Gwiazdnica pospolita

Gwiazdnica pospolita (Stellaria media (L.) Vill.) – gatunek rośliny jednorocznej lub
dwuletniej z rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae). Gatunek kosmopolityczny,
występuje w stanie dzikim na całym niemal świecie. W Polsce jest pospolita na całym
obszarze.
Ziele zawiera pinit i saponiny, witaminę C, prowitaminę A.
Roślina jednoroczna lub dwuletnia. Kwitnie od maja do
października (często cały rok). Na jednej roślinie dojrzewa
kilka tysięcy nasion (do 25 tysięcy). Nasiona zachowują
zdolność kiełkowania przez 20 lat. Kiełkuje przez cały rok,
także pod śniegiem].
Ekologia
Rośnie w miejscach ruderalnych, na polach, w ogrodach, winnicach. Gatunek o zasięgu
okołobiegunowym. W Europie środkowej występuje od niżu po położenia górskie,
wyjątkowo nawet po piętro subalpejskie. Roślina azotolubna. Przez ogrodników uważana za
niepożądany chwast.
W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Stellarietea mediae
Zastosowanie
Roślina używana była dawniej jako dobra pasza dla kurcząt i indyków. Młode ziele nadaje się
także na sałatki dla ludzi.
Żółtlica drobnokwiatowa (Galinsoga parviflora Cav.) jest gatunkiem roślin jednorocznych z
rodziny astrowatych. Roślina pochodząca z Ameryki Środkowej i południowej (Andy).
Wprowadzona do kolekcji europejskich ogrodów botanicznych w 1794 r. Z czasem
rozprzestrzeniła się w nowym środowisku stając się uporczywym chwastem. W Polsce jest
obecnie rośliną pospolitą na całym obszarze . Status gatunku we florze Polski: gatunek
zawleczony, neofit.
Tworzy mieszańce z żółtlicą włochatą.
Ciekawostki



Roślina wskaźnikowa. Jest doskonałym
wskaźnikiem jesiennych przymrozków, jej liście
marzną dokładnie w temp. 0°C, a szczytowe części
roślin w temp. -1, -1,5°C.
W medycynie ludowej używana była do leczenia
chorób skóry.
Dzięki dużej zawartości białka może być używana
jako zielona pasza.
Gorczyca polna, ognicha (Sinapis arvensis)– gatunek
rośliny jednorocznej należący do rodziny kapustowatych.
Pochodzi z rejonu śródziemnomorskiego, w polskiej florze jest
archeofitem. Jest pospolita i szeroko rozprzestrzeniona.
Zastosowanie
Roślina lecznicza : Preparaty gorczycy polecane są na stany
depresyjne i melancholię.
Rzodkiew świrzepa (Raphanus raphanistrum L.) gatunek roślin z rodziny kapustowatych. W polskiej florze jest
archeofitem pospolicie występującym na całym
Komosa biała (Chenopodium album L.), lebioda – gatunek rośliny
jednorocznej należący do rodziny komosowatych. Jest gatunkiem kosmopolitycznym
rozprzestrzenionym na całym świecie. W Polsce jest pospolita na całym obszarze.
Zastosowanie



Roślina uprawna:
o Historia uprawy: w Europie była uprawiana
przez ludzi od prehistorycznych czasów aż do
XVIII wieku. Obecnie jest lokalnie uprawiana w
Azji.
Roślina lecznicza:
o Surowiec zielarski: korzeń i ziele (Herba
Chenopodii albi).
o Działanie: wewnętrznie pomaga przy kaszlu i
przewlekłym zapaleniu oskrzeli, zewnętrznie
stosowana była na rany. Obecnie nie jest
używana w ziołolecznictwie.
Sztuka kulinarna: nasiona i młode liście są jadalne,
liście bywają stosowane zamiast szpinaku. Mają dużo
białka (16%), węglowodanów (49%), witaminy C,
prowitaminy A. Starsze liście i nasiona są trujące.
Łatwo jednak pozbawić ich trujących składników – przed spożyciem muszą być
gotowane, a wodę po gotowaniu odlewa się. Z nasion można przyrządzać mąkę i
kasze.
Rdestówka powojowata (Fallopia
convolvulus (L.) Á. Löve) – gatunek rośliny
jednorocznej z rodziny rdestowatych. Występuje w
Europie, Azji i północnej Afryce. We florze Polski
jest archeofitem, pospolicie występującym na
całym obszarze.
Biologia i ekologia
Rośnie na siedliskach ruderalnych, polach
uprawnych i w zaroślach. Najłatwiej dostrzegalna
jest w uprawach rolnych. Lubi miejsca słoneczne z
żyzną glebą. Dokuczliwy, szybko rosnący i
głęboko zakorzeniający się chwast polny. Potrafi
wykiełkować nawet z głębokości ok. 12 cm. Jego
pędy płożą się po ziemi lub pną owijając się wokół łodyg innych roślin. Wyrządza z tego
względu duże szkody w uprawach lnu zanieczyszczając surowiec.
W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Stellarietea mediae.
Jest rośliną trującą - zawiera m.in. rutynę i saponiny.
Szarłat szorstki (Amaranthus retroflexus) – gatunek rośliny jednorocznej należący do
rodziny szarłatowatych. Pochodzi prawdopodobnie z
Ameryki Północnej. Do Polski został nieświadomie,
przypadkowo zawleczony. Po raz pierwszy
stwierdzono jego występowanie w pierwszej połowie
XIX w. na Nizinie Śląskiej. W 1814 r. notowano go
już w Opolu i Gdańsku. Obecnie występuje
pospolicie na terenie całej Polski. Na rodzime gatunki
nie wywiera wpływu. Status gatunku we florze
Polski: kenofit.
Zmienność
Tworzy mieszańce z szarłatem zielonym
(Amaranthus x ozanonii Thell i inni
Zastosowanie

