normalizacja i Zarządzanie jakością w logistyce
advertisement
NORMALIZACJA I ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ W LOGISTYCE Początki normalizacji Normalizacja towarzyszy rozwojowi cywilizacji od tysięcy lat. Jej ślady można znaleźć w kodeksach praw czy zasadach budownictwa. • Kodeks Hammurabiego babiloński zbiór praw zredagowany i spisany w XVIII w. p.n.e. • Księga Umarłych zawierająca zasady budowania egipskich piramid. • Około 1200 r. p.n.e. za panowania Ramzesa III w Egipcie wprowadzono listy towarowe zawierające wymagania stawiane towarom. • Wprowadzenie jednolitych walut narodowych stanowi przejaw normalizacji. Etapy rozwoju normalizacji • • • • Rozwój normalizacji na świecie przechodził dotychczas przez cztery etapy: normalizację zakładową, branżową, państwową, międzynarodową. Etapy rozwoju normalizacji – normalizacja zakładowa W XIX wieku w krajach rozwiniętych gospodarczo, nastąpiło ujednolicanie i dopasowywanie przez przedsiębiorstwa przemysłowe wymiarów produkowanych wyrobów, zmniejszanie zbędnej różnorodności (zastosowanie standardowych, wymiennych części produktów sprawiło, że procesy produkcyjne uległy uproszczeniu i automatyzacji, zmniejszone zostały wymagania kwalifikacyjne dla pracowników, a sprzedaż mogła być wykonywana przez pośredników). Etapy rozwoju normalizacji – normalizacja branżowa W II połowie XIX w. dostrzeżono potrzebę ujednolicania parametrów produktów pomiędzy producentami, co zapoczątkowało etap normalizacji branżowej. Specjalizacja przedsiębiorstw w produkcji określonych wyrobów spowodowała, że zauważono konieczność standaryzacji tych części produktów, które mogły być łączone z wyrobami innych producentów (rozwój giełd towarowych). Dalszym krokiem było powstawanie norm zawierających definicje, terminy, oznaczenia i symbole powszechnie stosowane. Etapy rozwoju normalizacji – normalizacja państwowa Niedobór wykwalifikowanych pracowników, szybki rozwój przemysłu oraz rosnący popyt w początkach XX wieku spowodował konieczność powstania uregulowań krajowych. Pierwsze organizacje normalizacyjne powstały w początkach XX wieku. • W 1901 roku powstał jako pierwszy organ normalizacyjny Komitet Normalizacji Mechaniki, przekształcony w 1918 roku w Brytyjską Organizację Normalizacyjną (BSI). • Niemiecki Komitet Normalizacyjny w 1917 r. (obecnie DIN) • Komitet Normalizacyjny w Stanach Zjednoczonych w 1918 r. Etapy rozwoju normalizacji – normalizacja państwowa • Początki polskiej normalizacji sięgają wieków średnich (np. przyjęcie jednolitych jednostek miar soli w żupach solnych przez Kazimierza Wielkiego oraz znormalizowanie wymiarów cegieł przez Zygmunta Augusta). Podstawy współczesnej normalizacji stworzyły giełdy towarowe. • Pierwsze przesłanki normalizacji krajowej miały miejsce w początkach dwudziestolecia międzywojennego w dziedzinie energetyki w Ustawie Elektrycznej z dn. 21 marca 1922 r. (Dz.U. z 1935 r., nr 17, poz.98). • W dniu 2 lipca 1923 r. został powołany Komitet Techniczny, który został następnie przekształcony w Polski Komitet Normalizacyjny. Etapy rozwoju normalizacji – normalizacja międzynarodowa • Pierwszą międzynarodową organizacją normalizacyjną była IEC (International Electrotechnical Commision) – Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna powołana w 1904 roku w związku z szybkim rozwojem przemysłu elektrotechnicznego. Jej zadania dotyczyły wówczas ujednolicania parametrów wytwarzanej energii elektrycznej, jak i wyrobów z niej korzystających. Obecnie IEC realizuje swoje działania w ścisłej współpracy z ISO. Etapy rozwoju normalizacji – normalizacja międzynarodowa • Organizacje normalizacyjne, wobec rozwoju współpracy międzynarodowej, powołały w roku 1926 w Szwajcarii Międzynarodową Federację Krajowych Jednostek