Polityka fiskalna i pieniężna, a deficyt budżetowy

Polityka fiskalna i pieniężna, a deficyt budżetowy
Deficyt budżetowy = wydatki > dochody
Nadwyżka budżetowa = wydatki < dochody
Rodzaje deficytu:
a. deficyt strukturalny – część budżetu jest aktywna, ukształtowana przez aktywną,
uznaniową politykę
b. deficyt koniunkturalny część budżetu jest pasywna, ukształtowana przez stan cyklu
koniunkturalnego
Rodzaje budżetu
a. rzeczywisty – wyrażone w pieniądzu wydatki deficyt
b. strukturalny – oblicza jakie byłyby dochody wydatki i deficyt gdyby gospodarka
osiągnęła produkt potencjalny
c. cykliczny – oblicza wpływ cyklu koniunkturalnego na budżet, mierząc zmiany w
dochodach, wydatkach i deficycie powstające gdy produkcja różni się od potencjalnej,
a gospodarka jest w okresie boomu lub recesji – to różnica między budżetem
rzeczywistym, a strukturalnym.
Gdy PNB ; dochody; aktywność gospodarcza ; przychody z podatku dochodowego od
przedsiębiorstw ; wydatki ; przesunięcia w budżecie cyklicznym.
Gdy rząd obniża podatki lub zwiększa wydatki na zbrojenia; deficyt budżetowy ; deficyt
strukturalny 
Polityka fiskalna zmienia deficyt strukturalny i koniunkturalny.
Czynniki od których zależy pożadany poziom wydatków, dochodów i deficytu:
A. kierowanie popytem (potrzeba hamowania lub pobudzania gospodarki)
w fazie recesji
popyt na pracę 
zyski
popyt na inwestycje
bank centralny utrzymuje wysoką stopę procentową, prowadzi twardą
politykę pieniężną by niedopuścić do spadku kursu waluty
rząd wydatki lub podatki; aby uzupełnić brakujący popyt
zwiększa deficyt strukturalny by przywrócić pełne zatrudnienie.
W fazie ożywienia
Rząd podatki  tworząc nadwyżkę budżetu strukturalnego
B. kombinacja polityki fiskalnej i pieniężnej (rola polityki pieniężnej i fiskalnej w
hamowaniu lub pobudzaniu gospodarki)
przykład I
wpływ rządu na PNB (inwestycje, konsumpcja, wydatki)
rząd zwiększa wydatki na zbrojenie; inwestycje;
rząd stosuje twardą politykę fiskalną;  deficytu strukturalnego
przykład II
rząd chce zwiększyć inwestycje; prowadzi ekspansywną politykę
pieniężną (pobudza do kredytu);  podatki;  konsumpcji
zachęcenie do inwestowania przez zwiększenie oszczędności
społecznych.
Wypychanie – inwestycje wypychane przez politykę fiskalną
Mnożnik wydatków rządowych – przyrost PNB związany z przyrostem wydatków rządowych
o jednostkę – powoduje to wzrost popytu na pieniądz; wzrost stopy procentowej; spadek
inwestycji
Efekt wypychania
- występuje w wyniku reakcji rynku pieniężnego
- wzrost deficytu strukturalnego; wzrost stopy procentowej; spadek inwestycji
- część wzrostu PNB może być zrównoważona, gdy większy deficyt wypycha
inwestycje
dług publiczny
- całkowite zadłużenie państwa pozostające do spłacenia
- związany z deficytem – zmiana długu publicznego jest równa deficytowi budż.
a. zewnętrzny dług publiczny – w stosunku do obcokrajowców, pociąga za sobą
zmniejszenie ilości dóbr i usług dostępnych dla ludności w tym kraju.
b. Wewnętrzny dług publiczny – w stosunku do obywateli danego kraju, pociąga za sobą
płatności odsetek na rzecz posiadaczy obligacji.
Wypieranie kapitału przez dług publiczny – ludność przechowuje majątek w formie różnych
aktywów (domy, akcje, obligacje rządowe, rachunki oszczędnościowe
Podział aktywów – dług publiczny, aktywa rzeczowe
%
S`
s
d
kapitał
jeśli dług publiczny  wartość kapitału 
kapitał prywatny zostanie wyparty przez dług publiczny
analiza IS-LM ;I – inwestycje, S – oszczędności, L – charakter płynności, M – podaż
pieniądza.