Młode rośliny mogą być wykorzystywane na
sałatkę, starsze stanowią wartościową paszę
dla świń. Ziele zawiera garbniki, sole
mineralne, ponad 20% białka, 200 mg% witaminy C. Jeszcze bardziej odżywcze są
nasiona – zawierają 9% tłuszczu, 19% bialka i 41% skrobi.
Poziewnik szorstki (Galeopsis tetrahit L.) - gatunek rośliny jednorocznej należący do
rodziny jasnotowatych. Występuje w Europie i północnej części Azji. W Polsce jest bardzo
pospolity na terenie całego kraju.
Biologia i ekologia


Biotop: Rośnie w widnych lasach, na polach, zrębach, przydrożach na niżu i w górach.
Roślina azotolubna. W uprawach rolnych jest chwastem.
W Polsce kitnie od czerwca do października.
Zmienność
Tworzy mieszańce z poziewnikiem dwudzielnym i p. miękkowłosym.


Występuje odmiana G. tetrachit var. arvensis o
liściach zaokrąglonych w nasadzie. Jest gatunkiem
charakterystycznym dla Cl. Stellarietea mediae
Wg szwedzkiego botanika A. Műntziga poziewnik
szorstki jest poliploidalną hybrydą poziewnika
miękkowłosego i p. pstrego.
Zastosowanie

Roślina lecznicza
o Działanie: Rozpuszczalna krzemionka wchłania się w przewodzie
pokarmowym i gromadzi w różnych tkankach, jak skóra, błony śluzowe,
ściany naczyń krwionośnych, tkanka płucna, krwinki czerwone i trzustka,
wywierając korzystne działanie na organizm. Słabe działanie moczopędne,
nieznaczne własności wykrztuśne, niezbyt silne działanie ściągające i
odkażające przewód pokarmowy.
o Surowiec zielarski: Ziele (Herba Galeopsidis)
o Skład chemiczny:
 do 6% garbników,
 flawonoidy (m.in. pochodne skutelareiny),
 irydoidy (m.in. galirydozyd),
 alkaloid stachydryna,
 saponiny,
 gorycze,
 kwasy organiczne jak salicylowy i
kawowy,
 sole mineralne, zawierające ok. 0,25% krzemionki rozpuszczalnej w
wodzie.
o Zbiór i suszenie: Górne części pędów zbiera się w okresie zakwitania i suszy w
suszarniach naturalnych w cieniu i przewiewie.
Mak polny (Papaver rhoeas L.) - gatunek roślin jednorocznych z rodziny
makowatych (Papaveraceae Juss.) Występuje w Europie. Pochodzi prawdopodobnie ze strefy
Morza Śródziemnego, w polskiej florze jest archeofitem.
Rozpowszechniony na całym terenie kraju.
Zastosowanie


Roślina lecznicza:
o Surowiec zielarski: płatki maku polnego - Flos
Rhoeades (Flos Papaveris rhoeades). Zawierają
alkaloid readynę, antocyjan - mekocyjaninę oraz
związki śluzowe.
o Działanie: odwar stosuje się przy kaszlu i
chrypce oraz biegunkach jako środek
powlekający.
Używany w kosmetyce, m.in do produkcji płynu do
intymnej pielęgnacji podczas menstruacji
Zmienność
Tworzy mieszańce z makiem wątpliwym
Fiołek polny (Viola arvensis Murr.) - gatunek rośliny
jednorocznej lub dwuletniej, należący do rodziny
fiołkowatych (Violaceae). Gatunek eurazjatycki o
rozprzestrzenieniu niemal kosmopolitycznym od niżu po
piętro subalpejskie. W Polsce roślina pospolita,
prawdopodobnie archeofit.
Zmienność
Występuje podgatunek V. arvensis subsp. megalantha
Nauenb. Roślina 1-2-letnia, o płaskiej i pachnącj koronie
długości 18-25 mm i płatkach przeważnie dłuższych od
działek kielicha, żółtych, górą fioletowo nabiegłych.

