwoju jest wyrazem zintegrowanego planowania społecznego, gospodarczego, ekologicznego i przestrzennego. W najbardziej ogólnym ujęciu oznacza sposób osiągania wyznaczonych celów w dziesięcioletniej perspektywie czasowej przez sterowanie rozwojem gminy. Najkrócej, strategia to instrument do sprawnego zarządzania gminą. 1.1. Harmonogram prac nad Strategią Rozwoju Prace nad Strategią, rozpoczęto od powołania Konwentu Strategicznego do opracowania Strategii Rozwoju Gminy Gręboszów na lata 2007 – 2017. W skład Konwentu Strategicznego zestawieni zostali partnerzy społeczni z różnych dziedzin życia obejmujących gospodarkę, rolnictwo, oświatę, zdrowie i pomoc społeczną oraz kulturę, sport i rekreację, sołtysi, członkowie Rady Gminy, pracownicy Urzędu Gminy Gręboszów. Przyjęta metodyka procesu opracowania Strategii Rozwoju Gminy Gręboszów oparta została na partnersko-eksperckim modelu budowy planów strategicznych, w pełni oddającym oczekiwania krajowych oraz unijnych instytucji wspomagających rozwój samorządów w Polsce. Proces przygotowania dokumentu Strategii składał się z przedstawionych poniżej etapów: Etap1– Diagnoza stanu gminy Na podstawie dokumentów źródłowych (wskazane w diagnozie), oficjalnych danych statystycznych oraz informacji przygotowanych przez Urząd Gminy opracowano raport „Diagnoza stanu gminy Gręboszów”. W skład raportu wchodził opis aktualnej sytuacji gminy (położenie, historia, środowisko, infrastruktura techniczna, infrastruktura społeczna, demografia, rynek pracy, itp.) oraz analizy porównawcze gminy w odniesieniu do Powiatu Dąbrowskiego i Województwa Małopolskiego. Etap 2 – Sesje strategiczne rozwoju gminy Zorganizowano dwie sesje strategiczne rozwoju gminy. Do udziału w nich zaproszono grono przedstawicieli mieszkańców, przedsiębiorstw, urzędników, radnych którzy to stworzyli Konwent Strategiczny. Dzięki przeprowadzeni sesji i udziałowi w nich przedstawicieli różnych środowisk możliwe było takie sformułowanie zapisów Strategii, aby jak najwierniej oddawały potrzeby i aspiracje mieszkańców gminy. Etap 3 – Analiza SWOT Opracowanie analizy SWOT było rezultatem pierwszej sesji strategicznej. Analiza ta została opracowana na podstawie diagnozy stanu gminy. Wyniki analizy SWOT były podstawą do wyznaczenia pozycji strategicznej gminy, a następnie priorytetowych kierunków rozwoju. Na pierwszej sesji formułowano również wizję i misję gminy. Etap 4 – Obszary, cele operacyjne, działania Druga sesja strategiczna to dokonanie wyznaczenia celów strategicznych w zakresie rozwoju gminy. Następnie zdefiniowano cele operacyjne w ramach celów strategicznych oraz p oszczególne działania ( zadania). Na potrzeby sprawnego planowania, z pośród członków Konwentu Strategicznego, utworzono 5 zespołów tematycznych: - Zespół ds. Gospodarki i Rolnictwa, - Zespół ds. Infrastruktury i Ochrony Środowiska, - Zespół ds. Oświaty, - Zespół ds. Zdrowia i Pomocy Społecznej, - Zespół ds. Kultury, Sportu i Rekreacji. Etap 5 – Projekt dokumentu Strategii Jako rezultat wcześniej zrealizowanych czynności opracowano roboczą wersję Strategii Rozwoju. Zapisy dokumentu były konsultowane z kadrą kierowniczą oraz pracownikami poszczególnych Wydziałów Urzędu Gminy w zakresie ich kompetencji. Do dokumentu wprowadzone zostały zadania uznane za priorytetowe w ramach poszczególnych działań. Następnie dokument został wstępnie zaakceptowany w zakresie opisu strategicznych obszarów rozwoju przez władze gminy. Etap 6 – Opinia Strategia została przekazana do zaopiniowania przez poszczególne Komisje Rady Gminy. Etap 7 – Zatwierdzenie strategii przez Radę Gminy Gręboszów. 2. CHARAKTERYSTYKA GMINY GRĘBOSZÓW Gmina Gręboszów położona jest w północno-wschodniej części województwa małopolskiego w powiecie dąbrowskim. Według podziału fizyczno-geograficznego położenie gminy przedstawia się następująco: Prowincja: Podkarpacka Makroregion: Kotlina Sandomierska, Mezoregion: Równina Nadwiślańska Gmina, od północy poprzez rzekę Wisłę graniczy z województwem świętokrzyskim, od zachodu poprzez rzekę Dunajec graniczy z gminą Wietrzychowice. Od strony południowej graniczy z gminą Żabno. Należy nadmienić, iż granica z gminami Wietrzychowice i Żabno stanowi równocześnie granicę pomiędzy powiatami dąbrowskim i tarnowskim. Gmina Gręboszów znajduje się w odległości 20 km od siedziby powiatu, którym jest miasto Dąbrowa Tarnowska, oraz ok. 80 km od siedziby województwa małopolskiego – Krakowa. Pierwsza wzmianka historyczna o Gręboszowie pochodzi z 1287 roku, kiedy to wieś należała do rodziny Nieczujów. Znalezione w Gręboszowie monety z czasów rzymskich pozwalają sądzić, że Gręboszów leżał na szlaku handlowym, biegnącym z południa na północ, być może do wybrzeży Bałtyku. Wieś nazywana była różnie. Używano nazw takich jak "Grabassów", "Grabssów", "Grabiów", " Gremboszów", a ostatecznie przyjęła się nazwa "Gręboszów". Nazwa wsi została urobiona od cechy przyrodniczej środowiska. Trzeba bowiem wiedzieć że potąd rozciągała się niegdyś Puszcza Sandomierska, a okolice dzisiejszego Gręboszowa porastały lasy grabowe. Kolejnymi właścicielami wsi, po rodzinie Nieczujów, byli Dembińscy i Krasińscy. W wieku XIII założono w Gręboszowie parafię, która około 1340 roku liczyła około 400 mieszkańców. W wieku XV do Gręboszowa należały miejscowości: Karsy, Kozłów, Lubiczko oraz Wola Gręboszowska. W roku 1539 istniała tutaj szkoła parafialna. Liczba mieszkańców parafii wyniosła wówczas około 500 mieszkańców. Wzmianki historyczne podają, że głównym zajęciem ludności było rolnictwo a część mieszkańców trudniła się rzemiosłem zwłaszcza ciesielstwem. Około 1845 roku parafia Gręboszowska liczyła 4140 osób. We wsi funkcjonował browar w którym oprócz piwa produkowano kilka gatunków win. W latach I-szej wojny światowej w okolicach Gręboszowa toczyły się walki w których brał udział 1 pułk legionów dowodzony przez Józefa Piłsudskiego. Działania wojenne przyczyniły się do częściowego zniszczenia Gręboszowa. W trudnym okresie międzywojennym wielu mieszkańców Gręboszowa wyemigrowało za chlebem. W roku 1934 w kład gminy wchodziło 12 sołectw: Bieniaszowice, Biskupice, Borusowa, Gręboszów, Hubenice, Karsy, Kozłów, Lubiczko, Okręg, Ujście Jezuickie, Wola Gręboszowska, Wola Żelichowska, Zapasternicze, Zawierzbie i Żelichów. Gmina zajmowała obszar 46 km² a liczba ludności wynosiła około 5,3 tys. osób. W okresie II-ej wojny światowej, na trenie gminy, działały grupy ruchu oporu. Niemcy dokonywali eksterminacji Żydów gręboszowskich, a wiele represji spadło również na Polaków. Podczas okupacji hitlerowskiej, na terenie gminy prowadzono tajne nauczanie. Po wojnie, wraz z odbudową i rozwojem gospodarczym kraju, następował również rozwój gospodarczy gminy Gręboszów. Mapa 1: Usytuowanie gminy Gręboszów powiecie dąbrowskim Powierzchnia gminy Gręboszów wynosi ok.49 km² i pod tym względem zalicza się ona do małych jednostek województwa małopolskiego a wśród gmin powiatu dąbrowskiego zajmuje 5 miejsce. Gręboszów jest gminą wiejską, w skład której wchodzi 15 sołectw o zróżnicowanej powierzchni. Wykaz sołectw oraz wielkość powierzchni przedstawia tabela 1. Tabela 1. Sołectwa w gminie Gręboszów oraz powierzchnia w ha Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Sołectwo Gręboszów Bieniaszowice Biskupice Borusowa Hubenice Karsy Kozłów Lubiczko Okręg Ujście Jezuickie Wola Gręboszowska Wola Żelichowska Zapasternicze Zawierzbie Żelichów Ogółem Źródło: UG Gręboszów Powierzchnia w ha 556,02 249,15 283,33 687,55 303,85 241,74 215,60 350,59 131,90 430,94 344,83 384,28 83,76 68,27 517,00 4848,87 Największym sołectwem w gminie jest sołectwo Gręboszów którego powierzchnia stanowi 11% powierzchni gminy. Najmniejszym sołectwem w gminie jest Zawierzbie zajmujące zaledwie ok. 1,4 % powierzchni gminy. Ludność gminy Gręboszów, wg spisu powszechnego z 2002 r., związana z rolnictwem stanowi ok. 87% ogólnej liczby ludności. Potwierdza to również, wysoki udział użytków rolnych w stosunku do powierzchni gruntów ogółem, który wynosi 92,3%. Gmina Gręboszów to gmina o charakterze wybitnie rolniczym. Rolnictwo w gminie oparte jest na bardzo dobrej i dobrej jakości gleb. Gleby klasy I-II stanowią 87,2% gruntów ornych i 61,6% użytków zielonych. Gmina Gręboszów nie posiada przemysłu. Nie mniej istnieją tutaj szanse na względnie ograniczony rozwój drobnego przemysłu, zwłaszcza związanego z rolnictwem i przetwórstwem rolno-spożywczym. Skromny obecnie sektor usługowy, ma również szanse rozwojowe. Takie same, a nawet poważniejsze, szanse rozwojowe ma sektor turystyczny, oparty na bogatych walorach przyrodniczo-kulturowych gminy. Na terenie gminy Gręboszów znajduje się część ( 406,1 ha) Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Wisły posiadającego atrakcyjne walory przyrodnicze i krajobrazowe. OChKDW w gminie Gręboszów obejmuje części wsi; Hubenice, Karsy, Ujście Jezuickie, Borusowa, Biskupice. Granicą wschodnią gminy płynie Dunajec, która to rzeka zwłaszcza we wsi Ujście Jezuickie stanowi ciekawą geograficzno- przyrodniczą enklawę w gminie. Walory turystyczne, osobliwości przyrody i stosunkowo mało zurbanizowany teren nadaje się do uprawiania turystyki krajoznawczej, pieszej i rowerowej, oraz posiada dogodne warunki dla kajakarstwa i wędkarstwa. Przez Gręboszów do Ujścia Jezuickiego przebiega fragment szlaku turystycznego prowadzącego od Dąbrowy Tarnowskiej, który w Ujściu Jezuickim przekracza Wisłę i udaje się do miejscowości Opatowiec w woj. Świętokrzyskim. 3. DIAGNOZA SPOŁECZNO – GOSPODARCZA 3.1. Sytuacja społeczna 3.1.1. Zaludnienie, ruch naturalny ludności, struktura wiekowa. W 1998 roku gminę Gręboszów zamieszkiwało 3870 mieszkańców. Do końca 2005 roku liczba ludności zmalała do 3602 mieszkańców, tj. o około 7%, wykazując tym samym tendencję spadkową. Gęstość zaludnienia wynosi 74 osoby/ 1 km² i jest znacznie niższa od średniej dla całego obszaru dąbrowskiego ( 111 osób/1km² ). Liczba ludnoś ci w gm inie w latach 1998-2005 3900 3870 3859 3850 3802 3800 3750 3695 3700 3665 3627 3650 3602 3600 3550 3500 3450 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2005 Według tabeli 2. na przestrzeni lat 2001 – 2005 wystąpił spadek urodzeń żywych, z 27 na 22 urodzenia w roku 2005, natomiast w roku 2006 wystąpił znaczny wzrost urodzeń żywych do 26. Jednak mimo tego wzrostu saldo przyrostu naturalnego w gminie pozostaje ujemne. Urodzenia oraz wielkość przyrostu naturalnego w gminie Gręboszów przedstawia tabela 2. Tabela 2.Kształtowanie się przyrostu naturalnego w gminie Gręboszów w latach 2001 - 2006 Wyszczególnienie 2001 2002 2005 2006 Urodzenia żywe 27 27 22 26 Zgony ogółem 45 37 41 44 -10 -19 -18 Przyrost naturalny -18 Źródło: US Kraków, UG Gręboszów Istotnym miernikiem dla przebiegu procesów demograficznych jest saldo migracji stałej. Przebieg oraz saldo migracji w gminie przedstawia tabela 3. Tabela 3. Migracje stałe i czasowe w gminie Gręboszów w latach 2001 - 2006 Migracje stałe Lata napływ odpływ Migracje czasowe saldo zameldowani czasowo mieszkańcy czasowo nieobecni saldo 2001 22 38 -16 37 115 -78 2003 16 35 -19 26 55 -29 2004 25 18 +7 37 68 -31 2005 21 28 -7 21 81 -50 2006 24 38 -14 33 56 -23 Źródło: US Kraków, UG Gręboszów Z tabeli 3. wynika, ze w 2001 r. migracja stała osiągnęła wartość ujemną: -16 osób, zaś migracja czasowa: -78, natomiast w roku 2004 odnotowano dodatnie saldo migracji stałej +7. W roku 2005 saldo migracji stałej było już ujemne, - 7 a w 2006 r. osiągnęło poziom – 14. Saldo migracji czasowej w gminie na przestrzeni w lat 2001 – 2006 było ujemne. W związku z zachodzącymi procesami migracyjnymi ludności w gminie Gręboszów, następuje niewielki aczkolwiek systematyczny, spadek liczby ludności wynoszący średniorocznie 0,3- 0,4%. Celem uszczegółowienia analizy sytuacji społeczno – gospodarczej gminy, prześledzono strukturę wiekową ludności. W gminie Gręboszów najliczniejszą grupą - 53%, to ludność w wieku 20 – 64 lat, natomiast najmniejszy zaś odsetek stanowi ludność w wieku powyżej 85 lat i więcej - 1% oraz grupa ludności w wieku 0 – 4 lat - 3% . Strukturę wiekową ludności gminy Gręboszów obrazuje poniższy wykres. Struktura wiekowa ludności w gminie Gręboszówi 18% 1% 3% 7% 0-4 lat 9% 5-9 lat 10- 14 lat 9% 15 - 19 lat 20 - 64 65 - 84 lat 53% 85 lat i więcej 3.1.2. Struktura utrzymania ludności i zatrudnienie w gminie Gręboszów Gmina Gręboszów należy do gmin o wysokim udziale ludności w wieku poprodukcyjnym 21,6% ( analogiczna wielkość dla Powiatu Dąbrowskiego wynosi 15,6%). Wielkości te są bardzo istotne z punktu wiedzenia możliwości tworzenia miejscowego rynku pracy. Tabela 4. Ludność według płci i ekonomicznych grup wieku w gminie Gręboszów w latach 2001 – 2005 Ogółem Mężczyźni Wyszczególnienie 2002 2003 2005 2002 Ogółem 3665 3627 3602 1780 896 803 736 1989 2406 780 84 Kobiety 2003 2005 2002 2003 2005 1757 1750 1885 1870 1852 427 374 346 469 429 390 2089 1077 1105 1107 912 941 982 778 777 276 288 281 504 500 496 77 72 - - - - - - Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny Wiek poprodukcyjny Ludność na 100 osób w wieku produkcyjnym Źródło: US Kraków, UG Gręboszów Z tabeli 4. wynika, że w gminie najliczniejszą grupę ludności stanowi ludność w wieku produkcyjnym co niewątpliwie tworzy dużą presję na rynek pracy w gminie oraz na poziom bezrobocia. Dane z tabeli 4. przedstawiono poniżej w sposób graficzny, na wykresie. Ludność w g ekonom icznych grup w iekow ych w gm inie Gręboszów w latach 2002 -2005 4000 rok 2003 778 803 1500 2089 rok 2002 1989 2000 3602 2500 3665 3000 2406 3627 3500 rok 2005 0 Ogółem ludność przedprodukcyjny produkcyjny 777 780 736 500 896 1000 poprodukcyjny Wraz ze spadkiem ogólnej liczby ludności w gminie ( wykres powyżej), spada również liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym: rok 2005:2002 spadek o 18%, a w wieku poprodukcyjnym odpowiednio spadek ten wynosił ok. 0,5%. Wyraźnie wzrosła liczba ludności gminy w wieku produkcyjnym – odpowiednio rok 2003: 2002 - wzrost o 20,9%, natomiast w roku 2005 w stosunku do roku 2003 nastąpił spadek analizowanej grupy ludności o 15%. Tak więc, występujące w gminie procesy demograficzne ich tendencje, sygnalizują : - systematyczne obniżanie się liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym co będzie miało wpływ na bilans potrzeb w zakresie funkcjonowania przedszkoli i szkół, - znaczna liczba ludności w wieku produkcyjnym rzutuje zwiększonym popytem na miejsca pracy, - znaczny wzrost ludności w wieku poprodukcyjnym wpływał będzie na wolumen i zakres usług zdrowotnych i opiekuńczych. Jak już wspomniano na wstępie rozdziału, dominującą funkcją gminy jest rolnictwo, stanowiące podstawowe źródło dochodów miejscowej ludności. W gminie Gręboszów większość mieszkańców utrzymuje się z pracy w swoim gospodarstwie rolnym. Narodowy Spis Powszechny w 2002 roku podaje, iż liczba gospodarstw rolnych ogółem wynosiła 754. Z tej liczby: 569 to gospodarstwa prowadzące wyłącznie działalność rolniczą, pozostałe 185 to gospodarstwa prowadzące wyłącznie działalność pozarolniczą lub rolniczą i pozarolniczą. Utrzymanie ludności gminy Gręboszów, wg głównego źródła utrzymania, przeanalizowano na podstawie danych uzyskanych z NSP 2002, Urząd Statystyczny Kraków. Na ogólną liczbę ludności gminy 3665 osób, praca jako główne źródło utrzymania, stanowiła podstawę dla 2151 osób. W tym, utrzymywało się z pracy: - najemnej – 689 osób, - w swoim gospodarstwie rolnym - 1329 - na rachunek własny – 133. Z pozostałych źródeł utrzymywało się 1302 osoby, w tym: - z emerytur – 761 osób, - z rent – 413 osób, Nie ustalono źródła utrzymania dla 212 osób. W gminie Gręboszów w roku 2001 zarejestrowanych było 134 podmioty gospodarcze. W 2003 roku stan podmiotów gospodarczych wynosił - 141. Wzrost o 7 podmiotów gospodarczych, najwięcej w sektorze handlowo – usługowym. Natomiast w roku 2005 zarejestrowanych w rejestrze Regon jest tylko 122 podmioty gospodarcze, w tym: w sektorze publicznym 10 podmiotów, a w prywatnym 112. Tak więc w roku 2005 w stosunku do 2003, nastąpił spadek liczby podmiotów gospodarczych w gminie o 19. Spadek ten nastąpił w takich dziedzinach jak rolnictwo, budownictwo, handel i transport. Powyższy stan obrazuje tabela 5. oraz wykres. Tabela 5. Rozwój przedsiębiorczości w gminie w latach 2001 – 2005 Liczba podmiotów gospodarczych w latach Wyszczególnienie 2001 2003 2005 Podmiotów gospodarczych ogółem 134 141 122 - publiczny 10 10 10 - prywatny 124 131 112 - rolnictwo 18 19 11 - przemysł 8 8 7 - budownictwo 13 14 16 - handel, naprawy 34 39 35 - hotele, restauracje 3 2 2 - transport, łączność 15 14 10 - pośrednictwo finansowe 0 2 1 - obsługa nieruchomości 10 10 6 Podmioty gospodarcze wg sektorów: w tym: Źródło: US Kraków, Rocznik Statystyczny 2001,2003,2005.. Wykres kształtowania się liczby podmiotów gospodarki narodowej w gminie Gręboszów w latach 2001 – 2005 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 39 34 2 2 3 ga P oś re d ni ct ni w er o uc ho m oś ci rt , 2 1 O bs łu Liczba podmiotów w 2003 r. 10 14 10 an sp o el e, H ot de l, H an o ct w ow ni B ud 15 14 13 8 ł 7 rz em ys P ct w o 11 ni R ol 16 8 Liczba podmiotów w 2001 r. Tr 19 18 35 10 6 Liczba podmiotów w 2005 r. Z danych przedstawionych w tabeli 5. oraz na wykresie wynika również, że największa liczba podmiotów w analizowanych latach działała w zakresie handlu i usług: 34 w roku 2001 a 39 w roku 2003. Jeżeli, liczbę podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w 2001 roku przyjmiemy za 100%, to można stwierdzić, iż liczba podmiotów do roku 2003 wzrosła o 5%. Natomiast w roku 2005, liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych, w stosunku do roku 2003 spadła o około 14 %. Dla porównania, identyczna tendencja miała miejsce w Powiecie Dąbrowskim gdzie liczba podmiotów gospodarki narodowej kształtowała się następująco: 1551 podmiotów w 2001 r. 2691 podmiotów w 2003 r. 2501 podmiotów w 2005 r. Statystyka odnotowuje również osoby fizyczne ( bez osób prowadzących gospodarstwo rolne) prowadzące działalność gospodarczą wg wybranych sekcji ( tabela 6). Tabela 6. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą wg wybranych sekcji w gminie Gręboszów w latach 2001 - 2005 Liczba osób fizycznych prowadzących działalność Wyszczególnienie gospodarczą w latach 2001 2003 2005 82 102 84 - przetwórstwo 8 8 7 - budownictwo 13 14 16 - handel, naprawy 34 37 33 - hotele, restauracje 2 2 2 magazynowa i łączność 15 13 9 - pośrednictwo finansowe 0 2 1 - obsługa nieruchomości, firm, nauka 10 8 5 Ogółem w tym: - transport, łączność, gospodarka Źródło: US Kraków, Rocznik Statystyczny 2001,2003,2005 Z tabeli wynika, że w gminie Gręboszów w roku 2003 liczba ogółem osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą wnosiła 102 a w 2005 roku zmniejszyła się do 84 osób tj. o 18,3%. To znaczący spadek działalności gospodarczych w ciągu tak krótkiego okresu czasu. Dominującą działalnością wśród osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w gminie to handel i naprawy. Według danych UG Gręboszów, na terenie gminy działalność gospodarcza w 2006 r., była prowadzona m.in. w następujących branżach: Sklepy ogólnospożywcze i ogólnoprzemysłowe - 10 Handel stały i obwoźny - 6 Stolarstwo - 1 Zakłady przetwórstwa mięsnego - 1 Usługi weterynaryjne - 1 Przetwórstwo zbożowe - 1 N terenie gminy w 2006 roku działały min. firmy produkcyjne takie jak: FHU”Sękpol” FPH „Małrox” FHU „Adria” FHU „Grema” FTUH „Unirol” - produkcja stolarki budowlanej; - przetwórstwo mięsne; - wytwarzanie produktów z przemiału zbóż; - sprzedaż opału i materiałów budowlanych; - sprzedaż pasz. Ponieważ Gręboszów jest gminą wybitnie rolniczą, to gospodarstwa rolne oprócz prowadzenia działalności typowo rolniczej prowadzą również działalności pozarolnicze. Jest to bardzo istotne z punktu widzenia dalszych możliwości rozwojowych tych gospodarstw, właśnie poprzez dywersyfikację działalności gospodarczej. Według danych NSP 2002 r. z ogólnej liczby 754 gospodarstw, działalność wyłącznie rolniczą prowadziło 596 gospodarstw co stanowiło 79,0 % ogółu gospodarstw. Działalność pozarolniczą prowadziło 5 gospodarstw (0,6%) a działalność rolniczą i pozarolniczą prowadziło 76 gospodarstw, tj. ok.10,2%, natomiast 77 gospodarstw tj. 12,9 % nie prowadziło działalności rolniczej i pozarolniczej. Tabela 7. przedstawia liczbę oraz odsetek gospodarstw rolnych w gminie Gręboszów prowadzących działalności pozarolnicze w obrębie jednej sekcji działalności. Tabela 7. Gospodarstwa rolne w gminie Gręboszów prowadzące działalności pozarolnicze Wyszczególnienie Liczba gospodarstw w % ogółu gospodarstw rolnych Ogółem………………………………………. Prowadzące działalność w obrębie jednej sekcji 81 10,7 77 10,2 23 3,1 8 1,1 0 0 3 0,4 0 0,3 działalności pozarolniczej w tym z zakresu: przetwórstwa przemysłowego………………. Handlu………………………………………. Agroturystyki, wynajmu pokoi i innych……… Budownictwa…………………………………. Magazynowania i transportu…………………. Prowadzące działalność w obrębie dwóch i więcej sekcji działalności pozarolniczej……… 4 0,5 Źródło: US Kraków, Rocznik Statystyczny 2002 Reasumując, na stan przedsiębiorczości w gminie Gręboszów mają wpływ nie tylko czynniki obiektywne ale i czynniki takie jak np. niski poziom przedsiębiorczości mieszkańców gminy. Powszechny brak kapitału, prowadzi również do ograniczania rozmiarów nowych jak i prowadzonych już działalności gospodarczych. Nie trudno też zauważyć, iż w większości, działalność gospodarcza w gminie ograniczona jest do świadczenia usług na rynku wewnątrzgminnym a małe zainteresowanie podejmowaniem działalności pozarolniczych przez rolników, nie pozwala zmniejszać „ukrytego” bezrobocia oraz wpływać na zwiększenie 10,2% zajmujących dochodów (zbyt się mały działalnością odsetek gospodarstw pozarolniczą). rolnych w gminie Prawie żadne zainteresowanie agroturystyką ( 4 gospodarstwa agroturystyczne) jako możliwością dodatkowego źródła dochodu, jest symptomatyczne. Brak jest w gminie odpowiedniej liczby przedsiębiorstw sprzedających swoją produkcję na kraj i na eksport, co nie pozwala dynamizować dochodów gminy oraz wpływać na poziom życia mieszkańców, również i poziom bezrobocia. Mało sprzyjające warunki, słabe działania promocyjne, nie pozwalają skutecznie pozyskiwać kapitału i inwestorów. 3.1.3. Bezrobocie Dane statystyczne charakteryzujące stan bezrobocia w gminie Gręboszów zestawiono tabeli 8. na podstawie danych WUS Kraków O/T Tarnów i UG Gręboszów. Tabela 8. Kształtowanie się bezrobocia w gminie Gręboszów w latach 2000 - 2006 Gmina Gręboszów Stan 31. XII 2000 r. Liczba bezrobotnych 145 w tym mężczyźni 63 kobiety 82 absolwenci 10 bez prawa do zasiłku 118 zwolnieni z przyczyn zakładu pracy współczynnik bezrobocia dla powiatu 17,1 dąbrowskiego współczynnik bezrobocia dla gminy b.d Gręboszów Źródło: UG Gręboszów, WUS Kraków O/T Tarnów 2003 r. 178 101 77 14 173 17,3 2006 r. 134 52 82 11 127 5 19,1 22,1 18,2 Jak wynika z danych zawartych w tabeli 8., wśród ogólnej liczby bezrobotnych w 2000 roku, największy odsetek stanowiły kobiety - 56,5%. Natomiast odsetek bezrobotnych mężczyzn w tym samym czasie wynosił 43,4% . Z kolei w roku 2003 największy odsetek wśród bezrobotnych stanowili mężczyźni - 57,6%. W roku 2006 rynek pracy był nieprzychylny kobietom, bowiem aż 61% kobiet było bezrobotnymi, pośród ogółu pozostających bez pracy, w gminie Gręboszów. Poziom bezrobocia w gminie Gręboszów, mierzony tzw. współczynnikiem bezrobocia, okresie od 2003 r. do 2006 r. zmniejszył się o 3,9% ( współczynnik bezrobocia w 2006 r. 18,2% ) i był niższy od współczynnika bezrobocia dla powiatu dąbrowskiego o 0,9% . Nie mniej, malejąca tendencja liczby zarejestrowanych bezrobotnych, może być wynikiem wzrostu bezrobocia ukrytego oraz zwiększonej migracji ludności gminy za granicę w celach zarobkowych. Bezspornymi jednak przyczynami występującego w gminie Gręboszów wysokiego bezrobocia to: duży spadek popytu na siłę roboczą, zwiększenie wymagań pracodawców dotyczące kwalifikacji zawodowych pracowników, niewystarczająca dynamika gminnego rynku pracy w procesie tworzenia nowych miejsc pracy, wzrost kosztów zatrudnienia. Poddając natomiast analizie gminy rynek pracy należy widzieć: - konieczność obniżenia zatrudnienia w rolnictwie, - rozwój pozarolniczego potencjału gospodarczego, - znaczny wzrost zatrudnienia w sferze szeroko rozumianych usług. 3.1.4. Poziom wykształcenia mieszkańców W gminie Gręboszów jest 3090 mieszkańców posiadającej wykształcenie co stanowi ok. 85 % całej ludności gminy. Wykształcenie wyższe posiada 2,1% a policealne 2,2%. Wykształcenie podstawowe ukończone, posiada 47,7% ludności gminy zaś zasadnicze zawodowe ok. 25%. Pośród osób posiadających wykształcenie, największy odsetek stanowią kobiety - 51,2% . Mężczyzn posiadających wykształcenie jest 48,8%, tj. o 3,6% mniej niż kobiet. Tabela 9. oraz wykres kołowy, przedstawiają poziom wykształcenia mieszkańców gminy Gręboszów. Tabela 9. Poziom wykształcenia mieszkańców gminy Gręboszów Wyszczególni enie ogółe m wyżs ze Ogółem 3090 78 19 lat i mniej 443 20-29 447 18 30-39 499 24 40-49 513 17 50-59 312 10 60-64 184 4 65 lat i więcej 692 5 Mężczyźni 1508 27 Kobiety 1582 51 Źródło: US Kraków( NSP 2002) policea l-ne Poziom wykształcenia średnie zasadn ogóln zawo icze zaraze om kszta dowe wodo we łcące 69 17 19 21 9 3 10 59 545 30 162 135 138 46 11 23 226 319 84 8 31 16 10 8 4 7 19 65 461 22 131 119 128 38 7 16 207 254 766 33 168 220 214 82 12 37 488 278 podst awow e ukoń czon e 1476 338 63 84 104 152 152 583 685 791 Poziom wykształcenia mieszkańców gminy Gręboszów 1 7 2 3% 2% 6 2% 3 3% 18% 5 47% 4 25% 1 2 3 4 5 6 7 podsta wowe nieuko ńczone nieus taalo ny 86 38 1 2 8 3 2 32 39 47 70 4 18 15 11 10 3 9 33 37 1. wyższe; 2. policealne; 3.ogólnokształcące i zawodowe; 4.zasadnicze zawodowe; 5. podstawowe ukończone 6. podstawowe nieukończone 7. nieustalony 3.2. Infrastruktura 3.2.1 Transport i komunikacja Komunikacja to jeden z podstawowych elementów rozwoju gospodarczego. Stąd też znaczenie komunikacji w rozwoju gospodarczym gminy Gręboszów będzie traktowane priorytetowo. Obecnie gmina Gręboszów na mapie komunikacyjnej powiatu i województwa, nie odgrywa istotnej roli komunikacyjnej. Ne mniej, na przyszłość, istnieją poważne szanse na uzyskanie przez gminę nowych połączeń komunikacyjnych o charakterze regionalnym. Aktualnie, wschodnią częścią gminy, z południa na północ na odcinku 10,2 km przebiega droga wojewódzka nr 973 relacji Żabno – Borusowa - granica województwa. Droga ta łączy się przeprawą promową przez Wisłę, z drogą krajową relacji Kraków – Sandomierz. Droga ta ma duże znaczenie gospodarcze dla regionu i gminy. Ale nie przystosowana do ruchu ciężkiego, o złym stanie technicznym bez przeprawy mostowej nie może odgrywać znaczącej roli komunikacyjnej. Poza wymienioną drogą wojewódzką, przez teren gminy przebiega 28,2 km dróg powiatowych, w tym o nawierzchni bitumicznej 23,4 km, o nawierzchni tłuczniowej 4,8 km. Poniżej wykaz dróg powiatowych przebiegających przez teren gminy Gręboszów: Nr 43105 Szczurowa – Wietrzychowice – Żelichów, Nr 43301 Otfinów – Gręboszów – Wola Żelichowska – łączy Gręboszów z drogą wojewódzką nr 973, Nr 43302 Kozłów – Szczucin – łączy drogę 973 z drogą wojewódzką nr 973. Droga ważna dla terenów przez, które przebiega, a także jest alternatywną w przypadku wstrzymania przeprawy promowej w Borusowej na Wiśle, Nr 43303 Żelichów – Dąbrowa Tarnowska, Nr 43316 Ujście Jezuickie – Borusowa, Nr 43317 Zawierzbie – Gręboszów – Kozłów, Nr 43318 Gręboszów – Siedliszowice, Nr 43330 Żelichów – Kłyż – Otfinów. Drogi powiatowe w granicach gminy obsługują głównie ruch związany z obszarem gminy oraz stanowią połączenie poszczególnych wsi między sobą i z ośrodkiem administracyjnym gminy. W ostatnich latach, po uruchomieniu prywatnej przeprawy promowej w Ujściu Jezuickim znaczenia nabrała droga powiatowa nr 43301, która umożliwia drogą gminną Ujście Jezuickie – do promu, przeprawić się przez Wisłę oraz ułatwia połączenie z drogą krajową relacji Sandomierz – Kraków. Jest to najkrótsze połączenie gminy Gręboszów oraz powiatu dąbrowskiego z Krakowem. Stan techniczny dróg powiatowych przebiegających przez teren gminy jest również nie zadawalający. Wszystkie drogi powiatowe na terenie gminy, za wyjątkiem modernizowanego odcinka drogi Wola Żelichowska – Gręboszów o długości 2,0 km, wymagają modernizacji. Aktualnie w zarządzie gminy Gręboszów znajduje się 104 km dróg gminnych. Dróg gminnych o nawierzchni utwardzonej w 2006 r. było 34,5 km, w tym 14,3 km o nawierzchni bitumicznej, natomiast 20,2 km dróg o nawierzchni tłuczniowej. Dróg posiadających nawierzchnię gruntową jest na terenie gminy 70 km, w tym 55,1 km to drogi gruntowe wewnętrzne ( dojazdowe do pól, posesji, wewnątrzsiedliskowe). Wszystkie drogi gminne wymagają pilnej modernizacji. Reasumując, słabym punktem gminy Gręboszów, położonej w widłach Wisły i Dunajca jest brak przepraw mostowych ułatwiających połączenie drogowe z sąsiednimi gminami. Istniejące przeprawy promowe, jedna w miejscowości Borusowa ( droga wojewódzka nr 973) oraz druga w miejscowości Ujście Jezuickie (droga lokalna) nie sprzyjają rozwojowi gminy oraz obszarów sąsiadujących z nią. Mając na uwadze drogę wojewódzką nr 937 to zapewnia ona łączność z północnymi obszarami kraju i posiada bardzo duże znaczenie gospodarcze dla regionu. Brak mostu na Wiśle znaczenie to bardzo ogranicza oraz powoduje „izolację” i stagnację gospodarczą gminy. Komunikacja osobowa w gminie Gręboszów odbywa się samochodami osobowymi prywatnymi i usługowo przewozami prywatnych BUS. Kursy BUS-ów, zapewniają dobre połączenia z Dąbrową Tarnowską i Tarnowem. Istnieje również połączenie Gręboszowa z Tarnowem, trasą okrężną przez Żabno. 3.2.2. Oświetlenie i sieć energetyczna Na terenie Gminy Gręboszów znajduje się 377 punktów świetlnych zasilanych siecią kablową. Ilość punktów świetlnych w poszczególnych sołectwach gminy, przedstawia tabela 10. Tabela10. Liczba punktów świetlnych w Gminie Gręboszów Lp. Miejscowość Ilość punktów świetlnych 1. Bieniaszowice 21 2. Biskupice 18 3. Borusowa 35 4. Gręboszów 41 5. Hubenice 18 6. Karsy 51 7. Miłocin 8 8. Lubiczko 25 9. Okręg 10. Ujście Jezuickie 40 11. Wola Gręboszowska 19 12. Wola Żelichowska 35 13. Zawierzbie 14. Żelichów Łącznie 9 9 48 377 Źródło : UG Gręboszów Z tabeli 10. wynika, że najwięcej punktów świetlnych posiada Żelichów - 48 a najmniej Miłocin – 8. W ciągu ostatnich 3 lat, na terenie poszczególnych sołectw zmodernizowano oświetlenie na rtęciowe i sodowe. Gmina Gręboszów zaopatrywana jest prąd elektryczny linami energetycznymi 15 KV poprzez stacje 110/15 KV (GPZ). Za pomocą linii napowietrznych średnich napięć energia elektryczna doprowadzana jest do stacji transformatorowych napowietrznych lub w niektórych przypadkach wewnętrznych. Ze stacji transformatorowych 15/0,4 KV za pomocą linii kablowych i napowietrznych niskiego napięcia, energia elektryczna doprowadzana jest do małych odbiorców tj. zagród, obiektów produkcyjnych, usługowych a także oświetlenia ulicznego. Odbiorcy energii o większym poborze mocy zasilani są prądem o napięciu 15 KV i posiadają przeważnie własne stacje transformatorowe. W gminie Gręboszów prąd o napięciu 380 V (prąd trój fazowy) doprowadzony był do 649 gospodarstw rolnych (ok. 80%), a pozostałe gospodarstwa domowe posiadały prąd o napięciu 220V (dane PSR 1996 r.). Aktualnie istnieje potrzeba zwiększenia mocy w sieci elektrycznej zwłaszcza pod potrzeby gospodarstw rolnych. Potrzebę zwiększenia mocy w sieci elektrycznej zgłosiło ok. 5% gosp. rolnych 3.2.3. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna Sieć wodociągowa rozdzielcza w gminie Gręboszów posiada długość 74,5 km, natomiast długość połączeń wodociągowych z budynkami wynosi 23,5 km przy liczbie 695 połączeń. Tabela 11. przedstawia stan sieci wodociągowej rozdzielczej w poszczególnych sołectwach gminy. Tabela11. Długość sieci wodociągowej rozdzielczej wg sołectw w gminie Gręboszów w 2006 r. L.p. Miejscowość Długość sieci Połączenia do Ilość połączeń rozdzielczej budynków szt. w km w km 1 Borusowa 9,4 2,8 100 2 Hubenice 4,3 1,3 47 3 Kozłów 2,3 0,9 30 4 Karsy 4,0 2,2 45 5 Zawierzbie 3,4 0,7 22 6 Biskupice 3,7 1,7 37 7 Ujście Jezuickie 5,5 2,3 70 8 Okręg 2,2 0,5 18 9 Bieniaszowice 3,0 1,5 40 10 Gręboszów 9,9 2,9 99 11 Lubiczko 3,7 1,2 32 12 Wola Gręboszowska 4,8 1,9 47 13 Wola Żelichowska 10,3 1,6 48 14 Żelichów 5,6 1,3 37 15 Zapasternicze 2,4 0,7 23 Razem 74,5 23,5 695 Źródło: UG Gręboszów 2006 r. Jak widać z powyższej tabeli, najmniej połączeń wodociągowych posiada sołectwo Zawierzbie -22 a najwięcej sołectwo Borusowa – 100 i Gręboszów - 99. Stan zwodociągowania i kanalizacji gminy Gręboszów obrazuje tabela12. Tabela 12. Stan wodociągów i kanalizacji oraz zużycie wody w gminie Gręboszów w latach 2001 – 2005 Sieć w km Lata Przyłącza szt. Zużycie wody z wodociągów w gosp o-darstwach domowych Ścieki odprowadzone w dam³ Wodociąg owe Kanalizac - 391 - 19,5 na jednego mieszkań ca w m³ 5,3 2001 Wodociąg owa rozdzielcz a 40,4 2003 37,7 - 395 - 27,3 7,5 - 2005 74,4 - 689 - 44,3 12,3 - Kanalizac yjna w dam³ yjne - Źródło: Urząd Statystyczny w Krakowie Z tabeli 12. wynika że, w latach 2001- 2005 nastąpił znaczny postęp w rozroście sieci wodociągowej rozdzielczej na terenie gminy – wzrost długości sieci o 34 km, natomiast liczba przyłączy wodociągowych zwiększyła się o 298, tj. o 56,7%. Równocześnie wzrosło też zużycie wody na jednego mieszkańca gminy z 5,3 dam³ w 2001 r. do 12,3 dam³ w roku 2005. Jest to ponad dwukrotny wzrost zużycia wody a zarazem produkcji ścieków w gminie. Gmina Gręboszów nie posiada sieci kanalizacji sanitarnej. To, z punktu widzenia konieczności utrzymania coraz wyższego poziomu sanitarnego gminy, jest negatywne. Ścieki z ogółu domostw odprowadzane są do tzw. zbiorników fekalnych wybieralnych, których na terenie gminy jest 658 sztuk. Ponieważ ścieki z większości gospodarstw nie poddawane są dalszej utylizacji, następuje ich wywóz w sposób zorganizowany, do oczyszczalni ścieków w Dąbrowie Tarnowskiej. Odprowadzanie ścieków z gospodarstw rolniczych to również poważny problemem w gminie. Szacuje się, iż około 37% gospodarstw rolnych nie posiada szamb a ścieki odprowadzane są bezpośrednio do ziemi bądź do cieków wodnych. Poniżej w tabeli 13. zestawiono wg sołectw liczbę zbiorników fekalnych w gminie. Tabela13. Zbiorniki fekalne w poszczególnych sołectwach gminy Gręboszów Sołectwa Gręboszów Bieniaszowice Biskupice Borusowa Hubenice Karsy Kozłów Lubiczko Okręg Ujście Jezuickie Wola Gręboszowska Wola Żelichowska Zapasternicze Liczba zbiorników 88 38 32 99 43 40 27 37 18 62 44 61 19 Zawierzbie Żelichów Razem Źródło: UG Gręboszów 18 32 658 3.2.4. Sieć gazownicza Na terenie gminy jedynie gminy Gręboszów funkcjonuje sieć gazowa przewodowa, średnioprężna. Część jednak odbiorców korzysta z instalacji gazowej bezprzewodowej - gaz płynnego w butlach. Na obszar gminy gaz doprowadzany jest gazociągiem o przekroju φ 80,stanowiącym odgałęzienie od wysokoprężnego gazociągu φ 300 relacji Podgórska Wola – Grzybów. Gazociąg ten dochodzi do stacji redukcyjno-pomiarowej I stopnia Woli Gręboszowskiej, skąd sieć gazowa rozprowadzana jest po wszystkich wsiach. Mimo zgazyfikowania całej gminy, z sieci gazowej korzystało 414 gospodarstw rolnych tj. ok. 50% ogólnej ich ilości, a dalsze 32% gospodarstw zaopatrywało się w gaz z butli gazowych (dane z PSR 1996 r.). W roku 2002 ( wg PSR) liczba korzystających z sieci gazowej zwiększyła się do 492 – wzrost o 16%. Największa liczba budynków, które podłączono do sieci gazowej, to budynki wybudowane w latach 1945 – 1970 – 183 podłączenia budynków oraz wybudowane w latach 1971- 2002 – 264 podłączenia. 3.2.5. Telekomunikacja W obszarze gminy funkcjonowała do 1998 roku ręczna centrala telefoniczna na 110 numerów, czego efektem był wskaźnik 26,7 abonentów telefonii przewodowej na 1000 mieszkańców. W latach 1998/99 Telekomunikacja Polska S.A. wykonała telefonizację gminy poprzez instalację masztów telefonicznych w m. Gręboszów, Borusowa, Karsy, Ujście Jezuickie i Wola Żelichowska- stanowiących końcówki łącza od centrali telefonicznej w Tarnowie. Maszty te obsługują całą gminę, obejmując swym zasięgiem pobliskie wsie. Aktualnie na terenie gminy jest 756 abonentów telefonii przewodowej podłączonych do jednej centrali automatycznej. Stan telefonizacji w gminie przedstawia tabela 14. Tabela14. Liczba abonentów telefonii przewodowej w sołectwach wg sektorów 1 Borusowa Ilość abonentów prywatnych 81 2 Hubenice 41 1 42 3 Kozłów 26 1 27 L.p. Miejscowość Firmy i instytucje 7 Razem 88 4 Karsy 40 1 41 5 Zawierzbie 19 1 20 6 Biskupice 29 - 29 7 Ujście Jezuickie 67 2 69 8 Okręg 18 - 18 9 Bieniaszowice 30 1 31 10 Gręboszów 91 38 129 11 Lubiczko 41 - 41 12 Wola Gręboszowska 63 - 63 13 Wola Żelichowska 74 3 77 14 Żelichów 51 2 53 15 Zapasternicze 27 - 27 Razem 698 58 756 Źródło: UG Gręboszów Jak wynika z tabeli 14., na liczbę 756 abonentów ogółem, 698 abonentów to abonenci prywatni, co stanowi 92% ogólnej liczby korzystających z telefonii przewodowej. Analizując nasycenie gminy telefonią przewodową, trzeba powiedzieć, że wobec rozwijającej się bardzo dynamicznie sieci telefonii komórkowej, sieć przewodowej telefonii jak by pozornie straciła na znaczeniu. Jednak z punktu widzenia, rozwoju społeczeństwa informacyjnego bardzo istotnym jest wyposażenie gminy w telefoniczną sieć przewodową. Daje to możliwość rozwoju Internetu oraz umożliwia powszechny do niego dostęp społeczeństwa. Z tym, wiążą się dalsze możliwości rozwojowe, np. telefonii internetowej oraz innych komunikatorów, takich jak np.: Onet-Skype czy Messenger, itp. 3.2.6. Zasoby mienia komunalnego gminy W zasobie komunalnym gminy Gręboszów znajduje się 110,04 ha gruntów. W poszczególnych sołectwach mienie to zajmuje obszar, który uwidoczniono w tabeli 15. Tabela 15. Zestawienie wg sołectw działek mienia komunalnego gminy Gręboszów Lp. Sołectwo Sołectwo Powierzchnia w ha 1,94 ha Lp. 9. Okręg Powierzchnia w ha 2,64 1. Bieniaszowice 2. Biskupice 1,65 10. Ujście Jezuickie 7,55 3. Borusowa 14,63 11. Wola Gręboszowska 6,96 4. Gręboszów 14,42 12. Wola Żelichowska 9,84 5. Hubenice 8,90 13. Zapasternicze 11,11 6. Karsy 5,03 14. Zawierzbie 1,92 7. Kozłów 6,28 15. Żelichów 11,48 8. Lubiczko 5,87 Ogółem 110,04 Źródło: UG Gręboszów Jak wynika z tabeli 15. działki komunalne położone są w ośmiu sołectwach gminy Gręboszów. Największy obszar zajmują działki komunalne położone w sołectwie Borusowa, Gręboszów, Zapasternicze, Żelichów. Większość bo 67 ha ( 60,8%), całkowitej powierzchni mienia komunalnego gminy stanowią drogi, pozostałą część mienia stanowią: - zbiorniki przeciw pożarowe, - tereny sportu i rekreacji, - działki rolne, - rowy. Gmina Gręboszów posiada również tytuły własności do 16 poniżej wymienionych obiektów: - Szkoła Podstawowa w Gręboszowie - Szkoła Podstawowa w Ujściu Jezuickim - Szkoła Podstawowa w Borusowej - Gimnazjum w Woli Żelichowskiej - Przedszkole w Gręboszowie - Agronomówka - Budynek Administracyjny Urzędu Gminy - Lecznica dla Zwierząt w Woli Żelichowskiej - Dom Ludowy w Żelichowie - Dom Ludowy w Zawierzbiu - Remiza OSP w Lubiczku - Remiza OSP w Woli Gręboszowskiej - Remiza Borusowa - Budynek Wiejski w Bieniaszowicach - Ośrodek Zdrowia w Gręboszowie Część mienia komunalnego jest wydzierżawiane, a część oddana w najem i stanowi element dochodu budżetu gminy. Trzeba zaznaczyć, że mienie komunalne stanowi poważny atrybut, który stwarza gminie możliwości rozwojowe. 