Uczennice i uczniowie: Śmieją się.

Tytuł: MOŻESZ POMÓC
Temat: Reagowanie na zachowania dyskryminujące; dyskryminacja.
Cele:
uczniowie i uczennice:
- rozumieją znaczenie terminu „dyskryminacja”
- identyfikują zachowania dyskryminujące
- wiedzą, jak wzmocnić osobę doświadczającą zachowań dyskryminujących
Czas trwania: 45min
Krótka charakterystyka: Podczas lekcji uczennice i uczniowie poznają – poprzez konkretne przykłady
– znaczenie terminu „dyskryminacja”; mają okazję przećwiczyć swoje reakcje w sytuacjach, kiedy są
świadkami dyskryminowania i chcieliby pomóc osobie dyskryminowanej.
Potrzebne materiały: papier flipchartowy, wydrukowane opisy sytuacji, markery.
Przygotowanie: przed lekcją należy dowiedzieć się, czy w klasie nie ma osób odpowiadających
charakterystyce dyskryminowanych bohaterów scenek – z tych scenek należy zrezygnować.
Przebieg ćwiczenia:
1.Przeprowadź doświadczenie:
Podziel klasę na kilka (3-4, w zależności od liczebności klasy) grup cztero-ośmiooosobowych (możesz
po prostu poprosić o odliczenie i wskazanie, gdzie zbierają się „jedynki”, gdzie „dwójki” itd.).
1. Poproś, by każda z grup wylosowała jedną z kart. Daj uczennicom i uczniom 5 minut na
przygotowanie odegrania lub głośnego, z podziałem na role, odczytania scenek.
2. Poproś, by grupy kolejno odgrywały lub odczytywały z podziałem na role swoje scenki.
2.Po każdej scence zbierz refleksje i obserwacje:
Zapytaj dzieci odgrywające/czytające scenki, co czuły podczas odgrywania/czytania. Zadbaj, by
wypowiedziała się każda z osób odgrywających – jeśli trzeba, zadaj dodatkowe pytania:
Strona
- jak się czułaś/czułeś jako osoba dyskryminowana? Jak ci było w sytuacji, gdy ktoś zwracał się
do ciebie w krzywdzący sposób? A jak się czułeś/czułaś, gdy inne osoby stały obok i śmiały
się/ dokuczały?
1
- jak się czułaś/czułeś jako osoba, która dyskryminuje? Czy pasowało ci takie zachowanie?
Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
- jak się czuliście/czułyście jako osoby obserwujące taką sytuację? Biorące w niej udział
poprzez bycie świadkiem?
2.Podsumuj, podkreślając jak czuje się osoba dyskryminowana, a jak dyskryminująca. Wskaż
różnice.

Zapytaj widzów:
- czy przyglądanie się, słuchanie wzbudziło w nich jakieś emocje – jakie?
- co ważnego wydarzyło się w scence?

Zwróć się do całej klasy (widzów i występujących w scence):
- z jakiego powodu ktoś z uczestników scenki został obrażony/zraniony? Powody wypisuj na
tablicy/flipcharcie.

