Spis treści I. Wprowadzenie II. Narzędzia 1. Film wideo nr 1

Przewodnik dla
instruktora dotyczący
otyłości
(Informacje o narzędziach)
AUTORZY
FINANSOWANIE:
Spis treści
I. Wprowadzenie ......................................................................................................................... 3
II. Narzędzia ............................................................................................................................... 3
1.
Film wideo nr 1 - Otyłość, poważny problem zdrowotny ..................................................... 4
2.
Film wideo nr 2 - Otyłość ma początek na wczesnym etapie życia .................................... 5
3.
Film wideo nr 3 - Promowanie zdrowego stylu życia ........................................................... 6
4.
Film wideo nr 4 - Otyłość: kwestie etyczne ......................................................................... 7
5.
Gra nr 1 - Gra dialogowa ..................................................................................................... 8
6.
Doświadczenie wirtualne nr 1 - Zrzuć tłuszcz z brzucha ..................................................... 9
7. Protokół doświadczenia - Badania naukowe nad genetycznie uwarunkowanymi
czynnikami powodującymi otyłość ............................................................................................ 11
Kryzys związany z otyłością? – 2 – Informacje o narzędziach
I. Wprowadzenie
Ten dokument zawiera informacje na temat dostępnych w portalu Xplore Health narzędzi dla piątego
modułu dotyczącego otyłości. Dla każdego narzędzia dodano tabelę identyfikującą oraz objaśnienie,
jak należy stosować to narzędzie w klasie i jak je wprowadzić do programu nauczania.
II. Narzędzia
Poniżej przedstawiono i objaśniono narzędzia, które stworzono jako pomoc dla nauczycieli i uczniów,
aby pomóc im zapoznać się z otyłością.
Tabele przedstawione w tym dokumencie zawierają: opis każdego narzędzia, łącze do narzędzia i
sugestie, jak to narzędzie można wykorzystać w klasie: przed ćwiczeniami, w trakcie ćwiczeń lub po
ich zakończeniu.
Są to następujące narzędzia:
1. Film wideo nr 1 - Otyłość, poważny problem zdrowotny
2. Film wideo nr 2 - Otyłość ma początek na wczesnym etapie życia
3. Film wideo nr 3 - Promowanie zdrowego stylu życia
4. Film wideo nr 4 - Otyłość: kwestie etyczne
5. Gra nr 1 - Gra dialogowa
6. Doświadczenie wirtualne nr 1 - Zrzuć tłuszcz z brzucha
7. Protokół doświadczenia - Badania naukowe nad genetycznie uwarunkowanymi czynnikami
powodującymi otyłość
Kryzys związany z otyłością? – 3 – Informacje o narzędziach
1. Film wideo nr 1 - Otyłość, poważny problem zdrowotny
Nazwa narzędzia
Łącze do narzędzia /
informacje o narzędziu
Otyłość, poważny problem zdrowotny
http://www.xplorehealth.eu/pl/media/otylosc-powazny-problemzdrowotny
Opis
Zajęcia, w których można zastosować to narzędzie
Kluczowe komunikaty:
Cele pedagogiczne:
Otyłość może zagrażać życiu (choroby serca,
cukrzyca, rak...)
Co to jest otyłość i jak się ją ocenia?
Pojawiające się koncepcje:
Wymagany czas: 20 min

Styl życia może zależeć od tego, co robimy.

Otyłość jest zdefiniowana na podstawie
pomiaru wskaźnika BMI i stosunku obwodu
w pasie do wzrostu.

Wg WHO otyłości można zapobiegać.

Otyłość może przechodzić z pokolenia na
pokolenie: może być dziedziczona
genetycznie.
Proces:
Oglądanie filmu wideo w celu późniejszej dyskusji
Wyniki
Otyłość występuje coraz częściej, ale na szczęście
można jej zapobiegać.
Kryzys związany z otyłością? – 4 – Informacje o narzędziach
2. Film wideo nr 2 - Otyłość ma początek na wczesnym etapie
życia
Nazwa narzędzia
Łącze do narzędzia /
informacje o narzędziu
Otyłość ma początek na wczesnym etapie życia
http://www.xplorehealth.eu/pl/media/otylosc-ma-poczatek-nawczesnym-etapie-zycia
Zajęcia, w których można zastosować to narzędzie
Opis
Cele pedagogiczne:
Kluczowe komunikaty:
Ryzyko wystąpienia otyłości może być
dziedziczne. U niektórych osób
występuje większa predyspozycja do
wystąpienia otyłości niż u innych.