Tworzy mieszańce z fiołkiem trójbarwnym (V. x
tricoloroformis Gerst.).
Zastosowanie

Roślina lecznicza:
o Surowiec zielarski: cała roślina.
o Skład: ziele zawiera niewielką ilość
alkaloidów, barwników, cukrów, kwasu
winowego, ziele i korzeń zawierają dużo
saponin.
o Działanie: moczopędnie, odtruwająco,
stosuje się w chorobie wieńcowej oraz
nadciśnieniu, w medycynie ludowej
stosowany przeciwko trądzikowi
młodzieńczemu.
Przytulia czepna (Galium aparine L.) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny
marzanowatych. Roślina bardzo pospolita na całym terenie Polski.
Maruna nadmorska (Matricaria maritima L.) – gatunek rośliny jednorocznej lub
wieloletniej (w zależności od podgatunku) należący do rodziny astrowatych. Jest pospolity na
terenie całej Polski.
Zmienność


podgat. maruna nadmorska bezwonna
(Matricaria maritima L.subsp. inodora (L.)
Dostál = Tripleurospermum inodorum (L.) Sch.
Bip. =T. maritimum (L.) W. D. J. Koch. Roślina
roczna o wzniesionej łodydze, cienkich i
niemięsistych odcinkach liściowych, szeroko
obrzeżonych listkach okrywy. Niełupki z
wyraźnie rozdzielonymi żebrami. Występuje na
brzegach rzek, przydrożach, rumowiskach,
polach i ogrodach, nasypach kolejowych, na
różnych glebach. W uprawach rolnych jest
chwastem, we florze Polski archeofitem. W
klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek
charakterystyczny dla All. Stellarietea mediae,
Ass. Aphano-Matricarietum i regionalnie Cl.
Cakiletea maritimae
podgatunek maruna nadmorska typowa
(Matricaria maritima L. subsp. maritima
=Tripleurospermum maritimum (L.) W. D. J.
Koch s. s. = T. maritimum (L.) W. D. J. Koch).
Roślina 2-letnia lub wieloletnia o pokładającej
się lub podnoszącej łodydze, grubych i tępo zakończonych odcinkach liściowych.
Listki okrywy wąsko i ciemno obrzeżone, żebra niełupki łączące się z sobą.
Występuje na słonych łąkach i nadmorskch piaskach. Wg Krytycznej listy roślin
naczyniowych Polski podgatunek ten nie występuje w Polsce.
Rumian polny (Anthemis arvensis L.) – gatunek rośliny rocznej (zarówno ozimej, jak i jarej)
z rodziny astrowatych. Jest pospolitym na terenie całej
Polski archeofitem.
Zmienność
Tworzy mieszańce z rumianem psim i rumianem żółtym.
Ciekawostki



Dawniej wykorzystywany był w medycynie ludowej
jako roślina lecznicza.
Pozbawiony jest charakterystycznego zapachu
rumianku.
Ma właściwości insektycydu (ogranicza ilość
owadów w uprawach rolnych).
Przetacznik perski (Veronica persica Poir.) –
gatunek rośliny jednorocznej z rodziny
przetacznikowatych. Pochodzi z obszarów Kaukazu.
W Polsce pojawił się w I połowie XIX w. na Nizinie
Nadwiślańskiej i szybko rozprzestrzenił. Obecnie
jest pospolity na terenie całego kraju. Status gatunku
we florze Polski: kenofit.
Jasnota różowa (Lamium amplexicaule) – gatunek
rośliny jednorocznej należący do rodziny jasnotowatych
(dawniej nazywanej rodziną wargowych). Jest rośliną
pospolitą na całym terenie Polski, zarówno na niżu, jak i w niższych partiach gór. W polskiej
florze jest archeofitem.
Tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris) –
gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny
kapustowatych (dawna nazwa - krzyżowe). W Polsce
występuje pospolicie na całym niżu i w niższych
położeniach górskich. Archeofit, prawdopodobnie
pochodzący z basenu Morza Śródziemnego
Zastosowanie
Roślina lecznicza :
o Surowiec
zielarski : ziele
(Herba Bursae
pastoris) zawiera biogenne aminy, takie jak:
acetylocholina, cholina, histamina, oraz sole mineralne
(głównie potasu), flawonoidy, garbniki, witaminę C,
kwasy organiczne, olejki eteryczne.
o Działanie : ściągające, moczopędne,
przeciwkrwotoczne. Ekstrakty zachowują
przeciwkrwotoczne właściwości tylko przez 3
miesiące. Najbardziej skuteczny jest swieży sok z
ziela. Preparaty z tasznika stosowane są przy małych krwotokach z przewodu
pokarmowego, ukladu moczowego i nosa, a u kobiet do leczenia krwotoków z
macicy i przy obfitych menstruacjach.
Zbiór i suszenie : zbiera się całe pędy w okresie kwitnienia, suszy w
temperaturze do 30 stopni Celsjusza. Nie należy zbierać roślin pokrytych
szarobrunatnymi plamami, porażonych przez pasożytnicze grzyby.

