LECZNICTWO ONKOLOGICZNE NA DOLNYM ŚLĄSKU
advertisement
Raport 1/22 LECZNICTWO ONKOLOGICZNE NA DOLNYM ŚLĄSKU –RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU MODERNIZACJI w LATACH 2008-2009 KIERUNKI ZMIAN Plan modernizacji stacjonarnego lecznictwa onkologicznego na Dolnym Śląsku przygotowany został w kwietniu 2008 r. w zespole kierowanym przez dr n. med. Romana Szełemeja, Pełnomocnika Zarządu Województwa Dolnośląskiego d.s. Polityki Zdrowotnej. Po wcześniejszym pozytywnym zaopiniowaniu przez dr n. med. Barbarę WinklerSpytkowską, konsultanta wojewódzkiego d.s. radioterapii onkologicznej, prof. dr hab. Jana Kornafela- konsultanta wojewódzkiego d.s. ginekologii onkologicznej oraz dr n. med. Marka Pudełko konsultanta wojewódzkiego d.s. chirurgii onkologicznej, przyjęty został przez Zarząd Województwa Dolnośląskiego. Po szerokich konsultacjach społecznych przedstawiony został Sejmikowi Województwa Dolnośląskiego razem z propozycjami dotyczącymi modernizacji leczenia psychiatrycznego, medycyny perinatologicznej oraz medycyny ratunkowej. W dniu 26 czerwca 2008 r. Uchwałą Nr XXVIII/406/08 przyjęto jednogłośnie wszystkie 4 programy do dalszej realizacji. Instytucje i organy władzy państwowej i samorządowej, DOW NFZ, przedstawiciele organizacji związkowych i zawodowych zostały poinformowane o założeniach programu oraz proponowanych sposobach realizacji. Od momentu uchwalenia przez Sejmik Wojewódzki pełna treść programu została opublikowana na stronie internetowej Urzędu Marszałkowskiego. Od lipca 2008 r. stan realizacji Programu był wielokrotnie przedstawiany Zarządowi Województwa Dolnośląskiego, Radnym Sejmiku Województwa Dolnośląskiego, organizacjom społecznym oraz zawodowym. Odpowiedzialnym za wdrożenie Programu jest Pełnomocnik Zarządu d.s. Polityki Zdrowotnej oraz Departament Polityki Zdrowotnej. . Raport 2/22 Opracowanie wykonano w oparciu o następujące akty prawne i materiały: Materiały źródłowe: 1. Światowa Deklaracja Walki z Rakiem – 2006 r. 2. Karta Paryska 2000 r. 3. Europejski Kodeks Walki z Rakiem (wersja 3), red. prof. Witold Zatoński – Koordynator Prewencji Pierwotnej Nowotworów Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych, Warszawa 2007 r. 4. Dolnośląski Rejestr Nowotworów – Wrocław 2008 r. 5. Wymagania wobec świadczeniodawców – załącznik nr 3 Zarządzenie nr 2/2008 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia 6. „Przeżywalność pacjentów z nowotworem w krajach Europy na koniec XX wieku” wyniki badań Eurocare-2, Eurocare-3 zaprezentowane na Europejskiej Konferencji Onkologicznej w Kopenhadze. 2007 r. 7. Narodowy spis powszechny z 2002 r. 8. Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych (Dz.U. nr 143, poz. 1200 z 2005 r.). 9. Uchwała Senatu z 8.11.2002 r. 10. Raport „Rak piersi w Polsce” opublikowany 24.10.2004 r. 11. prof. J. Jaśkiewicz, Wskazówki dotyczące zespołów ds. leczenia, „Terapia” 3 z. 2 1999 r. 12. doc. J. Meder – Prezes Polskiej Unii Onkologii, „Onkologia” dodatek specjalny do „Życia Warszawy” z 11.02.2005 r. 13. Raport 2002. Społeczna ochrona i promocja zdrowia. Dane ogólne o systemie opieki zdrowotnej w 2000 r. opracowane przez DRKCh. 14. prof. M. Krzakowski – Konsultant Krajowy w dziedzinie Onkologii Klinicznej, „Najwięcej nowoczesnych terapii stosuje się w Warszawie” – wywiad z 30.03.2007 r. 15. Informacje własne z wizytacji szpitali na Dolnym Śląsku. Raport 3/22 16. Opinia Konsultanta Wojewódzkiego d.s. radioterapii onkologicznej- dr n. med. Barbary Winkler- Spytkowskiej. 17. Opinia Konsultanta Wojewódzkiego d.s. ginekologii onkologicznej –Prof. dr hab. Jana Kornafela. 