Normalizacyjnych, której rolą była przede wszystkim wymiana informacji. Jej działanie zostało przerwane przez wybuch II wojny światowej, a w roku 1942 zawieszono działalność Federacji. Etapy rozwoju normalizacji – normalizacja międzynarodowa • Na bazie tej organizacji z inicjatywy Komitetu Koordynacyjnego Norm ONZ w roku 1947, po decyzji delegatów z 25 krajów zebranych na konferencji w Londynie, utworzono nową jednostkę, Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO), której zadaniem było tworzenie norm międzynarodowych, do których miały być dostosowywane normy krajowe. • Obecnie ISO zrzesza ponad 80 jednostek normalizacyjnych oraz przedstawicieli około 30 krajów nie posiadających własnego systemu normalizacyjnego. Normalizacja Normalizacja to działalność polegająca na analizowaniu wyrobów, usług i procesów w celu zapewnienia: • funkcjonalności i użyteczności, • zgodności (kompatybilności) i zamienności, • bezpieczeństwa użytkowania, • ograniczenia (zbędnej) różnorodności. Wyniki tych analiz podawane są do publicznej wiadomości pod postacią norm lub przepisów technicznych. Niektóre rozwiązania są traktowane jako faktyczne standardy (standard de facto) pomimo braku formalnych norm. Cele normalizacji Celem normalizacji jest zastosowanie w produkcji przemysłowej jednolitych wzorców, np. znormalizowanie niektórych wyrobów pod względem wymiarów i wykorzystywanych materiałów. Takie działania wpływają na obniżenie kosztów, umożliwiają masową produkcję, współpracę urządzeń różnych producentów i wymianę zużytych części oraz ułatwiają dokonywanie zamówień handlowych. Etapy normalizacji • klasyfikacja, czyli grupowanie według podobieństwa cech charakterystycznych dla produktu, • unifikacja, czyli ujednolicanie cech konstrukcyjnych i wymiarowych części maszyn w celu umożliwienia ich zamienności, • typizacja, czyli ujednolicenie konstrukcji w celu uproszczenia produkcji (i obniżenia kosztów) oraz ułatwienia eksploatacji. Działalnością normalizacyjną zajmują się agendy państwowe, grupy zainteresowania (na ogół tworzone z inicjatywy producentów), oraz niezależne organizacje międzynarodowe. Normalizacja Przedmiotem normalizacji może być wyrób, proces lub usługa, a więc zarówno dowolny materiał, składnik, wyposażenie, jak i procedura, metoda, system zarządzania lub obszar działalności. Wyróżnia się normalizację: • formalną (odbywa się na poziomie krajowym, regionalnym i międzynarodowym), • nieformalną (prowadzona przez branże, stowarzyszenia, urzędy). Normalizacja Do wiodących międzynarodowych organizacji normalizacyjnych zalicza się: • ISO Międzynarodową Organizację Normalizacyjną Skrót: isos – (grec.) równy, jednakowy, jednorodny • IEC Międzynarodową Organizację Normalizacyjną Elektrotechniczną • ITU Międzynarodową Unię Telekomunikacyjną Normalizacja Do europejskich organów normalizacyjnych zalicza się: • Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN) • Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki (CENELEC) • Europejski Instytut Norm telekomunikacyjnych (ETSI) Normalizacja Krajową jednostką normalizacyjną w Polsce jest Polski Komitet Normalizacyjny (PKN). Do zadań PKN należy m. in.: 1. określanie stanów i kierunków normalizacji, 2. organizowanie i nadzorowanie działań związanych z opracowaniem i rozpowszechnianiem Polskich Norm i innych dokumentów normalizacyjnych, 3. zatwierdzanie i wycofywanie Polskich Norm i innych dokumentów normalizacyjnych, Normalizacja 4. reprezentowanie Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych i regionalnych organizacjach normalizacyjnych, 4. organizowanie i prowadzenie działalności szkoleniowej, wydawniczej, promocyjnej i informacyjnej dotyczącej normalizacji, 4. opiniowanie projektów aktów prawnych związanych z normalizacją. Polska będąc