prognoza cen rynkowych podstawowych produktów rolno
advertisement
PROGNOZA CEN RYNKOWYCH PODSTAWOWYCH PRODUKTÓW ROLNO-ŻYWNOŚCIOWYCH W Agencji Rynku Rolnego 11 stycznia 2017 r. odbyło się kolejne posiedzenie Zespołu Ekspertów ds. Prognozowania Cen Podstawowych Produktów Rolniczych, powołanego przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego. Celem spotkania było zaktualizowanie prognozy cen rynkowych podstawowych produktów rolniczych do czerwca 2017 r. W opracowaniu zaprezentowano prognozy cen: skupu: zbóż, trzody chlewnej, bydła i kurcząt brojlerów, mleka, zbytu: odtłuszczonego mleka w proszku i masła, na tle przewidywanych czynników podażowo-popytowych wpływających na ich poziom. 2017.02.10 Rynek zbóż 1. RYNEK ZBÓŻ Sytuacja cenowa Bardzo dobre zbiory na półkuli północnej w 2016 r. skutkowały spadkiem światowych cen zbóż w okresie żniw. W czwartym kwartale 2016 r., z uwagi na sezonowe zmniejszenie podaży oraz utrzymujący się popyt na zboża, zwłaszcza ze strony krajów Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu, przy jednocześnie dużej konkurencji krajów WNP, ceny zbóż w Europie Zachodniej nieco wzrosły. Również w Polsce ceny zbóż wykazywały tendencję wzrostową, ale były niższe niż przed rokiem. W grudniu 2016 r. (według danych GUS) za krajową pszenicę w skupie przeciętnie uzyskiwano 639 zł/t, o 6% mniej niż przed rokiem. Średnia cena jęczmienia wynosiła 595 zł/t, w tym jęczmienia paszowego – 560 zł/t. Ceny te były niższe niż przed rokiem odpowiednio o 5% i 7%. Za żyto przeciętnie płacono 543 zł/t, o 1,5% mniej. Przy dobrych krajowych zbiorach kukurydzy, średnia cena tego zboża w grudniu 2016 r. była o 14% niższa niż przed rokiem i wyniosła 558 zł/t. CENY SKUPU PSZENICY [zł/t] 800 800 MRiRW 750 750 prognoza 700 700 650 650 600 600 GUS Pszenica ogółem wg GUS VI 2017 III 2017 XII 2016 IX 2016 VI 2016 III 2016 XII 2015 IX 2015 VI 2015 550 III 2015 550 Pszenica konsumpcyjna wg MRiRW Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS, MRiRW i prognozy Zespołu Ekspertów. W styczniu 2017 r. przeciętne ceny zbóż na rynku unijnym były o 2–4% wyższe niż w grudniu 2016 r., ale nieco niższe niż przed rokiem. Za pszenicę konsumpcyjną płacono średnio 157 EUR/t, a za jęczmień paszowy – 148 EUR/t, tj. mniej niż rok wcześniej o 2%. W tym czasie przeciętna cena kukurydzy, tak jak przed rokiem, 2 Rynek zbóż wynosiła 158 EUR/t1. W Polsce ceny zbóż wyrażone w walucie unijnej, w porównaniu z notowanymi w grudniu 2016 r., wzrosły o 4–6%. Krajowa cena pszenicy konsumpcyjnej w styczniu 2017 r. była wyższa niż na Słowacji, na Węgrzech i w Czechach (o 10–18%), ale niższa niż w Niemczech i we Francji (o 10%). Również jęczmień paszowy i kukurydza były tańsze niż w Niemczech i we Francji, ale droższe niż u naszych południowych sąsiadów2. CENY SKUPU ŻYTA [zł/t] 700 700 prognoza GUS 450 III 2016 VI 2017 450 III 2017 500 XII 2016 500 IX 2016 550 VI 2016 550 XII 2015 600 IX 2015 600 VI 2015 650 III 2015 650 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów. Czynniki wpływające na poziom cen: – światowe zapasy i produkcja3 W sezonie 2016/2017 światowe zbiory zbóż będą prawdopodobnie rekordowe (według prognozy USDA o 5% większe niż w sezonie 2015/2016) i wyniosą 2,08 mld ton. Globalne zbiory pszenicy w roku gospodarczym 2016/2017 mogą wynieść 752,7 mln ton wobec 735,5 mln ton w roku gospodarczym 2015/2016. Wzrost zbiorów nastąpi przede wszystkim w Federacji Rosyjskiej, Australii, USA, Kanadzie i Argentynie. 1 Średnie ceny w UE według obliczeń ARR na podstawie tygodniowych danych Komisji Europejskiej. Relacje cen obliczone przez analityków ARR na podstawie średnich cen tygodniowych – dla Polski według ZSRIR MRiRW, a dla pozostałych krajów według Komisji Europejskiej. 3 Zapasy, produkcja oraz zużycie zbóż (bez ryżu) na świecie, w WNP i w UE według United States Department of Agriculture (USDA) – Grain: World Markets and Trade, FAS USDA, styczeń 2017 r. 2 3 Rynek zbóż Spośród głównych światowych producentów pszenicy, największy spadek w sezonie 2016/2017 odnotowano w Unii Europejskiej. Prognozy USDA wskazują, że produkcja zbóż paszowych w roku gospodarczym 2016/2017 wzrośnie o 6%, do blisko 1 328 mln ton. Wzrost przewidywany jest dla wszystkich rodzajów zbóż z wyjątkiem jęczmienia. Produkcja kukurydzy, która jest najważniejszym zbożem paszowym, wzrośnie o 8%, do 1 038 mln ton. Zbiory kukurydzy zwiększą się m.in. u jej największych producentów i eksporterów (USA, Brazylia, Argentyna i Ukraina). Produkcja zbóż na poziomie 2,08 mld ton, przy światowym zużyciu prognozowanym na 2,06 mld ton (o 5% wyższym niż w poprzednim roku gospodarczym) spowoduje zwiększenie globalnych zapasów zboża do 507 mln ton, o 4% w porównaniu z poprzednim rokiem gospodarczym. Zbiory zbóż w krajach WNP zostały oszacowane na 223 mln ton, o 11% powyżej zbiorów z 2015 r. W WNP, pomimo przewidywanego wzrostu zużycia do 137 mln ton, nadwyżka z bieżącej produkcji będzie stanowiła blisko 40% zbiorów. Największy wzrost produkcji pszenicy w tym ugrupowaniu w porównaniu z sezonem 2015/2016 odnotowano w Federacji Rosyjskiej (o blisko 12 mln ton). Według USDA zbiory pszenicy w Rosji były rekordowo dobre i wyniosły 72,5 mln ton wobec 61 mln ton zebranych w roku gospodarczym 2015/2016 (wzrost produkcji o 19%). W tej sytuacji eksport zbóż (a zwłaszcza pszenicy) z krajów WNP może się znacząco zwiększyć i będzie stanowił dużą konkurencję dla eksportu ziarna z UE. Zbiory zbóż w UE oszacowano na 297 mln ton, o 5% poniżej zbiorów z 2015 r. Znacząco obniżyły się zbiory pszenicy, które przez USDA szacowane są na 144,3 mln ton wobec 160,0 mln ton w sezonie 2015/2016 (spadek o 10%). Zbiory zbóż paszowych ukształtowały się na poziomie 152 mln ton, nieznacznie (o 0,4%) wyższym niż rok wcześniej. Zbiory kukurydzy, żyta i owsa były o 3–4% większe, natomiast jęczmienia i mieszanek zbożowych o 3% mniejsze. Unijne zbiory zbóż w sezonie 2016/2017 będą o 7 mln ton większe od przewidywanego zużycia. Ocenia się, że mniejsze niż przed rokiem zasoby zbóż (w wyniku mniejszej produkcji i o 10% mniejszych niż w sezonie 2015/2016 zapasów początkowych) oraz duża konkurencja na rynkach zagranicznych przyczynią się do ograniczenia eksportu ziarna z UE. W okresie od lipca 2016 r. do stycznia 2017 r. z UE wyeksportowano 22,3 mln ton zbóż, o 17% mniej niż przed rokiem. Zmniejszeniu ulegną tak4 Rynek zbóż że zapasy, które na koniec sezonu mogą wynieść 22 mln ton wobec 29 mln ton rok wcześniej. – produkcja krajowa W Polsce w 2016 r. zbiory zbóż ogółem wyniosły 30,1 mln ton4 i były o 7,5% większe od zbiorów w 2015 r. Wzrost zbiorów wynikał ze zwiększenia powierzchni uprawy (o 0,4%) oraz większych plonów (o 7%). Zbiory pszenicy oszacowano na 11 mln ton (w porównaniu z 2015 r. wzrost o 1%). Znaczny wzrost zbiorów odnotowano w przypadku jęczmienia, którego zebrano 3,6 mln ton (wzrost o 22%) oraz mieszanek zbożowych – 2,5 mln ton i żyta – 2,2 mln ton (wzrost po 11%). Mniej (o 6%) zebrano jedynie pszenżyta. Zbiory kukurydzy uprawianej na ziarno wyniosły 4,2 mln ton (wobec 3,2 mln ton przed rokiem). Biorąc pod uwagę małe zapasy na początku sezonu, ocenia się, że zasoby zbóż w kraju w sezonie 2016/2017 mogą być niewiele większe niż w sezonie poprzednim. Zgodnie