PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. Sokołów Młp., 2004 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= SPIS TREŚCI: 1. WSTĘP CHARAKTERYSTYKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. PRZESTRZEŃ GOSPODARCZO - SPOŁECZNA GMINY Położenie Gminy i charakterystyka rolnictwa Stan i struktura ludności Mieszkalnictwo Działalność gospodarcza Szkolnictwo, oświata i wychowanie Ochrona zdrowia Komunikacja SYSTEMY INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ I GOSPODARKI KOMUNALNEJ 2.2.1 Zaopatrzenie gminy w wodę 2.2.2 Odprowadzanie oraz oczyszczanie ścieków sanitarnych 2.2.3 Ciepłownictwo 2.2.4 Gazownictwo 2.2.5 Elektroenergetyka 2.2.6 Gospodarka odpadami 2.3 ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE GMINY 2.3.1 Warunki fizjograficzne 2.3.2 Warunki gospodarowania 2.3.3 Bogactwa naturalne 2.3.4 Ocena warunków przyrodniczych 3. STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY I POPRAWY STANU ŚRODOWISKA 3.1 Wstęp 3.2 Założenia polityki ekologicznej Miasta i Gminy 3.3 POPRAWA JAKOŚCI I OCHRONA ZASOBÓW ŚRODOWISKA - OBSZAR STRATEGICZNY nr l. 3.3.1 Ochrona i kształtowanie stosunków wodnych - cel strat, nr 1/1 3.3.1.1 Informacje ogólne. 3.3.1.2 Uwarunkowania prawne. 3.3.1.3 Proponowane działania. 3.3.1.4 Wykaz przedsięwzięć i zadań 3.3.2 Gospodarka odpadami - cel strategiczny nr 1/2 3.3.3 Ochrona przed hałasem - cel strategiczny nr l 3.3.4 Ochrona przed polami elektromagnetycznymi - cel strategiczny nr 1/4. 3.3.5 Ograniczenie zanieczyszczeń powietrza i przeciwdziałanie zmianom klimatu - cel strategiczny nr 1/5. 3.3.6 Przeciwdziałanie poważnym awariom - cel strat, nr 1/6. 3.3.7 Ochrona przyrody i krajobrazu - cel strat, nr 1/7. 2. 2.1 2.2 2.1.2 2.1.3 2.1.4 2.1.5 2.1.7 2.1.7 2.2 3 4 4 4 10 10 10 11 12 12 15 15 16 18 20 20 21 24 24 25 26 26 28 28 28 30 30 30 30 30 32 32 32 33 33 34 34 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW ŚRODOWISKA OBSZAR STRATEGICZNY nr 2 3.4.1 Rozwój energii odnawialnej - cel strat. ½ 3 4.2 Ochrona gleb i ziemi oraz rekultywacja terenów zdegradowanych cel strat. 2/2 3 4.3 Ochrona kopalin - cel strat. 2/3 3.4.4 Ochrona i zrównoważony rozwój lasów - cel strat. 2/4 3.5 WSPÓŁPRACA Z SĄSIEDNIMI GMINAMI OBSZAR STRATEGICZNY nr 3 3.6 EDUKACJA EKOLOGICZNA, DOSTĘP DO INFORMACJII POSZERZANIE DIALOGU SPOŁECZNEOG - OBSZAR STRATEGICZNY nr 4. 4. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM 4.1. Instrumenty realizacji programu 4.1.1 Instrumenty prawne 4.1.2 Instrumenty ekonomiczne 4.1.3 Instrumenty organizacyjne 4.1.4 Instrumenty edukacyjno-informacyjne 4.2. Kontrola realizacji programu 4.2.1. Monitoring stanu środowiska 5. ZAŁĄCZNIKI 6. MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE 3.4 35 35 36 36 36 37 37 38 38 38 40 41 42 43 43 45 45 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= 1. WSTĘP Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska1, polityka ekologiczna państwa ma na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska (art. 13). W celu realizacji polityki ekologicznej państwa zarządy województwa, powiatów i gmin sporządzają swoje programy ochrony środowiska uwzględniając w nich cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia ustalonych celów (art. 14 i 17). Cele ogólne polityki ekologicznej państwa w sferze racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych oraz jakości środowiska określa II Polityka Ekologiczna Państwa przyjęta przez Radę Ministrów dnia 13.06.2000 roku. Zgodnie z nią nadrzędną wartością w polityce ekologicznej państwa jest człowiek. Oznacza to, że zdrowie społeczeństwa jako całości, komfort środowiska, w którym żyją i pracują społeczności lokalne oraz życie i zdrowie każdego obywatela są głównym kryterium w realizacji polityki ekologicznej na każdym szczeblu. Dotyczy to więc miejsca pracy i zamieszkania, szczebla lokalnego, regionalnego i krajowego. Polityka ekologiczna winna się rządzić pewnymi zasadami, a wśród nich wiodącą, czyli zasadą zrównoważonego rozwoju. Podstawowym założeniem zrównoważonego rozwoju jest takie prowadzenie polityki i działań w poszczególnych sektorach gospodarki i życia społecznego, aby zachować zasoby i walory środowiska w stanie zapewniającym trwałe, nie doznające uszczerbku możliwości korzystania z nich zarówno przez obecne jak i przyszłe pokolenia, przy jednoczesnym zachowaniu trwałości funkcjonowania procesów przyrodniczych oraz naturalnej różnorodności biologicznej na poziomie krajobrazowym, ekosystemowym, gatunkowym i genowym. Istotą zasady zrównoważonego rozwoju jest równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych. 1 Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 62 poz. 627). PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= 2. CHARAKTERYSTYKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. 2.1. PRZESTRZEŃ GOSPODARCZO-SPOŁECZNA GMINY 2.1.1. Położenie Gminy i charakterystyka rolnictwa Gmina Sokołów Małopolski leży w północnej części powiatu rzeszowskiego. Zajmuje powierzchnię 134 km2 co stanowi 11 % powierzchni całego powiatu. Przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 19 w kierunku północ – południe oraz droga wojewódzka nr 875 w kierunku wschód – zachód. Na terenie gminy jest jedno miasto i 9 wsi. Miasto Sokołów stanowi prawie 12 % ogólnej powierzchni gminy. Podział administracyjny gminy przedstawia mapka ( załącznik nr 1 ) . Niezależnie od podziału administracyjnego gminy Sokołów Młp. wyróżnia się także podział na sołectwa : Sokołów Małopolski, Nienadówka, Trzeboś, Trzebuska, Trzebuska - Kąty, Górno, Wólka Niedźwiedzka, Wólka Sokołowska, Markowizna, Turza. Gmina ma charakter rolniczy z niewielką ilością zakładów w branży przetwórstwa, usług i produkcji. Podział przestrzeni produkcyjnej Wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej (WWRPP) dla gminy wynosi 61,1, ale obręby w części północnej gminy wskaźnik ten mają znacznie niższy np. Markowizna 49,6 i Górno 53,4. Większość gleb gminy Sokołów Młp. została wytworzona z utworów wodnolodowcowych. W niższych partiach terenu występują gleby starych tarasów akumulacji wodnej. Na niedużych obszarach w obniżeniach terenowych występują gleby organogeniczne. Wśród gruntów ornych gminy dominują gleby bardzo lekkie i bardzo łatwe do uprawy. Stanowią one 82% powierzchni gruntów ornych. Są to gleby wytworzone z piasków gliniastych i słabo gliniastych. Gleby średnio ciężkie PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= i średnio łatwe do uprawy o składzie mechanicznym wierzchnich warstw glin lekkich stanowią 18 %. Około 16 % powierzchni gruntów ornych posiada właściwe warunki wodne dla rozwoju roślin. Są to gleby kompleksu drugiego oraz czwartego. Gleb okresowo za suchych jest około 82 % . Są to grunty orne kompleksów piątego, szóstego PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= i siódmego. Gleby okresowo nadmiernie uwilgotnione, kompleks ósmy i dziewiąty, zajmują 2 % powierzchni gruntów ornych. Rodzaj występujących gleb na terenie gminy przedstawia mapa Nr 2, które opisuje legenda do przestrzennej bazy danych glebowych zawierająca: KOMPLEKSY ROLNICZEJ PRZYDATNOŚCI GLEB Kompleksy gleb ornych 1 kompleks pszenny bardzo dobry, 2 kompleks pszenny dobry, 3 kompleks pszenny wadliwy, 4 kompleks żytni bardzo dobry ( pszenno-żytni), 5 kompleks żytni dobry, 6 kompleks żytni słaby, 7 kompleks żytni bardzo słaby ( żytnio-łubinowy), 8 kompleks zbożowo-pastewny mocny, 9 kompleks zbożowo-pastewny słaby, 10 kompleks pszenny górski, 11 kompleks zbożowy górski, 12 kompleks owsiano-ziemniaczany górski, 13 kompleks owsiano-pastewny górski, 14 gleby orne przeznaczone pod użytki zielone Kompleksy trwałych użytków zielonych 1z użytki zielone bardzo dobre i dobre 2z użytki zielone średnie 3z użytki zielone słabe i bardzo słabe RN Gleby rolniczo nieprzydatne ( nadające się pod zalesienie) INNE ELEMENTY TREŚCI Ls lasy Tz tereny zabudowane ( o zabudowie zwartej ) i tereny osiedlowe W wody WN wody nieużytki N nieużytki rolnicze Wykorzystanie gruntów: - użytki rolne – 69,5 %, - lasy – 23 %, - pozostałe grunty i nieużytki – 7,5 % Natomiast pogłowie zwierząt gospodarskich wg danych ze spisu z 2002 wynosi: bydło 2576 szt. w tym 233 szt. – krowy mleczne, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= trzoda chlewna 5411 w tym maciory 125 szt.. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= Podobnie jak w większości kraju produkcja rolna w gminie oparta jest na rozdrobnionym, nie wyspecjalizowanym sektorze prywatnym. Według danych spisu rolnego z 2002 roku w kraju przeciętna powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi około 9 ha w tym 8,4 ha stanowią użytki rolne. Natomiast powierzchnia gospodarstwa na terenie gminy Sokołów Młp. nie przekracza 3 ha. Z tego fakty wynika, że ograniczone jest utrzymanie się rolników tylko z pracy we własnym gospodarstwie rolnym. Istotnym uzupełnieniem dochodów jest dla wielu mieszkańców drobna działalność przetwórcza oraz usługi. 2.1.2. Stan i struktura ludności Demografia Gminę zamieszkiwało na dzień 31 grudnia 2003r. 16 750 osób z tego w poszczególnych miejscowościach: Sokołów Młp. 4050 mieszkańców Nienadówka 2852 mieszkańców Trzeboś 2435 mieszkańców Trzebuska 1104 mieszkańców Trzebuska - Kąty 518 mieszkańców Górno 2173 mieszkańców Wólka Niedźwiedzka 1890 mieszkańców Wólka Sokołowska 678 mieszkańców Markowizna 430 mieszkańców Turza 620 mieszkańców Średnia gęstość zaludnienia wynosiła 125 os/km2. Na 100 mężczyzn przypadało 105 kobiety. W ciągu ostatnich pięciu lat ludność gminy wzrosła o 460 osób czyli średnio rocznie o 92 osoby. We wszystkich sołectwach nastąpił wzrost ludności. Najwięcej mieszkańców przybyło w Sokołowie Młp. – 161 osób, Nienadówce – 123 osoby. Prognoza demograficzna do roku 2010 Prognoza została opracowana w oparciu o zebrane materiały wyjściowe za lata 19941998 w Urzędzie Gminy Sokołów Młp. oraz w Urzędzie Statystycznym w Rzeszowie. Prognoza jest naukowo uzasadnionym sądem o stanie zjawiska demograficznego w określonym momencie (okresie) należącym do przyszłości. Ze względu na jedenastoletni horyzont opracowywania prognozy będą uwzględnione zmiany ilościowe a także zmiany jakościowe. Prognoza została wykonana metodą statystyczną. Podstawowe informacje wykorzystane do prognozowania obejmują pięć lat. Główną przesłanką prognozowania było założenie o istnieniu takiego rozwoju, że prawidłowość jego zmian jest prawie niezmienna. Taki sposób prognozowania nazywa się ekstrapolacją. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= Zmiany struktury demograficznej w gminie Sokołów Młp. Na podstawie opisanych powyżej założeń demograficznych do 2010 roku. Według przygotowanej prognozy liczba ludności gminy Sokołów Młp. wyniesie w 2010 roku od 16.750 osób do 17.150 osób. W każdej wersji prognozy demograficznej przyrost naturalny na 1000 będzie oscylował w wysokości około 2,3 %. Ludność gminy Sokołów Młp. będzie się zwiększała tylko dzięki procesom migracji. Saldo migracji będzie się kształtowało od 50 do 80 osób. Zmiany ludnościowe będą wielokierunkowe z różną siłą oddziaływania. Duże znaczenie w strukturze populacji będą miały procesy falowania wyżów i niżów demograficznych oraz rozmiary spadku urodzeń. W początkowym okresie prognozy największym zmianom podlegać będą grupy dzieci i młodzieży, ponieważ spadkowa tendencja urodzeń oddziaływuje na liczbę dzieci uczęszczających do szkoły podstawowej. Kolejne subpopulacje osób w wieku edukacji – potencjalni uczniowie szkół ponadpodstawowych oraz szkół wyższych podlegać będą skutkom niżu demograficznego. Do roku 2010 liczba młodzieży w wieku nauki w szkołach ponadpodstawowych zmniejszy się. Alternatywą na rynku pracy młodzieży jest kontynuacja kształcenia w szkołach wyższych. Nabór na wyższe uczelnie będzie szczególnie wysoki do około 2005 roku. Ważną informacją jest prognoza liczby ludności w wieku produkcyjnym: 18-65 lat dla mężczyzn i 18-60 lat dla kobiet. Liczba ludności w wieku produkcyjnym zmniejszy się ze względu na spadek przyrostów młodzieży oraz zasilanie populacji przez mniej liczne roczniki, pochodzące z okresu niżu demograficznego lat 60-tych. Proces starzenia się społeczeństwa będzie polegał na wzroście liczby osób najstarszych tj. 66 lat i więcej dla mężczyzn i 61 lat i więcej dla kobiet. Subpopulacja osób w wieku poprodukcyjnym będzie stale wzrastać. Analiza struktury demograficznej w gminie Sokołów Młp. wykazuje, że: 28,57 % ogółu mieszkańców gminy i miasta Sokołów Młp. jest w wieku przedprodukcyjnym, 56,81 % to osoby w wieku produkcyjnym, 14,62 % to osoby w wieku produkcyjnym, w wieku produkcyjnym przeważają mężczyźni – stanowią 53,57 % tej grupy wiekowej (kobiety 46, 43 %), w wieku poprodukcyjnym przeważają kobiety – stanowią 67,13 % tej grupy wiekowej mężczyźni 32,87 %). Głównymi czynnikami zwiększenia się tej populacji są spadek urodzeń oraz wydłużenie średniego trwania życia. W rezultacie opisanych zmian struktura ludności Gminy Sokołów Młp. w 2010 roku będzie cechowała się spadkiem ludności w wieku aktywności zawodowej oraz dzieci i młodzieży, a wzrostem ludności w wieku poprodukcyjnym. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= 2.1.3. Mieszkalnictwo Nieruchomości zamieszkałe / mieszkania / W 2002 r. w gminie Sokołów Młp. łączna liczba gospodarstw domowych wynosiła 4122 w zabudowie jednorodzinnej 3790, pozostałe tj. 332 w zabudowie jednorodzinnej. W ostatnim okresie czasu obserwuje się nieznaczny wzrost budowy domów jednorodzinnych. Na terenie gminy większość zasobów stanowią mieszkania prywatne. Zabudowę wielorodzinną stanowią bloki na osiedlu północ w Sokołowie Młp., których właścicielem jest Spółdzielnia Mieszkaniowa w Leżajsku, gmina Sokołów Młp. posiada w swoich zasobach 21 mieszkań komunalnych. 2.1.4. Działalność gospodarcza W 2003 r. w Urzędzie Gminy Sokołów Młp. zarejestrowanych było 930 firm, a systemie REGON wg wybranych PKD zarejestrowanych było 784 firmy, które przedstawiały się następująco: przemysł - 112 budownictwo - 91 handel i sprawy magazynowania i łączność - 53, obsługa nieruchomości - 32, edukacja - 20, ochrona zdrowia i opieka społeczna - 22, inne - 211 W porównaniu z latami poprzednimi notuje się kilku procentowy wzrost rejestracji przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą. Wśród miejscowości tutejszej gminy najwięcej podmiotów rejestruje się w Sokołowie Młp., Górno, Nienadówka. Większe podmioty gospodarcze na terenie gminy Sokołów Młp. to: Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Sokołowie Młp. ul Sienkiewicza 49, Gminna Spółdzielnia „SCh” w Sokołowie Młp. ul. K. Wielkiego 12, Spółdzielnia Kółek Rolniczych w Sokołowie Młp. ul. Lubelska 56, F.P.H. „MARKODREW” – s. c. Sokołów Młp. ul. Garncarska 22, P.H.U. „KAN-POL” Sokołów Młp. ul. Wojska Polskiego 36, P.P.H. „CERAMIX” Sokołów Młp. ul. Sienkiewicza 29, P.H.P.U. „ Małopolska” - s. c. Masarnia Sokołów Młp. ul. Okulickiego 10, Podkarpacka Fabryka Okien „OKNO - RES” S. C. – Sokołów Młp. ul. Tysiąclecia 17, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= - 2.1.5. P.P.H. „ KARINA” s. c. Zakład Pończoszniczo - Dziewiarski Sokołów Młp. ul. Lubelska, Spółdzielnia Pracy „ CONNECT” w Sokołowie Młp. ul. Sienkiewicza 24 - Zakład Przetwórstwa Tworzyw, F.P.H.U. „ STYROBUD” , Górno 3, P.P.H. „JANBO” Sp. z o.o. ul. Lubelska 60, Zakład Mięsny „ SMAK-EKO” s. c. , Górno 104, P.P.U.H. „ACCORD” Sokołów Młp. ul. Lubelska 50, Zakład Mleczarski „NOWOŚĆ”, Trzebuska 91, Cegielnia „Ceramika Budowlana” , Trzebuska 19, Cegielnia , Nienadówka 81, Z.U.P.H. „GWINTMAR” Sokołów Młp. ul. Lubelska 50. Szkolnictwo, oświata i wychowanie Oświata na terenie gminy Sokołów Młp. obejmuje przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja oraz zespól szkół ponad podstawowych. Przedszkola W gminie istnieją 4 przedszkola publiczne, które znajdują się w: Sokołowie Młp., Nienadówka Dolna, Nienadówka Górna, Górno, oraz dwa przedszkola niepubliczne ( Ochronki) w Sokołowie Młp. i Nienadówce. Przy szkołach znajdują się 17 oddziałów klas „0”. W roku szkolnym 2003/2004 w wieku przedszkolnym jest 374 dzieci, co stanowi w stosunku do ogólnej liczby mieszkańców gminy 2,3 % . Szkoły podstawowe Na terenie gminy mamy 7 Zespołów Szkół w następujących miejscowościach: Sokołów Młp., - 849 uczniów, Trzeboś - 381 uczniów, Nienadówka Nr 1 - 301 uczniów, Nienadówka Nr2 - 209 uczniów, Górno - 380 uczniów, Wólka Niedźwiedzka - 283 uczniów, Trzebuska -130 uczniów, Oraz 5 Szkół Podstawowych: Trzeboś Nr2 - 79 uczniów, Trzeboś Nr3 - 75 uczniów, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= Turza - 62 uczniów, Wólka Sokołowska - 63 uczniów, Górno Nr2 - 57 uczniów. Ogólna liczba uczniów na terenie gminy wynosi 2860, co stanowi ok. 17,0 % ogólnej liczby ludności gminy. Szkoły średnie i zawodowe Młodzież w wieku ponad podstawowym uczęszcza do szkół średnich i zawodowych w Sokołowie Młp., Rzeszowie oraz innych miastach leżących w niedalekiej odległości od gminy Sokołów Młp. W Sokołowie Młp. do Zespołu Szkół uczęszcza 549 uczniów, z tego do szkół średnich ( Licea, Technika ) 472 uczniów, a do zasadniczych szkół zawodowych uczęszcza 77 uczniów. Z ogólnej liczby uczniów ok. 75 % to młodzież pochodzi z terenu gminy Sokołów Młp., pozostała młodzież dojeżdża z gmin ościennych. 2.1.6. Ochrona zdrowia Na terenie gminy Sokołów Młp. działalność w zakresie zdrowotnym prowadzą: ZOZ Nr 2 Rzeszów, który obejmuje miejscowości: Sokołów, Turza, Kąty -Trzebuskie, Nienadówka, Trzebuska oraz część miejscowości: Górno, Wólka Niedźwiedzka, Wólka Sokołowska i Markowizna, NZOZ Sokołów Młp. obejmuje część wsi: Górno, Wólka Niedźwiedzka, Wólka Sokołowska, Markowizna, SPZZOZ „Sanatorium” w Górnie, Dom Pomocy Społecznej w Górnie, ZOL w Górnie, Hospicjum w Górnie, ZOZ Nr 2 i NZOZ sprawują podstawową opiekę zdrowotną dla mieszkańców całej gminy, natomiast „ Sanatorium” w Górnie sprawuje opiekę specjalistyczną w zakresie chorób płuc, jednocześnie znajdujące się w Górnie Hospicjum zajmuje się opieką paliatywną osób obłożnie chorych. W gminie Sokołów Młp. zlokalizowane są 4 apteki: Sokołów Młp. - 2 , Nienadówka – 1, Górno –1. W zakresie specjalistycznej opieki medycznej gmina jest obsługiwana przez szpitale wojewódzkie w Rzeszowie, Przychodnię Specjalistyczną ZOZ Nr 2, a w godzinach nocnych Pogotowie Ratunkowe mające bazę transportową w Sokołowie Młp. 2.1.7. Komunikacja KOMUNIKACJA DROGOWA W następstwie reformy administracyjnej kraju zgodnie z art. 52 ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= publicznej w związku z reformą ustrojową państwa / Dz. U. 106/98 poz. 668 / z dniem 1 stycznia 1999 r. nastąpiła zmiana w ustawie z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, w wyniku czego w kraju wystąpił podział dróg publicznych na następujące kategorie: krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Zgodnie z nowym podziałem dróg publicznych na terenie gminy Sokołów Młp. występują dogi: krajowe, wojewódzkie, drogi powiatowe , gminne. Drogi krajowe Na terenie gminy Sokołów Młp. występuje droga krajowa Rzeszów – Lublin Nr 19, która jest w zarządzie Generalnej Dyrekcji Dróg Publicznych Oddział Wschodni Biuro w Rzeszowie o dużym natężeniu ruchu. Prognoza ruchu do roku 2015 wykonana przez „Trans projekt” Warszawa w 1997 r. przewiduje wzrost ruchu na rozpatrywanym odcinku w roku 2000 do 17.248 p/d, w roku 2005 do 21329 p/d, w roku 2010 do 25398 p/d a w roku 2015 29445 p/d. szerokość w liniach rozgraniczających 50 m. Szerokość jezdni 12 m. Odległość budynków z pomieszczeniami na pobyt ludzi 60 m od krawędzi jezdni a pozostałych budynków 25 m poza terenem zabudowanymi i10 m w terenie zabudowanym. Drogi krajowe administrator Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Rzeszowie ulica Legionów 20. Droga Krajowa nr 19 Lublin- Rzeszów Długość na terenie gminy i miasta W tym teren miasta gminy 14. 936 4 .378 10. 558 Drogi wojewódzkie Droga wojewódzka przebiega w kierunku zachód wschód przez teren gminy oznaczona jest Numerem 875: Mielec – Sokołów Młp. – Leżajsk również występuje duże natężenia ruch, a brak wykonanych chodników stwarza zagrożenie dla zdrowia i życia mieszkańców. Drogi wojewódzkie administrator Podkarpacki Zarząd Dróg Wojewódzkich w Rzeszowie ul. Rejtana 6 1/ Droga wojewódzka nr 876 Sokołów – Łańcut Długość na terenie gminy i miasta W tym teren miasta gminy 6. 071 1. 694 4. 377 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= 2/ Droga wojewódzka nr 875 Mielec – Sokołów - Leżajsk Długość na terenie gminy i miasta W tym teren miasta gminy 14. 371 4. 409 9. 962 Drogi powiatowe Długość dróg powiatowych na terenie gminy wynosi 49 km. Są to drogi Nr182 Hucisko – Nienadówka – Trzeboś, Większość dróg powiatowych wymaga remontów, gdyż przebiegają one przez tereny zabudowane poszczególnych miejscowości co stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa okolicznych mieszkańców. Drogi powiatowe administrator Zarząd Dróg Powiatowych w Rzeszowie ulica Sikorskiego 49 c Lp. Nr drogi Nazwa Przebiega przez Długość 1. 2. 35105 35106 Górno-Wola Zarczycka Wola Zarczycka – Wólka Niedźwiedzka 3. 233 1.489 3. 4. 5. 35109 35110 35111 Wólka Łętowska – Górno Markowizna-Wólka Sokołowska Górno – Wólka Niedźwiedzka 6. 7. 35115 35116 Trzeboś Dolna – Trzeboś Górna Trzeboś- Rakszawa - Bosakówka 8. 9. 35120 35182 Trzeboś – Węgliska Hucisko – Nienadówka – Trzeboś Górna 10. 35369 Korczowiska – Górno 11. 12. – 35561 35114 Ogółem Meszne Od drogi woj. Nr 875 do Woli Zarczyckiej Teren lasu Turza Górno, Wólka Sokołowska Trzeboś Trzebuska Dworzysko Trzeboś Podlas Nienadówka Dolna Markowizna Duża Sokołów Młp. Trzebuska Głogów Młp. – Sokołów Młp. Nienadówka – Trzebuska 2.434 7.240 7.123 2.957 3.965 3.423 8.032 2.051 3.248 3.336 48.531 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= Drogi gminne administrator Urząd Gminy i Miasta w Sokołowie Młp. Lp. Nr drogi Nazwa Przebiega przez Długość 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 3533001 3533002 3533003 3533004 3533005 3533006 3533007 Rękaw pod Dworem Turza przez wieś Górno przez wieś Górno - Zaborze Górno - Dołęga Sokołów – Kąty Trzebuskie - Budy Sokołów - Medynia 1.900 1.500 0,500 2.000 2.700 1.500 3.500 8. 3533008 Trzebuska - Dworzysko 9. 10. 11. 12. 3533009 3533010 3533011 3533012 Kąty Trzebuskie - Trzeboś Wólka Niedźwiedzka przez wieś Wólka Niedźwiedzka Budy Górno - Łowisko Rękaw Turza Nowa Górno Zaborze Dołęga Trzeboś Budy Kąty – Nienadówka Dolna Dworzysko, Trzebuska Podlas Kąty Trzebuskie Wólka Niedżwiedzka Wólka - Budy Od drogi krajowej nr 19 do Górna Ogółem 4.900 2.600 4.600 3.100 1.500 30.300 2.2. SYSTEMY INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ I GOSPODARKI KOMUNALNEJ 2.2.1. Zaopatrzenie gminy w wodę Ujęcie i stacja uzdatniania Turza Wólka Niedźwiedzka: Woda z ujęcia Turza Wólka Niedźwiedzka czerpana jest ze złóż podziemnych za pośrednictwem studni głębinowych. SUW Turza posiada wydajność 100m 3/h, woda pobierana jest przez 5 studni głębinowych. SUW Wólka Niedźwiedzka pobiera wodę z 3 studni głębinowych o wydajności 22 m 3/h. W/w stacje pracują w systemie pierścieniowym zaopatrując w wodę wszystkich mieszkańców gminy. Sieć magistralna wynosi 4,6 km; sieć rozdzielcza 148, 0 km; przyłącza 74,5 km; ilość przyłączy wynosi 3 299 szt. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= Właścicielami ujęć i stacji uzdatniania jest gmina Sokołów Młp.. Utrzymaniem i eksploatacją ujęcia i stacji zajmuje się Zakład Gospodarki Komunalnej w Sokołowie Młp. Ze względu na korzystne parametry fizykochemiczne i bakteriologiczne ujmowanej wody, spełniające zawarte w przepisach wymagania stawiane wodzie do picia, jej uzdatnianie nie jest konieczne. Stan techniczny obiektów i urządzeń ujęcia jest średni i pozwala na osiąganie założonych parametrów ilościowych i jakościowych wody przesyłanej do sieci. Jakość wody na przestrzeni ostatnich lat nie zmienia się. Praca ujęcia jest częściowo zautomatyzowana i nie wymaga stałej obsługi. Tereny nie objęte siecią wodociągową Około 95 % mieszkańców korzysta z sieci wodociągowej, w tym 93 % korzysta z ujęć w miejscowości Turza i Wólka Niedźwiedzka znajdujących się na terenie naszej gminy, natomiast około ok. 2 % mieszkańców sołectwa Trzeboś – Podlas korzysta z ujęcia wody z gminy Rakszawa. Pozostali mieszkańcy tj. ok. 5 % korzysta z wody z własnych studni, mieszkańcy ci czerpią wodę ze studni ręcznych oraz studni wyposażonych w pompy i hydrofory. Jakość wody w indywidualnych studniach przydomowych nie budzi zastrzeżeń pod względem fizykochemicznym, nie zdarzają się także przekroczenia dopuszczalnych wskaźników zanieczyszczeń mikrobiologicznych. 2.2.2. Odprowadzanie oraz oczyszczanie ścieków sanitarnych Opis ogólnego systemu Odprowadzanie i unieszkodliwianie ścieków z terenu gminy Sokołów Młp. opiera się na dwóch systemach odprowadzania ścieków : - odprowadzania ścieków siecią kanalizacyjną do oczyszczalni ścieków z miejscowości Sokołów Młp., Górno, Wólka Sokołowska. systemach indywidualnego gromadzenia i unieszkodliwiania ścieków bytowo gospodarczych. Z pierwszego systemu do chwili obecnej nie wszyscy mieszkańcy z wymienionych miejscowości korzystają z możliwości odprowadzenia ścieków do kanalizacji sanitarnej. Zakład Gospodarki Komunalnej, który jest administratorem sukcesywnie przeprowadza kontrole w tym zakresie i dokonuje podłączeń pozostałych gospodarstw. Drugi system obejmuje pozostałe miejscowości, system ten polega PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= na tym, że w gospodarstwach zlokalizowane są zbiorniki bezodpływowe, które opróżniane są w miarę potrzeb. Ścieki socjalno-bytowe dowożone są do punktu zlewnego w oczyszczalni ścieków w Sokołowie Młp.. Gospodarstwa rolne posiadające obiekty inwentarskie wyposażone są w zbiorniki na gromadzenie gnojówki , która wykorzystywana jest w formie nawozu płynnego. Łącznie na terenie gminy Sokołów Młp. według sumarycznych danych oczyszczalnie ścieków oczyściła w roku 2003 r. 172 000 m3 ścieków, w tym 3000 m3 dowiezione zostało do punktu zlewnego co w przybliżeniu dawało 472 m 3 na dobę. W bieżącym roku obserwuje się wzrost liczby przyłączy i dowożonych ścieków do oczyszczalni, a tym samym ilość ścieków w bieżącym roku i w latach następnych będzie stale wzrastać. Na terenie gminy prowadzona jest inwestycja budowy kanalizacji sanitarnej w miejscowości Wólka Niedźwiedzka, natomiast w pozostałych miejscowościach przygotowywana jest dokumentacja techniczna na wykonanie tego zadania. Oczyszczalnia ścieków w Sokołowie Młp. Oczyszczalnia ścieków w Sokołowie Młp. została oddana do użytku w roku 1995. Jest to mechanicznobiologiczna oczyszczalnia na osadzie czynnym o przepustowości maksymalnej wynoszącej 1500 m3 ścieków na dobę ( wg pozwolenia wodnoprawnego). Na jej ciąg technologiczny składają się: zlewnia z przepompownią ścieków, komora reakcji z napowietrzaniem, pompy osadu i zagęszczacz osadu. Oczyszczalnia ta w 2003 została zmodernizowana. Oczyszczone ścieki odprowadzane są z oczyszczalni poprzez rów melioracyjny T4 do rzeki Trzebośnica. W wyniku prowadzonej działalności na oczyszczalni ścieków powstają osady. Odpady ściekowe wytworzone na oczyszczalni ścieków w Sokołowie Młp.: 1. Rodzaj: skratki kod 190801 piasek z piaskowca kod 190802 ustabilizowany osad ściekowy kod 190805 osad SUW z odżelazniania i odmanganiania kod 19099 2. Ilość: skratki około 20 t / rocznie piasek z piaskowca 20 t / rocznie osad czynny ustabilizowany 200 t / rocznie osad z SUW z odżel. i odmang. 2 t / rocznie Składowanie Skratki gromadzone są w pojemniku 1100 litrów, przesypywane wapnem PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= i wywożone na składowisko odpadów. Piasek z piaskownika za pomocą urządzenia typu Dramad ( panel piasku) jest przelewany do worków, gdzie następuje odciek i składany na poletku ociekowym.Sprasowany osad skalny jest na terenie oczyszczalni. Na placu składowym zagaszonym o wymiarach 15x15 m w 3 boksach. Gromadzony jest przez okres 3 miesięcy po czym wywożony jest na składowisko odpadów. Higienizacja osadu jest przeprowadzana wapnem palonym wysoko reaktywnym. Odpady wytwarzane na oczyszczalni przewożone są przyczepą ciągnikową na własne składowisko odpadów komunalnych. Wykorzystywane są jako warstwa przekładowa na składowisku gminnym. Odpady te powstają na oczyszczalni ścieków w Sokołowie Młp. Zagospodarowanie tych odpadów staje się obecnie coraz trudniejsze nie tylko ze względu na wzrastającą ilość, ale także na rosnące wymagania prawne, jakie muszą spełniać osady ściekowe w przypadku ich wykorzystania. W oczyszczalni ścieków w Sokołowie Młp. powstaje rocznie 48 Mg osadów ściekowych. Opis sieci kanalizacyjnej Sieć kanalizacji sanitarnej odprowadzająca ścieki na oczyszczalnię w Sokołowie Młp., na terenie gminy Sokołowie Młp. pracuje w 100% systemie grawitacyjnym, z przepompowniami zbiorczymi. Łączna długość tej sieci kanalizacyjnej na terenie gminy, według stanu na koniec 2003 roku wynosi 48,2 km, przyłącza kanalizacyjne o długości łącznej 17,9 km. W miejscowościach skanalizowanych wykonano do końca 2003 r. 822 przyłącza. Sieć była budowana w latach dziewięćdziesiątych i wykonana jest w całości z PCV. Stan techniczny sieci ocenić można jako dobry. Nigdzie nie występują przeciążenia odcinków sieci. Cechą charakterystyczną sieci jest duża ilość przepompowni ścieków. Ścieki przemysłowe Ścieki przemysłowe na terenie gminy Sokołów Młp. występują w bardzo małych ilościach, ścieki bytowe powstające w zakładach przemysłowych są przesyłane kanalizacją lub dowożone bezpośrednio do punktu zlewnego na oczyszczalni ścieków. Ścieki te przetrzymywane są w zbiornikach szczelnie zamkniętych, nie stwarzając zagrożenia dla środowiska naturalnego. Zakłady te posiadają spisane stosowne umowy na odbiór i oczyszczanie ścieków. Zrzut ścieków bez oczyszczenia Na terenie gminy Sokołów Młp. nie występuje legalny zrzut, bezpośrednio do odbiorników, ścieków o przekroczonych dopuszczalnych ładunkach zanieczyszczeń. 2.2.3. Ciepłownictwo PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= Opis ogólny systemu Na terenie Gminy Sokołów Młp. ogrzewanie budynków mieszkalnych, obiektów użyteczności publicznej i przemysłowych opiera się na indywidualnych systemach grzewczych oraz scentralizowany system grzewczy. Szacuje się, że na terenie gminy systemy grzewcze pod kątem spalania paliw stanowią: ogrzewanie węglowe i drewnem ok. 65 %, ogrzewanie gazem ziemnym ok. 30 %, ogrzewanie gazem butlowym ok. 2 %, ogrzewanie olejem opałowym ok. 3 %, System grzewczy scentralizowany występuje w Sokołowie Młp. na osiedlu „północ”, którego zarządcą jest Spółdzielnia mieszkaniowa w Leżajsku. Na terenie gminy nie występują zorganizowane systemy ogrzewania budynków z wykorzystaniem energii źródeł odnawialnych. Również brak danych co do wykorzystania takich źródeł w ogrzewaniu indywidualnych budynków mieszkalnych i gospodarstw. Gmina Sokołów Młp. nie dysponuje programem zaopatrzenia gminy w ciepło. Charakterystyka systemów grzewczych w budynkach indywidualnych Rozpatrując stan systemów grzewczych na terenie gminy Sokołów Młp., należy podkreślić, iż z racji na ich indywidualny charakter, gmina ma ograniczone możliwości bezpośredniego wpływania na stosowane przez prywatnych inwestorów rozwiązania. W ostatnim czasie w Polsce południowowschodniej daje się zauważyć zjawisko odchodzenia, szczególnie w okresach jesiennozimowym i zimowowiosennym, od ogrzewania budynków gazem i węglem, ze względu na wysokie dla wielu mieszkańców domów koszta stosowania tych systemów ogrzewania. Tak więc pomimo, że teoretycznie budynek wyposażony jest np. w kocioł gazowy czy węglowy, właściciel często używa jako opału odpadów drzewnych i drzewno pochodnych, a często niestety także innego rodzaju dających się spalić odpadów. Szczególnie niebezpieczne jest tu spalanie tworzyw sztucznych i substancji przemysłu chemicznego (żywice syntetyczne, kleje, itp.) ze względu na emisję silnie toksycznych i rakotwórczych substancji. Tak więc opisany udział procentowy poszczególnych paliw stosowanych do ogrzewania może wyglądać nieco inaczej w okresach przejściowych. Charakterystyka systemów grzewczych w dużych obiektach i budynkach użyteczności publicznej Na terenie gminy 17 obiektów użyteczności publicznej (szkoły, przedszkola i inne) wyposażone są kotłownie: 4 opalane jest węglem, 2 opalane piecami kaflowymi, 11 kotłowni gazowych PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= Dodatkowo, w pojedynczych administrowanych przez gminę obiektach stosuje się jeszcze ogrzewanie piecowe. Generalnie władze gminy Sokołów Młp. dążą do zamiany kotłowni węglowych na kotłownie gazowe w obiektach, które leżą w ich gestii. Stąd analizując stan techniczny kotłowni w tego typu obiektach można ogólnie stwierdzić, że jest on średni lub zły w przypadku kotłowni węglowych i bardzo dobry lub dobry w przypadku kotłowni gazowych. Sukcesywna zamiana, (połączona z remontem obiektów) kotłowni węglowych na gazowe powoduje dość znaczący spadek zapotrzebowania na koks i węgiel w obiektach gminnych. Generalnie modernizowane kotłownie, tak w obiektach gminnych, jak i innych instytucji i osób prywatnych, przechodzą na opalanie gazem ziemnym. Ogrzewanie olejem opałowym nie jest w gminie Sokołów Młp. rozpowszechnione, co wiąże się z istnieniem stosunkowo dobrze rozbudowanej i łatwo dostępnej sieci gazowej na terenie gminy. 2.2.4. Gazownictwo Zaopatrzenie w gaz ziemny Gmina Sokołów Młp. zasilana jest w gaz ziemny wysoko metanowy z sieci krajowej. Na terenie gminy zlokalizowana jest jedna stacja redukcyjno-pomiarowa w miejscowości Nienadówka, długość sieci wynosi ok. 56 km z tego 15 % stanowią przyłącza, około 80 % gospodarstw domowych n posiada przyłącza gazowe. Tak dobre wyposażenie w sieć gazową ma istotny wpływ na stan środowiska. Powszechne korzystanie z gazu, jako źródła energii obniża także w sposób znaczący ilość odpadów, jakie zawsze towarzyszą przetwarzaniu paliw stałych na energię. Siecią gazową objęte są wszystkie miejscowości gminy. Do sieci gazowniczej podłączonych jest ok. 80% gospodarstw. Sieć budowana była w latach dziewięćdziesiątych w układzie pierścieniowopromienistym. Zakład Gazowniczy w Rzeszowie jako właściciel sieci finansuje z własnych środków rozbudowę, utrzymanie i modernizację sieci gazowniczej w gminie. Analizując stopień pokrycia zapotrzebowania na gaz w poszczególnych miejscowościach gminy Sokołów Młp., należy stwierdzić, że na przeważającym obszarze gminy jest on wystarczający. Średnice sieci oraz ciśnienia w niej panujące pozwalają na dostarczenie do odbiorców gazu ziemnego o właściwych parametrach. Zaopatrzenie w gaz płynny Szacuje się, że na terenie gminy Sokołów Młp. ok. 15% mieszkańców korzysta z gazu płynnego zbiornikowego i butlowego. W okolicach gminy działa co najmniej kilku dystrybutorów gazu płynnego. Gaz ten, na terenie gminy Sokołów Młp. używany jest do celów bytowych i grzewczych. Szacuje się, że wielkość sprzedaży gazu płynnego na terenie gminy Sokołów Młp. na przestrzeni ostatnich lat, ma tendencję spadkową. Gaz płynny wykorzystywany jest przede wszystkim w gospodarstwach o niższych PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= dochodach, osób samotnie mieszkających oraz tych od których sieć rozdzielcza jest oddalona znacznie. 