18. Informacja DOW NFZ n.t. wykonywania świadczeń z dziedziny onkologii na Dolnym Śląsku. 1. Epidemiologia i skutki społeczne nowotworów. Do 2020 r. można się spodziewać 16 mln nowych nowotworów rocznie i 10 mln zgonów rocznie, z tego 70% w krajach rozwijających się. W Polsce codziennie o chorobie nowotworowej dowiaduje się 300 Polaków, codziennie umiera 220. Obie liczby nieustannie rosną. Rok Zmarło osób Kobiety Mężczyźni 1963 34500 17500 17000 2002 87500 37462 50273 2004 89815 38510 51305 Liczba zgonów u mężczyzn wzrosła w latach 1963-2004 - 3-krotnie, u kobiet 2-krotnie. W latach 90. wzrost liczby zachorowań i zgonów uległ wyraźnie spowolnieniu, głównie u mężczyzn. Mimo to szacunki epidemiologiczne wskazują, że liczba zachorowań i zgonów z powodu nowotworów złośliwych w Polsce będzie nadal rosła w najbliższych dekadach. Struktura zachorowań na nowotwory w Polsce powoduje, że stanowią one 20% zgonów w tym 40% u kobiet i 30% u mężczyzn w wieku 45-65 lat. Mimo, że stan wiedzy medycznej umożliwia rozpoznanie 70% nowotworów w okresie bez przerzutów odległych, wyleczenie lub 5-letnie przeżycie uzyskuje się u 30% chorych. Raport 4/22 Każdego roku zachorowuje na nie 120 tys. Polaków i 80 tys. z tego powodu umiera. Choroba nowotworowa zagraża każdemu (co 4-ty Polak zachoruje, co 5-ty umiera). W Polsce w pierwszym stadium zaawansowania do lekarza zgłasza się ok. 20% chorych, a w Europie Zach. ok. 80% i głównie z tego powodu wyniki leczenia są tam co najmniej 2-krotnie lepsze niż w Polsce (doc. J. Meder). 2. Strategia walki z chorobami nowotworowymi. Zintegrowane planowanie i skoordynowane wdrożenie programów walki z nowotworami złośliwymi może korzystnie wpłynąć na stan zdrowia populacji, stworzyć i utrzymać infrastrukturę i zasoby potrzebne do pełnego zaspokojenia w dziedzinie onkologii. 2.1 Plan zwalczania chorób nowotworowych w Polsce. Przyczyną różnic skuteczności leczenia nowotworów między krajami Europy Wsch. i Zach. są różnice diagnozowania nowotworów (stadium zaawansowania) oraz dostęp do nowoczesnych metod leczenia. Większość polskich chorych na raka trafia do onkologa w zaawansowanym stadium. Powodem jest m.in. brak równego dostępu do specjalistycznych ośrodków. Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia Polska znajduje się nadal na ostatnim 22 miejscu w Europie, jeśli chodzi o skuteczność walki z chorobami nowotworowymi. Polska przygotowała Narodowy Program Zdrowia. Określa on główne cele: Promocję i ochronę zdrowia w ciągu całego życia. Redukcję występujących głównych chorób i urazów oraz złagodzenie ich następstw. Potwierdza, iż nie ma innej efektywnej drogi wdrożenia programu niż przyjęcie najpierw idei europejskiej na poziomie krajowym, a następnie regionalnym i lokalnym. Raport 5/22 Zgodnie z ustawą z dnia 1 lipca 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego (Dz.U. nr 143, poz. 1200 z 2005 r.) w Polsce jest realizowany „Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych”. W latach 2006-2015 stwarza to gwarancję stabilnego finansowania programu z budżetu państwa. Realizacja ma doprowadzić do spadku zachorowań na nowotwory o ok. 10%, oraz poprawy skuteczności leczenia w Polsce do poziomu w krajach Europy Zachodniej i Północy, czyli do osiągnięcia 40% wyleczeń i przeżyć 5-letnich u mężczyzn i ok. 50% u kobiet. 3. Metody leczenia chorób nowotworowych. 