AE - CW 1 wprow

Istota analizy
ekonomicznej – ĆW 1
Warunki funkcjonowania
przedsiębiorstw
Przedsiębiorstwa działają w zmieniających się warunkach:
•
•
•
•
Rynkowych – nowe produkty, jakość, ceny, warunki
konkurencyjne;
Technologicznych – nowe technologie;
Społecznych – zmieniające się podstawy ludzi (pracowników/
właścicieli);
Innych;
Konieczność zmian w firmie
Krótki/ średni okres:
-
Rozwiązanie bieżących problemów, które zagrażają bytowi firmy;
-
Zatrzymanie i odwrócenie negatywnych tendencji - regres,
stagnacja;
-
Ochrona wartościowych zasobów firmy;
-
Tworzenie narzędzi dla lepszego zarządzania (usprawnienia
systemu zarządzania)
-
Poprawa umiejętności;
Konieczność zmian w firmie
Długi okres:
-
Modernizacja firmy (np. nowa technologia);
-
Poprawa reputacji firmy;
-
Rozwój systemów marketingu, logistyki, sprzedaży, itp.
-
Optymalizacja procesów biznesowych;
-
Racjonalizacja oferowanych produktów (w tym usług);
-
Utrzymywanie i zatrudnianie wysokiej jakości specjalistów;
Analiza – to metoda, która polega na
dzieleniu danej całości na części, a
następnie na rozpatrywaniu każdej z nich
osobno
Analiza ekonomiczna – metoda badania
zjawisk
i
procesów
gospodarczych
polegająca na ich podziale na elementy
składowe,
wykrywaniu
związków
przyczynowych
między
nimi
oraz
identyfikacji przyczyn zmian zachodzących
w badanym obiekcie jako całości
Analiza ekonomiczna
przedsiębiorstwo
sektor/branża
projekt
gospodarka
narodowa
Analiza ekonomiczna
Analiza
technicznoorganizacyjna
- Poziom
nowoczesności,
postęp techniczny
- Wyposażenie
trwałe
w
- Stan finansowy i majątkowy,
- Wyniki finansowe,
- Zachodzące
finansowe
procesy
aktywa
- Procesy zaopatrzenia w
materiały, magazynowanie,
- analiza
kształtowania
zapasów towarowych
- Zasoby ludzkie
Analiza finansowa
Analiza ekonomicznofinansowa
przedsiębiorstwa
Teoria ekonomii a analiza ekonomiczna
Teoria ekonomii mówi, że system gospodarczy
dąży do osiągnięcia optimum wykorzystania
zasobów.
W punkcie optimum gospodarka działa efektywnie, czyli:

występuje pełne wykorzystanie zasobów (w granicach narodowych);

wytwarzane są produkty, na które jest zapotrzebowanie (bez
tworzenia niepotrzebnych zapasów);

do ich wytworzenia jest używana właściwa kombinacja zasobów
(wynikająca z cen określonych przez społeczną gotowość do ich
zapłacenia);

gospodarka rozwija się we właściwym tempie, tj. takim, które
odzwierciedla preferencje społeczne w ocenie dzisiejszej i przyszłej
konsumpcji;