2.2.5 Elektroenergetyka Źródła energii elektrycznej Siecią przesyłową zarządzają Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A., natomiast siecią rozdzielczą 33 przedsiębiorstwa energetyczne dystrybucyjne, w tym Rzeszowski Zakład Energetyczny S.A. Główny Punkt Zasilania Sokołów Młp. ( GPZ), zasilany jest dwoma liniami energetycznymi: 110 kV z Leżajska, 110 kV z Widełki. Z GPZ Sokołów Młp. energia elektryczna rozprowadzana jest do stacji miejskich i wiejskich za pośrednictwem lini 15 kV. Ze stacji transformatorowych energia elektryczna doprowadzana jest do gospodarstw rolnych oraz zakładów pracy zlokalizowanych na terenie gminy. GPZ Sokołów Młp. sprawuje kontrolę nad prawidłowością wykorzystywania energii elektrycznej oraz wykonuje bieżące naprawy powstałe w wyniku awarii. 2.2.6. Gospodarka odpadami Organizacja systemu, opis ogólny systemu Wywóz nieczystości stałych (odpadów) realizowany jest przez Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Sokołowie Młp.. Zakład ten obsługuje zarówno gospodarstwa domowe jak również zakłady produkcyjne. Usługi te świadczone są na podstawie zawartych umów. ZGKiM zapewnia w/w odpadów poprzez dostarczenie do gospodarstw domowych i instytucji pojemników typu L – 110 oraz pojemników L- 1100. Odpady odbierane są zgodnie z ustalonym w umowie terminie w danym miesiącu. ZGKiM dysponuje sprzętem do zbioru odpadów: - samochody – Jelcz SM ( 200) - Star Kontener ( KP7) - Pojemniki L - 1100 – 40 szt., - Pojemniki L –110 - 1610 szt., Na chwilę obecną na ogólną liczbę 4100 gosp. dom. spisano umów 1306 oraz 300 umów z przedsiębiorcami ( małe podmioty gospodarcze ). W 2003 r. na terenie gminy Sokołów Młp zebrano ok. 1800 Mg odpadów komunalnych. Odpady komunalne zebrane z gospodarstw domowych oraz PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= zakładów pracy składowane są na gminne składowisko odpadów w Sokołowie Młp.. W 2003 r. rozpoczęto zbiórkę odpadów segregowanych. Selektywną zbiórkę odpadów prowadzono w szkołach na terenie gminy w tzw. „ Gniazdach Recyklingowych”. „ Gniazda Recyklingowe” zlokalizowane są w następujących szkołach na terenie Gminy: 1. Zespół Szkół w Górnie 2. Zespół Szkół w Sokołowie Młp 3. Zespół Szkół w Nienadówce Nr 2 4. Zespół Szkół w Trzebosi 5. Zespół Szkół Nr 1 w Nienadówce 6. Szkoła Podstawowa w Turzy 7. Zespół Szkół w Wólce Niedźwiedzkiej Gniazda Recyklingowe zostały wyposażone w następujące pojemniki: na szkło kolorowe, na szkło bezbarwne, na makulaturę, na plastiki, na metale. Zgodnie z art. 3.2. pkt. 6 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, to na Gminach spoczywa obowiązek organizacji selektywnej zbiórki odpadów, segregacji, magazynowaniu odpadów komunalnych w tym niebezpiecznych przydatnych do odzysku. Gmina w tym zakresie współpracuje z przedsiębiorcami podejmującymi działalność w zakresie gospodarowania tego rodzaju odpadów. Pozwolenie na prowadzenie w/w działalności na terenie tut. Gminy posiadają m.in. : 1. Zakład Remontowo-budowlany AMBROŻY s j w Warszawie, 2. Zakład Pracy Chronionej ZAGRODA w Strzyżowie, 3. Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Sokołowie Młp, 4. Przedsiębiorstwo Robót Termoizolacyjnych i Antykorozyjnych „TERMOEXPORT” w Warszawie, 5. Przedsiębiorstwo ALGADER HOFMAN Sp. z o.o. w Warszawie, 6. Przedsiębiorstwo KERMAM Marek Sówka, Wrocław, 7. Przedsiębiorstwo AWAS SERWIS Sp. z o.o. w Warszawie, 8. Zakład Usługowo-produkcyjno- handlowy „ARAB” Jan Fiedeń Brzozów, 9. Przedsiębiorstwo PHU „ GRAMA” Łańcut 10. Usługi transportowe - Józef Grzesiakowski, Nienadówka 11. Centrum Gospodarki Odpadami azbestu i recyklingu CARO w Zamościu 12. Firma Budowlana Perfekt –„ PANTEON II”, Stanisław Więcek, Łukawiec 13. Przedsiębiorstwo Budownictwa Lądowego MJ Sp. z o.o. w Regułach 14 . Firma Handlowo-usługowa BALTAZAR – Robert Piela, Trzebuska. Odpady ( baterie i przepracowane oleje) W gminach współpracujących ze Związkiem Komunalnym „WISŁOK”, został PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= stworzony „ Podkarpacki system selektywnej zbiórki zużytych bakterii”, w którym uczestniczą szkoły podstawowe, gimnazja zrzeszone w Z.K. „ WISŁOK”. W 2003 r. w/w zbiórce baterii uczestniczyło: 8 Szkół podstawowych 4 Gimnazjów Zebrano łącznie 334,4 kg zużytych baterii, które zostały odebrane przez PHU „EKO-TOP” do dalszej utylizacji. W akcji tej uczestniczyło 1209 uczniów z wyżej wymienionych szkół. Zgodnie z zawartą umową firma ta zakupiła pojemniki o pojemności 10 I, specjalnie oznakowanych (załącznik nr 4 ). Zbiórka w tym systemie będzie prowadzona w dalszym ciągu w ramach konkursu „ Łowcy baterii”. W 2003 r. na terenie gminy wdrażanie zbiórki przepracowanych olejów w ramach „ Podkarpackiego Systemu Zbiórki Olejów Przepracowanych”, we współpracy ze Z.K. „WISŁOK” i Konsorcjum Olejów Przepracowanych – Organizacja Odzysku S.A. - Jedlicze”. Obowiązek organizacji zbiórki olejów przepracowanych wynika z: - ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia 13.09.1996 r., - ustawy o odpadach z dnia 27.04.2001 r., - ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej z dnia 11.05.2001r. oraz prawo do Unii Europejskiej tj.: - Dyrektywa Rady nr 75/439 z dnia 16.06.1975 r., - Dyrektywa Rady nr 87/191 z dnia 22.12.1986 r.. Mówiąc o potrzebie tworzenia systemu zagospodarowania odpadów, w tym obowiązku organizowania przez gminy selektywnej zbiórki i segregacji olejów przepracowany oraz współdziałanie z przedsiębiorcami podejmującymi działalność w zakresie zagospodarowania tych odpadów. Schemat funkcjonowania tego systemu przedstawia załącznik nr 5 (schemat funkcjonowania wojewódzkiej sieci olejów odpadowych przepracowanych ). Na terenie gminy Sokołów Młp. gminy punkt zlewu olejów przepracowanych znajduje się w Stacji Kontroli Pojazdów ( załącznik nr 6) Spółka z o.o. „JANBO” Sokołów Młp. ul. Lubelska 60 . Zebrane oleje przekazywane są do dalszej obróbki. Proces regeneracji zużytych olejów jest najkorzystniejszy z punktu ekologii. Zgodnie z obowiązującymi przepisami w przyszłości na terenie każdej gminy muszą powstać Gminne Punkty Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych tzw. „GPZON- y ”, w których każdy mieszkaniec będzie mógł oddać różne odpady niebezpieczne np. baterie, świetlówki, opakowania po lakierach i wszystkie oleje odpadowe. Na terenie gminy w systemie REGON wg. wybranych PKD zarejestrowanych jest: 1. przemysł 2. budownictwo 3. handel i sprawy - 112 - 91 - 243 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= 4. transport gospodarka magazynowa i łączność - 53 5. obsługa nieruchomości - 32 6. edukacja - 20 7. ochrona zdrowia i opieka społeczna - 22 8. inne - 211 --------------------------------------------------------------------------Razem : 784 Odpady azbestowe i przemysłowe Bardzo ważnym problemem na terenie gminy są odpady azbestowe. Odpady azbestowe powstają podczas różnego rodzaju prac remontowo – budowlanych związanych z wymianą pokryć dachowych oraz elewacji wykonanych z wyrobów azbestowo – cementowych. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, azbest jest uznany za substancję stwarzającą szczególne zagrożenie dla środowiska. Odpady azbestowe są przekazywane do unieszkodliwiania poprzez składowanie. Wg „ Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających stosowanych na terytorium Polski”, warunkiem powodzenia programu jest w miarę dokładne oszacowanie potrzeb i dokonanie właściwej oceny kosztów usuwania tych odpadów. Ze względu na bardzo rozproszony charakter źródła występowania tych substancji, trudno ocenić rzeczywiste potrzeby gminy w tym zakresie. - Dużym problemem dla gminy są odpady związane z dystrybucją i stosowaniem pestycydów w rolnictwie. Z analizy stanu wynika, że na terenie gminy nie ma złożonych przeterminowanych środków chemicznych w tzw. „mogielników”. - Kolejnym problemem są wycofane z eksploatacji pojazdy, które stanowią duże zagrożenie dla środowiska ze względu na zawartość metali w tym metali ciężkich, olejów, płynów chłodniczych, akumulatorów, a także zużytych opon, szkła i tworzyw sztucznych. Większość elementów wchodzących w skład wycofanych z eksploatacji pojazdów ma wartość surowców wtórnych. Niezbędny jest więc recykling tych materiałów, pozwalających na odzyskanie tych składników użytecznych. Na terenie Gminy brak jest zarejestrowanych podmiotów gospodarczych prowadzących działalność w zakresie zbiórki tych odpadów. Zgodnie z „PPGO” na terenie Gminy Sokołów Młp. oszacowano powstawanie odpadów przemysłowych. Ilość powstających odpadów przemysłowych na terenie gminy. Gałąź przemysłu Gmina Wyszczegól nienie Liczba zatrudnionych Tekstylny Drzewny Spożywczy I I odzieżow meblowy y 164 64 163 Papiernic zy i poligrafic zny Chemi czny 1 208 Kamienia rski, ceramicz ny szklarski 49 Metalurgicz ny Inne 93 80 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= Wskaźnik [kg/rok] Sokołów Młp 1400 750 1000 1800 1150 4000 750 600 230 48 163 2 240 196 70 48 Ilość wytw. Odpadów [Mg] 2.3. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE GMINY 2.3.1. Warunki fizjograficzne Obszar miasta i gminy jest wydzieloną administracyjnie częścią przestrzeni geograficzno - przyrodniczej, a więc stan oraz funkcjonowanie środowiska przyrodniczego tej jednostki podziału terytorialnego jest w dużej mierze fragmentem wzajemnych powiązań przyrodniczych z bliższym i dalszym otoczeniem. Gmina Sokołów Młp. położona jest w Kotlinie Sandomierskiej, obejmując fragment Płaskowyżu Kolbuszowskiego, o mało urozmaiconym ukształtowaniu powierzchni. Wody powierzchniowe odprowadzane są z części gminy poprzez rzekę Trzebośnicę do Sanu, z części obszaru rzeką Turką poprzez rzekę Łęg do Wisły, z części przez rzekę Świerkowiec do Wisłoka ( załącznik nr 3 mapa topograficzna gminy Sokołów Młp.). Północno – zachodnia część gminy leży w zasięgu Sokołowsko – Wilczowolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu obejmującego ok. 13 % jego powierzchni, a wschodnia część w zasięgu Brzózańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, obejmując około 12 % powierzchni tego Obszaru. Łącznie ochroną krajobrazową prawnie ustanowioną, objęta jest 1/3 ogólnej powierzchni gminy. W sąsiedztwie gminy nie występują obiekty, które wpływałyby niekorzystnie na stan środowiska przyrodniczego. Do czynników klimatycznych wpływających najsilniej na produkcję rolniczą należą: światło, temperatura i opady. Występują one w ścisłym powiązaniu, oddziaływując na siebie. Dane charakteryzujące gminę Sokołów Młp. pochodzą ze stacji meteorologicznej Rzeszów – Jasionka. Średnia roczna dobowa temperatura powietrza wynosi 7,8 0 C / dane z 5 lat/. W ścisłej korelacji z temperaturą występują zachmurzenia. Wpływa ono na zmniejszenie natężenia promieniowania słonecznego, obniża więc maksimum temperatury, a utrudniając promieniowanie ziemskie w nocy podwyższa minimum temperatury powietrza. Wartość śr. rocznego zachmurzenia w skali od 0 do 10 wynosi 5,4. Średnia roczna prędkość wiatrów wynosi 3,3 m/s. są to wiatry słabe. Średnio rocznie występuje 6 dni z ciszą. Najcichszym m-cem jest sierpień z 12 dniami ciszy. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= Na badanym terenie średnia suma rocznych opadów kształtuje się w granicach 732 mm. Warunki hydrologiczne, konieczność ochrony głównych zbiorników wód podziemnych dotyczą miejscowości Turza i Wólka Niedźwiedzka. / 2 ujęcia wód podziemnych/. W miejscowości Turza woda pobierana jest z 5 studni głębinowych o wydajności łącznej 100 m3 /h. Natomiast w miejscowości Wólka Niedźwiedzka woda wydobywana jest z 3 studni głębinowych o łącznej wydajności 22 m3/ h. Wyżej wymienione stacje pracują w systemie pierścieniowym i zlokalizowane są w strefie ochronnej. 2.3.2. Warunki gospodarowania Podobnie jak w większości kraju produkcja rolna w gminie oparta jest na rozdrobnionym, nie wyspecjalizowanym sektorze prywatnym. Według danych spisu rolnego z 2002 roku w kraju przeciętna powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi około 9 ha w tym 8,4 ha stanowią użytki rolne. Natomiast powierzchnia gospodarstwa na terenie gminy Sokołów Młp. nie przekracza 3 ha. Z tego fakty wynika, że ograniczone jest utrzymanie się rolników tylko z pracy we własnym gospodarstwie rolnym. Istotnym uzupełnieniem dochodów jest dla wielu mieszkańców drobna działalność przetwórcza oraz usługi. Taki charakter małych miejscowości wywiera istotny wpływ na rodzaj oraz ilość odpadów, powstających w tych gospodarstwach. Potencjał gospodarczy tworzą przede wszystkim małe i średnie przedsiębiorstwa z branży: przetwórstwa mięsa i mleka, meblarskiej i metalowej. / m. in. /. Dynamicznie rozwijają się usługi. Wśród podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON najliczniejszą grupę stanowią podmioty osób fizycznych. Podział ten został przedziałach: ≤9 ≥ 10 ≤ 49 ≥ 50 przedstawiony wg liczby pracujących osób w następujących - 721 - 41 - 7 ----------------------------------------------- OGÓŁEM: - 769 W gminie powstaje w skali roku ok. 340 tyś m3 ścieków przemysłowych i komunalnych odprowadzanych do wód powierzchniowych lub do ziemi, wymagających oczyszczenia. Z tej ilości oczyszczane jest ok. 106,5 tyś m 3 w systemie kanalizacji sanitarnej i dowożone do punktu zlewnego oczyszczalni ścieków jest 3500 m3 co stanowi ok. 110 tyś m3. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= W gminie średnio wytwarzanej jest ok. 7080 m3 odpadów komunalnych, które składowane są na składowisku w Sokołowie Młp.. Powierzchnia składowa wszystkich komór wynosi 1,45 ha2 , a pojemność tego składowiska wynosi 40 tyś Mg . 2.3.3. Bogactwa naturalne Na obszarze gminy Sokołów Młp. zlokalizowane są dwie cegielnie, które czerpią surowiec do produkcji cegły z lokalnych wyrobisk. Na terenie gminy występują na niewielkim obszarze złoża gazu ziemnego, które eksploatowane są przez Kopalnię Gazu Ziemnego „ Żołynia”. Występują również duże pokłady piasku, jednak do chwili obecnej nie podjęto żadnych decyzji dotyczących wydobycia i eksploatacji. 2.3.4. Ocena warunków przyrodniczych Większość obszaru gminy posiada bardzo dobre warunki lokalizacji zabudowy. Warunki glebowe na terenie gminy nie sprzyjają w prowadzeniu gospodarstw o wysokiej produkcji towarowej. Strona północna gminy Sokołów Młp. posiada bardzo słabe gleby, które w znacznym stopniu pozwalają na rozbudowę, natomiast część południowa gminy posiada gleby lepsze co pozwala na prowadzenie działalności rolniczej. Około 800 ha na terenie gminy kwalifikuje się do wykonania zalesień, zwiększenie lesistości przyczyni się do polepszenia warunków przyrodniczych. Istnieją na terenie gminy obszary zalewowe, które występują szczególnie w okresie wiosennych i jesiennych. Tereny te występują w dolinie rzek Trzebośnicy i Olechowca, które ze względu na właściwości nośne gruntów i warunki klimatyczne nie są wskazane pod zabudowę. Dla poprawnego funkcjonowania Sanatorium w Górnie konieczna jest ochrona lasów otaczających to sanatorium. Dla zapewnienia dobrych warunków klimatycznych w obrębie sanatorium niewskazana jest budowa dużych zakładów produkcyjnych, stwarzających zagrożenie dla środowiska naturalnego Aktualnie większość płynących przez obszar gminy cieków prowadzi wody znacznie zanieczyszczone, głównie bakteriologicznie. Jedynie pełna regulacja problemu ścieków bytowych i gospodarczych wpłynie na poprawę czystości wód w ciekach. Z przeprowadzonych analiz brak średniorocznych przekroczeń stężeń zanieczyszczeń powietrza takich jak: dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, chrom, ołów, kadm oraz pył zawieszony i jednocześnie występująca koncentracja zanieczyszczeń komunikacyjnych wzdłuż drogi krajowej i dróg wojewódzkich oraz z palenisk domowych zwłaszcza w okresie grzewczym. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= 3. STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY l POPRAWY STANU ŚRODOWISKA 3.1 Wstęp Działania w zakresie ochrony środowiska prowadzone będą w obrębie określonych obszarów strategicznych wymienionych pod względem ważności dla realizacji Programu według następującej kolejności: 1. ochrona zasobów i poprawa jakości środowiska, 2. racjonalne użytkowanie zasobów środowiska, 3. współpraca z sąsiednimi gminami, 4. edukacja ekologiczna, dostęp do informacji i poszerzanie dialogu społecznego Obszary strategiczne, w zależności od dziedziny, w swoim zakresie obejmują określoną ilość celów strategicznych w ramach, których wyznaczone zostały cele długookresowe i krótkookresowe oraz określone działania inwestycyjne i nie inwestycyjne, zapewniające osiąganie przyjętych celów. Cele strategiczne oraz zawarte w ich ramach cele długookresowe i PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= krótkookresowe wymienione są w programie w kolejności określonej priorytetami wynikającymi ze stopnia ważności i pilności tych celów dla realizacji zadań w obrębie danego pola strategicznego. Zasada kolejności, ważności i priorytetów odnosi się również do działań inwestycyjnych i nie inwestycyjnych sformułowanych dla realizacji poszczególnych celów długo i krótkookresowych. Działania w zakresie ochrony środowiska powinny być powiązane z możliwościami rozwojowymi powiatu. Przyjęte w strategii cele i kierunki działań uwzględniają cele i kierunki działań określone w „Polityce ekologicznej państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010” skoordynowane są z dokumentami strategicznymi i sektorowymi opracowanymi w województwie podkarpackim i w Sędziszowie Małopolskim tj.: a)„Planem zagospodarowania przestrzennego województwa podkarpackiego”, b)„Programem ochrony środowiska dla województwa podkarpackiego”, c)„Planem gospodarki odpadami dla Gminy i Miasta Sokołów Małopolski”, d)„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania Gminy i Miasta Sokołów Małopolski” 3.2 Założenia polityki ekologicznej Miasta i Gminy Działania i przedsięwzięcia w zakresie ochrony środowiska w Gminie i Mieście Sokołów Małopolski zmierzają w kierunku poprawy stanu środowiska, racjonalnego gospodarowania zasobami, w tym ograniczenia materiałochłonności, wodochłonności, energochłonności i emisji zanieczyszczeń. Strategicznym celem polityki ekologicznej jest ograniczenie szkodliwych czynników wpływających na zdrowie i zapobieganie zagrożeniom zdrowia. Dlatego bardzo duże znaczenia ma poprawa jakości wody do picia, poprawa stanu powietrza atmosferycznego, ochrona przed chemicznym zanieczyszczeniem gleb i wód gruntowych, odpady komunalne i przemysłowe, hałas, promieniowanie elektromagnetyczne, zapobieganie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska. Obszar Strategiczny nr 1 „Ochrona i poprawa jakości środowiska” Cele strategiczne: 1. Ochrona i kształtowanie stosunków wodnych - zapewnienie najlepszej jakości wód, w tym utrzymanie ilości wody na poziomie zapewniającym równowagę biologiczną oraz ochronę przed powodzią. 2. Gospodarka odpadami - ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów oraz wdrożenie nowoczesnego systemu ich wykorzystywania i unieszkodliwiania. 3. Ochrona przed hałasem - Zmniejszenie uciążliwości hałasowej w środowisku 4. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi: Skuteczna ochrona ludzi i środowiska przed promieniowaniem elektromagnetycznym. 5. Ograniczenie zanieczyszczeń powietrza i przeciwdziałanie zmianom klimatu zapewnienie wysokiej jakości powietrza, spełniającego wymagania ustawodawstwa Unii Europejskiej oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych i niszczących warstwę ozonową powietrza. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= 6. Przeciwdziałanie poważnym awariom i zapewnienie bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego. 7. Ochrona przyrody, krajobrazu - doskonalenie systemu obszarów chronionych. Obszar Strategiczny nr 2 „Racjonalne użytkowanie zasobów środowiska.” Cele strategiczne: 1. Rozwój energetyki odnawialnej, optymalne wykorzystanie jej zasobów i tworzenie rynku na nowe technologie. 2. Zapewnienie najlepszej jakości gleb, rekultywacja terenów zdegradowanych głównie zawiązanych z eksploatacją piasków, żwirów i iłów w celu ich włączenia do zagospodarowania oraz racjonalne wykorzystanie ziemi. 3. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów oraz regulacja lesistości. Obszar Strategiczny nr 3 ..Współpraca z sąsiednimi gminami” Obszar Strategiczny nr 4 „Edukacja ekologiczna, dostęp do informacji i poszerzanie dialogu społecznego.” 3.3 POPRAWA JAKOŚCI l OCHRONA ZASOBÓW ŚRODOWISKA OBSZAR STRATEGICZNY nr 1. 3.3.1 Ochrona i kształtowanie stosunków wodnych - cel strat, nr 1/1 3.3.1.1 Informacje ogólne. Cel ten zakłada zapewnienie najlepszej jakości wód, w tym utrzymanie ilości wody na poziomie zapewniającym równowagę biologiczną i ochronę przed powodzią. Oznacza to, że: 1) wody powierzchniowe i podziemne powinny pozostawać w stanie ukształtowanym przez przyrodę i jednocześnie, na wyznaczonych odcinkach lub akwenach być przydatne do: wykorzystania w zbiorowym zaopatrzeniu w wodę do picia, celów kąpielowych, bytowania ryb łososiowatych lub przynajmniej karpiowatych - cel ten powinien być osiągnięty do 2014 r., 2) należy zapewnić co najmniej 75% poziom usuwania miogenów w wodach powierzchniowych, 3) należy dokonać modernizacji, rozbudowy i budowy systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= 4) należy dążyć do zwiększenia stopnia zabezpieczenia przed powodzią 3.3.1.2 Uwarunkowania prawne. Główną regulacją prawną wynikającą z prawa polskiego, odnoszącą się do szeroko rozumianych zagadnień gospodarki wodnej i ochrony wód są ustawy: „Prawo wodne" z dnia 18 lipca 2001 r. oraz „Prawo ochrony środowiska" z dnia 27 kwietnia 2001 r. oraz szereg rozporządzeń wykonawczych do wymienionych ustaw (z późniejszymi zmianami.) 