3.1 Leczenie skojarzone Koncepcja stosowania leczenia skojarzonego, łączącego kilka metod, jest obecnie podstawą strategii postępowania terapeutycznego w onkologii. Leczenie skojarzone ulega stałej ewolucji, czego wyrazem jest większy udział oszczędzającego leczenia operacyjnego w niektórych nowotworach złośliwych związany ze zwiększeniem skuteczności leczenia systemowego (chemioterapii, hormonoterapii i metod biologicznych) oraz radioterapii (prof. M. Krzakowski). Niestety 60% chorych w Polsce trafia do szpitali, które oferują suboptymalne metody leczenia, tzn. którejś metody brakuje lub jest zastosowana w złej kolejności– a wtedy wyniki są gorsze (doc. J. Meder). Dostęp do nowoczesnych terapii jest zróżnicowany. Rokowanie chorego zależy od rodzaju nowotworu i od ośrodka, w którym chory się leczy. Ośrodki onkologiczne w naszym kraju są nierówno rozmieszczone. Często leczeniem przeciwnowotworowym nie zajmują się fachowcy. Jeżeli weźmie się pod uwagę, że leczenie w ośrodkach onkologicznych jest z góry zaplanowaną strategią postępowania wielodyscyplinarnego, w oparciu o chirurgię, chemioterapię, radioterapię i immunoterapię, to wyniki leczenia onkologicznego są porównywalne z krajami Europy Zachodniej. W takich miejscach można dobrze wyleczyć nawet 50% pacjentów (doc. J. Meder – prezes Polskiej Unii Onkologicznej 6.02.2006 r. – średnia wyleczalność w kraju to 30%). Raport 6/22 Najważniejsze jest, by chory trafił do ośrodka o wysokim stopniu referencyjności, gdzie zostanie zastosowane leczenie skojarzone, bo tylko takie może przynieść efekty. Trzeba wiedzieć, kiedy i którą metodę użyć oraz w jakiej sekwencji czasowej. Polska nie różni się od innych krajów europejskich pod względem dostępności do podstawowych metod leczenia nowotworów: chirurgii i chemioterapii. Wiedza lekarska i standardy postępowania nie różnią się od stosowanych w USA i Europie. W trzeciej głównej metodzie leczenia: radioterapii, zaniżane od lat nakłady finansowe doprowadziły do sytuacji, w której obecny stan posiadania zapewnia jedynie w połowie potrzeby w tym zakresie, co powoduje wydłużone kolejki oczekujących na napromienianie. Nowym problemem jest również brak wykwalifikowanego personelu do obsługi sprzętu (prof. M. Krzakowski). DOLNY ŚLĄSK Epidemiologia Liczba ludności województwa dolnośląskiego wg narodowego spisu powszechnego z 2002 r. wynosi 2907,2 tys. osób, przy gęstości zaludnienia na 146 osób na 1 km². Stanowi to 7,6% ludności Polski, 5. miejsce w kraju pod względem ludności. Drugą przyczyną zgonów (po chorobach układu krążenia) na Dolnym Śląsku są nowotwory. Nowotwory złośliwe stanowiły 25,8% wszystkich zgonów. Jeśli co 4-ty Polak zachoruje na nowotwór, to każdego roku na Dolnym Śląsku, w prawie 3 mln populacji, jest 75 000 osób zagrożonych nowotworem złośliwym. W 2007r. stwierdzono w województwie dolnośląskim 7 705 zgonów z powodu nowotworów złośliwych. W porównaniu z poprzednim rokiem nastąpił wzrost liczby zgonów o 0,6%. Obserwowane przeżycia 5-letnie na nowotwory złośliwe - 38,4% pozwalają szacować, że ok. 40% mieszkańców Dolnego Śląska będzie chorowało na nowotwór złośliwy w swoim życiu. W 2007r. zarejestrowano w województwie dolnośląskim 11 663 nowych zachorowań. W porównaniu z rokiem 2006 odnotowano wzrost liczby zachorowań o 966 przypadków, tj. 9%. Zachorowania mężczyzn stanowiły 48,9%, kobiet 51,1% wszystkich zarejestrowanych nowotworów. Raport 7/22 Ponadto zarejestrowano 160 przypadków nowotworów przedinwazyjnych, tj. 52 u mężczyzn i 108 u kobiet. Najczęstsze umiejscowienia u mężczyzn: płuco-24,2% jelito grube- 13,2% gruczoł krokowy- 9,7% pęcherz moczowy- 6,3% układ limfatyczny i krwiotwórczy- 6% Najczęstsze umiejscowienia u kobiet: pierś-19,4% płuco-10,3% jelito grube- 9,6% trzon macicy- 6,9% układ limfatyczny i krwiotwórczy- 5,4% jajnik- 4,8% szyjka macicy- 4,8% Na Dolnym Śląsku wzrost liczby zachorowań przebiega w rocznym tempie 3% u kobiet i 2% mężczyzn. Opieką onkologiczną na Dolnym Śląsku jest objętych 40 000 mieszkańców. Co 5 lat wartości przeżyć względnych dla nowotworów wszystkich u obu płci zwiększają się o 3,6%, co oznacza szanse na wyleczenie dla kolejnych 1800 chorych z liczby 50 000 nowotworów stwierdzonych w 5 latach w województwie dolnośląskim. Stan lecznictwa onkologicznego szpitalnego na Dolnym Śląsku - 2009 r. Mimo konsekwentnego prezentowania Programu od 2008 r. nadal w dużym stopniu system lecznictwa onkologicznego na Dolnym Śląsku cechuje rozproszenie wynikające z historycznie uwarunkowanego zagęszczenia placówek szpitalnych. Duża liczba placówek nie zapewnia niestety równego dostępu pacjentów, mieszkańców Dolnego Śląska do specjalistycznego leczenia onkologicznego. Raport 8/22 Lokalizacja kilku zakończonych inwestycji szpitalnych powoduje, że widoczne są bardzo znaczne kontrasty pomiędzy placówkami w zakresie stanu infrastruktury, sprzętu a także dostępnej kadry specjalistów. Obecnie na Dolnym Śląsku w 2009 r. leczenie onkologiczne prowadzone jest w 17 ośrodkach o bardzo zróżnicowanym zakresie i poziomie świadczeń. W wyniku skoordynowania programu medycznego Szpitala Wojewódzkiego w Jeleniej Górze z założeniami Programu uruchomiono pełnoprofilowy Oddział Chemioterapii w tej placówce jednocześnie wygaszając działalność w tym zakresie w ośrodku w Karpaczu. Inwestycje związane z uruchomieniem oddziału wymagały dotacji samorządu wojewódzkiego na poziomie 2,2 mln zł. Dzięki temu powstał dobrze wyposażony subregionalny ośrodek onkologiczny. Oddział Chemioterapii w Szpitalu w Jeleniej Górze Raport Oddział Chemioterapii w Jeleniej Górze 9/22 Raport Placówki 10/22 szpitalne świadczące procedury z zakresu chemioterapii i chirurgii onkologicznej na Dolnym Śląsku w 2009 r. Onkologiczne zabiegi chirurgiczne w trudnym do oszacowania stopniu wykonywane są nadal przez zespoły specjalistów (nie onkologów), i nie są raportowane jako zabiegi onkologiczne. Deklarowana w dokumentacji kadra specjalistów w ośrodkach leczących nowotwory nie jest w praktyce obecna stale w szpitalu, a jedynie przyjeżdża w okresie wykonywania procedur onkologicznych. Liczba specjalistów w dziedzinach onkologicznych jest niewystarczająca. Rozproszenie kadry specjalistów w wielu ośrodkach utrudnia stosowanie prawidłowych zaleceń międzynarodowych towarzystw naukowych i organizacji akredytujących. Największa liczba specjalistów pracuje w ośrodkach wrocławskich. Raport 11/22 Wielokrotnie procedury onkologiczne wykonywane są w ośrodkach nie dysponujących pracowniami patomorfologicznymi na odpowiednim poziomie czy też nie dysponującymi sprzętem diagnostycznym odpowiedniej jakości. Wartość kontraktów z NFZ jest nierównomiernie rozłożona zważywszy na gęstość zaludnienia, zatrudniony personel, dostępne zaplecze diagnostyczne, a zwłaszcza możliwość kompleksowego, interdyscyplinarnego planowania leczenia onkologicznego. Ośrodków prowadzących leczenie onkologiczne skojarzone (chemioterapia i chirurgia onkologiczna) powinno być na Dolnym Śląsku ok. 10 (przeciętnie 1 ośrodek na 300 000 mieszkańców). Zwiększanie tej liczby powoduje pogorszenie standardu świadczonych procedur, zmniejszenie efektywności i skuteczności leczenia, podraża koszty. Przedstawiony w 2008 r. Program w istocie stworzył podstawy systemu szpitalnej opieki onkologicznej na Dolnym