Zrozumienie czynników, genetycznych i środowiskowych,
które zwiększają ryzyko wystąpienia otyłości w populacji.

Wprowadzenie epigenetyki, czyli czynników ekspresji
genów

Zrozumienie wieloczynnikowego pochodzenia
otyłości/cukrzycy typu 2.

Zrozumienie uzasadnienia protokołów badawczych

Zrozumienie znaczenia wielodyscyplinarnych zespołów
badawczych

Zrozumienie znaczenia badań w celu uzyskania lepszych
wyników w praktyce klinicznej
Wymagany czas:

Jedna sesja trwająca 50-60 minut (dwie w przypadku
dodania dodatkowego punktu procesu)
Pojawiające się koncepcje:
Proces:

Otyłość

Cukrzyca typu 2

Czynniki
otyłości
ryzyka
wystąpienia

Krótkie wprowadzenie do tematu dokonane przez
nauczyciela

Oglądanie filmu wideo

Warsztaty w grupach (Nauczyciel pełni rolę moderatora,
aby uczniowie zwrócili uwagę na problemy ujęte w celach
pedagogicznych)

[Dodatkowo: Napisanie artykułu w celu jego publikacji w
czasopiśmie szkolnym]
Wyniki:

Uczniowie zdobywają wiedzę na temat
problemów ujętych w celach pedagogicznych.

Uczniowie wyciągają wnioski, które wykraczają poza treść
źródła informacji.

Uczniowie mogą opublikować wnioski w postaci raportu i
przedstawić je społeczności szkolnej.
Kryzys związany z otyłością? – 5 – Informacje o narzędziach
niektórych
3. Film wideo nr 3 - Promowanie zdrowego stylu życia
Nazwa narzędzia
Łącze do narzędzia /
informacje o narzędziu
Promowanie zdrowego stylu życia
http://www.xplorehealth.eu/pl/media/promowanie-zdrowego-stylu-zycia
Opis
Zajęcia, w których można zastosować to narzędzie
Cele pedagogiczne:

Uczniowie poznają kilka europejskich projektów
(genud, Helena, toybox), w których bada się
otyłość od jej początków do konsekwencji.
Kluczowe komunikaty:

Jak zapobiegać nadwadze i otyłości?
Najlepszy sposób zapobiegania otyłości to
edukacja rodziców i dzieci w zakresie
kluczowych punktów dotyczących żywienia.

Jak lepiej zająć się otyłością na podstawie
pomiarów
antropometrycznych/aktywności
fizycznych?
Jak zapobiegać otyłości: Aby lepiej zapobiegać
otyłości, należy skoncentrować się na dzieciach
w przedszkolach.
Wymagany czas: 20 min
Pojawiające się koncepcje:
Proces:
Otyłość i nadwagę można oceniać i mierzyć.
Przedstawienie uczniom filmu wideo jako podstawy do
dalszej dyskusji na ten temat.
Wyniki:
Uczniowie dowiedzą się, że otyłości można
zapobiegać.
Kryzys związany z otyłością? – 6 – Informacje o narzędziach
4. Film wideo nr 4 - Otyłość: kwestie etyczne
Nazwa narzędzia
Łącze do narzędzia /
informacje o narzędziu
Otyłość: kwestie etyczne
http://www.xplorehealth.eu/pl/media/otylosc-kwestie-etyczne
Opis
Zajęcia, w których można zastosować to narzędzie
Cele pedagogiczne:
Kluczowe komunikaty:
Zdrowy styl życia może wyeliminować wpływ
predyspozycji genetycznych.
Pojawiające się koncepcje:

Zrozumienie znaczenia zdrowej diety.

Zrozumienie, dlaczego otyłość jest poważnym
problemem zdrowotnym.

Zrozumienie, dlaczego predyspozycje genetyczne
mogą wpływać na nasze zachowania żywieniowe.

Przedstawienie pomysłów, w jaki sposób branża
spożywcza może pomóc zapobiegać otyłości.

Analiza oznakowania żywności.

