Prowadzący: Dr Marcin Leźnicki Zakład Bioetyki i Filozofii Moralności IF UMK Toruń ul. Fosa Staromiejska 1a 87-100 Toruń Kontakt: e-mail: [email protected] tel. [+48] (056) 611-36-60 dyżur: środa, godz. 11.30-13.00, s. 322; Bioetyka – aksjologia medycyny – etyka środowiskowa (ekoetyka) Seminarium licencjackie 2009/2010 Cele przedmiotu (efekty kształcenia i nabyte kompetencje): 1. Rodzaj zajęć: Ćwiczenia/konwersatorium; 2. Liczba godzin: 120 godzin (łącznie) = 3x30 (3 semestry); 3. Metody oceny/sposób zaliczenia: Wymagane min. 85% obecność na zajęciach, (aktywna) dyskusja na zajęciach, referaty przygotowywane przez uczestników seminarium licencjackiego, końcowa praca zaliczeniowa; 4. Wymagania wstępne: ogólna wiedza z zakresu historii współczesnej nauki, filozofii, etyki i aksjologii + „mile widziane” rudymenty wiedzy z zakresu biologii ogólnej; 5. Cele przedmiotu: a. zapoznanie studentów z pojęciem, przedmiotem, genezą i strukturą bioetyki w ramach „szerszej” myśli filozoficznej i społeczno-politycznej; b. prezentacja historycznych uwarunkowań powstania bioetyki; ukazanie definicji oraz typologii bioetyk/i, jak również ukazanie korelacji na linii etyka – bioetyka, ze wskazaniem zasadniczych podobieństw i różnic pomiędzy powyższymi; c. zaprezentowanie wybranych problemów, z którymi mierzy się współczesna bioetyka na tle (współ-konstytuujących ją) nauk ścisłych i stosowanych – zarys zagadnienia (m. in. kwestia sztucznego zapłodnienia In Vitro, problem klonowania reprodukcyjnego, zagadnienie GMO, transplantologia, problematyka suicydologiczna i tanatologiczna); d. omówienie przykładowych teorii etyczno-filozoficznych w bioetyce, takich jak: ekocentryzm, antropocentryzm, biocentryzm, subiektywizm, obiektywizm, relatywizm, utylitaryzm, personalizm, kontraktalizm, […], itp.; e. ukazanie istoty, jak też znaczenia/roli bioetyki, w wymiarze teoretycznym i praktycznym - na wybranych przykładach; f. prezentacja bazowych „zasad bioetycznych” – m. in. Bauchamp, Childress, Engelhardt; g. dyskusja nad sytuującą się u podłoża bioetyki aksjologią medycyny; h. w ramach drugiego bloku tematycznego, omówienie podstawowych problemów i zagadnień dyskutowanych w ramach etyki środowiskowej (m. in. problem ekologii głębokiej i problematyki rozwoju zrównoważonego) 6. Efekty kształcenia/nabyte kompetencje: a. b. c. d. e. f. znajomość nomenklatury etyczno-filozoficznej i umiejętne jej zastosowania w procesie wnioskowania, wyjaśnienia i ocenie wybranych problemów bioetycznych; umiejętność właściwego rozpoznania i użycia argumentacji charakterystycznej dla danej teorii etyczno-filozoficznej w aktywnej dyskusji bioetycznej; znajomość przedmiotu bioetyki (szeroko pojmowanej), jak też genezy jej powstania, w aspekcie etycznym, prawnym i społecznym; umiejętność wskazania korelacji, występujących pomiędzy naukami współtworzących bioetykę, tj. na linii biologia-prawo-filozofia (etyka); umiejętność łączenia wiedzy zgromadzonej na zajęciach z zakresu bioetyki z wiedzą zdobytą na innych zajęciach; umiejętność rozpoznania z możliwością wyjaśnienia kluczowych problemów, z którymi zmaga się ekoetyka (etyka środowiskowa); Treści merytoryczne przedmiotu (wybrane): 1. Wprowadzenie do bioetyki a. narodziny, geneza, rozwój i charakterystyka bioetyk/i; b. omówienie przykładowych teorii etyczno-filozoficznych w bioetyce, takich jak, na przykład: ekocentryzm, antropocentryzm, biocentryzm, subiektywizm, obiektywizm, relatywizm, utylitaryzm, personalizm, kontraktalizm, itp. c. prezentacja wiodących/bazowych „zasad bioetycznych”, autorstwa m. in. Bauchampa, Childressa i Engelhardta - jako tła aksjologicznego dla dyskursu bioetycznego, (na przykładzie takich wartości, jak autonomia, odpowiedzialność, sprawiedliwości, ryzyko, czy też zaufanie); 2. Bioetyka a biogeneza życia – próba implementacji kategorii bioetycznych do wyjaśnienia problemów, które implikuje dynamiczny rozwój m. in. genetyki, embriologii i medycyny reprodukcyjnej (m. in. badania nad GMO – próba argumentacji „za” i „przeciw”); a. Value of life vs Santcity of life – spór o wartość życia ludzkiego; b. Human Liberation vs Animal Liberation – spór o naturę ludzką; 3. Bioetyka a bioterapia – próba użycia kategorii bioetycznych do wyjaśnienia problemów, które rodzi dynamiczny rozwój m. in. technologii transplantacyjnych; 4. Bioetyka a tanatologia – próba użycia kategorii bioetycznych do eksplikacji, takich zagadnień, jak np.: eutanazja (czynna i bierna), samobójstwo (wspomagane, nie-wspomagane), tj. problemów natury suicydologicznej; 5. Kodeksy etyczne a biojurysprudencja (w ramach szerszej dyskusji nad biopolityką); Spis zalecanych lektur: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Beauchamp L., Childress J.F., Zasady etyki medycznej, Warszawa 1995; Bioetyka personalistyczna, red. Tadeusz Biesaga, Kraków 2006; Bioetyka polska, red. T. Biesaga, Kraków 2004; Bołoz W., Bioetyka i prawa człowieka, Warszawa 2007; Bołoz W., Życie w ludzkich rękach: podstawowe zagadnienia bioetyczne, Warszawa 1997; Chyrowicz B., Bioetyka i ryzyko: argument "równi pochyłej" w dyskusji wokół osiągnięć współczesnej genetyki, Lublin 2002; Gillon R., Etyka lekarska: problemy filozoficzne, Warszawa 1997; Kurkowski J. L., Medycyna: bioetyka i polityka, Bielsko-Biała 2002; Narodziny i śmierć. Bioetyka kulturowa wobec stanów granicznych życia ludzkiego, red. M. Gałuszko i K. Szewczyk, Warszawa-Łódź 2002; Singer P., Etyka praktyczna, Warszawa 2003; Singer P., O życiu i śmierci. Upadek etyki tradycyjnej, Warszawa 1994; Ślipko T., Granice życia. Dylematy współczesnej bioetyki, Kraków 1994; Tokarczyk, R. A., Prawa narodzin, życia i śmierci: etyczne problemy współczesności, Lublin 1988; Tulibacki W., Etyka i nauki biologiczne, Olsztyn 1994; Lista lektur jest listą proponowaną i może ulec drobnej korekcie, z możliwością jej stopniowego poszerzenia, m. in. w zależności od zainteresowań badawczych uczestników seminarium licencjackiego, czy też dyskutowanego tematu na zajęciach;