Śląsku. Jego pełne wdrożenie wymaga koordynacji działań i współpracy różnych organów założycielskich, Urzędu Wojewódzkiego (konsultanci wojewódzcy) oraz NFZ. Współpraca ta pozwoli konsekwentnie racjonalizować, modernizować i unowocześniać sieć placówek świadczących skojarzone leczenie w zakresie procedur onkologicznych. Podejmowane w ostatnim roku działania Pełnomocnika Zarządu miały na celu zrealizowanie treści Programu w perspektywie 2011 r. Dostępność do procedur chemioterapeutycznych i w zakresie chirurgii onkologicznej jest nadal dobra. Ocena jakości świadczeń w tym zakresie wymaga indywidualnej oceny dokonanej w każdym ośrodku prowadzącym działalność. Bieżąca ocena skuteczności leczenia jest domeną Konsultanta Wojewódzkiego i NFZ. Nie jest prowadzony zewnętrzny audyt dotyczący jakości prowadzonych procedur. Wydaje się, że w związku z brakiem możliwości skojarzonego leczenia jakość odbiega od oczekiwanej. Wydaje się konieczne wdrożenie systemu bieżącego monitorowania jakości opieki onkologicznej w ośrodkach prowadzących tą działalność. Proponuje się system sprawdzony w innych zakresach świadczeń – dotyczy to min. ostrych zespołów wieńcowych czy też perinatologii. Warunki infrastrukturalne w placówkach wykonujących procedury onkologiczne uległa istotnej poprawie. W DCO zgodnie z treścią Programu z 2008 r. zakończono przebudowę oddziału chemioterapii, chirurgii onkologicznej oraz bloku operacyjnego i oddziału intensywnej opieki medycznej. Od połowy 2009 r. trwa wyposażanie w/w oddziałów. Środki Raport 12/22 przeznaczone na tą inwestycję w wysokości ponad 20 mln zł pochodzą z budżetu samorządu wojewódzkiego, środków własnych DCO oraz RPO. W zakresie radioterapii jakość świadczeń jest właściwie monitorowana i odpowiada międzynarodowym standardom. Dostępność do 2009 r. była znacznie ograniczona. Po uruchomieniu w końcu 2008 r. Ośrodka Radioterapii przy Szpitalu im. Dr A. Sokołowskiego w Wałbrzychu (ośrodek wybudowany ze środków prywatnych, nakłady ok. 70 mln zł) sytuacja uległa znacznej poprawie. Wraz z uruchomieniem nowoczesnego Oddziału Chirurgii Onkologicznej i Oddziału Onkologicznego (koszt ok. 4 mln zł ze środków własnych szpitala) powstał pełnoprofilowy, nowoczesny ośrodek onkologiczny zapewniający optymalną jakość świadczeń oraz ich zakres dla mieszkańców południowej części Dolnego Śląska. Ośrodek Radioterapii w Wałbrzychu Raport Ośrodek Radioterapii w Wałbrzychu 13/22 Raport Oddział Chemioterapii i Oddział Chirurgii Onkologicznej w Wałbrzychu. 14/22 Raport 15/22 Oddział Chirurgii Onkologicznej w Wałbrzychu. Obecnie na Dolnym Śląsku funkcjonuje 8 akceleratorów. Zgodnie z zaleceniami międzynarodowymi co do dostępności radioterapii (1 aparat megawoltowy/250-300 tys. mieszkańców) należy zabezpieczyć na Dolnym Śląsku funkcjonowanie jeszcze jednego ośrodka radioterapii posiadającego min. 2 przyśpieszacze liniowe. W lokalizacji ośrodka należy traktować jako podstawowy warunek równej dostępności świadczeń dla wszystkich mieszkańców Dolnego Śląska. Lokalizacja w Legnicy spełnia ten warunek. Zgodnie z treścią Programu rozpoczęto prace nad przygotowaniem inwestycji budowy ośrodka radioterapii przy Szpitalu Wojewódzkim w Legnicy. Aktualnie prowadzone są prace geodezyjne i planistyczne. Ośrodek powinien powstać do 1012 r. 4. Kierunki zmian w systemie opieki onkologicznej na Dolnym Śląsku. Populacja Dolnego Śląska oraz sytuacja epidemiologiczna wymaga ugruntowania roli Dolnośląskiego Centrum Onkologii jako ośrodka referencyjnego dla całej populacji oraz stworzenia sieci ok. 10 placówek ( 1 