Dobiegniew - Strategia Rozwoju. cz. 1 pdf

Załącznik do Uchwały Nr XVI/98/2007
Rady Miejskiej w Dobiegniewie
z dnia 28 grudnia 2007 roku
675$7(*,$52=:2-8
*0,1<'2%,(*1,(:
1$/$7$
1
1.
WstĊp............................................................................................4
2.
Diagnoza obecnego stanu gminy ...............................................5
2.1.
Ogólna charakterystyka Miasta i Gminy .......................................... 5
2.1.1.
2.1.2.
2.2.
ĝrodowisko geograficzno-przyrodnicze............................................ 8
2.2.1.
2.2.2.
2.2.3.
2.2.4.
2.2.5.
2.2.5.1.
2.2.5.2.
2.2.6.
2.2.7.
2.3.
Walory przyrodnicze .....................................................................................14
DrawieĔski Park Narodowy...........................................................................15
Lubuskie Mazury ..........................................................................................17
Natura 2000...................................................................................................19
Zabytki architektury ......................................................................................19
LudnoĞü ........................................................................................................22
Struktura demograficzna................................................................................22
Bezrobocie ....................................................................................................24
Pomoc społeczna...........................................................................................28
Podmioty gospodarcze według ewidencji działalnoĞci gospodarczej..............30
Podmioty gospodarcze według Krajowego Rejestru Sądowego .....................31
Dobiegniewska Strefa Przemysłowa ..............................................................32
Gospodarstwa rolne i rybackie.......................................................................36
Struktura zatrudnienia ...................................................................................37
Infrastruktura społeczna .................................................................. 38
2.6.1.
2.6.1.1.
2.6.1.2.
2.6.1.3.
2.6.1.4.
2.6.1.5.
2.6.2.
2.6.3.
2.6.3.1.
2.6.3.2.
2.6.3.3.
2.7.
Flora..............................................................................................................12
Fauna ............................................................................................................12
Gospodarka ....................................................................................... 30
2.5.1.
2.5.2.
2.5.3.
2.5.4.
2.5.5.
2.6.
Jeziora...................................................................................................................................10
Rzeki.....................................................................................................................................11
Charakterystyka społecznoĞci gminnej ........................................... 22
2.4.1.
2.4.2.
2.4.3.
2.4.4.
2.5.
PołoĪenie geograficzne....................................................................................8
Budowa geologiczna .......................................................................................8
RzeĨba terenu..................................................................................................8
Klimat .............................................................................................................9
Wody ............................................................................................................10
Walory krajobrazowe....................................................................... 14
2.3.1.
2.3.2.
2.3.3.
2.3.4.
2.3.5.
2.4.
Informacje ogólne ...........................................................................................5
Rys historyczny...............................................................................................6
Placówki oĞwiatowe ......................................................................................38
Przedszkole Miejskie ............................................................................................................38
Szkoła Podstawowa w Dobiegniewie ...................................................................................38
Szkoła Podstawowa w RadĊcinie .........................................................................................39
Gimnazjum w Dobiegniewie ................................................................................................39
Zespół Szkół w Dobiegniewie ..............................................................................................39
Ochrona zdrowia ...........................................................................................39
DziałalnoĞü kulturalna i sportowa ..................................................................40
Biblioteki ..............................................................................................................................41
Muzeum Woldenberczyków .................................................................................................41
Fundacje, stowarzyszenia, organizacje .................................................................................42
Infrastruktura techniczna ................................................................ 44
2.7.1.
2.7.1.1.
Zaopatrzenie w wodĊ.....................................................................................44
Sieü wodociągowa ................................................................................................................44
2
2.7.1.2.
2.7.2.1.
2.7.2.2.
2.7.3.
2.7.4.
2.7.5.
2.7.6.
2.7.7.
2.7.8.
2.8.
Sieü kanalizacyjna ................................................................................................................45
Oczyszczalnie Ğcieków .........................................................................................................45
Gospodarka odpadami ...................................................................................46
Energia elektryczna .......................................................................................47
Ciepłownictwo ..............................................................................................47
Gazyfikacja ...................................................................................................47
Telekomunikacja ...........................................................................................47
Drogownictwo...............................................................................................48
Infrastruktura turystyczna .............................................................. 52
2.8.1.
Publiczna infrastruktura turystyczna ..............................................................52
2.8.1.1.
2.8.1.2.
2.8.1.3.
2.8.1.4.
2.8.1.5.
2.8.2.
2.9.