Ocena bieżących inicjatyw rządowych
Wymagany czas: Dwie-trzy sesje po 50-60 minut
Proces:

Krótkie wprowadzenie dokonane przez
nauczyciela
Otyłość: istotny problem zdrowotny

Oglądanie filmu wideo

Predyspozycje genetyczne a
zachowania żywieniowe


Rola branży spożywczej
Warsztaty w grupach (Nauczyciel pełni rolę
moderatora, aby uczniowie zwrócili uwagę na
problemy ujęte w celach pedagogicznych)

Środki podejmowane przez rząd

[Dodatkowo: Przygotowanie filmu wideo,
dokumentu zwiększającego świadomość, w
którym przedstawiono wszystkie aspekty celów
pedagogicznych]

Zdrowa dieta

Wyniki

Uczniowie zdobywają wiedzę na temat problemów
ujętych w celach pedagogicznych.

Uczniowie wyciągają wnioski, które wykraczają
poza treść źródła informacji i zawierają ich własne
opinie.

Uczniowie ukazują wnioski w raporcie, który
można przedstawić społeczności szkolnej,
wykorzystując
umiejętności
przygotowania
produktu multimedialnego.
Kryzys związany z otyłością? – 7 – Informacje o narzędziach
5. Gra nr 1: Gra dialogowa
Nazwa narzędzia
Łącze do narzędzia /
informacje o narzędziu
Gra dialogowa
http://www.xplorehealth.eu/pl/otylosc?arg0=node&arg1=685&arg2=edu
cators
Zajęcia, w których można zastosować to narzędzie
Opis
Kluczowe komunikaty:
Cele pedagogiczne:
Otyłość, która może prowadzić do wielu
różnych problemów zdrowotnych, jest
coraz bardziej rozpowszechniona na
całym świecie. Można zastosować
strategie w celu zmniejszenia otyłości.
To narzędzie jest znakomitą pomocą dla uczniów,
umożliwiającą im poznanie zagrożeń dla zdrowia związanych
z otyłością oraz sposobów zapobiegania otyłości. Dokładnie
prezentuje czynniki związane z powstawaniem otyłości.
Pojawiające się koncepcje:

Na całym świecie jest coraz
więcej ludzi otyłych.

Omówienie różnych typów
tkanki tłuszczowej w organizmie
i budowy ciała

Jak genetyka wpływa na
otyłość?

Dlaczego naukowcy szukają
genów powiązanych z
otyłością?

W jaki sposób czynniki
środowiskowe mogą prowadzić
do otyłości.

W jaki sposób czynniki
ekonomiczne mogą wpływać na
poziom otyłości w danym kraju.

Wyjaśnienie, dlaczego ludzie
otyli mają większy problem ze
zrzuceniem wagi ze względu na
niższe tempo metabolizmu.


Obszerne zapoznanie się z
problemami zdrowotnymi
związanymi z otyłością, w tym
rodzajami zaburzeń, sposobami
ich powstawania oraz ryzykiem
powstania tych zaburzeń.
Wyjaśnienie, jak można leczyć
otyłość, wprowadzając zmiany
stylu życia
Narzędzie to udostępnia uczniom grę dyskusyjną, która
umożliwia im dialog na temat etycznych, prawnych i
społecznych aspektów badań dotyczących otyłości.
Wymagany czas:
2 x 50 min
Proces:
20 min: uczniowie pracują w grupach (4 grupy po 5 uczniów) i
otrzymują informacje (przedstawione w prezentacji
PowerPoint) na temat rozpowszechniania się otyłości na
całym świecie. Otrzymują także informacje na temat
naukowych pytań i odpowiedzi, które stanowią podstawowe
informacje w grze dyskusyjnej.
40 min: Umożliwienie uczniom kontynuacji gry z kontinuum
dyskusji
20 min: Każda grupa prezentuje reszcie klasy wyniki swojej
dyskusji.
10 min: Dyskusja w klasie w celu osiągnięcia porozumienia
Wyniki
Uczniowie:

będą wiedzieć, że na całym świecie jest coraz więcej ludzi
otyłych

będą wiedzieć, że istnieje wiele czynników
przyczyniających się do otyłości

poznają problemy zdrowotne, których przyczyną może być
otyłość

dowiedzą się, że otyłość można leczyć przez zmiany w
stylu życia
Kryzys związany z otyłością? – 8 – Informacje o narzędziach
6. Doświadczenie wirtualne - Zrzuć tłuszcz z brzucha
Nazwa narzędzia
Łącze do narzędzia /
informacje o narzędziu
Zrzuć tłuszcz z brzucha
http://www.xplorehealth.eu/pl/media/it-takes-guts
Opis
Zajęcia, w których można zastosować to narzędzie
Kluczowe komunikaty:
Cele pedagogiczne:

Glukoza jest potrzebna jako paliwo dla
komórek organizmu, ale nie należy jej
spożywać w dużych ilościach, ponieważ
prowadzi to do nadwagi lub otyłości.


Otyłość może prowadzić do wystąpienia
cukrzycy typu 2, która może spowodować
zawał serca lub udar, jeżeli nie będzie
leczona.
To narzędzie stanowi znakomitą pomoc, dzięki
której uczniowie dowiadują się, jak u człowieka
może powstać nadwaga, kiedy nadmiar glukozy
we krwi zostaje przekształcony w tkankę
tłuszczową odkładaną w organizmie. Bardzo
dobrze wyjaśnia, jak glukoza jest wytwarzana z
żywności / napojów i rozprowadzana do komórek
w organizmie.

Uczniowie zdobywają wiedzę na temat cukrzycy
typu 2 oraz tego, w jaki sposób nadwaga może
doprowadzić do tej choroby. Ponadto dowiadują
się, w jaki sposób zmniejszenie ilości tkanki
tłuszczowej w organizmie zmniejsza ryzyko
wystąpienia cukrzycy typu 2.

To narzędzie daje uczniom możliwość zagrania w
grę, w której muszą przesuwać cząsteczki glukozy
do komórek za pomocą cząsteczek insuliny,
jednocześnie próbując przeciwdziałać efektom
insulinooporności.
Pojawiające się koncepcje:

Glukoza jest potrzebna jako paliwo dla
komórek w naszym organizmie.

Wyjaśnienie, jak glukoza jest wytwarzana z
żywności i napojów, a następnie
transportowana po całym organizmie

Glukoza, wprowadzona w nadmiernej ilości
do organizmu, zostanie przekształcona w
tkankę tłuszczową i zmagazynowana w tej
postaci.

Sposób, w jaki ilość glukozy we krwi
podlega kontroli przez hormon o nazwie
insulina, który jest wytwarzany przez
trzustkę
Wymagany czas:

Wyjaśnienie, jak insulina umożliwia glukozie
wnikanie do komórek organizmu


Cukrzyca typu 2 jest chorobą związaną z
nadwagą lub otyłością

Wyjaśnienie, jak zaburzony jest wpływ
insuliny na organizm – insulinooporność

Wyjaśnienie, jak dochodzi do tego, że
trzustka przestaje wytwarzać insulinę, a
insulinę trzeba przyjmować w postaci
tabletek lub zastrzyków

Wyjaśnienie, jak insulinooporność powoduje
wysoki poziom glukozy we krwi i zaburza
poziom tłuszczu we krwi, co sprawia, że
tętnice serca zostają szybciej zablokowane
20 min: Omówić z klasą wprowadzenie do
narzędzia. Jest to okazja do omówienia typów
żywności, roli energii i hormonów w organizmie,
przyczyn otyłości oraz jej wpływu na zdrowie.
Prezentacja choroby o nazwie cukrzyca typu 2 i
przekazanie informacji, w jaki sposób nadwaga
jest związana z tym schorzeniem. Dyskusja o tym,
jak zmniejszenie ilości tkanki tłuszczowej w
organizmie może zmniejszyć ryzyko rozwoju
cukrzycy typu 2, co może stanowić okazję do
dyskusji na temat metod zmniejszania zawartości
tkanki tłuszczowej w organizmie.

20 min: Pozwolić uczniom na samodzielne
wykonanie doświadczenia wirtualnego, a na
końcu zagranie w grę
50 min
Proces:
Kryzys związany z otyłością? – 9 – Informacje o narzędziach
Może to doprowadzić do wystąpienia
zawałów serca i udarów.

Dzięki zmniejszeniu ilości tkanki tłuszczowej
w organizmie można zmniejszyć
insulinooporność i ryzyko rozwoju cukrzycy
typu 2.