ośrodek na 300 tys. mieszkańców) subregionalnych Raport 16/22 prowadzących kompleksową działalność z zakresu profilaktyki, diagnostyki, chemioterapii, immunoterapii, chirurgii onkologicznej, opieki ambulatoryjnej i medycyny paliatywnej. Ośrodek Regionalny – Wrocław Dolnośląskie Centrum Onkologii (DCO) pełni rolę Regionalnego Ośrodka Onkologicznego – CCC (Comprehensive Cancer Center). DCO dysponuje możliwością pełnego skojarzonego leczenia z zastosowaniem chirurgii onkologicznej, chemioterapii, radioterapii, ginekologii onkologicznej, genetyki onkologicznej. W ośrodku prowadzony jest rejestr regionalny nowotworów, wykonuje się programy profilaktyczne, prowadzone są badania kliniczne i opieka paliatywna. W ośrodku zatrudniona jest liczna kadra naukowa, prowadzone jest kształcenie lekarzy, pielęgniarek i techników. Infrastruktura DCO została w ostatnich latach znacznie poprawiona, a warunki pobytu chorych i pracy personelu w wielu działach są dobre. Diagnostyka laboratoryjna i obrazowa zapewnione są na dobrym poziomie, choć dostępność do badań obrazowych jest ograniczona. Procedury chemioterapeutyczne prowadzone są w bardzo dobrych warunkach lokalowych. Ośrodek radioterapii dysponuje bardzo dobrym, nowoczesnym wyposażeniem technicznym składającym się m.in. z 6 przyspieszaczy liniowych. We Wrocławiu świadczenia onkologiczne (poza radioterapią) prowadzone są w kilku ośrodkach. Należy dołożyć wszelkich starań, aby świadczenia te konsolidować w 3-4 ośrodkach (Wojewódzki Szpital Specjalistyczny, Szpital Wojskowy, A.M.). W ostatnim czasie część klinik AM przeniesiono do nowej siedziby przy ul. Borowskiej. W ten sposób rozpoczęto konsolidację świadczeń w tym zakresie we Wrocławiu. Utworzenie drugiego (poza DCO) ośrodka radioterapii w A.M. wymaga dalszych analiz. Należy rozważyć budowę takiego ośrodka dla celów dydaktyczno-leczniczych. Termin przeniesienia wszystkich klinik z działalnością onkologiczną nie powinien przekraczać lat 2010-2011. Raport 17/22 Ośrodki onkologiczne subregionalne Ośrodki takie powinny zostać utworzone w liczbie ok. 10 (1 na ok. 300 000 mieszkańców) w większych miastach. Ośrodki te powinny ściśle współpracować z Regionalnym Ośrodkiem Onkologicznym- DCO. Umiejscowienie poszczególnych ośrodków regionalnych powinno być uzależnione od możliwości diagnostycznych i terapeutycznych szpitala w oparciu o który ośrodek taki będzie funkcjonował. Aktualnie na Dolnym Śląsku jest ok. 13-14 szpitali wielospecjalistycznych dysponujących infrastrukturą i kadrą specjalistów mogących sprostać w dużym stopniu (rzadko w pełni) warunkom stawianym takim ośrodkom. Ośrodki subregionalne powinny spełniać następujące kryteria: A. W zakresie profilaktyki Aktywne uczestnictwo we wczesnej diagnostyce populacyjnej (prewencji wtórnej) poprzez realizację badań przesiewowych w kierunku nowotworów (screening) w celu ich wykrycia we wczesnej, bezobjawowej fazie nowotworu. Zalecane przynajmniej 1-2 badania w kierunku raka: Piersi Jelita grubego Gruczołu krokowego Szyjki macicy W ramach realizacji programów profilaktycznych powinny być prowadzone punkty edukacyjno-konsultacyjne oraz zapewniona dalsza diagnostyka zmian niejednoznacznych, i leczenie onkologiczne przy potwierdzeniu nowotworu złośliwego. B. W zakresie diagnostyki Dostęp do badań: 1. laboratoryjnych 2. mikrobiologicznych 3. radiologicznych a) sonograficznych Raport 18/22 b) tomografii komputerowej c) rezonansu magnetycznego d) pracowni mammograficznej – przystawki do biopsji mammotomicznej 4. endoskopowych 5. cytologicznych 6. histopatologicznych 7. immunohistochemicznych C. W zakresie leczenia: 1. Chemioterapia Pełnoprofilowa chemioterapia powinna funkcjonować w zakładzie opieki zdrowotnej w oparciu o: Oddział stacjonarny onkologiczny Oddział ambulatoryjny chemioterapii Poradnię onkologiczną Wymaga to stałego zatrudnienia co najmniej 2 lekarzy specjalistów w dziedzinie onkologii klinicznej oraz zapewnienia całodobowej opieki lekarskiej we wszystkie dni tygodnia. 2. Chirurgia onkologiczna Pełnoprofilowa chirurgia onkologiczna powinna funkcjonować w zakładzie opieki zdrowotnej w oparciu o: Oddział chirurgii onkologicznej Poradnię chirurgii onkologicznej Całodobowy dostęp do dobrze wyposażonego bloku operacyjnego Posiadać możliwość śródoperacyjnych badań histopatologicznych Wymaga to stałego zatrudnienia co najmniej 2 chirurgów onkologów oraz zapewnienia całodobowej opieki lekarskiej we wszystkie dni tygodnia. 3. Radioterapia Ośrodek radioterapii powinien dysponować min. 2 przyśpieszaczami liniowymi, pełnym zapleczem diagnostyczno- terapeutycznym (pracownia TK, modelarnia, symulator, oprogramowanie). Standardowo ok. 50% procedur w zakresie radioterapii ma charakter Raport 19/22 ambulatoryjny, pozostała 50% prowadzone jest u pacjentów hospitalizowanych. Niezbędne jest zaplecze łóżkowe (przeciętnie ok. 30-40 łóżek). Wskazane jest posiadanie dostępu do zaplecza hotelowego dla pacjentów przyjeżdżających, co zmniejsza obłożenie łóżek oddziału radioterapii. D. W zakresie opieki paliatywnej 1. Poradnia opieki paliatywnej 2. Hospicjum domowe 3. Oddział opieki paliatywnej Chirurgia onkologiczna i chemioterapia. Spośród funkcjonujących na Dolnym Śląsku placówek szpitalnych prowadzących działalność w zakresie procedur onkologicznych należy stworzyć sieć ok. 10 ośrodków spełniających kryteria w zakresie chemioterapii i chirurgii onkologicznej. W szczególności kryterium stałej dostępności specjalistów powinno być starannie monitorowane. Ośrodki te zlokalizowane będą przy istniejących szpitalach wielospecjalistycznych. Weryfikacja ośrodków powinna być dokonana przy współpracy organów założycielskich, nadzoru specjalistycznego oraz NFZ w czasie najbliższych kilku miesięcy. Proponuje się stworzenie systemu bieżącego monitorowania jakości wykonywanych świadczeń w oparciu o szczegółowe ankiety przygotowane przy współpracy z nadzorem specjalistycznym. Raport 20/22 Proponowana sieć placówek subregionalnych w zakresie chemioterapii i chirurgii onkologicznej. Radioterapia. Na Dolnym Śląsku dostępność do procedur radioterapeutycznych jest zbyt niska. Liczna przyśpieszaczy liniowych (obecnie 8) powinna być zwiększona w ciągu najbliższych 3 lat do ok. 10. Obok wybudowanego w Wałbrzychu ośrodka należy stworzyć ośrodek radioterapii w Legnicy. Przemawiają za tym względy geograficzne, demograficzne, merytoryczne i społeczne. Potrzeba uruchomienia ośrodka radioterapii w Legnicy wynika z analizy epidemiologicznej i demograficznej. W zachodniej części województwa dostępność do tych procedur jest bardzo ograniczona, a względy geograficzne bardzo utrudniają Raport 21/22 pacjentom tego obszaru możliwości korzystania ze skojarzonej terapii w ośrodku we Wrocławiu. Placówka w Legnicy, zlokalizowana w dostępnej i nie w pełni wykorzystanej przestrzeni w Szpitalu Wojewódzkim związana byłaby merytorycznie i infrastrukturalnie z DCO. DCO zapewniłoby częściowe finansowanie budowy ośrodka (razem ze Szpitalem Wojewódzkim), opiekę i nadzór merytoryczny. Przygotowanie do zabiegów terapeutycznych (symulacja, modelowanie, planowanie) odbywałoby się w DCO, natomiast zabiegi