3.3. Środowisko naturalne Obszar gminy Gręboszów cechuje się monotonną prawie płaską rzeźbą terenu o charakterze równinno-falisto-pagórkowatym. Na północnym-wschodzie teren gminy wznosi się na wysokość 170,7 m n.p.m. a 176,0 m n.p.m. sięgają pagórki na południowym-zachodzie gminy. Część północno – wschodnia gminy stanowi płaską terasę rzeczną Wisły i Dunajca, lekko opadającą w kierunku północno wschodnim. Niezliczona część starorzeczy wypełnionych wodą, rysuje przebieg dawnych szerokich meandrów koryta Wisły i wąskich Dunajca. Dominującą formą antropogeniczną w krajobrazie są wały przeciwpowodziowe Wisły i Dunajca. Korytom tych rzek towarzyszą po obu stronach wąskie listwy terasy łęgowej (zalewowej) wznoszącej się do 2 m np. lustra wody. Teren gminy jest praktycznie obszarem bezleśnym. W gminie Gręboszów użytki leśne zajmują obszar 295 ha, co stanowi ok. 0,65 ogólnej powierzchni gminy. Występujące większe zadrzewienia i zakrzaczenia znajdują się w międzywalu Wisły, zajmują one 209 ha co stanowi 50 % powierzchni międzywala. Dominuje tu wiklina i jej plantacje zakładane w celach produkcyjnych oraz spotyka się pojedyncze okazy topoli białej, wierzby białej oraz kruchej. 3.3.1. Budowa geologiczna Podłoże gminy Gręboszów budują utwory mioceńskie w postaci iłów krakowieckich, których spąg występuje na głębokości ok. 420 m. Powierzchnia utworów mioceńskich jest zróżnicowana, pocięta rynnami powstałymi prawdopodobnie u schyłku trzeciorzędu. Mieściły się w nich koryta pra Wisły i Dunajca, w okresie poprzedzającym zlodowacenie krakowskie. Kopalne koryto doliny Wisły przebiega na południe od współczesnego na linii Szczurowa – Wietrzychowice – Gorzyce – Ćwików – Wola Wadowska. Generalnie Wisła przesuwa swoje koryto na północ spychana przez Dunajec, podcinając erozyjnie krawędź Wyżyny ŚląskoMałopolskiej. Rynny pra Wisły i Dunajca były wielokrotnie zasypywane i wypłukiwane. Nierównomierna powierzchnia podczwartorzędowa determinuje zmienną miąższość osadów czwartorzędowych. W kopalnych rynnach koryt rzecznych osady te osiągają miąższość 15-20 m, a poza nimi 4-10 m. W spągu tych osadów w obrębie kopalnych rynien zalegają żwiry i piaski o miąższości 5-10 m. Przykrywają ją zwartą pokrywą mady rytmicznie warstwowane namułkami , piaskami pylastymi zailonymi z domieszką humusu. W obrębie mad występują soczewki utworów organicznych (torfów i namułków). W podmokłych starorzeczach w stropie mad pojawiają się torfy i zamułki. 3.3.2 Surowce mineralne Na terenie gminy Gręboszów stwierdzono występowanie surowców mineralnych: okruchowych i ilastych w obszarach perspektywicznych. Surowce okruchowe - to piaski oraz piaski z domieszką żwiru. Występują one na całym obszarze i są w większości pochodzenia rzecznego. Odsłaniają się na powierzchni terenu w rejonie miejscowości Borusowa, Biskupice, Zawierzbie. Piaski te są drobne i drobnoziarniste, barwy jasnożółtej. Widoczne w odsłonięciach do głębokości 1-2,5 m, występują pod cienkim nakładem gleby. Według wykonanych odwiertów mogą one występować do głębokości od 1015 m. Na trasie zalewowej pomiędzy wałami spotkać można małe odkrywki, w których odsłaniają się źle wysortowane piaski, piaski ze żwirem z wkładkami namułków. Surowce ilaste – stanowią gliny widoczne w odsłonięciach do 2,5 m. w rejonie Żelichowa. Szacunkowe zasoby określone przez Przedsiębiorstwo Geologiczne w Krakowie dla obszarów perspektywicznych to: - Żelichów (glina) 2 mln m3 (piasek) 3 mln m3 - Biskupice – Zawierzbie(piasek) 3 mln m3 - Borusowa (piasek) 1 mln m 3.3.3. Wody Region hydrograficzny Kotliny Sandomierskiej, w którym leży gm. Gręboszów ma charakter infiltracyjno-spływowy. Odznacza się znaczną retencją podłoża w dolinach rzecznych i pradolinach. a) Wody powierzchniowe. Obszar gminy położony jest w zlewni Wisły i Dunajca. Około 95% obszaru należy do zlewni Wisły, pozostałe do zlewni Dunajca ( jest to obszar pomiędzy korytem Dunajca a drogą Bieniaszowice – Okręg – Ujście Jezuickie). Wisła stanowi naturalną północną, a ujściowy odcinek Dunajca zachodnią granicę gminy. Wschodnimi krańcami gminy płynie potok Zyblikiewicza. Poza tym sieć rzeczna reprezentowana jest przez potoki i cieki, z których najdłuższe to : - potok spod Siedliszowic płynący przez Lubiczko, Gręboszów, Wola Gręboszowską, skąd uchodził do Wisły, po powodzi w 1997 r. zmieniono bieg końcowego odcinka w Hubenicach, kierując jego wody do potoku Hubenickiego, - potok Hubenicki płynie spod Otfinowa w kierunku północnym i północno-zachodnim a w Hubenicach uchodzi do Wisły. Płynące cieki i potoki częściowo wykorzystują starorzecza Wisły i Dunajca, częściowo zaś płyną jako rowy odwadniające w sztucznie wykopanych korytach. Wody stojące to głównie małe zbiorniki wodne. Nieliczne z nich są naturalne-w obrębie najmłodszych starorzeczy większości przepływowe,, odwadniane przez płynące cieki. Zbiorniki te w czasie większych opadów powiększają swoją powierzchnię, jednakże generalnie powierzchnie ich ulegają sukcesywnemu zmniejszeniu w skutek postępującego procesu eutrofizacji. W wielu miejscowościach występują niewielkie zbiorniki wyrobiskowe w gliniankach, a także sztuczne zbiorniki, wśród których są coraz bardziej zanikające stawy hodowlane. Wody powierzchniowe wzbogacają i urozmaicają dość monotonny krajobraz gminy. Te elementy predystynują gminę go rozwijania turystyki wędkarskiej i kajakowej. Ocena stanu czystości wód powierzchniowych Gmina Gręboszów połozona jest w dolinie Wisły oraz wpadającego do niej Dunajca. Te dwie rzeki stanowią naturalne granice gminy od strony północnej i zachodniej. Badania rzeki Wisły w 2003 roku wykazały iż stężenia substancji organicznych odpowiadały II klasie czystości ( BZT5, ChZT-Cr). Nasycenie tlenem wahało się od 98,5% do 95,5%. Zasolenie w 2003 r. pogorszyło się, ze względu na stężenie chlorków i substancji rozpuszczalnych. Związki biogenne ze względu na przekroczenia wskaźnika azotu azotynowego nie odpowiadały normom. Natomiast stężenia azotu azotanowego odpowiadały I klasie czystości ( 10.10 mg NO 3/ dcm³). Stężenia fosforu ogólnego i fosforanów odpowiadały klasie II. Czystość wód Wisły wg kryterium bakteriologicznego w 2003 roku na odcinku od ujścia Dunajca do punktu pomiarowego w Słupcu odpowiadały III klasie czystości. Ogólna ocena stanu jakości wód rzeki nie odpowiadała normom o czym zadecydowały zanieczyszczenia fizyko-chemiczne i bakteriologiczne. b) Wody podziemne Główny poziom wodonośny obszaru gminy Gręboszów związany jest z utworami czwartorzędowymi . Od powierzchni terenu, warstwa wodonośna izolowana jest słabo przepuszczalnymi madami rzecznymi o zmiennej miąższości . Wyklinowanie się miejscami mad sprzyja powstawaniu „okien” hydrologicznych , ułatwiających infiltracje wód opadowych , zasilających bezpośrednio warstwę wodonośną . W obrębie mad występują sporadycznie wody zawieszone i śródglinne na głębokości 3,5-5,5 m ppt. Stabilizują się one na różnych głębokościach , gdyż mogą komunikować się z głównym poziomem czwartorzędowym poprzez przewarstwienia piaszczyste. Warstwa wodonośna poziomu czwartorzędowego wykazuje ciągłość, a spływ wód podziemnych odbywa się w kierunku koryt Dunajca i Wisły. Zwierciadło wody występuje na głębokości 1-5 m, najczęściej 2–3 m. Wahania jego uzależnione są od poziomu wód w głównych rzekach, wielkości opadów atmosferycznych i dopływu podziemnego z sąsiednich obszarów. Wysokie stany wody Dunajca i Wisły wpływają na podniesienie zwierciadła wody często od 0,5-1,5 m zaś stany niskie powodują jego obniżenie. W ciągu roku hydrologicznego poza wezbraniami wiosennymi, letnimi i sporadycznie jesiennymi, przeważa drenaż czwartorzędowego poziomu wodonośnego przez te rzeki. 3.3.4. Świat roślinny Na znacznej części terenu gminy rozciąga się Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Wisły(OChK Doliny Wisły). Obszar ten liczy 406,91 ha i obejmuje część wsi: Hubenice, Karsy, Ujście Jezuickie, Borusowa, Biskupice. Większość powierzchni tego obszaru zajmują grunty zadrzewione (209,12 ha) oraz wody płynące ( 109,67 ha). Specyfika roślinności gminy, zwłaszcza Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Wisły, przejawia się dominacją zaroślowych formacji roślinnych, głównie wiklin nadrzecznych utworzonych przez różne gatunki wierzb wąskolistnych. Mniejszy udział mają zbiorowiska roślinności łęgowej. Część powierzchni zajmują fitocenozy związane z gruntami ornymi oraz łąki i pastwiska. Dominujące wikliny to pionierskie zbiorowiska zaroślowe wykształcające się w zasięgu przeciętnego poziomu wody w rzece. Warstwę krzewiastą tworzy głównie wierzba wiciowa z domieszką wierzby wikliny i wierzby trójpręcikowej. Sporadycznie trafia się wierzba krucha i olsza szara. Panującym zbiorowiskiem w dolinie Wisły był niegdyś łęg topolowo-wierzbowy. Obecnie strefa występowania tych lasów została znacznie ograniczona lub przez obwałowania oraz przez wyniszczenie łęgów w celu pozyskania terenu pod użytki zielone i grunty orne. O powszechnym w przeszłości występowaniu tego zespołu świadczą często spotykane pojedyncze okazy topoli białej i wierzb białej i kruchej. W warstwie zielnej OChK Doliny Wisły, dominuje nawłoć późna, bardzo ekspansywna. Z innych gatunków licznie występują: jeżyna popielica, kielisznik zaroślowy, kanianka wielka, chmiel zwyczajny pokrzywa zwyczajna, wiechlina zwyczajna, podagrycznik pospolity, mozga trzcinowata i wiele innych roślin. Starorzecza w mniejszym lub większym stopniu opanowane są przez roślinność reprezentowaną przez rzęsę drobną i trójrowkową oraz spirodelę wielokorzeniową a także zespół rogatka sztywnego. Zespoły szuwarowe, najczęściej oczek wodnych reprezentowane są przez szuwar trzcinowy, pałkowy, mannowy, mozgowy, kosaćcowy rzadziej kropidłowo - rzepichowy, ponikłowy i strzałkowo - jeżogłówkowy. Występujące zbiorowiska łąkowe posiadają bogaty florystycznie zespół łąk okresowo wilgotnych z rzadziej występującą świeżą łąka rajgrasową. Wśród zbiorowisk synantropijnych spotykane są zespoły segetalne, związane z polami ornymi. Do najciekawszych zbiorowisk towarzyszących uprawom zbożowym należy groszek, ostróżka polna, ożędka groniasta, mak polny, babka piaskowa. Spore powierzchnie zajmują tu również zioła z rudbekią nagą i różnymi gatunkami nawłoci. Pospolitą jest również kanianka i kielisznik zaroślowy. 3.3.5. Świat zwierzęcy W dolinie Wisły świat zwierzęcy jest odmienny od obszarów położonych poza nią. Dominują tu gatunki związane ze środowiskiem wodnym, szukające schronienia, miejsc lęgu czy gniazdowania w najbliższym sąsiedztwie rzeki na łachach, wyspach, skarpach brzegów rzeki, w zaroślach wikliny itp. Mieszkańcami doliny Wisły są zwierzęta żyjące w wodzie ( ryby, żaby wodne, traszki, liczne bezkręgowce) lub żywiące się zwierzętami wodnymi żerujące bezpośrednio na powierzchni toni wodnej ( kaczki, grążyce, mewy, rybitwy, chruściele) lub brodzące w strefie przybrzeżnej (siewki). W zaroślach wikliny, trzcinowiskach i innej roślinności szuwarowej gniazdują „pokrzewki błotne”. W skarpach gniazdują brzegówki i zimorodki. Łąki i pola uprawne są odpowiednie dla drobnej zwierzyny łownej ( zając szarak, bażant, kuropatwa). Zakrzewienia, licznie zamieszkują ptaki gniazdujące na krzewach oraz ssaki owadożerne, gryzonie i inne większe takie jak sarna, zając szarak, i inne. Oprócz stałych mieszkańców występują gatunki ptaków przelotnych. Są to głównie ptaki żyjące w biotopach – brodźce, biegusy, kuliki, gęsi, kaczki, tracze i inne. Ichtiofaunę Wisły, zwłaszcza w starorzeczach i rozlewiskach, stanowią: leszcz, sum, krąp, karaś, lin i wzdręga. Rzekę zamieszkują także płoć, okoń, ukleja, brzana, kleń, brzanka, świnka, jelec, boleń, oraz wędrowne – węgorz i certa. Większość zwierząt żyjących na terenie obszaru objęte jest ochroną gatunkową. Bezkręgowce, są słabo poznane. Występuje tu wiele gatunków biegaczy, trzmieli i innych gatunków. Spośród chronionych ssaków występuje kilka gatunków owadożernych np. jeż wschodni, kret, ryjówka aksamitna i ryjówka malutka, pilchowatych – orzesznica, mięsożernych – łasica, gronostaj i inne. Lista ptaków chronionych jest długa a w niej przeważają wróblowate oraz te związane bezpośrednio ze środowiskiem rzecznym. W lasach Lubasza bytuje dudek oraz dzięcioł czarny. Wymienić należy również występujące tutaj gatunki płazów min. traszkę zwyczajną, kumaka nizinnego, ropuchę szarą, ropuchę zieloną i rzekotkę. Należy stwierdzić, iż zachowanie jak dotąd niewielkiego stopnia przekształcenia środowiska będzie sprzyjać utrzymaniu liczebności zwierząt na tym obszarze. 3.3.6. Klimat Klimat gminy Gręboszów leżącej w dolinie Wisły należy do jednego najcieplejszych w Polsce. Średnia temp. roku kształtuje się na poz. 8oC( w Borusowej 7,8oC), a średnie miesięcznie temp. wahają się od –3,2oC do 4oC w styczniu i 18,2oC do 17,5oC w lipcu. Okres wegetacyjny(ze średnią temp. >5oC) wzdłuż Wisły obejmuje rekordową w Polsce liczbę 225 dni. Zbliżone do tego są tendencje trwania średniej temp. >10oC (okres intensywnego rozwoju roślin) –165 dni. Długość okresu bez przymrozków na terasach Wisły wynosi 167-170 dni. Średnie roczne zachmurzenie kształtuje się na poziomie 64% . Roczny rozkład wiatrów (ze stacji IMGW w Borusowej) wskazuje na przewagę wiatrów zach. i płn. - zach. Charakterystyczną cechą klimatu lokalnego gminy, jest stosunkowo duży udział cisz. Dla Borusowej ilość dni z ciszami stanowi 43% dni w roku. Średnio roczne sumy opadów atmosferycznych w dolinie Wisły kształtują się na poziomie 600-659 mm, dla Borusowej wynoszą 554 mm . Region Wisły zaliczony został do klimatu umiarkowanie wilgotnego. 3.3.7. Gleby Teren gminy Gręboszów obfituje w obszary bardzo żyznych gleb, tzw. mad nadwiślańskich i naddunajeckich. Prawie cały obszar gminy pokrywają wiec gleby I - III klasy bonitacyjnej. Najlepsze gleby, klasy I i II zalegają tereny wzdłuż Dunajca i Wisły. Lokalnie występują gleby IV klasy, powstałe na podłożu piasków. Ten typ gleb ciągnie się wąskim pasem od wsi Lubiczko przez wschodnią część Gręboszowa i Wolę Gręboszowską oraz zajmuje wschodnią część Woli Żelichowskiej i Zapasternicza. Niewielkie płaty gleb V i VI klasy leżą w strefie zalewowej w pobliżu Wisły. Natomiast, w obrębie nielicznych i nie zasypanych a odwodnionych starorzeczy, tej rzeki, spotyka się czarne ziemie. Wysoką wartością odznaczają się również gleby użytków zielonych, których 60% zakwalifikowano do I- III klasy. Ogólnie, gleby występujące na terenie gminy Gręboszów, charakteryzują się wysokimi walorami przydatności rolniczej. Wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej uwzględniający obok gleb, również przyrodnicze czynniki produkcji, jest bardzo wysoki i wynosi 102,1 pkt. dla gminy, przy średniej dla Polski 66,6 pkt. Poniżej w tabeli 16 i 17 zestawiono klasy bonitacyjne gleb oraz ich strukturę. Tabela 16. Klasy bonitacyjne gruntów ornych (łącznie z sadami) i ich struktura. Klasa gleb Pow. w ha Udział w % I II III IV V VI 493 1.057 1.904 443 26 10 12,5 26,9 48,4 11,3 0,7 0,2 3.933 100,0 Ogółem Źródło: UG Gręboszów Jak wynika z tabeli 16., największy udział w pośród gruntów ornych posiadają gleby klasy I – 12,5%, II- 26,9% i III- 48,4%. Pośród użytków zielonych największy udział mają gleby klas III- 37,9%, II- 28,4% i IV- 23,2%. Poniższa tabela 17., przedstawia poszczególnych klas bonitacyjnych w użytkach zielonych oraz udział procentowy klas bonitacyjnych. Tabela 17. Klasy bonitacyjne użytków zielonych i ich struktura Klasa gleb Pow. w ha Udział w % udział I II III IV V VI Ogółem 5 27 36 22 4 1 95 5,3 28,4 37,9 23,2 4,2 1,1 100,0 Źródło: UG Gręboszów Jak wynika z tabeli największy udział w użytkach zielonych posiadają gleby klasy bonitacyjnej III – 37,9%, klasy II – 28,4% i klasy I – 5,3%. 3.3.8. Jakość powietrza Stan czystości powietrza w obszarze Gminy Gręboszów kształtowany jest przede wszystkim przez emisję napływającą spoza terenu gminy. Gmina nie posiada oceny stanu jakości powietrza bowiem na jej terenie nie prowadzi się badań czystości powietrza atmosferycznego. Nie mniej źródłem danych jakie wykorzystano do analizy stanu zanieczyszczenia powietrza w przedmiotowej gminie były pomiary zanieczyszczenia powietrza dokonane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w punkcie pomiarowym w Żabnie, Szczurowej oraz Szczucinie. Na podstawie wyników prowadzonych badań, stwierdzono, iż uzyskane z pomiarów wartości stężeń substancji zanieczyszczających powietrze atmosferyczne, tj, pyłu zawieszonego, oraz dwutlenku siarki nie przekraczają wielkości normowanych w obowiązującym rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska. Opad pyłu oraz ołowiu i kadmu w opadzie nie przekroczą wartości dopuszczalnej. Należy zaznaczyć, że niewielki wzrost ilości tlenków azotu można kojarzyć ze wzrostem ruchu samochodowego. Wzrost tlenków azotu był jednak tak niewielki, iż może mieścić się w granicach fluktuacji rocznych wyników. Generalnie stopień zanieczyszczenia powietrza w gminie Gręboszów należy uznać za niewielki i nie zagrażający zdrowiu i środowisku. 3.3.9. Gospodarka odpadami Gospodarka odpadami komunalnymi na terenie Gminy Gręboszów ma charakter uporządkowany. W systemie zbiórki i usuwania odpadów komunalnych uczestniczy, większość gospodarstw domowych w gminie (ok. 80%). Brak jednak w tym zakresie wiarygodnej ewidencji. Zbiórkę odpadów komunalnych na terenie gminy prowadzą wyspecjalizowanie jednostki, posiadające zezwolenia: Przedsiębiorstwo Usługowo-Produkcyjne „STOL-BET” Sp. Z o.o. w Dąbrowie Tarnowskiej, Firma Handlowo- Usługowa Stanisław Dziedzic. Według informacji z Urzędu Gminy Gręboszów łączna ilość odpadów komunalnych w gminie w latach 2002-2003 wyniosła: w roku 2002 – 123,54 Mg, w roku 2003 - 69,77 Mg Na terenie gminy realizowany jest system selektywnej zbiórki odpadów, pozwalający na odzysk surowców wtórnych ze strumienia odpadów komunalnych. Prowadzona na terenie gminy selektywna zbiórka odpadów obejmuje zbiórkę: makulatury, tworzyw sztucznych, złomu, szkła oraz tekstyliów. Ze strumienia łącznie zebranych w 2002 roku odpadów komunalnych – odzyskano ok.84%, natomiast w roku 2003 – już ok. 27% surowców wtórnych. Jak wynika z tabeli 18. liczba gospodarstw domowych objętych selektywną zbiórką odpadów wynosi 892 na ogólna liczbę gospodarstw domowych w gminie 1136. Tabela18. Gospodarstwa domowe objęte zbiórką selektywną zbiórką odpadów. Sołectwo Gręboszów Bieniaszowice Biskupice Borusowa Hubenice Karsy Kozłów Lubiczko Okręg Ujście Jezuickie Wola Gręboszowska Wola Żelichowska Zapasternicze Zawierzbie Żelichów Razem Źródło: UG Gręboszów Liczba gospodarstw domowych 38 35 85 108 54 64 39 55 21 94 75 106 33 25 60 892 inne 1 1 3 23 2 1 1 1 3 1 4 1 1 1 44 Działający w gminie system wymaga jednak dalszego rozwoju i udoskonaleń, pozwalających na osiąganie lepszych efektów odzysku surowców wtórnych. Proces wymaga też, szerszego zaangażowania mieszkańców gminy. Prowadzone działania selektywnej zbiórki odpadów mają wpływ na stan sanitarny gminy. Jednak mimo postępu w poprawie stanu sanitarnego gminy nie uporano się jeszcze z „dzikimi wysypiskami” śmieci. Wysypiska te są zinwentaryzowanie ale wymagają pilnej likwidacji. Na terenie gminy występują odpady powstające w wyniku działalności gospodarczej. W sektorze gospodarczym gminy w 2003 roku wytworzono 139,437Mg odpadów. Tutaj najliczniejszą grupę stanowiły odpady z rolnictwa, przetwórstwa drewna, opakowania, odpady z oczyszczalni ścieków oraz uzdatniania wody pitnej. Trzeba stwierdzić, że w gminie problem zagospodarowania śmieci i odpadów pozostaje nie rozwiązany do końca. Brak gminnego wysypiska śmieci, powoduje funkcjonowanie dzikich wysypisk. Wysypiska takie usytuowane są głównie w zagłębieniach terenu, korytach rzek, terenach zakrzewionych. Opracowane środowiskowe uwarunkowania rozwoju gminy Gręboszów wskazują lokalizację pięciu większych dzikich wysypisk w następujących sołectwach: - Kozłów – obok rowu melioracyjnego - Karsy – w międzywalu, blisko koryta Wisły - Zawierzbie – przy drodze we wsi - Żelichów – nad rowem melioracyjnym na granicy z Lubiczkiem - Bieniaszowice – w międzywalu Dunajca. - 3.3. Rolnictwo Rolnictwo, należy do podstawowych funkcji gminy Gręboszów i w przyszłości będzie nadal jednym z głównych kierunków rozwoju gminy. Podstawę rolnictwa w gminie tworzą indywidualne gospodarstwa rolne, władające 3528 ha gruntów rolnych. Jak wynika z tabeli 19., powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach indywidualnych wynosi 