PMP

1)
Prawo międzynarodowe i jego specyfika
Normy prawa międzynarodowego mają w większości charakter ius dispositivum czyli norm względnie
obowiązujących. Oznacza to, że na swój użytek dwa państwa lub grupa państw mogą umówić się odmiennie.
Istnieje wąska grupa norm bezwzględnie wiążących (imperatywnych, peremptoryjnych) nazywanych normami
ius cogens, z którymi inne normy prawa międzynarodowego nie mogą być sprzeczne.
Pozostałe cechy prawa międzynarodowego:
Brak centralnego (nadrzędnego) ustawodawcy i rządu. Same podmioty prawa międzynarodowego (przede
wszystkim państwa) tworzą normy prawne, które je wiążą. Podstawą obowiązywania prawa międzynarodowego
jest zgoda państw.
Brak obowiązkowego sądownictwa międzynarodowego (aby sąd międzynarodowy lub arbitraż mógł sprawę
rozstrzygać potrzebna jest na to zgoda stron sporu).
Brak zorganizowanego aparatu przymusu.
2) Czy prawo międzynarodowe jest prawem
Prawo międzynarodowe (dla odróżnienia od prawa prywatnego międzynarodowego zwane też prawem
międzynarodowym publicznym) – jedna z gałęzi prawa, obejmująca zespół norm prawnych regulujących
stosunki między państwami, organizacjami międzynarodowymi, a także innymi podmiotami prawa
międzynarodowego. Jedna z najstarszych dziedzin prawa, znana i rozwijana już w okresie starożytności. Za
"konstytucję" współczesnej społeczności międzynarodowej i najważniejszy dokument prawa międzynarodowego
uważa się Kartę Narodów Zjednoczonych powołującą do życia ONZ i proklamującą szereg zasad na których
opierają się prawo międzynarodowe i stosunki międzynarodowe. Zobowiązania wynikające z Karty Narodów
Zjednoczonych (np. zakaz agresji, zakaz grożenia użyciem siły, zakaz mieszania się w sprawy wewnętrzne
innych państw, nakaz pokojowego rozwiązywania sporów) mają pierwszeństwo przed innymi zobowiązaniami
państw członkowskich ONZ.
Znaczenie prawa międzynarodowego we współczesnym świecie znacznie wzrasta. Relacje wewnątrz
społeczności międzynarodowej są coraz intensywniejsze, współpraca bezpośrednia między państwami oraz
współpraca poprzez organizacje międzynarodowe obejmuje kolejne dziedziny, przez co pojawiają się nowe
regulacje prawne. Z prawa międzynarodowego wyrastają kolejne szczególne porządki prawne: prawo Unii
Europejskiej, prawo WTO.
Część norm prawa międzynarodowego może być stosowana (powoływana) bezpośrednio w prawie krajowym
(wewnętrznym), w tym przed sądami i organami administracyjnymi. Tak jest również w polskim systemie
prawnym, na podstawie art. 87 ust. 1 Konstytucji RP ratyfikowane umowy międzynarodowe są źródłami prawa
w Polsce.
3) Prawo międzynarodowe i krajowe
Prawo europejskie nie zajmuje się wszystkimi dziedzinami. Wiele kwestii w zakresie prawa cywilnego, karnego
czy administracyjnego jest rozstrzyganych przez prawa krajowe państw należących do wspólnoty. Sprawa
rozgraniczenia nadrzędności prawa wspólnotowego nad krajowym nie została zapisana w żadnym z
dokumentów założycielskich stanowiących źródła prawa europejskiego, a została rozstrzygnięta dopiero
postanowieniem Trybunału Sprawiedliwości. Orzeczenia Trybunału wskazywały, że państwa członkowskie
Wspólnoty powinny realizować prawo wspólnotowe. Interpretacja ta oznacza, że w dziedzinach regulowanych
przez prawo wspólnotowe prawo krajowe powinno zostać do niego dostosowane. Dotyczy to również prawa
konstytucyjnego.