Krzywa IS
- pokazuje kombinacje pomiędzy wysokością stopy procentowej, a poziomem dochodu
narodowego,
- każda kombinacja spełnia warunek równowagi, pomiędzy popytem, a dochodem
narodowym.
- Gdy stopy procentowe; dochód narodowy 
- Gdy stopy procentowe ; dochód narodowy 
- Nachylenie ujemne
- Przy wysokiej stopie procentowej spada popyt na inwestycje i spada popyt na
konsumpcję; popyt globalny; dochód
- Od strony wydatków inwestycyjnych, konsumpcyjnych, rządowych pokazuje
zależność o nachyleniu ujemnym pomiędzy stopą procentową i poziomem dochodu
narodowego.
%
Dochód narodowy
Krzywa LM
- pokazuje kombinacje pomiędzy stopą procentową, a poziomem dochodu narodowego
- spełnia warunek równowagi popytu na pieniądz i podaży pieniądza
- nachylenie dodatnie
- nadwyżkowy popyt na pieniądz gotówkowy spowoduje podniesienie przez bank
centralny stopy procentowej (stał podaż pieniądza)
- od strony popytu na pieniądz i podaży pokazuje zależność o nachyleniu dodatnim
pomiędzy wysokością stopy procentowej i poziomem dochodu narodowego
-  stopy procentowej;  dochodu narodowego
-  stopy procentowej;  dochodu narodowego
%
LM
Dochód narodowy
Mechanizm transmisyjny
- służy do zrównoważenia rynku dóbr i rynku pieniądza
- gwarantuje stabilny poziom dochodu narodowego
%
LM
E
IS
Dochód narodowy
Przesunięcia krzywej IS (polityka fiskalna; przesunięcia krzywej LM (polityka pieniężna)
- podaży pieniądza stopy procentowej
- wydatków państwa stopy procentowej
LM
E1
LM1
E
E2
E3
IS1
IS
-
poprzez  podaży pieniądza; stopy procentowej;  popytu konsumpcyjnego;
popytu inwest.;  dochodu
wpływ polityki fiskalnej i pieniężnej na gospodarkę
LM1
E1
E4
LM
E2
E3
IS1
IS
1. łagodna polityka fiskalna (IS w prawo)
twarda polityka pieniężna (LM w lewo)
2. twarda polityka fiskalna
łagodna polityka pieniężna
E2
3. łagodna polityka fiskalna
łagodna polityka pieniężna
E3
4. twarda polityka fiskalna
twarda polityka pieniężna
E4
E1
dochody i poziom życia
teoria podziału – zajmuje się zagadnieniem rozkładu dochodów i majątku w gospodarce
(początkowa alokacja czynników produkcji) oraz kształtowaniem się cen tych czynników na
rynku
dochód
- strumień zasobu pieniędzy
- suma pieniędzy uzyskana w ciągu roku
majątek
- wartość netto pieniężnych i rzeczowych zasobów gospodarstwa domowego w danym
momencie
krzywa Lorenza
- narzędzie mierzenia stopnia nierówności dochodu
wykazuje jaki odsetek całkowitegi dochodu otrzymuje odpowiedni odsetek
najuboższych
100
Skumulowany odsetek dochodu
-
krzywa idealnej równości
rzeczywisty rozkład
dochodów
skrajna nierówność
0
100
źródła nierówności dochodu
a. zróżnicowanie zarobków – ze względu na uzdolnienia, rodzaj
zawodu, wykształcenie
b. zróżnicowanie dochodów z własności – prowadzenie własnego
przedsiębiorstwa, dziedziczenie
Teoria produkcji i produkty krańcowe
Funkcja produkcji
- opisuje techniczny związek między maksymalną wielkością produkcji, a niezbędnymi
do jej wykonania nakładami czynników produkcji
- określana dla danego poziomu wiedzy technicznej
- za jej pomocą można wyznaczyć popyt na ziemię, pracę kapitał
przedsiębiorstwo dążące do maksymalizacji zysków bierze pod uwagę 2 rodzaje rynków
- rynek produktów – przedsiębiorstwo jako dostawca – dopasowanie swojej produkcji
do zapotrzebowania przez klientów
- rynek czynników produkcji – przedsiębiorstwo jako odbiorca – kupuje tak by
zminimalizować całkowite koszty produkcji – to na tym rynku ustalane są ceny (płaca,
renta, stopa procentowa) i określony podział dochodów
produkt krańcowy, a malejące przychody
Płaca jednostkowa
Prawo malejących produktów krańcowych – przyrost produkcji spowodowany
zaangażowaniem kolejnej jednostki pracy
Prawo malejących przychodów – dotyczy zmniejszenia się przychodów produktu w miarę
dodawania kolejnych jednostek nakładu zmiennego (praca) do pewnej stałej ilości innego
nakładu (ziemia)
Produkt krańcowy danego czynnika produkcji – to dodatkowa produkcja uzyskiwana przy
angażowaniu jego kolejnych jednostek, podczas gdy ilość wszystkich innych czynników
produkcji pozostaje bez zmian.