Zwróć się do wszystkich z pytaniem, jak mogą zachować się poszczególne postaci ze scenek,
żeby pomóc tej, która została obrażona/źle potraktowana?
Pozwól
wszystkim
chętnym
modyfikować
scenki.
Należy
ponownie
odegrać/odczytać scenkę lub jej fragment, zmieniając ją wg pomysłów dzieci.
Za każdym razem zwróć się do klasy z pytaniem, czy proponowany sposób reagowania nie
jest raniący, agresywny. Zaakceptowane przez wszystkich sposoby reagowania zapisuj na
flippcharcie, który powinien potem wisieć na stałe w klasie.
(np. do atakujących: „nie obrażaj naszej koleżanki”; „nie zgadzam się, żebyś przy mnie
mówił/mówiła w ten sposób”; „wstyd mi za ciebie”; „ten dowcip mnie nie śmieszy”; do
atakowanych: „nie słuchaj tego”, „on/ona czasem wygaduje takie głupstwa”; można też
osobę atakowaną objąć, wziąć za rękę, pomoc czy zaproponować pomoc w czymś, co właśnie
robi, etc.)
Skomentuj: osobie dyskryminowanej zazwyczaj bardzo trudno odpowiedzieć na atak, o
wiele łatwiej świadkowi wystąpić w jej obronie. Ci, którzy dyskryminują, robią to często dla
publiczności – jeśli jasno dajemy im odczuć, że nie podoba nam się ich postępowanie,
niejednokrotnie przestają się tak zachowywać.
Podsumuj: niektóre osoby są bardziej niż inne narażone na złe traktowanie. Dzieje się tak, bo są to
ludzie pochodzący z innego kraju, niepełnosprawni, o innym odcieniu skóry, czasem starzy, czasem
Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Strona
Spytaj uczennice i uczniów, czy są osoby, które częściej niż inne spotykają się z zachowaniami
pokazanymi w scenkach. Jakie to są osoby? (nawiąż do spisanych wcześniej powodów dokuczania
osobom ze scenek)
2
Wprowadź pojęcie „dyskryminacja”:
młodzi, wyznający inną niż większość religię, otyli. Złe, lekceważące lub agresywne traktowanie
drugiej osoby tylko dlatego, że jest innej niż nasza narodowości, rasy, religii, jest stara lub bardzo
młoda, niepełnosprawna lub otyła, nazywamy dyskryminacją.
4.Odnieś zdobytą na lekcji wiedzę do doświadczeń życiowych uczennic i uczniów:
Spytaj uczennice i uczniów, czy widzieli kiedyś w prawdziwym życiu podobne sytuacje jak w
scenkach? Czy można zareagować w sposób, który pomoże osobie, która jest źle traktowana? Co
konkretnie można zrobić? (odwołaj się do sposobów reagowania zapisanych podczas modyfikowania
scenek).
Podsumuj:
Człowiek nie wybiera, w jakim kraju się urodził, jakiej jest rasy, płci, ile ma lat, czy jest piękny czy
brzydki, zdrowy czy chory. Złe traktowanie ludzi
tylko z tych powodów nazywamy
DYSKRYMINACJĄ. Pamiętajcie: Kiedy widzicie, że ktoś jest źle traktowany, nawet najmniejszy wasz
gest może mu bardzo, bardzo pomóc.
SCENKI
I
W szkole
Robert: Mój tata jest Nigeryjczykiem. Ja urodziłem się we Wrocławiu, to moje miasto. Jestem
Polakiem.
Narratorka/narrator: Dzwonek. Na przerwie Robert podchodzi do grupki rozmawiających na
korytarzu koleżanek i kolegów.
Jacek: A ty tu czego, czarnuchu? Spadaj!
Narratorka/narrator: Dzieci chichoczą.
II
Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Strona
Narratorka/narrator: Grupa gimnazjalistów jedzie tramwajem, siedzi Basia, pozostali stoją.
Basia: Na lekcji wf-u skręciłam nogę. Na szczęście koledzy noszą mi plecak i zajęli w tramwaju
siedzące miejsce.
Wojtek: Aleś sobie skręciła tę nogę, boli cię, co?
Basia: Jeszcze jak.
3
W tramwaju
Narratorka/narrator: Wchodzi starszy pan z laską. Rozgląda się i nie widzi wolnego miejsca.
Rozzłoszczony krzyczy na Basię:
Pan z laską: Tak, siedzi sobie gówniara i miejsca starszemu nie zrobi!
Wojtek: I dobrze, dziadki niech siedzą w domu, a nie panoszą się po tramwajach!
III
Przed szkołą
Jurek: Nazywam się Jurek, mieszkam na wsi, chodzę do szkoły we Wrocławiu.
Narratorka/narrator: Jurek wchodzi do szkoły. Na jego widok Aneta pociąga nosem, krzywi się.
Aneta: O, krowami zalatuje.
Narratorka/narrator: Aneta pociąga zabawnie nosem i robi śmieszne miny.
Uczennice i uczniowie: Śmieją się.
IV
W szkole
Zosia: Na imię mam Zosia, jako mała dziewczynka miałam wypadek samochodowy i już nigdy nie
będę chodzić tak jak wszyscy.
Narrator/narratorka: Zosia chodzi niezgrabnie, kiwa się na boki i lekko powłóczy jedną nogą.
Dzwoni dzwonek, Zosia z koleżanką wychodzą z klasy na przerwę. Na korytarzu osoby z innej klasy na
widok Zosi wołają:
Uczniowie i uczennice: Kaczka, kaczka
V
Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Strona
Anh: Jestem Wietnamką, od dziecka mieszkam w Polsce. Moja klasa właśnie przygotowuje jasełka.
Nauczycielka: A kto będzie Matką Bożą? To musi być ktoś, kto pięknie śpiewa.
Kasia: Może Ahn? Ona śpiewa najładniej z całej klasy!
Darek: Hahaha! Matka Boża z takimi oczami! Hahaha!
Narrator/narratorka: Darek rozciąga powieki, robiąc głupie miny.
Nauczycielka: A ty, Malwina? Ty też ładnie śpiewasz.
4
W szkole
Malwina: Bardzo chętnie.
VI
Na ulicy
Narratorka/narrator: Grupa gimnazjalistów wraca ze szkoły, wśród nich jest Jessica, Romka, wyróżnia
się ciemnym kolorem włosów i karnacji.
Z naprzeciwka idzie mężczyzna, lekko się zatacza, na widok Jessiki zatrzymuje się, bierze pod boki,
mówi schrypniętym głosem:
Mężczyzna: Zjeżdżaj stąd, my tu takich nie potrzebujemy.
Narratorka/narrator: Gimnazjaliści z Jessiką mijają go, nie mówią nic na temat tego, co się
wydarzyło, idą dalej.
VII
W domu
Narratorka/narrator: W domu Basi, studentki, i Jacka, gimnazjalisty, uroczystość rodzinna. Wszyscy
przy stole: rodzice, rodzeństwo (Basia i Jacek) oraz ciocia Jadzia i inni krewni.
Ciocia: Och, jaki fajny dowcip słyszałam: Czym różni się gimnazjalista od debila?
Tym że debil siedzi w wariatkowie, a gimnazjalista jest debilem, który nie żyje w izolacji.
Wszyscy – oprócz Jacka – się śmieją.
VIII
Na wycieczce, w pociągu
Strona
5
Narratorka/narrator: Jurek wyjechał na klasową wycieczkę, siedzi w przedziale z kilkoma
dziewczynkami i chłopakami. Żeby się nie nudzić, opowiadają sobie dowcipy.
Jurek: A to znacie? Blondynka pracuje w hotelu jako sprzątaczka. Jej prezes mówi:
- Posprzątaj windę.
- Na wszystkich piętrach?
Wszyscy: śmieją się, niektóre dziewczynki z przymusem.
Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich