Depresja dziecięca

2014-10-19
ICD-10 F30 -F39
ZABURZENIA NASTROJU (AFEKTYWNE)
ZABURZENIA NASTROJU
Depresja młodzieńcza
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
F30 Epizod maniakalny
F31 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe
F32 Epizod depresyjny
F32.0 Epizod depresji łagodny
F32.1 Epizod depresji umiarkowany
F32.2 Epizod depresji ciężki, bez objawów psychotycznych
F32.3 Epizod depresji ciężki, z objawami psychotycznymi
F32.8 Inne epizody depresyjne
F32.9 Epizod depresyjny, nieokreślony
F33 Zaburzenia depresyjne nawracające
F34 Uporczywe (utrwalone) zaburzenia nastroju
F34.0 Cyklotymia
F34.1 Dystymia
Artur Wiśniewski
Klinika Psychiatrii Wieku Rozwojowego WUM
Epizod depresyjny F 32
• Epizod depresyjny trwa przynajmniej dwa
tygodnie.
• Nie było do tej pory mani, ani hipomani
• Przyczyny epizodu nie wiążą się z używaniem
substancji psychoaktywnych lub z
jakimkolwiek zaburzeniem organicznym
Epizod depresyjny umiarkowany
•
Występują 2 z 3 głównych objawów, a ponadto 3-4 z 7 objawów
dodatkowych, cześć objawów osiąga ciężkie nasilenie:
– Spadek zaufania lub szacunku do siebie
– Nieracjonalne poczucie wyrzutów sumienia lub nadmiernej a
nieuzasadnionej winy
– Nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie lub zachowania
samobójcze
– Skargi na zmniejszoną zdolność myślenia lub skupienia się
– Obiektywne (zauważalne dla innych osób) wskaźniki wyraźnego
zahamowania lub pobudzenia
– Zaburzenia snu wszelkiego typu
– Zmiany łaknienia (wzrost lub spadek) wraz z odpowiednią zmianą wagi
Epizod depresyjny łagodny (1)
• Występują 2 z 3 głównych objawów utrzymujące się
powyżej 2 tygodni:
– Wyraźnie obniżony nastrój, utrzymujący się przez
większość dnia i prawie każdego dnia, w zasadzie nie
podlegający wpływowi wydarzeń zewnętrznych
– Utrata zainteresowań lub zadowolenia w zakresie
aktywności, które zwykle sprawiają przyjemność
– Zmniejszona energia lub zwiększona męczliwość
• Objawy nie musza osiągać maksymalnego nasilenia. Są
przyczyną distresu i trudności w wykonywaniu
pracy/nauki i codziennych obowiązków, nie zaburzając
ich jednak całkowicie
Epizod depresyjny ciężki
• Występują 3 główne objawy, a ponadto minimum 4 z 7
objawów dodatkowych, osiągając ciężkie nasilenie
• Dominuje poczucie braku wartości, niska samoocena,
poczucie winy,
• Szczególnie niebezpieczne jest zagrożenie samobójstwem
• Objawy uniemożliwiają wykonywanie pracy / nauki,
spełnianie obowiązków domowych (poza drobnymi
czynnościami)
• Wyraźne trudności z wykonywaniem pracy / nauki,
spełnianiem obowiązków domowych
1
2014-10-19
Epizod depresyjny ciężki z objawami
psychotycznymi
• 2(3) + 6 objawów (epizod ciężki)
• Urojenia lub omamy np. urojenia o treści
depresyjnej, obarczenia winą, nihilistyczne itp.
• Osłupienie depresyjne
Dystymia (1)
A. Okres co najmniej 2 lat (u dzieci i młodzieży
przynajmniej rok) stałego lub stale nawracającego
obniżenia nastroju. Wyrównany nastrój trwa rzadko
dłużej niż kilka tygodni. Brak epizodów hipomanii.
B. Żaden albo prawie żaden z poszczególnych
epizodów depresji w trakcie takiego dwuletniego
okresu nie jest wystarczająco ciężki lub
długotrwały, by spełniać kryteria łagodnego
epizodu depresyjnego (F33.0).
Dystymia (2)
C. W ciągu co najmniej niektórych z okresów depresji występują przynajmniej trzy z
następujących cech:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
zmniejszenie energii lub aktywności
bezsenność
mała wiara w siebie i poczucie niedostosowania
trudności koncentracji
płaczliwość
utrata zainteresowania i radości z seksu oraz innych czynności sprawiających
przyjemność
7) poczucie bezradności i zmartwienia
8) dostrzegalne nieradzenie sobie ze zwykłymi obowiązkami codziennego życia
9) pesymizm wobec przyszłości lub rozpamiętywanie przeszłości
10) społeczne wycofanie się
11) zmniejszona rozmowność.
