Wykorzystywanie seksualne dzieci

WYKORZYSTYWANIE
SEKSUALNE DZIECI
Bożena Mroczek
Beata Karakiewicz
Konwencja o prawach dziecka
Art. 34
Państwa-Strony zobowiązują się do
ochrony dzieci przed wszelkimi
formami wyzysku seksualnego i
nadużyć seksualnych.
Dla osiągnięcia tych celów Państwa-Strony
podejmą w szczególności wszelkie właściwe
kroki o zasięgu krajowym, dwustronnym oraz
wielostronnym dla przeciwdziałania:
Konwencja o prawach dziecka
Art. 34 (c.d.)
a. nakłanianiu lub zmuszaniu dziecka do
jakichkolwiek nielegalnych działań
seksualnych;
b. wykorzystaniu dzieci do prostytucji lub
innych praktyk seksualnych;
c. wykorzystywaniu dzieci w
pornograficznych przedstawieniach i
materiałach.
Przemoc seksualna
•
Definicja wg. WHO:
 „Wykorzystanie seksualne dziecka to włączanie dziecka w aktywność
seksualną, której
 nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć
 i udzielić na nią świadomej zgody
 i/lub na którą nie jest dojrzałe rozwojowo
 i nie może zgodzić się w ważny prawnie sposób
 i/lub która jest niezgodna z normami prawnymi
• lub obyczajowymi danego społeczeństwa”
www.zlydotyk.pl/tl_files/artykulySajkowska_M_Wykorzystywanie_seskualne_dzieci.pdf ,
12.06.2010r
Definicja SCOSAC
(Standing Committee on Sexually Abused Children)
• Za dziecko wykorzystywane seksualnie można uznać każdą
jednostkę w wieku bezwzględnej ochrony (wiek określony
prawem w danym kraju), którą osoba dojrzała seksualnie
naraża na jakąkolwiek aktywność natury seksualnej, w celu
seksualnego zaspokojenia. Seksualna aktywność pomiędzy
dorosłym a dzieckiem traktowana jest zawsze jako nadużycie.
(Standing Committee on Sexually Abused Children. Definition of Child Sexual Abuse.
London: 1984)
Fazy przemocy seksualnej
• Faza I - uwodzenie dziecka zmierzające do jego uzależnienia.
• Faza II - sprawca podejmuje czynności seksualne (od
dotykania dziecka do różnych form współżycia).
• Faza III - faza sekretu . Sprawca czyni dziecko milczącym
wspólnikiem zdarzeń.
• Faza IV - ujawnienie aktów przemocy.
• Faza V występuje po ujawnieniu seksualnego krzywdzenia
dziecka i wymaga zajęcia stanowiska przez członków rodziny
wobec faktów
Wykorzystywanie seksualne
Czas trwania poszczególnych faz jest bardzo różny, zależy od
osoby ofiary i napastnika, stopnia pokrewieństwa, środowiska,
stosunków panujących w rodzinie. Istnieje pogląd, że potrzeba
aż dwóch lat, aby nastąpiło ujawnienie tego procederu. Jednak
znaczna część tego rodzaju czynów nie zostaje ujawniona.
SEKSUALNOŚĆ
DZIECKA
Okres niemowlęcy i poniemowlęcy:
- kształtowanie fundamentów życia
uczuciowego
- kształtowanie prawidłowego stosunku
do własnego ciała
- stopniowe odkrywanie własnego ciała
- „trening czystości”
SEKSUALNOŚĆ
DZIECKA
Okres przedszkolny
-
porównywanie własnego ciała z
ciałami innych dzieci
wczesnodziecięce zabawy seksualne
ekshibicjonizm dziecięcy
przyjemność dotyku
pierwsze miłości dziecięce
SEKSUALNOŚĆ DZIECKA
Okres młodzieńczy
- dojrzałość układu rozrodczego
- identyfikacja płciowa
- dojrzałość uczuciowa
- integracja emocjonalnopopędowa
- system wartości seksualnych
- napięcie seksualne
(masturbacja, petting,
inicjacja)
Dziecko jako potencjalna ofiara wykorzystywania
seksualnego
• „uwodzicielskie”
•
•
•
•
•
•
zachowanie
zmysłowość
bierna osobowość
izolacja socjalna rodziny
dziecka
niepełnosprawność
dzieci niechciane
dzieci adoptowane
Potrzeby dziecka czyniące go potencjalną
ofiarą przestępcy seksualnego
• popęd seksualny
• naturalna ciekawość
dziecka
• nawykowy szacunek do
osoby dorosłej
• potrzeba opieki, uwagi,
czułości
• okres przekory
• brak wiedzy
Czynnikiem bezpośrednio
wyzwalającym agresję może być
każde zdarzenie postrzegane
przez dorosłych jako kryzysowe.
Rodzice – sprawcy przemocy
•
•
•
•
•
•
•
Złe warunki bytowe, bezrobocie
Niskie wykształcenie i społeczna izolacja
Kłopoty życiowe z partnerami
Zła kontrola agresji
Zniekształcona percepcja dzieciństwa
Brak umiejętności wychowawczych
Zewnętrzne poczucie kontroli – zrzucanie
odpowiedzialności za niepowodzenia życiowe
na dziecko
Sprawca fizyczne przemocy domowej
Pasywny:
• Nie przeciwdziała
przemocy ( wobec
potomstwa)
• Brak działań
podejmowanych dla
ochrony przed krzywdą
ze strony
współmałżonka
Aktywny:
•Rodzic wobec którego
stosowano przemoc w
dzieciństwie
•Najczęściej ojciec stosuje
kary fizyczne
•Matki stosują częściej lżejsze
formy przemocy fizycznej
(Badania: Kmiecik – Baran; Dymowska; Browe i
Herbert
Typologia sprawcy przemocy wg. J. Mellibrudy
Sprawca przemocy
„gorącej”
- utrata kontroli nad
emocjami
- wyzwolenie negatywnych
i wrogich agresywnych
zachowań
- pragnienie wywołania
cierpienia i
spowodowania szkód u
ofiary
Sprawca przemocy
„chłodnej”
- spokój, z tłumieniem i
kontrolowaniem
negatywnych emocji
- realizacja scenariusza
powstałego w umyśle
- działania krzywdzące
służą osiąganiu celu
uzasadniającego
krzywdzenie fizyczne lub
psychiczne
Czynniki ryzyka zachowań agresywnych
rodziców
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Transmitowanie przemocy
Przejście z roli ofiary w rolę sprawcy
Zbyt wczesne rodzicielstwo
Różnego typu uzależnienia
Charakterystyczne cechy osobowości
Przekonanie, ze dzieci są własnością rodziców
Zaburzenia w kształtowaniu własnego Ja
Zaburzenia związane z identyfikacją z płcią
Niewydolność wychowawcza i stosowanie stylu
autorytarnego
Sprawca
Cechy psychiczne
-emocjonalna niedojrzałość
-Impulsywność
-Egocentryzm
-Wyobcowanie
-Niskie poczucie bezpieczeństwa, niska samoocena
i niskie poczucie własnej wartości
-Sztywność osobowości i brak umiejętności pójścia
na kompromis
Wykorzystywanie seksualne dzieci – rodzaje:
- rozmowy o treści seksualnej
- ekshibicjonizm
- oglądactwo
- kontakt fizyczny:
- kontakty oralno-genitalne
- pobudzanie części intymnych
- stosunki udowe
- penetracja seksualna
- seksualne wyzyskiwanie dzieci
- dziecięca pornografia, prostytucja
- przemoc seksualna narkotyki, alkohol, defekacja
(Johnson C.F.: Child sexual abuse. Lancet 2004; 364: 462-470).
Wykorzystywanie seksualne
dzieci – tezy:
Dziewczęta są 3 x częściej
wykorzystywane niż chłopcy.
Nadużycia seksualne wobec chłopców
częściej łączą się z użyciem przemocy.
Mniej kobiet dokonuje tego rodzaju
czynów w porównaniu z mężczyznami.
Wykorzystywanie
seksualne dzieci – fakty:
Prawie 49% ofiar znało sprawców.
14% aktów przemocy dokonano wewnątrz rodziny.
26% dzieci zostało wykorzystanych seksualnie w
swoim domu.
21% - w domu sprawcy
Skala zjawiska – świat.
World Report of Violence and Health, WHO, Geneva 2007
♂ 9 – 16 % (chłopcy - z/bez kontaktów seksualnych)
♀ 0,9 – 20% (dziewczęta - z/bez kontaktów
seksualnych)
USA – 104 tys./rok (♀- 2-62%, ♂- 3-16%)
Meksyk – 16 tys./rok
Skala zjawiska – Polska
Komitet Ochrony Praw Dziecka, Warszawa, 2007
♂ ok. 6% (z/bez kontaktów seksualnych)
♀ ok. 20% (z/bez kontaktów seksualnych)
Skala zjawiska – Polska
Izdebski, Warszawa 2007:
4% wykorzystywanych seksualnie poniżej 15 r.życia:
52,9% - dotykanie
26,8% - zmuszanie do dotykania
16,1% - stosunek płciowy
Fundacja Dzieci Niczyje – Sajkowska, Siemaszko, 2009:
3,8% - kontakty seksualne z dorosłymi
 8,4% - namawiane do oglądania pornografii
 24% - oglądanie pornografii
Respondenci w wieku 15-59 lat
Wykorzystywanie seksualne dzieci, c.d.
Z kontaktem fizycznym:
- kontakty oralno-genitalne
- pobudzanie części intymnych
- stosunki udowe
- penetracja seksualna
- seksualne wyzyskiwanie dzieci
dziecięca pornografia, prostytucja
- przemoc seksualna
narkotyki, alkohol, defekacja
Fot. Wygojone rozerwanie błony dziewiczej i dołu przedsionka pochwy w
kształcie litery V u dziewczynki w okresie przedpokwitaniowym (na godzinie 6)
•
Fot. Na podniebieniu tej 4-letniej dziewczynki stwierdza się zasinienie i
krwawe wybroczyny, które są wynikiem wymuszonego stosunku oralnego
(przedrukowano za zgodą Medical Economics Publishers).
Przemoc seksualna. Na co zwrócić uwagę?
Dziecko:
• przejawia dziwne bądź niezwykłe dla swojego wieku
zachowania seksualne:
• jest nadmiernie rozbudzone, dużo mówi o seksie,
• jest wycofane, depresyjne, infantylnie się zachowuje, ma
trudności w relacjach z rówieśnikami;
• odmawia przebierania się w towarzystwie innych (np. przed
zajęciami sportowymi);
• nadużywa alkoholu lub narkotyków;
• pogorszyło się w nauce;
• ma trudności z chodzeniem lub siadaniem;
• doświadcza bólu intymnych części ciała;
• jest w ciąży lub jest chore wenerycznie;
• ucieka z domu;
• chwali się nagłym przypływem gotówki lub prezentów.
WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE –
DIAGNOSTYKA
Objawy psychologiczne,
częściej dziecko małe:





(1)
erotyzacja dziecka
prowokacyjne zachowania
nasilona masturbacja
erotyczna twórczość dziecka
wtórne moczenie nocne
WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE –
DIAGNOSTYKA
Objawy psychologiczne:(2)
 poczucie bycia złym, gorszym
 syndrom „strasznej tajemnicy”, której nikomu
nie może wyjawić
 smutek, niepokój
 złe relacje z rówieśnikami
 nadpobudliwość psychoruchowa
 nieadekwatny do rozwoju dziecka język
dotyczący sfery seksualnej
 koszmary, lęki nocne o treści dotyczącej
wykorzystania seksualnego
WYKORZYSTYWANIE
SEKSUALNE – DIAGNOSTYKA
Objawy psychologiczne: (3)
trudności w koncentracji uwagi
myśli samobójcze
 wycofywanie się z kontaktów społecznych
agresja seksualna wobec rówieśników
silne poczucie winy
wciąganie młodszych dzieci w nietypowe zabawy
seksualne
WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE
– DIAGNOSTYKA
Objawy psychologiczne:
(4)
 zachowanie regresywne
 lęk wobec płci odmiennej
 picie alkoholu, narkotyzowanie się
 zaburzenia łaknienia-bulimia
 dolegliwości psychosomatyczne - bóle brzucha,
nudności, wymioty
WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE
– DIAGNOSTYKA
Objawy pośrednie, somatyczne:
• urazy zewnętrznych i wewnętrznych
narządów płciowych• zasinienia i krwawe wybroczyny na
podniebieniu , kończyny dolne i
górne
WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE POSTĘPOWANIE
 powiadomienie prokuratury lub policji o
popełnieniu przestępstwa
 wywiad lekarski
 badanie ginekologiczne
 wykonanie fotografii znalezionych zmian
 zapewnienie pomocy psychoterapeutycznej
POSTĘPOWANIE - ROZMOWA Z
DZIECKIEM
JESTEŚ DOBRYM
DOROSŁYM.
POWIEDZ DZIECKU , ŻE:
 to nie jego wina
 dobrze, że komuś powiedziało
 jeśli ten fakt ukrywało – nadal nie
ponosi żadnej winy
 pomożesz mu
ZASADY DIAGNOSTYKI
FIZYKALNEJ
 rozmowa z dzieckiem
 badanie stanu ogólnego
dziecka
 poszukiwanie objawów
związanych z przemocą
 badanie narządów
płciowych na samym końcu
WYKORZYSTYWANIE
SEKSUALNE - DIAGNOSTYKA
Objawy pewne:
•
•
•
•
ciąża
choroba przenoszona drogą płciową
nasienie w pochwie
włosy, krew, ślina, komórki naskórka z
obcym DNA w pochwie, jamie ustnej,
pod paznokciami
BADANIE
GINEKOLOGICZNE
 wyjaśnienie
dziecku celu badania
 obecność matki
 ocena ciągłości skóry
 badanie ogrzanymi wziernikami
 pobranie wymazu z pochwy
ELEMENTY JATROGENNEJ
KRZYWDY
Nadmierna interwencja profesjonalna
Powtarzanie przesłuchania (wywiady)
Powtarzane badania fizyczne
Negatywna zmiana stylu życia
Podejmowanie decyzji obronnych
Stawianie się do sądu
Podtrzymywane leczenie
Nadmierne leczenie
Opieka zastępcza






NASTĘPSTWA -ZESPÓŁ STRESU
POURAZOWEGO
brak reakcji na otoczenie
niezdolność do przeżywania przyjemności
bezsenność, lęk, depresja, myśli samobójcze
natrętne wspomnienia i koszmary
przytępienie uczuciowe
izolacja od innych ludzi
 Starzomska M.: Moje ciało jest złe: historia wykorzystywania seksualnego i fizycznego
u dziewcząt z zaburzeniami odżywiania. Dziecko Krzywdzone 2006; 14: 49-60
WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE
- następstwa
 - prostytucja w przyszłości
 - stosowanie przemocy wobec innych w późniejszym
wieku
 - nerwice, depresje, zaburzenia psychiczne
 - obniżenie samooceny, poczucia własnej wartości
 - zaburzenia identyfikacji z rolą męską/żeńską
 - agresja,
- oziębłość
Herman J.H.: Przemoc. Uraz psychiczny i powrót do równowagi,
Warszawa, PWN; 1999
Międzypokoleniowe transmitowanie
przemocy
• Co szóste dziecko krzywdzone w dzieciństwie
dopuszcza się aktów przemocy w dorosłym życiu.
• Przekształcanie się ofiary w sprawcę – szczególnie
odnosi się do pedofilów i osób molestujących dzieci
• Przemoce obserwowana i doświadczana w
dzieciństwie nie jest pewnym predykatorem
przemocy w życiu dorosłym.