3.3.1.3 Proponowane działania. Dla realizacji i poprawy jakości wód, zmniejszenia wodochłonności, ochrony przed powodzią i kształtowania stosunków wodnych na terenie miasta i gminy przyjmuje się do realizacji następujące działania: • ograniczenia emisji zanieczyszczeń ze źródeł punktowych: miejskich, przemysłowych i wiejskich (osiągnięcie co najmniej 75% poziomu usuwania miogenów ze ścieków komunalnych, zaprzestanie odprowadzania substancji niebezpiecznych i ograniczenie zrzutów pozostałych substancji tego typu), • zmniejszanie ładunku zanieczyszczenia pochodzących ze źródeł przestrzennych (rozproszonych), traktujących do wód ze spływami powierzchniowymi (przede wszystkim z terenów rolnych oraz terenów zurbanizowanych), • zaspokojenie zapotrzebowania ludności na odpowiednią jakościowo wodę do picia poprzez modernizację stacji uzdatniania wody zgodnie z wymogami nowych przepisów; modernizacje, budowę i rozbudowę sieci wodociągowej, systemów kanalizacji zbiorczej; ochroną ujęć wód , gzwp oraz ustanawianie stref ochronnych sanitarnych dla ujęć, • zmniejszenie wodochłonności przemysłu • zapewnienie bezpieczeństwa powodziowego na terenie gminy, • zwiększenie zasobów dyspozycyjnych wody, • prawidłowe ukształtowanie stosunków wodnych na obszarach intensywnie użytkowanych przez człowieka. W wyniku wzrostu intensywności produkcji rolnej, a także jej koncentracji, wzrasta zanieczyszczenie środowiska pochodzące z działalności rolniczej. Z powierzchni upranych do rzek, a także do wód gruntowych przenikają związki azotu i fosforu i pozostałości po chemicznych środkach ochrony roślin. Zanieczyszczenia te zwane są zanieczyszczeniami obszarowymi. Oprócz zanieczyszczeń obszarowych, na stan wód oddziałują tzw. zanieczyszczenia punktowe pochodzące z działalności rolniczej: składowiska obornika, odchody zwierzęce płynne (gnojówka). Rozwój rolnictwa i poprawa jakości życia mieszkańców wsi, przy równoczesne ochronie środowiska, wymaga stworzenia właściwej infrastruktury technicznej, zwłaszcza kanalizacji i oczyszczalni ścieków, obiektów gospodarki odpadami, sieci wodociągowej. Rozwój i poprawa infrastruktury obszarów wiejskich ma szczególne znaczenie w świetle integracji PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= z Unią Europejską i możliwości uzyskania wsparcia finansowego (np. program SAPARD). Należy szukać rozwiązań zmierzających do ograniczenia w rolnictwie związków biogennych m.in. powinny zostać opracowane i stosowane przepisy korespondujące z dyrektywą 91/676/EWG o ochronie wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Dyrektywa ta nakłada na państwa członkowskie opracowania co najmniej jednego kodeksu dobrej praktyki rolniczej, który musi być propagowany na terenie całego kraju. W nadchodzących latach wiele gospodarstw zmieni metodę swej produkcji w kierunku rolnictwa ekologicznego, które ma większą szansę zbytu swoich produktów w krajach Unii Europejskiej, niż gospodarstwa duże, zużywające znaczne ilości nawozów i środków ochrony roślin. Aby tak się stało, należy przewidzieć rekompensaty dla rolników z tytułu strat w swoich dochodach, wynikających z inwestycji ponoszonych w okresie dostosowywania gospodarstw do produkcji ekologicznej. Integrowana produkcji i obowiązek atestacji sprzętu ochrony roślin oraz kontrola stosowania środków ochrony roślin przyczynią się do zapewnienia zrównoważonego rozwoju rolnictwa. Kierunki działań w produkcji rolnej: • ograniczenie zanieczyszczeń azotowych pochodzących z rolnictwa (głównie: budowa nowoczesnych stanowisk do składowania obornika i zbiorników na gnojówkę w gospodarstwach rolnych), • wprowadzenie i wspieranie rolnictwa ekologicznego, • preferowanie użytkowania łąkowego, ochrona, restytucja i właściwe kształtowanie pasów roślinności wzdłuż brzegów cieków wodnych, • budowa deszczowni na terenach o intensywnej produkcji roślinnej, z uwzględnieniem wymogów ochrony biotopów wilgotnych i podmokłych. W Gminie i Mieście Sokołów Małopolski prawie 100% potrzeb bytowo-gospodarczych i przemysłowych zaspokajają ujęcia wód podziemnych. Prawo wodne przewiduje ochronę GZWP poprzez akty wykonawcze w/w prawa, w oparciu o sporządzona dokumentacje hydrogeologiczną określającą m.in. sposoby zagospodarowania w ich obrębie. Ponadto w celu zapewnienia odbiorcom odpowiedniej jakości wody niezbędna jest wymiana i modernizacja istniejących sieci wodociągowych oraz stacji uzdatniania wody, a jednocześnie budowa nowych. Istotne będą działania dotyczące racjonalizacji zużycia wody w działach gospodarki o dużej wodochłonności. Niedobór zbiorników wodnych powoduje z jednej strony częste powodzie, z drugiej deficyt wody w rzekach w okresach niżówkowych. Zapewnienie bezpieczeństwa powodziowego i zwiększenie zasobów dyspozycyjnych będzie maiło charakter długofalowy. 3.3.1.4 Wykaz przedsięwzięć i zadań. Budowa systemów sanitarnych: 1. Dokończenie budowy kanalizacji sanitarnej w mieście Sokołów Małopolski, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= 2. Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Wólka Niedźwiedzka, 3. Rozpoczęcie prac w zakresie budowy kanalizacji w miejscowości Trzeboś i Kąty Trzebuskie, 4. Wykonanie projektów technicznych dla pozostałych miejscowości gminy, Budowa systemów zaopatrzenia w wodę: 1. Wykonanie modernizacji sieci głównej na trasie SUW Turza - Sokołów Małopolski, 2.Budowa sieci w miejscowości Trzeboś-Podlas, 3.Modernizacja istniejącej sieci wodociągowej. Modernizacja i regulacja koryt rzek i potoków: 1. Wykonanie regulacji potoku „Trzybnik" na trasie Górno - Wólka Niedźwiedzka (3 km) zgodnie z programem inwestycyjnym na lata 2003 - 2006 w województwie podkarpackim PZMiUWw Rzeszowie. 3.3.2 Gospodarka odpadami - cel strategiczny nr 1/2 Został szczegółowo opisany w „Planie gospodarki odpadami dla Gminy i Miasta Sokołów Małopolski”. 3.3 3.Ochrona przed hałasem - cel strategiczny nr 1/3 Zgodnie z polityką ekologiczną na obszarze województwa przyjęto 2 podstawowe cele długookresowe do 2010 r: • Zmniejszenie skali narażenia mieszkance na nadmierny, ponadnormatywny poziom hałasu, o największym zasięgu przestrzennym, emitowanego przede wszystkim przez środki transportu. • Niedopuszczanie do pogorszenia klimatu akustycznego na obszarach, gdzie sytuacja akustyczna jest korzystna W programie kierunki działań w zakresie ochrony przed hałasem sformułowane dla następujących zagadnień: • zarządzanie ochroną przed hałasem, • ochrona przed hałasem komunikacyjnym, • ochrona przed hałasem przemysłowym. 3.3.4 Ochrona przed polami elektromagnetycznymi - cel strategiczny nr 1/4. Celem długoterminowym powinien być rozwój systemów elektroenergetycznych i teleinformatycznych zapewniających odpowiednią jakość i pewność obsługi przy respektowaniu ekonomiki przyjmowanych rozwiązań i maksymalnej ochrony przed działaniem emitowanych pól elektromagnetycznych oraz ograniczenie i kontrola emisji do środowiska promieniowania nie jonizującego. Startego działania dla osiągnięcia zamierzonych celów: • wdrażanie szeroko rozumianej oszczędności użytkowania energii elektrycznej, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= • stosowanie w wykonawstwie materiałów i technologii zapewniających poprawę bezpieczeństwa przeciw porażeniowego, miniaturyzacje urządzeń i poprawę estetyki konstrukcji, • modernizacje wyeksploatowanych urządzeń i sieci celem dostosowania ich parametrów technicznych i eksploatacyjnych do obowiązujących standardów, • przestrzeganie wyznaczonych stref ochronnych zabezpieczających ludzi przed szkodliwym działaniem pól elektromagnetycznych. 3.3.5 Ograniczenie zanieczyszczeń powietrza i przeciwdziałanie zmianom klimatu - cel strategiczny nr 1/5. Dyrektywy Unii Europejskiej w tym Dyrektywa 96/62/EC z 27.09.1996 r. określają wymagania dotyczące oceny i zarządzania jakością powietrza. Dyrektywy tworzą zasady i mechanizmy działań, które mają na celu planowanie poprawy jakości powietrza na obszarach, gdzie nie spełnia ona wymaganych kryteriów oraz utrzymywanie jakości powietrza na obszarach, gdzie jest ona wystarczająca. Poważnym problemem jest emisja ze źródeł mobilnych, tym bardziej, że zanieczyszczenia emitowane przez pojazdy, nie tylko bezpośrednio pogarszają jakość powietrza w rejonach o intensywnym ruchu drogowym, ale także biorą udział w reakcjach fotochemicznych zachodzących w atmosferze. Działania w zakresie ochrony powietrza obejmują: • modernizacje obiektów użyteczności publicznej w zakresie zmiany energii cieplnej. Zmiany w kotłowniach polegałyby na eliminowaniu kotłów opalanych paliwem tradycyjnym (węgiel, koks) na rzecz źródeł gdzie paliwem są substancje emitujące znacznie mniej zanieczyszczeń np. gaz ziemny, • edukacje ekologiczną poprzez rozmieszczenie ogłoszeń i ulotek o obowiązujących wymaganiach w zakresie spalania (np. zakaz spalania niektórych rodzajów odpadów na powierzchni ziemi) oraz o skutkach ekologicznych i zdrowotnych spalania niektórych rodzajów odpadów w kotłowniach (piecach) domowych (emisja rakotwórczych i mutagennych substancji do środowiska w tym dioksan i furanów), • systematyczną poprawę nawierzchni dróg gminnych co przyczynia się do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń transportowych (wynikających ze spalania paliw, ścierania opon czy innych części emitujących pyły np. azbestowe do środowiska), • likwidacje i uprzątnięcia dzikich wysypisk Bezwzględnie należy dążyć do: • utrzymania na obecnym poziomie stanu zanieczyszczenia atmosfery. Większość kotłowni w zakładach przemysłowych posiada filtry ograniczające zapylenie, ale nie wszystkie mają urządzenia odsiarczające, • zwiększenia nakładów na wprowadzenie nowych proekologicznych technologii oraz wyposażenie emitorów zanieczyszczeń w nowoczesne, o dużej wydajności urządzenia odpylające i odsiarczające, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= • ograniczenia ilości poruszających się po mieście samochodów poprzez dogodną organizację ruch rowerowego i pieszego. 3.3.6 Przeciwdziałanie poważnym awariom - cel strat, nr 1/6. Działania zmierzające do osiągnięcia tego celu to: 1. rozbudowa i modernizacja systemu wczesnego ostrzegania w zakresie ochrony przeciwpowodziowej (m.in. opracowanie i stosowania procedur postępowania w sytuacji zagrożenia), 2. modernizacja i stała poprawa wyposażenia jednostek ratownictwa ekologicznego 3. techniczne i organizacyjne wspieranie służb odpowiedzialnych za zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego (w tym chemicznego i biologicznego), 4. ujednolicenie systemu alarmowania, 5. wzmożone kontrole pojazdów przewożących materiały niebezpieczne, prowadzone przez odpowiednio powołane do ego służby, 6. przygotowanie parkingu i zajadów na bezpieczne zatrzymanie pojazdów, a w przypadku awarii na ich odholowanie i zabezpieczenie. 