Baza noclegowa ....................................................................................................................53
Szlaki turystyczne piesze i rowerowe ...................................................................................53
Projektowane szlaki ..............................................................................................................54
Jazda konna...........................................................................................................................55
Szlaki wodne.........................................................................................................................55
Prywatna infrastruktura turystyczna...............................................................58
2.8.2.1.
2.8.2.2.
Baza noclegowa i gastronomiczna........................................................................................58
Agroturystyka .......................................................................................................................59
Gmina w strukturach zewnĊtrznych................................................ 60
2.9.1.
2.9.2.
2.9.3.
2.9.4.
2.9.5.
2.9.6.
2.9.7.
2.9.8.
2.9.9.
2.9.10.
2.10.
3.
Stacje uzdatniania wody i hydrofornie .................................................................................44
Gospodarka Ğciekowa....................................................................................44
2.7.2.
Euroregion Pro Europa Viadrina....................................................................61
Regionalne Stowarzyszenie na Rzecz ZrównowaĪonego Rozwoju.................61
Lubuska Organizacja Turystyczna .................................................................61
Porozumienie na miedzy ...............................................................................62
Porozumienie z Wriezen................................................................................65
Porozumienie miĊdzygminne.........................................................................66
Kraina Podgrzybka ........................................................................................67
Lubuskie Stowarzyszenie Sołtysów ...............................................................67
Celowy Związek Gmin..................................................................................68
Miasta partnerskie .........................................................................................68
Analiza finansowa.......................................................................... 70
ZałoĪenia rozwoju Gminy........................................................71
3.1.
Wnioski z diagnozy ........................................................................... 71
3.2.
Analiza SWOT .................................................................................. 72
3.3.
Kierunki rozwoju.............................................................................. 78
3.3.1.
3.3.2.
3.3.3.
3.3.4.
3.3.5.
3.3.6.
Cele Strategii Rozwoju Gminy ......................................................................78
Strategia Rozwoju Gminy a Strategia ZrównowaĪonego Rozwoju Powiatu ...80
Strategia Rozwoju Gminy a Strategia Rozwoju Województwa ......................83
Strategia Rozwoju Gminy a strategie branĪowe .............................................88
Strategia Rozwoju Gminy a Lubuska Strategia Rozwoju Turystyki ...............88
Strategia Rozwoju Gminy a Strategia Krainy Podgrzybka .............................90
4.
Monitoring.................................................................................94
5.
ZakoĔczenie...............................................................................95
3
1.
WstĊp
Strategia Rozwoju Gminy Dobiegniew jest z jednej strony odpowiedzią na wyniki
analizy aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej na terenie Gminy, a z drugiej próbą
wskazania kierunków rozwoju Gminy, uwzglĊdniających jej walory i wykorzystując szanse
oraz minimalizując lokalne słaboĞci i zewnĊtrzne zagroĪenia. Analiza relacji pomiĊdzy
wszystkimi sferami Īycia pozwala na okreĞlenie podstawowych mechanizmów rozwoju
gminy, identyfikacjĊ stanu obecnego oraz szans i zagroĪeĔ rozwoju, ponadto wskazuje
załoĪenia rozwoju miasta i gminy, cele oraz zadania.
Posiadanie strategii rozwoju – opracowanej we współpracy z mieszkaĔcami Miasta i
Gminy Dobiegniew – umoĪliwia władzom samorządowym racjonalne działanie w długim,
dziesiĊcioletnim,
okresie czasu. Tworzenie wizji rozwoju jest waĪnym elementem w
integracji z Unią Europejską, a korzystanie z funduszy unijnych jest niemoĪliwe bez
umiejĊtnoĞci planowania perspektywicznego.
Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Dobiegniew to przemyĞlany plan działaĔ, którego
nadrzĊdnym celem jest oĪywienie gospodarcze, prowadzące do powstania nowych miejsc
pracy oraz aktywizacja społecznoĞci samorządowej.
Prace nad dokumentem zainicjowane zostały juĪ na początku 2007 roku wraz z
przystąpieniem do opracowania Strategii Rozwoju i Turystyki dla Krainy Podgrzybka (szerzej
pkt. 2.9.7.). Samorząd gminny uznał wówczas, Īe róĪnorodnoĞü struktur zewnĊtrznych , w
jakich funkcjonuje Gmina powinien stanowiü dodatkowy atrybut, a przygotowywane przez te
podmioty dokumenty strategiczne i planistyczne powinny słuĪyü jako podstawa dla Strategii
Gminnej i podnosiü tym samym jakoĞü opracowania.