o
Tobołki polne (Thlaspi arvense) – gatunek rośliny jednorocznej lub dwuletniej
należący do rodziny kapustowatych (dawniej nazywanych krzyżowymi). W Polsce jest
pospolity na całym obszarze. Archeofit pochodzenia irano-turańskiego
Zastosowanie

Roślina uprawna : ze względu na swoje ciekawe owoce bywa uprawiana, jako roślina
ozdobna. Szczególnie nadaje się do sporządzania suchych bukietów.
Ostrzeń (Cynoglossum L.) – rodzaj roślin dwuletnich lub
trwałych należący do rodziny ogórecznikowatych.
Powój polny (Convolvulus arvensis L.) - gatunek
byliny należący do rodziny powojowatych. Występuje w
prawie całej Europie z wyjątkiem północy. W Polsce
pospolity na niżu i pogórzu.
Owies głuchy (Avena fatua L.) - gatunek zbóż
należący do rodziny wiechlinowatych
Zastosowanie
Pospolity chwast, który łatwo krzyżuje się z
owsem uprawnym.
Chwastnica jednostronna (Echinochloa crus-galli) –
gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny
wiechlinowatych. Zwyczajowo nazywana bywa
kurzym prosem. We florze Polski jest archeofitem. Na
niżu jest jednym z najbardziej pospolitych gatunków
traw.
Włośnica zielona, dziki ber (Setaria
viridis) - gatunek roślin jednorocznych
należący do rodziny wiechlinowatych. W
polskiej florze archeofit pospolicie
występujący na całym niżu i w niższych
położeniach górskich.
Miotła zbożowa (Apera spica-venti) – gatunek rośliny
jednorocznej, czasami zimującej, z rodziny wiechlinowatych.
Pospolity chwast segetalny]
Ekologia
Miotła zbożowa preferuje glebę suchą i piaszczystą. Uważana
kiedyś za wskaźnik zakwaszenia gleby, w ostatnich latach
obserwuje się jej dużą tolerancję względem siedliska. Jest
kłopotliwym chwastem zbóż ozimych, upraw lnu i roślin
okopowych, toteż jest intensywnie zwalczana przy użyciu
różnego rodzaju herbicydów. Spotykana jest na gruntach poagrarnych i po-przemysłowych, na które rozprzestrzenia się
łatwo z pól uprawnych. Zaliczana jest także do roślin
wskaźnikowych, którymi wyraża się skalę wpływu człowieka na
skład ekosystemów dużych aglomeracji miejskich.
Zastosowanie
Ze względu na duże rozmiary i pokrój wiechy, jest używana jako
element dekoracyjny
Perz właściwy (Elymus repens) – gatunek byliny należący do
rodziny wiechlinowatych. Występuje w Europie i Azji, na obszarach o
klimacie kontynentalnym i subkontynentalnym. W Polsce roślina bardzo
pospolita na całym niżu i w niższych położeniach górskich.
Ekologia
Doskonale radzi sobie na wszystkich typach gleb uprawnych (z
wyjątkiem skrajnie suchych gleb piaszczystych). Apofit, pospolity i
bardzo uciążliwy chwast pól uprawnych. Rozprzestrzenia się przez
nasiona dostające się do gleby wraz z ziarnem siewnym. W uprawach
rolnych rozmnaża się wegetatywnie – odtwarzając się nawet z
niewielkich fragmentów rozłogów. Geofit ryzomowy. Masowo zarasta
ugory i nieużytki rolne. Rośnie także na siedliskach naturalnych – w
zaroślach i na skrajach lasów. Jest bardzo wytrzymały na niesprzyjające
warunki środowiska i doskonale radzi sobie w konkurencji z innymi
roślinami o wodę i światło. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych
gatunek charakterystyczny dla Cl. Agropyretea, Ass. ConvolvuloAgropyreton.
Zmienność
Tworzy mieszańce z
perzem sinym i
perzem sitowym