pobierz - pastoralna.pl

TEOLOGIA PASTORALNA/BIOETYKA – WYKŁAD MONOGRAFICZNY
„POSTULATY TEOLOGICZNE W BADANIACH NAUKOWYCH”
Prowadzący: dr Jerzy Brusiło OFMConv
Miejsce: sala 301 (Międzywydziałowy Instytut Bioetyki), oficyna, ul. Franciszkańska 1
Czas: (semestr zimowy 2012/2013), środa, godz. 11.30-13.00
WYMAGANIA WSTĘPNE
Wykład jest skierowany do studentów studiów podstawowych teologii i filozofii oraz studiów
licencjacko-doktoranckich wszystkich kierunków. Wykład nawiązuje do wykładów monograficznych z
poprzednich lat („Teologiczne aspekty rozwoju nauk przyrodniczych” - 2009/10 oraz „Teologiczne i
filozoficzne konteksty postępu nauki i techniki” – 2010/11) ale problemowo stanowi jedną całość i można go
zaliczyć niezależnie od poprzednich monografów.
Merytorycznie proponowany wykład zakłada znajomość podstawowych danych z zakresu
przyrodniczych nauk szczegółowych (biologicznych, rolniczych, medycyny człowieka i medycyny
weterynaryjnej) na poziomie szkoły średniej oraz orientacja w podstawowym zakresie nauk filozoficznych,
historycznych i społecznych.
LIMIT PRZYJĘĆ NA WYKŁAD: minimum 8 osób, maksimum 15 osób (decyduje kolejność zapisów)
CELE







Bliższe:
Przedstawienie historii i cywilizacji jako tła rozwoju naukowego
Badanie istotnych elementów ewolucji teologii i nauki
Nauka – wiara: konflikt czy symbioza
Ukazanie oświeceniowego problemu badań naukowych
Krytyka współczesnych i ponowoczesnych uwarunkowań nauk przyrodniczych
Szczegółowe zainteresowanie: nauki eksperymentalne (fizyka, biologia, medycyna)
Postulaty teologiczne (antropologiczne, moralne i pastoralne) w obecnej sytuacji nauk o
człowieku
Dalsze:
 Próba zbudowania podstaw teologicznych w przyszłościowym rozwoju technologii i nauk
biomedycznych (tzw. bioteologii)
 Poszukiwania inspiracji w zakresie nowych kierunków w teologii nauk i teologii praktycznej
TREŚCI MERYTORYCZNE – SKRÓCONY OPIS
Nowe i dokładniejsze badania historii religii, kultury i cywilizacji, wymuszają rewizję
dotychczasowych, popularnych poglądów na początek nauki (w nowożytności) i tzw. „rewolucję naukową”
przełomu XVII i XVIII wieku. Okazuje się, że nauka, jako część średniowiecznego uniwersytetu, ma swoje
początku już w starożytności i że teologia w średniowieczu stanowiła główną siłę rozwoju nauki, pojętej w
sposób nowoczesny i ponowoczesny.
Nasza cywilizacja (zachodnia) zgubiła tą teologiczną inspirację w rozwoju nauk (głównie
przyrodniczych i humanistycznych, ale również w pewnej mierze także w naukach społecznych, technicznych
i ekonomicznych), dlatego wobec obecnego niesłychanie dynamicznego rozwoju niezwykle rozbudowanego
systemu nauki i zaawansowanych technologii, trzeba przywrócić pogłębioną (nie scholastyczną i nie
pozytywistyczną) teologię w duchu posoborowym, aby odnowić i wzmocnić fundamenty ogromnego gmachu
prowadzonych dziś badań naukowych.
TREŚCI MERYTORYCZNE – PEŁNY PROGRAM WYKŁADÓW
1. Perspektywy historyczne w rozwoju ogólnie pojętej nauki
2. Prawdziwe, starożytne początki nauk o Bogu, świecie i człowieku
1
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Osiągnięcie średniowiecznego universitas w postępie nauki
Polemika z nowożytną koncepcją „rewolucji naukowej”
Wiara (teologia) i nauka: konflikt, współistnienie, synteza czy komplementarność?
