DEPRESJA ENDOGENNA

x60I.
DEPRESJA
ENDOGENNA
Są to stany depresyjne występujące w przebiegu chorób takich jak choroby afektywne
(jednobiegunowa i dwubiegunowa, nazywana dawniej psychozą maniakalno-depresyjną lub
cyklofrenią) i zaburzenia schizoafektywne (psychoza schizoafektywna). Przyczyny tej grupy
chorób nie są dostatecznie poznane (wiązane są hipotetycznie z "podłożem endogennym").
Objawy podstawowe:
 obniżenie nastroju - odczuwane przez chorych jako stan smutku, przygnębienia,
niemożności przeżywania radości, szczęścia, satysfakcji; niekiedy jest to stan zobojętnienia, z
niezdolnością przeżywania zarówno radości, jak i smutku
 obniżenie napędu psychoruchowego, zahamowanie - przejawia się spowolnieniem tempa
myślenia, osłabieniem pamięci, poczuciem niesprawności intelektu, spowolnieniem ruchów,
niekiedy całkowitym zahamowaniem ruchowym (osłupieniem). U części chorych pojawia się
niepokój ruchowy lub podniecenie ruchowe. Stan taki łączy się z dużym nasileniem lęku.
 zaburzenia rytmu okołodobowego i objawy somatyczne - zaburzeniu ulegają w sen i
czuwanie. Następuje wyraźne skrócenie snu nocnego i jego spłycenie (wielokrotne budzenie
się w nocy i wczesne budzenie się rano) lub zwiększona potrzeba snu w okresie dnia przy
braku wyraźniejszych zaburzeń snu nocnego
 charakterystyczne wahania samopoczucia chorych w ciągu dnia - najgorzej czują się we
wczesnych godzinach porannych, natomiast po południu, a zwłaszcza wieczorem
samopoczucie wyraźnie poprawia się
 przejawem zmian hormonalnych są m.in. zaburzenia cyklu miesięcznego u kobiet
 bóle głowy umiejscowione w okolicy karku, potylicy lub bóle opasujące głowę (kask)
 zaparcia
 wysychanie błon śluzowych jamy ustnej
 utrata apetytu
 chudnięcie

Objawy wtórne depresji:
 depresyjne zaburzenia myślenia
 depresyjna, negatywna ocena siebie, swojego postępowania, zdrowia, pesymistyczna
ocena teraźniejszości i przyszłości, perspektyw życiowych ("światopogląd depresyjny").
 urojenia (np. katastroficzne, nihilistyczne, hipochondryczne, urojeniach grzeszności, winy,
kary)
 zniechęcenie do życia, myśli i tendencje samobójcze
 zaburzenia aktywności złożonej
 zmniejszenie liczby i zakresu zainteresowań
 obniżenie zdolności do pracy
II. DEPRESJE ATYPOWE (poronne, maskowane)
W stanach tych poszczególne objawy i cechy depresji wykazują małe nasilenie, niektóre nie
występują. Miejsce depresji zajmują inne objawy lub jedna grupa objawów określana jako
"ekwiwalent depresji" lub "depresja maskowana". Objawy są często jedynymi
dolegliwościami jakie zgłasza chory.
Depresja atypowa bywa najczęściej maskowana przez:
 bezsenność
 nadmierna senność
 bóle ( głowy, neuralgia nerwu trójdzielnego)
 zaburzenia lękowe (lęk przewlekły, napadowy)
 natręctwa
 jadłowstręt
 okresowe nadużywanie alkoholu, leków
 zespół dławicy piersiowej
 zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego, stany spastyczne dróg żółciowych
 zespół "niespokojnych nóg"
 świąd skóry

III. DEPRESJE PSYCHOGENNE
Są to stany depresyjne powstające w odpowiedzi na różnorodne niekorzystne sytuacje
psychologiczne natury wewnętrznej (konflikty psychiczne), jak też zewnętrznej (pochodzenia
środowiskowego).
Depresje psychogenne możemy podzielić na:
 depresje reaktywne (wśród nich depresje w reakcji żałoby)
 depresje w przebiegu zaburzeń nerwicowych
 depresje w przebiegu reakcji adaptacyjnych