Ostateczna wersja dokumentu
przygotowana została przez pracowników UrzĊdu Miejskiego w Dobiegniewie, przy czym
analiza oraz wnioski dotyczące zwiĊkszenia potencjału turystycznego Gminy przygotowane
zostały we współpracy z Katedrą Turystyki Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.
4
2.
Diagnoza obecnego stanu gminy
2.1. Ogólna charakterystyka Miasta i Gminy
2.1.1. Informacje ogólne
Gmina Dobiegniew jest jedną z 83 gmin województwa lubuskiego. PołoĪona jest na
północno-wschodnim skraju województwa w powiecie strzelecko-drezdeneckim. Skrajne
połoĪenie gminy jest powodem duĪych odległoĞci od miast pełniących waĪne funkcje w
regionie: Gorzów Wlkp. – ok. 50 km, Zielona Góra – ok. 170 km. W skład gminy wchodzi
miasto Dobiegniew i 13 sołectw (ChomĊtowo, Głusko, Grąsy, Lubiewko, Ługi, MierzĊcin,
Osiek, Ostrowiec, Rolewice, Sarbinowo, Słonów, Słowin, Wołogoszcz). Siedzibą
administracyjną gminy jest miasto Dobiegniew.
LudnoĞü miasta i gminy liczy 7 175 mieszkaĔców (stan na 07.12.2007r.). Dobiegniew to
gmina graniczna województwa lubuskiego: graniczy z województwami wielkopolskim i
zachodniopomorskim. Sąsiadami Dobiegniewa są gminy: na północy Bierzwnik i Drawno, na
wschodzie Człopa i KrzyĪ Wlkp., na południu Drezdenko, a na zachodzie Strzelce Kraj.
Miasto i Gmina Dobiegniew zajmuje obszar 35 127 ha, w tym miasto 569 ha /dane z
Wydziału Geodezji, Kartografii i Katastru Starostwa Powiatowego w Strzelcach Kraj. na
14.12.2007 roku/.
5
Gmina ma korzystne połoĪenie komunikacyjne. Przez obszar gminy przebiegają:
- droga krajowa 22 Kostrzyn nad Odrą – GdaĔsk; jest to najkrótsza droga z Berlina do
Królewca,
- droga wojewódzka 160 SuchaĔ – MiĊdzychód; droga ta łączy Dobiegniew z Poznaniem i
Szczecinem.
Miasto i gminĊ przecina takĪe uczĊszczana linia kolejowa Szczecin – PoznaĔ, a dalej do
Warszawy, Wrocławia, Krakowa.
2.1.2. Rys historyczny
Pierwsze ludy koczownicze pojawiły siĊ w dorzeczu Drawy i Noteci ok. 9 tys. lat
p.n.e. w epoce paleolitu, co potwierdzają dokonane znaleziska m.in. w miejscowoĞci
Moczele, a takĪe w okolicach RadĊcina. Liczniejsze Ğlady bytowania ludzi pochodzą z epoki
neolitu (6 tys. lat p.n.e.). Tereny bogate w lasy i jeziora zapewniały obfitoĞü zwierzyny, co
sprzyjało zakładaniu osad.
Najstarszą formą osadniczą był gród, którego połoĪenie nie zostało dotychczas
zlokalizowane. Pod jego zapewne opieką rozwinĊła siĊ osada targowa, która dała początek
6
dzisiejszemu miastu. Nazwa jego pochodzi od imienia właĞciciela lub załoĪyciela miasta. W
1250 r. ksiąĪĊ wielkopolski Przemysł I nadał Dobiegniew cysterkom z OwiĔsk pod
Poznaniem. Około 1296 r. został opanowany przez margrabiów brandenburskich i włączony
do tzw. Nowej Marchii. Pomimo tego cysterki owiĔskie zachowały pewną zwierzchnoĞü nad
miastem aĪ po wiek XV. Data lokacji nie jest znana. Prawdopodobnie prawa miejskie
otrzymał w 1298 r. Do 1313 r. została przesiedlona na przedmieĞcia ludnoĞü polska. W XIV
w. miasto otoczone zostało murami obronnymi. W latach 1402—1454 znalazło siĊ
przejĞciowo w posiadaniu KrzyĪaków. Dobiegniew leĪał na waĪnym szlaku handlowym
Szczecin — Drezdenko — PoznaĔ oraz przy drodze do Kostrzyna, toteĪ znany był jako
miasto handlowe. ĩywe stosunki pod tym wzglĊdem łączyły go z Wielkopolską. Kupcy
dobiegniewscy byli do 1660 r. zwolnieni z polskiego cła granicznego. Po wojnie 30-letniej do
Dobiegniewa napłynĊło wielu polskich osadników. Miasto kilkakrotnie niszczone było
poĪarami. Nie rozwinĊło siĊ nigdy pod wzglĊdem przemysłowym. Połączenia kolejowe, uzyskane ze Stargardem SzczeciĔskim w 1847 r. i z KrzyĪem w 1849 r., nie poprawiły sytuacji
gospodarczej. Wykorzystano jedynie połoĪenie nad jeziorem; miasto miało charakter
letniskowy
W czasie II wojny Ğwiatowej w Dobiegniewie znajdował siĊ obóz jeniecki Oflag IIC
Woldenberg dla polskich oficerów i Īołnierzy (głównie z kampanii wrzeĞniowej).