z oceną przeprowadzoną przez GUS w listopadzie 2016 r. ogółem obszar zasiewów zbóż ozimych był nieco mniejszy niż przed rokiem i wyniósł 4,3 mln ha. Pszenicy ozimej zasiano ponad 1,9 mln ha, żyta – około 0,9 mln ha, pszenżyta ozimego – około 1,2 mln ha, jęczmienia ozimego – około 0,2 mln ha, a mieszanek zbożowych ozimych – około 0,1 mln ha. Uprawy ozime przed wejściem w stan zimowego spoczynku były w nieco lepszej kondycji niż w analogicznym okresie 2015 r. Najwyżej oceniono stan plantacji jęczmienia ozimego (na 3,7 stopnia kwalifikacyjnego), a najniżej – pszenicy ozimej i mieszanek zbożowych (na 3,5 stopnia kwalifikacyjnego). – zużycie krajowe5 Ocenia się, że do wzrostu popytu wewnętrznego na zboża przyczyni się przede wszystkim większa niż rok wcześniej produkcja żywca drobiowego oraz trzody chlewnej. W efekcie, w całym sezonie spasanie zbóż prawdopodobnie wzrośnie o 3% i według analityków ARR może wynieść 16,4 mln ton. Większa dostępność ziarna paszowego może skutkować wzrostem przemysłowego przerobu do 2,5 mln ton (z 2,1 mln ton w sezonie 2015/2016). Wykorzystanie ziarna do siewu, podobnie jak rok wcześniej, może wynieść 1,6 mln ton. Zużycie zbóż na cele konsumpcyjne prawdopodobnie ulegnie dalszemu niewielkiemu zmniejszeniu. Łączne krajowe 4 5 Dane GUS – Przedwynikowy szacunek głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych w 2016 r. Według szacunków analityków ARR na podstawie danych GUS. 5 Rynek zbóż zapotrzebowanie na zboże w sezonie 2016/2017 może wynieść 26,5 mln ton wobec 25,4 mln ton w poprzednim sezonie. – polski handel zagraniczny6 W pierwszej połowie sezonu 2016/2017, pomimo dużej konkurencji, eksport zbóż z Polski utrzymał się na wysokim poziomie. W okresie lipiec–grudzień 2016 r. z kraju wywieziono blisko 3,7 mln ton ziarna zbóż, o 35% więcej niż w analogicznym okresie sezonu 2015/2016. Najwięcej wywieziono pszenicy, która stanowiła 63% ogółu eksportu ziarna. Eksport pszenicy wyniósł 2,3 mln ton i był o 62% większy. Kukurydzy w tym czasie wywieziono 0,7 mln ton, o 81% więcej. Eksport pozostałych zbóż był zdecydowanie mniejszy. Żyta wyeksportowano 261 tys. ton, o 24% mniej, a jęczmienia 62 tys. ton, o 55% mniej. Zboże eksportowano przede wszystkim do Niemiec (1,5 mln ton, 42% eksportu ziarna), Arabii Saudyjskiej (779 tys. ton, 21%), Algierii (289 tys. ton, 8%). Eksport produktów pierwotnego przetwórstwa był o 1% większy niż przed rokiem, a produktów wysokoprzetworzonych – o 10% większy. Duża podaż zbóż na świecie i duża konkurencja na rynkach zagranicznych (głównie ze strony WNP) oraz wyczerpujące się zapasy mogą ograniczyć eksport zbóż z kraju w dalszej części sezonu. Przewiduje się, że w całym sezonie z kraju zostanie wywiezione około 4,7 mln ton ziarna zbóż i przetworów zbożowych (w ekwiwalencie ziarna), o 26% mniej niż rok wcześniej. Import ziarna zbóż do Polski w pierwszej połowie sezonu 2016/2017 był mniejszy niż przed rokiem. W okresie lipiec–grudzień 2016 r. do kraju przywieziono 0,6 mln ton ziarna zbóż wobec około 0,7 mln ton w analogicznym okresie sezonu 2015/2016. Znacząco zmniejszył się przywóz kukurydzy (o 79%, do 54 tys. ton). Zwiększył się natomiast m.in. przywóz pszenicy (o 59%, do 457 tys. ton), jęczmienia (o 58%, do 90 tys. ton) i żyta (2,6 razy, do 9 tys. ton). Ziarno zbóż było importowane głównie ze Słowacji (257 tys. ton, 40% importu ziarna), z Czech (213 tys. ton, 33%) i z Niemiec (51 tys. ton, 8%). Przywóz z krajów WNP stanowił 6% zaimportowanego ziarna i wyniósł 36 tys. ton. Z Ukrainy przywieziono jęczmień (19,1 tys. ton), sorgo (2,4 tys. ton), kukurydzę oraz proso (po ponad 2 tys. ton), a także pszenicę (1,5 tys. ton) i niewielkie ilości mozgi kanadyjskiej i owsa. Przywóz produktów zbożowych pierwotnego przetwórstwa w porównaniu z analogicznym okresem sezonu 2015/2016 był 6 Wyniki polskiego handlu zagranicznego zostały obliczone przez analityków ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. Obejmują wymianę z państwami UE i krajami trzecimi. 6 Rynek zbóż o 3% większy, a produktów wysokoprzetworzonych – o 2% większy. Import w drugiej połowie sezonu 2016/2017 może być mniejszy niż w tym samym okresie sezonu 2015/2016. Prognozuje się, że w całym sezonie 2016/2017 do kraju (w ekwiwalencie ziarna) może zostać przywiezione 1,9 mln ton ziarna zbóż i przetworów zbożowych, o 20% mniej niż w poprzednim sezonie. Biorąc pod uwagę prognozę zużycia oraz zmian wolumenu eksportu i importu, ocenia się, że zapasy zbóż na koniec sezonu 2016/2017 mogą nieco wzrosnąć, ale ich poziom nadal będzie relatywnie niski. Prognoza cen skupu zbóż do czerwca 2017 r. Ceny zbóż na świecie do końca sezonu 2016/2017 będą pod wpływem dużej podaży ziarna, zwłaszcza z Europy Wschodniej (Rosja i Ukraina). Ocenia się, że w miarę wyczerpywania się zapasów zbóż ich ceny będą wykazywały sezonowy wzrost. Na poziom cen w UE mogą mieć wpływ mniejsze niż w sezonie 2015/2016 zasoby zbóż. Ceny zbóż w Polsce będą się kształtowały przede wszystkim pod wpływem cen na rynku unijnym. W tej sytuacji przewiduje się, że krajowe ceny zbóż w pierwszej połowie 2017 r. mogą wykazywać powolny wzrost i na przednówku ceny pszenicy ogółem mogą być o 2,5% wyższe niż w tym samym okresie 2016 r., a pszenicy konsumpcyjnej i żyta – o 5% wyższe. Zespół Ekspertów ocenił, że w Polsce do czerwca 2017 r. ceny pszenicy i żyta mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie 1) 2) 2017 r. j.m. marzec czerwiec Pszenica ogółem1) zł/t 620–650 630–670 Pszenica konsumpcyjna2) zł/t 650–680 660–700 Żyto1) zł/t 530–560 550–590 Dotyczy średniej ważonej ceny danego rodzaju zboża zarówno konsumpcyjnego, jak i paszowego. Dotyczy średniej miesięcznej ceny pszenicy przeznaczonej na cele konsumpcyjne, notowanej w ramach Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW. 7 Rynek wieprzowiny 2. RYNEK WIEPRZOWINY Sytuacja cenowa Ożywienie popytu eksportowego i znaczny wzrost cen żywca wieprzowego na rynku unijnym w drugim i trzecim kwartale 2016 r. oraz mniej dynamiczny niż przed rokiem ich sezonowy spadek w czwartym kwartale ub.r. spowodowały, że ceny wieprzowiny utrzymują się na poziomie znacznie wyższym niż rok wcześniej. Według Komisji Europejskiej w grudniu 2016 r. świnie rzeźne klasy E kupowano przeciętnie po 153,09 EUR/100 kg masy poubojowej schłodzonej, o 21% drożej niż przed rokiem. Krajowa cena trzody chlewnej tej klasy wyrażona w walucie unijnej wynosiła 151,47 EUR/100 kg i była o 26,5% wyższa niż przed rokiem. U głównych unijnych producentów i eksporterów trzody chlewnej ceny żywca kształtowały się od 137,03 EUR/100 kg w Holandii (o 10% mniej niż w Polsce) i 140,43 EUR/100 kg w Hiszpanii (o 7% mniej) do 159,67 EUR/100 kg w Niemczech (o 5% więcej niż w Polsce)7. W styczniu 2017 r. ceny żywca w UE były nieco niższe niż w grudniu i w ostatnim tygodniu stycznia (23–29.01.2017 r.) wynosiły 151,60 EUR/100 kg. CENY SKUPU ŻYWCA WIEPRZOWEGO [zł/kg] 6,00 6,00 5,75 5,75 5,50 5,50 5,25 5,25 GUS 5,00 5,00 4,75 4,75 4,50 4,50 prognoza VI 2017 III 2017 XII 2016 III 2016 IX 2016 3,75 VI 2016 3,75 XII 2015 4,00 IX 2015 4,00 VI 2015 4,25 III 2015 4,25 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów. Podobne tendencje zmian cen notowano w Polsce, przy czym wzrost kursu złotego względem