1) Depresja reaktywna
Jest najbardziej reprezentatywną postacią depresji psychogennych. Powstaje w wyniku urazu
psychicznego bezpośrednio poprzedzającego pojawienie się objawów depresji. Wspomniany
uraz psychiczny to najczęściej "utrata" lub "strata" istotnych dla danej osoby wartości
duchowych lub materialnych. Strata może dotyczyć zarówno wartości posiadanych, jak tez
potencjalnych, możliwych do osiągnięcia, np.: pozbawienie wolności lub jej zagrożenie, utrata
najbliższych, zwłaszcza ich śmierć. Dotyczy to przede wszystkim współmałżonka, rodziców,
dzieci, rodzeństwa. Również odejście osoby bliskiej (rozwód, emigracja) może spowodować
reakcje depresyjną straty materialne, zwłaszcza pojawiające się nagle (klęska żywiołowa,
kradzież, bankructwo), zawód emocjonalny związany z utratą pozycji zawodowej, społecznej
(degradacja, przejście na rentę, emeryturę), a także zawód miłosny.
2) Depresja w reakcji żałoby
Depresje w reakcji żałoby są szczególną formą depresji reaktywnych. Śmierć osoby bliskiej to
szczególna utrata, której nie można nigdy odzyskać. Często stwierdza się zaburzenia
aktywności złożonej. Jeśli taka reakcja trwa długo (miesiące, lata) wymaga bezwzględnie
interwencji lekarskiej. W tym okresie często stwierdza się wyraźne pogorszenie stanu
somatycznego.
W przebiegu tej reakcji można wyróżnić kilka faz:
 stan odrętwienia, zobojętnienia uczuciowego, niedopuszczania do świadomości, że
najbliższa osoba odeszła na zawsze
 występowanie u części osób żalu, rozpaczy, płaczu, u części jednocześnie złości i gniewu
 typowa reakcja depresyjna z przeżywaniem smutku, lęku, skupieniem wszelkich przeżyć
wokół osoby zmarłej, zaburzeniami snu.
3) Depresja nerwicowa
Mianem tym określa się przewlekające i niezbyt nasilone stany depresyjne występujące w
przebiegu zaburzeń nerwicowych. Pojawiają się one po dłuższym czasie utrzymywania się
objawów nerwicowych takich jak lęk, fobie, natręctwa. Współczesne klasyfikacje zaburzeń
psychicznych określają taki stan dystymią.
4) Depresja w przebiegu reakcji adaptacyjnej
Pojawia się na skutek istnienia przewlekłego urazu psychicznego, którym najczęściej bywa
przewlekły stres związany z praca zawodową (konflikty, nadmierne obciążenie pracą, duża
odpowiedzialność),przewlekłe konflikty w życiu rodzinnym, utrzymująca się trudna sytuacja
materialna , izolacja, wyobcowanie w grupie społecznej.
5) Objawy depresji psychogennych
W odróżnieniu od depresji endogennych nastrój rzadko ulega znacznemu obniżeniu. Często
występuje rozpacz, płacz. Nie rzadko towarzyszy temu zniecierpliwienie, rozdrażnienie,
konflikty z otoczeniem. Chorzy roztkliwiają się nad sobą, swoim losem, wyrażają żal lub
pretensje do innych, obwiniają za nieszczęścia, które ich spotkały. Nie stwierdza się
depresyjnego zahamowania psychicznego. Nie obserwuje się charakterystycznych dla depresji
endogennej dobowych wahań samopoczucia. Samopoczucie (nastrój) może być zmienne,
zależne od bieżących wydarzeń.
IV. DEPRESJE OBJAWOWE
 depresje w schorzeniach somatycznych
 depresje związane ze stosowaniem leków i innych substancji, w przebiegu zatruć,
uzależnień
 depresje w chorobach organicznych mózgu
1) Depresje w chorobach somatycznych.
Są częste u osób przebywających na szpitalnych oddziałach somatycznych, a jeszcze częstsze
u pacjentów poradni ogólnych (oprócz psychiatrycznych). Część z nich to "maski"
somatyczne depresji nie właściwie rozpoznane i traktowane przez lekarzy jako schorzenia
różnych narządów (określane jako "nerwice narządowe", "nerwice wegetatywne"). Inną grupą
pacjentów są chorzy, u których depresja jest wtórna do schorzeń somatycznych i
neurologicznych (depresje objawowe).
Depresja może wystąpić w przebiegu takich chorób i zaburzeń jak:















choroby wątroby
choroby nerek
łuszczyca
reumatoidalne zapalenie stawów
toczeń rumieniowaty układowy
grypa
gruźlica
mononukleoza
niedobory witamin z grupy B
choroby nowotworowe
cukrzyca
nadczynność i niedoczynność tarczycy
nadczynność i niedoczynność
okres okołoporodowy
zespół napięcia przedmiesiączkowego
Należy pamiętać, że przewlekłość i uciążliwość każdej choroby, a szczególnie nieuleczalnej
czy powodującej niepełnosprawność może prowadzić do pojawienia się objawów depresji
(depresje psychogenne).
2) Depresje związane ze stosowaniem leków i innych substancji chemicznych:
Depresja może pojawić się jako powikłanie w przypadku przyjmowania:
 niektórych leków hipotensyjnych (obniżających ciśnienie krwi)
 niektórych neuroleptyków leków sterydowych
 środków hormonalnych, w tym antykoncepcyjnych
 leków przeciwgruźliczych
 leków przeciwnowotworowych
 leków o działaniu amfetamino podobnym
 w nadużywaniu i uzależnieniu od alkoholu
 w uzależnieniu od leków
 w przewlekłym zatruciu ołowiem, talem
 w przebiegu stosowania innych leków

3) Depresja w chorobach organicznych mózgu:
Choroby ośrodkowego układu nerwowego mogące być przyczyną depresji:
 miażdżyca naczyń mózgowych
 stany poudarowe
 niewydolność krążenia mózgowego
 stany pourazowe (zwłaszcza uszkodzenie płatów skroniowych lub czołowych)
 padaczka
 choroba Alzheimera
 choroba Parkinsona
 stwardnienie rozsiane
 zwyrodnienie wątrobowo-soczewkowe (choroba Wilsona)
 guzy mózgu (zwłaszcza płata czołowego)
 wodogłowie