3260 ha co stanowi 92,4% powierzchni gruntów ogółem należących do sektora rolnictwa indywidualnego. Użytkowanie gruntów w gospodarstwach rolnych w gminie Gręboszów przedstawia poniższa tabela 19. Tabela19. Powierzchnia gruntów oraz użytków rolnych w gminie Gręboszów Powierz- PowierzWyszczególniechnia chnia nie gruntówo użytków gółem w rolnych ha w ha Ogółem gmina Gręboszów 3780 3490 w tym: w tym: Grunty orne ha Sady Łąki Pastwis ka Lasy Pozostałe grunty 3323 17 100 49 5 470 indywidualne gospodarstwa 3528 rolne w ha Źródło: NSP 2002, US Kraków 3260 3111 17 97 34 5 448 Z tabeli 19. wynika również, iż w strukturze użytków rolnych gminy dominują grunty orne. Powierzchnia gruntów ornych w gminie wynosi 3323 ha co stanowi 95,2 % powierzchni użytków rolnych gminy natomiast użytki zielone zajmują 4,3% a sady 0,5%. W gminie Gręboszów, jak wynika z tabeli 20., największy odsetek strukturze obszarowej indywidualnych gospodarstw rolnych zajmują gospodarstwa rolne o powierzchni 1-5 ha i 5-10 ha. Gospodarstwa 1-5 ha stanowią – 47,5 % ogółu gospodarstw a gospodarstwa 5-10 ha 25,5% ogółu gospodarstw. Podobnie kształtują się przedziały obszarowe gospodarstw w skali powiatu i województwa. Tabela 20. Struktura obszarowa indywidualnych gospodarstw rolnych w gminie Gręboszów, powiecie dąbrowskim oraz województwie małopolskim Grupy obszarowe gospodarstw Gmina Gręboszów liczba indywidualnych gospodarstw 648 110 308 165 65 Ogółem do 1 ha 1-5 ha 5-10 ha 10 ha i więcej Źródło: NSP 2002, US Kraków Powiat Dąbrowski % 100 17,0 47,5 25,5 10,0 liczba indywidualnych gospodarstw 6.142 2.195 306 % 71,0 25,4 3,5 Województwo Małopolskie liczba indywidualnych gospodarstw 189.407 29.279 3.511 % 85,1 13,2 1,6 Z danych statystycznych wynika również, iż średnia powierzchnia indywidualnego gospodarstwa rolnego w gminie Gręboszów wynosi 5,8 ha w tym użytków rolnych 5,1 ha, przy średniej powierzchnia gospodarstwa 3,2 ha w województwie małopolskim oraz powiecie dąbrowskim 4,2 ha. W strukturze upraw rolnych w gminie przeważają zboża podstawowe 2024 ha co odnotowano w tabeli 21., a osiągane plony należą do najlepszych w województwie. Podstawą osiąganych wyników w produkcji rolnej jest wysoka kultura rolna i tradycje rolnicze. Tabela 21. Powierzchnia zasiewów głównych ziemiopłodów w gminie Gręboszów Ogółem Wyszczególnienie Ogółem zboża ogółem: w tym zboża podstawowe z mieszankami zbożowymi Strączkowe na ziarno w hektarach 3137 2024 % 100,0 64,5 1887 248 60,2 7,9 Ziemniaki Przemysłowe w tym: buraki cukrowe rzepak i rzepik Pastewne w tym: warzywa gruntowe Źródło: NSP 2002, US Kraków 235 148 115 34 394 57 7,5 4,7 3,7 1,1 12,6 1,8 W strukturze zasiewów w gminie największy odsetek upraw zajmują zboża – 64,5% a w tym zboża podstawowe z mieszankami – 60,2% oraz rośliny pastewne – 12,6% co świadczy o prowadzeniu przez gospodarstwa produkcji zwierzęcej. Stan pogłowia zwierząt gospodarskich w gminie Gręboszów przedstawia tabela 22. Tabela 22. Zwierzęta gospodarskie w gminie Gręboszów Wyszczególnienie Ogółem Bydło w tym krowy Trzoda chlewna w tym lochy Owce w tym maciorki Kozy W tym samice Konie w tym konie 3- letnie i starsze Króliki ( samice) Pozostałe zwierzęta futerkowe(samice) Pnie pszczele Drób w tym kurzy Obsada zwierząt gospodarskich w sztukach dużych na 100 ha użytków rolnych Źródło: NSP 2002, US Kraków w tym gospodarstwa indywidualne w sztukach 1196 1196 595 595 6722 6600 958 950 26 26 9 9 106 106 61 61 110 110 71 71 577 577 13 13 283 283 21616 23616 15350 15350 60 63 Jak wynika tabeli 22., w gminie Gręboszów największe liczebnie jest pogłowie drobiu – 21616 sztuk, trzody chlewnej- 6722 sztuk i bydła – 1196 sztuk. Utrzymywanie liczebnego pogłowia trzody chlewnej wynika z opłacalności tego kierunku produkcji zwierzęcej. Rolnictwo w gminie Gręboszów charakteryzuje wysoki stopień zmechanizowania. Jak wynika z tabeli 23., w gminie Gręboszów 435 gospodarstw posiada 528 ciągników co w przeliczeniu na 100 ha użytków rolnych wynosi około 15 ciągników. Ponadto gospodarstwa posiadają 42 kombajny zbożowe, 16 kombajnów ziemniaczanych, 31 buraczanych, 8 silosokombajnów oraz inne urządzenia mechaniczne służące np. do mechanizacji produkcji zwierzęcej. Tabela 23. Wyposażenie gospodarstw w ciągniki, samochody ciężarowe i wybrane maszyny w gminie Gręboszów Wyszczególnienie liczba Ciągniki Samochody ciężarowe Kombajny: -zbożowe -ziemniaczane -buraczane Silosokombajny samobieżne Silosokombajny pozostałe Dojarki bańkowe Dojarki rurociągowe Schładzarki do mleka gospodarstw 435 30 maszyn 528 32 41 16 31 3 5 105 3 5 42 16 31 3 5 105 3 5 Źródło: NSP 2002, US Kraków Reasumując, rolnictwo w gminie Gręboszów stanowi nie tylko o rolniczym charakterze gminy ale jest działem gospodarki gminy, który w bardzo istotny sposób wpływa poziom życia mieszkańców i zatrudnienie. Zatem, konieczne są ciągłe działania stymulujące dalszy dynamiczny rozwój rolnictwa, min. przez: - scalanie gruntów, - tworzenie grup producenckich, zwłaszcza w celu wytwarzania żywności, - tworzenie warunków dla specjalizacji produkcji, -zorganizowanie bazy skupu i bazy przetwórczej, - tworzenie gospodarstw agroturystycznych, - pozyskiwanie jak największej ilości środków unijnych, - przyciągnięcie i zatrzymanie siły nabywczej w gminie, 3.5. Edukacja Dane charakteryzujące edukację i wychowanie w gminie Gręboszów w latach 2000 - 2006 przedstawiono w poniższych tabelach 24,25,26: Tabela 24. Szkolnictwo podstawowe w gminie Gręboszów w latach 2001- 2006 Lata Szkoły Nauczyciele Pomieszczenia szkolne oddziały Uczniowie Absolwenci 2001 3 2003 27 23 19 331 60 3 23 19 288 61 2005 3 23 17 231 47 2006 3 23 16 214 41 35 Źródło: US Kraków, UG Gręboszów Tabela 25. Wychowanie przedszkolne w gminie Gręboszów w latach 2001- 2006 Lata Placówki Oddziały Miejsca w Ogółem Dzieci przedszkolne w tym przedszkola przedszkol ch Ogółem a W tym w Ogółe W tym w przedszkolac m przedszkolac h h 2001 2 1 95 3 2 79 39 2003 2 1 60 3 2 50 38 2005 2 1 40 3 2 36 30 2006 2 1 40 3 2 35 29 Źródło: US Kraków, UG Gręboszów Tabela 26. Szkolnictwo gimnazjalne w gminie Gręboszów w latach 2001- 2006 Lata Gimnazja Pomieszczenia Oddziały Uczniowie Absolwenci szkolne 2001 1 6 7 183 bd. 2003 1 6 6 178 56 2005 1 8 6 135 46 2006 1 8 6 Źródło: US Kraków, UG Gręboszów Na terenie gminy funkcjonuje 3 szkoły podstawowe w miejscowościach: Gręboszów, Borusowa i Ujście Jezuickie. Z analizy statystycznej wynika, iż zmniejsza się liczba uczniów w szkołach. Pomiędzy rokiem 2001 a 2006 liczba uczniów zmniejszyła się o 37%. Wykonane prognozy na lata 2007 - 2014 zakładają systematyczny, coroczny spadek liczby uczniów w szkołach podstawowych, do 145 tj. o 70 uczniów. Tak więc prognozowany spadek liczby uczniów pomiędzy rokiem 2007 a prognozowanym 2014 wyniesie ok.33%. W gimnazjach liczba uczniów zmniejszy się w analogicznym okresie o ok. 50%. Z powyższych rozważań wynika , iż spadek liczby uczniów będzie w przyszłości skutkował łączeniem lub nawet likwidacją placówek szkolnych. W placówkach oświatowo-wychowawczych na terenie gminy, zatrudnionych jest 35 nauczycieli, w tym: w szkołach 32 natomiast w przedszkolach 3 nauczycieli. Wykształcenie wyższe posiada 33 nauczycieli w tym dwoje posiada ukończone studium nauczycielskie. Szkoły są odpowiednio wyposażone w pomoce dydaktyczno – naukowe, pracownie informatyczne, świetlice, biblioteki, sale gimnastyczne, boiska sportowe. W szkołach prowadzone są również zajęcia dodatkowe, takie jak: koła przedmiotowe, zajęcia artystyczne, zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze. 3.6. Warunki życia mieszkańców 3.6.1. Mieszkalnictwo Biorąc pod uwagę warunki życia mieszkańców gminy Gręboszów, nie bez znaczącego wpływu pozostaje tu poziom i jakość zasobów mieszkaniowych gminy. Zasoby te kształtują się zadawalająco i mieszczą się w przeciętnych standardach województwa. Wyposażenie mieszkań w infrastrukturę wymaga jednak działań inwestycyjnych, szczególnie na wsi. Ruch budowlany, który w ostatnich latach utrzymuje się na znikomym poziomie, nie stwarza korzystnych przesłanek prorozwojowych dla gminy. Tabela 27. Zasoby mieszkaniowe w gminie Gręboszów w latach 2001 – 2005 Lata Mieszk a-nia 1089 2001 1054 2003 1045 2005 Powiat 15345 Dąbrow ski Źródło: US Kraków Izby 3726 3960 3960 61047 Powierzchn Liczba izb w Liczba . użytkowa mieszkaniach osób/1 w tys. m² mieszkanie 82,3 94,5 94,5 1321 bd. 3,76 3,76 3,98 3,39 3,44 3,42 3,82 Liczba osób/1 izbę 0,99 0,92 0,91 0,96 Powierzchni a użytkowa w m² 1 na 1 mies osob z. ę bd. 22,3 89,7 26,1 89,7 26,2 86.1 22,5 Dane w tabeli 27. wskazują na systematyczny spadek liczby mieszkań oraz izb mieszkalnych. Jednocześnie należy podkreślić, że w gminie liczba izb w mieszkaniach jest niższa od liczby w powiecie dąbrowskim. Ciekawym problemem występującym na terenie gminy Gręboszów są „pustostany”. Jak wskazują dane w tabeli 28, liczba pustostanów tj. niezamieszkałych budynków, wynosi 168 a budynków zamieszkałych okresowo – latem 22. Zjawisko to, nie jest obserwowane w takiej skali w innych gminach. Można przypuszczać, że budynki niezamieszkałe lub „letnie” – odpowiednio przygotowane - mogą w przyszłości stanowić bazę na wynajem dla „letników”. Tabela 28. Wykorzystanie budynków mieszkalnych w gminie Gręboszów w 2006 r. L.p. Miejscowość 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Borusowa Hubenice Kozłów Karsy Zawierzbie Biskupice Ujście Jezuickie Okręg Bieniaszowice Gręboszów Lubiczko Wola Gręboszowska Wola Żelichowska Żelichów Zapasternicze Razem Źródło: UG Gręboszów zamieszkałe „letnie”okresowo pustostany zamieszkałe 85 0 19 54 1 12 39 0 4 62 0 17 25 1 3 35 8 6 94 3 6 21 2 4 38 6 12 108 1 24 54 0 10 75 0 14 106 0 22 60 0 14 33 0 1 889 22 168 w budowie 1 1 2 Utrzymująca się tendencja spadkowa liczby mieszkań przy nie zmienionej ilości izb oraz powierzchni użytkowej oraz znikomy ruch budowlany, nie stwarza zwłaszcza młodym ludziom warunków do osiedlania się w gminie. 3.6.2. Ochrona zdrowia i opieka społeczna Ochrona zdrowia Na terenie gminy Gręboszów znajduje się Gminny Ośrodek Zdrowia z doskonale wyposażonym Ośrodkiem Rehabilitacji prowadzącym zabiegi leczące prądem, ruchowe, oraz parafinowe. Tabela 29. Stan personelu służby zdrowia w gminie Gręboszów Rodzaj personelu Pielęgniarki 2000 5 Liczba personelu w latach 2003 5 2006 5 Lekarze stomatolodzy Lekarze interniści Lekarze pediatrzy Lekarze ginekolodzy Rehabilitanci Źródło: UG Gręboszów 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 W gminnej służbie zdrowia zatrudnionych jest aktualnie 5 pielęgniarek oraz 4 lekarzy w tym 1 lekarz stomatolog. Zestawienie personelu służby zdrowia w gminie przedstawia tabela 29. Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Gręboszowie posiada gabinety: ginekologiczny, stomatologiczny, pediatryczny oraz gabinet rehabilitacji. Opieka społeczna Realizacja zadań postawionych przed pomocą społeczną (zarówno na poziomie społeczności lokalnej, jak i na poziomie rodziny i jednostki) wymaga profesjonalnego i systemowego diagnozowania problemów społecznych gminy. Taką funkcję w gminie Gręboszów pełni Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Celem działania Ośrodka Pomocy Społecznej jest realizowanie zadań wynikających z przepisów o pomocy społecznej, w tym szczególnie umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Ośrodek Pomocy w Gręboszowie zatrudnia 5 osób, w tym; kierownik, 2 osoby na stanowisku pracownika socjalnego w tym 1 osoba jako specjalista pracy socjalnej oraz 1 osoba jako referent ds. świadczeń rodzinnych i księgowa. Pomoc społeczna udzielana jest osobom i rodzinom w których występują: 1. ubóstwo, 2. sieroctwo, 3. bezdomność, 4. potrzeba ochrony macierzyństwa, 5. bezrobocie, 6. niepełnosprawność, 7. długotrwała choroba, 8. bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego , w tym; w rodzinach niepełnych i wielodzietnych, 9. alkoholizm, 10. narkomania, 11. trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego, 12. klęska żywiołowa lub ekologiczna, 13. zdarzenia losowe i sytuacje kryzysowe. Bezpośrednie wsparcie socjalne udzielane jest najczęściej rodzinom wielodzietnym, znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej, dotkniętych bezrobociem. Pomoc kierowana jest również do rodzin patologicznych, osób nieporadnych życiowo, ludzi starszych niepełnosprawnych oraz przewlekle chorych co pokazano w tabeli 30. Tabela 30. Pomoc społeczna udzielona bezrobotnym w latach 2000-2006 z GOPS w Gręboszowie Wyszczególnienie Rok 2000 Liczba osób objętych pomocą społeczną ogółem Liczba osób i rodzin, które otrzymały pomoc z powodu bezrobocia Liczba osób zarejestrowanych jako osoby bezrobotne: w tym z prawem do zasiłku Źródło: GOPS Gręboszów Rok 2003 Rok 2006 299 383 277 40 38 39 152 w tym: 14 osób z prawem do zasiłku 153 w tym: 15 osób z prawem do zasiłku bd. Pod pojęciem bezrobocia rozumiemy okresowe pozostawanie bez pracy osób w wieku produkcyjnym, które są zdolne do pracy. Długość okresu pozostawania bez pracy jest czynnikiem najbardziej istotnym, przede wszystkim z uwagi na konsekwencje, jakie ten stan rzeczy niesie dla osoby bezpośrednio dotkniętej tym problemem. Jak wynika z powyższego zestawienia, terenie Gminy Gręboszów problem bezrobocia dotyka coraz większą liczbę osób. Najwięcej osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy z terenu Gminy Gręboszów to osoby z wykształceniem zawodowym i podstawowym. Wydłużenie się okresu pozostawania bez pracy powoduje nasilanie się zjawiska izolacji społecznej bezrobotnych, narastanie napięć i konfliktów w rodzinie. Bezrobocie staje się czynnikiem wpływającym na wzrost patologii społecznej. Wśród nasilających się zachowań patologicznych związanych z bezrobociem najczęściej występuje alkoholizm. Drugą z grup, która jest objęta pomocą przez GOPS w Gręboszowie stanowią osoby uzależnione od alkoholu. Prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania te obejmują: - zwiększenie dostępności terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu, - udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej, - prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w szczególności dla młodzieży, Pracownicy Ośrodka Pomocy Społecznej Rozwiązywania Problemów Alkoholowych współpracują z Gminną Komisją ds. w kwestiach dotyczących rodzin, w których występuje problem uzależnienia od alkoholu. Tabela 31. Liczba rodzin , którym udzielono pomocy z powodu alkoholizmu Lata Liczba osób, którym udzielono pomocy z powodu alkoholizmu 5 rodzin 7 rodzin 7 rodzin 2000 2003 2006 Jak wynika z tabeli 31. w latach 2003 – 2006 nie wzrosła liczba rodzin oraz pomoc rodzinom, dotkniętych problemem alkoholizmu. Tabela 32. Osoby niepełnosprawne wg kategorii niepełnosprawności Jednostka terytorialna Ogółem (liczba osób niepełnosprawnych i odsetek %) 711 19,4% Gmina Gręboszów Powiat Dąbrowa 2951 Tarnowska Województwo 589100 Małopolskie Źródło: US Kraków Prawnie (liczba osób niepełnosprawnych i odsetek %) 574 15,7% Biologicznie (liczba osób niepełnosprawnych i odsetek %) 137 3,7% 14,9% 2457 12,4% 494 2,5% 18,2% 519600 16,1% 69500 2,1% Analizując dane zawarte w tabeli 32. możemy stwierdzić, że w Gminie Gręboszów, co piąty mieszkaniec jest osoba niepełnosprawną. Problemem osób niepełnosprawnych są trudności w uczestniczeniu w życiu społecznym, zawodowym, kulturalnym, edukacyjnym. Ośrodek Pomocy Społecznej udziela wiec pomocy osobom z powodu niepełnosprawności oraz długotrwałej choroby. Poniższa tabela 33. obrazuje ilu osobom i rodzinom udzielono pomocy społecznej w latach 2000 - 2006. Tabela 33. Pomoc społeczna udzielona z powodu niepełnosprawności i długotrwałej choroby w latach 2000-2006 w gminie Gręboszów Wyszczególnienie 2000 r. 2003 r. 2006 r. 299 383 277 51 50 54 55 59 47 Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie ogółem Liczba rodzin która otrzymała pomoc z powodu niepełnosprawności Liczba rodzin, którym został udzielona pomoc z powodu długotrwałej choroby Źródło; GOPS Gręboszów Należy również zaznaczyć, iż duży odsetek mieszkańców Gminy Gręboszów stanowią osoby starsze, samotne, niepełnosprawne. Tak wiec w przyszłości należy zwrócić uwagę na rozwój usług wspierających osoby starsze, niepełnosprawne w miejscu ich zamieszkania ( tzw. usługi opiekuńcze stałe i dzienne ). 3.6.3. Kultura, sport, turystyka Kultura Gmina Gręboszów posiada duże walory turystyczne. Położenie jej nad Wisłą i Dunajcem oferuje czyste, piaszczyste plaże oraz doskonałe miejsca do wędkowania. W rzekach tych żyje kilkanaście gatunków ryb i jest to doskonałe miejsce dla wędkarzy chcących złowić szczupaka, sandacza a nawet i suma. Gmina położona jest z dala od wielkich ośrodków przemysłowych, oferuje więc czystą wodę i powietrze. Obie rzeki znakomicie nadają się do uprawiania wszelkich sportów wodnych, także kajakarstwa i narciarstwa wodnego. Na brzegach tych rzek znajdują się ciekawe miejsca do biwakowania. Gręboszów to gmina typowo rolnicza o nieskażonych glebach, stąd istnieje również możliwość nabycia na miejscu czystych ekologicznie produktów spożywczych. Poza walorami turystycznymi związanymi z Wisłą i Dunajcem, gmina ma także dobre warunki do uprawiania turystyki pieszej i rowerowej, posiada ona wszelkie atuty takie jak naturalne krajobrazy, różnorodny świat przyrody, wspaniałe obiekty historyczne.. W Gręboszowie urodził się major Henryk Sucharski (1898-1946); uczestnik I wojny światowej; w okresie międzywojennym komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte; w II wojnie światowej jako dowódca obrony Westerplatte; patron Szkoły Podstawowej w Gręboszowie. Z Gręboszowa pochodzi Jakub Bojko (1857-1943), działacz ruchu ludowego w Galicji, współzałożyciel Stronnictwa Ludowego; poseł na Sejm Krajowy w Galicji; w 1914 r prezes PSL „Piast”; w Polsce międzywojennej sprawował stanowiska marszałka sejmu (1919-1922, a następnie wicemarszałka senatu (1922-1927); w 1927 r. wraz z grupą działaczy PSL „Piast” przeszedł do BBWR. W Woli Żelichowskiej urodziła się Stefania Łącka (1914-1946); współredaktorka tygodnika katolickiego Diecezji Tarnowskiej „Nasza sprawa” nauczycielka, więźniarka obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, patronka Publicznego Gimnazjum w Woli Żelichowskiej. W Okręgu urodził się Gabriel Dubiel (18801943); pedagog, publicysta, działacz ruchu ludowego; od 1903 w PSL; po rozłamie stronnictwa w 1913 jeden z organizatorów PSL „Piast”; w 1918 r. minister oświaty w tzw. Rządzie lubelskim I. Daszyńskiego; w latach 1922-1927 poseł na sejm okręgu tarnowskiego; zginął w 1943 w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. Z Gręboszowa pochodził major Marcin Borek (1898-1940; uczestniczył w I wojnie światowej w walkach z bolszewikami; w okresie międzywojennym dowódca kompanii karabinów maszynowych w 29 baonie KOP „Suwałki; w II wojnie światowej w 41 pułku Suwałki uczestnik wojny granicznej z Niemcami, po wkroczeniu Sowietów jeniec obozu w Starobielsku; zamordowany przez NKWD w Charkowie. W gminie Gręboszów działalność kulturalną organizuje i koordynuje Gminne Centrum Kultury i Czytelnictwa. Od 1997 roku ukazuje się kwartalnik społeczno kulturalny „Gazeta Gręboszowska”, którego wydawcą jest Gminne Centrum Kultury i Czytelnictwa w Gręboszowie. Gazeta zyskała liczne grono czytelników w kraju i za granicą. Pismo zrzeszone jest w Polskim Stowarzyszeniu Prasy Lokalnej. Instytucja ta rozwija i prężnie wspiera amatorski ruch artystyczny, kultywuje lokalne tradycje, organizuje imprezy rekreacyjnosportowe i rozrywkowe, współpracuje z różnymi instytucjami i placówkami kulturalnooświatowymi, organizuje czytelnictwo poprzez udostępnianie materiałów bibliotecznych. Amatorski ruch artystyczny reprezentowany jest przez zespół wokalno-instrumentalny „Impresjon” działający przy GCKiCz od 2001 roku. Zespół jest laureatem regionalnego Festiwalu Chrześcijańskiej Muzyki Młodzieżowej w Tarnowie „Barka 2005”, regionalnego „Konkursu Piosenki o Miłości Tarnów 2007” oraz Powiatowego Konkursu Piosenki Religijnej „Dąbrowa