Dobiegniew wyzwolony został 29 stycznia 1945 roku przez wojska radzieckie. Wynikiem
działaĔ wojennych było miasto zniszczone w 85%. Z jego zabytkowej budowy zachował siĊ
tylko koĞciół gotycki i fragmenty murów obronnych.
7
2.2. ĝrodowisko geograficzno-przyrodnicze
2.2.1. PołoĪenie geograficzne
Obszar Gminy Dobiegniew połoĪony jest w obrĊbie prowincji NiĪ ĝrodkowoeuropejski,
regionie Pojezierze Południowopomorskie. Zachodnia czĊĞü gminy naleĪy do podregionu
Pojezierze Dobiegniewskie, wschodnia natomiast do podregionu Równina Drawska.
Podregiony Pojezierze Dobiegniewskie (590 km2) oraz Równina Drawska (1155 km2)
graniczą od zachodu z Równiną Gorzowską, Pojezierzem ChoszczeĔskim oraz Pojezierzem
IĔskim, od wschodu z Pojezierzem Wałeckim, od północy z Pojezierzem Drawskim natomiast
od południa z Kotliną Gorzowską. WspółrzĊdne geograficzne obszaru gminy: 15º36’-16º00’
długoĞci geograficznej wschodniej oraz 52º54’-53º07’ szerokoĞci geograficznej północnej.
Samo miasto Dobiegniew zlokalizowane jest nad południowo-zachodnim brzegiem jeziora
Wielgie, po zachodniej stronie rzeki MierzĊckiej Strugi, bĊdącej prawym dopływem Drawy,
na wysokoĞci 50-70 m n.p.m.
2.2.2. Budowa geologiczna
Teren Gminy Dobiegniew znajduje siĊ na pograniczu niecki szczeciĔskiej i
antyklinorium kujawsko-pomorskiego. Na całej powierzchni wystĊpują głównie piaski i
Īwiry, z których zbudowane są rozległe równiny sandrowe (wschodnia i północna czĊĞü
gminy). W okolicy miasta Dobiegniew wystĊpują gliny zwałowe, piaski oraz iły. W rejonie
miejscowoĞci Słonów znajdują siĊ niewielkie połacie piasków, Īwirów i głazów moren
czołowych natomiast nieopodal Słowina i RadĊcina eluwia glin zwałowych. W dnach dolin
rzecznych, rynien jeziornych i w obniĪeniach bezodpływowych zalegają piaski i Īwiry,
namuły, osady organiczne i torfy.
2.2.3. RzeĨba terenu
Gmina leĪy w strefie przylegającej od południa do głównego pasma moren
pomorskich i jest strefą kontrastów krajobrazowych. W rzeĨbie terenu wystĊpują czĊste
przejĞcia pomiĊdzy płaskimi, monotonnymi równinami sandrowymi do form bardziej
urozmaiconych o wiĊkszych wysokoĞciach wzglĊdnych.
8
RzeĨba terenu gminy
Krajobraz terenu gminy na północy i wschodzie (Równina Drawska) tworzą rozległe płaskie
powierzchnie. WysokoĞci bezwzglĊdne oscylują w granicach 70-80 m n.p.m., przeciĊtne
deniwelacje osiągają kilka metrów. WiĊksze deniwelacje (kilkanaĞcie metrów) wystĊpują w
okolicach dolin rzecznych oraz rynien jeziornych. Urozmaicenie rzeĨby Równiny Drawskiej
stanowią terasy zalewowe rzek Drawy i Płocicznem oraz ich dopływów.