członkiem CEN, jest zobowiązana do nadania normie europejskiej statusu normy krajowej bez wprowadzenia jakichkolwiek zmian. Normalizacja nieformalna - przykłady • Branża technologii informacyjnych i komunikacyjnych ITC • Branża rolno-spożywcza Global Food Safety Intiative (GFSI) • GLOBALGAP certyfikacja produktów rolniczych realizowana przez ponad 100 niezależnych organizacji Normalizacja nieformalna - przykłady • BRC Global Standards dotyczący certyfikacji w zakresie produkcji, pakowania, magazynowania i sprzedaży bezpiecznej żywności i wyrobów konsumenckich. • International Social and Environmental Accreditation and Labelling Alliance – normy odnoszące się do aspektów społecznych i środowiskowych, ekoetykietowania zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi. Pojęcie jakości definiowane przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną ISO Jakość to „stopień, w jakim zbiór inherentnych właściwości spełnia wymagania”. Przy czym dodaje się, że termin „jakość” można stosować z takimi przymiotnikami, jak: niska, dobra, doskonała, oraz że sformułowanie „inherentny” jako przeciwny do „przypisany”, oznacza tkwiący w istocie czegoś, szczególnie jako stała właściwość. Systemy zarządzania jakością - geneza • 1946r. W Londynie zostaje utworzona przez 25 państw, Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna ISO. Oficjalnie powstała 23 lutego 1947 r. Systemy zarządzania jakością – najnowsza edycja czterech podstawowych norm ISO serii 9000 • ISO 9000:2005 Systemy zarządzania jakością. Podstawy i terminologia, • ISO 9001:2008 Systemy zarządzania jakością. Wymagania. • ISO 9004:2009 Zarządzanie mające na celu osiąganie trwałego sukcesu organizacji – Podejście poprzez zarządzanie jakością. • ISO 19011:2002 Wytyczne dotyczące audytowania systemów zarządzania jakością i/lub zarządzania środowiskowego. Systemy zarządzania jakością – znaczenie norm ISO serii 9000 • Obecnie na całym świecie systemy zarządzania jakością oparte na wymaganiach zawartych w normie ISO 9001 są najczęściej stosowane w praktyce gospodarczej zarówno przez organizacje produkcyjne jak i usługowe, państwowe oraz prywatne we wszystkich sektorach gospodarki. • Na koniec 2008 r. na całym świecie wydano ponad 982 tys. certyfikatów ISO 9000 w 176 krajach (w Polsce 11 tys. przedsiębiorstw). Systemy zarządzania jakością – znaczenie norm ISO serii 9000 • Firmy lotnicze, zbrojeniowe, elektrotechniczne, komputerowe, współpracują wyłącznie z dostawcami mającymi certyfikat ISO. W upowszechnieniu tych norm uczestniczą również firmy ubezpieczeniowe, które poprzez system rabatów w taryfach składek oraz wymagań zawartych w ogólnych warunkach ubezpieczeń promują przedsiębiorstwa mające certyfikat. Systemy zarządzania jakością – motywy wprowadzenia norm ISO 9001 • wejście do sieci dostawców znanych producentów, • wzrost wiarygodności producenta lub dostawcy, • racjonalizacja elementów zarządzania i organizacji pracy, • ograniczenie strat wynikających z niedopasowania wyrobu lub usługi do wymagań rynku, • obniżenie kosztów braków wewnętrznych i napraw gwarancyjnych, • wzrost konkurencyjności wyrobu lub usługi na rynkach zagranicznych. Systemy zarządzania jakością Należy pamiętać, że: Normy serii ISO 9000 nie są normami technicznymi opisującymi parametry techniczne, jakie powinien spełniać produkt lub usługa. Normy te opisują jedynie zasady zarządzania przedsiębiorstwem mogące pomóc w zapewnieniu odpowiedniej jakości produktu lub usługi. To rodzina norm w zakresie dobrej praktyki zarządzania. Systemy zarządzania jakością Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna ISO nie przeprowadza procedury certyfikacyjnej swoich norm, nie wystawia certyfikatów i nie kontroluje procesu wydawania certyfikatów przez inne