naświetlania przeprowadzane byłyby w Szpitalu w Legnicy. Dwa przyśpieszacze liniowe zapewniłyby dostępność do procedur radioterapii dla mieszkańców okręgu legnicko-głogowskiego oraz powiatom zachodniej części województwa na poziomie spełniającym warunki zalecane przez międzynarodowe towarzystwa naukowe i nadzór specjalistyczny. DCO powinno systematycznie podnosić poziom świadczeń z zakresu radioterapii a szczególności procedur tzw. III poziomu referencyjnego (min. stereotaksja). Pozwoli to uniknąć kierowania pacjentów z Dolnego Śląska do innych ośrodków onkologicznych w Polsce i za granicą. Należy wspierać, również finansowo udział DCO w projektach związanych z realizacją Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych finansowanego przez Ministerstwo Zdrowia. Aspekty finansowe. Konsolidacja ośrodków chemioterapeutycznych i chirurgii onkologicznej nie jest związana z nakładami finansowymi. Uruchomienie ośrodka onkologicznego w siedzibie nowej A.M. nie jest związane bezpośrednio z angażowaniem środków samorządu wojewódzkiego. Wymaga współpracy Ministerstwa Zdrowia, Wojewody i samorządu wojewódzkiego. Pełnomocnik Zarządu w sposób ciągły i konsekwentny przekazuje treść Programu władzom uczelni zabiegając o jak najszybsze pełne uruchomienie świadczeń onkologicznych w nowej siedzibie A.M. Uruchomienie ośrodka onkologicznego w Legnicy wymaga zaangażowania środków ze strony DCO, Szpitala Wojewódzkiego oraz Ministerstwa Zdrowia. Zaangażowanie Ministerstwa Zdrowia wiąże się ze sfinansowaniem zakupu akceleratorów za ok. 10 mln Raport 22/22 zł w ramach „Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych”. DCO współfinansowałoby budowę siedziby ośrodka radioterapii wraz ze Szpitalem Wojewódzkim. Łączny koszt budowy siedziby ośrodka radioterapii oraz modernizacji bazy łóżkowej niezbędnej dla ośrodka onkologicznego – ok. 10-15 mln zł. Termin realizacji2009-2012 r. Wdrożenie programu monitorującego jakość świadczeń chirurgii onkologicznej i chemioterapii – ok. 300-400 tys. zł ze środków samorządu wojewódzkiego. 5. Wnioski Program poprawy stacjonarnych świadczeń onkologicznych przyjęty przez Sejmik Wojewódzki w 2008 r. jest konsekwentnie wdrażany. Znaczna część proponowanych inwestycji została zrealizowana, pozostałe są rozpoczęte. Podstawowe założenia Programu pozostają niezmienne. Stan opieki onkologicznej na Dolnym Śląsku poprawia się, ale ciągle jest niezadowalający. Dystans dzielący województwo dolnośląskie od krajów OECD powoduje znacznie większą śmiertelność mieszkańców z powodu nowotworów w każdym typie schorzenia w porównaniu do krajów UE. Istnieje znaczna dysproporcja w dostępności do wysokospecjalistycznych procedur onkologicznych na Dolnym Śląsku. Dominująca pozycja DCO sprawia, że możliwości leczenia chorych z Wrocławia są istotnie lepsze niż mieszkańców pozostałej części województwa dolnośląskiego. Dostępność do procedur chemioterapii i chirurgii onkologicznej jest zadowalająca. Poprawa konieczna jest w zakresie jakości świadczeń. Zmiana w tym zakresie wymaga konsolidacji ośrodków prowadzących takie leczenie oraz wdrożenie programu monitorującego. W zakresie procedur radioterapii dostępność jest ograniczona, choć w ostatnim czasie uległa znacznej poprawie po uruchomieniu ośrodka radioterapii w Wałbrzychu. W perspektywie najbliższych 3 lat należy uruchomić w Legnicy w ramach filialnej opieki DCO. DCO pozostaje referencyjnym, specjalistycznym centrum regionalnym współpracującym z ok. 10 ośrodkami subregionalnymi prowadzącymi leczenie chemioterapeutyczne i chirurgiczne.