euro spowodował, że roczna dynamika wzrostu cen była większa niż 7 https://ec.europa.eu/agriculture/market-observatory/meat/pigmeat/statistics_en, data odczytu: 2.02.2017 r. 8 Rynek wieprzowiny w przypadku ceny wyrażonej w euro. W grudniu 2016 r. (według GUS) krajowa cena skupu żywca wieprzowego średnio wynosiła 5,03 zł/kg i była o 31% wyższa niż w ostatnim miesiącu 2015 r. W styczniu br. również na rynku krajowym ceny żywca wieprzowego uległy obniżeniu. W okresie 23–29.01.2017 r. (według danych ZSRIR MRiRW) zakłady mięsne kupowały żywiec wieprzowy przeciętnie po 4,93 zł/kg, o 18% drożej niż przed rokiem. Czynniki wpływające na poziom cen skupu: – pogłowie trzody chlewnej w Polsce W 2016 r. w wyniku wzrostu cen żywca wieprzowego i spadku cen zbóż relacje cen trzoda – pasze uległy poprawie. W grudniu 2016 r. relacje te w odniesieniu do targowiskowych cen jęczmienia kształtowały się jak 7,3:1 wobec 5,4:1 w grudniu 2015 r., a w przypadku żyta – jak 8,6:1 wobec 6,3:1 przed rokiem. Poprawa opłacalności chowu przyczyniła się do odwrócenia spadkowej tendencji w krajowym pogłowiu świń. Zgodnie z danymi GUS opublikowanymi w końcu stycznia br., w grudniu 2016 r. w Polsce było 11,1 mln sztuk trzody chlewnej, o 4,9% więcej niż przed rokiem. Wzrost liczebności nastąpił we wszystkich grupach produkcyjno-użytkowych, a największy dotyczył prosiąt do 20 kg (o 8,4%) i loch prośnych (o 8,2%)8. Warchlaków (o wadze 20–50 kg) było o 6,7% więcej, a tuczników – o 1,3% więcej. O zainteresowaniu rozwojem produkcji wieprzowiny może świadczyć również zwiększony import trzody chlewnej, który w okresie jedenastu miesięcy 2016 r. wyniósł 5,7 mln sztuk, o 13% więcej niż w analogicznym okresie 2015 r., w tym świń hodowlanych czystorasowych – 659 tys. sztuk, blisko trzykrotnie więcej niż przed rokiem. 8 Pogłowie świń według stanu w grudniu 2016 roku, opracowanie sygnalne GUS, 30.01.2017 r. 9 Rynek wieprzowiny Pogłowie trzody chlewnej w Polsce* (w mln sztuk) 20 18,4 18 1,76 16 17,4 1,69 18,7 18,8 1,85 1,83 17,6 1,63 14,2 1,31 mln sztuk 14 12 10,78 10 9,96 10,61 11,14 14,3 1,40 14,8 1,36 13,1 1,15 10,45 8,63 8 8,56 11,1 11,0 1,04 0,98 11,3 0,97 7,15 7,12 2,95 2,89 11,1 10,6 0,83 0,88 7,46 7,18 7,44 2,83 2,58 2,79 9,13 8,35 6 4 5,90 2 5,75 6,25 5,85 5,54 4,30 4,30 4,28 3,56 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Prosięta Warchlaki i tuczniki Trzoda chlewna na chów * stan na koniec roku Liczby umieszczone nad poszczególnymi słupkami dotyczą pogłowia trzody chlewnej ogółem. Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS. – produkcja żywca wieprzowego w Polsce, w UE i na świecie Szacuje się, że w całym 2016 r. w wyniku poprawy opłacalności chowu trzody chlewnej krajowa produkcja żywca wieprzowego mogła być nieco (o około 0,5%) większa niż w 2015 r. i wynieść 2,4 mln ton (1,8 mln ton mpc.9). Zmiany w krajowym pogłowiu trzody chlewnej w końcu 2016 r. wskazują na dalszy wzrost krajowej produkcji w 2017 r. Ocenia się, że w całym 2017 r. może ona być o około 3% większa i wynieść 2,4 mln ton (1,9 mln ton wbc.). Komisja Europejska prognozuje, że w 2017 r. unijna produkcja żywca wieprzowego będzie nieco (o 0,6%) mniejsza od uzyskanej w 2016 r.10 Według danych Departamentu Rolnictwa USA w 2017 r. światowa produkcja wieprzowiny może wynieść 111 mln ton i będzie o 3% większa niż w 2016 r. Do zwiększenia podaży wieprzowiny przyczyni się 4% wzrost produkcji u największego światowego producenta, tj. w Chinach (do 53,8 mln ton). Wzrost przewidywany jest również w USA (o 4%, do 11,7 mln ton), a także w Brazylii (o 3%, do 3,8 mln ton) i Rosji (o 5%, do 2,9 mln ton). W efekcie Chiny i Rosja ograniczą swój import, a większy 9 Mpc. – masa poubojowa ciepła. EU Agricultural Outlook. Prospects for the EU agricultural markets and income 2016–2026, European Commission, grudzień 2016 r. 10 10 Rynek wieprzowiny eksport konkurencyjnej cenowo wieprzowiny z USA i Brazylii częściowo zaspokoi rosnący popyt ze strony krajów azjatyckich, takich jak Korea Południowa, Filipiny i Singapur, co może wpłynąć ograniczająco na eksport produktów wieprzowych z UE11. – handel UE z krajami trzecimi W 2016 r. silny popyt ze strony krajów azjatyckich, w tym zwłaszcza Chin, przy dużej podaży wieprzowiny na rynku unijnym powodował, że eksport tego asortymentu z UE był znacznie większy niż w 2015 r. Według dostępnych danych KE od stycznia do listopada 2016 r. z UE wyeksportowano 3,8 mln ton produktów wieprzowych, o 25% więcej niż w tym samym okresie 2015 r.12 Na 2017 r. KE przewiduje zmniejszenie wolumenu eksportu o około 5%, co będzie wynikało m.in. z ograniczenia podaży wieprzowiny na rynku unijnym. Import produktów wieprzowych do Unii w okresie styczeń–listopad 2016 r. uległ obniżeniu o 3% w porównaniu z tym samym okresem 2015 r. i wyniósł 30 tys. ton. W 2017 r. będzie on również marginalny13. – polski handel zagraniczny Od stycznia do listopada 2016 r. z kraju wywieziono 635 tys. ton żywca, mięsa, tłuszczów i przetworów wieprzowych (w ekwiwalencie tusz)14, o 6% więcej niż w tym samym okresie 2015 r. Zwiększył się eksport mięsa (o 10%), przetworów (o 7%) i żywca (o 15 tys. sztuk), w tym zwłaszcza tuczników. Mniejszy był natomiast wywóz tłuszczów. W ocenie analityków ARR w całym 2016 r. eksport produktów wieprzowych mógł wynieść ponad 690 tys. ton, o 6% więcej niż w 2015 r. Prognozowany wzrost krajowej produkcji wieprzowiny w 2017 r. prawdopodobnie zostanie przeznaczony na eksport, który może być o około 5% większy niż w 2016 r. W okresie jedenastu miesięcy 2016 r. do Polski sprowadzono 765 tys. ton produktów wieprzowych (w ekwiwalencie tusz), o 0,5% mniej niż w tym samym okresie 2015 r. W całym 2016 r. import mógł wynieść ponad 830 tys. ton wobec 840 tys. ton w 2015 r. Na 2017 r. przewidywany jest spadek importu o 4%, do około 800 tys. ton. 11 Livestock and Poultry: World Markets and Trade, USDA FAS, październik 2016 r. Committee for the Common Organisation of the Agricultural Markets, 19 stycznia 2017 r. 13 EU Agricultural Outlook. Prospects for the EU agricultural markets and income 2016–2026, European Commission, grudzień 2016 r. 14 Wyniki polskiego handlu zagranicznego asortymentem wieprzowym dotyczą świń gatunków domowych i produktów z tych zwierząt, tj. wybranych towarów z pozycji CN: 0103, 0203, 0209 oraz 1601, 1602 i 0210. Wyniki te obejmują wymianę z państwami UE i krajami trzecimi. Ekwiwalent tusz został obliczony przez analityków ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. 12 11 Rynek wieprzowiny – krajowe spożycie W 2016 r. (według GUS) krajowe ceny detaliczne wieprzowiny były o 1,5% wyższe niż w 2015 r., ceny mięsa wołowego wzrosły o 0,5%, a konkurującego z wieprzowiną mięsa drobiowego – obniżyły się o 2,3%. IERiGŻ – PIB szacuje, że bilansowe spożycie wieprzowiny w 2016 r. mogło ulec zmniejszeniu o 1%, do 41 kg na mieszkańca15. W 2017 r., na skutek poprawy sytuacji ekonomicznej ludności, pomimo prognozowanego wzrostu cen wieprzowiny spadek spożycia tego mięsa może być niewielki. Prognoza cen skupu żywca wieprzowego do czerwca 2017 r. Przewiduje się, że w 2017 r., pomimo wzrostu krajowej produkcji, większy popyt eksportowy oraz prognozowany spadek produkcji w UE będą sprzyjały wzrostowi cen trzody chlewnej w Polsce w pierwszej połowie 2017 r. W efekcie w marcu br. krajowe ceny skupu trzody chlewnej mogą być o 19–26% wyższe niż przed rokiem, a w czerwcu o 6–14% wyższe niż tym samym miesiącu 2016 r. Uwzględniając wahania sezonowe, Zespół Ekspertów prognozuje, że do czerwca 2017 r. ceny skupu żywca wieprzowego mogą się kształtować następująco: 15 Wyszczególnienie j.m. Żywiec wieprzowy zł/kg 2017 r. marzec czerwiec 5,00–5,30 5,20–5,60 Rynek Mięsa – Stan i Perspektywy, nr 51 (październik 2016 r.), IERiGŻ – PIB, ARR, MRiRW. 