AGRESJA WŚRÓD MŁODZIEŻY

AGRESJA WŚRÓD
DZIECI I MŁODZIEŻY
Lucyna Sieledczyk
1
W czasie roku szkolnego
została przeprowadzona wśród
uczniów ankieta mająca na
celu sprawdzenie występowania
zjawiska agresji w szkole.
2
ANALIZA ANKIETY
65% ankietowanych stwierdziło, że doświadczyło
różnych form agresji na terenie szkoły








zaczepianie bez powodu 56%
kłamstwo 37%
zastraszanie 39,7%
ośmieszanie 34%
wyłudzanie pieniędzy 24,3%
kradzieże 14,3%
znęcanie się 19,5%
bicie z obrażeniem ciała 10,3%
3
AGRESJA, to „wroga, napastliwa
postawa lub zachowanie się
względem kogoś lub czegoś”
Słownik Współczesnego Języka Polskiego
4
TRZY GŁÓWNE TEORIE
WYJAŚNIAJĄCE ŹRÓDŁO AGRESJI

Teoria instynktów, mówi nam, że agresja jest instynktem
wrodzonym i że człowiek z natury zachowuje się agresywnie
i stosuje przemoc.

Teoria frustracji, według której przyczyną zachowań
agresywnych jest przeżywana frustracja, będąca wynikiem
zablokowania zaspokojenia potrzeb.

Teoria społecznego uczenia się mówi nam, że ludzie uczą się
zachowań agresywnych bądź przez własne, bezpośrednie
doświadczenie, bądź przez naśladownictwo.
5
FORMY AGRESJI

AGRESJA FIZYCZNA
– Instrumentalna (mamy do czynienia wtedy, gdy
agresor chce zdobyć lub osiągnąć jakiś cel)
– Emocjonalna (gdy dziecko przeżywa lęk lub złość)
6
PRZYKŁADY AGRESJI FIZYCZNEJ

bójki pomiędzy uczniami:
–
–
–
–
–
–






uderzanie (pięścią)
kopanie
potrząsanie
duszenie
przypalanie
strzelanie
spoliczkowanie
dawanie klapsa
„pacnięcie” kogoś
ataki na nauczycieli
napastowanie seksualne
pchnięcie nożem, itp. ostrymi przedmiotami
7
FORMY AGRESJI
Agresja słowna czyli wypowiedzi agresywne, mające
wyrządzić przykrość lub szkodę danej osobie. Mogą być
kierowane wprost do osoby będącej przedmiotem
agresji i występować w jej obecności (agresja słowna
bezpośrednia) lub do osób trzecich w sytuacjach, w
których nie uczestniczy osoba będąca przedmiotem
agresji (agresja słowna pośrednia).
8
PRZYKŁADY AGRESJI SŁOWNEJ









grożenie biciem
napastliwe wypowiedzi – atak słowny
straszenie, groźby
przezywanie, przekleństwa, ordynarne odzywki, wulgaryzmy
obmawianie
kłótnie
grożenie skarżeniem
atak na charakter osoby
obrzucanie wyzwiskami
9
PRZYKŁADY AGRESJI SŁOWNEJ









niewerbalne symbole (Robienie uwłaczających min.)
uszczypliwość lub kpiny
atak na kompetencje („Jak możesz być taki głupi?)
atak na pochodzenie („Jesteś taką samą ofiarą życiową jak twój
ojciec”)
atak na wygląd fizyczny („Czy zawsze musisz wyglądać jak
niechluj?”)
oszczercze porównanie („Z ciebie nigdy nic nie będzie”)
dokuczanie
ubliżanie i przeklinanie
ośmieszanie
10
DLACZEGO DZIECI ZACHOWUJĄ
SIĘ AGRESYWNIE?
Na powstawanie zachowań agresywnych ważny wpływ ma
otoczenie. Dzieje się tak gdy:
 dzieci często mają do czynienia z agresją i przemocą w
rodzinie,
 w rodzinie obserwowany jest brak zainteresowania sprawami
dziecka.
Wyraża się to poprzez:
 brak ciepła rodzinnego, chłód emocjonalny rodziców wobec
dziecka, przede wszystkim w pierwszych latach jego życia,
 brak jasno wyznaczonych granic - jak dziecku wolno się
zachować, a jak nie wobec rodziców, rodzeństwa, rówieśników i
innych dorosłych,
 brak reakcji ze strony rodziców w rozpoznawaniu i
akceptowaniu zachowań dziecięcych,
 w rodzinie często używa się agresji i przemocy w stosunku do
dzieci.
11
INNE POWODY ZACHOWAŃ
AGRESYWNYCH U DZIECI I
MŁODZIEŻY:





Słabo rozwinięta samokontrola własnych emocji. Dzieci mają
ogromne kłopoty
W radzeniu sobie z lękiem, strachem, poczuciem krzywdy lub
winy. Nie potrafią przewidzieć swoich reakcji emocjonalnych, nie
kontrolują swoich zachowań.
Wzory zachowań agresywnych. Zapewniają one odnoszenie
sukcesów i są dla nich wynagradzające.
Używanie alkoholu i narkotyków. Alkohol powoduje wzrost
zachowań agresywnych, ponieważ obniża kontrolę i ogranicza
właściwą ocenę sytuacji. Używanie różnych narkotyków wiąże
się również z zachowaniami agresywnymi.
Oglądanie aktów przemocy wpływa na uczenie się przez dzieci
agresywnych zachowań.
12
PRZYCZYNY AGRESJI WŚRÓD
DZIECI I MŁODZIEŻY:







Frustracja wynikająca z braku dobrego kontaktu z dorosłymi
lub agresja z ich strony
Niskie poczucie własnej wartości, połączone z dużą ilością
otrzymywanych przez nich negatywnych komunikatów od
dorosłych
Modelowanie
zachowań
agresywnych
w
mediach,
subkulturach, rodzinach
Brak jasnych i przestrzeganych reguł życia szkolnego
Mała umiejętność radzenia sobie z przeżywaniem silnych
i negatywnych uczuć, a zwłaszcza złości
Brak umiejętności konstruktywnego rozwiązania sytuacji
konfliktowych
Frustracja spowodowana brakiem perspektyw życiowych
13
PRZYCZYNY AGRESJI WŚRÓD
DZIECI I MŁODZIEŻY:
Zbyt rzadko wykorzystywane umiejętności
konstruktywnego rozwiązywania sytuacji konfliktowych
przez nauczycieli i rodziców
 Niewłaściwe sposoby komunikowania się
z uczniami, powodujące ich agresję (poniżanie,
krytykowanie, wyśmiewanie lub niezauważanie
osiągnięć)
 Nieumiejętność radzenia sobie z przeżywaniem silnych
i trudnych uczuć
 Nieskuteczne rozładowywanie napięć podczas lekcji
(nastawienie na szybki skutek, bez uwzględnienia
przyczyn i warunków)

14
RODZINA A ZACHOWANIA
AGRESYWNE
Dzieci, które czują się bezpieczne w swoich relacjach
z rodzicami, są mniej agresywne i lepiej radzą sobie
z emocjami. Gdy otacza się je miłością i zainteresowaniem,
mają znacznie mniej powodów do agresji i wrogości.
Uciekają się do niej wtedy, gdy się boją, gdy są
osamotnione, pełne rozterek lub gdy mają silną potrzebę
akceptacji bądź zwrócenia na siebie uwagi.
15
OZNAKI STOSOWANEJ PRZEMOCY
zwiększone poczucie lęku (niepokoju)
 zwiększone poczucie strachu
 nastrój przygnębienia
 zmniejszona energia
 wzrost braku zaufania
 zakłócenia snu
 zakłócenia apetytu
 osłabienie poznawczego funkcjonowania
 wzmocnienie uczucia wrogości

