MISTERIA BOŻE – ŚWIATŁO WIARY Wstęp Rozwój nauk przyrodniczych i matematycznych, również elektroniki i techniki, sprawia, ze współczesny człowiek staje się coraz lepiej ukształtowany intelektualnie. Wobec ateizowanego świata i olbrzymiej ignorancji, człowiek wierzący staje przed koniecznością, nie tylko wyznawania swojej wiary lecz także odczuwa konieczność głębszego jej uzasadniania. Wiedza nabyta na katechezie nie wystarcza do wzmocnienia wiary. Proponuję Państwu szkice opracowane w oparciu o wykłady ks. prof. Romana E. Rogowskiego, przeprowadzone na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu, a zawarte zostały w książce pt. ABC teologii dogmatycznej. Pomocą w pogłębieniu danych tematów, może posłużyć literatura podana przy poszczególnych tematach. Kolejne tematy będę umieszczał co dwa lub trzy tygodnie. Bądźmy otwarci na misteria Boże, mając świadomość, że jedynym świadkiem, który może te misteria(tajemnice) rozjaśnić jest światło z góry – światło wiary. (ks. Adam) Zagadnienia wstępne z teologii dogmatycznej TEMAT 1: Określenie teologii dogmatycznej i jej zadania. Termin "teologia" pochodzi od greckich słów: ó \oyoe (logos, słowo, pojęcie, zadanie) i ó 9eó? (Theos, Bóg). Teologia jest więc nauką o Bogu (w chrześcijaństwie) czy bogach (np. w starożytnej Grecji - por. dzieła Homera). Terminu tego nie spotykamy ani w Starym ani w Nowym Testamencie, jest on jednak używany przez wczesnochrześcijańskich apologetów (np. Orygenes). W kościele pierwotnym bowiem nie było rozgraniczenia na głoszenie i wyjaśnianie nauki Chrystusa, pojawiło się ono w średniowieczu, kiedy to wraz z pojawieniem się pierwszych uniwersytetów (XII w.) naukę świętą zaczęto nazywać teologia. W dużej mierze przyczynił się do tego Piotr Abelard. Określenie rzeczowe Teologia jest nauką, w której rozum chrześcijański upewniony i oświecony światłem wiary stara się myślą pojąć to, w co wierzy, czyli tajemnice objawione łącznie z ich konsekwencjami (Y. Congar). Teologia wyrasta z głoszenia Ewangelii i opiera się na rozumie oświeconym wiarą. Człowiek więc niewierzący nie może w ścisłym tego słowa znaczeniu uprawiać teologii. Teologia dogmatyczna W czasach nowożytnych, w wyniku wyodrębniania się (ze względu na różne aktualne potrzeby) poszczególnych dyscyplin teologicznych, rozróżniono od XVII wieku: teologię ascetyczną, teologię moralną, teologię fundamentalną, teologię dogmatyczną. W kręgu naszych zainteresowań będzie się znajdowała teologia dogmatyczna. Gdy chodzi o źródłosłów tego terminu to wyraz bonav (dokein) ma charakter wieloznaczny i oznacza m.in.: zdawać się, wydawać się, podobać się, być pewnym. Natomiast termin: TO Soy/ia (dogma) oznacza: opinię, dekret, w dalszym znaczeniu: pewną ustaloną prawdę. Terminem "dogmatyka", "teologia dogmatyczna" posłużył się po raz pierwszy luterański teolog G. Calixt w XVII w. Słowem "dogmat" zaczęto wtedy określać prawdę objawioną przez Boga i podawaną przez Kościół do wierzenia jako objawioną. 1. Teologia dogmatyczna jest to więc systematyczna i metodyczna refleksja nad nadprzyrodzoną rzeczywistością Bożą objawioną przez Boga. 2. Jest nauką teologiczną, w której rozum upewniony i oświecony wiarą stara się zgłębić prawdy objawione o charakterze bardziej teoretycznym, doktrynalnym a także pojąć i zgłębić konsekwencje życiowe związane z tymi prawdami. Przedmiot teologii dogmatycznej Teologia dogmatyczna zajmuje się rzeczywistością Bożą, Bogiem. Ściślej mówiąc zajmuje się tym, co Bóg zechciał nam o Sobie objawić. Źródłem teologii dogmatycznej, jak to będzie jeszcze niżej powiedziane, jest Objawienie, na które składają się Pismo Święte i Tradycja. Sobór Watykański II po dyskusji na temat przedmiotu dogmatyki (trwającej od XVII w.) określa go jako interpretacje objawienia Bożego dokonaną przez ojców chrześcijaństwa Wschodu i Zachodu oraz wyjaśnianie spekulatywne tajemnic zbawienia w powiązaniu z liturgią i całym życiem Kościoła. Za przedmiot tej teologii Sobór uważa także dzieje dogmatów na tle ogólnej historii Kościoła. BÓG Rzeczywistość Boża Objawienie Dogmaty + ich konsekwencje: 1. wnioski teologiczne 2. opinie 3. hipotezy Zadania teologii dogmatycznej 1. Przy pomocy teologii biblijnej wydobywać z objawienia prawdy, które mają charakter doktrynalny, spekulatywny. 2. Wydobyte prawdy włączyć w ogólną historię zbawienia i przedstawić w sposób systematyczny (z tym zadaniem ściśle łączy się następne). 3. Koncentrowanie wszystkich prawd wokół jednej. Stąd w teologii mówi się o teocentryzmie, chrystocentryzmie i antropocentryzmie. 4. Przy pomocy umysłu oświeconego wiarą, a także korzystając z różnych analogii ze świata stworzonego poznawać, zgłębiać i coraz lepiej wyrażać Bożą rzeczywistość objawioną. To zadanie w historii teologii nazywano: inteligentia mysteriorum lub intellectus fideli (oba określenia podaje św. Augustyn). Z tego zadania wynika w sposób szczególny kolejne: 5. Wiązanie dogmatu z życiem. 6. Określać stopień pewności danej prawdy czyli tzw. kwalifikację teologiczną, czyli odpowiadać na pytanie: czy i w jakim stopniu dana prawda teologiczna jest zawarta w objawieniu. 7. Obrona prawd objawionych (w sensie rzeczowym nie formalnym).