3.3.7 Ochrona przyrody i krajobrazu - cel strat, nr 1/7. Działania prowadzone w ramach celu: 1. utrzymanie istniejących obszarów i prawnie chronionej przyrody i krajobrazu w tym: • Brzóźniański Obszar Chronionego Krajobrazu, • Sokołowsko - Wilczowolski Obszar Chronionego Krajobrazu • Pomniki przyrody • Lasy ochronne o charakterze wodochronnym • Lokalny Zbiornik Wód Podziemnych Górno 2. zachowanie i wzbogacanie istniejących oraz odtwarzanie elementów różnorodności biologicznej, w tym denaturalizacja cennych ekosystemów i siedlisk, 3. ochrona dolin rzecznych i innych korytarzy ekologicznych, zwłaszcza o znaczeniu ponad lokalnym, 4. usuwanie lub ograniczenie aktualnych i potencjalnych zagrożeń dla zachowania różnorodności biologicznej, 5. wspieranie działalności lokalnych proekologicznych organizacji pozarządowych i ruchów społecznych działających na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego w gminie 6. realizacja programu wprowadzanie zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= 7. realizacja programów ochrony rzadkich i zagrożonych gatunków oraz tradycyjnego krajobrazu rolniczego na istniejących i projektowanych obszarach objętych prawą ochroną przyrody, 8. kontrola pozyskiwania zasobów przyrodniczych z ich naturalnych siedlisk, 9. bieżąca ochrona walorów przyrodniczych parków narodowych, krajobrazowych, rezerwatów, zespołów przyrodniczo - krajobrazowych, użytków ekologicznych, pomników przyrody, 10. opracowanie i wdrażanie programów ochrony terenów zieleni w gminie, 11. podnoszenie świadomości ekologicznej lokalnych społeczności, 12. optymalne wykorzystanie walorów przyrodniczo - kulturowych, rozwój zaplecza turystyczno - rekreacyjnego przy pełnej ochronie przyrody i krajobrazu kulturowego, 13. utrzymanie urozmaiconego krajobrazu rolniczego, zachowanie tradycyjnych praktyk gospodarczych na obszarach przyrodniczo cennych oraz rozwój form rolnictwa stosujących metody produkcji nie naruszających równowagi przyrodniczej, przede wszystkim rolnictwa ekologicznego. 3.4 RACJONALNE UŻYTKOWANIE OBSZAR STRATEGICZNY nr 2. ZASOBÓW ŚRODOWISKA - 3.4.1 Rozwój energii odnawialnej - cel strat. 1/2 Osiągnięci w bilansie paliwowo - energetycznym planowanego poziomu produkcji energii ze źródeł odnawialnych 7,5 % w roku 2010, 14 % w roku 2020. Strategia działań: • włączenie problematyki energii odnawialnej do planów zagospodarowania przestrzennego i planów rozwoju regionalnego, • wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnych oraz pomoc dla wprowadzenia bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii. 3.4.2 Ochrona gleb i ziemi oraz rekultywacja terenów zdegradowanych - cel strat. 2/2 Zamierza programowe: PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= 1. Ograniczenie zanieczyszczeń związanych z niewłaściwym stosowaniem nawozów mineralnych i środków ochrony roślin. 2. Prowadzenie rolnictwa ekologicznego. 3. Fitomelioracyjne zagospodarowanie terenów podlegających erozji (wodnej lub wietrznej) 4. Kontrole dotyczące odwiertów oraz właściwej regeneracji terenów powierniczych i rekultywacji terenów wyrobiskowych piasku. 5. Właściwe rozmieszczenie kontenerów na odpady i wzrost świadomości ekologicznej, likwidacja dzikich wysypisk. 3.4.3 Ochrona kopalin - cel strat. 2/3 Realizacja celu ma za zadanie: • racjonalne gospodarowanie zasobami kopalin, • kompleksowe ich wykorzystywanie, łącznie kopalin towarzyszących, • ograniczenie negatywnych skutków wydobycia kopalin, • rekultywacją terenów poeksploatacyjnych z wykorzystaniem 3.4.4 Ochrona i zrównoważony rozwój lasów - cel strat. 2/4 Cele do osiągnięcia: • jakościowa poprawa struktury i kondycji lasów, • zwiększenie stopnia wykorzystania lokalnego surowca drzewnego\ • przystosowanie terenów leśnych dla potrzeb turystyki. Strategia działania dla osiągnięcia zamierzonego celu: • zwiększenie zalesienia nieużytków i gleb o niskiej bonitacji odpowiednio dobranymi gatunkami nasadzeń • pełne wykorzystanie dotacji państwowych na zalesienia i poprawę jakości lasów, • pomoc w zakresie zakupu wartościowych gatunków drzew dla osób i podmiotów podejmujących się zalesienia, • rozwinięcie sieci punktów skupu runa leśnego, • stosowanie preferencji dla podmiotów wysoko przetwarzających surowiec drzewny, • utrzymywanie i oznakowanie ścieżek leśnych, szlaków turystycznych, placów postojowych. 3.5 WSPÓŁPRACA STRATEGICZNY nr 3. Z SĄSIEDNIMI GMINAMI - OBSZAR PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= Realizacja „obszaru Strategicznego 3" ma za zadanie: • wymianę informacji o środowisku i działaniach podejmowanych na rzecz poprawy jego stanu, • współpracy przy opracowywaniu i realizacji projektów ponad lokalnych i ubiegania się o środki pomocowe na rzecz ich realizacji, • współpracy w zakresie turystyki. 3.6 EDUKACJA EKOLOGICZNA, DOSTĘP DO INFORMACJI l POSZERZANIE DIALOGU SPOŁECZNEOG - OBSZAR STRATEGICZNY nr 4. Realizacja „obszaru Strategicznego 4" ma za zadanie: • wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców gminy, • łatwy dostęp do informacji z możliwością wypowiedzi na tematy dotyczące środowiska na terenie gminy, • promowanie proekologicznych zachowań, • aktywizowanie społeczności lokalnych. 4. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM 4.1. Instrumenty realizacji programu PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= Bezpośrednie zarządzanie programem spoczywa na zarządzie jednostki samorządowej obszaru, dla którego jest on sporządzony i działających z jego upoważnienia dyrektorów wydziałów jednostek organizacyjnych. Zarządzanie to polegać będzie na inicjowaniu, organizowaniu działań służących realizacji, okresowej weryfikacji elementów programu oraz corocznej kontroli postępów zgodnie z wymaganiami ustawy – Prawo ochrony środowiska. Instrumentami służącymi do wykonania zadań programu są: – instrumenty prawne, – instrumenty ekonomiczne (finansowe), – instrumenty organizacyjne, – instrumenty edukacyjno-informacyjne, – negocjacje z współrealizatorami programu. 4.1.1. Instrumenty prawne Do instrumentów prawnych zgodnie z kompetencjami organów zarządzających programem i współrealizujących go wyższego i niższego szczebla, należą w szczególności decyzje, pozwolenia i postanowienia: decyzje reglamentacyjne – pozwolenia: zintegrowane, na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, emitowanie hałasu do środowiska, emitowanie pól elektromagnetycznych, wytwarzanie odpadów, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, zezwolenia na gospodarowanie odpadami, pozwolenia wodnoprawne na szczególne korzystanie z wód, wykonywanie urządzeń wodnych, wykonywanie innych czynności i robót, budowli, które mają znaczenie w gospodarowaniu wodami lub w korzystaniu z wód, zezwolenia – koncesje wydane na podstawie Prawa geologicznego i górniczego, uzgadnianie w zakresie przestrzegania standardów ekologicznych decyzji o warunkach zabudowy oraz o pozwoleniu na budowę, rozbiórkę obiektu budowlanego, decyzji o pozwoleniu na zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, cofnięcie lub ograniczenie zezwolenia lub pozwolenia na korzystanie ze środowiska, decyzje naprawcze dotyczące zakresu i sposobu usunięcia przez podmiot korzystający ze środowiska przyczyn negatywnego oddziaływania na środowisko i przywrócenia środowiska do stanu właściwego oraz zobowiązujące do usunięcia uchybień, zgody na przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze, decyzje stanowiące ochronę cennych obiektów przyrodniczych, opłaty za korzystanie ze środowiska, administracyjne kary pieniężne, decyzje zezwalające na usuwanie drzew i krzewów, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= programy dostosowawcze dotyczące przywracania standardów jakości środowiska do stanu właściwego, decyzje wstrzymujące oddanie do użytku instalacji lub obiektu, a także wstrzymujące użytkowanie instalacji lub obiektu, decyzje o zakazie produkcji, importu, wprowadzania do obrotu, akty prawa miejscowego w postaci rozporządzeń wojewody i uchwał samorządów terytorialnych określające sposoby użytkowania terenów i porządkujące funkcje istniejące i przyszłe zagospodarowanie (np. miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego), inne programy i plany mające charakter dokumentów strategicznych lecz nie tworzących prawa lokalnego. Wykorzystanie uprawnień organów do zarządzania programem wiąże się m.in. z zastosowaniem w pełnym wymiarze procedur wspomagających procesy decyzyjne. Chodzi tu o wdrożenie w praktyce decyzyjnej Dyrektyw 85/337/EWG i 97/11/WE dotyczących sporządzania ocen oddziaływania na środowisko (OOŚ) oraz Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji i dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska (Dz. U. 2003, Nr 78, poz. 706). Nadanie w warunkach polskich właściwego znaczenia oceny oddziaływania na środowisko jako procedury istotnie wspomagającej decyzje, które niejednokrotnie mogą stanowić dylematy wymaga w szczególności: pełnej znajomości – przez pracowników organów uprawnionych do stosowania OOŚ – zasad i wytycznych obowiązujących w tej procedurze opartych na wykładni aktów międzynarodowych, konwencji i dobrej praktyce w tej dziedzinie z innych krajów, formułowania, w wydawanym przez organ postanowieniu, zakresu przyszłego raportu OOŚ w dostosowaniu do problemów środowiskowych jakie może tworzyć realizacja zamierzenia inwestycyjnego w danych warunkach, jak również ustalania w tych postanowieniach metod oceny i wariantów przedsięwzięcia w nawiązaniu do właściwości inwestycji i warunków środowiska, rozszerzania wymagań opracowania raportu OOŚ na wszelkie dokumenty strategiczne, które mogą znacząco wpływać na środowisko, zgodnie z zaleceniami Dyrektywy 2001/42/WE w sprawie „strategicznych ocen oddziaływania na środowisko”, prowadzenia przez organ – zintegrowanego procesu decyzyjnego w odniesieniu do wszystkich przedsięwzięć mających znaczenie dla rozwoju zrównoważonego miasta – wykorzystując do tego celu procedurę OOŚ i włączając do wymagań zakresu przyszłego raportu także kryteria społeczne i gospodarcze, które rozpatrywane łącznie z kryteriami przyrodniczymi mogłyby stanowić dla decydenta postawę do przyszłych rozstrzygnięć. Podkreślić należy, że wykorzystanie procedury OOŚ umożliwia organowi w postanowieniu o zakresie raportu OOŚ postawienia warunków zbadania wszystkich skutków istotnych dla realizacji POŚ jakie mogą być wywołane zarówno przez PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= inwestycję wchodzącą w jej zakres jak też podejmowaną z mocy innych aktów prawa np. miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Wśród innych, nowych instrumentów prawnych szczególne znaczenie posiadać będą procedury udzielania pozwoleń zintegrowanych wprowadzone zgodnie z Dyrektywą Rady 96/61/WE, tzw. IPPC – w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń. Obowiązkiem posiadania tych pozwoleń objęte są podmioty gospodarcze posiadające instalacje mogące powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości2. Pozwolenia zintegrowane udzielane będą podmiotom łącznie w zakresie wszystkich oddziaływań instalacji obejmujących: powietrze, wodę, powierzchnię ziemi, odpady stałe, hałas i pola elektromagnetyczne, stosownie do standardów jakie odpowiadają najlepszym dostępnym technikom (BAT), uwzględniając w tym jednocześnie wymóg minimalizacji zużycia energii i surowców oraz zapobiegania awariom przemysłowym. 4.1.2. Instrumenty ekonomiczne Do narzędzi tego rodzaju pozostających zasadniczo w rękach administracji szczebla krajowego, w tym Ministerstwa Finansów, należą ekonomiczne instrumenty finansowo-rynkowe wpływające na zmiany zachowań podmiotów gospodarczych i społeczeństwa: – opłaty emisyjne, – kary, – podatki i ulgi podatkowe (w tym podatek węglowy na paliwa kopalne), – subsydia i kredyty preferencyjne, – transfery technologiczne, instrumenty rynkowe i wspomagające działania rynku: – handel emisjami, – „zielone” certyfikaty, – dobrowolne zobowiązania. Obok już istniejących narzędzi, których rola i funkcja jest powszechna, zwrócić trzeba uwagę na nowe formy jak handel emisjami i zielone certyfikaty. Pozytywne rezultaty programów pilotujących m.in. w Polsce dla rejonu Chorzowa wskazały, że racjonalny system handlu emisjami może ułatwić wypełnianie coraz ostrzejszych norm i standardów emisji. Wprowadzenie systemu wymaga jednak zapewnienia tak dla przedsiębiorstw uczestniczących jak i pozostającym poza systemem jednakowych warunków konkurencji, objęcia nim wszystkich znaczących źródeł emisji, efektywności ekonomicznej i skuteczności wdrożenia, co odsuwa w czasie realizację tego instrumentu w najbliższych latach. „Zielone certyfikaty” to rozwiązania prorynkowe polegające na zobowiązaniu ilościowym wymuszania nabywania energii ze źródeł odnawialnych. Rozwiązania 2 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 122 poz. 1055). PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= prawne dla przyszłego funkcjonowania tego instrumentu obowiązują już w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 maja 2003 roku o szczegółowym zakresie obowiązku zakupu energii elektrycznej i ciepła z odnawialnych źródeł energii... (Dz.U. Nr 104 poz. 971). Oczekuje się, że dzięki popytowi na zielone certyfikaty nastąpi wzrost inwestycji, przyrost mocy i produkcji energii ze źródeł odnawialnych. 