12 Rynek wołowiny i cielęciny 3. RYNEK WOŁOWINY I CIELĘCINY Sytuacja cenowa W drugiej połowie 2016 r. przeciętne ceny zakupu żywca wołowego w UE wykazywały tendencję wzrostową, były jednak niższe niż przed rokiem. W grudniu 2016 r. w UE przeciętna cena zakupu bydła rzeźnego klasy R3 ukształtowała się na poziomie 373,59 EUR/100 kg masy poubojowej schłodzonej, o 2% wyższym niż w listopadzie, ale o 3% niższym niż przed rokiem. Ceny bydła były niższe niż rok wcześniej również u większości głównych unijnych producentów wołowiny. Największe spadki w odniesieniu do grudnia 2015 r. wystąpiły w Holandii (o 12%) i w Wielkiej Brytanii (o 11%). Wyższe niż przed rokiem (o 1%) ceny żywca wołowego odnotowano natomiast w Hiszpanii. W Polsce w grudniu 2016 r. cena bydła tej klasy wynosiła 315,45 EUR/100 kg masy poubojowej schłodzonej wobec 319,27 EUR/100 kg w grudniu 2015 r. W styczniu 2017 r. w UE średnie ceny zakupu żywca wołowego były względnie stabilne. W ostatnim tygodniu miesiąca (23–29.01.2017 r.) za żywiec wołowy przeciętnie płacono 373,12 EUR za 100 kg masy poubojowej schłodzonej. Był to poziom o 2% niższy niż przed rokiem. Cena polskiego bydła wyrażona w walucie unijnej ukształtowała się na poziomie 316,71 EUR/100 kg i była o 15% niższa niż średnio w UE oraz znacznie niższa niż u głównych unijnych producentów wołowiny, tj.: w Wielkiej Brytanii (o 25%), we Włoszech (o 22%), w Hiszpanii (o 18%), Irlandii (o 16%), Niemczech (o 15%) oraz we Francji (o 5%). CENY SKUPU ŻYWCA WOŁOWEGO [zł/kg] 7,00 7,00 GUS prognoza 6,70 6,70 5,20 III 2016 Bydło ogółem (bez cieląt) VI 2017 5,20 III 2017 5,50 XII 2016 5,50 IX 2016 5,80 VI 2016 5,80 XII 2015 6,10 IX 2015 6,10 VI 2015 6,40 III 2015 6,40 Młode bydło rzeźne Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów. 13 Rynek wołowiny i cielęciny Zmiany cen płaconych polskim producentom są powiązane ze zmianami cen w innych krajach UE i z kursem euro. W grudniu 2016 r. średnia cena skupu bydła ogółem w Polsce wzrosła w porównaniu z listopadem o około 5%, do 6,22 zł/kg, a młodego bydła – o 4%, do 6,54 zł/kg. W obu przypadkach poziom cen był o 1% wyższy od notowanego w grudniu 2015 r. Czynniki wpływające na poziom cen skupu: – pogłowie bydła oraz produkcja żywca wołowego W Polsce od akcesji do UE zwiększa się pogłowie bydła młodego (do 2 lat), a w drugiej połowie 2016 r. zahamowana została dotychczasowa spadkowa tendencja w pogłowiu bydła starszego (powyżej dwóch lat). Zgodnie z danymi GUS opublikowanymi w końcu stycznia br., w grudniu 2016 r. (według wstępnych danych GUS) pogłowie bydła ogółem liczyło 5 985 tys. sztuk i było o 3,9% większe niż przed rokiem. Najbardziej, o 6,9% w odniesieniu do analogicznego okresu 2015 r., wzrosło pogłowie bydła młodego w wieku 1–2 lat. Liczba cieląt wzrosła o 6,2%, a bydła w wieku powyżej 2 lat – o 0,6%, w tym krów – o 1,4%. Wzrost pogłowia cieląt i młodego bydła (w wieku 1–2 lat) oraz zwiększenie udziału tych grup w strukturze pogłowia ogółem (odpowiednio o 0,6 pkt proc. i o 0,8 pkt proc. w porównaniu z grudniem 2015 r.), wskazują na utrzymujące się zainteresowanie mięsnym kierunkiem chowu bydła16. Pogłowie bydła w Polsce* 6,0 6 5,3 5 0,28 5,2 0,29 5,4 0,28 5,3 0,31 mln szt. 4 2,86 2,78 2,80 2,68 5,4 0,27 2,74 5,6 0,31 2,77 5,6 0,30 2,68 5,6 0,31 2,64 5,5 0,32 5,5 5,6 5,7 0,34 0,37 0,36 2,57 2,47 2,44 2,40 1,37 1,44 1,41 1,45 5,8 0,31 2,30 0,30 2,33 3 1,05 1,10 1,23 1,26 0,93 1,03 1,19 0,91 0,99 1,32 1,22 1,21 1,31 1,26 1,34 1,39 1,42 1,39 1,36 1,39 2 1 1,53 1,62 1,64 1,72 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Cielęta Młode bydło Krowy ogółem Bydło pozostałe *stan na koniec roku Liczby umieszczone nad poszczególnymi słupkami dotyczą pogłowia bydła ogółem. Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS. 16 Pogłowie bydła i owiec według stanu w grudniu 2016 r., opracowanie sygnalne GUS, 30.01.2017 r. 14 Rynek wołowiny i cielęciny Na skutek wzrostu pogłowia bydła opasowego oraz wzmożonej redukcji krów w pierwszej połowie 2016 r. produkcja żywca wołowego w 2016 r. mogła wynieść niecałe 970 tys. ton (500 tys. ton mpc.), o około 5% więcej niż w 2015 r. Biorąc pod uwagę stan i strukturę pogłowia w końcu 2016 r., można przypuszczać, że w 2017 r. nastąpi dalszy wzrost produkcji wołowiny, lecz jego dynamika będzie mniejsza. Analitycy ARR prognozują, że w 2017 r. produkcja żywca wołowego może przekroczyć 980 tys. ton i będzie o około 1% większa niż w 2016 r. Unijna produkcja wołowiny w 2017 r. prawdopodobnie utrzyma się na poziomie zbliżonym do uzyskanego w 2016 r. i może wynieść około 7,9 mln ton17. Światowa produkcja wołowiny (według prognoz USDA) może być natomiast o 1% większa i wynieść 61,3 mln ton. Wzrost produkcji przewidywany jest m.in. w USA (o 4%, do 11,8 mln ton), Chinach (o 1%, do około 7 mln ton) i Indiach (o 2%, do 4,4 mln ton)18. – handel UE z krajami trzecimi Większa produkcja wołowiny w UE w 2016 r. była równoważona dużym eksportem, zarówno żywca, jak i mięsa, głównie do krajów regionu Morza Śródziemnego (m.in. Turcji i Izraela) oraz krajów Azji (m.in. Hongkongu, Filipin i Wietnamu). W okresie styczeń–listopad 2016 r. z UE wyeksportowano 635 tys. ton produktów wołowych i cielęcych (w ekwiwalencie tusz), o 17% więcej niż w tym samym okresie 2015 r. Najwięcej produktów wołowych i cielęcych wywieziono do Turcji (62 tys. ton, o 25% więcej niż przed rokiem), Hongkongu (53 tys. ton, o 30% więcej) i Libanu (43 tys. ton, o 6% mniej). W 2016 r. czwartym (pod względem wolumenu) odbiorcą unijnej wołowiny stał się Izrael, do którego wyeksportowano 37 tys. ton produktów wołowych i cielęcych, o 137% więcej niż w tym samym okresie 2015 r.19 Na 2017 r. KE przewiduje wzrost eksportu produktów wołowych (o około 3%), głównie do krajów Azji (m.in. Hongkongu, Chin, Filipin, Tajlandii i Korei Południowej)20. Import asortymentu wołowego i cielęcego do UE w ciągu jedenastu miesięcy 2016 r. wyniósł 310 tys. ton (w ekwiwalencie tusz) i był o 4% większy niż przed rokiem. Wołowinę do UE przywożono głównie od największych światowych eksporterów, tj. m.in. z Brazylii (42% wolumenu importu produktów wołowych i cielęcych), 17 EU Agricultural Outlook. Prospects for the EU agricultural markets and income 2016–2026, European Commission, grudzień 2016 r. 18 Livestock and Poultry: World Markets and Trade, USDA FAS, październik 2016 r. 19 Beef & Veal Market Situation, CMO Committee, 19 stycznia 2017 r. 20 EU Agricultural Outlook. Prospects for the EU agricultural markets and income 2016–2026, European Commission, grudzień 2016 r. 15 Rynek wołowiny i cielęciny Urugwaju (16,5%) i Argentyny (13%). Na 2017 r. KE prognozuje wzrost importu wołowiny o 3% w odniesieniu do 2016 r. – polski handel zagraniczny W okresie