Skutki oświeceniowego oddzielenia nauki od źródeł teologiczno-antropologicznych
Współczesne badania naukowe w kontekście społeczno-ekonomicznym
Nauki biomedyczne na manowcach – przykłady XX-wiecznych totalitaryzmów
Przypadek szczególny: „medycyna” III Rzeszy, eksperymenty pseudonaukowe w obozach
koncentracyjnych
Etyka a teologia moralna w nadawaniu sensu naukom przyrodniczym, pseudonauka i
paranauka
ONZ, WHO, UNESCO, Unia Europejska, Rada Europy: European Group on Ethics in Science
and New Technologies, Social and Human Sciences - Science and Technology, Rada
Międzynarodowych Organizacji Nauk Medycznych (CIOMS), Komisje Bioetyczne i inne
struktury systemów oceny nauki, nowe oblicze nauki międzynarodowej
Nauki biomedyczne i biotechnologia ponowoczesna (przełom XX i XXI wieku) wobec
nadprzyrodzoności (teologii)
Teologia posoborowa i „teologia Benedicta” w świecie nauk eksperymentalnych
Szanse dla teologii w rozwoju świeckich nauk przyszłości
Podsumowania i wnioski
KRYTERIA ZALICZENIA
Podstawa źródłowa wykładu: opracowania autorskie i bibliografia (nie będzie skryptu). Konieczna
jest obecność na zajęciach i własne notatki. Do zaliczenia przedmiotu wymagany jest egzamin ustny w czasie
przewidzianym przez Uniwersytet Papieski na zimową sesję egzaminacyjną w połowie roku akademickiego
2012/2013.
LEKTURY PODSTAWOWE
 Benedykt XVI, Światłość świata. Papież, Kościół i znaki czasu, Kraków 2011
 Brusiło J. (red.), W trosce o życie. Wybrane dokumenty Stolicy Apostolskiej, t. 2, Biblos, Tarnów 2012
 Grant E., Średniowieczne podstawy nauki nowożytnej w kontekście religijnym, instytucjonalnym oraz
intelektualnym, Prószyński i S-ka., Warszawa 2000
 Klee E., Auschwitz. Medycyna III Rzeszy i jej ofiary, Universitas, Kraków 2009
 McGrath A., Nauka i religia, WAM, Kraków 2009
 Russo L., Zapomniana rewolucja. Grecka myśl naukowa a nauka nowoczesna, Kraków 2005
LEKTURY UZUPEŁNIAJĄCE
 Anderwald A., Teologia a nauki przyrodnicze. Rola wiedzy przyrodniczej w dociekaniach teologicznych,
Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2007
 Barr S. M., Współczesna fizyka a wiara w Boga, Techtra, Wrocław 2005
 Bokwa I., Teologia w warunkach nowoczesności i ponowoczesności, Wydawnictwo Diecezjalne i
Drukarnia w Sandomierzu, Sandomierz 2010
 Borkowski R., Globalopolis. Kosmiczna wioska szanse i zagrożenia, Warszawa 2003
 Gilson E., Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, PAX, Warszawa 1987
 Goćkowski J., Ethos nauki i role uczonych, Wydawnictwo i Drukarnia Secesja, Kraków 1996
 Miller F. P., Vandome A. F., McBrewster J. (ed.), Ethics Committee, Alphascript, Beau Bassin, 2010
 Morales J. M. R., Kościół i nauka. Konflikt czy współpraca? WAM Kraków 2003
 Peeters M. A., Globalizacja zachodniej rewolucji kulturowej, Warszawa 2010
 Popper K. R., Logika odkrycia naukowego, Fundacja Aletheia, Warszawa 2002
 R. Kreissl, Dlaczego wiara w naukę nas ogłupia? WAM, Kraków 2012
 Selleri F., Wielkie spory w fizyce kwantowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1999
 Shapin S., Rewolucja naukowa, Prószyński i S-ka., Warszawa 2000
 Słomka M. (red.), Nauka – wiara. Rola filozofii, Wydawnictwo KUL, Lublin 2009
 Szymik J., Theologia benedicta, Księgarnia św. Jacka, Katowice 2010
2