istnieje ogólna zgodność, co do tego, że podział wytworzonego
produktu jest sprawiedliwy.
W
punkcie optimum spełniającym wszystkie
omówione wyżej warunki nie ma możliwości
poprawienia sytuacji żadnego z uczestników
tego procesu bez pogorszenia sytuacji kogoś
innego.
Jest to tzw. optimum Pareto.
Efektywność Kaldora-Hicksa:
-
jedna z metod oceny ekonomicznej efektywności alokacji
zasobów,
-
jest rozwinięciem i uogólnieniem efektywności Pareta
-
rozwiązanie jest efektywne (prowadzi do wzrostu
efektywności), gdy w wyniku jego zastosowania jeden
podmiot zyskuje więcej, niż traci inny, a jednocześnie
istnieje (przynajmniej teoretycznie) sposób kompensacji
strat przez podmiot zyskujący na rzecz podmiotu
tracącego.
Każda alokacja efektywna w sensie Pareta jest
efektywna również według kryterium KaldoraHicksa, lecz nie każda sytuacja efektywna z
punktu widzenia Kaldora-Hicksa jest efektywna
w sensie Pareta.
Przykład
Sytuacja wyjściowa:
Załóżmy, że z jednego litra mleka można
wyprodukować jeden jogurt. Producenci
skupują 50 litrów mleka od rolników po
administracyjnej
cenie
minimalnej
wynoszącej 2 zł. Jogurty sprzedają
natomiast po 5 zł. Jakie są korzyści
poszczególnych grup?
 Rolnicy:
100 zł (2 zł x 50 litrów)
 Producenci
jogurtów: 150 zł (5 zł x 50
jogurtów - 100 zł koszt mleka)
Sytuacja 2:
Rząd rozważa zniesienie ceny minimalnej na mleko. Kalkulacje
wskazują, że:

cena rynkowa mleka ukształtuje się na poziomie niższym, niż
obecna cena minimalna - 1 zł;

producenci będą mieli mniejsze koszty produkcji i tym samym będą
mogli obniżyć cenę jogurtów, nie zmniejszając swoich zysków;

zgodnie z prawem popytu konsumenci zwiększą spożycie jogurtów
w związku z ich niższą ceną. Szacuje się, że obniżka ceny o 1 zł
spowoduje wzrost popytu o 50%.

w związku z większym zapotrzebowaniem na jogurty producenci
będą potrzebowali więcej mleka, aby wyprodukować dodatkową
ilość jogurtów.
 Rolnicy:
75 zł (1 zł x 75 litrów)
 Producenci
jogurtów: 225 zł (4 zł x 75
jogurtów - 75 zł koszt mleka)
Sytuacja 3
Załóżmy, że rząd po zniesieniu ceny minimalnej
wprowadzi podatek w wysokości 0,5 zł od
kubka jogurtu i obciąży nim producentów.
Jak zmieni się sytuacja jeżeli rząd przeznaczy
przychód na subsydia produkcyjne dla rolników i
zakłada się, że 20% transferowanej kwoty
zostanie pochłonięta przez administrację.
 Rolnicy:
105 zł (1 zł x 75 litrów + 30 zł
subsydiów)
 Producenci
jogurtów: 187,5 zł (4 zł x 75
jogurtów - 75 zł kosztów mleka – 37,5 zł
podatku)
Analiza ekonomiczna projektu
Analiza ekonomiczna – jest to analiza
posługująca się wartościami ekonomicznymi,
które
odzwierciedlają
wartości,
jakie
społeczeństwo byłoby gotowe zapłacić za
określone dobro lub usługę.
Mówiąc ogólnie, analiza ekonomiczna wycenia
wszystkie czynniki zgodnie z ich wartością
użytkową lub kosztem alternatywnym dla
społeczeństwa.
Analiza ekonomiczna projektu
- ma na celu dokonanie oceny wkładu projektu
we
wzrost
ekonomicznego
dobrobytu
regionu lub kraju;
- dokonuje się jej z punktu widzenia interesów
całej ludności (regionu lub kraju), w
przeciwieństwie do analizy finansowej, która
przyjmuje punkt widzenia właściciela, np.
obiektu infrastruktury.
Analiza ekonomiczna projektu
Analiza kosztów i korzyści
(ang. cost-benefit analysis) –
służy do ustalenia, czy lub w
jakiej
mierze
zasługuje
publicznego
punktu
na
dany
projekt
realizację
lub
widzenia;
z
społecznego
uwzględnia
wszystkie zyski (korzyści) i straty
(koszty), niezależnie od tego, kto
je ponosi.
Analiza efektywności kosztowej
(ang.
cost-effectiveness
analysis) (metoda minimalizacji
kosztów) – jej celem jest
wskazanie
projektu,
który
zapewnia osiągnięcie danego
efektu przy możliwie najniższych
kosztach;
Dlaczego dokonuje się analizy
ekonomicznej dla projektów?

