plik do pobrania - Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii

Strategia rozwoju Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii
na lata 2013 – 2016
Wprowadzenie
Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Śląskiego jest czołową jednostką
naukowo-dydaktyczną, kształcącą studentów i prowadzącą badania naukowe w wielu
obszarach współczesnej matematyki, informatyki, fizyki i chemii. Jest on głównym w
regionie i liczącym się w kraju ośrodkiem zarówno w zakresie badań podstawowych, jak i w
obszarze nauk stosowanych, w tym nowoczesnych technologii: chemicznej, nanotechnologii,
materiałów o zastosowaniach w biologii, medycynie, elektronice, w IT. Wydział jest jednym z
największych w kraju ośrodków kształcących studentów w sposób zintegrowany, na
wszystkich trzech stopniach, w zakresie matematyki, fizyki i chemii oraz na stopniu
pierwszym w zakresie technologii chemicznej, fizyki technicznej, informatyki i biofizyki.
Rola Wydziału w regionie przejawia się w szczególności w dziedzinie badań podstawowych,
bowiem Wydział skupia zdecydowanie największą w województwie liczbę (100)
pracowników naukowo-dydaktycznych posiadających tytuł naukowy lub stopień doktora
habilitowanego, w tym aż 46 z tytułem profesora. Także parametry naukometryczne kadry
Wydziału (liczba cytowań, liczba publikacji z wysokim impact factor, średni indeks Hirscha),
progresja tychże parametrów, średni wiek profesorów i doktorów habilitowanych
(zdecydowanie niższy niż w innych jednostkach w regionie i bardzo dobry na tle całej Polski)
predysponują Wydział do pełnienia na Śląsku najważniejszej roli w dziedzinie uprawiania
nauki w obszarze nauk fizycznych, matematycznych i chemicznych oraz kształcenia
studentów i młodej kadry w tych dziedzinach. Co ważne, szereg grup badawczych Wydziału
należy do przodujących w kraju i mających europejską i światową renomę.
W ciągu najbliższych lat Wydział zamierza utrwalić i ugruntować swoją pozycję
jednej z najlepszych jednostek naukowo – dydaktycznej w kraju, w obszarze nauk fizycznych,
matematycznych i chemicznych. Staramy się o utworzenie silnego zaplecza badawczego,
poprzez
zorganizowanie pracowni naukowych i
dydaktycznych
wyposażonych
w
najnowocześniejszą aparaturę badawczą. Śląskie Międzyuczelniane Centrum Edukacji i
Badań Interdyscyplinarnych, w skład którego wchodzą instytuty naszego wydziału, stało się
takim zapleczem dla prowadzenia badań związanych z nano- i biotechnologią. Wokół niego,
1
jak i wokół zespołów skupionych w katowickiej części Wydziału zamierzamy dalej rozwijać
unikalne, regionalne otoczenie naukowo – badawcze, które we współpracy z innowacyjnymi
firmami umożliwi transfer wiedzy do przemysłu związanego z nowoczesnymi technologiami.
Taka współpraca z przedsiębiorstwami powinna zaowocować wspólnymi projektami,
grantami, a także stworzyć autentyczne wsparcie tych firm naszą wiedzą, umiejętnością
rozwiązywania problemów technologicznych, doradztwem, a także przygotuje dla nich
znakomicie wyedukowanych pracowników, poprzez kształcenie studentów na potrzeby
innowacyjnej gospodarki.
Z drugiej strony, zamierzamy swą przewodnią pozycję ugruntować poprzez dalszą
poprawę parametrów naukometrycznych Wydziału. Zostanie to osiągnięte przez dostosowanie
struktury zatrudnienia Wydziału do algorytmów Komisji Ewaluacji Jednostek Naukowych
(KEJN). Oczekuje się zwiększenia liczby doktorów habilitowanych, a szczególnie profesorów
z zakresu nauk chemicznych i matematycznych, przy utrzymaniu obecnej kadry pracowników
samodzielnych w obszarze fizyki. Osiągnięcie liczby około 30 doktorów habilitowanych i
profesorów z obszaru nauk chemicznych i tyleż samo nauk matematycznych i informatyki w
perspektywie 10 lat jest realne (zważywszy na aktualnie obserwowaną progresję) i
wystarczające dla realizacji strategii rozwoju Wydziału – w wymiarze naukowym i dydaktycznym. Istotnym czynnikiem będzie także opracowanie projakościowego systemu
motywacyjnego aktualizowanego zgodnie z parametryzacją KEJN.
W dłuższej perspektywie silna pozycja naukowa Wydziału nie jest możliwa bez
stabilizacji kondycji finansowej. Zrównoważenie dochodów i wydatków Wydziału stanowić
będzie priorytet najbliższych działań. Racjonalizacja budżetu powinna opierać się na analizie
rzeczywistych kosztów i wpływów. Ich optymalizacja powinna stać się ważnym narzędziem
planowania działań. Efektywne zarządzanie Wydziałem, który w obecnej formie nie jest
typową formą organizacji jednostek naukowych w kraju, stanowi kluczowy problem, który
zadecyduje o możliwościach realizacji planowanej strategii. System zarządzania Wydziałem
opierać się powinien na kolegialności decyzji, a ważnym narzędziem zarządzania powinny
stać się zrównoważone budżety Instytutów.
Strategia rozwoju Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii związana jest ze strategią
rozwoju Uniwersytetu Śląskiego jako całości. Uwzględnia także fakt, iż Wydział składa się z
trzech, w dużym stopniu odrębnych jednostek: Instytutu Matematyki, Instytutu Fizyki i
Instytutu Chemii. Zważywszy na aktualny stan kadrowy Wydziału, parametry nauko2
metryczne kadry, stosunkowo wysoką zdolność zdobywania środków na badania naukowe
(granty unijne, z NCN, NCBiR) oraz posiadane uprawnienia naukowe i dydaktyczne, Wydział
powinien osiągnąć kategorię A+.
Bo tylko najwyższa kategoria naukowa pozwoli
Wydziałowi na dalszy rozwój i pełnienie swej misji naukowej i dydaktycznej w regionie.
Strategię Wydziału wyznaczą zatem następujące priorytety: dalsze doskonalenie
jakości
prowadzonych
badań
naukowych,
oferty
i
metody
kształcenia
oraz
zrównoważony rozwój, który opierać się musi na rzetelnym rachunku ekonomicznym
wpływów i wydatków Wydziału.
1. Silne zespoły badawcze i badania naukowe na poziomie światowym
Jak przedstawiono we Wprowadzeniu, strategia Wydziału dotycząca badań naukowych
wymagać będzie następujących działań:
1. Tworzenie silnych grup badawczych poprzez zrównoważone wykorzystanie potencjału
naukowego zgromadzonego w poszczególnych instytutach Wydziału. Wykorzystanie
bogatego zaplecza badawczego do współpracy z czołowymi ośrodkami w kraju,
zagranicą, z innowacyjnymi firmami, do wspólnego aplikowania o środki z NCN,
NCBiR czy unijne.
2. Stworzenie często aktualizowanej i szeroko dostępnej bazy danych z informacjami o
realizowanych tematach badawczych na Wydziale i posiadanej aparaturze naukowej
wraz z jej możliwościami. Zapewni to dobrą podstawę do tworzenia wspólnych
projektów w ramach Wydziału, a także ułatwi uzyskanie środków na badania w
projektach powstających we współpracy z innowacyjnymi firmami.
3.
Wydział oraz instytuty i grupy badawcze powinny włączać się w inicjatywy