CzĊĞü zachodnia i południowa gminy (Pojezierze Dobiegniewskie) jest nieco bardziej
urozmaicona. Jest to wysoczyzna morenowa falista. Od jeziora Wielgie do południowego
brzegu jeziora RadĊciĔskiego rozciąga siĊ strefa pagórków. Deniwelacje osiągają od 5 do 30
m. W czĊĞci południowej i południowo-wschodniej wystĊpują ciągi moren czołowych i
odosobnione pagórki morenowe, które osiągają niekiedy wysokoĞü 100 m n.p.m. Na północ i
zachód od Dobiegniewa spotkaü moĪna wały ozów. W obrĊbie wysoczyzn morenowych
wystĊpują liczne zagłĊbienia terenu wypełnione jeziorami znacznie podnoszącymi walory
krajobrazowe.
2.2.4. Klimat
Klimat Gminy Dobiegniew charakteryzuje siĊ przejĞciowymi warunkami; objĊty jest
wpływami Oceanu Atlantyckiego, jak równieĪ kontynentu europejskiego. RóĪnice
klimatyczne pomiĊdzy naturalnymi regionami wynikają z ukształtowania powierzchni,
9
obecnoĞci cieków wodnych i zbiorników, głĊbokoĞci wód gruntowych i podłoĪa.
ZróĪnicowanie klimatu północnej czĊĞci województwa lubuskiego warunkowane jest
połoĪeniem na północy i południu pasm wyniesieĔ Pojezierza Pomorskiego i Pojezierza
Wielkopolskiego, pomiĊdzy którymi rozciąga siĊ rozległa pradolina - Kotlina Gorzowska.
Gmina Dobiegniew to znaczne obszary leĞne. Pogoda wewnątrz kompleksów leĞnych bywa
odmienna niĪ na obrzeĪach. Wiosną i latem czĊste są lokalne deszcze i burze obejmujące
jedynie czĊĞü terenu. Pokrywa ĞnieĪna zalega dłuĪej w lesie niĪ poza nim, a warstwa lodu na
jeziorach w mroĨne dni moĪe osiągaü metr gruboĞci. W miesiącach maj i wrzesieĔ typowa
jest stała, ciepła pogoda. Wiosną i latem słoneczna pogoda moĪe okazaü siĊ jednak
niekorzystna dla turystów, ze wzglĊdu na niską wilgotnoĞü Ğciółki, a tym samym duĪe
zagroĪenie poĪarowe – moĪe byü wówczas wprowadzony zakaz wstĊpu do lasów.
2.2.5. Wody
2.2.5.1. Jeziora
Jedną z głównych cech stanowiących o atrakcyjnoĞci turystycznej Gminy Dobiegniew
są liczne jeziora. Znajduje siĊ ich tutaj ok. 100 o powierzchni ponad 1 ha, skupionych głównie
w północnej i południowo-zachodniej czĊĞci gminy. Do najpiĊkniejszych i najwiĊkszych
jezior zaliczyü naleĪy: Osiek (powierzchnia 500 ha), Ostrowieckie (powierzchnia 385 ha),
RadĊcino (powierzchnia 179 ha), Wielgie (powierzchnia 147 ha) i Wołogoszcz DuĪy
(powierzchnia 105 ha).
Jezioro Ostrowiecke
10
WiĊkszoĞü jezior posiada dobrą klasĊ czystoĞci wód. Są to zbiorniki o bogatej roĞlinnoĞci
podwodnej, obfitujące w wiele gatunków ryb.
2.2.5.2. Rzeki
Gmina Dobiegniew nie ma zbyt bogatej sieci rzek, ale te, które wystĊpują
charakteryzują siĊ wysokimi walorami krajobrazowymi. Przoduje tutaj rzeka Drawa, mająca
charakter malowniczego górskiego potoku. Drugą główną rzeką jest Płociczna. Obie rzeki
przepływają przez liczne jeziora, odznaczają siĊ stosunkowo stabilnym stanem wód, a przede
wszystkim charakteryzują siĊ duĪą zmiennoĞcią krajobrazu i zróĪnicowaniem cech koryta
rzecznego na poszczególnych odcinkach ich biegu. W miejscach o duĪym spadku tereny nurt
jest wartki i kamieniste lub Īwirowate dno. Na innych płaskich obszarach płyną wolno i
spokojnie, a dno jest piaszczyste lub muliste. NajczĊstsze są jednak ĞródleĞne odcinki o
Ğrednim spadku i piaszczystym dnie, płynące w głĊboko wciĊtych dolinach. Obie rzeki mają
wysoką klasĊ czystoĞci wód.
MierzĊcka Struga to prawobrzeĪny dopływ Drawy. Łączy ona jeziora Osiek i Wielgie z
Drawą, stanowiąc czĊĞü projektu turystyczno-rekreacyjnego „Lubuskie Mazury”.
Rzeka Drawa
11