16
CECHY POTENCJALNEJ OFIARY
niska aktywność fizyczna
 wysoki poziom niepokoju
 niska samoocena
 wrażliwość
 ostrożność (postępowania) działania
 małe grono przyjaciół lub ich brak
 brak poczucia bezpieczeństwa

17
Zachowanie potencjalnego
agresora:


wykazują dużą aktywność i energię, chcąc panować
nad otoczeniem, podporządkować je sobie i czerpać
z tego satysfakcję,
czerpią korzyści materialne i psychiczne ze swojej
przemocy. Ofiary muszą dostarczać im np.:
papierosy, alkohol, pieniądze i inne rzeczy mające
dla nich wartość,
18
CECHY POTENCJALNEGO SPRAWCY, TYRANA









dokuczają, ale głównie kierują to do słabszych, bezbronnych
kolegów,
lubią dominować i podporządkowywać sobie innych,
są sprawne i zręczne,
łatwo się denerwują i wybuchają,
nie potrafią radzić sobie z trudnościami i przeciwnościami,
często są nastawione na nie,
mają trudności z przestrzeganiem przyjętych ogólne zasad,
mają zwykle małe lub żadne poczucie winy,
wobec ofiar brak im zrozumienia, współczucia czy sympatii,
19
CECHY POTENCJALNEGO SPRAWCY, TYRANA






łatwo się kontaktują z otoczeniem,
umieją sprytnie wybrnąć z sytuacji, np.: stosując oskarżenia,
potrafią udawać,
czerpią korzyści materialne i psychiczne ze swojej przemocy,
wobec dorosłych mogą być agresywne lub ugrzecznione,
wcześnie prezentują zachowania antyspołeczne, takie jak:
kradzieże, wandalizm, picie alkoholu.
20
CO MAJĄ ZROBIĆ RODZICE
ABY UNIKNĄĆ AGRESJI?







Mądrze kochać swoje dzieci
Określić jasne i zrozumiałe relacje w domu
Określić granice dyscypliny
Być konsekwentnym w egzekwowaniu wspólnie ustalonych reguł
postępowania
Stosować konsekwentną dyscyplinę
Kształtować obraz świata, w którym dla osiągnięcia celu nie
trzeba uciekać się do agresji, w którym gardzi się przemocą
Dbać o rozwijanie zainteresowań, budzenie pasji, umiejętne
organizowanie czasu wolnego
21
CO MAJĄ ZROBIĆ RODZICE
ABY UNIKNĄĆ AGRESJI?





Rozwijać kompetencje społeczne, uczyć asertywności, tolerancji
i empatii
Tworzyć warunki do rozwoju poprzez możliwość aktywności,
samodzielności, rozmowy i aktywnego słuchania
Okazywać szacunek i zaufanie dziecku
Tworzyć atmosferę życzliwości i przychylności
Prezentować wzory prospołecznych zachowań w sytuacjach
konfliktowych (modelowanie).
22
A CO ROBI NASZA SZKOŁA??








Doskonalenie umiejętności wychowawczych poprzez włączenie
tematyki zasad kulturalnego zachowania się do każdych zajęć
Prowadzenie dyżurów przez nauczycieli w czasie przerw
Dostarczenie wiedzy o przepisach i konsekwencjach zachowań
niedostosowania społecznego – instrukcja postępowania na
wypadek agresji
Organizowanie apeli, pogadanek, scenek rodzajowych, na
temat kulturalnego zachowania się
Spotkanie z pracownikami Policji, Straży Miejskiej
Wprowadzenie Metody Szkolnej Interwencji Profilaktycznej –
kontrakt z uczniem
Realizacja programów profilaktycznych
Współpraca z rodzicami, kuratorami sądowymi
23
A co robisz Ty??????
24
Im więcej pomożemy dzieciom i młodzieży
w zakresie zapobiegania i kontrolowania
agresji, tym społeczeństwo nasze będzie
zdrowsze psychicznie, wrażliwsze na
potrzeby drugiego człowieka, będzie więcej
uśmiechów na co dzień, a przez to znacznie
łatwiej poradzimy sobie z problemami dnia
codziennego.
25
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
26