W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA NASILENIA MOŻEMY WYRÓŻNIĆ:
a) depresja łagodna
W obrazie klinicznym dominuje jeden z objawów maskujący zespół depresyjny bezsenność,
czasami nadmierna senność, czasami jest to przewlekły lęk lub lęk napadowy nazywany też
stanami paniki, czasami taka depresja przypomina nerwicę lękową i tak też bywa
rozpoznawana. Czasami na plan główny wysuwają się obawy dotyczące układu krążenia lub
przewodu pokarmowego. Jako maska depresji mogą również występować różnorodne zespoły
bólowe (bóle głowy, bóle nerwów obwodowych - trójdzielny , kulszowy i inne). Subdepresja
bywa również przyczyną nadużywania leków i alkoholu.
b) depresja umiarkowana
Podstawowe objawy depresji wykazują średnie nasilenie, zniechęcenie do życia,wyraźne
obniżenie funkcjonowania społecznego, zawodowego.
c) depresja ciężka
- bez objawów psychotycznych
dominuje smutek, zobojętnienie, spowolnienie, niekiedy lęk, niepokój, często występują myśli
i tendencje samobójcze, bardzo wyraźne zaburzenia funkcjonowania społecznego,
niezdolność do pracy zawodowej
- z objawami psychotycznymi
objawy jak wyżej oraz: urojenia winy, kary, hipochondryczne, może wystąpić zahamowanie
ruchowe, niekiedy osłupienie depresyjne lub podniecenie ruchowe.
V. LECZENIE
Leczenie depresji jest przede wszystkim leczeniem farmakologicznym. Istnieje wśród
pacjentów opór przed lekami psychotropowymi. Wynika on z trudności w uznaniu depresji za
chorobę, z obawy przed uzależnieniem i nieodwracalnymi skutkami działań niepożądanych,
wreszcie z nieznajomości mechanizmu działania leków przeciwdepresyjnych. Trudno jest
przyjąć, że jakieś tabletki mogą zmienić przeżywanie smutku, beznadziejności czy winy, tak
jak trudno przyjąć, że te odczucia wynikają z zaburzonej pracy połączeń pomiędzy
komórkami nerwowymi. Obawy związane z leczeniem są całkowicie nieuzasadnione.
Współczesne leki przeciwdepresyjne ( w Polsce dostępnych jest kilkanaście preparatów) mają
wysoką skuteczność, nie uzależniają, są bezpieczne w stosowaniu i mają mało działań
niepożądanych. Ponieważ leki przeciwdepresyjne ujawniają swoje działanie dopiero po
pewnym czasie (4 - 6 tygodni ), konieczne jest systematyczne przyjmowanie leków przez
dłuższy okres. W celu utrwalenia efektów leczenia i zapobieganiu nawrotom leki powinny być
przyjmowane jeszcze po ustąpieniu objawów depresyjnych. O tym jak długo, powinien
zdecydować lekarz prowadzący.
Leczeniem uzupełniającym jest psychoterapia. Polega ona na stosowaniu różnych
psychologicznych sposobów oddziaływania. Podstawową formą jest rozmowa z odpowiednio
przygotowanym terapeutą. Istnieje psychoterapia indywidualna i grupowa. Formy
psychoterapii różnią się podejściem teoretycznym, tak więc istnieje możliwość dobrania
odpowiedniego jej rodzaju. Podstawą skuteczności leczenia depresji jest dobra współpraca
między lekarzem i pacjentem, wsparcie rodziny i przyjaciół. Od postawy rodziny zależy
bardzo wiele. Nie powinno wymagać się od pacjenta "wzięcia się w garść", bo jego choroba
polega właśnie na niemożności "wzięcia się w garść".
VI. ZAKOŃCZENIE
Zwykle depresja nazywamy chwilowe pogorszenie nastroju, tzw. chandrę, która mija za kilka
dni. ale prawdziwa depresja to nazwa bardzo bolesnej choroby. Pomimo wspólnej nazwy,
depresja w sensie kilkudniowej chandry tak ma się do depresji jako choroby, jak lekki powiew
wiatru do cyklonu, a depresja jest najokrutniejszą chorobą jaka można mieć. Do tego jest
niesamowicie podstępna, wkrada się w ludzkie życie i kompletnie je rujnuje. Zanim zdążysz
zauważyć, że coś złego się dzieje z Twojego świata nie pozostanie kamień na kamieniu. Jest
jak nadchodzący mrok. Bardzo powoli zaczyna wnikać do twojego życia. Świat bardzo
powoli zaczyna być coraz ciemniejszy, tak powoli, że jest to niezauważalne. Tobie będzie
wydawać się nic się nie dzieje, a koszmarny mrok stopniowo zniszczy twoje życie.
Zauważysz to dopiero, gdy twój świat stanie się na tyle czarny ze nic nie będziesz mógł
dojrzeć, a z życia nie pozostanie nic.
Czasem leczenie depresji trwa 3-4 tygodnie i zapomina się o tym przykrym przeżyciu,
czasami trzeba przetestować wiele różnych leków antydepresyjnych dopóki nie trafi się ten co
zadziała. Tak więc często można się jej pozbyć już po miesiącu, po wypróbowaniu tylko
jednego leku, zażywając jedynie 1 tabletkę na dobę. Można również cierpieć na depresje
latami. Okazuje się, że leki nowsze, nawet podane w maksymalnych dawkach nie działają i
trzeba wypróbować pozostałą gamę leków i ich połączenia, co łącznie może trwać więcej niż
2 lata.Trzeba bowiem przestrzegać pewnych reguł.
NIE WOLNO SIE PODDAWAĆ! KAŻDĄ DEPRESJĘ MOŻNA POKONAĆ. TRZEBA
TYLKO PRÓBOWAĆ.