Depresja - obraz kliniczny
• Przedszkolaki:
– ponura mina, brak zainteresowania rówieśnikami,
płaczliwość, drażliwość, wściekłość, jeśli coś idzie nie
po jego myśli, częste negatywne wypowiedzi na swój
własny temat, zachowania autodestrukcyjne
• Wiek wczesno-szkolny
– wybuchy wściekłości, kłopoty w nauce, kłopot w
kontaktach z rówieśnikami, wzmożona drażliwość i
zachowania agresywne, groźby samobójcze,
nienawidzą siebie i wszystkiego dookoła
OBRAZ KLINICZNY DEPRESJI
MŁODZIEŃCZEJ
•
•
•
•
•
Zaburzenia nastroju:
– obniżenie nastroju o różnym nasileniu i kolorycie
Zaburzenia emocji :
– podwyższony poziom lęku
Zaburzenia sfery poznawczej :
– trudności w nauce ,poczucie nieoryginalności
– myślenia , uczucie nudy i niemożność znalezienia przyjemności
Zaburzenia zachowania :
– niepodejmowanie czynności oczekiwanych (np. chodzenie do szkoły),
eksperymenty ze środkami psychoaktywnymi
– chaotyczna aktywność seksualna,
– zachowania samobójcze
Dolegliwości somatyczne :
– subiektywne przeżywanie spadku sprawności
– złe samopoczucie,
– skupienie na funkcjonowaniu ciała
Procedura szkolna „smutne dziecko”
czyli - postępowanie
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kiedy rozpoznać, czym się niepokoić?
Kogo angażować?
Z kim rozmawiać?
Kolejność postępowania?
Rola psychologa / pedagoga szkolnego
Uwzględnienie informacji od rodzica
Rozmowa dziecka z psychologiem
Kontakt z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną?
Konsultacja lekarza psychiatry dzieci i młodzieży?
2
2014-10-19
Wczesne oznaki skłonności
samobójczych
PRÓBY SAMOBÓJCZE
POSTĘPOWANIE Z PACJENTAMI O SKŁONNOŚCIACH
SAMOBÓJCZYCH
– co robić
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Wypowiedzi samobójcze
Przesadne zainteresowanie śmiercią i umieraniem
Symptomy depresji
Zmiany w zachowaniu
Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
Zamykanie spraw
Problemy z apetytem i snem
Zachowania ryzykowne
Nadużywanie substancji
Utrata zainteresowań
POSTĘPOWANIE Z PACJENTAMI O SKŁONNOŚCIACH
SAMOBÓJCZYCH – co zrobić?
Myśli „S”+ planowanie
=
konsultacja psychiatryczna
Aktywne tendencje „S”
=
Konieczność hospitalizacji
LECZENIE DEPRESJI
3
2014-10-19
Zaburzenia depresyjne u dzieci i
młodzieży – wytyczne NICE
Nasilenie zaburzeń
Zalecane interwencje
Łagodna depresja
(włączając dystymię)
Uważne wyczekiwanie
Niedyrektywna terapia podtrzymująca / grupowa terapia
poznawczo behawioralna/ samopomoc z poradnikiem
Depresja umiarkowana do
poważnej
Krótka terapia psychologiczna
+/- fluoksetyna
Depresja oporna na
leczenie/ nawracająca
depresja /
depresja psychotyczna
Intensywna psychoterapia
+/- fluoksetyna, sertralina, citalopram
Augumentacja lekiem przeciwpsychotycznym
Leki przeciwdepresyjne stosowane w
depresji dziecięcej
• SSRI
– Fluoksetyna
– Inne SSRI – mniej badań klinicznych u dzieci
(sertralina, fluwoksamina, citalopram,)
Leczenie z wyboru - psychoterapia
• Terapia poznawczo-behawioralna (Cognitive
Behavioral Therapy – CBT)
• Najskuteczniejsza metoda psychoterapii
• Prowadzona przez wyszkolonych terapeutów
poznawczo-behawioralnych
• Uczy zmienić zniekształcony sposób myślenia
(depresyjnego), tak aby czuć się i
funkcjonować lepiej
Rola szkoły w terapii
•
•
•
•
•
Współpraca z rodzicami
Współpraca z terapeutą
Współpraca z lekarzem psychiatrą
Terapeutyczna rola nauczyciela
Uwzględnienie możliwości szkolnych dziecka z
depresją
• Dostosowanie wymagań edukacyjnych
• Monitorowanie postępów i zagrożenia
• Relacje rówieśnicze a depresja
Podsumowanie
• Depresja jest chorobą, która występuje również u dzieci
• Drażliwość i trudne zachowania mogą świadczyć o depresji
dziecięcej
• Najczęściej chorują nastolatki, rzadziej dzieci młodsze
• Z depresją związane jest poważne ryzyko popełnienia przez dziecko
samobójstwa
• Główną metodą leczenia depresji u dzieci jest psychoterapia,
dodatkową — leki
• Depresja u dzieci jest chorobą uleczalną
• Leczeniem depresji dziecięcej zajmują się psychiatrzy dziecięcy,
psychoterapeuci, psychologowie
• Pomoc dziecku z depresją zaczyna się od zrozumienia jego choroby
One są wśród nas: Dziecko z depresją w szkole i przedszkolu, M. Turno
4