wspólnych działań z innowacyjnymi firmami, których coraz więcej powstaje w
Polsce i naszym regionie. Niezbędna jest w tej dziedzinie dobra współpraca ze
specjalistycznymi komórkami organizacyjnymi Uczelni zajmującymi się kontaktem
z gospodarką.
4.
W miarę możliwości finansowych, niezależnie od funkcjonującego uczelnianego
systemu nagradzania pracowników naukowo-dydaktycznych, poszczególne instytuty
mogą stworzyć własne systemy premiowania swoich pracowników za szczególne
3
osiągnięcia naukowe i pozyskiwanie środków na badania z grantów i zleceń
badawczych.
5.
Podział środków ministerialnych na badania naukowe poszczególnych zespołów
powinien
być dokonywany przy użyciu algorytmu służącego do oceny
parametrycznej jednostek naukowych.
6.
System oceny pracowników powinien być w miarę możliwości jednorodny w ramach
Wydziału i zapewnić stabilizację zatrudnienia najbardziej aktywnych pracowników
naukowo-dydaktycznych, o dużym wkładzie do dorobku kategoryzacyjnego
Wydziału. Dla adiunktów przed habilitacją ocena postępu rozwoju naukowego
powinna uwzględniać przede wszystkim konieczność terminowego, wymaganego
ustawą, uzyskania stopnia doktora habilitowanego. Dla samodzielnych pracowników
naukowych głównym kryterium powinna być skuteczność w występowaniu o granty
naukowe i inwestycyjne oraz wkład do dorobku kategoryzacyjnego.
7.
Skuteczność w pozyskiwaniu środków na badania naukowe czy indywidualne granty
doktoranckie uzależniona jest od kategorii naukowej Wydziału. Uzyskanie
najwyższej kategorii warunkuje więc w dużym stopniu możliwości Wydziału. W
szczególności nieskuteczność starań o najwyższą kategorię spowoduje zmiany
organizacyjne w strukturze Wydziału i ponowną aplikację kategoryzacyjną
2. Innowacyjne kształcenie i nowoczesna oferta kształcenia
Wydział posiada wieloletnie i bardzo dobre doświadczenia w promowaniu kierunków studiów
realizowanych w jednostce, dba o tworzenie atrakcyjnych, innowacyjnych programów
studiów, tak aby absolwenci mogli uzyskać wykształcenie jakiego oczekują ich przyszli
pracodawcy. Nasze dalsze działania skupione będą na pozyskiwaniu bardzo dobrych
kandydatów na studia. Działania te obejmą:
1. Starania w kierunku pozyskania jak najlepszych kandydatów na studia I stopnia,
zwłaszcza najlepszych absolwentów szkół, w tym olimpijczyków i finalistów
tematycznych konkursów ogólnopolskich. Ten cel będziemy starali się osiągnąć
poprzez:
4
• Rozwijanie działań popularyzatorskich i promocyjnych na Wydziale (konkursy, cykle
wykładów, dni otwarte), prowadzenie szeroko zakrojonej akcji promocji kierunków
studiów w szkołach, poprawa atrakcyjności promocji poprzez strony internetowe oraz
portale społecznościowe. W tych działaniach pożądany jest udział osób młodych:
studentów oraz doktorantów.
• Organizację i wspieranie olimpiad przedmiotowych oraz konkursów ogólnopolskich,
pozyskiwanie środków na stypendia dla najlepszych kandydatów - laureatów konkursów.
• Prowadzenie różnych form działalności edukacyjnej adresowanej do uczniów szkół
ponadgimnazjalnych, w tym kursów „przedmaturalnych”, wykładów w szkołach, zajęć
laboratoryjnych w pracowniach Wydziału.
• Obejmowanie szkół ponadgimnazjalnych patronatem.
• Umożliwianie udziału licealistów w zajęciach dla studentów oraz w działalności kół
naukowych.
2. Działania zmierzające do zwiększenia liczby kandydatów na studia II stopnia, w tym:
• Wypracowanie formy monitorowania, ilu studentów po I stopniu studiów kontynuuje
studia na innym wydziale lub uczelni i jaki jest powód tej zmiany (czy zmiana dotyczy
profilu kształcenia, czy jest to zmiana uczelni).
• Analiza z jakich uczelni i kierunków przybywają kandydaci na studia II stopnia, w celu
dokonania stosownych modyfikacji w programach studiów i rewizji kryteriów
kwalifikacji.
3. Rozwój różnorodnych programów i form kształcenia (w tym zgodnych z oczeki-
waniami rynku pracy)
• Modyfikacja programów studiów tak, aby studenci mogli uzupełnić braki edukacyjne z
zakresu matematyki i przedmiotów kierunkowych.
Celem jest wyrównywanie szans
edukacyjnych. Takie działania są szczególnie istotne w obliczu reformy edukacji w
szkołach ponadgimnazjalnych, zwłaszcza w związku ze spodziewanym istotnym
odsetkiem kandydatów, którzy nie uzyskali wykształcenia na poziomie rozszerzonym
w kierunkach powiązanych z profilem wybranego kierunku studiów.
• Kontynuowanie i doskonalenie studiów międzynarodowych, międzywydziałowych,
wydziałowych (np. informatyka, biofizyka, geofizyka, studia matematyczne czy fizyczne
5
dające dwa dyplomy magisterskie uczelni macierzystej i partnerskiej).
• Poszerzania oferty dydaktycznej o innowacyjne kierunki studiów w obszarze nauk
ścisłych i przyrodniczych, a także kierunków międzyobszarowych.
• Rozszerzenie i aktualizacja kursów podnoszących kwalifikacje, w tym studiów
podyplomowych oraz szkoleń.
• Przebudowywanie programów studiów zgodnie z KRK, ich doskonalenie na podstawie
nabywanych doświadczeń oraz dostosowanie do potrzeb rynku pracy w wyniku
kontaktów z otoczeniem gospodarczo-społecznym.
• Włączanie doktorantów w projekty badawcze realizowane na zlecenie lub też przy
udziale firm komercyjnych. Obecnie doktoranci odbywają staże w przedsiębiorstwach,
realizują programy, które wymagają ich kreatywności, umiejętności pracy w grupach itp.
Celem strategicznym jest dalsze pozyskiwanie środków z projektów w celu
kontynuowania lub poszerzania takiej działalności.
4. Otwartość i innowacyjność w obszarze kształcenia.
• Organizowanie staży zagranicznych dla pracowników dydaktycznych, zwiększanie
liczby nauczycieli akademickich cudzoziemców, w tym visiting professors (w miarę
możliwości pozyskania środków zewnętrznych).
• Tworzenie (w uzgodnieniu z podmiotami gospodarczymi Regionu Śląskiego) bazy
zagadnień do realizacji w pracach dyplomowych.
• Możliwie szerokie działania w ramach programu Erasmus, zarówno w zakresie wysyłania studentów Wydziału do ośrodków zagranicznych, jak i przyjmowania studentów z UE.
Działania promocyjne, praca nad ofertą zajęć w języku angielskim, poszukiwanie rozwiązań
dotyczących opieki nad studentami zagranicznymi. Promowanie wśród studentów również
innych form wizyt w ośrodkach zagranicznych, np. letnich wyjazdów w ramach „Summer
Student Programs” do ośrodków badawczych.
• Dążenie do wysokiego poziomu nauczania przedmiotów (modułów) matematycznych
oferowanych na kierunkach prowadzonych przez wszystkie wydziały Uniwersytetu Śląskiego
• Zapewnianie, w porozumieniu z władzami innych wydziałów i jednostek Uniwersytetu
Śląskiego opracowania programów takich modułów matematycznych oraz prowadzenia
stosownych zajęć przez odpowiednio wykwalifikowaną kadrę.
6
5. Podnoszenie jakości kształcenia.