styczeń–listopad 2016 r. eksport żywca, mięsa oraz przetworów wołowych i cielęcych z Polski wyniósł 395 tys. ton (w ekwiwalencie tusz) i był o 3% mniejszy niż w analogicznym okresie 2015 r.21 Eksport mięsa zmniejszył się o 2,5%, przetworów – o 8%, a bydła – o 14%. Większość (87%) eksportowanego mięsa wołowego i cielęcego była kierowana do krajów Unii, przede wszystkim do Włoch (22%), Niemiec (15%) i Holandii (11%). Wśród krajów nienależących do UE głównymi importerami wołowiny z Polski były: Izrael, Bośnia i Hercegowina (po 3% udziału w wolumenie polskiego eksportu) oraz Turcja (2%). W odniesieniu do analogicznego okresu 2015 r. eksport mięsa do krajów UE był mniejszy o 5% (w tym do Włoch – o 3%, Niemiec – o 15%, Holandii – o 14% i Grecji – o 17%). Zwiększył się natomiast wywóz mięsa wołowego do krajów pozaunijnych (o 10%), w tym do Izraela ponad trzykrotnie, a do Turcji – o 36%. Przewiduje się, że w całym 2016 r. eksport produktów wołowych i cielęcych mógł wynieść ponad 430 tys. ton, o 3% mniej niż w 2015 r. Z uwagi na przewidywany wzrost produkcji wołowiny w 2017 r. ocenia się, że przy utrzymującym się popycie eksportowym wywóz produktów wołowych i cielęcych z Polski będzie nieco większy niż w 2016 r. Import wołowiny do Polski jest niewielki. W okresie jedenastu miesięcy 2016 r. do kraju przywieziono 47 tys. ton asortymentu wołowego i cielęcego (w ekwiwalencie tusz), o 15% więcej niż rok wcześniej. Zwiększył się zarówno przywóz mięsa, jak i żywca, w tym zwłaszcza cieląt, których w okresie jedenastu miesięcy zaimportowano 41,6 tys. sztuk (o 8% więcej niż przed rokiem). Ocenia się, że import w całym 2016 r. mógł wzrosnąć do 54 tys. ton z 45 tys. ton w 2015 r. W 2017 r. tendencja wzrostowa w przywozie produktów wołowych i cielęcych prawdopodobnie zostanie utrzymana. – spożycie W Polsce od 2012 r. spożycie wołowiny ma marginalne znaczenie w całkowitej konsumpcji mięsa (około 2% udziału w strukturze spożycia mięsa i podrobów) 21 Wyniki polskiego handlu zagranicznego asortymentem wołowym i cielęcym dotyczą bydła domowego i produktów z tego bydła, tj. wybranych towarów z pozycji CN: 0102, 0201 i 0202 oraz 1602 i 0210. Wyniki te obejmują wymianę z państwami UE i krajami trzecimi. Ekwiwalent tusz został obliczony przez analityków ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. 16 Rynek wołowiny i cielęciny i kształtuje się na poziomie 1,2–1,6 kg na mieszkańca. W 2016 r. (wg GUS) ceny detaliczne tego gatunku mięsa wzrosły nieznacznie (o 0,5%) w porównaniu z 2015 r. W związku z poprawą sytuacji dochodowej ludności w ocenie analityków ARR w 2016 r. spożycie wołowiny mogło wynieść 1,4 kg na mieszkańca. Przewiduje się, że w 2017 r. konsumpcja wołowiny może być zbliżona do szacowanej na 2016 r. Prognoza cen skupu bydła do czerwca 2017 r. Prognozowany na 2017 r. wzrost światowej produkcji wołowiny, zwłaszcza u głównych jej producentów, tj. w USA i Brazylii, będzie wywierał presję na spadek cen na rynku światowym i unijnym. Postępująca restrukturyzacja w sektorze mleczarskim w UE będzie wpływała ograniczająco na unijny potencjał produkcyjny wołowiny, co wraz z rosnącą globalną konsumpcją tego mięsa może hamować spadek cen wołowiny w UE22. Z uwagi na duży udział eksportu w zagospodarowaniu krajowej produkcji (około 90%) ceny żywca wołowego w Polsce są w dużej mierze zależne od poziomu cen w UE oraz od kursu euro. W tej sytuacji przewiduje się, że ceny skupu bydła w Polsce w marcu 2017 r. mogą być zbliżone do notowanych w grudniu 2016 r. i kształtować się na poziomie o 9–16% wyższym od wyjątkowo niskich w tym samym miesiącu 2016 r. W czerwcu 2017 r. ceny żywca wołowego mogą być nieco wyższe niż w marcu 2016 r. i zbliżone do notowanych przed rokiem. Uwzględniając wahania sezonowe, Zespół Ekspertów prognozuje, że do czerwca 2017 r. ceny skupu żywca wołowego (bez cielęcego) mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie j.m. 2017r. Bydło ogółem zł/kg marzec 6,00–6,30 Młode bydło rzeźne zł/kg 6,30–6,60 22 czerwiec 6,00–6,40 6,30–6,70 EU Agricultural Outlook. Prospects for the EU agricultural markets and income 2016–2026, European Commission, grudzień 2016 r. 17 Rynek drobiu 4. RYNEK DROBIU Sytuacja cenowa Utrzymujący się w 2016 r. dynamiczny wzrost krajowej produkcji drobiarskiej skutkował dalszym spadkiem cen drobiu w Polsce. Ceny żywca drobiowego w poszczególnych miesiącach 2016 r. były o 4–11% niższe niż w roku 2015. Według danych GUS w grudniu 2016 r. średnia cena żywca drobiowego w Polsce wyniosła 3,53 zł/kg i była o 5% niższa niż przed rokiem. Ceny zakupu kurcząt brojlerów w 2016 r. według danych z zakładów drobiarskich objętych monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW kształtowały się na poziomie o 1–8% niższym niż w 2015 r. W przypadku indyków ceny zakupu były o 2–17% niższe. W czwartym tygodniu stycznia 2017 r. kurczęta brojlery skupowano po 3,10 zł/kg, o 2% taniej niż przed rokiem. Ceny skupu indyków wyniosły 4,84 zł/kg i były o 16% niższe niż rok wcześniej. CENY SKUPU KURCZĄT BROJLERÓW [zł/kg] 3,80 3,80 MRiRW 3,70 3,70 prognoza 3,60 3,60 3,10 3,00 3,00 III 2016 VI 2017 3,10 III 2017 3,20 XII 2016 3,20 IX 2016 3,30 VI 2016 3,30 XII 2015 3,40 IX 2015 3,40 VI 2015 3,50 III 2015 3,50 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych MRiRW i prognozy Zespołu Ekspertów. Ceny sprzedaży tuszek kurcząt w 2016 r. przeważnie kształtowały się na poziomie niższym niż rok wcześniej. W czwartym tygodniu stycznia 2017 r. tuszki kurcząt zbywano po 4,55 zł/kg, o 6% taniej niż w analogicznym okresie 2016 r., a tuszki indyków po 8,02 zł/kg, o 8% taniej. Krajowe tuszki kurcząt są jednymi z najtańszych w Unii Europejskiej. W poszczególnych miesiącach 2016 r. ceny tuszek kurcząt brojlerów w Polsce były niższe 18 Rynek drobiu od średnich cen w UE o 45–70 EUR/100 kg, co potwierdzało znaczną przewagę cenową polskiego drobiu na rynku unijnym. Przeciętna krajowa cena sprzedaży tuszek kurcząt w czwartym tygodniu stycznia 2017 r. wyrażona w walucie unijnej wyniosła 105,37 EUR/100 kg i była o 40% niższa od średniej ceny w UE (176,23 EUR/100 kg). Ceny zbytu tuszek kurcząt brojlerów (z szyjami) w UE 280 260 240 EUR/100 kg 220 200 180 160 140 120 100 I 2016 II III Niemcy IV V VI VII Polska VIII IX W. Brytania X XI XII I 2017* średnio UE * średnia z 4 tygodni stycznia 2017 r. Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych Komisji Europejskiej. Czynniki wpływające na poziom cen skupu: – produkcja i skup żywca drobiowego W 2016 r. odnotowano dynamiczny wzrost produkcji żywca drobiowego w Polsce. Szacuje się, że produkcja żywca drobiowego wyniosła ponad 3,3 mln ton (2,3 mln ton mpc.) i była o 17% większa niż w roku poprzednim. Rozwój produkcji wynikał głównie z możliwości zwiększania sprzedaży zagranicznej, a w mniejszym stopniu ze wzrostu popytu wewnętrznego. Równocześnie do zwiększania produkcji zachęcała opłacalność produkcji, utrzymująca się pomimo niskiego poziomu cen zbytu. Wskaźnik opłacalności produkcji kurcząt rzeźnych w 2016 r., mierzony relacją cen żywca do pasz wyniósł 1:2,6 wobec 1:2,7 w roku 2015, co świadczy o utrzymaniu rentowności produkcji23. 23 Według IERiGŻ – PIB próg opłacalności produkcji kurcząt rzeźnych wynosi 1:2,5. 