4) Źródła i podmioty prawa międzynarodowego
ŹRÓDŁA
Prawo międzynarodowe ma własne źródła prawa, inne niż prawo krajowego (konstytucja, ustawa,
rozporządzenie). Tradycyjnie należą do nich:
- umowa międzynarodowa, obecnie podstawowe źródło prawa międzynarodowego. Największa liczba norm
powstaje poprzez zawieranie umów międzynarodowych.
- zwyczaj międzynarodowy, kiedyś podstawowe źródło prawa międzynarodowego, tworzone poprzez
jednolitą praktykę państw, które w podobnych sytuacjach zachowywały się podobnie. Z czasem taka praktyka
nabierała charakteru prawnie wiążącego (opinio iuris), państwa jej przestrzegały w przekonaniu, że tego wymaga
od nich prawo.
- Do tych dwu podstawowych źródeł prawa międzynarodowego dodaje się czasem ogólne zasady prawa, choć
w doktrynie obecnie przyjmuje się, że są one raczej częścią prawa międzynarodowego a nie jego odrębnym
źródłem. Zostały one jednak wymienione jako jedna z podstaw wyrokowania w statucie Stałego Trybunału
Sprawiedliwości Międzynarodowej, a później także Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości
- Do źródeł prawa międzynarodowego od połowy XX wieku zalicza się także wiążące, prawotwórcze uchwały
organizacji międzynarodowych.
Niektórzy autorzy do źródeł prawa międzynarodowego zaliczają także akty jednostronne państw (notyfikacja,
zastrzeżenie, uznanie).
Prawo międzynarodowe cechuje brak hierarchii źródeł prawa, która jest charakterystyczna dla prawa krajowego
(konstytucja jest nadrzędna nad ustawami, te z kolei mają pierwszeństwo przez rozporządzeniami). Umowa
międzynarodowa może zmienić zwyczaj, ale także (choć znacznie rzadziej) zwyczaj międzynarodowy może
zmienić umowę międzynarodową.
PODMIOTY
Definicja podmiotu prawa międzynarodowego nie została unormowana przez akty prawa międzynarodowego,
toteż rozpatrywana jest jedynie w sferze doktrynalnej. Zwraca się uwagę na dwa elementy:


zdolność prawną (prawnomiędzynarodową), rozumianą jako możliwość posiadania praw i
obowiązków międzynarodowych,
zdolność do czynności prawnych (prawnomiędzynarodowych), rozumianą jako możliwość
nabywania praw i zaciągania zobowiązań międzynarodowych poprzez własne działanie.
Podmioty prawa międzynarodowego posiadają następujące atrybuty:
ius tractatuum (ius contrahendi) – zdolność zawierania umów międzynarodowych. W ramach ius tractatuum
upatruje się także zdolności uczestniczenia w organizacjach międzynarodowych, jako że tworzone są one
właśnie na mocy umów międzynarodowych,
ius legationis – zdolność uczestniczenia w stosunkach dyplomatycznych, czyli przyjmowania (legacja bierna)
i wysyłania (legacja czynna) przedstawicieli dyplomatycznych innych podmiotów,
ius standi – zdolność występowania z roszczeniami, ale też odpowiedzialność wobec prawa
międzynarodowego.
Podmioty prawa międzynarodowego można podzielić na:
pierwotne, będące podmiotami przez sam fakt istnienia oraz wtórne (pochodne), których podmiotowość
wynika z uznania ich przez podmioty pierwotne;
pełne, posiadające wszelkie możliwe kompetencje prawnomiędzynarodowe i niepełne, których zakres
podmiotowości ograniczony jest do określonych czynności;
suwerenne, podejmujące decyzje całkowicie samodzielnie i niezależnie oraz niesuwerenne, których decyzja
zależy przynajmniej częściowo od innych podmiotów.
Podmioty:
Państwa, suwerenne podmioty bezterytorialne, org. mdznar., partyzanci i strony walczące, narody, osoby
fizyczne i prawne