nie tylko otoczenie wpływa na projekt, ale także projekt wpływa
w pewien sposób na swoje otoczenie (wpływ ten będzie na ogół
tym większy, im większe są fizyczne rozmiary projektu).

gdyby gospodarka funkcjonowała w sposób doskonały, tak jak
opisuje to teoria doskonałej konkurencji, wówczas efekty
ekonomiczne projektu byłyby dokładnie takie same, jakie zostały
wyliczone i opisane w analizie finansowej projektu.

w rzeczywistości występuje wiele czynników powodujących, że
wpływ projektu na gospodarkę narodową bywa różny od tego, co
zostało policzone w projekcie (różnice wynikają z zakłóceń
występujących w gospodarce na skutek niedoskonałości jej
mechanizmów).
Przykład
Projekt - rewaloryzacja niewielkiego historycznego
parku miejskiego (ok. 2ha)
Okres – październik-listopad 2007 r.
Cel badań (analizy) – próba wyceny, korzyści
ekonomicznych wynikających z rewaloryzacji
parku
Przykład
Wyniki:

oczekiwana chęć do zapłaty wynosi - ok. 8,49 PLN rocznie/os.

bieżąca wartość korzyści ekonomicznych - ok. 4,122 mln PLN,

bieżąca wartość kosztów ekonomicznych – ok. 1,138 mln PLN,

ekonomiczna efektywność przedsięwzięcia – NPV= 2,9 mln
PLN.
Rodzaje analiz:
1. Kryterium przedmiotowe: makroekonomiczna,
mikroekonomiczna;
2. Horyzont czasowy: ex post, operatywna,
ex ante;
3. Skutki i siła zmian: taktyczne, strategiczne
(w tym wewnętrzne, zewnętrzne, zintegrowane);
Rodzaje analiz:
4. Analiza systemowa – badanie obiektów jako części składowych
całości;
5. Analiza decyzyjna – przygotowanie informacji do podjęcia i
realizacji decyzji;
6. Analiza funkcjonalna – bada zjawiska znajdujące się w obszarze
odpowiedzialności danego stanowiska pracy;
7. Analiza przestrzenna (międzyzakładowa) – porównania pomiędzy
zakładami, wydziałami firmy w zakresie np. Kosztów
jednostkowych
Źródła danych do analiz
Wewnętrzne
Podstawowe sprawozdania
finansowe
Zewnętrzne
Pozostała sprawozdawczość
i dokumentacja
w firmie
GUS
Bilans
Prasa fachowa
Rachunek zysków i strat
Rynek
Rachunek przepływów
pieniężnych
Internet
Okresowe sprawozdania
finansowe i inne
Źródło: opracowanie własne na podstawie Leszczyński Z.,
Analiza ekonomiczno-finansowa spółki, PWE, Warszawa 2004.
Diagnoza
a analiza ekonomiczna

Diagnostyka to umiejętność rozpoznawania
rzeczywistego stanu badanych obiektów.

Diagnoza – stan rzeczy i ich tendencji
rozwojowych, odpowiada na pytanie: jak jest ?
Zalety diagnozy
ekonomicznej
poznawania rzeczywistości:
jako

jest mniej złożona
ekonomiczna,

pozwala na szybkie przygotowanie informacji do
celów decyzyjnych (stan, wyniki, słabe strony, mocne
strony, szanse i zagrożenia),

pozwala
identyfikować
potencjalne
przyczyny
ewentualnych zakłóceń w badanym obiekcie, a tym
samym określić niezbędną terapię
i
czasochłonna
narzędzia
niż
analiza
Faza wstępna, polegająca na określeniu
przedmiotu (obiektu, obszaru) badania
celu
i
Co i po co badać?
Faza podstawowa, na którą składają się etapy:
1. identyfikacji (opisu) wszystkich faktów dotyczących
stanu istniejącego,
Jak jest?
2. krytycznej oraz konstruktywnej oceny i analizy stanu
istniejącego:
- diagnoza przyczynowa,
- diagnoza różnicowa,
- diagnoza strategiczna,
- diagnoza rozwoju,
Co funkcjonuje dobrze, a co niedomaga?
Dlaczego tak jest?
Jaki dystans dzieli nas od innych?
Jakie mamy szanse i co grozi nam ze strony otoczenia?
Jak może być lepiej, jeśli wykorzystamy nasze atuty oraz
szanse?
Jak może być lepiej, jeśli zniwelujemy słabości i
zagrożenia?
3. projektowania wariantów (propozycji) rozwiązań,
Co i jak konkretnie powinniśmy w tym zakresie zrobić?
4. wyboru i uzasadnienia wariantu optymalnego,
Jakie podstawowe i dodatkowe efekty możemy uzyskać
po wdrożeniu zaproponowanych rozwiązań?
Faza końcowa, składająca się z etapów:
5.
przygotowania warunków do wdrożenia
wprowadzenia nowych rozwiązań do praktyki,
i
6. kontroli realizacji i analizy efektów funkcjonowania
nowych rozwiązań.
Jak wdrożyć projektowane rozwiązania aby uzyskać
zaplanowane efekty?
W
jakim
stopniu
uzyskaliśmy
zaprojektowane efekty?
(zrealizowaliśmy)
OGÓLNY SCHEMAT DIAGNOSTYKI
rejestrowanie
identyfikatory stanu
(czynniki o istotnym wpływie
na funkcjonowanie obiektu)
interwencja
diagnoza
Obiektem diagnozy może być każda
dziedzina działalności gospodarczej,
każdy jej fragment czy wycinek.
Funkcje
zarządzania
Planowanie
Organizowanie
Motywowanie
Kontrolowanie
Zasoby ludzkie
(personel)
+
+
+
+
Zasoby rzeczowe
+
+
-
+
Zasoby finansowe
+
+
-
+
Zasoby technologiczne
+
+
-
+
+
+
-
+
Zasoby
Zasoby
informacyjnoorganizacyjne
Źródło: Bieniok, Doskonalenie systemu zarządzania, Warszawa.
Przykłady obszarów (wymiarów)
dokonywania analiz/diagnoz
Finanse
Finanse
Rynek
(np. (np.
struktura
kapitału,
struktura
rentowność,
płynność,
kapitału,
rentowność,
zyskowność,
itp.)
płynność,
zyskowność,
itp.)
(np. pozycja na rynku, udział
w rynku, jego dynamika,
działalność marketingowa,
itp.)
Organizacja działania
(np. kompetencje zarządu, styl
zarządzania, struktura organizacyjna,
kultura organizacji, technologia, itp.)
Zasoby ludzkie
ludzkie
Zasoby
(np. wiedza
wiedza i umiejętności
(np.
umiejętności
personelu, system
system motywacyjny,
motywacyjny,
personelu,
systemrekrutacji,
rekrutacji, itp.)
system
itp.)
Czas
Czas
(np.
czas
realizacji
zamówienia,
czas
(np.
czas
realizacji
zamówienia,
poszczególnych
procesów,
itp.)
czas
poszczególnych
procesów,
itp.)
Przestrzeń
Przestrzeń
(np.lokalizacja
lokalizacja przedsiębiorstwa,
(np.
przedsiębiorstwa,
miejsce funkcjonowania
funkcjonowania
miejsce
przedsiębiorstwa, przestrzenne
przedsiębiorstwa,
przestrzenne
rozmieszczenie przedsiębiorstwa,
przedsiębiorstwa,
rozmieszczenie
rozmieszczenia
maszyn
i urządzeń,
itp.)
rozmieszczenia
maszyn
i urządzeń,
itp.)