19 Rynek drobiu W 2017 r. przewidywany jest dalszy wzrost produkcji drobiu. Jednak uwzględniając utrzymujący się spadek cen i malejącą rentowność produkcji, przewiduje się, że dynamika wzrostu ulegnie redukcji do około 5%. Spowolnienie tempa wzrostu produkcji drobiu przewidywane jest również na rynku unijnym. Zgodnie z prognozą KE z grudnia 2016 r. dynamika wzrostu produkcji mięsa drobiowego w UE w 2017 r. wyniesie 1,3% wobec 4% w 2016 r.24 Natomiast globalna produkcja drobiu prawdopodobnie wzrośnie do 90,4 mln ton, przy czym dynamika wzrostu będzie zbliżona do notowanej w roku 2016 i wyniesie 1%25. Wzrost produkcji spodziewany jest m.in. w Brazylii (o 3,5%) i w USA (o 2%). W Chinach produkcja drobiu obniży się o 9% z uwagi na problemy tego kraju w odbudowie stad zarodowych kurcząt brojlerów. – handel zagraniczny Szacuje się, że wolumen eksportu asortymentu drobiowego w 2016 r. wzrósł o 19%, do ponad 1,2 mln ton. Dynamiczny wzrost eksportu wynikał przede wszystkim z utrzymującej się konkurencyjności cenowej polskiego drobiu na rynku unijnym. Do wzmożonej sprzedaży zagranicznej zachęcał również poziom cen eksportowych, który przewyższał ceny uzyskiwane na rynku krajowym. Szacunki wzrostu eksportu potwierdzają dostępne dane Ministerstwa Finansów. W okresie jedenastu miesięcy 2016 r. z Polski wywieziono około 1,1 mln ton żywca, mięsa i przetworów drobiowych (w ekwiwalencie tuszek), o 21% więcej niż przed rokiem. Na rynek unijny wyeksportowano 0,9 mln ton asortymentu drobiowego (wzrost o 16%), co stanowiło około 80% sprzedaży zagranicznej. Najważniejszymi rynkami zbytu dla krajowego mięsa drobiowego w UE były: Niemcy (16% udział w eksporcie), Wielka Brytania (9%), Czechy i Holandia (po 7%) oraz Francja (6%). Wywóz na rynki pozaunijne zwiększył się do 0,2 mln ton, o 34% w porównaniu z tym samym okresem 2015 r. i stanowił 20% wolumenu eksportu ogółem. Głównymi kierunkami sprzedaży poza UE były: Ukraina (6%), Hongkong (3%) oraz Chiny, Benin i Kongo (po 2%). W strukturze towarowej eksportu drobiu w okresie jedenastu miesięcy 2016 r., podobnie jak w latach poprzednich, dominowało mięso kurze z 72% udziałem 24 EU Agricultural Outlook. Prospect for the EU agricultural markets and income 2016-2026, European Commission, grudzień 2016 r. 25 Livestock and Poultry: World Market and Trade, USDA Foreign Agricultural Service, październik 2016 r. 20 Rynek drobiu (w ekwiwalencie mięsa). Udział mięsa indyczego wyniósł 18%. Mniejsze znaczenie w wolumenie eksportu miał wywóz przetworów drobiowych, drobiu żywego, mięsa z gęsi oraz kaczek. Przewiduje się, że w 2017 r. polski drób będzie nadal konkurencyjny cenowo i jakościowo na rynku unijnym, co będzie stymulowało dalszy wzrost eksportu. Tempo tego wzrostu będzie jednak prawdopodobnie wolniejsze niż w 2016 r. z uwagi na możliwe ograniczenie eksportu do krajów pozaunijnych. Przewiduje się, że w 2017 r. eksport drobiu wzrośnie o 3%, do około 1,3 mln ton. Również w całej Unii Europejskiej przewidywane jest znaczne ograniczenie dynamiki wzrostu eksportu z uwagi na występujące ogniska grypy ptaków w wielu regionach Europy. Ograniczająco na unijny eksport będzie oddziaływać także silna konkurencja na rynku światowym ze strony dostawców brazylijskich i amerykańskich. Zgodnie z prognozą KE wolumen eksportu drobiu w 2017 r. wzrośnie o 2% wobec 10% wzrostu szacowanego na rok 2016. Import drobiu do Polski uzupełnia ofertę krajową. Szacuje się, że w 2016 r. przywieziono 140 tys. ton drobiu (o 20 tys. ton więcej niż w roku poprzednim). Przedmiotem importu były przede wszystkim drób żywy (59% udziału w strukturze importu) oraz mięso świeże i mrożone kurze (27%). Prognozuje się, że w 2017 r. wolumen importu drobiu będzie zbliżony do szacowanego na rok 2016. – spożycie Właściwości dietetyczne oraz łatwość przygotowania do spożycia wpływały na dynamiczny wzrost konsumpcji mięsa drobiowego w ostatnich latach. W 2016 r. konsumpcja mięsa drobiowego w Polsce zgodnie z szacunkiem IERiGŻ – PIB zwiększyła się o 1,4 kg, do 28,5 kg na mieszkańca26. Według danych GUS w 2016 r. ceny detaliczne mięsa drobiowego były o 2,3% niższe niż w 2015 r., podczas gdy ceny mięsa wieprzowego i wołowego wzrosły odpowiednio o 1,5% i 0,5%. Przewiduje się, że w 2017 r. konsumpcja drobiu wzrośnie do 29 kg na mieszkańca (o 2%), do czego przyczyni się niski poziom cen detalicznych tego mięsa oraz jego konkurencyjność wobec mięsa czerwonego. Dynamika wzrostu konsumpcji drobiu będzie jednak ograniczana barierą popytu. 26 Rynek Drobiu – Stan i Perspektywy, nr 50 (październik 2016 r.), IERiGŻ – PIB, ARR, MRiRW. 21 Rynek drobiu Prognoza cen skupu kurcząt brojlerów do czerwca 2017 r. Przewidywany dalszy wzrost produkcji żywca drobiowego na rynku krajowym przy ograniczonych możliwościach wzrostu eksportu przyczyni się do utrzymania cen kurcząt brojlerów na niskim poziomie w perspektywie prognozy. Czynnikiem ograniczającym spadek cen będzie rosnąca konsumpcja tego mięsa w Polsce oraz w Unii Europejskiej. Prognoza cenowa została przygotowana w wariancie uwzględniającym opanowanie rozprzestrzeniania się grypy ptaków w Polsce. Przy takim założeniu, uwzględniając wahania sezonowe, Zespół Ekspertów przewiduje następujące poziomy średnich krajowych cen skupu kurcząt brojlerów: Wyszczególnienie j.m. Kurczęta brojlery zł/kg 2017 r. marzec czerwiec 3,20–3,40 3,30–3,50 22 Rynek mleka i produktów mleczarskich 5. RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH Sytuacja cenowa W wyniku ożywienia popytu na światowym rynku mleka, w drugiej połowie 2016 r. ceny produktów mleczarskich znacząco wzrosły. – masło w blokach i odtłuszczone mleko w proszku (OMP) Wzrostowa tendencja cen masła utrzymuje się w Oceanii. W USA ceny tego produktu od połowy grudnia 2016 r. wykazują spadek. W Unii Europejskiej ceny masła w drugim półroczu 2016 r. dynamicznie rosły, ale podobnie jak w USA, od końca 2016 r. ulegają obniżkom. W czwartym tygodniu stycznia 2017 r. unijni producenci za masło przeciętnie uzyskiwali 4,19 EUR/kg, o blisko 3% mniej niż miesiąc wcześniej, ale o 51% więcej niż w analogicznym okresie 2016 r. 27 W Oceanii i w USA nadal przeważają wzrosty cen odtłuszczonego mleka w proszku. W UE wzrost cen odtłuszczonego mleka w proszku w drugim półroczu 2016 r. był mniejszy niż cen masła, a duże zapasy interwencyjne OMP oraz ilości zgromadzone w ramach prywatnego przechowywania są czynnikiem stabilizującym ceny tego proszku. W końcu stycznia 2017 r. na rynku unijnym za odtłuszczone mleko w proszku płacono przeciętnie 2,05 EUR/kg, o około 3% mniej niż przed miesiącem, ale o 24% więcej niż w porównywalnym okresie 2016 r. W Polsce w grudniu 2016 r. (dane GUS) cena masła w blokach osiągnęła poziom 19,72 zł/kg (z VAT), o 42% wyższy niż przed rokiem. Krajowe ceny OMP, podobnie jak przeciętnie w UE, wykazywały mniejszą niż ceny masła dynamikę wzrostu. W analizowanym miesiącu za produkt ten płacono 8,97 zł/kg (z VAT), o 18% więcej niż w grudniu 2015 r. Na początku 2017 r. krajowe ceny masła uległy obniżkom, podczas gdy ceny OMP nadal wykazywały niewielki wzrost. W styczniu 2017 r. w zakładach objętych monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW za masło w blokach przeciętnie uzyskiwano 18,13 zł/kg (bez VAT), o około 5% mniej niż przed miesiącem. W tym czasie OMP podrożało o 2,5%, do 8,61 zł/kg (bez VAT) 28. 