Efektywne wykorzystanie narzędzi wewnętrznego systemu zapewniania jakości
kształcenia

Rozwój kompetencji dydaktycznych młodej kadry i doktorantów przy wsparciu
doświadczonych nauczycieli akademickich – opieka merytoryczna ze strony
koordynatora modułu i udział w hospitacjach doskonalących.

Indywidualizacja kształcenia studentów szczególnie uzdolnionych.

Powołanie „tutorów” – pracowników dydaktycznych zapewniających
indywidualną opiekę studentom.

Tworzenie bazy projektów do realizacji w ciągu jednego semestru pod opieką
pracowników zgłaszających te projekty.

Udział studentów studiów II stopnia w przygotowaniu materiałów
dydaktycznych dla studentów studiów I stopnia.
6. Zacieśnianie związków (wykraczających poza cykl studiów) z absolwentami w celu
budowania tożsamości Wydziału i poczucia związku z uczelnią– efektywne śledzenie
karier absolwentów.

Organizowanie uroczystych promocji – wręczania dyplomów ukończenia studiów.

Promowanie spotkań absolwentów, sesji naukowych i spotkań w gronie
pracowników, studentów i absolwentów (np. z okazji jubileuszy).
7. Wykorzystywanie najnowszych technologii w procesie kształcenia.

Systematyczne tworzenie i rozbudowa dostępnych online otwartych materiałów
dydaktycznych, w tym: aktualizacja skryptów, tworzenie zapisów video wykładów
oraz ćwiczeń.

Utworzenie systemu motywacyjnego dla pracowników do zaangażowania w
tworzenie i publikację materiałów dydaktycznych oraz promocja dobrych praktyk w
tym zakresie.

Włączanie doktorantów oraz studentów wyższych lat do prac nad materiałami
dydaktycznymi.

Promocja wytworzonych materiałów poprzez ich wielopłaszczyznową publikację w
różnych serwisach np. kanał UŚ na Youtube, Google+ i Facebook. Ścisła współpraca
z
wewnętrznymi
jednostkami
Uniwersytetu
Śląskiego
(CKO
i
Uniwersytecka) w zakresie przygotowania materiałów, szkoleń i promocji.
7
Telewizja

Systemowe
włączanie
perspektywy
obliczeniowej
i
metod
wizualizacji
komputerowych do procesu dydaktycznego. W szczególności zapewnienie ciągłości
wdrażania efektów projektu "Nowoczesne komputerowe metody kształcenia dla
regionalnych kadr innowacyjnej gospodarki - iCSE"

Poprawa stanu bazy dydaktycznej (remont sal dydaktycznych, ich wyposażenie
zgodnie z zasadami ergonomii oraz wymaganiami nowych technologii w procesie
kształcenia).
3. Współdziałanie Wydziału z otoczeniem
Wydział kontynuować będzie współpracę z otoczeniem, w tym z firmami o profilach
innowacyjnych technologii czy IT, tak w obszarze badań naukowych jak i procesu
dydaktycznego. Obecnie współpracujemy z firmami z obszaru IT, nanotechnologii, przemysłu
farmaceutycznego, zaawansowanych technologii elektronicznych, bankowości, instytucji
związanych z ochroną zdrowia i ochroną środowiska. W firmach tych nasi studenci odbywają
swe staże lub praktyki obowiązkowe, a wielu z nich po ukończeniu studiów uzyskuje tam
prace (dane w raporcie projektu UPGOW).
Istotna jest też współpraca naukowa z firmami. Już obecnie wiele firm i zespołów
badawczych wdrażających swe wyniki komercyjnie współpracuje z nami (np. Fundacja
Kardiochirurgii, firma PREVAC, spółki jak: Dynamax, Achefa, Nanolab, Activ, instytuty
naukowe, szpitale, naukowe placówki zdrowia, itd.). Efektem naszego ogromnego
zaangażowania w tworzenie platformy firm nanotechnologicznych jest utworzenie Śląskiego
Klastra Nano, który skupia wokół siebie ponad 30 firm nanotechnologicznych ze Śląska.
Wydział uczestniczy również w konsorcjum 26 firm tworzących Śląski Klaster IT, którego
misją jest wspieranie przedsiębiorców działających w sektorze IT poprzez nawiązanie stałej
współpracy opartej na transferze wiedzy, technologii i rozwiązań innowacyjnych pomiędzy
członkami Klastra, przy udziale jednostek naukowo-badawczych, uczelni wyższych,
jednostek samorządu terytorialnego oraz instytucji otoczenia biznesu. Obok Uniwersytetu
Śląskiego i Uniwersytetu Ekonomicznego, w klastrze biorą udział m. in. firma BPSC S.A. z
Chorzowa - od dawna współpracująca z Wydziałem - oraz CONSORG Sp. z o.o. z siedzibą w
Chorzowie i liczne firmy ze Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego.
8
4. Systemowe, sprawne i nowoczesne zarządzanie Wydziałem
Największym „hamulcem” rozwoju Wydziału jest istniejący, ponad dwudziestoprocentowy
deficyt budżetowy. Uniemożliwia on nie tylko zatrudnianie młodych pracowników
naukowych, ale nie pozwala na znaczącą poprawę wynagrodzeń już zatrudnionych. Jednym z
czynników poprawy tej sytuacji jest prowadzenie spójnej polityki zatrudnieniowej (np.
wzmacnianie kadrowo bardzo dobrych grup badawczych, pozyskiwanie pracowników
naukowych, którzy pozwolą na uruchamianie nowych kierunków studiów i jednocześnie
ograniczanie liczby pracowników administracyjnych, obsługi). Dlatego, obok zmian w
polityce zatrudnienia, w zarządzaniu Wydziałem powinny znaleźć się takie działania jak:
1. Udoskonalenie procesu zarządzania kadrami:

przeprowadzenie analizy posiadanego kapitału ludzkiego

opracowanie i wdrożenie systemu pozyskiwania brakujących specjalistów

opracowanie i wdrożenie programów szkoleniowych, motywacyjnych, kontrolnych pracowników administracyjnych..
2. Udoskonalenie systemu zarządzania finansami na wydziale:

dopracowanie i wdrożenie procedur planowania budżetu

systematyczne działania na rzecz likwidacji deficytu Wydziału.

wprowadzenia od roku 2014 budżetowania instytutów Wydziału; w szczególności
podstawą wpływów instytutów będą dotacje Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa
Wyższego (MNiSW) naliczane wg aktualnego algorytmu oraz dotacja na badania
statutowe rozdzielana wg dorobku kategoryzacyjnego (KEJN) instytutów.

strategia zatrudnieniowa, w tym w szczególności pracowników finansowanych z
dotacji na utrzymanie potencjału badawczego jednostki (tzw. BS), pozostanie w
kompetencjach instytutów i będzie finansowana ze środków tychże instytutów.

liczba pracowników, studentów, doktorantów, godzin nadliczbowych będzie
optymalizowana wg algorytmów dotacyjnych MNiSW.
9

opracowany zostanie system refinansowania zobowiązań dydaktycznych ze
środków pozyskanych na realizację grantów badawczych.
3. Rozwój infrastruktury i gospodarki nieruchomościami:

analiza ekonomiczna kosztów utrzymania infrastruktury wydziałowej

wielokierunkowe działania mające na celu pozyskiwanie środków na remonty,
modernizacje i inwestycje.
4. Systemowe zarządzanie Wydziałem poprzez:

koordynację działań administracji wydziałowej i instytutowych

wspieranie samorządności studentów i doktorantów

wspieranie organizacyjne oraz finansowe samorządności studentów i doktorantów

rozwój studenckiego i doktoranckiego ruchu naukowego

sprzyjanie przedsiębiorczości akademickiej

opracowanie efektywnego systemu pozyskiwanie środków zewnętrznych

powołanie Wydziałowej Fundacji wspomagającej w pozyskiwaniu środków m. in.
na stypendia dla studentów pierwszych lat studiów, granty dla młodych badaczy
itp.
5.System komunikacji wewnątrz wydziału i z administracją centralną

ulepszenie funkcjonowania systemu komunikacji na wydziale

wprowadzenie instrukcji obiegu dokumentów na wydziale

wdrożenie elektronicznego obiegu dokumentów.
6.Udoskonalanie infrastruktury informatycznej

10
modernizacja infrastruktury informatycznej na Wydziale (np. serwerownia)

przygotowanie lub dostęp do baz danych dot. pracowników (POLON), studentów,
siatek studiów (USOS), parametrów naukowych (publikacje, granty, patenty
wdrożenia itp.)

opracowanie baz danych przedstawiających potencjał badawczy instytutów na
wydziale
11