Tarnowska 2004”. Ponadto zespół występował w Krakowie podczas prezentacji powiatu dąbrowskiego. Zespół wokalno-instrumentalny „Impresjon” poprzez występy artystyczne ubogaca liczne imprezy kulturalne i plenerowe na terenie gminy, powiatu dąbrowskiego i tarnowskiego. W siedzibie GCKiCz prowadzone są kursy tańca towarzyskiego oraz nauka gry na instrumentach muzycznych. W świetlicy GCKiCz organizowane są wystawy prac plastycznych oraz spotkania z ważnymi osobistościami z terenu powiśla i regionu: Barbarą Wójcik – poetką, Andrzejem Grabowskim – pisarzem, satyrykiem. W GCKiCz czynna jest kafejka internetowa z której bezpłatnie mogą korzystać wszyscy zainteresowani. Do dyspozycji są trzy stanowiska z możliwością wydrukowania materiałów oraz ich nagrywania. Gminne Centrum Kultury i Czytelnictwa w Gręboszowie posiada opracowaną ofertę w postaci kalendarza imprez kulturalnych organizowanych cyklicznie w gminie. Są to m. in. takie imprezy jak: „Konkurs szopek, kartek świąteczno-noworocznych i ozdób choinkowych”, „Gminny Turniej Wiedzy Pożarniczej pt. Młodzież zapobiega pożarom”, „Powiatowy Konkurs Palm, pisanek i plastyki obrzędowej związanej z okresem wielkanocnym”, „Konkurs literacki i plastyczny p. n. Bądźmy sobą bez nałogów”, „Konkurs plastyczny, literacki i multimedialny p. n. Ekologia w oczach dziecka”, „Konkurs recytatorski i plastyczne p. n. Czarowny Świat Bajek i Poezji w oczach Dziecka”, „Programy dla dzieci i młodzieży z okazji Dnia Dziecka i Mikołajek”. Gminne Centrum Kultury i Czytelnictwa w Gręboszowie posiada również własną stronę internetową poświęconą działalności kulturalnej (www.gckgreboszow.pl). Gminne Centrum Kultury i Czytelnictwa w Gręboszowie posiada również bibliotekę, która krzewi czytelnictwo na terenie gminy. Stan czytelnictwa w gminie Gręboszów przedstawia tabela 34. Tabela 34. Stan czytelnictwa w latach 2001-2005 gminie Gręboszów Rok ogółem 2001 2003 2005 Źródło: US Kraków Księgozbi ór tys. w tym woluminó biblioteki w 1 8,1 1 8,4 1 8,6 Placówki biblioteczne 3 3 3 Czytelnicy 470 483 478 Wypożyczenia w woluminach w tys. na 1 czyteln ika 10,2 21,7 11,4 23,7 11,3 23,6 Dane statystyczne zawarte w tabeli mówią, iż w gminie wzrasta wielkość księgozbioru ale przy bardzo mało zmieniającej się liczbie czytelników oraz liczbie wypożyczeń na 1 czytelnika. Wzrost czytelników roku 2001 : 2005 roku wynosi- 8 osób. Sport Gmina Gręboszów posiadając swoiste tradycje sportowe wyposażona jest w obiekty sportowe – 4 boiska sportowe w miejscowościach: Karsy, Borusowa, Ujście Jezuickie, Wola Żelichowska. Równocześnie w gminie działają kluby sportowe: Karsy- „Strażak”, Borusowa-”Wisła”, Ujście Jezuickie- „Dunajec” Wola Żelichowska- „Wolania”. Podnoszenie poziomu kultury fizycznej i rozwijanie sportu w gminie wymaga jednak; budowy nowych i modernizacji już istniejących budynków klubowych, oświetlenia boisk, budowy trybun i zamontowania siedzisk na trybunach, urządzenie parkingów stworzenie warunków do powstania nowych ogniw Ludowych Zespołów Sportowych budowę nowych obiektów sportowych( boisk oraz hali sportowo – widowiskowej). Turystyka Walory przyrodnicze Gminy Gręboszów są ważnym elementem rozwoju takich form turystyki jak: wędkarstwo, wędrówki piesze i rowerowe, jeździectwo czy fotografia plenerowa. Istniejące walory gminy kwalifikują ją do celów penetracyjnych. Dla tych celów właśnie, kapitalne znaczenie posiadają przebiegające przez teren gminy szlaki turystyczne m.in. szlak drewnianego budownictwa regionalnego, Dla celów wędkarskich wykorzystywane są liczne stawy wyrobiska w szczególności Znakomite warunki przyrodnicze, z dużym udziałem łąk i pastwisk, zmienność krajobrazu i otwartość przestrzenna głównych jednostek krajobrazowo – morfologicznych, sprzyjają rozwojowi jeździectwa. Na terenie gminy brak jest typowych obiektów infrastruktury turystycznej ( całkowity brak bazy hotelowej i żywieniowej) a więc jak by na wstępie, agroturystyka posiada potencjalnie najlepsze możliwości do rozwoju. Możliwe, zdaje się również, podjęcie organizowania wsi letniskowych przez wykorzystanie pustostanów i domów tzw. „ letnich” oraz przygotowanie niezbędnej infrastruktury turystycznej np. pola namiotowe, oznakowane ścieżki rowerowe itp. 3.7. Zasoby dziedzictwa kulturowego Gmina posiada szereg obiektów zabytkowych. Pośród wielu atrakcyjnych obiektów zabytkowych są też zabytki wpisane do państwowego rejestru zabytków. Poniżej wykaz niektórych ważniejszych zabytków w gminie Gręboszów. Kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gręboszowie - Od II połowy XV stulecia do roku 1635 w Gręboszowie stał drewniany kościół parafialny p.w. NMP. Dopiero w roku 1650, z fundacji ówczesnego dziedzica majątku, Franciszka Dębińskiego, wojewody krakowskiego, starosty wielickiego i bocheńskiego wybudowano nową, murowaną świątynię, konsekrowaną w 1675 r. przez biskupa M. Oborskiego. Kościół ten znacznie powiększono w 1864 r. - dobudowano nawę południową ( kaplicę św. Anny ), a w 1875 r. przybudowano nawę północną ( kaplicę św. Józefa ). Świątynia, którą uszkodzono w 1915 r. wskutek działań wojennych ( zniszczeniu uległy dachy, hełm wieży, fasada, spłonęła część wyposażenia ) została niebawem odbudowana. Kościół barokowy, murowany, trzynawowy, z krótkim prezbiterium i wieżą od zachodu. Wnętrze nakryte sklepieniami kolebkowymi na gurtach o łuku spłaszczonym. W wejściach trzy portale marmurowe: dwa z nich z herbem Rawicz i datą 1681. W przejściu do skarbca drzwi żelazne z XVII w. Fasada zachodnia trójosiowa, zwieńczona trójkątnym szczytem. Wyposażenie wnętrza z XVIII i XIX w., m.in. grobowiec generała Józefa Załuskiego (1787-1866) wyrzeźbiony według modelu Ludwika Otowskiego przez Michała Korpala z Krakowa. Polichromie Adolfa Gucwy z Tarnowa z 1899 r. Dachy siodłowe. Wokół kościoła ogrodzenie murowane z bramką ( XVII w. ). Ostatecznie świątynia otrzymała kształt trzynawowej, bazylikowej świątyni, z krótkim prezbiterium opiętym przybudówkami zakrystii i dawnego skarbca, z czterokondygnacyjną wieżą od północy i kruchtą od zachodu. Fasadę rozczłonkowaną pilastrami i gzymsami wieńczy trójkąt6ny przyczółek z płaskorzeźbionym przedstawieniem Najświętszej Marii Panny. Poniżej we wnękach umieszczono figury św. Józefa i Joachima. Wejście poprzedza kruchta z XX wieku rzeźbami św. Kazimierza i Stanisława Kostki. Troje drzwi posiada marmurowe portale, w tym dwa uszate. Wyposażenie kościoła stanowi m.in. pięć neoromańskichneobarokowych ołtarzy ( XIX/XX w.) i współczesna im ambona, chrzcielnica z czarnego marmuru o puklowanej czarze ( 2 poł. XVII w.). Kościół otacza mur z trójprzęsłową, XX w. bramą zwieńczoną posągami i krucyfiksem, z trzema kapliczkami ( 2 poł. XIX w.) w narożach. Od wschodu, w murze XVII w., kamienna bramka. Na placu przed kościołem w 2 poł XIX w. ustawiono na wysokiej kolumnie posąg Najświętszej Marii Panny. Kościół parafialny p.w. św. Zygmunta w Żelichowie - został zbudowany w Pleśnej koło Tarnowa w roku 1642 roku. Po wybudowaniu tam kościoła murowanego został w 1938 roku przewieziony do Żelichowa i po gruntownym remoncie pełni do dziś rolę kościoła parafialnego. Pozyskaną budowlę dostawiono do istniejącej w tym miejscu murowanej dworskiej kaplicy. Jest kościół jednonawowy z dwoma kapliczkami. Głównym budulcem jest drzewo modrzewiowe i dębowe. Kościół jest pokryty gontem. Wewnątrz znajduje się wiele cennych i ciekawych zabytków. Niewątpliwym skarbem jest główny ołtarz wykonany przez uczniów Wita Stwosza. Pałac w Borusowej - Neorenesansowy pałac, wzniesiony w połowie XIX w. dla Adama Potockiego. Jest to mocno rozczłonkowana, murowana i potynkowana, piętrowa budowla przykryta wielopołaciowymi dachami krytymi ceramiczną dachówką. Przy północno-wschodnim narożniku wzniesiono smukłą, kwadratową wieżę o przeprutej bliskimi oknami, wąskiej górnej kondygnacji i stromym daszku namiotowym o wydatnie wysuniętych okapach. Urozmaicony plan bryły podkreślają odmienne zakomponowane elewacje dzielone wydatnymi pasami gzymsów (cokołowego, kordonowego i wieńczącego ), mieszczące prostokątne okna zwieńczone uszatymi nad oknami, częściowo wzbogaconymi kluczami, a w partii piętra szerszymi, powiązanymi z gzymsem. Pośrodku fasady niewielki balkon, w narożu galeria o łukowo wykrojonych arkadach otoczona pełną balustrada. Wejście prowadzi wąskim gankiem z tarasem na piętrze. Obok pałacu znajduje się stajnia dworska z początku XIX w. klasycystyczna, murowana, parterowa, na planie prostokątna, o oszkarpowanych narożnikach, z trójkątnym szczytem nad pięcioosiowym ryzalitem, w którym wykonano w tynku herb Pilawa. Dach dwuspadowy kryty dachówką ceramiczną. Pałac otacza park z połowy XIX w. - krajobrazowy o zatartych cechach stylowych i kompozycji. Grobowiec - W głębi cmentarza, przy głównej alei stoi klasycystyczny grobowiec ostatnich właścicieli Gręboszowa, Janota - Bzowskich, mający kształt ażurowej, prostokątnej świątyńki o czterech kanelowanych, doryckich kolumnach. Tylna, pełna ściana i naziemna płyta opatrzone zostały tablicami epitafijnymi zmarłych członków rodziny. Pomnik otacza żelazne, kute ogrodzenie z bramką na osi. Kaplica - Początkowo brak świątyni w miejscowości Borusowa rekompensowała w części murowana, obszerna kaplica, która została wystawiona przez Józefa Kawę w 1860 r. z fundacji Leonarda i Józefa Bieleckich. Kaplica p.w. Macierzyństwa Najświętszej Marii Panny obecnie jest odnowiona i zadbana, mieści we wnętrzu barokowo-ludowy, pochodzący z około połowy XIX w. obraz Najświętszej Marii Panny. Elewację frontową zdobią ramowe podziały i trójkątny szczyt zwieńczenia stanowiące wraz z sześcioboczną wieżyczką sygnaturki jedyne, żywsze akcenty pozbawionej dekoracji architektonicznej, prostej i typowej w planie budowli. Figura - Za obecnym Urzędem Pocztowym w Gręboszowie tkwi w zapomnieniu piękna figura przydrożna z rzeźbą św. Jana Nepomucena ( 1761 r.). Nowy budynek oddzielił ją od drogi, osłonił przed ludźmi. Dzisiaj, w zupełnej samotności święty adoruje krzyż wsłuchany w poszum drzew. Figura - W miejscowości Hubenice, która graniczy od wschodu z Borusową, cennym zabytkiem jest kamienna figura przydrożna pochodząca z połowy XVIII w. Na cokole pokrytym w dolnej partii nieczytelnymi już płaskorzeźbami, zwieńczonym kapitelem, ustawiono złączone plecami posągi św. Wojciecha i Jana Nepomucena. Pomnik - Przy głównej alei cmentarnej stoi pomnik w kształcie słupa pokrytego płaskorzeźbioną dekoracją z wyobrażeniami św. Magdaleny i Wojciecha oraz Okiem Opatrzności, opatrzony nieczytelną już inskrypcją i datą 1768 r., zwieńczony nieproporcjonalnie dużym kapitelem kompozytowym z główkami aniołków. Na cokole krucyfiks w asyście św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej. Pomnik - Pośrodku cmentarza ustawiono drugi z pomników, z cokołem pokrytym płaskorzeźbionymi figurami św. Piotra, Pawła i Józefa, z krucyfiksem w zwieńczeniu · ( 1759 r.). Pośród wymienionych wyżej zabytków, na terenie gminy Gręboszów występują obiekty podlegające objęte ochroną prawną wpisane są do rejestru zabytków takie jak: Park podworski w Borusowej – A - 284( Skarb Państwa) z XIX i XX w. ( część zadrzewienia znacznie starsza). W składzie gatunkowym przeważają: lipy, klony, jesiony, kilka starych białodrzewi. Stan zdrowotny drzew dość dobry. Układ przestrzenny zachowany bez większych zmian. Uwzględniając wiek drzewostanu i walory krajobrazowe wpisano w całości do rejestru zabytków. Kościół Parafialny p.w. Najświętszej Panny Marii Wniebowziętej w Gręboszowie – A – 280. Kościół zbudowany w 1650 r. z fundacji Fr. Dębińskiego, powiększony w latach 1863- 1864 oraz 1875 r. Barokowy, murowany, trójnawowy, z czteroboczną wieżą, trójosiową, dwukondygnacyjną fasadą. Wnętrz nakryte sklepieniami z lunetami. Ściany rozczłonkowane pilastrami. W wejściach trzy portale Dwa z nich z herbem Rawicz i datą 1681 r. W przejściu do skarbca kolebkowymi marmurowe. drzwi żelazne z XVII w. Wyposażenie kościoła stanowią dzieła sztuki dawnej z XVII i XX w. a między innymi: - epitafia marmurowe, barokowe, K. Dębińskiego z 1654 r. i W. Ruszkowskiej z 1693 r. oraz klasycystyczne A. i A. Otawskiego z 1878 r. i F. Wadickiego z 1803 roku, - pomnik nagrobny gen. Józefa Zauskiego, kamienny, klasycystyczny z 1875 r. wyrzeźbiony wg modelu Ludwika przez Michała Korpala z Krakowa, - ołtarz drewniany, eklektyczny z 1871 – 1872 r. - ołtarz boczny z obrazem Św. Anny z 2 połowy XIX w. - drewniana ambona eklektyczna z 1871 r. - chrzcielnica marmurowa, barokowa z 2 połowy XVII w. - zespół rzeźb barokowych z XVIII-XIX w. - rzeźby na fasadach kościoła, kamień, eklektyczny z 1867 r. Wokół kościoła ogrodzenie marmurowe z bramą z XVII w. Cmentarz parafialny w Gręboszowie – A – 328. Został założony ok. 1850 r.( najstarszy nagrobek odnotowany na cmentarzu pochodzi z 1864 r. ).Cmentarz o pow. 1,9 ha. Zachowane nagrobki z 2 polowy XIX w. i 1-ej polowy XX w. Na szczególną uwagę zasługuje grobowiec rodziny Janota-Bzowskich zbudowany w stylu klasycystycznym oraz dwa krzyże pamiątkowe z ok.1759 r. o bogatej ornamentyce barokowej. Na terenie cmentarza znajduje się wydzielona, ogrodzona kwatera wojskowa z 19141915 r. zawierająca mogiły zbiorowe i indywidualne żołnierzy austriackich, zbiorowe mogiły legionistów oraz żołnierzy poległych 1939 r. Ze względu na wartości architektoniczne i historyczne cmentarz objęto ochroną. Kościół parafialny p. w. Św. Zygmunta w Żelichowie – A – 331 Kościół przeniesiony w 1930 r. z Pleśnej, pochodzi z 1642 r., drewniany o konstrukcji zrębowej, szalowany, jedno nawowy, z wielobocznie zamkniętym prezbiterium. stanowi cenny przykład barokowej architektury sakralnej ludowej ciesiołki. Wyposażenie kościoła pochodzi z XVI – XIX w., a to: - poliptyk rzeźbiony i malowany w ołtarzu główny, późnogotycki z XVI w. - ołtarz kaplicy, rokokowy z 2-ej połowy XVIII w. - ambona barokowa z XVIII w. - rzeźby z grupy ukrzyżowania na tęczy, późnogotyckie z początku XVI w. - rzeźba Trójcy Św. barokowa z XVIII w., - obrazy Św. Wawrzyńca, Antoniego, Jana Nepomucena, NMP z Dzieciątkiem, Chrystusa, - inne. Aby utrzymać stan zabytków na zadawalającym poziomie a także promować obiekty zabytkowe i obszary dziedzictwa kulturowego należy: stale dbać o należyty stan istniejących zabytków, oznakować zabytki oraz trasy dojazdowe, spopularyzować zabytki poprzez wydawanie folderów i przewodników. 3.8. Budżet Budżet gminy Gręboszów nie jest zadawalająco wysoki chociaż jego wielkość stale rośnie; następuje wzrost dochodów ale i wydatków. Jeżeli w roku 2000 budżet gminy był zrównoważony ( dochody równe wydatkom) to w latach następnych daje się zauważyć tendencje wzrostu wydatków nad dochodami. Nie jest to jednak zjawisko jednostkowe, przypisane analizowanej gminie. Brak równowagi budżetu zdaje siebyć powszechnym zjawiskiem pośród gmin. Wzrost inwestycji w gminach, konieczność wzrostu nakładów na inwestycje jest czynnikiem wpływającym na nierównowagę budżetów gmin. Poniższe tabele 35 i 36 pokazują, jak kształtowały się dochody i wydatki budżetowe gminy Gręboszów w latach 2000 – 2006, oraz dochody i wydatki gminy Gręboszów na tle gmin sąsiednich w latach 2003-2005. Tabela 35. Budżet gminy Gręboszów w latach 2000 – 2006 Wyszczególnienie 2000 dochody 3 967 131 wydatki 3 954 676 liczba ludności 3 760 kwota wydatków 1 052 na 1 mieszkańca Źródło: UG Gręboszów, US Kraków 2003 2006 4 848 855 5 055 850 3 722 1 303 6 589 514 6 712 481 3 647 1 840 Z powyższej tabeli wynika, że w gminie następuje systematyczny wzrost dochodów ale i wydatków. Wzrastają też kwoty wydatków na 1 mieszkańca gminy. Porównując wydatki na 1 mieszkańca gminy dokonane w roku 2005 do roku 2001 należy stwierdzić, iż dynamika wzrostu tych wydatków wyniosła 175 %. Istotnym elementem jest również porównanie dochodów i wydatków gminy Gręboszów z gminami ościennymi. Pokazują to dane zawarte w tabeli 36. Tabela 36. Porównanie dochodów i wydatków gmin w latach 2003 -2005 z gminą Gręboszów Rok 2003 Rok 2005 Gmina dochod y mln zł Gręboszów 4,88 Bolesław 3,49 Mędrzechów 4,44 Olesno 9,31 Źródło: US Kraków wydatki dochody wydatki mln zł wydatki na 1 mieszkańca w zł mln zł mln zł 5,05 3,58 4,49 9,10 1302 1214 1266 1185 5,39 4,37 5,34 12,03 5,46 4,16 5,17 11,45 wydatki na 1 mieszkańca w zł 1520 1451 1420 1505 Jak wynika z powyższej tabel, w gminie Gręboszów w roku 2005 tak dochody jak i wydatki kształtowały się na porównywalnym poziomie, co w ościennych gminach, za wyjątkiem największej gminy Olesno. Nie mniej trzeba stwierdzić, że budżet gminy Gręboszów nie był zrównoważony( dochody niższe od wydatków). Ważnym elementem wydatków budżetu gminy są wydatki inwestycyjne. W gminie Gręboszów w latach 2001-2003 wolumen wydatków inwestycyjnych wzrastał, natomiast nie wiadomo z jakich przyczyn nastąpił jego drastyczny spadek w 2005 r. Poniżej zestawienie wydatków na cele inwestycyjne oraz w przeliczeniu na jednego mieszkańca gminy w latach 2001 – 2005 w gminie Gręboszów: Wydatki na inwestycyjne w tym: inwestycyjne ogółem na 1 mieszkańca 2001- 697,4 tys. zł 2001 r.- 190 zł 2003- 937,9 tys. zł 2003 r. – 258 zł 2005 - 51,1 tys. zł 2005 r. – 14 zł W rezultacie z porównania wydatków na 1 mieszkańca w gminie Gręboszów z takimi samymi wydatkami sąsiednich gmin, wynika że to gmina Gręboszów w 2005 roku wydała najwięcej na 1 mieszkańca bo aż 1520 zł, lecz w tej kwocie wydatków, przeznaczyła najmniej na inwestycje na 1 mieszkańca bowiem tylko 14 zł (Dane: US Kraków 2005). 4. ANALIZA SWOT gminy Gręboszów MOCNE STRONY 1. Położenie gminy nad Wisłą i Dunajcem z dala od dużych zakładów przemysłowych. 2. Czyste nie skażone tereny nadające się do produkcji zdrowej żywnościrozwoju gospodarstw ekologicznych oraz czyste wody Wisły i Dunajca. 3. Wysokiej klasy bonitacyjnej ziemia rolnicza – doskonałe warunki dla produkcji rolnej 4. Produkcja fasoli „Piękny Jaś” – możliwość rejestracji jako produkt regionalny 5. Wysoki poziom technologiczny rolnictwa oraz wysoki poziom uzbrojenia technicznego. 6. Możliwości wykorzystania gminnej bazy magazynowej pod potrzeby rolnictwa-utworzenie zakładu przetwórstwa, przechowalni lub przetwórni pasz. 7. Dobrze funkcjonujące szkolnictwo oraz dobry poziom wykształcenia ludności. 8. Wysoki poziom bezpieczeństwa publicznego. 9. Wysokie walory przyrodnicze gminy ( istnienie na terenie gminy części Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Wisły). 10. Doskonałe warunki do rozwoju turystyki i rekreacji( wędkarstwo, turystyka piesza, rowerowa, konna). 11. Bogata historia – ważne miejsca historyczne i zabytkowe. 12. Dobra komunikacja z powiatem. 13. Duża świadomość władz gminy. SŁABE STRONY 1. Częste zagrożenia powodziowe. 2. Utrzymujące się wysokie bezrobocie w gminie, 3. Brak przemysłu i przetwórstwa rolno-spożywczego. 4. Braki w infrastrukturze komunalnej(brak rozwiązań w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, 5. Duże odległości od większych aglomeracji miejskich. 6. Zaniedbania w ochronie środowiska ( brak kanalizacji, oczyszczalni ścieków, brak programu usuwania azbestu, likwidacji niskiej emisji, dzikich wysypisk). 7. Zły stan drogi wojewódzkiej i dróg powiatowych przebiegających przez gminę. 8. Brak przepraw mostowych na Wiśle i Dunajcu. 9. Niskie dochody ludności. 10. Brak uzbrojonych terenów gminnych celem lokowania nowych inwestycji tworzących miejsca pracy. 11. Niski budżet gminy. 12. Niski poziom przedsiębiorczości mieszkańców. 13. Brak gospodarstw ze specjalizacją produkcji. 14. Duża migracja ludności zwłaszcza w wieku produkcyjnym. 15. Brak planu zagospodarowania przestrzennego gminy 16. Zła baza lokalowa instytucji kultury. 17. Brak promocji gminy. 18. Brak gminnej sieci internetowej. SZANSE ZEWNĘTRZNE 1. Współpraca z samorządami sąsiednich gmin oraz gmin Województwa Świętokrzyskiego. 2. Przynależność Polski w Unii Europejskiej – dostępność funduszy strukturalnych na rozwój infrastruktury technicznej i rozwój obszarów wiejskich. 3. Dostęp do funduszy UE na remont zabytków i kultywowanie lokalnych tradycji. 4. Szybki rozwój eksportu produktów rolniczych 5. Wielki postęp w rozwoju Internetu w Polsce. Polityka rozwoju społeczeństwa informacyjnego. 6. Bliskość wyższych uczelni w Krakowie i Tarnowie. 7. Moda na agroturystykę, rekreację i żywność ekologiczną. 8. Rosnący poziom świadomości ekologicznej społeczeństwa. ZAGROŻENIA ZEWNĘTRZNE 1. Brak stabilnej polityki państwa sprzyjającej rozwojowi gospodarczemu. 2. Wysoki poziom bezrobocia w kraju. 3. Odpływ młodzieży do pracy za granicę. 4. Niska opłacalność produkcji rolnej. 5. Niski budżet gminny. 6. Wysokie podatki. 7. Wysokie oprocentowanie kredytów. 8. Wysokie ceny środków produkcji dla rolnictwa. 9. Zły stan techniczny dróg powiatowych i wojewódzkich. 10. Niewystarczające środki na regulację cieków wodnych i zabezpieczeń przed powodziami. 11. Utrata wschodnich rynków zbytu. 12. Zbyt skomplikowane procedury przy pozyskiwaniu funduszy europejskich. WIZJA I MISJA GMINY GRĘBOSZÓW WIZJA GMINY GMINIA GRĘBOSZÓW– obszar dynamicznego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego na Powiślu Dąbrowskim w Małopolsce, wysokospecjalistycznego rolnictwa a także produkcji żywności ekologicznej, posiadający atrakcyjne warunki do inwestowania; atrakcyjne miejsce życia i wypoczynku w przyjaznym środowisku naturalnym. MISJA GMINY GMINA GRĘBOSZÓW - znacząca w powiecie i Małopolsce, gdzie społeczność lokalna dumna ze swej przeszłości identyfikuje się ze swoim środowiskiem oraz realizuje zapisane w strategii rozwoju zadania, zmierzając wytrwale do osiągnięcia wyznaczonych celów. 6. KIERUNKI ROZWOJU, CELE STRATEGICZNE, OPERACYJN E I ZADANIA Zasadniczą rolą Konwentu Strategicznego stało się zidentyfikowanie głównych kierunków rozwoju gminy Gręboszów, czyli tych obszarów działalności samorządu lokalnego, które powinny stać się kołem zamachowym dla jego rozwoju. Określanie kierunków rozwoju zrealizowano posługując się Techniką Grup Nominalnych, dając szansę na pracę indywidualną, w zespołach i na sesji strategicznej. Dzięki temu umożliwiono uczestnikom sesji strategicznej zastanowienie się nad szansami i perspektywami rozwoju Gminy Gręboszów. W efekcie, opierając się na specyfice gminy, zidentyfikowano kierunki rozwoju oraz przypisano do każdego z nich cele strategiczne, czyli kluczowe dla długofalowego rozwoju gminy, działania. Konwent Strategiczny dokonał identyfikacji pięciu kierunków rozwoju Gminy Gręboszów: I. ROLNICTWO I PRZETWÓRSTWO ROLNE II. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA I AKTYWNOŚĆ INWESTYCYJNA III. KULTURA TURYSTYKA SPORT IV. ŚRODOWISKO NATURALNE V. SFERA SPOŁECZNA I ZASOBY LUDZKIE Kolejną ważną rolą Konwentu Strategicznego było sformułowanie zadań, będących zasadniczą częścią celów operacyjnych każdej strategii rozwoju. Wykorzystując metodę „burzy mózgów” uzyskano propozycje zadań, odpowiadających aktualnym i przyszłym potrzebom społeczności gminy Gręboszów. Posiadając, zdobyte podczas sesji strategicznych, informacje o gminie i jej otoczeniu zewnętrznym, w sposób ekspercki dopełniono pozostałe elementy celów operacyjnych dla każdego z wyznaczonych kierunków rozwoju Cele te następnie zostały zweryfikowane przez Władze Gminy, których opinie i uwagi posłużyły do stworzenia ostatecznej wersji Strategii Rozwoju Gminy Gręboszów na lata 2007-2017. Strategia Rozwoju, będąc dokumentem perspektywicznym i długofalowym, ale jednocześnie zawierającym pewne priorytety i kierunki rozwoju, które na dzień dzisiejszy wydają się stwarzać najwięcej możliwości na dynamiczny rozwój gminy, z pewnością będzie ulegać dalszym modyfikacjom i aktualizacjom w ciągłym procesie wdrażania. Objaśnienie pojęć: Główne kierunki rozwoju gminy - opierając się na specyfice gminy, identyfikowane zostają takie obszary rozwoju, które mogą być czynnikiem dynamizującym dalszy rozwój gminy w dłuższej perspektywie czasowej. Cele strategiczne – cele z długim horyzontem czasowym (10 lat) wynikające z wizji rozwoju, będące jej konkretyzacją. Cele te wyznaczają kierunek działania podmiotów życia społecznego i gospodarczego gminy. Są to cele długookresowe, wskazujące działania, które prowadzą do zwiększenia przyszłych możliwości i konkurencyjności gminy. Cele operacyjne – stanowią rozwinięcie celów strategicznych, obejmują średni okres czasowy ( 3-5 lat) wskazują w jaki sposób osiągnąć cele, wskazują narzędzia i sposoby realizacji celów strategicznych. I. KIERUNEK ROZWOJU: „ ROLNICTWO I PRZETWÓRSTWO ROLNE” CEL STRATEGICZNY I – Modernizacja struktury i doskonalenie organizacji rolnictwa. Uzasadnienie: Istnieje co najmniej kilka przesłanek pozwalających sądzić, że w najbliższych latach rolnictwo może być bardziej znaczącym źródłem dochodu dla większości mieszkańców Gręboszowa. Mieszkańcy, choć nieliczni, deklarują chęć utrzymania gospodarstw rolnych przy jednoczesnym kontynuowaniu pracy zawodowej poza rolnictwem. Potencjał wielu istniejących gospodarstw, nie jest duży, może jednak po dokonaniu stopniowej ich restrukturyzacji, stanowić doskonałą bazę dla rozwoju rolniczej produkcji towarowej. Rozwój sadownictwa, także pozarolniczych gałęzi ogrodnictwa gospodarczych oraz takich przetwórstwa jak rolnego agroturystyka, a drobna wytwórczość oraz usługi, to dodatkowa szansa rozwojowa. Wprowadzanie i wspieranie ekologicznych metod produkcji rolniczej, produkcja zdrowej żywności, na zaopatrzenie ruchu turystycznego i dużych miast, wytwarzanie rodzimego produktu, promocja produktów, to dalsze elementy rozwoju. Wzmacnianie zaś efektywności ekonomicznej drobnych gospodarstw, poprzez wspieranie ich restrukturyzacji i wprowadzanie do produkcji upraw pracochłonnych, takich których produkcja nie jest opłacalna w dużych gospodarstwach, winno dać efekty w postaci produktów, które mogły by liczyć na popyt na lokalnym rynku i nie tylko. Racjonalny rozwój rolnictwa wpływał będzie na zapobieganie procesu degradacji środowiska naturalnego i zachowanie wiejskości krajobrazu gminy. Cel strategiczny I wpisuje się w: 1. Strategię Rozwoju Powiatu Dąbrowskiego: Cel strategiczny 1. – Podniesienie efektywności ekonomicznej rolnictwa i lepsze wykorzystanie jego potencjału produkcyjnego. Cel strategiczny 6. -Wyzwalanie postaw aktywności gospodarczej i stwarzanie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości oraz pozyskiwanie inwestorów z kapitałem zewnętrznym. 2. Strategię Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007- 2013: cel strategiczny :Wzmocnienie konkurencyjności gospodarczej województwa, obszar polityki rozwoju II : Gospodarka regionalnej szansy, cel pośredni: Konkurencyjna, otwarta i innowacyjna gospodarka, kierunek polityki rozwoju: II.3. Zrównoważone rolnictwo w tym rolnictwo ekologiczne, 3. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich: Oś 1 (gospodarcza): wsparcie konkurencyjności sektora rolnego i leśnego, Oś 3 ( społeczna): Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej Oś 4 - Leader Cele do osiągnięcia: Zapewnienie rolnikom wsparcia poprzez ułatwianie dostępu do informacji, szkoleń i doradztwa. Pomoc w absorpcji środków finansowych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, Funduszy Strukturalnych oraz Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Tworzenie grup producenckich oraz małego przetwórstwa. Wspieranie różnicowania działalności rolniczej w oparciu o zasoby własnego gospodarstwa i potencjał gospodarczy gminy w tym rozwój produkcji ekologicznej. Wypromowanie „lokalnych produktów rolnych” na rynkach zewnętrznych. Organizacja gospodarstw świadczących usługi agroturystyczne Wzrost dochodów rodzin rolniczych. Cel operacyjny: I.1. WSPIERANIE ROZWOJU ROLNICTWA Zadania: Nr zadania I.1.1 Treść zadania Wspieranie modernizacji gospodarstw rolnych oraz dostosowanie do obowiązujących standardów; Termin realizacji działania ciągłe Koordynujący; Partnerzy Urząd Gminy; Rolnicy i organizacje rolników, Izba Rolnicza, Źródła finansowania budżet gminy, środki prywatne, fundusze zewnętrzne Ośrodek Doradztwa Rolniczego Urząd Gminy; Rolnicy i organizacje rolników, Izba Rolnicza, Ośrodek Doradztwa Rolniczego budżet gminy, środki prywatne, fundusze zewnętrzne Urząd Gminy; Małopolskie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych, Urząd Marszałkowski, Ośrodek Doradztwa Rolniczego budżet gminy, fundusze zewnętrzne Urząd Gminy; Budżet gminy, podczas opracowa nia planu Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałkowski Budżet gminy, Urząd Marszałkowski , fundusze zewnętrzne działania ciągłe Urząd Gminy; Rolnicy i organizacje rolników, Izba budżet gminy, środki prywatne, fundusze Organizowanie przedsięwzięć szkoleniowych, oraz konsultacyjnoI.1.2. działania ciągłe doradczych odpowiadających na potrzeby rolników a zwłaszcza dotyczących absorpcji środków z UE . Standaryzacja terenów pod kątem możliwości rozwoju produkcji I.1.3. działania ciągłe ekologicznej i uwzględnienie tego w planie zagospodarowania przestrzennego. Inwentaryzacja I.1.4. i kategoryzacja zasobów pod kątem wykorzystania ich przez rolnych grupy producentów (dotyczy budynków, 2008 2010 - gruntów) i innych zasobów będących własnością nie tylko gminy, ale i innych podmiotów np. spółdzielnie, kółka ro lnicze, wspólnoty,itp.). Określenie stanu prawnego, technicznego preferowanego i sposobu modernizacji. Umieszczenie w planie zagospodaro I.1.5 wania przestrzennego, obszarów gruntów o niskiej przydatności rolnic zej z przeznaczeniem do zalesienia oraz pod inwestycje. I.1.6. Organizowanie wyjazdów studyjnych krajowych i zagranicznych dla zainteresowanych pokazywanie grup, przykładowych inicjatyw i działań. działania ciągłe Wspieranie I.1.7. różnicowania działalności rolniczej w oparciu o zasoby własnego gospodarstwa i potencjał gospodarczy gminy w tym rozwój Rolnicza, Ośrodek Doradztwa Rolniczego zewnętrzne Urząd Gminy; Rolnicy i organizacje rolników, Izba Rolnicza, Ośrodek Doradztwa Rolniczego budżet gminy, środki prywatne, fundusze zewnętrzne Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe, Rolnicy i organizacje rolników, Izba Rolnicza, Ośrodek Doradztwa Rolniczego budżet gminy, budżet powiatu, środki prywatne, fundusze zewnętrzne produkcji ekologicznej. I.1.8. Wypromowanie „lokalnych produktó działania w rolnych” na rynkach ciągłe zewnętrznych. Cel operacyjny: I.2. ROZWOJ PRZETWÓRSTWA ROLNEGO Zadania: Treść zadania Nr zadania I.2.1 Tworzenie warunków dla rozwoju Termin realizacji działania ciągłe małego i średniego przetwórstwa. I.2.2. I.2.3. Organizacja małych i średnich przetwórni artykułów rolnych. działania ciągłe Koordynujący; Partnerzy Urząd Gminy; Rolnicy i organizacje rolników, Izba Rolnicza, Ośrodek Doradztwa Rolniczego Źródła finansowania budżet gminy, budżet powiatu, środki prywatne, fundusze zewnętrzne Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe Rolnicy i organizacje rolników, Izba Rolnicza, Ośrodek Doradztwa Rolniczego budżet gminy, budżet powiatu środki prywatne, fundusze zewnętrzne Urząd Gminy; Starostwo budżet gminy, budżet Udzielanie pomocy merytorycznej oraz organizacja szkoleń działania ciągłe z zakresu organizacji przetwórni rolnospożywczych, zwłaszcza dla „mikroprzetwórni” powstających w gospodarstwach rolnych. działania ciągłe Udzielanie pomocy doradczej właścicielom zakładającym i organizującym małe i średnie I.2.4. przetwórnie rolno-spożywcze starającym się o fundusze zewnętrzne i fundusze strukturalne UE. I.2.5. Wykreowanie produktowych lokalnych marek działania ciągłe podkreślających tradycje rolnicze gminy. Wspieranie działań lokalnych działania ciągłe przetwórni rolnych w procesie I.2.6. rozwoju rynków zbytu. Powiatowe Rolnicy i organizacje rolników, Izba Rolnicza, Ośrodek Doradztwa Rolniczego powiatu środki prywatne, fundusze zewnętrzne Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe Rolnicy i organizacje rolników, Izba Rolnicza, Ośrodek Doradztwa Rolniczego budżet gminy, budżet powiatu środki prywatne, fundusze zewnętrzne Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe Rolnicy i organizacje rolników, Izba Rolnicza, Ośrodek Doradztwa Rolniczego budżet gminy, budżet powiatu środki prywatne, fundusze zewnętrzne Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe Rolnicy i organizacje rolników, Izba Rolnicza, Ośrodek Doradztwa Rolniczego budżet gminy, budżet powiatu środki prywatne, fundusze zewnętrzne Cel operacyjny: I.3. ROZWÓJ PRZEDSIEBIORCZOŚCI ROLNICZEJ Zadania: Nr zadania I.3.1 Treść zadania Wspieranie osób rozpoczynających działalność pozarolniczą poprzez Termin realizacji działania ciągłe Koordynujący; Partnerzy Urząd Gminy; Starostwo Źródła finansowania budżet gminy, budżet system doradztwa ekonomicznegoprawnego oraz udzielanie pomocy administracyjnej I.3.2. Wspieranie tworzenia pozarolniczych miejsc pracy – organizacja gospodarstw agroturystycznych, innych usług pozarolniczych Powiatowe Rolnicy i organizacje rolników, Izba Rolnicza, Ośrodek Doradztwa Rolniczego powiatu środki prywatne, fundusze zewnętrzne budżet gminy, budżet powiatu fundusze zewnętrzne działania ciągłe Urząd Gminy; Rolnicy i organizacje rolników, Izba Rolnicza, Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Stowarzyszenie Galicyjskie Gospodarstwa Gościnne w Krakowie działania ciągłe Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe Rolnicy i organizacje rolników, Izba Rolnicza, Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Stowarzyszenie EKOLAND budżet gminy, budżet powiatu środki prywatne, fundusze zewnętrzne działania ciągłe Urząd Gminy; Urząd Wojewódzki Rolnicy i organizacje rolników, Izba Rolnicza, Ośrodek Doradztwa Rolniczego budżet gminy, środki prywatne, fundusze zewnętrzne Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe Rolnicy i organizacje rolników, Izba Rolnicza, Ośrodek Doradztwa Rolniczego budżet gminy, budżet powiatu środki prywatne, fundusze zewnętrzne Tworzenie warunków sprzyjających powstawaniu gospodarstw I.3.3. ekologicznych oraz pomoc w uzyskiwaniu certyfikatów. Tworzenie grup producenckich, I.3.4. zwłaszcza w celu wytwarzania żywności. Powstanie gminnego centrum skupu produktów rolnych i produktów I.3.5. przetwórstwa na bazie obiektów komunalnych znajdujących się na obszarze gminy. 2009 2012 II. KIERUNEK ROZWOJU: „ INFRASTRUKTURA TECHNICZNA i AKTYWNOŚĆ INWESTYCYJNA” CEL STRATEGICZNY I – Wszechstronny rozwój infrastruktury technicznej Uzasadnienie: Ożywienia gospodarcze Gręboszowa , należy upatrywać w aktywności jego mieszkańców oraz rozwoju następujących dziedzin - rolnictwo ze wskazaniem na ogrodnictwo, gospodarczych: sadownictwo i produkcję ekologiczną, - rozwój infrastruktury technicznej gminy - rozwój przedsiębiorczości; usług komercyjnych i small biznesu, - agroturystyka, - kultura, sport, rekreacja, waloryzacja dziedzictwa przyrodniczego, ochrona środowiska. Wymienione obszary aktywności gospodarczej a zwłaszcza poziom nasycenia gminy infrastrukturą techniczną wynikają z sytuacji społeczno - gospodarczej wsi oraz preferencji mieszkańców i są niezbędne do osiągania zakładanych celów rozwojowych. Odpowiednie zaś wykorzystanie potencjału gminy i ukierunkowanie przez edukację myślenia mieszkańców, przyczyni się do szybszego rozwoju gospodarczego gminy, ograniczania bezrobocia w tym poprawy warunków materialnych mieszkańców. W dalszej perspektywie wpłynie to również na poprawę struktury społecznogospodarczej całej gminy i przyciągnie inwestorów. Cel strategiczny I wpisuje się w: 1. Strategię Rozwoju Powiatu Dąbrowskiego: Cel strategiczny 6. - Wyzwalanie postaw aktywności gospodarczej stwarzanie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości oraz i pozyskiwanie inwestorów z kapitałem zewnętrznym. 2. Strategię Rozwoju Województwa Małopolskiego: cele strategiczne : Wzmocnienie konkurencyjności gospodarczej województwa; Stworzenie warunków dla wszechstronnego rozwoju społecznego i wysokiej jakości życia; Wzmocnienie potencjału instytucjonalneg obszar polityki rozwoju III – Infrastruktura dla rozwoju regionalnego obszar polityki rozwoju V – Spójność wewnątrzregionalna obszar polityki rozwoju VI. – Ochrona środowiska obszar polityki rozwoju IX. – Nowoczesne zarządzanie publiczne cel pośredni III.: Nowoczesna i sprawna sprzyjająca rozwojowi społecznogospodarczemu infrastruktura, cel pośredni VI.: Wysoka jakość w czystym i bezpiecznym środowisku, cel pośredni IX.: Inspirująca, przejrzysta i wspierająca rozwój administracja publiczna kierunek polityki rozwoju: III.1. Rozwój międzyregionalnych i wewnątrzregionalnych powiązań drogowych, III.2. Rozwój infrastruktury dla społeczeństwa informacyjnego, VI.4. Bezpieczeństwo ekologiczne i ochrona przed skutkami klęsk ekologicznych V.4. Poprawa bezpieczeństwa obywateli IX.3. „E - administracja” – doskonalenie urzędów w załatwianiu spraw oraz dostępie do informacji publicznej 3. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich: Oś 2 – Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich, Oś 3 - Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej Oś 4 – Leader Cele do osiągnięcia: 1. Zwiększenie ilości gospodarstw wiejskich i przedsiębiorstw objętych sieciowym systemem zagospodarowania ścieków komunalnych. 2. Poprawa jakości środowiska naturalnego poprzez ograniczenie ilości zanieczyszczeń przedostających się do wód i gleb. 3. Wysokie zabezpieczenie ludności przed klęskami żywiołowymi i ekologicznymi. 4. Poprawa standardu życia i pracy mieszkańców. 5. Poprawa atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej gminy, 6. Wzrost zainteresowania gminną jako miejscem do inwestowania i wypoczynku. 7. Zwiększenie długości zmodernizowanych i wybudowanych dróg, mostów, chodników oraz innych elementów infrastruktury drogowej, 8. Zwiększenie udziału dróg dobrych i bardzo dobrych. 9. Uzyskanie komunikacji drogowej z województwem Świętokrzyskim oraz Krakowem przez budowę mostów drogowych na Wiśle i Dunajcu. 10. Powszechny dostęp mieszkańców do Internetu, 11. Informatyzacja pracy urzędu gminy oraz dostęp do informacji publicznej. Cel operacyjny: I.1. UPORZĄDKOWANIE GOSPODARKI WODNO - ŚCIEKOWEJ Zadania: Nr zadania I.1.1. Treść zadania Opracowanie gminnego programu oczyszczania ścieków komunalnych. Termin realizacji 2008 -2009 I.1.2. Budowa gminnej kanalizacji zbiorczej (kolektor + przyłącza). 2009 - 2015 I.1.3. Budowa oczyszczalni ścieków 2009 - 2011 Koordynujący; Partnerzy Urząd Gminy; podmioty działające w zakresie inwestycji wodnokanalizacyjnych, mieszkańcy gminy Urząd Gminy; podmioty działające w zakresie inwestycji wodnokanalizacyjnych, mieszkańcy gminy Urząd Gminy; Źródła finansowania budżet gminy, środki zewnętrzne budżet gminy, środki zewnętrzne budżet gminy, Upowszechnianie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków I.1.4. w terenach nie przewidzianych do 2009 – 2015 działania ciągłe budowy kanalizacji sanitarnej zbiorczej. podmioty działające w zakresie inwestycji wodnokanalizacyjnych, mieszkańcy gminy Urząd Gminy; podmioty działające w zakresie inwestycji wodnokanalizacyjnych, mieszkańcy gminy Fundusz Ochrony Środowiska Izba Rolnicza, Ośrodek Doradztwa Rolniczego środki zewnętrzne budżet gminy, środki zewnętrzne Cel operacyjny: I.2. ZABEZPIECZENIE PRZCIWPOWODZIWOWE Zadania: Treść zadania Nr zadania Termin realizacji Doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego w gminie – współdziałanie władz gminy z właściwymi podmiotami w zakresie I.2.1. ratowania życia i zdrowia działania ciągłe obywateli w przypadku wystąpienia klęsk żywiołowych (pożary, powodzie). Koordynacja działań służących modernizacji i budowie I.2.2. infrastruktury przeciwpowodziowej w gminie. działania ciągłe Koordynujący; Partnerzy Urząd Gminy; Rady sołeckie, Starostwo Powiatowe w Dąbrowie Tarn., Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej, Urząd Gminy; Rady sołeckie, Starostwo Powiatowe w Dąbrowie Tarn., Małopolski Źródła finansowania Budżet gminy, budżet powiatu, fundusze zewnętrzne, budżet MZMiUW, budżet RZGW Budżet gminy, fundusze zewnętrzne, budżet MZMiUW, I.2.3. Modernizacja wałów przeciwpowodziowych na Wiśle i Dunajcu. Działania ciągłe Odbudowa i modernizacja rowów melioracyjnych oraz zbiorników I.2.4. wodnych - zwiększenie bezpieczeństwa Działania ciągłe Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej, budżet RZGW Urząd Gminy; Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej, budżet MZMiUW, budżet RZGW, fundusze zewnętrzne, Urząd Gminy; Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych, Budżet gminy, fundusze zewnętrzne, Urząd Gminy; Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej, WFOŚ Budżet gminy, fundusze zewnętrzne, przeciwpowodziowego, mała Retencja. I.2.5. Stworzenie systemu monitoringu – ostrzeganie przed zagrożeniem powodzą. 