Produkt krańcowy pracy – dodatkowa produkcja uzyskiwana z kolejnych jednostek pracy,
przy założeniu, że ilośc pozostałych czynników nie zmienia się.
Produkt krańcowy ziemi – przyrost produkcji wywołany zwiększeniem obszaru ziemi, przy
utrzymaniu stałego poziomu pozostałych czynników
Teoria produkcyjności krańcowej
- funkcja produkcji opisuje jaką ilość produktu uzyskuje się dla dowolnej liczby godzin
pracy i pewnej danej liczby akrów ziemi.
- Krzywa popytu na pracę wyznacza jednakową dla wszystkich zatrudnionych płacę =
produktowi krańcowemu
s - Podaż pracy
d
renty
w
D–popyt na pracę=krań. Prod. pracy
e
płace
o
s
Ilość pracy
osed – globalna wielkość produkcji
efektywność rynkowej wyceny czynników produkcji
przyczyny efektywności
- właściciele ziemi poprzez konkurencję dążą do maksymalizacji renty
- robotnicy konkurują o najwyższe płace
- ceny rynkowe w wyniku konkurencji osiągane przy najniższych kosztach produkcji
teoria krańcowego produktu przedsiębiorstwa
krańcowy przychód z czynnika produkcji – produkt krańcowy pomnożony przez utarg
krańcowy (przychody), jaki otrzymuje przedsiębiorstwo za dodatkową sprzedaną jednostkę
produktu.
Krańcowy przychód z pracy = produkt krańcowy x utarg krańcowy
Krańcowy przychód z ziemi = produkt krańcowy ziemi x utarg krańcowy
Krzywa popytu przedsiębiorstwa na czynnik produkcji = krzywa krańcowego przychodu z
tego czynnika
- jest to krzywa malejąca, bo działa prawo malejących przychodów
Przy maksymalizacji zysku przedsiębiorstwo będzie dążyło aby:
- krańcowy przychód z pracy = cena pracy = płaca
- krańcowy przychód z ziemi = cena ziemi = renta
zasada minimalizacji kosztów – przedsiębiorstwo dążąc do minimalizacji kosztów
całkowitych będzie angażować czynniki produkcji dopóki krańcowe produkty z ostatniej
wydanej złotówki nie dędą równe dla wszystkich czynników
Renta gruntowa
zasada substytucji – jeśli cena jednego czynnika produkcji rośnie, a ceny pozostałych
czynników nie zmieniają się, to dla przedsiębiorstwa będzie korzystniejsze, aby zastąpić
czynnik, który podrożał innymi czynnikami
Wyznaczanie cen czynników produkcji przez popyt ipodaż
- popyt na czynniki produkcji związany jest z przydatnością ich w procesie produkcji
- krzywe popytu na czynniki produkcji są pochodne względem krzywych popytu na
dobra finalne
- wielkość popytu na czynniki produkcji zależy od potrzeb konsumentów, popytu na
dobra finalne (konsumpcyjne)
- przy maksymalizowaniu zysku przedsiębiorstwo będzie dobierać kombinację czynnika
według wysokości przychodów z ich produktów krańcowych.
Ilość ziemi
Renta – dotyczy ceny czynników produkcji (ziemi) o staej podaży
Wartość ziemi – zależy od tego, jaka jest wartośc otrzymywanych upraw
Cena czynnika produkcji zależy od rzadkości dobra i zapotrzebowania na nie.
Płace i rynek pracy
Płaca – wyrażona za pomocą siły nabywczej jednej godziny pracy
Wskaźnik płacy realnej = bieżące płace nominalne / CPI
Podaż pracy zależy od:
a. polityki imi