10 min: Dyskusja w klasie na temat tych zajęć,
zmierzająca do określenia metod zapobiegania
nadwadze lub otyłości
Wyniki
Uczniowie:

będą wiedzieć, że glukoza jest potrzebna jako
paliwo dla ich organizmu

będą wiedzieć, że nadmiar glukozy pochodzący z
żywności/napojów, zostanie przekształcony w
tkankę tłuszczową, odkładaną w organizmie

będą wiedzieć, czym jest cukrzyca typu 2 oraz w
jaki sposób nadwaga jest związana z tym
schorzeniem

poznają rolę insuliny w kontrolowaniu stężenia
cukru we krwi

będą wiedzieć, że cukrzyca typu 2 może
prowadzić do wzrostu stężenia cukru we krwi i
zablokowania naczyń krwionośnych, co z kolei
może powodować zawały serca i udary

dowiedzą się, że dzięki obniżeniu ilości tkanki
tłuszczowej w organizmie można zmniejszyć
ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2.
Kryzys związany z otyłością? – 10 – Informacje o narzędziach
7. Protokół doświadczenia - Badania naukowe nad genetycznie
uwarunkowanymi czynnikami powodującymi otyłość
Nazwa narzędzia
Łącze do narzędzia /
informacje o narzędziu
Badania naukowe nad genetycznie uwarunkowanymi czynnikami
powodującymi otyłość
http://www.xplorehealth.eu/pl/badania-naukowe-nad-genetycznieuwarunkowanymi-czynnikami-powodujacymiotylosc?arg0=node&arg1=685&arg2=educators
Opis
Zajęcia, w których można zastosować to narzędzie
Cele pedagogiczne:
Kluczowe komunikaty:
Na całym świecie jest coraz więcej ludzi otyłych.
Cukrzyca typu 2 jest schorzeniem, które jest
powiązane z otyłością. Badacze próbują znaleźć
gen związany z otyłością, który można
zastosować do identyfikacji osób narażonych na
największe ryzyko rozwoju otyłości, a
potencjalnie także cukrzycy typu 2.
Pojawiające się koncepcje:

Na całym świecie jest coraz więcej ludzi
otyłych.

Otyłość jest powiązana z chorobą o
nazwie cukrzyca typu 2.

Obecność w rodzinie osób, które są
otyłe i chore na cukrzycę typu 2,
zwiększa ryzyko rozwoju tej choroby.

Prowadzone są badania, aby się
dowiedzieć, czy istnieje gen związany z
otyłością.

Jeden taki gen rozpoznano u szczurów.

Wyjaśnienie, czym jest DNA i gdzie
można go znaleźć w organizmie

Wyjaśnienie typów cząsteczek
wchodzących w skład DNA

Metodologia ekstrakcji DNA z komórek
organizmu
To narzędzie można zastosować, aby uczniowie mogli
samodzielnie przeprowadzić ekstrakcję własnego
DNA i je zobaczyć. Jest to metoda, która jest obecnie
stosowana w laboratoriach, a dzięki temu uczniowie
mają możliwość wykonania aktualnie stosowanej
techniki badawczej.
Wymagany czas:
50 min
Proces:
20 min: wprowadzenie do zajęć z informacją, że na
całym świecie jest coraz więcej ludzi otyłych i otyłość
jest powiązana z cukrzycą typu 2. Dyskusja z
uczniami na temat tego, w jaki sposób badacze mają
nadzieję znaleźć gen związany z otyłością, który
będzie można wykorzystać do identyfikacji osób
narażonych na największe ryzyko otyłości, a
potencjalnie także cukrzycy typu 2.
30 min: uczniowie dokańczają doświadczenie i
odpowiadają na pytania z nim związane.
Wyniki
Uczniowie:

będą wiedzieć, że na całym świecie jest coraz
więcej ludzi otyłych oraz że otyłość może być
powiązana z rozwojem cukrzycy typu 2

dowiedzą się, że otyłość i ryzyko rozwoju
cukrzycy typu 2 może występować w
rodzinach i że może na nie wpływać czynnik
genetyczny

będą wiedzieć, że przeprowadzone badania
pozwoliły na znalezienie u szczurów genu
związanego z otyłością i cukrzycą

dowiedzą się, czym jest DNA, gdzie występuje
w organizmie i jakie cząsteczki wchodzą w
jego skład

dowiedzą się, jak można wyekstrahować DNA
Kryzys związany z otyłością? – 11 – Informacje o narzędziach
z komórek własnego organizmu
Kryzys związany z otyłością? – 12 – Informacje o narzędziach
FINANSOWANIE:
PARTNERZY PROJEKTU:
WSPARCIE:
Kryzys związany z otyłością? – 13 – Informacje o narzędziach