2011 - 2013 Cel operacyjny: I.3. POPRAWA SIECI KOMUNIKACYJNEJ GMINY I BEZPIECZEŃSTWA NA DROGACH Zadania: Nr Treść zadania Termin Koordynujący; Źródła zadania I.3.1. I.3.2. I.3.3. I.3.4. I.3.5. Poprawa jakości dróg gminnych oraz infrastruktury drogowej (odbudowa, modernizacja, remonty: dróg, chodników, przepustów i mostów) Budowa chodników i ciągów pieszorowerowych. Poprawa jakości dróg powiatowych oraz infrastruktury drogowej. Poprawa jakości drogi wojewódzkiej oraz infrastruktury drogowej Budowa przepraw mostowych na Wisle i Dunajcu w msc. Borusowa i Siedliszowiece realizacji Zgodne z planem inwestycyjn ym dla dróg gminnych Zgodnie z planem inwestycyjn ym 2007- 2017 2007- 2017 działania ciągłe Partnerzy Urząd Gminy Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe, Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo. finansowania Budżet gminy, fundusze zewnętrzne Budżet gminy, budżet powiatu, budżet województwa, budżet państwa, środki zewnętrzne Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe w Dąbrowie Tarn., budżet gminy, budżet powiatu, fundusze zewnętrzne Urząd Gminy, Starostwo Powiatowe; Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Budżet województwa, budżet państwa, środki zewnętrzne Urząd Gminy, Starostwo Powiatowe; Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie, Generalna Dyrekcja Dróg Budżet województwa, budżet państwa, środki zewnętrzne Krajowych i Autostrad Podejmowanie działań zmierzających do poprawy bezpieczeństwa na drogach przebiegających przez I.3.6. gminę przez odpowiednie oznakowanie oraz modernizację działania ciągłe systemu oświetlenia dróg, ulic Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe, Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad budżet gminy, budżet powiatu, budżet województwa, budżet państwa, środki zewnętrzne i placów. Cel operacyjny: I.4. ROZWÓJ INFRASTRUKFTURY INFORMATYCZNEJ Zadania: Nr zadania I.4.1. I.4.2. I.4.3. Treść zadania Budowa i rozbudowa lokalnych sieci teleinformatycznych Budowa kiosków informacyjnych w miejscach publicznych gminy. „e - urząd” dostęp urzędu do informacji publicznej, doskonalenie załatwiania spraw (elektroniczn y obieg dokumentów, archiwizacja) Termin realizacji 2007 - 2015 2009 - 2015 działania ciągłe, Koordynujący; Partnerzy Urząd Gminy; Urzędy gmin sąsiednich, Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Małopolski Urząd Wojewódzki Źródła finansowania budżet państwa, budżety jednostek samorządowyc h, Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Małopolski Urząd Wojewódzki Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałkowski budżet państwa, środki zewnętrzne budżet państwa, środki zewnętrzne I.4.4. I.4.5. Upowszechnienie stosowania technik informacyjnych w pracy instytucji publicznych, w tym samorządowych. Tworzenie publicznych punktów dostępu do Internetu Województwa Małopolskiego, Małopolski Urząd Wojewódzki Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe, Wojewódzki Urz ąd Pracy działania ciągłe, działania ciągłe Urząd Gminy; urzędy gmin sąsiednich, Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Małopolski Urząd Wojewódzki budżet gminy, budżet starostwa, budżet państwa, budżety jednostek samorządowyc h, środki zewnętrzne środki WUP, budżet państwa, budżety jednostek samorządowyc h, środki zewnętrzne CEL STRATEGICZNY II – Tworzenie warunków do inwestowania, rozwój przedsiębiorczości Uzasadnienie: Niemniej istotną rolę od infrastruktury technicznej, odgrywa tzw. korzystny klimat dla inwestowania i prowadzenia działalności gospodarczej. W praktyce stanowi on często ważny czynnik, decydujący o wyborze konkretnego miejsca pod inwestycję lub wpływający na liczbę podmiotów gospodarczych zarejestrowanych i prowadzących działalność na danym terenie. Ułatwienia proceduralne w ramach obowiązującego prawa (tzw. „szybka ścieżka administracyjna”), utrzymywanie stałych i efektywnych kontaktów pomiędzy sektorem samorządowym i pozarządowym a lokalnymi przedsiębiorcami oraz skuteczny przepływ informacji, odgrywają niebagatelne znaczenie w kształtowaniu korzystnego klimatu dla rozwoju przedsiębiorczości na danym terenie, a tym samym budują pozytywny wizerunek uczestników tego procesu (public relations). Dodatkowym atutem wdrażania podobnych działań jest ich niewielka kosztochłonność, a w wielu przypadkach zadania te nie wymagają środków finansowych, a jedynie zaangażowania ze strony zainteresowanych środowisk lokalnych. Na terenie gminy Gręboszów istnieje korzystny klimat dla prowadzenia działalności gospodarczej czy też uzbrajania terenów gminnych w infrastrukturę techniczną. Zadania zawarte w niniejszym celu strategicznym są kontynuacją działań podejmowanych przez różne środowiska lokalne oraz propozycją nowych rozwiązań, mających na celu kreowanie korzystnego klimatu dla rozwoju lokalnych firm i możliwości przyciągania inwestorów zewnętrznych. Cel strategiczny II wpisuje się w: 1. Strategię Rozwoju Powiatu Dąbrowskiego: Cel strategiczny 6. - Wyzwalanie postaw aktywności stwarzanie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości oraz gospodarczej i pozyskiwanie inwestorów z kapitałem zewnętrznym. 2. Strategię Rozwoju Województwa Małopolskiego: Cel strategiczny - Wzmocnienie konkurencyjności gospodarczej województwa Obszar polityki rozwoju: Społeczeństwo wiedzy i aktywności Cel pośredni I: Lepiej wykształceni, twórczy i przedsiębiorczy mieszkańcy Cel pośredni III: Infrastruktura dla rozwoju regionalnego Kierunek polityki rozwoju: I.3. Wsparcie indywidualnej przedsiębiorczości, I.4. Rozwój rynku pracy, III.4. Kompleksowe zagospodarowanie stref aktywności gospodarczej. 3. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich: Oś 2 – Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich, Oś 3 - Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej Oś 4 – Leader Cel operacyjny: II.1. TWORZENIE MERYTORYCZNEGO I ORGANIZACYJNEGO SYSTEMU WSPARCIA DLA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW Zadania : Treść zadania Nr zadania II.1.1. Organizacja profesjonalnej informacji dla lokalnych przedsiębiorców oraz inwestorów zewnętrznych; w tym: - utworzenie komórki informacji gospodarczej, - utworzenie bazy danych, dysponującej informacjami na temat potencjału gospodarczego lokalnych przedsiębiorstw, ich produktów oraz aktualnych i potencjalnych rynków zbytu, - podejmowanie działań służących kojarzeniu partnerów handlowych oraz przyciąganiu nowych inwestycji, - tworzenie i zarządzanie bazą danych o ofercie inwestycyjnej gminy, - gromadzenie i przekazywanie informacji na temat działalności ośrodków doradztwa prawnoekonomicznego osobom prowadzącym i rozpoczynającym działalność gospodarczą, - organizacja oferty targowej i wystawowej (koordynacja działań podejmowanych przez gminę oraz organizacje skupiające lokalnych przedsiębiorców), - utrzymywanie kontaktów z mediami, - informacja o kredytach dla małych i średnich przedsiębiorstw. Tworzenie II.1.2. Termin realizacji działalności gospodarczej na terenie gminy celem pozyskiwania inwestorów: - stosowanie ułatwień Źródła finansowania Budżet gminy Urząd gminy; Gminna komórka informacji gospodarczej Budżet gminy Działania ciągłe warunków ułatwiających podejmowanie Koordynujący; Partnerzy Urząd gminy; lokalni przedsiębiorcy działania ciągłe administracyjnych w stosunku do inwestorów przy rejestracji działalności gospodarczej; - pomoc organizacyjna lokalnym przedsiębiorcom oraz inwestorom zewnętrznym; - stosowanie niskich stawek podatkowych. Cel operacyjny: II.2. PRZYGOTOWANIE TERENÓW POD CELE INWESTYCYJNE I BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE Zadania: Treść zadania Nr zadania Termin realizacji Opracowanie planu zagospodarowania II.2.1. przestrzennego gminy dla Działania ciągłe terenów wymagających takiej potrzeby. II.2.2. Wydzielenie i uzbrajanie terenów przeznaczonych pod inwestycje i budownictwo mieszkaniowe. Działania ciągłe Koordynujący; Partnerzy Urząd Gminy: Mieszkańcy, lokalni przedsiębiorcy Źródła finansowania Budżet gminy Urząd Gminy; lokalni przedsiębiorcy, inwestorzy, Budżet gminy środki zewnętrzne, środki inwestorów Cel operacyjny: II.3. AKTYWNA PROMOCJA OFERTY INWESTYCYJNEJ WALORÓW GOSPODARCZYCH GMINY ORAZ Zadania: Nr zadania Treść zadania II.3.1. Opracowanie oferty inwestycyjnej gminy i zamieszczenie w Internecie. II.3.2. Utworzenie biura promocji gminy i kontaktów z mediami – kreowanie Pozytywnego wizerunku gminy. II.3.3. Udział w targach, imprezach gospodarczych powiatowych, regionalnych krajowych i promocja oferty gospodarczej gminy. Termin realizacji 20072008 Działania ciągłe 20072008 Działania ciągłe Działanie ciągłe Koordynujący; Partnerzy Urząd gminy; BiuroPromocji Gminy Źródła finansowania Budżet gminy Urząd Gminy; Lokalni przedsiębiorcy, media Budżet gminy, Środki prywatne Urząd Gminy; Biuro Promocji Gminy Budżet gminy, Środki zewnętrzne, Środki prywatne III. KIERUNEK ROZWOJU: „ KULTURA, TURYSTYKA, SPORT” CEL STRATEGICZNY I – Wszechstronny rozwój kultury, turystyki i sportu Uzasadnienie: Zwiększenie aktywności społecznej oraz mobilności zawodowej mieszkańców gminy Gręboszów , wymaga wspomagania poprzez rozwój instytucji kultury, turystyki, sportu, itp. Możliwość dostępu oraz korzystanie z inicjatyw kulturalno-oświatowych, zarówno dla młodzieży jak i dla dorosłych pozwala lepiej integrować mieszkańców oraz lepiej, z korzyścią dla intelektu, wykorzystywać czas wolny. Rozwój kultury oraz instytucji kulturalnych przyczyniał się będzie do wzrostu ekonomicznej aktywności wsi oraz zwiększenia atrakcyjności dla turystów, inwestorów i mieszkańców. Katalizatorem tych działań jest niewątpliwie Gminne Centrum Kultury i Czytelnictwa w Gręboszowie ale koniecznym staje się również tworzenie podobnych ośrodków w innych sołectwach gminy. Równocześnie, mieszkańcy gminy przywiązując dużą wagę do rozwoju kultury fizycznej a także sportu i pragną posiadać nowoczesne obiekty kultury sportu i turystyki. Przedsięwzięcia jednak w tych dziedzinach wymagać będą znacznych nakładów finansowych, których w całości budżet gminy nie posiada. Konieczne będzie tu pokaźne wspomagane finansowe zewnętrzne, z poza gminy. W kontekście bardziej dynamicznego rozwoju turystyki i kultury w gminie niezbędne jest przygotowanie i promowanie kompleksowej oferty turystyczno-kulturalnej gminy oraz rozwój infrastruktury turystyczno-sportowej, która przyciągnie nowe rzesze gości. Intensyfikacji działań wymaga także rozwój agroturystyki, która obecnie nie funkcjonuje w gminie. Dla agroturystyki charakterystyczna jest nie tylko odpowiednia świadomość osób zajmujących się tą formą wypoczynku, ale również promocja poprzez własne działania i zadowolenie klientów, którzy nierzadko odwiedzają swoje ulubione gospodarstwa systematycznie przez bardzo długi okres i promują je wśród własnych znajomych. Agroturystyka jest też szansą dla niektórych gospodarstw rolniczych, szczególnie w dobie funkcjonowania w Unii Europejskiej. W zakresie dziedzictwa kulturowego dużego znaczenia nabiera istnienie wielu zabytków oraz miejsc historycznych na terenie gminy i kultywowanie lokalnej historii, tradycji i obrzędów. W gminie Gręboszów – obok działań z zakresu kultury – duże znaczenie przywiązuje się do działań mających na celu rozwój kultury fizycznej i sportu. Dla realizacji tego celu ważny jest dalszy rozwój i doskonalenie bazy sportowej w gminie. Cel strategiczny I wpisuje się w: 1. Strategię Rozwoju Powiatu Dąbrowskiego: Cel strategiczny 4. - Rozwój agroturystyki, w tym bazy turystycznej i sportowo rekreacyjnej z zachowaniem wymogów ekologicznych i tradycji regionalnych. Cel strategiczny 6. -Wyzwalanie postaw aktywności gospodarczej i stwarzanie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości oraz pozyskiwanie inwestorów z kapitałem zewnętrznym. 2. Strategię Rozwoju Województwa Małopolskiego: cel strategiczny – Stworzenie warunków dla wszechstronnego rozwoju społecznego i wysokiej jakości życia. obszar polityki rozwoju V.: Spójność wewnątrz regionalna, obszar polityki rozwoju VII.: Dziedzictwo i przestrzeń regionalna kierunki polityki rozwoju: V.2. Integrująca polityka społeczna VI.6. Rozwój sieci ośrodków publicznych VII.1. Ochrona i kształtowanie krajobrazu kulturowego VII.3. Opieka nad regionalnym dziedzictwem kulturowym, 3. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich: Oś 3 - Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej Oś 4 - Leader Cele do osiągnięcia: 1. .Podniesienie poziomu kultury fizycznej mieszkańców. 2. Zwiększenie integracji mieszkańców gminy. 3. Poprawa dostępności do kultury, wiedzy i informacji. 4. Zwiększenie oferty wykorzystania czasu wolnego. 5. Aktywizacja twórczości ludowej. 6. Promocja gminy. 7. Budowa nowych i modernizacja istniejących obiektów sportowych i turystycznorekreacyjnych. 8. Organizacja gospodarstw świadczących usługi agroturystyczne. 9. Zwiększenie liczby turystów odwiedzających gminę. 10. Organizacja przedsięwzięć, takich jak: wystawy, imprezy plenerowe, pikniki, itp. 11. Wzrost dochodów mieszkańców. Cel operacyjny: I.1. BUDOWA I ROZWÓJ INFRASTRUKTURY TURYSTYCZNEJ ORAZ SPORTOWEJ Zadania: Nr zadania I.1.1. I.1.2. I.1.3. Treść zadania Budowa nowych modernizacja oraz remonty istniejących boisk sportowych. Budowa ośrodków rekreacji, pól namiotowych wraz z infrastrukturą Budowa ścieżek rowerowych, przyrodniczych wraz z ich oznakowaniem Termin realizacji 20082017 2008 i działania ciągłe 20082017 Koordynujący; Partnerzy Urząd gminy; GCK, społeczne organizacje sportowe Źródła finansowania budżet gminy, środki zewnętrzne Urząd gminy; Gminny Centrum Kultury, Starostwo Powiatowe w Dąbrowie Tarn. Urząd Marszałkowski, Małopolska Organizacja Turystyczna, właściciele terenów Urząd gminy; Gminny Centrum Kultury, Starostwo Powiatowe w Dąbrowie Tarn. Urząd Marszałkowski, Małopolska budżet gminy, środki zewnętrzne, środki prywatne budżet gminy, środki zewnętrzne I.1.4. I.1.5. Budowa hali sportowej 20082014 Budowa krytej pływalni 20122014 I.1.6 Organizacja naturalnych kąpielisk w starorzeczach i wyrobiskach 20092013 I.1.7 Poprawa zaplecza socjalnego działają cych Ludowych Zespołów Sportowych- stworzenie warunków do powstania nowych ogniw LZS. 20092013 Organizacja Turystyczna, właściciele terenów Urząd gminy; Urząd Marszałkowski, Urząd Kultury Fizycznej i Sportu Urząd gminy; Urząd Marszałkowski, Urząd Kultury Fizycznej i Sportu Urząd gminy; Gminny Centrum Kultury, Starostwo Powiatowe w Dąbrowie Tarn. Urząd Marszałkowski, Małopolska Organizacja Turystyczna, właściciele terenów Urząd gminy; Społeczne organiza cje sportowe, Małopolska Organizacja Turyst yczna, budżet gminy, środki zewnętrzne budżet gminy, środki zewnętrzne budżet gminy, środki zewnętrzne budżet gminy, środki zewnętrzne Cel operacyjny: I.2. ROZWÓJ BAZY KULTURALNO – OŚWIATOWEJ Zadania: Nr zadania I.2.1. I.2.2. I.2.3. Treść zadania Budowa i remonty placówek kulturalnych: gminne centrum kultury, domy kultury, biblioteki, świetlice wiejskie oraz wyposażenia tych obiektów. Termin realizacji Działania ciągłe Organizacja zajęć pozalekcyjnych i kół zainteresowań w oparciu o bazę szkolną i świetlice wiejskie dla dzieci i młodzieży. Działania ciągłe Stała, systematyczna poprawa bazy lokalowej placówek oświatowych (modernizacja, remonty). Działania ciągłe Koordynujący; Partnerzy Urząd Gminy; Rady Sołeckie, Gminny Ośrodek Kultury, Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałko wski, Źródła finansowania budżet gminy, środki zewnętrzne, Urząd Gminy; Gminne Centrum Kultury, Dyrektorzy Szkół, budżet gminy, środki zewnętrzne Urząd Gminy; Rady Sołeckie, Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałko budżet gminy, środki zewnętrzne wski, I.2.4. Unowocześnianie bazy dydaktycznej pl acówek oświatowych: - racjonalizacja sieci szkół gminnych, - pełna informatyzacja obiektów dydaktycznych, - zastosowanie nowoczesnych technik i form w nauce informatyki oraz języków obcych. Urząd Gminy; Rady Sołeckie, Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałko wski, Działania ciągłe budżet gminy, środki zewnętrzne Cel operacyjny: I.3. STWORZENIE OFERTY KULTURALNEJ I JEJ PROMOCJA Zadania: Nr zadania I.3.1. I.3.2. I.3.3. Treść zadania Promocja lokalnej twórczości w dziedzinie kultury i sztuki – wydawanie materiałów promocyjnych, organizacja wystaw, pikników kulturalnych, itp. Doposażenie w sprzęt Gminnego Centr um Kultury a przez to rozszerzenie oferty kulturalnej. Aktywna promocja gminy poprzez: lokalne media („Gazeta Gręboszowska”) zespoły muzyczne działające na terenie gminy, udział młodzieży, zespołów artystyczn ych w ponadlokalnych imprezach kulturalnych (konkursy, p rzeglądy, festiwale, targi, wernisaże), organizację gminnej nagrody dla młod ych talentów oraz ludzi kultury. Cel operacyjny: Termin realizacji Działania ciągłe 2009 2011 Działania ciągłe - Koordynujący; Partnerzy Urząd Gminy Rady Sołeckie, Gminny Ośrodek Kultury, Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałko wski Urząd Gminy ; Gminne Centrum Kultury, Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałko wski Urząd Gminy ; Gminne Centrum Kultury, Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałko wski Źródła finansowania budżet gminy, środki zewnętrzne budżet gminy, środki zewnętrzne budżet gminy, środki zewnętrzne I.4. KULTYWOWANIE DZIEDZICTWAKULTUROWEGO TRADYCJI I OCHRONA Zadania: Treść zadania Termin realizacji I.4.1. Założenie gminnej ewidencji zabytków. 2007 – działania ciągłe 1.4.2 Systematyczna konserwacja zabytków na terenie gminy działania ciągłe Odnowa centrów wsi wraz zachowaniem walorów historycznych i estetycznych tych centrów. Od 2007 – działania ciągłe Nr zadania I.4.3. I.4.4. Wykonanie tablic informacyjnych o istniejących zabytkach i ciekawych miejscach do zwiedzania na terenie gminy ( wielojęzyczne) 2008 2010 Koordynujący; Partnerzy Urząd Gminy; Woj.Konserwato r Zabytków, Starostwo Powiatowe, Urzą d Marszałkowski Woj.Konserwato r Zabytków, Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałkowski, Ministerstwo Kultury Źródła finansowania budżet gminy, środki zewnętrzne, środki prywatne Urząd Gminy; Woj.Konserwato r Zabytków, Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałkowski, Ministerstwo Kultury Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałko wski Urząd Gminy; Woj.Konserwato r Zabytków, Woj. Konserwator Przyrody, Starost wo Powiatowe, budżet gminy, środki zewnętrzne, środki prywatne budżet gminy, budżet państwa, środki zewnętrzne, środki prywatne budżet gminy, środki zewnętrzne, IV. KIERUNEK ROZWOJU: „OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO” CEL STRATEGICZNY I – Racjonalne gospodarowanie środowiskiem Uzasadnienie: Zrównoważony rozwój, wymaga harmonijnego współdziałania człowieka ze środowiskiem. Gminę Greboszów cechuje nie tylko posiadanie obszarów wykorzystywanych rolniczo, fragmentu Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Wisły z występującą dużą różnorodnością przyrodniczą. Niestety miejscu temu towarzyszyła przez lata degradacja środowiska, m.in. poprzez zanieczyszczanie odpadami azbestowymi. Problem ten posiada istotne znaczenie, a nawet znaczenie decydujące o rozwoju miejscowości. Tak więc ochrona środowiska naturalnego, racjonalne gospodarowanie jego zasobami, utrzymanie posiadanych walorów, to istotne elementy warunkujące obecny i przyszły rozwój miejscowości a w tym i, znacznego obszaru gminy. Istotnym również problemem jest stałe podnoszenie zabezpieczenia przeciwpowodziowego. W szczególności utrzymanie w dobrej kondycji systemu melioracji jej bieżąca konserwacja, odtworzenie systemu rowów odprowadzających wody a także, zachowanie zalewowych łąk kośnych i pastwisk w formie ekstensywnej ma tu istotne znaczenie. Zbytnia ingerencja w postaci intensywnych zabiegów agrotechnicznych stanowi tutaj zagrożenie. Po pierwsze wiąże się to z osuszeniem terenów a po drugie zmianą tych łąk w grunty orne. Nie mniej, całkowita eliminacja zabiegów agrotechnicznych, może doprowadzić do zarastania łąk przez wierzbę, trzcinę i inne inwazyjne gatunki roślin. Szczególną rozwojowym, troską zostaną objęte obszary o największym potencjale dla których racjonalne gospodarowanie zasobami środowiska ma podstawowe znaczenie. Wykonane zostaną prace związane z likwidacją i rekultywacją, tych miejsc we wsi, w których składowany jest lub był azbest oraz poprawa systemu selektywnej zbiórki odpadów i likwidacja dzikich wysypisk śmieci oraz poprawa lesistości. W związku z tym konieczne są szerokie działania edukacyjne, szkoleniowe oraz promocyjne pośród mieszkańców gminy. Cel strategiczny I wpisuje się w: 1. Strategię Rozwoju Powiatu Dąbrowskiego: cel strategiczny nr 2. – Ochrona środowiska naturalnego – inwestycje i podnoszenie świadomości ekologicznej. 