27 Ceny masła i OMP w Oceanii i USA według CLAL, w UE – według KE. Obliczenia analityków ARR na podstawie tygodniowych danych MRiRW z zakładów objętych monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej. 28 23 Rynek mleka i produktów mleczarskich CENY ZBYTU MASŁA I ODTŁUSZCZONEGO MLEKA W PROSZKU [zł/kg] z podatkiem VAT 19,00 19,00 17,00 17,00 15,00 15,00 13,00 13,00 prognoza 11,00 11,00 GUS Masło w blokach VI 2017 III 2017 XII 2016 IX 2016 VI 2016 III 2016 XII 2015 7,00 IX 2015 7,00 VI 2015 9,00 III 2015 9,00 Odtłuszczone mleko w proszku Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów. – mleko surowe Globalny wzrost cen produktów mleczarskich wpływał stymulująco na wzrost cen mleka. W Nowej Zelandii w grudniu 2016 r. za surowiec płacono przeciętnie 33,23 EUR/100 kg, aż o 38% więcej niż przed rokiem. W tym czasie w USA mleko podrożało o 12%, do 39,31 EUR/100 kg. W Unii Europejskiej producenci za 100 kg surowca uzyskiwali średnio 33,05 EUR, o 8% więcej niż rok wcześniej29. W Polsce w grudniu 2016 r. mleko skupowano przeciętnie po 135,97 zł/hl, o 20% drożej niż w grudniu 2015 r. (według GUS). Krajowa cena mleka wyrażona w walucie unijnej wyniosła 30,67 EUR/100 kg i była o 7% niższa od przeciętniej ceny w UE. 29 Ceny mleka w Oceanii i w USA według CLAL, w UE – według KE. 24 Rynek mleka i produktów mleczarskich CENY SKUPU MLEKA [zł/hl] 145 145 140 140 prognoza 135 135 GUS 130 130 105 100 100 95 95 III 2016 VI 2017 105 III 2017 110 XII 2016 110 IX 2016 115 VI 2016 115 XII 2015 120 IX 2015 120 VI 2015 125 III 2015 125 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów. Czynniki wpływające na poziom cen: Na rynku światowym trwa nieprzerwany wzrost produkcji mleka. Według FAO w 2016 r. osiągnęła ona poziom 817 mln ton, o 1,1% wyższy od szacowanego na rok 201530. W najbliższej dekadzie globalny wzrost produkcji mleka prawdopodobnie utrzyma się na umiarkowanym poziomie i będzie stymulowany stałym, choć wolniejszym niż w latach wcześniejszych, wzrostem popytu. Z szacunków KE wynika, że w Unii Europejskiej, która jest największym światowym producentem mleka, w 2016 r. produkcja wzrosła o 0,6%, do blisko 164 mln ton. Dalszy nieznaczny wzrost produkcji (o 0,3%) przewidywany jest na rok 2017. W kolejnych latach unijna produkcja mleka może rosnąć około 1% rocznie. – pogłowie krów, produkcja i dostawy mleka w Polsce W Polsce w pierwszej połowie 2016 r., na skutek dalszego pogorszenia opłacalności produkcji mleka, nasiliła się redukcja pogłowia krów mlecznych i była większa niż w latach 2008–2009, tj. w okresie poprzedniego globalnego kryzysu na rynku mleka. W drugiej połowie 2016 r. utrzymująca się od 2009 r. spadkowa tendencja w pogłowiu krów została przerwana. Według danych GUS w grudniu 2016 r. stado krów mlecznych liczyło 2 160,5 tys. sztuk, o 1,2% więcej niż rok wcześniej. Ocenia 30 Prognoza FAO – Food Outlook Biannual report on global food markets October 2016 – Milk and milk products. 25 Rynek mleka i produktów mleczarskich się, że produkcja mleka w 2016 r. mogła być zbliżona do notowanej w 2015 r. i wynieść 12,9 mld litrów. W pierwszym półroczu 2016 r. notowano dalszy dynamiczny wzrost dostaw mleka do skupu, jednak w drugiej połowie roku uległy one zmniejszeniu. Ogółem w 2016 r. do podmiotów skupujących dostarczono 10,8 mld litrów mleka, o 2% więcej niż przed rokiem (dane wstępne GUS). W 2017 r. skup może przekroczyć poziom 11 mld litrów. – produkcja odtłuszczonego mleka w proszku i masła Zwiększona podaż mleka na rynku unijnym w pierwszej połowie 2016 r. skutkowała wzrostem produkcji głównych eksportowych artykułów mleczarskich. Jednak w drugim półroczu, wraz ze spadkiem skupu surowca, tempo wzrostu produkcji odtłuszczonego mleka w proszku oraz masła uległo zmniejszeniu. odtłuszczone mleko w proszku Unijna produkcja odtłuszczonego mleka w proszku w okresie styczeń–listopad 2016 r. była o niecałe 5% większa niż rok wcześniej i wyniosła 1,4 mln ton 31. W całym roku prawdopodobnie osiągnęła poziom 1,6 mln ton, o 4% wyższy niż w roku 2015. Zwiększona podaż mleka i ograniczony popyt eksportowy na OMP, a w konsekwencji niskie ceny tego produktu, zachęcały unijnych producentów do kierowania OMP na zapasy interwencyjne (mechanizm będzie otwarty do końca września 2017 r.). Do września 2016 r. ponad ¼ wyprodukowanego OMP ulokowano w unijnych magazynach interwencyjnych (334,6 tys. ton). Jednak w związku ze wzrostem cen OMP, od połowy września 2016 r. unijni producenci nie oferowali tego produktu do interwencji. Łącznie w ramach zakupów interwencyjnych oraz prywatnego przechowywania w UE na koniec grudnia 2016 r. zapasy OMP osiągnęły wysoki poziom 419 tys. ton, w tym w Polsce – 36,6 tys. ton32. W 2017 r., pomimo przewidywanego wzrostu wywozu, unijna produkcja OMP może być o 4% mniejsza od szacowanej na rok 2016 i wynieść 1,5 mln ton, a mleko prawdopodobnie zostanie przekierowane do produkcji serów. W Polsce w 2016 r. wyprodukowano 154 tys. ton OMP, o około 5% mniej niż rok wcześniej33. Rosnący popyt na produkty o wyższym stopniu przetworzenia oraz duże unijne zapasy OMP będą prawdopodobnie wpływały ograniczająco również na jego 31 Produkcja OMP i masła w UE – na podstawie Milk Market Observatory – data odczytu 10.02.2017 r. Zapasy OMP w UE – na podstawie Milk Market Observatory – data odczytu 7.02.2017 r. 33 Produkcja OMP i masła w Polsce według danych z przedsiębiorstw, w których liczba pracujących przekracza 49 osób. 32 26 Rynek mleka i produktów mleczarskich krajową produkcję w 2017 r. Przewiduje się, że produkcja OMP ukształtuje się na poziomie 150 tys. ton, o 3% niższym niż w 2016 r. masło W 2016 r. zwiększony światowy popyt na masło wpływał stymulująco na jego unijną produkcję. Jednak wraz ze spadkiem podaży mleka w drugim półroczu 2016 r. producenci ograniczali wytwarzanie masła. Według danych Komisji Europejskiej w okresie jedenastu miesięcy 2016 r. w UE wyprodukowano blisko 2 mln ton masła, o niecałe 4% więcej niż w porównywalnym okresie 2015 r., podczas gdy w pierwszym półroczu dynamika wzrostu wyniosła 10%. Ogółem w 2016 r. unijna produkcja masła prawdopodobnie osiągnęła rekordowo wysoki poziom 2,4 mln ton, o 3% wyższy niż w roku 2015. Na rok 2017 przewidywany jest jej dalszy wzrost. Na skutek ożywienia eksportu oraz popytu wewnętrznego tendencje wzrostowe w produkcji masła były obserwowane również w Polsce. W 2016 r. w krajowych zakładach przetwórczych wyprodukowano 203 tys. ton tego produktu, o 7% więcej niż w 2015 r. W 2017 r., w efekcie większej niż w 2016 r. krajowej podaży mleka oraz przewidywanego dalszego wzrostu popytu na masło, jego produkcja może nadal wykazywać tendencję do wzrostu. Analitycy ARR oceniają, że w 2017 r. produkcja masła w Polsce może ukształtować się na poziomie 210 tys. ton, o 3% wyższym niż w 2016 r. – handel zagraniczny Wzrost globalnego popytu na produkty mleczarskie i wzrost ich cen na rynku światowym w drugiej połowie 2016 r. przyczyniły się do zwiększenia unijnego wywozu tej grupy asortymentowej. FAO szacuje, że unijny eksport produktów mleczarskich w 2016 r. (w ekwiwalencie mleka) osiągnął poziom blisko 19 mln ton i był o 2% większy niż w roku 20153. W 2016 r. wyniki handlu zagranicznego polskiej branży mleczarskiej były gorsze niż w 2015 r. Wolumen wywozu przetworów mleczarskich w odniesieniu do 2015 r. zmniejszył się o 4%, do 3,7 mld litrów w ekwiwalencie mleka surowego. Wpływy uzyskane z eksportu również obniżyły się o 4%, do 1,59 mld EUR, podczas gdy w pierwszym półroczu 2016 r. były one mniejsze o 12%. Dynamicznie rósł natomiast import produktów mleczarskich. W 2016 r. wolumen przywozu był o 9% większy niż rok wcześniej i osiągnął poziom 1,7 mld litrów (w przeliczeniu na mleko surowe), a jego wartość wzrosła o 11%, do 0,9 mld EUR. W efekcie dodatnie saldo handlu 27 Rynek mleka i produktów mleczarskich zagranicznego zmalało o 14%, do 2 mld litrów (w ekwiwalencie mleka surowego), a wartościowo było ono mniejsze o 18% i wyniosło 0,7 mld EUR. Przewiduje się, że w 2017 r. uwarunkowania w handlu zagranicznym będą korzystniejsze niż w 2016 r. i polski bilans handlowy produktami mleczarskimi ulegnie poprawie34. odtłuszczone mleko w proszku W 2016 r. ograniczony globalny popyt na odtłuszczone mleko w proszku przyczynił się do spadku wywozu tego produktu z UE. W okresie styczeń–listopad 2016 r. poza obszar celny UE wywieziono 521 tys. ton OMP, o 17% mniej niż rok wcześniej. Wywóz OMP z Polski w 2016 r. był o ¼ mniejszy niż rok wcześniej i wyniósł 82 tys. ton. Wzrósł natomiast przywóz tego produktu. W 2016 r. do Polski zaimportowano 36 tys. ton OMP, o 36% więcej niż rok wcześniej. Prawie w 100% OMP sprowadzono z krajów członkowskich UE – głównie z Niemiec (60% wolumenu). Analitycy ARR przewidują, że w 2017 r. w wyniku wzrostu światowego popytu na produkty o wyższym stopniu przetworzenia (w szczególności na sery) wywóz OMP może być o 2% mniejszy niż w roku 2016 i wynieść 80 tys. ton. Przy przewidywanym dalszym wzroście krajowego zużycia, przywóz OMP może nadal rosnąć. Ocenia się, że w całym 2017 r. import tego produktu ukształtuje się na poziomie 40 tys. ton, o 11% wyższym niż w 2016 r. masło i tłuszcze mleczne W efekcie wzrostu światowego popytu na masło (m.in. ze strony Chin, USA, Meksyku) w 2016 r. odnotowano znaczący wzrost eksportu tego produktu z Unii Europejskiej. W okresie styczeń–listopad 2016 r. z UE wywieziono 154 tys. ton tego tłuszczu, o 26% więcej niż rok wcześniej. Wywóz masła z Polski w 2016 r. wzrósł o 9% i osiągnął rekordowo wysoki poziom 45 tys. ton. Analitycy ARR oceniają, że w 2017 r., przy wzmożonym światowym popycie na masło, jego eksport z Polski może być o 11% większy od zrealizowanego w 2016 r. i wynieść 50 tys. ton. Jednocześnie przywóz może ukształtować się na poziomie 17 tys. ton wobec 16 tys. ton w 2016 r. 34 Wyniki polskiego handlu zagranicznego produktami mleczarskimi dotyczą artykułów o kodach CN 0401–0406, 2105 oraz wybranych produktów z pozycji CN 3501 i zostały obliczone przez analityków ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. 28 Rynek mleka i produktów mleczarskich – spożycie mleka i jego przetworów W 2016 r. mleko w sprzedaży detalicznej było tańsze niż w 2015 r. o 3,8%, sery i twarogi – o 1,8%, a masło oraz napoje i pozostałe produkty mleczne obejmujące mi.in. jogurty, kefiry, maślanki, desery mleczne, serki homogenizowane – o 1% tańsze. Na skutek niższych niż rok wcześniej cen detalicznych i poprawy sytuacji dochodowej ludności w 2016 r. bilansowe spożycie mleka i jego przetworów według oceny IERiGŻ – PIB wzrosło o około 3% (o 6 litrów), do 219 litrów na mieszkańca. W 2017 r. konsumpcja mleka może ukształtować na poziomie zbliżonym do szacowanego na 2016 r. i wynieść około 220 litrów na mieszkańca. Przewidywana stabilizacja spożycia będzie efektem spodziewanego ożywienia eksportu w warunkach niewysokiej dynamiki wzrostu krajowej produkcji mleka i wzrostu cen detalicznych artykułów mleczarskich. IERiGŻ – PIB ocenia, że w 2016 r. bilansowe spożycie masła na jednego mieszkańca było o 4% większe niż rok wcześniej i osiągnęło poziom 4,7 kg. Jednak w 2017 r., z uwagi na spodziewane utrzymanie się cen masła na wysokim poziomie, konsumpcja tego rodzaju tłuszczu może zmaleć o 2%, do 4,6 kg/mieszkańca. 8,00 240 7,44 230 6,88 220 6,31 210 5,75 200 5,19 190 4,63 180 4,06 170 3,50 masło w kg mleko w litrach KONSUMPCJA MLEKA I MASŁA NA 1 MIESZKAŃCA 250 Mleko (łącznie z mlekiem przeznaczonym na przetwory; bez mleka przerobionego na masło) Masło *szacunek IERiGŻ - PIB ** prognoza IERiGŻ - PIB Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i IERiGŻ – PIB. 29 Rynek mleka i produktów mleczarskich Prognoza cen skupu mleka oraz zbytu masła i OMP do czerwca 2017 r. W wyniku utrzymania się koniunktury na światowym rynku mleka oraz rosnące- go popytu na surowiec, w Polsce w pierwszym półroczu 2017 r. ceny zbytu produktów mleczarskich i ceny mleka mogą być zbliżone do odnotowanych w grudniu 2016 r., ale znacznie wyższe od niskich cen z analogicznych miesięcy 2016 r. Zespół Ekspertów ocenia, że ceny OMP w marcu i w czerwcu 2017 r. mogą być o 14–23% wyższe niż rok wcześniej, a ceny masła – o 38–49% wyższe. Ceny skupu mleka w marcu 2017 r. mogą być wyższe niż rok wcześniej o 24–30%. W czerwcu 2017 r., przy mniejszym niż w 2016 r. sezonowym spadku w okresie letnim, ceny mleka mogą być wyższe o 28–37% niż rok wcześniej. Zespół Ekspertów, uwzględniając wahania sezonowe, przewiduje następujący poziom cen skupu mleka oraz cen zbytu przetworów mleczarskich: Wyszczególnienie 2017 r. j.m. marzec czerwiec Mleko surowe zł/hl 131,00–138,00 128,00–137,00 Masło w blokach* zł/kg 18,00–18,90 17,80–19,00 8,40–8,80 8,40–9,00 Odtłuszczone mleko zł/kg w proszku (OMP)* *ceny zbytu z podatkiem VAT 30 Prognoza cen skupu (bez VAT) określona przez Zespół Ekspertów na posiedzeniu 11 stycznia 2017 r. Prognozowane ceny na: Wyszczególnienie 1) j.m. Ceny w listopadzie 2016 r. (wg GUS) III 2017 VI 2017 Wskaźnik cen analogiczny okres poprzedniego roku = 100 III 2017 VI 2017 zł/t 615 620 - 650 630 - 670 98 - 103 99 - 106 zł/t 654 650 - 680 660 - 700 100 - 104 102 - 108 zł/t 531 530 - 560 550 - 590 97 - 103 101 - 108 żywiec wieprzowy zł/kg 4,91 5,00 - 5,30 5,20 - 5,60 119 - 126 106 - 114 bydło ogółem zł/kg 5,94 6,00 - 6,30 6,00 - 6,40 109 - 115 98 - 105 młode bydło rzeźne zł/kg 6,30 6,30 - 6,60 6,30 - 6,70 111 - 116 99 - 105 kurczęta brojlery zł/kg 3,12 3,20 - 3,40 3,30 - 3,50 95 - 101 96 - 102 mleko surowe zł/hl 129,69 131 - 138 128 - 137 124 - 130 128 - 137 zł/kg 19,16 18,00 - 18,90 17,80 - 19,00 142 - 149 138 - 147 zł/kg 8,66 8,40 - 8,80 8,40 - 9,00 114 - 120 115 - 123 pszenica ogółem pszenica konsumpcyjna żyto ogółem 2) 1) 3) masło w blokach 4) odtłuszczone 4) mleko w proszku (OMP) 1) dotyczy średniej ważonej ceny danego rodzaju zboża zarówno konsumpcyjnego, jak i paszowego 2) dotyczy średniej miesięcznej ceny pszenicy przeznaczonej na cele konsumpcyjne notowanej w ramach Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW 3) ceny kurcząt brojlerów notowane w ramach Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW 4) ceny zbytu z podatkiem VAT Prognoza została sporządzona przez Zespół Ek spertów ds. Prognozowania Cen Podstawowych Produk tów Rolniczych na podstawie wiedzy i poglądów ek spertów. Agencja Rynk u Rolnego nie ponosi odpowiedzialności za decyzje ek onomiczne podjęte na podstawie tej prognozy. 31