4.1.3. Instrumenty organizacyjne Dobrowolne systemy zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwach i instytucjach Elementem ułatwiającym i korzystnie wpływającym na realizację RPOŚ są systemy zarządzania środowiskowego (SZŚ) dobrowolnie wdrażane przez podmioty gospodarcze i nieprodukcyjne jednostki (organizacje). Są to: Certyfikat ISO 14001 zgodny z normą PN-EN ISO 14001 uzyskiwany od akredytowanych jednostek certyfikujących lecz niezależny od organów administracji rządowej. Eko – Zarządzanie i Audyt Wspólnoty – EMAS preferowany przez Rozporządzenie nr 761/2001, w którym promuje się doskonalenie systemów zarządzania zgodnych z normą ISO 14001 ale wykraczający istotnie poza obowiązki tego standardu. Ruch czystej produkcji animowany przez Polskie Centrum Czystej Produkcji przy Politechnice Śląskiej i stowarzyszenia działające przy NOT i GIG, w którym uczestniczy ponad 600 przedsiębiorstw realizując wymaganie ukierunkowane na poprawę wskaźników energo- i materiałochłonności. Program „Odpowiedzialność i Troska” obejmujący duże przedsiębiorstwa chemiczne kraju i animowany przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego. Eko-Znak – Komitet działający przy Polskim Centrum Badań i Certyfikacji opracowujący kryteria oceny wyrobów, na podstawie których wystawiane są certyfikaty. System HACCP – obejmujący zarządzanie bezpieczeństwem w zakładach przemysłu spożywczego. Koncepcja SZŚ zakłada taką przebudowę zasad oraz procedur zarządzania procesami wytwórczymi lub świadczeniem usług, a w przypadku EMAS w ogóle zasad funkcjonowania danej organizacji, aby związane z tym oddziaływania na środowisko były precyzyjnie identyfikowane oraz eliminowane, a jeżeli jest to niemożliwe, systematycznie ograniczane i kontrolowane w sposób zintegrowany z podstawowymi celami działalności. Wymaga to ustanowienia i praktycznego wdrożenia procedur identyfikacji aspektów środowiskowych, planowania strategicznego i operacyjnego oraz monitorowania działalności (systemowe audyty wewnętrzne i zewnętrzne, śledzenie oddziaływań i ich skutków, ocena realizacji planów i osiągania celów) i przepływu informacji, a także innych pomocniczych procedur i instrukcji, służących sprawnemu funkcjonowaniu SZŚ. Podstawowym wymaganiem SZŚ jest osiąganie systematycznego zmniejszania wpływów na środowisko w drodze zintegrowanego procesu decyzyjnego łączącego ochronę środowiska z systemem zarządzania przedsiębiorstwem. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= Wdrożenie systemu EMAS jest zarówno celem polityki ekologicznej zawartej w II PEP, jak i narzędziem ułatwiającym administrowanie i zarządzanie środowiskiem w przedsiębiorstwach (jednostkach organizacyjnych). Zgodnie z jego zapisami w systemie mogą uczestniczyć nie tylko jednostki gospodarcze czy przemysłowe, ale także inne jednostki, w tym organy administracji, placówki edukacyjne, usługowe itp. o ile oddziaływują one w jakikolwiek sposób bezpośredni lub pośredni na środowisko. W ramach tego systemu3 organem upoważnionym do rejestracji będzie wojewódzki wydział ochrony środowiska, co wymaga wprowadzenia stosownych zmian w ustawie – Prawo ochrony środowiska. Do systemu EMAS w pierwszym rzędzie należy zachęcać przedsiębiorstwa o szczególnym, potencjalnym wpływie na środowisko – podlegające wymaganiom Dyrektywy IPPC, posiadające certyfikat ISO 14001, a także władze środowiskowe wyższych szczebli zarządzania. Inne Narzędziami znacznie podnoszącymi efektywność realizacji polityki ekologicznej będzie w przyszłości prowadzenie zintegrowanych rejestrów uwalniania i transferu zanieczyszczeń (PRTR), umożliwiających raportowanie w oparciu o bazy danych wszelkich informacji środowiskowych włączając w to opłaty, system raportów o awariach przemysłowych i eksploatacji instalacji. Do czasu uruchomienia tego systemu konieczna jest realizacja wojewódzkiego POŚ i powiatowych programów przy maksymalnie jawnym gromadzeniu informacji przez prowadzące organy i pełnej wymiany tych danych. Istotnym elementem jest zapewnienie m.in. skuteczności w egzekwowaniu zbierania opłat i kar m.in. przez zintensyfikowanie współpracy instytucjonalnej pomiędzy administracją samorządową i państwową. 4.1.4. Instrumenty edukacyjno-informacyjne Operatywność zarządzających programem w zakresie stosowania tych narzędzi stanowi jeden z podstawowych warunków powodzenia realizacji polityki ekologicznej w obszarze objętym programem. Instrumenty te obejmują: – upowszechnianie ustaleń POŚ wśród pracowników organów samorządowych realizujących program, – system szkolenia i dokształcania w zakresie ochrony środowiska, – integrację działań na rzecz realizacji POŚ pomiędzy różnymi szczeblami zarządzania, – aktywne formy powiązań władz samorządowych ze społecznością i mediami przez promocję POŚ i PGO na tle polityki ekologicznej kraju i regionu prowadzoną np. w szkołach, organizację konferencji związanych z wykonywanym programem i upowszechniające wskazane zmiany Program Promocji Systemów Zarządzania Środowiskowego w Polsce. Ministerstwo Środowiska, luty 2003. 3 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= zachowań przedsiębiorstw i społeczności sprzyjające realizacji zasad zrównoważonego rozwoju, – stałe zwiększanie informacji udostępnianej w sieci Internet w drodze; rozbudowy i aktualizacji zasobów informacyjnych, wymiany informacji pocztą elektroniczną, udostępniania i konsultowania projektów i dokumentów m.in. weryfikowanego w 2006 r. Programu. Zagadnienia edukacyjno-informacyjne zostały włączone do podstawowej części Programu ochrony środowiska w postaci jego celów szczegółowych. Cenny udział społeczeństwa w działalności organów zarządzających ochroną środowiska i w procesach decyzyjnych będzie ulegał rozszerzaniu. Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz o dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska podpisana w 1999 r. w Aarhus została ratyfikowana przez Polskę, a jej tekst został ogłoszony w Dz. U. Nr 78 z 2003 r. Oznacza to, że stanowi ona część krajowego porządku prawnego i powinna być bezpośrednio stosowana. 4.2. Kontrola realizacji programu Kontrola realizacji programu ochrony środowiska prowadzona będzie poprzez monitorowanie: – środowiska w zakresie jego stanu oraz zmian – działań Urzędu Gminy Krasne na rzecz realizacji celów określonych w Programie Ochrony Środowiska, – efektów realizacji Programu. 4.2.1. Monitoring stanu środowiska Podstawą monitoringu stanu środowiska gminy Sokołów Młp. powinny być dane uzyskiwane corocznie z Głównego Urzędu Statystycznego oraz z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Dane te będą charakteryzować stan środowiska, obiekty uciążliwe lub zagrażające środowisku, wielkości emisji zanieczyszczeń oraz niektóre dane charakteryzujące stan sanitarny środowiska. – – – jakość oczyszczonych ścieków szczególnie po oczyszczalni ścieków jakość uzdatnionej wody przez Stację Uzdatniania Wody w Krasnem jakość ścieków odprowadzanych Rozwój i poprawa funkcjonowania infrastruktury technicznej mającej wpływ na jakość życia mieszkańców i środowisko: – procentowy przyrost długości sieci kanalizacyjnej, – zużycie wody na jednego mieszkańca i dobę, – procentowa strata wody w sieci wodociągowej, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= – procent dróg gdzie dokonano naprawy nawierzchni w stosunku do sumy dróg, na których powinno się dokonać napraw. Racjonalizacja gospodarowania odpadami: – ilość wytwarzanych odpadów komunalnych (Mg/M/rok), – stopień pokrycia mieszkańców zorganizowaną zbiórką (w procentach), – udział zebranych odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych (w procentach), – udział odpadów z sektora komunalnego składowanych na wysypiskach (w procentach), – udział odpadów z sektora gospodarczego składowanych na składowiskach (w procentach), – ilość wytworzonych osadów ściekowych (w Mgsm/rok), – ilość osadów wykorzystanych na cele rolnicze (w Mgsm/rok), – ilość osadów wykorzystanych na cele przemysłowe (w Mgsm/rok), – ilość osadów przekształconych termicznie (w Mgsm/rok), – ilość odpadów wytworzona w sektorze gospodarczym (Mg/rok), – ilość odpadów z sektora gospodarczego poddanych odzyskowi (Mg/rok), – ilość odpadów z sektora gospodarczego poddanych unieszkodliwianiu przez składowania (w Mg/rok), – nakłady inwestycyjne na gospodarkę odpadami (w zł/rok), – udział społeczeństwa w działaniach na rzecz poprawy gospodarki odpadami wg oceny jakościowej (w procentach), – ilość i jakość interwencji (wniosków) zgłaszanych przez mieszkańców (np. dzikie wysypiska), – liczba, jakość i skuteczność kampanii edukacyjno - informacyjnych. Dalszy rozwój edukacji i informacji ekologicznej oraz poszerzanie dialogu społecznego: ilość osób, które brały udział w szkoleniach z zakresu ochrony środowiska, – liczba dzieci i młodzieży uczestniczących w różnych formach edukacji ekologicznej, – ilość konkursów, rajdów, wystaw itp. o problematyce ekologicznej, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SOKOŁÓW MŁP. ========================================================================================= 5. ZAŁĄCZNIKI 6. Załącznik nr l. Podział gminy Sokołów Młp. na obręby geodezyjne 4 Załącznik nr 2. Gleby występujące na terenie gminy Sokołów Młp. MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE • Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r.-Prawo budowlane (tj. Dz.U. Nr 106 z 2000 r. póź. 1126 z późn. zm.), • Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz o zmianie innych ustaw ( Dz.U. Nr. 80 póź. 718), • Ustawa z dnia 2 kwietnia 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze ( Dz.U. Nr. 27 póź. 96 z późn. zm.), • Ustawa z dnia 2 kwietnia 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym ( tj. Dz.U. Nr. 15 z 1999 r. póź. 135), • Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ( Dz.U. 132, póź. 622 z późn. zm. ), • Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o zmianie ustawy Prawo geologiczne i górnicze ( Dz.U. 110, póź. 1190), • Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne ( Dz.U. Nr. 115, póź. 1229 z późn. zm. ), • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska ( Dz.U. Nr. 62, póź. 627 z późn. zm), • Strategia rozwoju gminy Sokołów Młp. w latach 2004-2011, • Wojewódzki plan gospodarki odpadami, • Powiatowy plan gospodarki odpadami, • Podstawowe informacje ze spisów powszechnych, • Ankiety przedsiębiorców ( materiał niepublikowany), • Decyzje organów ochrony środowiska, • Ocena przyrodnicza obszaru gminy i miasta Sokołów Młp., • Studium przestrzennego zagospodarowania gminy Sokołów Młp.