2. Strategię Rozwoju Województwa Małopolskiego: cel strategiczny - Stworzenie warunków dla wszechstronnego rozwoju społecznego i wysokiej jakości życia. Obszar polityki rozwoju VI.: Ochrona środowiska Obszar polityki rozwoju VII.: Dziedzictwo i przestrzeń regionalna Kierunki polityki rozwoju: VI. Gospodarka odpadami VII. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych 3. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich: Oś 2 – Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich, Oś 3 - Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej Oś 4 - Leader Cele do osiągnięcia: Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców Likwidacja miejsc zalegania odpadów azbestowych i dzikich wysypisk, Uporządkowanie i rozbudowa systemu gospodarki odpadami, Racjonalne gospodarowanie zasobami środowiska przyrodniczego i kulturowego. Zachowanie tradycyjnych form zagospodarowania przestrzennego oraz walorów środowiskowych. 6. Poprawa estetyki miejscowości. 7. Zwiększenie lesistości ( zalesianie nieużytków i słabych użytków rolnych). 8. Poprawa jakości gleb i wód gruntowych Cel operacyjny: I.1. PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ MIESZKAŃCÓW Zadania: Treść zadania Nr zadania Termin realizacji Rozwijanie świadomości ekologicznej społeczeństwa poprzez działania edukacyjne: - opracowanie programów edukacji ekologicznej, I.1.1. - utworzenie edukacyjnej izby Działania ciągłe przyrodniczej, - promocja źródeł pomocy Koordynujący; Partnerzy Urząd Gminy; Woj.Fundusz Ochrony Środowiska, Woj.Konserwato r Przyrody, Woj. Zespół Parków Krajobrazowych, ODR, Izba Rolnicza, organizacje pozarzadowe Źródła finansowania budżet gminy, środki zewnętrzne, (WFOŚ, NFOŚ) Urząd Gminy; ODR, Izba Rolnicza, Starostwo Powiatowe w Dąbrowie Tarn., Urząd Marszałkowski budżet gminy, środki zewnętrzne, Urząd Gminy; ODR, Izba Rolnicza, Starostwo Powiatowe w Dąbrowie Tarn., Urząd Marszałkowski budżet gminy, środki zewnętrzne, Urząd Gminy; budżet gminy, finansowej dla realizacji inwestycji proekologicznych Współdziałanie z Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego oraz Samorządem wojewódzkim i powiatowym w zakresi 1.1.2. e popularyzacji i wdrażania programów rolno- Działania ciągłe środowiskowych poprzez realizację ws pólnych szkoleń, udostępnianie sal, wsparcie finansowe. Poprawa estetyki miejscowości. Opracowanie koncepcji estetyzacji I.1.3. gospodarstw i kształtowania krajobrazu przyrodniczego wsi w nawiązaniu do tradycji i naturalnych form. I.1.4. Organizacja konkursów dot. od 2008 r. działania ciągłe Estetyzacji wsi np. „Czysta wieś” „Najładniejsza wieś” i inne. od 2010 r. działania ciągłe ODR, Izba Rolnicza, Starostwo Powiatowe w Dąbrowie Tarn., Urząd Marszałkowski środki zewnętrzne, Cel operacyjny: I.2. OPRACOWANIE I WDROŻENIE SYSTEMU OCHRONY SRODOWISKA Zadania: Nr zadania I.2.1. I.2.2. Treść zadania Opracowanie programu likwidacji i Źródła finansowania budżet gminy, środki zewnętrzne, w czasie opracowan ia planu Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe w Dąbrowie Tarn., Urząd Marszałkowski budżet gminy, środki zewnętrzne, 2008 2017 Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe w Dąbrowie Tarn., budżet gminy, środki zewnętrzne, Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe w Dąbrowie Tarn WFOŚ, Urząd Marszałkowski Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe budżet gminy, środki zewnętrzne 2008-2009 rekultywacji miejsc zalegania azbestu. Gromadzenie informacji o środowiska zawierającej wykaz miejsc i ilość występowania substancji stwarzającej szczególne zagrożenie dla środowiska np. azbest, oleje i inne. Zachowanie tradycyjnych form zagospodarowania przestrzennego oraz I.2.3. Koordynujący; Partnerzy Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe w Dąbrowie Tarn., Urząd Marszałkowski Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe w Dąbrowie Tarn., Urząd Marszałkowski Termin realizacji od 2007 działania ciągłe walorów środowiskowych – ujęcie w budżet gminy, środki zewnętrzne, Planie Zagospodarowania Przestrzennego Zwiększenie lesistości gminy I.2.4. (zalesianie nieużytków i słabych - użytków rolnych). Likwidacja źródeł niskiej emisji na 1.2.5. Działania ciągłe terenie gminy. Termomodernizacja obiektów 1.2.6. komunalnych oraz budownictwa Działania ciągłe budżet gminy, środki zewnętrzne, w Dąbrowie Tarn WFOŚ, Urząd Marszałkowski mieszkaniowego na terenie gminy. środki prywatne Cel operacyjny: I.3. POPRAWA GOSPODARKI ODPADAMI Zadania: Treść zadania Nr zadania I.3.1. Termin realizacji Uporządkowanie gospodarki odpadami 2009 – 2014 oraz rozbudowa systemu selektywnej zbiórki odpadów, w tym odpadów wielkogabarytowych. I.3.2. Działania ciągłe Likwidacja dzikich wysypisk. I.3.3. Likwidacja i rekultywacja zalegania azbestu. miejsc Działania ciągłe Koordynujący; Partnerzy Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe w Dąbrowie Tarn., Fundacja EkoFu ndusz, Woj. Małopolski ego, Wojewódzki Fun dusz Ochrony Środow iska Urząd Marszałkowski Urząd Gminy; Starostwo Powiatowe w Dąbrowie Tarn., Urząd Marszałkowski Urząd Gminy; Narodowy Fund usz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wo dnej, Fundacja EkoFu ndusz, Woj. Małopolski ego, Wojewódzki Fun dusz Ochrony Środow iska Gospodarki Wod nej, Źródła finansowania budżet gminy, środki zewnętrzne, budżet gminy, środki zewnętrzne, budżet gminy, środki zewnętrzne, V. KIERUNEK ROZWOJU: „ SFERA SPOŁECZNA I ZASOBY LUDZKIE” CEL STRATEGICZNY I – Rozwój usług społecznych oraz opartego na wiedzy społeczeństwa Uzasadnienie: W celu usprawnienia funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej oraz zwiększenia jakości świadczonych usług, konieczne jest stałe podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników sektora ochrony zdrowia. Odnosi się to zarówno do szeroko rozumianego personelu medycznego jak i do kadr administracyjnych jednostek tego sektora. Proces doskonalenia zawodowego będzie wspomagany poprzez szkolenia, studia zawodowe dla pielęgniarek i położnych, kształcenie podyplomowe pozwalające osiągnąć specjalizację. Wzrastający poziom ubóstwa i rozwarstwienia społecznego, wywołanego w dużej mierze utrzymującym się długotrwale bezrobociem, wymaga istnienia profesjonalnie przygotowanych do tego służb, które efektywnie realizują zadania na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. W związku z tym, należy wypracować rozwiązania w zakresie instytucjonalnej przebudowy systemu pomocy społecznej, oraz dokonania całościowego przeglądu istniejących systemów wsparcia, celem ich skoordynowania i nadania im charakteru proaktywizacyjnego w wymiarze zawodowym, edukacyjnym zdrowotnym czy społecznym. Niezbędne w tym celu są działania zmierzające do rozwijania standardów jakości usług pomocy społecznej, poszerzania oferty dostępnej pomocy, łączenia i rozwijania systemów informatycznych dla GOPs i integracji społecznej, a także poprawy koordynacji i przepływu informacji między instytucjami polityki społecznej. Niezwykle uzasadnionym i koniecznym dla rozwoju społeczeństwa gminy jest rozszerzanie dostępu do edukacji i poprawa jej poziomu. Stworzenie szerokich możliwości edukacyjnych powinno dać możliwości zdobycia umiejętności każdemu w każdym wieku, które pozwolą funkcjonować na rynku pracy. Istotne będzie tu włączanie w proces edukacji technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Bardzo istotnym celem to podnoszenie kwalifikacji pracowników, promocja edukacji w zakresie przedsiębiorczości i promocja elastycznych form pracy. Ma to wreszcie na celu poprawę jakości pracy administracji samorządowej gminy, poprzez zapewnienie jej odpowiednich szkoleń. Realizacja celu przyczyni się do rozwijania konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości a harmonijny jej rozwój powinien ma zapewnić wzrost zatrudnienia i osiągnięcie spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Unią Europejską na poziomie lokalnym. Systemy wparcia dla osób poszukujących pracy i zagrożonych wykluczeniem społecznym w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL), służyć będą aktywizacji osób bezrobotnych i biernym zawodowo przez organizacje szkoleń, praktyk, staży i doradztwa. Wsparcie dla osób kształcących – wyrównywanie szans edukacyjnych- będzie realizowane przez rozwój kształcenia ustawicznego zwłaszcza na obszarach wiejskich przez edukacje pozaszkolną. Ponad to działania skierowane będą również na podnoszenie kwalifikacji kadry administracyjnej oraz na wspomaganie procesu uzyskiwania akredytacji i certyfikacji zakładów opieki zdrowotnej, co będzie miało wpływ na większą jakość świadczonych usług. Wsparcie dla budowy zdolności instytucjonalnej polskiej administracji pozwoli na wzmocnienie zdolności do wypełniania swoich funkcji w sposób nowoczesny i partnerski, min. administracji szczebla samorządowego. Cel strategiczny I wpisuje się w: 1. Strategię Rozwoju Województwa Małopolskiego: cel strategiczny - Stworzenie warunków dla wszechstronnego rozwoju społecznego i wysokiej jakości życia. Cel strategiczny – Wzmocnienie potencjału instytucjonalnego Obszar polityki rozwoju V.: Spójność wewnatrzregionalna, Obszar polityki rozwoju VIII.: Nowoczesne zarządzanie publiczne. Kierunki polityki rozwoju: V.1. Rozwój profilaktyki i ochrony zdrowia V.3. Poprawa kondycji rodziny małopolskiej V.6. Rozwój sieci ośrodków usług publicznych IX. 1. Podniesienie sprawności działania urzędów administracji publicznej IX.2. Systemowe doskonalenie pracowników małopolskiej administracji publicznej, IX.4. „Przejrzysta Małopolska” wartości etycznych wśród pracowników - administracji promowanie publicznej i społeczeństwa. 2. Program Operacyjny Kapitał Ludzki: Cel główny: Wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej: Cel 1. Dopasowanie zasobów pracy do zmieniającej się sytuacji na rynku pracy, Priorytet VI. Profilaktyka, promocja i poprawa stanu zdrowia w wieku produkcyjnym Cel 2. Zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego, Priorytet I. Zatrudnienie i integracja społeczna Cel 3. Podniesienie poziomu i jakości wykształcenia społeczeństwa, Priorytet III. Wysoka jakość systemu oświaty Cel 4. Wsparcie dla budowy sprawnego państwa partnerskiego. Priorytet V. Dobre rządzenie Cele do osiągnięcia: 1. Podniesienie poziomu usług w zakresie ochrony zdrowia ludności, zwłaszcza w wieku produkcyjnym 2. Zapewnienie dostępności do opieki zdrowotnej i opieki społecznej dla ludzi starszych i dla małych dzieci. 3. Monitoring rodzin korzystających z pomocy społecznej. 4. Likwidacja barier architektonicznych w miejscach użyteczności publicznej. 5. Utworzenie dziennego domu środowiskowego dla ludzi starszych (lub oddziału środowiskowego). 6. Tworzenie warunków rozwoju dla organizacji i instytucji w sferze zdrowia i opieki społecznej. 7. Wzmocnienie zdolności administracji gminnej. 8. Współpraca sektora publicznego z organizacjami pozarządowymi dla podnoszenia jakości i dostępności usług publicznych. Cel operacyjny: I.1. DOSKONALENIE OCHRONY ZDROWIA Zadania: Treść zadania Nr zadania I.1.1. Remont i adaptacja wybranego obiektu komunalnego celem utworzenia gminnego ośrodka rehabilitacji. Termin realizacji 2007 -2010 Koordynujący; Partnerzy Urząd Gminy; PEFRON, Urząd Marszałkowski Źródła finansowania budżet gminy, środki zewnętrzne, Koordynujący; Partnerzy Źródła finansowani a Budżet Gminy, Środki zewnętrzne Cel operacyjny: I.2. ROZWÓJ OPIEKI SPOŁECZNEJ Zadania; Nr zadania Treść zadania Termin realizacji 2008 - 2010 I.2.1. Utworzenie gminnej placówki wsparcia dziennego I.2.2. Utworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną I.2.3. Remont i modernizacja pomieszczeń 2007 Działania ciągłe Urząd Gminy: GOPS,Urząd Wojewódzki, Wojewódzki Urz ąd Pracy, PEFRON Urząd Gminy: GOPS,Urząd Wojewódzki, Wojewódzki Urz ąd Pracy, PEFRON, sądy, policja Urząd Gminy: Budżet Gminy, Środki zewnętrzne Budżet GOPS 2008 - 2010 I.2.4. Opracowanie programu promującego zdrowy styl życia, ze szczególnym zwróceniem uwagi na osoby starsze i niepełnosprawne, oraz jego promocja. 2008 Działania ciągłe GOPS,Urząd Wojewódzki, Wojewódzki Urz ąd Pracy, PEFRON Urząd Gminy: GOPS, PEFRON Gminy, Środki zewnętrzne Budżet Gminy, Środki zewnętrzne, PEFRON, Urząd Wojewódzki Cel operacyjny: I.3. ZAPEWNIENIE WARUNKÓW DO ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH W DRODZE USTAWICZNEGO KSZTAŁCENIA I SZKOLENIA Zadania: Nr zadania Treść zadania Termin realizacji I.3.1. Przygotowanie i promocja gminnej oferty szkoleniowej dla dorosłych od 2007 działania ciągłe I.3.2. Przygotowanie i wdrożenie procesu kształcenia ustawicznego osób dorosłych – organizacja kursów i szkoleń doskonalących oraz przekwalifikowujących dla pracujących i bezrobotnych mieszkańców gminy; 2008 2009 Działania ciągłe I.3.3. Prowadzenie szkoleń służących podnoszeniu poziomu wiedzy i kwalifikacji nauczycieli szkół podstawowych, i gimnazjów od 2008 działania ciągłe I.3.4. Tworzenie organizacji pozarządowych ukierunkowanych działaniem na rozwój gminy. 2008 – 2009 Działania cągłe I.3.5. Wzmocnienie zdolności pracowników gminnej administracji samorządowej do wypełniania swych funkcji w od 2008 roku działania Koordynujący; Partnerzy Urząd gminy; WUP, Starostwo Pow. Dyrektorzy szkół, GCK Izba Rolnicza, ODR Urząd gminy; WUP,Dyrektorzy s zkół, GCK Izba Rolnicza, ODR,Starostwo Pow.iatowe, Kurat orium Oswiaty. Źródła finansowania Budżet Gminy, Budzet powiatu Środki zewnętr zne (PO KL) Budżet Gminy, Środki zewnętrzne (PO KL), Starostwo Pow. Urząd gminy; WUP,Dyrektorzy szkół, GCK ,Kuratorium Oświaty Budżet Gminy, Środki zewnętrzne (PO KL), Starostwo Pow. Budżet Gminy, Środki zewnętrzne (PO KL), Budżet Gminy, Starostwo Powiatowe Urząd gminy; Woj.Urząd Pracy, Powiatowy Urząd Pracy, Starostwo Powiatowe Urząd gminy; Wojewódzki Urząd Pracy, Powiatowy Budżet Gminy, Środki zewnętrzne nowoczesny i partnerski sposób. ciągłe I.3.6 Organizacja szkoleń z zakresu zasad funkcjonowania partnerstwa publicznoprywatnego. od 2008 roku działania ciągłe I.3.7 Organizacja i prowadzenie szkoleń dla firm, rolników, pracowników administracji w zakresie aplikowania po fundusze zewnętrzne od 2007 roku działania ciągłe Edukacja młodzieży przez uwzględnianie w procesie nauczania w szkołach gimnazjalnych gminy zagadnień: - przygotowujących młodzież do życia w warunkach państwa obywatelskiego, - globalizacji gospodarki i konkurencyjnego rynku pracy: - podstaw przedsiębiorczości – tworzenie mikroprzedsiębiorstw, I.3.8. elementy rachunkowości, operacje bankowe, gra na giełdzie, aktywne poszukiwanie pracy, negocjacje i mediacje, komunikacja interpersonalna, - Unia Europejska – zakres i formy działania UE, funkcjonowanie Polski strukturach Unii Europejskiej, fundusze strukturalne UE, kultura narodów europejskich, - demokracja – państwo obywatelskie, samorządność, podstawowe aspekty prawne, tolerancja wobec innych narodowości i wyznań, wychowanie w rodzinie. od 2007/08 roku działania ciągłe Urząd Pracy,organi zacje pozarządowe (PO KL) Urząd gminy; Wojewódzki Urząd Pracy, Powiatowy Urząd Pracy,organi zacje pozarządowe Urząd gminy; Dyrektorzy szkół, GCK Izba Rolnicza, ODR, WUP, PUP. Budżet Gminy, Środki zewnętrzne (PO KL) Urząd Gminy Rady Sołeckie, Gminny Centrum Kultury, Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałkow ski, Wojewódzki i Powiatowy Urząd Pracy Budżet Gminy, Środki zewnętrzne (PO KL) Budżet Gminy, Środki zewnętrzne 7. MONITOROWANIE, OCENA I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA STRATEGII 6.1 System monitorowania planu rozwoju lokalnego W celu sprawnego i efektywnego wdrażania Strategii Rozwoju Gminy Gręboszów niezbędne jest ciągłe monitorowanie realizacji projektów wchodzących w zakres Strategii. Sam proces monitorowania obejmuje zbieranie danych obrazujących tempo i jakość wdrażania projektów. Za proces monitorowania i raportowania odpowiadać będzie Wójt Gminy wraz z podległym mu aparatem wykonawczym w postaci Urzędu Gminy oraz jednostek organizacyjnych Gminy. Wewnętrznie za gromadzenie danych obrazujących efekty rzeczowe związane z wdrażaniem Strategii odpowiedzialny będzie Sekretarz Gminy wraz z odpowiednimi referatami. Monitorowanie efektów rzeczowych obejmować będzie przyjęte wskaźniki produktu, oddziaływania, rezultatu ( np. przejęte ze ZPORR) Wójt Gminy przedkładać będzie Radzie Gminy przy okazji przedkładania kolejnych projektów budżetu gminy raport monitoringowy z wdrażania Planu. Oprócz raportów okresowych, Wójt Gminy przedkładać będzie Radzie Gminy prognozę dotyczącą wdrażania Strategii w kolejnym roku wraz z propozycją ewentualnych modyfikacji. 6.2. Sposoby oceny strategii Ocena dokonana zostanie po zakończeniu okresu, który objęto procesem planowania. Ocena zostanie dokonana na poziomie wewnętrznym przez zespół wdrożeniowy składający się z pracowników Urzędu Gminy i jednostek organizacyjnych gminy. Wyniki tej oceny zostaną przedłożone Wójtowi Gminy. Ponadto ocenie poddany będzie przebieg poszczególnych procesów inwestycyjnych. Ocena w szczególności winna zawierać: - rzeczywiste daty rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych projektów, - sposoby zarządzania projektami po ich zakończeniu , - potwierdzenie kosztów projektów, - potwierdzenie społeczno – ekonomicznych założeń. 6.3. Informacja i kształtowanie wizerunku Strategii Rozwoju Gminy Wykorzystanie środków finansowych w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej uzależnione jest od poziomu świadomości oraz determinacji w ich pozyskiwaniu. W tym celu istnieje realna potrzeba konsekwentnego kształtowania pozytywnego wizerunku strategii rozwoju. Za właściwe informowanie i promocję Strategii Rozwoju Gminy Gręboszów, na poziomie gminy, odpowiedzialny będzie organ wykonawczy tj. Wójt Gminy. Informacja o celach i zadaniach zawartych w Strategii, w tym harmonogram realizacji, będzie udostępniana w następujący sposób: - publikacja Strategii oraz jej oceny, korekty i analizy na stronach Internetowych gminy oraz w Biuletynie Informacji Publicznej oraz w prasie lokalnej, - publiczne prezentacje Strategii przy okazji różnorodnych spotkań ze społecznością lokalną, - informacje dotyczące Strategii przekazywane za pośrednictwem mediów (prasa, telewizja, rozgłośnie radiowe ). Oprócz Wójta Gminy jako głównego podmiotu odpowiedzialnego za prowadzenie działań informacyjnych i promocyjnych związanych ze Strategią Rozwoju Gminy, działania tego typu winny prowadzić wszystkie inne podmioty zaangażowane w poszczególne projekty składające się na treść Strategii.
