Ochrona ekologicznych plantacji roślin zielarskich

mgr inż. Wojciech A. Kucharski
Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu
Zakład Botaniki i Agrotechniki Roślin Zielarskich
Problemy ochrony
plantacji roślin zielarskich
Podstawowym problemem plantatorów roślin
zielarskich w Polsce (i nie tylko) jest ochrona
plantacji przed zachwaszczeniem.
Wynika on z niezwykle restrykcyjnych norm
surowcowych oraz niechęci producentów
środków ochrony roślin do ich (re) i rejestrowania w nieopłacalnych uprawach małoobszarowych.
Plantacje zielarskie, szczególnie w zakresie
ochrony przed zachwaszczeniem, stają się
przykładem obszarów „zapomnianych”, mimo iż
zajmują powierzchnię około 20.000 ha i dają nam
III - IV pozycję w Europie…
• Od kilkunastu lat zauważalny jest malejący w
zastraszającym tempie asortyment ś.o.r.,
szczególnie herbicydów dopuszczonych do
stosowania w uprawach roślin zielarskich.
• Powód 1: Dyrektywa Rady z dnia 15 lipca
1991 roku nr 91/414/EWG – przegląd s.a.
• Powód 2: Brak zainteresowania producentów
ś.o.r. uprawami małoobszarowymi, czyli m.in.
roślinami zielarskimi (ok. 20 tys. ha w skali
kraju, czyli niespełna 0,15% całkowitej pow.
upraw) - zarówno pod względem obrony
„starych” ś.o.r. jak i rejestrowania nowych.
Zmniejszanie się asortymentu herbicydów w
uprawie roślin zielarskich
• Jeszcze w roku 1993 dopuszczonych do
stosowania w roślinach zielarskich było:
• 26 herbicydów,
• przy czym różnych substancji aktywnych
(s.a.): 18
c.d.
• 5 lat później, w roku 1998:
18 ś.o.r. / 11 s.a.
c.d.
• A w roku 2010:
8 ś.o.r. / 8 s.a.
c.d.
W roku 2010 chroniły przed zachwaszczeniem:
(na 62 gat. w Zaleceniach Ochrony Roślin IOR-PIB 2010 lub 83 gat.
w „Poradniku dla plantatorów – uprawa ziół” PWRiL P-ń 2010 )
Fusilade Forte 150 EC – 31 gat. roślin ziel.,
Targa Super 05 EC – 8 gat.,
Kerb 50 WP – 10 gat.,
Afalon disp. 450 SC – 7 gat.,
Basagran 480 SL – 4 gat.,
Devrinol 450 SC – 4 gat.,
Stomp 330 EC – 1 gat.,
Chwastox 500 SL – 1 gat.
c.d.
W roku 2011 – tylko 7 ś.o.r. / 7 s.a.
a chronią przed zachwaszczeniem:
Fusilade Forte 150 EC – 31 gat.,
Kerb 50 WP – 10 gat.,
Afalon disp. 450 SC – 7 gat.,
Basagran 480 SL – 4 gat.,
Devrinol 450 SC – 4 gat.,
Stomp 330 EC – 1 gat.,
Chwastox 500 SL – 1 gat.
…czyli w sumie 38 gat. w których można zastosować min.
1 herbicyd, w 2 – 4, w 2 – 3, w 5 – 2 a pozostałe 24 – 45
gat. pozostają bez ochrony herbicydowej…
c.d.
Fusilade Forte 150 EC: arcydzięgiel litwor, arnika łąkowa, babka płesznik,
bieluń indiański, bylica boże drzewko, czarnuszka siewna, cząber ogrodowy,
dziurawiec zwyczajny, jeżówka purpurowa, kminek zwyczajny, kolendra
siewna, kozieradka pospolita, kozłek lekarski, lubczyk lekarski, majeranek
ogrodowy, malwa czarna, marzana barwierska, melisa lekarska, mięta
pieprzowa, mniszek pospolity, nagietek lekarski, oman wielki, ostropest
plamisty, pieprzowiec roczny, prawoślaz lekarski, rutwica lekarska, szałwia
lekarska, szanta zwyczajna, tymianek pospolity, wiesiołek dwuletni, złocień
maruna;
Kerb 50 WP: bylica estragon, dziurawiec zwyczajny, karczoch zwyczajny,
kminek zwyczajny, malwa czarna, mięta pieprzowa, mniszek lekarski,
rumian rzymski, szałwia lekarska, tymianek pospolity;
Afalon disp. 450 SC: arcydzięgiel litwor, cząber ogrodowy, kminek
zwyczajny, kolendra siewna, koper włoski, mięta pieprzowa, rumian
rzymski, szałwia lekarska;
Basagran 480 SL: dziurawiec zwyczajny, naparstnica wełnista, melisa
lekarska, mięta pieprzowa;
Devrinol 450 SC: dziurawiec zwyczajny, jeżówka purpurowa, kozłek lekarski,
nagietek lekarski;
Stomp 330 EC: ostropest plamisty;
Chwastox 500 SL: rumianek pospolity.
Metody ograniczania zachwaszczenia
• Zachwaszczenie próbuje się więc ograniczać
przez szersze stosowanie agrotechnicznych
działań zapobiegawczych (prawidłowy
płodozmian, kompostowanie materiałów
organicznych, czyszczenie i doczyszczanie
materiału siewnego, dobór odmian roślin
uprawnych, uprawa międzyplonów,
ściółkowanie) lub bezpośrednio —
metodami mechanicznymi.
Wymagania surowcowe
• Zielarskie normy surowcowe, Farmakopee
Polska i Europejska - ściśle określają
możliwość ilościowego występowania w
surowcach zanieczyszczeń, a wśród nich
zanieczyszczeń organicznych (zwykle w
granicach od 0,5 do 1%, ale w przypadku
niektórych surowców normy potrafią być
jeszcze bardziej restrykcyjne 0,1 – 0,2%).
Wymagania surowcowe
• W/w „zanieczyszczenia organiczne” to w
przeważającej mierze części wegetatywne innych
niż pozyskiwany, gatunków roślin czyli:
chwastów właściwych oraz samosiewów roślin
uprawnych.
Jeśli dopuści się do ich rozwoju oraz nie zostaną
one usunięte z pola przed zbiorem – to zaczynają
się kłopoty plantatora polegające na rozdzieleniu
np.: suchego ziela od suchego ziela.
• Czy jest to możliwe do wykonania z wymaganą
dokładnością?
Nie bardzo.
Można oczywiście stosować odchwaszczanie
mechaniczne lub ręczne,
jednak
• To pierwsze /mechaniczne/ jest niedokładne
– bo obejmuje głównie międzyrzędzia,
a
• Drugie /ręczne/ niezwykle pracochłonne –
bo wielokrotne i przez to zbyt drogie.
WNIOSEK
Jedyny wniosek jaki się nasuwa to taki,
że jeśli się nic nie zmieni, to rośliny zielarskie
będzie się uprawiało bez herbicydów.
Jakim kosztem?
• Jakości surowca
• Pracochłonności
• Wysokości kosztów produkcji
• Cen finalnych produktów zielarskich
Dziękuję Państwu
za uwagę