organizacje. Ważne: • Należy rozróżniać wymagania dotyczące systemów zarządzania jakością i wymagania dotyczące wyrobów. • W normie ISO 9001 nie ma wymagań dotyczących wyrobów. Mogą one być wskazane przez klientów, organizację przewidującą wymagania klientów lub zawarte w stosownych przepisach. ISO 9001 Systemy zarządzania jakością. Wymagania Struktura normy: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Zakres normy. Normy powołane. Terminy i definicje. System Zarządzania jakością. Odpowiedzialność kierownictwa. Zarządzanie zasobami. Realizacja wyrobu. Pomiary, analiza, doskonalenie. ISO 9004 Zarządzanie mające na celu osiąganie trwałego sukcesu organizacji. Podejście poprzez zarządzanie jakością • Nowa trzecia edycja ISO 9004 zawiera opis modelu systemu zarządzania jakością, którego podstawą jest proces. • ISO 9004:2009 unieważnia i zastępuje ISO 9004:2000 • Najistotniejszą zmianą w strukturze normy jest to, że jej zasadniczą część otwiera omówienie wytycznych dotyczących zarządzania organizacją nakierowaną na osiąganie trwałego sukcesu, a nie wytycznych dotyczących budowy systemy zarządzania jakością ISO 9004 Zarządzanie mające na celu osiąganie trwałego sukcesu organizacji. Podejście poprzez zarządzanie jakością • Trwały sukces – sprawność organizacji w osiądaniu celów na dłuższą metę (Klauzula 3.1). • Środowisko organizacji – połączenie zewnętrznych i wewnętrznych czynników i warunków, które mogą wpływać na osiąganie celów organizacji i jej postępowanie wobec zainteresowanych stron (Klauzula 3.2). ISO 9004 Zarządzanie mające na celu osiąganie trwałego sukcesu organizacji. Podejście poprzez zarządzanie jakością • • • • • • Norma oprócz wstępu składa się z następujących części: Zarządzanie dla trwałego sukcesu organizacji. Strategia i polityka. Zarządzanie zasobami. Zarządzanie procesem. Monitorowanie, pomiary, analiza i przegląd. Doskonalenie, innowacje i wiedza. ISO 9004 Zarządzanie mające na celu osiąganie trwałego sukcesu organizacji. Podejście poprzez zarządzanie jakością Wytyczne zawarte w normie promują wykorzystanie samooceny jako ważnego narzędzia umożliwiającego organizacjom: • porównanie osiąganego poziomu dojrzałości, na którą składa się: przywództwo, strategia, system zarządzania, zasoby i procesy, • identyfikację słabych i mocnych stron, • określenie możliwości działań doskonalących lub innowacji. Rozszerzony model systemu zarządzania jakością, którego podstawą jest proces, zawierający elementy zarówno ISO 9001, jak i ISO 9004 SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO W ORGANIZACJI Geneza zarządzania środowiskowego w organizacji • • • • Systemowe podejście do zarządzania środowiskowego jest zintegrowane z ogólnym systemem zarządzania organizacją. Do najważniejszych koncepcji idei formalnego, normatywnego systemu zarządzania środowiskowego zaliczyć należy: Koncepcję rozwoju zrównoważonego, Audyty środowiskowe oraz wymagania prawne w zakresie ochrony środowiska, Filozofię kompleksowego zarządzania jakością, Systemy zarządzania jakością zgodne z wymaganiami normy ISO 9001. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO W ORGANIZACJI Geneza zarządzania środowiskowego w organizacji. System zarządzania środowiskowego – to część systemu zarządzania organizacji, wykorzystywana do opracowania i wdrożenia jej polityki środowiskowej i zarządzania jej aspektami środowiskowymi. System zarządzania jest zbiorem wzajemnie powiązanych elementów wykorzystywanych do ustanowienia polityki i celów oraz osiągania tych celów. Obejmuje on strukturę organizacyjną, planowanie, odpowiedzialność, praktyki, procedury, procesy i zasoby [Definicja wg ISO 14001]. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO W ORGANIZACJI Rodzina norm serii ISO 14000 Seria norm dotyczących zarządzania środowiskowego składa się z norm systemowych i narzędziowych • Normy systemowe (ISO 14001 i ISO 14004) opierają się na realizacji polityki środowiskowej przedsiębiorstwa oraz wynikających z niej celów i zadań środowiskowych • Normy narzędziowe (ISO 14040, ISO 14030, ISO 14020, ISO 14011 itd.) wspomagają organizację w realizacji polityki środowiskowej, celów oraz zadań środowiskowych SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO W ORGANIZACJI Rodzina norm serii ISO 14000 • • • • • • Przesłanki wdrażania systemu środowiskowego: Troska o środowisko, Przyjęta strategia rozwoju przedsiębiorstwa, Założenie rozwoju posiadanego systemu zarządzania jakością wg normy ISO 9001, Wpływ zainteresowanych stron na działalność przedsiębiorstwa, Możliwość zwiększenia eksportu produktów przedsiębiorstwa, Doskonalenie efektów działalności środowiskowej, plany zwiększenia udziału w rynku. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO W ORGANIZACJI Rodzina norm serii ISO 14000 • • • • • • Korzyści wynikające z systemowego podejścia do zarządzania środowiskowego: Zmiana świadomości środowiskowej pracowników pobudzająca odpowiedzialność na wszystkich poziomach organizacji, Zapewnienie zgodności wymaganiami prawnymi i innymi, Poprawę sterowania operacyjnego i procedur w zakresie działań środowiskowych, Redukcję emisji do powietrza, wycieków i wytwarzanych odpadów, Poprawę wewnętrznej komunikacji i współpracy z partnerami, Ciągłe doskonalenie systemu zarządzania środowiskowego wynikające z celów, zadań, programów, okresowych audytów oraz przeglądu i zarządzania. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO W ORGANIZACJI Rodzina norm serii ISO 14000 Wdrażając system zarządzania środowiskowego, przedsiębiorstwo musi zidentyfikować wszystkie potencjalne zagrożenia środowiskowe związane z jego działalnością, jak również przygotować się w odpowiedni sposób na wypadek wystąpienia tych zagrożeń. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO W ORGANIZACJI Rodzina norm serii ISO 14000 Korzyści (efekty) ekologiczne bardzo często idą w parze z efektami ekonomicznymi, głównie za sprawą rozwijanego systemu prawnego ochrony środowiska w Polsce. Przestaje być opłacalne uiszczanie kar i bardzo wysokich opłat oraz pozostawianie nierozwiązanych problemów zanieczyszczenia środowiska przez zakłady czy inne organizacje. Dodatkowo coraz częściej do głosu dochodzi opinia publiczna, a więc można tutaj mówić o efektach socjologicznych. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO W ORGANIZACJI Rodzina norm serii ISO 14000 • • • • Posiadanie systemu zarządzania środowiskowego może wpływać na ograniczenie kosztów poprzez: Poprawę skuteczności i efektywności bieżących procesów (zmniejszenie zużycia surowców, energii i ilości odpadów oraz odpowiednie utrzymanie maszyn i urządzeń). Projektowanie wyrobów i usług w sposób pozwalający ograniczyć zużycie zasobów naturalnych oraz negatywny wpływ na środowisko, bez pogorszenia ich jakości. Odpowiednie zagospodarowanie odpadów w całym cyklu produkcyjnym (recykling i inne formy gospodarczego wykorzystania odpadów). Odpowiednie przygotowanie procesów magazynowania, pakowania i logistyki. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO WEDŁUG NORMY ISO 14001 – wymagania ogólne systemu zarządzania środowiskowego Doskonaląc system zarządzania środowiskowego organizacja powinna zwrócić szczególną uwagę na: • Zobowiązanie do ciągłego doskonalenia. • Zobowiązanie do zgodności z obowiązującym ustawodawstwem dotyczącym ochrony środowiska. • Zapobieganie zanieczyszczeniom. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO WEDŁUG NORMY ISO 14001 – wymagania ogólne systemu zarządzania środowiskowego • • • • Ciągłe doskonalenie systemu zarządzania środowiskowego może być osiągane poprzez: Realizację ustalonych celów i zadań środowiskowych wyrażonych przy pomocy wskaźników mających na celu ocenę efektów działalności środowiskowej. Wyznaczenie nowych, ambitnych celów i zadań środowiskowych. Poprawę funkcjonowania systemu lub jego elementów poprzez eliminowanie problemów i niezgodności środowiskowych, identyfikowanie przyczyn niezgodności oraz podejmowanie odpowiednich działań korygujących i zapobiegawczych. Wprowadzanie innowacji mających na celu usprawnianie działań w kierunku osiągania efektów środowiskowych. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO WEDŁUG NORMY ISO 14001 – wymagania ogólne systemu zarządzania środowiskowego Wymagania zawarte w ISO 14001 mają charakter uniwersalny, co oznacza, że norma może być stosowana przez każdą jednostkę organizacyjną, np. zakład produkcyjny, handlowy, urząd miejski czy wojewódzki, szkoły, instytuty, firmy transportowe, przedsiębiorstwa wodociągów i kanalizacji, energetyki cieplnej, składowiska odpadów, oczyszczalnie ścieków. Z chwilą podjęcia decyzji przez najwyższe kierownictwo o wdrażaniu systemu zarządzania środowiskowego wg normy ISO 14001 jej przepisy stają się obowiązujące. Ważne jest też, że norma oparta jest na systemach wspieranych przez udokumentowane procedury. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO WEDŁUG NORMY ISO 14001 – polityka środowiskowa Polityka środowiskowa jest opracowaną przez przedsiębiorstwo deklaracją zamierzeń i zasad związanych z całością prowadzonej działalności stanowiącą ramy działań podejmowanych przez jednostkę, a także umożliwiającą określenie celów i zadań środowiskowych. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO WEDŁUG NORMY ISO 14001 – cele, zadania oraz programy środowiskowe Cel środowiskowy definiowany jest jako ogólny cel środowiskowy, spójny z polityką środowiskową, który organizacja ustala sobie do osiągnięcia. Zadanie środowiskowe to szczegółowe wymaganie dotyczące efektów działalności, mające zastosowanie do organizacji albo jej części, wynikające z celów środowiskowych, które należy określić oraz zrealizować aby osiągnąć te cele. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO WEDŁUG NORMY ISO 14001 – cele, zadania oraz programy środowiskowe • • • • • W procesie wyznaczania celów i zadań należy wziąć pod uwagę następujące elementy: Wymagania prawne i inne, do których organizacja się zobowiązała, Znaczące aspekty środowiskowe, Opcje technologiczne, Wymagania finansowe, operacyjne i biznesowe, Punkt widzenia zainteresowanych stron. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO WEDŁUG NORMY ISO 14001 – cele, zadania oraz programy środowiskowe • • • • • • Opracowanie realistycznych celów środowiskowych jest jednym z najtrudniejszych elementów normy ISO 14001. Cele środowiskowe mogą obejmować zobowiązania do: Zredukowania odpadów i zmniejszenia wyczerpywania zasobów, Zredukowania lub wyeliminowania uwolnień zanieczyszczeń do środowiska, Takiego projektowania wyrobów, aby zminimalizować ich wpływ na środowisko podczas produkcji, użytkowania i likwidacji, Nadzorowania wpływu źródeł surowców na środowisko, Minimalizowania wszystkich znaczących niekorzystnych wpływów nowych rozwiązań na środowisko, Promowania świadomości środowiskowej wśród społeczeństwa. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO WEDŁUG NORMY ISO 14001 – ocena funkcjonowania Systemu Zarządzania Środowiskowego Narzędziem służącym ocenie SZŚ jest audyt. Audyt to systematyczny, niezależny i udokumentowany proces uzyskiwania dowodów z audytu, oraz ich obiektywnej oceny w celu określenia stopnia spełnienia kryteriów audytu SZŚ ustalonych przez organizację. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO WEDŁUG NORMY ISO 14001 – ocena funkcjonowania Systemu Zarządzania Środowiskowego Audyty wewnętrzne powinny być wykonywane okresowo w celu: • Stwierdzenia, czy system zarządzania środowiskowego jest zgodny z zaplanowanymi działaniami z zarządzaniem środowiskowym. • Ustalenia, czy system ten jest właściwie wdrożony i utrzymywany. • Dostarczenia kierownictwu przedsiębiorstwa informacji dotyczących systemu zarządzania środowiskowego stanowiących wynik audytu. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO WEDŁUG NORMY ISO 14001 – przegląd zarządzania • • • • • • • • Przegląd zarządzania przeprowadzany jest w odpowiednich odstępach czasu, w celu zapewnienia ciągłej przydatności i skuteczności SZŚ. Powinien obejmować: Wyniki audytów wewnętrznych i ocen zgodności z wymaganiami prawnymi i innymi, Komunikację z zewnętrznymi stronami zainteresowanymi, w tym skargi, Efekty działalności środowiskowej organizacji Stopień osiągnięcia celów i zadań Status działań korygujących i zapobiegawczych, Działania podjęte w następstwie wcześniejszych przeglądów zarządzania, Zmieniające się okoliczności, w tym zmiany wymagań prawnych i innych, związanych z jej aspektami środowiskowymi, Zalecenia dotyczące doskonalenia Narzędzia zarządzania środowiskowego – struktura norm ISO serii 14000 w zarządzaniu środowiskowym Narzędzia dotyczące oceny Zasady audytowania ISO 19011 Efekty działalności środowiskowej ISO 14031 Ocena środowiskowa miejsc i organizacji ISO 14015 Narzędzia związane z produktem SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO Specyfikacje ISO 14001 Wytyczne ISO 14004 Terminy i definicje ISO 14001 Komunikacja zagadnień środowiskowych ISO 14063 Ocena cyklu życia wyrobu ISO serii 14040 Etykietowanie środowiskowe ISO serii 14020 Projektowanie pod kątem środowiska ISO 14062 Narzędzia zarządzania środowiskowego – audyty systemu zarządzania środowiskowego • Audyty wewnętrzne (pierwszej strony) – są przeprowadzane przez samą organizację lub w jej imieniu dla potrzeb przeglądu zarządzania oraz do innych celów wewnętrznych i mogą stanowić dla organizacji podstawę do zadeklarowania przez nią zgodności z wymaganiami oraz wskazania możliwości do doskonalenia w danym obszarze. Często są one traktowane jako narzędzie, które umożliwia zbadanie, czy system zarządzania środowiskowego jest zgodny z wcześniej zaplanowanymi założeniami. Narzędzia zarządzania środowiskowego – audyty systemu zarządzania środowiskowego • Audyty zewnętrzne natomiast obejmują audyty strony drugiej lub audyty strony trzeciej. Audyty strony drugiej są przeprowadzane przez strony zainteresowane działalnością środowiskową organizacji, do których należą m.in. klienci, lub przez inne osoby występujące w imieniu klientów. Audyty strony trzeciej są przeprowadzane przez niezależne organizacje zewnętrzne, do których należą jednostki certyfikujące lub weryfikujące zgodność z wymaganiami danej normy, np. ISO 14001. Wytyczne w zakresie prowadzonych audytów trzeciej strony zawarte są w normie ISO 19011. Narzędzia zarządzania środowiskowego – ocena efektów działalności środowiskowej • Efekty działalności środowiskowej to wyniki zarządzania przez organizację jej aspektami środowiskowymi. (Definicja ISO 14001) • Ocena efektów działań środowiskowych to proces ułatwiający decyzje w obszarze zarządzania efektami działalności środowiskowej organizacji poprzez wybór wskaźników, gromadzenie i analizę danych, ocenę informacji w odniesieniu do kryteriów efektów działalności środowiskowej, raportowanie i komunikowanie oraz przeglądanie i doskonalenie tego procesu (norma ISO 14031) Narzędzia zarządzania środowiskowego – projektowanie wyrobu pod kątem środowiska Według ISO Guide 64 WEJŚCIE WYJŚCIE Wyroby gotowe Energia Zanieczyszczenia Odpady Materiały Emisje Zrzuty do wody
